diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl')
102 files changed, 29072 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/15-years-of-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/15-years-of-free-software.html new file mode 100644 index 0000000..2387775 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/15-years-of-free-software.html @@ -0,0 +1,168 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/15-years-of-free-software.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>15 Jaar Vrije Software - GNU Project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Free Software Foundation, vrijheid, Richard Stallman, rms, vrije +software beweging" /> +<meta http-equiv="Description" + content="Richard Stallman over de ontstaansgeschiedenis van de beweging tot het +ontwikkelen van een vrij besturingssysteem." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/15-years-of-free-software.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>15 Jaar Vrije Software</h2> + +<p> + door <strong>Richard M. Stallman</strong> +</p> + +<p> + Het is precies 15 jaar geleden dat we de vrije software beweging en het GNU +project hebben gestart. Er is veel gebeurd in die tijd. +</p> + +<p> + Het was in 1984 onmogelijk een moderne computer te gebruiken zonder de +installatie van een privaat besturingssysteem, die je alleen met beperkingen +kon aanschaffen. Niemand mocht programma's met andere gebruikers delen en +praktisch niemand kon software wijzigen zodanig dat het aan zijn wensen +voldeed. De eigenaars van de software hadden muren opgetrokken om ons van +elkaar te scheiden. +</p> + +<p> + Het GNU project is gestart om dit tegen te gaan. Met als eerste doel: het +ontwikkelen van een besturingssysteem dat op Unix leek, geschikt was voor +meerdere platformen en uit 100% vrije software zou bestaan. Geen 95%, geen +99,5% maar 100%—zodat gebruikers vrij zouden zijn om het hele systeem +te kopiëren en de vrijheid zouden hebben het willekeurig aan te kunnen +passen en zo wellicht hun steentje bij te dragen. De naam GNU is een +afkorting van de zinssnede “GNU's Niet Unix”—een soort +hommage aan de techniek van Unix die tegelijk zegt dat GNU toch anders +is. Technisch gezien is GNU bijna hetzelfde als Unix. Maar in tegestelling +tot Unix geeft GNU de gebruikers vrijheid. +</p> + +<p> + Het heeft jaren van hard werk door honderden programmeurs gekost om dit +besturingssysteem te ontwikkelen. Sommigen werden daarbij betaald door de +Free Software Foundation anderen door bedrijfjes in de vrije software maar +de meesten waren vrijwilligers. Een paar zijn beroemd geworden, de meesten +zijn redelijk bekend binnen de gemeenschap van hackers die hun werk +gebruiken of aanvullen. Allemaal hebben ze gewerkt om de kracht van het +computernetwerk tot zijn volle recht te laten komen ten behoeve van de +mensheid. +</p> + +<p> + In 1991 werd de laatste belangrijke component van een Unix-achtig systeem +ontwikkeld: Linux, de vrije kernel, geschreven door Linus Torvalds. +Tegenwoordig wordt de combinatie GNU en Linux gebruikt door miljoenen mensen +over de hele wereld en z'n populariteit neemt nog steeds toe. Deze maand +hebben we versie 1.0 van GNOME <abbr title="GNU Network Object Model +Environment">GNOME</abbr> aangekondigd, het GNU grafische bureaublad, +waarvan we hopen dat het het GNU/Linux systeem net zo makkelijk in gebruik +maakt als andere besturingssystemen. +</p> + +<p> + Maar die vrijheid is niet verzekerd. De wereld draait door en we kunnen er +niet van uit gaan dat we die vrijheid over vijf jaar nog hebben, alleen maar +vanwege het feit dat we hem nu hebben. Vrije software heeft nog vele +uitdagingen en gevaren voor de boeg. Het zal nog hard werken worden om onze +vrijheid te verdedigen net zoals het hard werken was om die vrijheid te +verkrijgen. Ondertussen is het besturingssysteem slechts het begin—nu +zullen we de toepassingen toe moeten voegen voor alles wat gebruikers met +hun computer willen doen. +</p> + +<p> + In volgende columns zal ik uitweiden over specifieke uitdagingen voor de +vrije software gemeenschap en andere aspecten die van invloed zijn op de +vrijheid van computergebruikers, alsook over ontwikkelingen op het gebied +van het GNU/Linux besturingssysteem. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2014, 2020 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:01:36 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/about-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/about-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..30a2be9 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/about-gnu.html @@ -0,0 +1,156 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/about-gnu.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Over het GNU-besturingssysteem - GNU-project - Free Software Foundation </title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/about-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Over het GNU-besturingssysteem</h2> + +<blockquote> +<p>De naam “GNU” is een recursieve afkorting voor “GNU's Not Unix” +(GNU is geen Unix). Het wordt uitgesproken als <i>knoe</i>, als <a +href="/gnu/pronunciation.html">één lettergreep met een zachte k</a>.</p> +</blockquote> + +<p>[<a href="/gnu/gnu.html">Andere historische en algemene artikelen over +GNU.</a>]</p> + +<p>GNU is in 1983 door Richard Stallman (RMS) aangekondigd als +besturingssysteem, dat samengesteld zou worden door mensen die samenwerken +voor de vrijheid van alle softwaregebruikers om zeggenschap te hebben over +hun computeractiviteiten. RMS is vandaag de dag nog steeds Chief GNUisance.</p> + +<p>Het belangrijkste en blijvende doel van GNU is om een systeem aan te bieden +dat werkt als Unix en bestaat uit 100% <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> . Niet 95% vrij, niet +99,5%, maar 100%. De naam van het systeem, GNU, is een recursieve afkorting +voor <em>GNU is Niet Unix</em>—een manier om erkenning te geven aan de +technische ideeën van Unix, terwijl het tegelijkertijd aangeeft dat GNU +anders is. Technisch gezien lijkt GNU op Unix. Maar in tegenstelling tot +Unix geeft GNU haar gebruikers vrijheid.</p> + +<p><a href="/distros/free-distros.html">Compleet vrije systeemdistributies</a> +die hieraan voldoen zijn beschikbaar, waarvan vele de <a +href="http://www.fsfla.org/svnwiki/selibre/linux-libre/">Linux-libre-kernel</a> +gebruiken (de <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">relatie tussen GNU en de +kernel Linux</a> wordt elders besproken). De <a +href="/software/software.html">GNU-pakketten</a> waren ontworpen om samen te +werken zodat we een functionerend GNU-systeem konden hebben. Het bleek dat +zij ook dienen als gezamenlijke “basis” voor veel distributies, +zodat bijdragen aan GNU-pakketten ten goede komen aan de hele +vrije-softwaregemeenschap. Natuurlijk blijven we werken aan GNU, met het +doel om een systeem te maken dat de meeste vrijheid aan computergebruikers +geeft. GNU-pakketten zijn onder meer gebruikersgerichte programma's, +hulpmiddelen, gereedschappen, programmabibliotheken, zelfs +spelletjes—alle programma's dat een besturingssysteem normaal +gesproken aan zijn gebruikers aanbiedt. <a +href="/help/evaluation.html">Nieuwe pakketten zijn altijd welkom.</a> </p> + +<p>Duizenden mensen hebben zich bij GNU aangesloten om het tot het succes te +maken dat het vandaag de dag is en er zijn <a href="/help/help.html">veel +manieren om bij te dragen</a>, zowel technisch als +niet-technisch. GNU-ontwikkelaars komen regelmatig samen tijdens <a +href="/ghm/ghm.html">GNU Hackersbijeenkomsten</a>, soms als onderdeel van de +grotere conferentie voor de vrije-softwaregemeenschap, <a +href="http://libreplanet.org/">LibrePlanet</a>.</p> + +<p>GNU wordt op verschillende manieren ondersteund door de <a +href="http://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a>, een organisatie +zonder winstoogmerk die ook is opgericht door RMS om vrije-software-idealen +te promoten. Naast andere dingen accepteert de FSF ook +auteursrechtverklaringen en vrijwaringsclausules, zodat het in de rechtbank +namens GNU-programma's kan handelen. (Voor de duidelijkheid, een programma +bijdragen aan GNU vereist <em>niet</em> dat je het auteursrecht overdraagt +aan de FSF. Als je het auteursrecht overdraagt, zal de FSF de GPL voor het +programma handhaven als iemand het schendt; als je het auteursrecht behoudt +is het aan jou om het te handhaven.)</p> + +<p>Het einddoel is om vrije software te bieden voor alle taken die +computergebruikers willen doen—wat niet-vrije software tot iets uit +het verleden zal maken.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2014, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:50 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/amazon.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/amazon.html new file mode 100644 index 0000000..435c4a7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/amazon.html @@ -0,0 +1,303 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/amazon.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>(Voorheen) Boycot Amazon! - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/amazon.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>(Voorheen) Boycot Amazon!</h2> + +<div class="comment"> +<p> +De FSF heeft in September 2002 besloten om de boycot tegen Amazon op te +heffen. (we zijn toen vergeten de pagina bij te werken). We kunnen de +uitspraak in het proces tegen Barnes & Noble niet geheel interpreteren +maar er lijken geen negatieve gevolgen te zijn voor de gedaagde. En Amazon +heeft niemand anders voor de rechter gesleept.</p> +<p> +Amazon heeft sindsdien nog een aantal andere kwaadaardige patenten +gedeponeerd maar heeft die niet gebruikt voor agressieve +doeleinden. Wellicht blijft het hierbij. Wanneer dit toch gebeurd zullen we +het aan de kaak stellen.</p> +<p> +De rest van dit artikel is de oorspronkelijke inhoud uit 2001, ten tijde van +de boycot.</p> +</div> + +<hr class="thin" /> + +<p> +Wanneer je deze boycot steunt, +<br /> +<em>link dan naar</em> +<br /> +<strong>http://www.gnu.org/philosophy/amazon.html</strong>! +</p> + +<hr class="thin" /> + +<h3 id="whyBoycott">Waarom een boycot tegen Amazon</h3> +<p> +Amazon heeft het <a href="/philosophy/amazonpatent.html">Amerikaanse patent +(5,960,411)</a> gedeponeerd over een belangrijk maar triviaal patent voor +internetwinkels: ook bekend onder de naam winkelen met één +klik. Het idee hierbij is dat je je webbrowser de opdracht geeft iets te +kopen waarbij die ook je identificatiegegevens tegelijkertijd meestuurt (dit +werkt doordat de browser een “cookie” verstuurd, een +identificatiecode die eerder door Amazon is toegestuurd).</p> +<p> +Amazon heeft dit patent gebruikt om een proces aan te spannen, waarmee +duidelijk is dat ze inderdaad het monopolie hierop willen hebben. Dit is een +rechtstreekse aanval op het Internet en de Internethandel in het algemeen.</p> +<p> +Het gepatenteerde idee komt er op neer dat het bedrijf je iets geeft wat je +later gebruikt om je te identificeren om krediet te krijgen. Dit is niets +nieuws: een echte credit card doet tenslotte precies hetzelfde. Maar het +Amerikaanse patentbureau vaardigt iedere dag patenten uit die triviaal en +allang bekend zijn. Soms is het resultaat een regelrechte ramp.</p> +<p> +Op dit moment doet Amazon een groot bedrijf een proces aan. Wanneer het +slechts een onenigheid betrof tussen bedrijven zou het van geen belang +zijn. Maar dit patent geeft Amazon macht over iedereen die een +Internetwinkel heeft in de VS (en andere landen met dezelfde wetten op het +patentrecht)—macht over het toepassen van deze techniek. Hoewel +slechts één bedrijf op dit moment een proces wordt aangedaan, +heeft het zijn weerslag op het hele Internet.</p> +<p> +Dit is niet alleen de schuld van Amazon. Ook het Amerikaanse patentbureau +maakt zich schuldig door zijn zeer lage standaards en Amerikaanse +rechtbanken hebben schuld door dit soort zaken toe te laten. Het Amerikaanse +patentrecht treft verder schuld door patenten op technieken die informatie +en communicatiepatronen wijzigen, toe te laten—een schadelijk beleid.</p> + +<p> +Dom overheidsbeleid zette de deur open voor Amazon—maar dat is geen +excuus om hier ook gebruik van te maken. Amazon heeft bewust de keuze +gemaakt om dit patent te deponeren en vervolgens agressief na te jagen. De +uiteindelijke morele verantwoordelijkheid ligt bij Amazon en zijn +bestuurders.</p> +<p> +We kunnen alleen maar hopen dat de rechtbank het patent ongeldig zal +verklaren. Of dat zal gebeuren zal afhangen van kleine details en obscure +formaliteiten. Het patent gebruikt massa's semi-relevante details om deze +“uitvinding” ergens op te laten lijken.</p> +<p> +Maar we hoeven de uitspraak van de rechtbank niet passief af te wachten. Er +is iets wat we meteen kunnen doen: we kunnen stoppen met kopen bij +Amazon. Koop alsjeblieft niets bij Amazon totdat ze beloven te stoppen dit +patent te gebruiken om andere websites te beperken of bedreigen.</p> +<p> +Wanneer je auteur van een boek bent dat bij Amazon in de verkoop ligt kun je +geweldig helpen door onderstaande tekst in de “author comment” +van je boek te zetten op de website van Amazon. (Het lijkt er helaas op dat +ze dit soort commentaren door auteurs weigeren te posten.)</p> +<p> +Wanneer je suggesties hebt, of gewoon de boycot steunt, laat dit dan weten +via een email aan <a href="mailto:amazon@gnu.org"><amazon@gnu.org></a> +om het ons te laten weten.</p> +<p> +De verantwoordelijken bij Amazon hebben een subtiel misleidend antwoord op +dit vraagstuk, een analyse waard:</p> +<blockquote><p> + Het systeem van patenten heeft als doel innovatie te stimuleren en we hebben +duizenden uren gewerkt aan de ontwikkeling van het één-klik +koopsysteem. +</p></blockquote> +<p> +Wanneer ze er inderdaad duizenden uren in hebben zitten hebben ze dat zeker +niet gespendeerd aan de techniek die dit patent beschrijft. Dus als ze de +waarheid vertellen, waaraan hebben ze die uren dan gespendeerd?</p> +<p> +Wellicht hebben ze een deel ervan gespendeerd om de patentaanvraag te +schrijven. Die taak zal zeker moeilijker zijn geweest dan het bedenken van +de techniek. Misschien hebben ze het over de uren die ze kwijt waren aan het +ontwikkelen van de scripts, het ontwerpen, maken en testen ervan voor +toepassing op een website. Dat zal zeker een grote klus geweest +zijn. Wanneer je de tekst goed leest kunnen die “duizenden uren” +op beide klussen slaan.</p> +<p> +Maar het gaat hier niet over de details van die scripts (die ze niet +vrijgeven), noch over de web-pagina's (die sowieso onder het auteursrecht +vallen). Het gaat hier om het algemene idee en of Amazon het monopolie +hierop zou moeten hebben.</p> +<p> +Mogen wij vrijelijk onze uren spenderen aan het implementeren van onze eigen +scripts en web-pagina's voor een één-klik koopsysteem? Wanneer +we iets anders verkopen dan boeken hebben we dan de vrijheid om dit te doen? +Dat is de vraag. Amazon wil ons die vrijheid ontnemen, flink geholpen door +een verwarde Amerikaanse overheid.</p> +<p> +Wanneer Amazon misleidende teksten als hierboven uitvaardigt zegt dit iets +belangrijks over hen: ze geven wel degelijk om de mening van de +consument. Ze moeten wel—het zijn verkopers. Publieke verontwaardiging +kan hun portemonnee raken.</p> +<p> +Mensen hebben er reeds op gewezen dat het probleem van softwarepatenten veel +groter is dan alleen Amazon, dat andere bedrijven eenzelfde actie hadden +kunnen starten en dat een boycot van Amazon niet direct het patentsysteem +zal veranderen. Dat is natuurlijk allemaal waar. Maar dat is geen reden deze +boycot te staken!</p> +<p> +Wanneer we de boycot doorzetten en volhouden zou Amazon wel eens toe kunnen +geven en het stoppen. En ook al gebeurd dit niet, dan nog is het een sterk +signaal richting andere bedrijven dat wanneer ze dergelijke belachelijke +patenten overwegen, ze ook rekening moeten houden met de prijs die ze ervoor +zullen moeten betalen. Ze zouden zich kunnen bedenken.</p> +<p> +De boycot kan ook indirect bijdragen aan het patentrecht—door de +aandacht te vestigen op het probleem en de roep om verandering te +verspreiden. En het is zo makkelijk om mee te doen dat je wat dat betreft +niet afgeschrikt hoeft te worden. Wanneer je het eens bent met dit probleem, +waarom dan <em>niet</em> Amazon boycotten?</p> +<p> +Om de boycot onder het brede publiek bekend te maken kun je op je eigen +website een notitie hierover plaatsen en ook op pagina's van instituten als +je de mogelijkheid hebt. Link naar deze pagina; nieuwe informatie zal hier +worden bijgewerkt.</p> + +<h3 id="whyContinue">Waarom Doorgaan met de Boycot Nu het Proces is Beëindigd</h3> + +<p> +In Maart van 2002 meldde Amazon.com dat het de langlopende rechtszaak had +geschikt met Barnes & Noble. De details van die schikking zijn niet +vrijgegeven.</p> + +<p> +Omdat ze niet zijn gepubliceerd weten we ook niet of dit nu een nederlaag +voor Amazon is en dus een reden om de boycot te stoppen. Daarom moedigen we +iedereen aan de boycot voort te zetten.</p> + +<h3 id="Updates">Updates en Verwijzingen</h3> + +<p> +In dit hoofdstuk bijgewerkte informatie en links met betrekking tot +Amazon.com, hun zakenpraktijken en verhalen die met de boycot te maken +hebben. Nieuwe informatie wordt aan het eind toegevoegd.</p> + +<p> +Tim O'Reilly heeft Amazon een <a +href="http://www.oreilly.com/pub/a/oreilly/ask_tim/2000/amazon_patent.html"> +open brief</a> geschreven waarin hij zijn afkeur uitspreekt over dit +patent. Dit zijn zeer ferme bewoordingen, gegeven het feit dat hij nog +steeds zaken met hen wil doen.</p> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a> heeft een <a +href="/philosophy/amazon-rms-tim.html">brief aan Tim O'Reilly</a> geschreven +met betrekking tot de uitspraak van Jeff Bezos, <abbr title="Chief Executive +Officer">CEO</abbr> van Amazon, die opriep om een softwarepatent slecht 3 +tot 5 jaar geldig te laten zijn.</p> + +<p> +Paul Barton-Davis <a href="mailto:pbd@op.net"><pbd@op.net></a>, +één van de ontwikkelaars bij Amazon, <a href= +"http://www.equalarea.com/paul/amazon-1click.html">schrijft</a> over de +Amazon boycot.</p> + +<p> +Nat Friedman schreef een <a +href="/philosophy/amazon-nat.html">successverhaal over de boycot van +Amazon</a>.</p> + +<p> +Tegelijkertijd doet Amazon <a +href="https://web.archive.org/web/20140610154715/http://www.salon.com/1999/10/28/amazon_3/"> +andere laakbare dingen</a> in een andere rechtszaak.</p> + +<p> +Zie <a href="http://endsoftpatents.org">http://endsoftpatents.org</a> voor +meer informatie over de algemene problematiek van <a +href="https://web.archive.org/web/20150329143651/http://progfree.org/Patents/patents.html"> +software patenten</a>.</p> + +<p> +<a +href="http://web.archive.org/web/20010430183216/http://www.cpsr.org/links/bookstore/">“Computer +Professionals for Social Responsibility” hebben de banden met Amazon +verbroken</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2001, 2007, 2008, 2013, 2014, 2015, 2018, 2019, 2020 +Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/apsl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/apsl.html new file mode 100644 index 0000000..e5b37f4 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/apsl.html @@ -0,0 +1,146 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/apsl.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/apsl.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/apsl.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/apsl.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wat de FSF vindt van de Apple Public Source License (APSL) - GNU-project - +Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/apsl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Wat de FSF vindt van de Apple Public Source License (APSL) 2.0</h2> + +<p>De Apple Public Source License (APSL) versie 2.0 kan worden bestempeld als +een vrijesoftwarelicentie. De advocaten van Apple hebben met de FSF +samengewerkt om tot licentievoorwaarden te komen die hieraan voldoen. De <a +href= "/philosophy/historical-apsl.html">eerdergenoemde problemen in dit +artikel</a> vormen nog steeds een mogelijk probleem voor andere licenties, +maar zijn niet meer van toepassing op versie 2.0 van de APSL. We raden +eenieder aan die gebruik maakt van een versie van Apple-software onder de +APSL om de voorwaarden van versie 2.0 te gebruiken in plaats van eerdere +licenties.</p> + +<p>In versie 2.0 van de APSL is de definitie van “Externally +Deployed” (extern toegepast) aangescherpt zodat de vrijheid van +gebruikers voldoende wordt gerespecteerd. De FSF heeft altijd op het +standpunt gestaan dat de vrijheid van vrije software er juist is voor de +gebruikers van die software. Nieuwe technologiën, zoals webapplicaties, +veranderen de manier waarop mensen met software werken. De APSL 2.0, net als +de <a href="/licenses/agpl.html">GNU Affero GPL</a>, streeft ernaar de +vrijheid te waarborgen van gebruikers die software op deze nieuwe manieren +gebruiken, zonder een obstakel te zijn voor de privacy of de vrijheid deze +software te gebruiken.</p> + +<p>De FSF vindt de APSL nu een vrijesoftwarelicentie met twee grote bezwaren, +die doen denken aan de NPL:</p> + +<ul> +<li>Het is geen echte auteursplicht (<i>copyleft</i>), omdat het toestaat dat +private bestanden worden gekoppeld.</li> + +<li>Het is niet verenigbaar met de GPL.</li> +</ul> + +<p>Daarom raden we aan geen nieuwe software uit te brengen met deze licentie; +het is echter prima om bestaande software te verbeteren die is uitgebracht +onder deze licentie.</p> + +<p>We moeten bovendien niet vergeten dat slechts een deel van het Max OS X +onder de APSL wordt gebracht. Ook al zijn kritieke fouten uit de APSL +gehaald en zouden praktische problemen worden opgelost, dan nog hoeft dat +geen effect te hebben voor het deel van Mac OS X waarvan de broncode niet +wordt vrijgegeven. We moeten een bedrijf niet beoordelen op iets wat ze +slechts gedeeltelijk doen.</p> + +<p><a href="http://gnu-darwin.sourceforge.net/index.php">GNU-Darwin</a> is een +combinatie van GNU en Darwin waarin alleen vrije software hoort te zitten.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2001, 2007, 2008, 2014, 2017 Free Software +Foundation, Inc.</p> + + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2018/12/15 13:45:44 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/basic-freedoms.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/basic-freedoms.html new file mode 100644 index 0000000..8ae29f2 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/basic-freedoms.html @@ -0,0 +1,140 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/basic-freedoms.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrijheid van meningsuiting op het internet - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/basic-freedoms.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrijheid van meningsuiting op het internet </h2> + +<p> + De Free Software Foundation verdedigt de vrijheid van meningsuiting, pers, +en vereniging op het internet. Zie onder andere: +</p> + +<ul> + <li>De <a +href="https://web.archive.org/web/19990424100121/http://www.ciec.org/"> +Citizens Internet Empowerment Coalition</a> (gearchiveerd in de Wayback +Machine op 24 april 1999) werd opgericht na een eerste poging van het +Congres om de publicatie van materiaal op het internet te reguleren via de +“Communications Decency Act”, dat het hooggerechtshof +onconstitutioneel verklaarde op 26 juni 1997. Hun website wordt bewaard als +een juridisch-historisch hoogtepunt.</li> + + <li> + <!-- activating this link… site is archived as of July 09, 1998 --> +De <a +href="https://web.archive.org/web/19980709161803/http://vtw.org/">Voters +Telecommunications Watch</a> (gearchiveerd in de Wayback Machine op 9 juli +1998) en hun uitstekende elektronische aankondigingsmailinglijst.</li> + + <li> + <a href="/philosophy/censoring-emacs.html">De censuur van GNU Emacs</a> +beschrijft hoe de “Communications Decency Act” voorschreef hoe +het GNU-project GNU Emacs moest censureren—en hoe deze paradox +uiteindelijk het tegengestelde effect had van wat de censors voor ogen +stond. + </li> + + <li> + <a href="http://www.factnetglobal.org/">F.A.C.T.Net Inc.</a> is een +internet-overzicht, nieuwsverstrekker, bibliotheek, forum voor dialogen en +archief zonder winstoogmerk met als doel het verdedigen van internationaal +vrijdenkersschap, vrijheid van meningsuiting en recht op privacy. + </li> + + <li> + De <a href="http://www.eff.org/blueribbon.html">Blue Ribbon Campaign</a> +voor online vrijheid van meningsuiting. + </li> + + <li> + <!-- activating this link… site is archived as of December 01, 2001 --> +Je kunt de <a +href="https://web.archive.org/web/20011201050533/http://www.vtw.org/speech/">beslissing +van de rechtbank in juni 1996</a> lezen (gearchiveerd in de Wayback Machine +op 1 december 2001) die censuur op het internet verbood. Onthoud wel dat +deze beslissing <em>niet</em> definitief is! Eerst moet het hooggerechtshof +instemmen; daarna krijgt het Congres een kans om een andere manier van +censuur te bedenken.</li> + + <li><a href="/philosophy/savingeurope.html">Europa beschermen tegen +softwarepatenten</a></li> + + <li> + <a href="/links/links.html#FreedomOrganizations">Organisaties</a> die werken +aan vrijheid in computerontwikkeling en elektronische communicatie. + </li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2007, +2014, 2016, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/boldrin-levine.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/boldrin-levine.html new file mode 100644 index 0000000..8715ff7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/boldrin-levine.html @@ -0,0 +1,155 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/boldrin-levine.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Recensie: Boldrin en Levine, “Argumenten tegen het gebruik van +intellectueel eigendom” - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/boldrin-levine.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Recensie: Boldrin en Levine, “Argumenten tegen het gebruik van +intellectueel eigendom”</h2> + +<p> +door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p> +<a +href="https://www.researchgate.net/profile/Michele_Boldrin/publication/4980956_The_Case_Against_Intellectual_Property/links/53f9c5c90cf20a45496a9040/The-Case-Against-Intellectual-Property.pdf?origin=publication_detail">The +case against intellectual property</a> (Argumenten tegen het gebruik van +intellectueel eigendom), van Boldrin en Levine, stelt dat auteurs prima hun +boterham kunnen verdienen met de verkoop van hun werk, ook al zou dat in een +wereld zijn waarin iedereen vrij mag kopiëren.</p> + +<p> +Je hebt ongetwijfeld al eens de dooddoener gehoord dat “als het +programma gratis is je maar één exemplaar zal +verkopen”. Het voor de hand liggende antwoord daarop is natuurlijk dat +er tegenwoordig bedrijven zijn die duizenden van die exemplaren per maand +verkopen. Maar dit artikel geeft ook een minder voor de hand liggend +antwoord: het toont ook aan hoe mensen die zich ten volle bewust zijn van de +economische gevolgen van de vrijheid om te kopiëren, een hoge prijs +zouden betalen voor “het eerste exemplaar”.</p> + +<p> +<a href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty">Het begrip +“intellectueel eigendom” bevat vooroordelen en is +verwarrend.</a> Het vooroordeel is duidelijk—door auteursrechten, +patenten en handelsmerken als “bezit” aan te merken zijn mensen +geneigd te denken dat wanneer je hier kritiek op hebt, je “tegen +privé-bezit bent”. De verwarring ligt wat subtieler: door de +drie begrippen op één hoop te gooien gaan mensen dit als +één en hetzelfde beschouwen, waarmee de verschillen worden +genegeerd en het als één onderwerp wordt gezien op basis van +hun schaarse gemeenschappelijke kenmerken.</p> + +<p> +Dit heeft tot gevolg dat sociale en ethische aspecten van het auteursrecht +worden verdoezeld, alsook die voor patenten, en alleen het beperkte +economische aspect van deze begrippen nog wordt gezien. Voorstanders van +strenger auteurs- en patentrecht verdedigen vervolgens dit economische +argument dat zo simpel klinkt dat het onweerlegbaar lijkt.</p> + +<p> +Meestal reageer ik hierop door te laten zien welke andere aspecten er +allemaal genegeerd worden doordat alleen het economische wordt +benadrukt. Het artikel van Boldrin en Levine echter, gaat juist in op dat +economische aspect en toont de zwakke punten in de redenering. Punten die +worden verborgen door de schijnbare eenvoud van het economische argument.</p> + +<p> +Ik ben van mening dat we nog steeds het begrip “intellectueel +eigendom” moeten afwijzen. We moeten mensen wijzen op de +niet-economische kanten van auteursrecht en de niet-economische kanten van +het patentrecht. De argumenten van Boldrin en Levine echter, kan men +gebruiken voor mensen die erop blijven staan om alleen de economische kant +hiervan te zien.</p> + +<p> +Het artikel is geschreven voor economen en bevat veel wiskunde. Een +populair-wetenschappelijke versie hiervan zou handig zijn.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003, 2014, 2015, 2018 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/27 16:58:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/can-you-trust.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/can-you-trust.html new file mode 100644 index 0000000..d5b6073 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/can-you-trust.html @@ -0,0 +1,344 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/can-you-trust.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Kun je je computer vertrouwen? - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/can-you-trust.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Kun je je computer vertrouwen?</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p> +Naar wie zou je computer moeten luisteren? De meeste mensen vinden dat +computers naar hen moeten luisteren en niet naar anderen. Grote +mediabedrijven (ook filmmaatschappijen en muziekuitgevers), samen met +computerondernemingen als Microsoft en Intel, hebben het plan, getiteld +“trusted computing”, opgevat om te zorgen dat jou computer naar +hun luistert en niet meer naar jou. (Bij Microsoft staat dit plan bekend +als Palladium). Private programma's hebben al eerder kwaadwillende functies +bevat maar met dit plan zou het algemeen worden ingevoerd.</p> +<p> +Een privaat programma houdt vooral in dat je geen controle hebt over wat het +doet: je kunt de broncode niet bekijken, noch veranderen. Het hoeft je niet +te verbazen dat geslepen zakenmensen die controle zullen gebruiken om jou in +een nadelige positie te manoeuvreren. Microsoft heeft dit meerdere malen +gedaan: een bepaalde versie van Windows was zo ontworpen dat het terug +rapporteerde aan Microsoft welke software je allemaal op je schijf had +staan; een recente “beveiligings”-update in Windows Media Player +vereiste dat de gebruiker akkoord ging met nieuwe beperkende +maatregelen. Maar niet alleen Microsoft doet dit: KaZaa, het programma om +muziek te delen, is dusdanig ontworpen dat KaZaa de computercapaciteit van +zijn gebruikers kan verhuren aan zakelijke klanten. Dit soort kwaadwillende +functies zijn vaak geheim maar zelfs al weet je er van, dan nog zijn ze +moeilijk te verwijderen omdat je de broncode niet hebt.</p> +<p> +Dit kwam sporadisch voor in het verleden. Met “Trusted +computing” zou het gemeengoed worden. De term “Treacherous +computing” is hier meer op zijn plaats omdat dit plan er voor zorgt +dat je systeem systematisch <em>niet</em> naar je zal luisteren. Het is +feitelijk ontworpen om ervoor te zorgen dat je computer geen algemeen +bruikbaar apparaat meer is. Iedere functie die je uit wilt voeren zou +expliciete toestemming nodig kunnen hebben.</p> +<p> +Technisch betekent het dat je computer wordt uitgevoerd met een digitaal +apparaatje wat kan versleutelen en handtekeningen herkennen, waarbij de +sleutels voor jou geheim blijven. Private programma's zullen dit apparaatje +gebruiken om te bepalen welke programma's je mag draaien, welke brieven en +andere gegevens je mag benaderen en aan welke programma's je die door mag +geven. Deze programma's zullen continu nieuwe autorisatieregels van het +Internet inladen en deze automatisch toepassen op jouw werk. Wanneer je die +programma's een tijdje blokkeert van het Internet zullen bepaalde functies +automatisch worden uitgeschakeld.</p> +<p> +Uiteraard zullen Hollywood en de muziekindustrie dit gaan gebruiken voor +digitale beperking (DRM) zodat verstuurde video's en muziek maar op +één bepaalde computer af kunnen worden gespeeld. Delen met +anderen zal volledig onmogelijk worden gemaakt met de bestanden die je van +die bedrijven betrekt. Jij, het publiek, zou de vrijheid en mogelijkheid +moeten hebben om dit te delen met anderen. (Ik verwacht dat individuen +ongetwijfeld een manier zullen vinden om dit te kraken om zo onbeveiligde +versies te kunnen delen, waar DRM dus niet zal werken, maar dat is nog geen +rechtvaardiging voor het systeem).</p> +<p> +Het onmogelijk maken dingen te delen is al erg genoeg maar het wordt nog +erger. Men wil ook e-mail en documenten hieraan onderwerpen—met als +resultaat e-mails die na twee weken verdwijnen, of documenten die alleen +kunnen worden gelezen door computers in één bedrijf.</p> +<p> +Stel je voor dat je een email krijgt van je baas die je vraagt iets +-wellicht- riskants te doen; een maand later, als alles uitkomt, sta je met +lege handen omdat de email die bewijst dat het een beslissing van je baas +was, is verdwenen. Iets “zwart op wit” krijgen is weinig waard +wanneer het <em>verdwijninkt</em> is.</p> +<p> +Stel dat je een e-mail krijgt van je baas waarin beleid wordt voorgeschreven +wat illegaal is of moreel verwerpelijk, bijvoorbeeld het vernietigen van +boekhoudkundige gegevens of een oogje toeknijpen bij zaken die een +bedreiging voor je land vormen. In de huidige situatie kun je dergelijk +gedrag aan de kaak stellen door de gegevens door te sturen naar een +journalist en de zaak aan de grote klok te hangen. Met “treacherous +computing” zou de journalist niet in staat zijn de gegevens te lezen; +de computer zal niet gehoorzamen aan de opdrachten van de +journalist. “Treacherous computing” wordt een paradijs voor +corruptie.</p> +<p> +Tekstverwerkers als Microsoft Word zouden “treacherous +computing” kunnen gebruiken bij het opslaan van documenten, om zich +ervan te verzekeren dat een concurrerende tekstverwerker ze niet kan +lezen. Op dit moment moeten we het formaat van deze documenten achterhalen +via geduldig zoekwerk om ze te kunnen lezen in vrije +tekstverwerkers. Wanneer Word voortaan via “treacherous +computing” alles opslaat zal de vrije-softwaregemeenschap helemaal +geen kans meer hebben deze documenten via vrije tekstverwerkers in te +lezen—en zelfs wanneer we dit wel zouden kunnen zou het verboden +worden door de “Digital Millennium Copyright Act”.</p> +<p> +Programma's die gebruikmaken van “treacherous computing” zullen +voortdurend nieuwe regels inladen via Internet en deze automatisch toepassen +op je werk. Wanneer het Microsoft, of de regering, niet aanstaat wat je +schrijft in een document, kunnen ze nieuwe regels uitvaardigen die computers +instrueren dit document niet te openen. Iedere computer die deze nieuwe +instructies inlaadt zou hieraan gehoorzamen. En aldus zou je document, op +Orwelliaanse manier met terugwerkende kracht verdwijnen. Je zou het zelfs +zelf niet meer kunnen lezen.</p> +<p> +Wellicht denk je dat je erachter kunt komen wat een toepassing met +“treacherous computing” doet, onderzoeken hoe schadelijk dit is +en vervolgens een beslissing nemen of je de gevolgen acceptabel vindt of +niet. Het zou dom en kortzichtig zijn ze te accepteren omdat wat jij denkt +te accepteren in deze transactie zal veranderen. Op een gegeven moment zul +je afhankelijk worden van die toepassing in je werk en dat weten ze; dan +veranderen ze de spelregels. Sommige toepassingen zullen automatisch updates +inladen die iets anders doen—en je zult hierbij geen keuze hebben.</p> +<p> +Op dit moment kun je de beperkingen van private software omzeilen door deze +niet te gebruiken. Wanneer je GNU/Linux gebruikt, of een ander vrij +besturingssysteem en het vermijdt om daarop private toepassingen te +installeren dan heb je volledige zeggenschap over je systeem. Wanneer je +vrije programma een kwaadwillende functie bevat zullen andere ontwikkelaars +in de gemeenschap deze eruit halen en kun je de gewijzigde versie +gebruiken. Je kunt ook vrije toepassingen draaien op private +besturingssystemen; dit geeft je niet je volledige vrijheid terug maar veel +gebruikers doen dit.</p> +<p> +“Treacherous computing” vormt een gevaar voor vrije programma's +en besturingssystemen omdat je ze wellicht niet eens kunt draaien. Sommige +versies van “treacherous computing” zouden vereisen dat een +besturingssysteem alleen op apparatuur kan draaien wanneer daarvoor +toestemming is verkregen van een bepaald bedrijf. Vrije besturingssystemen +zouden daar niet op kunnen worden geïnstalleerd. Sommige versies van +“treacherous computing” zouden vereisen dat er alleen +toepassingen op het besturingssysteem kunnen draaien die de toestemming +hebben van de ontwikkelaar van het besturingssysteem. Je zou daar geen vrije +toepassingen op kunnen draaien. En als je toch een manier vindt om dat te +doen, en je dit anderen vertelt, zou dat een misdaad zijn.</p> +<p> +Er zijn al Amerikaanse wetsvoorstellen die vereisen dat alle computers +“treacherous computing” ondersteunen en het verbieden oude +computers op het Internet aan te sluiten. De CBDTPA (wij noemen dit de +“Consume But Don't Try Programming Act”) is daar +één van. Maar ook al zullen ze je niet dwingen om over te +schakelen op “treacherous computing”, dan nog zal de druk enorm +zijn. Tegenwoordig gebruiken veel mensen het Word-formaat voor hun +communicatie ook al brengt dit allerlei problemen met zich mee (zie <a +href="/philosophy/no-word-attachments.html">“We kunnen een einde maken +aan Word bijlagen”</a>). Als alleen een computer, uitgerust met +“treacherous computing” nog Word-documenten kan lezen zullen +velen dit accepteren voor hun individuele behoeften (slikken of stikken). Om +echte weerstand te geven aan “treacherous computing” zullen we +ons met zijn allen sterk moeten maken en het probleem moeten benaderen als +een gemeenschappelijke keuze.</p> +<p> +Voor meer informatie over “treacherous computing”, zie <a +href="http://www.cl.cam.ac.uk/users/rja14/tcpa-faq.html">http://www.cl.cam.ac.uk/users/rja14/tcpa-faq.html</a>.</p> +<p> +We hebben veel mensen in georganiseerd verband nodig om de verspreiding van +verraderlijke software tegen te gaan. We hebben je steun nodig! Steun de +FSF- campagne <a href="http://DefectiveByDesign.org">Defective by +Design</a>, tegen digitaal beheer van beperkingen (DRM).</p> + +<h3>Naschrift</h3> + +<ol> +<li><p> +Beveiligingsexperts gebruiken de term “trusted computing” voor +iets anders—verwar beide betekenissen niet.</p></li> + +<li><p> +<br />Het GNU-project distribueert het programma GNU Privacy Guard. Een +programma dat kan versleutelen met publieke sleutels en digitale +handtekeningen ondersteund, zodat je beveiligde en privé email kunt +versturen. Het is nuttig om te zien hoe dit programma verschilt van +“treacherous computing” en wat het één nuttig +maakt en het ander gevaarlijk.</p> +<p> +Wanneer iemand GPG gebruikt om je een versleuteld document te sturen en jij +dit op je beurt gebruikt om het weer te decoderen dan heb je weer het +originele document wat je kunt lezen, doorsturen, kopiëren of wederom +versleutelen om het veilig naar iemand anders te versturen. Een +“treacherous computing” toepassing zou het je op je scherm laten +lezen maar je niet toestaan het als gedecodeerd document op andere wijze te +gebruiken. GPG, een vrij programma, stelt beveiligingsfuncties ter +beschikking aan de gebruiker; ze gebruiken het. “Treacherous +computing” is ontworpen om gebruikers in hun vrijheid te beperken, +<em>het gebruikt de gebruikers</em>.</p></li> + +<li><p> +Voorstanders van “treacherous computing” wijzen vaak op de <a +name="beneficial">nuttige toepassingen</a>. Wat ze daarbij opnoemen is vaak +wel juist maar niet belangrijk.</p> +<p> +Net als alle hardware kan ook hardware met “treacherous +computing” erin gebruikt worden voor onschuldige doeleinden. Maar deze +toepassingen kunnen ook met andere middelen, zonder deze hardware. Het +belangrijkste verschil zit hem in de nare gevolgen: je computer zodanig +optuigen dat hij tegen je gebruikt kan worden.</p> +<p> +Wat zij zeggen is waar en wat ik zeg is waar. Combineer dat en wat krijg je +dan? “Treacherous computing” is een plan om ons onze vrijheid te +ontnemen overgoten met een sausje van wat nuttige toepassingen om ons af te +leiden van wat we zullen verliezen.</p></li> + +<li><p> +Microsoft stelt Palladium voor als een beveiligingsmaatregel en beweerd dat +het zal beschermen tegen computervirussen maar dit is niet waar. Een +presentatie van Microsoft Research in oktober 2002 stelde dat een onderdeel +van de Palladium-specificaties is dat bestaande besturingssystemen en +toepassingen kunnen blijven draaien; en dus dat ook de virussen kunnen +blijven doen wat ze nu al doen.</p> +<p> +Wanneer werknemers van Microsoft het hebben over “beveiliging” +in verband met Palladium dan hebben ze het niet over het beveiligen van je +machine zodat wordt voorkomen dat die iets doet wat je niet wilt. Ze hebben +het dan over het beveiligen van kopieën van data op jouw machine +waarvan ze niet willen dat jij die op een andere manier benaderd. Eén +slide van die presentatie bevatte een lijst van geheimen die Palladium zou +kunnen bewaren, met daarin “geheimen van derden” maar ook +“gebruikersgeheimen” maar dan tussen aanhalingstekens, hiermee +aangevend dat dit een absurde gedachte was in de context van Palladium.</p> +<p> +De hele presentatie was doorspekt met beveiligingstermen die hier iets +anders betekenden dat het algemeen geaccepteerde. Woorden als +“aanval”, niet bedoeld als iemand die je probeert pijn te doen +maar iemand die probeert muziek te kopiëren. “Kwaadaardige +code” is hier code die jij installeert om iets te doen wat anderen +niet willen dat je doet. “Spoofing” (bedriegen, je voordoen als +een andere computer) betekent hier niet je als iemand anders voordoen maar +dat jij Palladium bedriegt. Enzovoorts.</p></li> + +<li><p> +Een eerdere uitspraak van de ontwikkelaars van Palladium veronderstelde dat +degene die informatie ontwikkeld of vergaart daar totale zeggenschap over +hoort te hebben. Dit zou een revolutionaire omkering zijn van de huidig +gangbare ethiek en het rechtssysteem en zou een ongeëvenaard systeem +van toezicht creëren. De specifieke problemen met dit soort systemen +zijn geen toeval; ze zijn het resultaat van een fout uitgangspunt. We moeten +het uitgangspunt verwerpen.</p></li> +</ol> + +<hr /> + +<p>Anno 2015 is “treacherous computing” ingevoerd voor pc's in de +vorm van een “Trusted Platform Module”; echter om praktische +redenen was TPM een totale mislukking met betrekking tot het digitaal +beheren van beperkingen (DRM) op afstand. Dus implementeren bedrijven DRM +met andere methodes. “Trusted Platform Modules” wordt momenteel +helemaal niet voor DRM gebruikt en er zijn redenen om aan te nemen dat het +niet mogelijk is het voor DRM te gebruiken. Ironisch genoeg betekent dit dat +het enige huidige gebruik van “Trusted Platform Modules” de +onschuldige secundaire toepassingen zijn—bijvoorbeeld om te +controleren of niemand het systeem in een computer heeft gewijzigd.</p> + +<p>Daarom concluderen we dat de “Trusted Platform Modules” die +beschikbaar zijn voor pc's niet gevaarlijk zijn, en dat er geen reden is om +het niet te gebruiken in een computer of het te ondersteunen in +systeemsoftware.</p> + +<p>Dat betekent niet dat alles rozengeur en maneschijn is. Andere +hardwaresystemen die de eigenaar van de computer ervan weerhouden om de +software erin te veranderen worden gebruikt in sommige ARM pc's, alsmede in +processors in mobiele telefoons, auto's, tv's en andere apparaten, en die +zijn net zo slechts als we hadden verwacht.</p> + +<p>Dit betekent ook niet dat op afstand andermans machines controleren +onschadelijk is. Als er ooit een apparaat komt die dat kan, zal dat een +zware bedreiging zijn voor de vrijheid van gebruikers. De huidige +“Trusted Platform Module” is alleen onschadelijk omdat het niet +in staat was om controleren op afstand mogelijk te maken. We mogen er niet +vanuit gaan dat alle toekomstige pogingen ook zullen mislukken.</p> + +<hr /> + +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit verhaal is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije +software, vrije maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002, 2007, 2014, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/05/22 08:01:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html new file mode 100644 index 0000000..802ad55 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html @@ -0,0 +1,450 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/categories.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/categories.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/categories.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/categories.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Indeling van vrije en niet-vrije software - GNU-project - Free Software +Foundation</title> +<style type="text/css" media="screen"> +<!-- +#content #diagram { overflow: auto; margin: 2em 0; } +#diagram img { width: 31.7em; } +--> + +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/categories.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Indeling van vrije en niet-vrije software</h2> + +<p>Zie ook <a href="/philosophy/words-to-avoid.html">onduidelijke woorden die +je beter kunt vermijden</a>.</p> + +<!-- GNUN: localize URL /philosophy/category.png --> +<p id="diagram" class="c"> +<img src="/philosophy/category.png" alt="[Indeling van software]" /> +</p> + + <p>Dit diagram van Chao-Kuei laat de indeling zien van de verschillende +software categorieën. Het is beschikbaar in <a +href="/philosophy/category.svg">Scalable Vector Graphic</a> of <a +href="/philosophy/category.fig">XFig-formaat</a> onder de GNU GPL v2 (of +hogere) licentie, de GNU FDL v1.2 (of hoger), of de Creative Commons +Attribution-Share Alike v2.0 (of hoger).</p> + +<h3 id="FreeSoftware">Vrije software</h3> + + <p>Vrije software is software met daarbij toestemming aan eenieder om de +software te gebruiken, kopiëren en/of verder te verspreiden, in +dezelfde toestand of met wijzigingen, hetzij gratis danwel voor een +bijdrage. Meer specifiek betekent dit dat er broncode beschikbaar moet +zijn. “Als er geen bron is, is het geen software.” Dit is een +vereenvoudigde definitie. Zie ook de <a +href="/philosophy/free-sw.html">volledige definitie</a>.</p> + + <p>Als een programma vrij is kan het opgenomen worden in een vrij +besturingssysteem zoals GNU, of in vrije versies van het <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux-systeem</a>.</p> + + <p>Er zijn vele mogelijkheden waarop een programma vrij kan worden—vele +details, die op verschillende manieren kunnen worden ingevuld kunnen nog +steeds een vrij programma tot gevolg hebben. Een aantal mogelijke variaties +wordt hieronder beschreven. Voor meer informatie over specifieke +softwarelicenties, zie het <a +href="/licenses/license-list.html">licentie-overzicht</a>.</p> + + <p>Vrije software gaat over vrijheid, niet om “vrij van +kosten”. Softwarebedrijven die niet-vrije software ontwikkelen +gebruiken echter soms de term “free software” waarmee ze naar de +prijs verwijzen. Soms bedoelen ze dat je een kopie van de executeerbare code +gratis kan krijgen; soms bedoelen ze dat er een kopie is geïnstalleerd +op de computer die je koopt. Dit heeft niets te maken met wat wij binnen het +GNU-project bedoelen met “free software”.</p> + + <p>Controleer dus altijd de voorwaarden waarop de software wordt aangeboden +wanneer een bedrijf zegt vrije software te verkopen om mogelijke verwarring +te voorkomen. Soms voldoen die inderdaad aan de term vrije software maar +soms ook niet.</p> + + <p>Veel talen, waaronder het Nederlands, hebben twee verschillende woorden voor +“free” voor de betekenissen vrij en gratis. Het Engelse woord +“gratis” bestaat ook en verwijst redelijk ondubbelzinnig naar +prijs. Er is helaas geen Engels ondubbelzinnig equivalent voor vrijheid. Als +je dus een andere taal, zoals Nederlands, spreekt raden we je aan het te +vertalen naar het woord dat verwijst naar het begrip vrijheid. Zie ook onze +lijst van <a href="/philosophy/fs-translations.html">vertalingen van de term +“free software”</a> naar diverse andere talen.</p> + + <p>Vrije software is vaak <a +href="/software/reliability.html">betrouwbaarder</a> dan niet-vrije +software.</p> + +<h3 id="OpenSource">Open-bron-software</h3> + + <p> + Met de term “open bron”-software bedoelt men meestal dezelfde +categorie als vrije software. Het is echter niet geheel van dezelfde soort: +ze accepteren soms andere licenties die wij als te beperkend ervaren en er +bestaan vrije licenties die men in de open-bron-categorie niet +accepteert. De verschillen zijn echter klein. Bijna alle open-bron-software +is vrij en bijna alle vrije software is ook open bron.</p> + <p>Wij gebruiken bij voorkeur de term “<a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">vrije +software</a>” omdat dit verwijst naar vrijheid en de term “open +bron” niet.</p> + +<h3 id="PublicDomainSoftware">Software in het publieke domein</h3> + + <p>Software in het publieke domein is software waarop geen auteursrecht van +toepassing is. Wanneer de broncode zich in het publieke domein bevindt, is +dit een speciaal geval van <a href="#Non-CopyleftedFreeSoftware">vrije +software zonder auteursplicht</a>, wat inhoud dat sommige kopiën of +gewijzigde versies misschien helemaal niet vrij zijn.</p> + + <p>In sommige gevallen is het uitvoerbare programma in het publieke domein, +maar de bijbehorende broncode kan men niet krijgen. Dat is dus geen vrije +software omdat die toegang tot de broncode vereist. Overigens is de meeste +vrije software niet openbaar; er rust auteursrecht op en de auteurs hebben +toestemming gegeven het in vrijheid te gebruiken met behulp van een +vrije-software-licentie.</p> + + <p>Soms gebruikt men ietwat slordig de term “publiek domein” en +bedoelt men “<a href="#FreeSoftware">vrij</a>” of “gratis +beschikbaar”. “Publiek domein” is echter een juridische +term en betekent “auteursrechtenvrij”. Wij adviseren om voor de +duidelijkheid de term “publiek domein” alleen in zijn juridische +betekenis te gebruiken en voor andere begrippen ook de andere termen te +hanteren.</p> + + <p>De conventie van Bern, die door de meeste landen is ondertekend, heeft +bepaald dat alles wat wordt opgeschreven ook automatisch onder het +auteursrecht valt. Dit geldt ook voor programma's. Wanneer je dus je +programma openbaar wilt hebben (in het “publieke domein”), zul +je juridische stappen moeten ondernemen om af te zien van het auteursrecht; +anders valt het hier automatisch onder.</p> + +<h3 id="CopyleftedSoftware">Auteursplichtige software</h3> + + <p>Auteursplichtige software is vrije software waarin is bepaald dat bij +verspreiding alle kopieën van alle versies dezelfde bepalingen voor +verspreiding hebben. Dat betekent bijvoorbeeld dat auteursplichtige +licenties bepalen dat anderen er geen extra bepalingen aan toe mogen voegen +en dat men verplicht is de programmacode er bij te leveren. Dit als +bescherming tegen in gebruik zijnde technieken om een programma een private +status te geven.</p> + + <p>Sommige auteursplichtige licenties als de GPL versie 3, blokkeren andere +technieken om een programma om te zetten naar een niet-vrije versie, analoog +aan de <a href="/licenses/rms-why-gplv3.html">tivo-techniek</a>.</p> + + <p>In het GNU-project maken we bijna alle software die we creëren +auteursplichtig omdat het ons streven is om <em>iedere</em> gebruiker de +vrijheid te geven die de term “vrije software” suggereert. Zie +het <a href="/licenses/copyleft.html">artikel over auteursplicht</a> voor +een uitleg over hoe deze “auteursplicht” werkt en waarom we het +gebruiken.</p> + + <p>Auteursplicht is een algemeen begrip; voor het auteursplichtig maken van een +programma moet je een set distributievoorwaarden toepassen. Er zijn vele +mogelijkheden om een dergelijke set op te stellen. In theorie zouden er dus +ook meerdere auteursplichtige vrije-software-licenties kunnen zijn. In de +praktijk echter gebruikt bijna alle auteursplichtige software de <a +href="/licenses/gpl.html">GNU General Public License</a>. Twee +verschillende licenties met auteursplicht erin zijn meestal niet te +verenigen. Dit betekent dat je de code niet samen mag voegen onder +één licentie. Het is dus in het belang van de gemeenschap +wanneer men slechts één licentie-type gebruikt.</p> + +<h3 id="Non-CopyleftedFreeSoftware">Niet-auteursplichtige, vrije software</h3> + + <p>Niet-auteursplichtige, vrije software heeft de toestemming van de auteur om +te her-distribueren en veranderen maar ook de toestemming om meer +beperkingen op te leggen.</p> + + <p>In dit geval kunnen er dus kopiën en gewijzigde versies in omloop zijn +die helemaal geen vrije software zijn. Een softwarebedrijf kan het +programma, met of zonder wijzigingen, compileren en de executeerbare code +verspreiden als een <a href="#ProprietarySoftware">privaat</a> product.</p> + + <p>Het <a href="http://www.x.org">X-Window systeem</a> is hier een voorbeeld +van. Het X Consortium bracht X11 uit met distributievoorwaarden waarmee het +niet-auteursplichtige, vrije software is. Als je wil kun je een kopie +krijgen met deze voorwaarden en deze kopie is dan vrij. Er waren echter ook +niet-vrije kopiën en populaire werkstations en grafische PC-kaarten die +alleen op dat soort versies werkten. Wanneer je deze hardware gebruikt dan +is X11 voor jou geen vrije software. <a +href="/philosophy/x.html">X11-ontwikkelaars brachten zelfs een tijdje +niet-vrije X11-versies uit</a>.</p> + +<h3 id="LaxPermissiveLicensedSoftware">Software met een toegeeflijke licentie</h3> + + <p>Voorbeelden van toegeeflijke licenties zijn de X11-licentie en de <a +href="/licenses/bsd.html">twee BSD-licenties</a>. Deze staan bijna alle +soorten gebruik van de code toe, inclusief er private programma's van maken, +met of zonder aanpassingen in de broncode.</p> + +<h3 id="GPL-CoveredSoftware">Software met een GPL-licentie</h3> + + <p>De <a href="/licenses/gpl.html">GNU GPL</a> (General Public License of +Algemene Openbare Licentie) is een bepaalde verzameling +distributievoorwaarden voor het auteursplichtig maken van een programma. +Het GNU-project gebruikt deze voorwaarden voor de meeste GNU-software.</p> + + <p>Om vrije software gelijk te stellen aan software met een GPL-licentie is dus +fout.</p> + +<h3 id="TheGNUsystem">Het GNU-besturingssysteem</h3> + + <p>Het <a href="/gnu/gnu-history.html">GNU-besturingssysteem</a> is het +besturingssysteem, lijkend op Unix, dat wij sinds 1984 in het GNU-project +aan het ontwikkelen zijn.</p> + + <p>Een op Unix geënt besturingssysteem bestaat uit vele programma's. Het +GNU-systeem bevat alle <a href="#GNUsoftware">GNU-software</a>, alsook veel +andere software zoals het X-Window systeem en TeX, wat geen GNU-software is.</p> + + <p>De eerste complete testversie van het GNU-systeem kwam uit in 1996. Hierin +zit GNU Hurd, onze kernel, sinds 1990 in ontwikkeling. In 2001 begon het +GNU-systeem (met GNU Hurd) aardig stabiel te worden maar Hurd ontbeert nog +belangrijke functionaliteit en wordt daarom niet veel gebruikt. Intussen is +het <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux-systeem</a>, een afsplitsing +van het GNU systeem met Linux als kernel in plaats van Hurd, sinds 1990 +reeds een groot succes. Dit geeft aan dat het GNU-systeem geen statische +verzameling programma's is; gebruikers en distributeurs kunnen verschillende +pakketten samenstellen al naar gelang hun voorkeur en behoefte. Het +resultaat is nog steeds een variant op het GNU-systeem.</p> + + <p>Omdat het streven van GNU is om vrij te zijn, moet ieder onderdeel van het +GNU-besturingssysteem vrije software zijn. Het hoeft echter niet allemaal +auteursplichtig te zijn, alle soorten vrije software kunnen worden gebruikt, +als hiermee bepaalde technische doelen bereikt kunnen worden.</p> + +<h3 id="GNUprograms">GNU-programma's</h3> + + <p>“GNU-programma's” is hetzelfde als <a href="#GNUsoftware"> +GNU-software</a>. Een programma Foo is een GNU-programma als het +GNU-software is. We zeggen ook wel eens: het is een “GNU-pakket”</p> + +<h3 id="GNUsoftware">GNU-software</h3> + + <p><a href="/software/software.html">GNU-software</a> is software die is +uitgebracht onder auspiciën van het <a +href="/gnu/gnu-history.html">GNU-project</a>. Als een programma +GNU-software is zeggen we ook wel dat het een GNU-programma is of een +GNU-pakket. De “lees-mij” of handleiding zou dit moeten +vermelden. Verder vermeldt het <a href="/directory">Overzicht vrije +software</a> alle GNU-pakketten.</p> + + <p>De meeste GNU-software is <a href="/licenses/copyleft.html">auteursplichtige +software</a>, maar niet allemaal; alle GNU-software moet echter wel <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> zijn.</p> + + <p>Sommige GNU-software is gemaakt door <a +href="http://www.fsf.org/about/staff/">personeel</a> van de <a +href="http://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> maar verreweg de +meeste software wordt bijgedragen door <a +href="/people/people.html">vrijwilligers</a>. (Sommige vrijwilligers worden +betaald door bedrijven of universiteiten, maar voor ons zijn zij +vrijwilligers.) Sommige bijdragen hebben het auteursrecht van de FSF, andere +hebben het auteursrecht van degene die de bijdrage leverde.</p> + +<h3 id="FSF-CopyrightedGNUSoftware">GNU-software onder FSF-auteursrecht</h3> + + <p>Ontwikkelaars van GNU-pakketten kunnen de auteursrechten overdragen aan de +FSF of zelf behouden. Aan hen de keus.</p> + + <p>Wanneer ze de rechten aan de FSF hebben overgedragen wordt het GNU-software +met FSF-auteursrechten en kan de FSF de licentierechten uitoefenen. Wanneer +ze de auteursrechten zelf houden moeten ze deze ook zelf verdedigen.</p> + + <p>De regel is dat de FSF geen auteursrechten accepteert van software die geen +officieel GNU-pakket is.</p> + +<h3 id="non-freeSoftware">Niet-vrije software</h3> + + <p>Niet-vrije software is software die niet vrij is. Het gebruik ervan, de +verspreiding en/of het wijzigen ervan is niet toegestaan. Of je moet om +toestemming vragen of er gelden dusdanige beperkingen dat je het niet +vrijelijk kunt gebruiken.</p> + +<h3 id="ProprietarySoftware">Private software</h3> + + <p>Private software is een andere naam voor niet-vrije software. In het +verleden maakten we onderscheid tussen “semi-vrije software”, +die op niet-commerciële basis kan worden gewijzigd en verspreid, en +“private software”, waarbij dit niet kon. We hebben dit +onderscheid losgelaten en gebruiken “private software” als +synoniem voor niet-vrije software.</p> + + <p>De Free Software Foundation heeft als regel dat we geen private (niet-vrije) +software op onze computers installeren, hooguit tijdelijk met het doel om +een vrije variant van dat programma te maken. Afgezien van het bovenstaande, +zien wij verder geen excuus voor het installeren van private programma's.</p> + + <p>Wij vonden het bijvoorbeeld aanvaardbaar om in de tachtiger jaren Unix op +onze machines te installeren daar we dit gebruikten om er een vrije +vervanger van Unix mee te schrijven. Het excuus is niet meer geldig omdat er +tegenwoordig vrije besturingssystemen zijn; we hebben alle niet-vrije +besturingssystemen weggedaan en iedere nieuwe machine moet nu uitgerust +worden met een volledig vrij besturingssysteem.</p> + + <p>We staan er niet op dat andere gebruikers van GNU, of vrijwilligers van GNU, +ook volgens deze regel leven. We hebben de regel voor onszelf ingevoerd. We +hopen echter dat jij zal besluiten dit voorbeeld te volgen, ook voor je +eigen vrijheid.</p> + + +<h3 id="freeware">Freeware</h3> + + <p>De term “freeware” heeft geen eenduidige definitie maar wordt +meestal gebruikt voor softwarepakketten die wel verspreid mogen worden maar +niet veranderd (en de broncode is niet beschikbaar). Dit soort pakketten +zijn <em>geen</em> vrije software, dus gebruik alsjeblieft niet de term +“freeware” als je eigenlijk vrije software bedoelt.</p> + +<h3 id="shareware">Shareware</h3> + + <p>“Shareware” is software die iedereen mag verspreiden maar die +betaald <em>moet</em> worden zodra je die kopie ook echt voor langere tijd +gaat gebruiken.</p> + + <p>Shareware is geen vrije software, of zelfs maar semi-vrij. Hiervoor zijn +twee redenen:</p> + + <ul> + <li>De broncode van de meeste shareware is niet beschikbaar en dus kun je het +programma helemaal niet veranderen.</li> + <li>Shareware geeft geen toestemming om het te kopiëren en installeren +zonder de licentie te betalen, ook niet voor personen die het alleen +gebruiken zonder winstoogmerk (In praktijk negeren veel mensen deze +bepalingen en gebruiken de software toch, maar de bepalingen staan het niet +toe).</li> + </ul> + +<h3 id="PrivateSoftware">Privé-software</h3> + <p>Privé- of maatsoftware is software die ontwikkeld is voor +één gebruiker (meestal een organisatie of bedrijf). Die +gebruiker houdt dat programma, gebruikt het en geeft het niet vrij aan +derden, niet in broncode of binaire vorm.</p> + <p>Een privé-programma is (op een nogal triviale manier) vrije software +als de enige gebruiker de vier vrijheden heeft. Als de gebruiker volledige +rechten heeft voor het privé-programma is het programma vrij. Echter, +als de gebruiker kopieën verspreidt naar anderen en de vier vrijheden +hier niet bijlevert, zijn deze kopieën geen vrije software. </p> + + <p>Vrije software is een kwestie van vrijheid, niet van toegang. In principe +vinden we niet dat het fout is om een programma te ontwikkelen en het niet +te verspreiden. Er zijn gevallen waar een programma zo belangrijk is dat men +kan beargumenteren dat het niet verspreiden ervan verkeerd is voor de +mensheid. Zulke gevallen zijn echter zeldzaam. De meeste programma's zijn +niet zo belangrijk en het achterhouden is dan ook niet verkeerd. Er is dus +geen conflict tussen maatsoftware en de beginselen van de +vrije-software-beweging.</p> + + <p>Het meeste werk voor programmeurs betreft het ontwikkelen van dit soort +programma's op maat; het werk hierin zou dus gedaan kunnen worden op een +manier die verenigbaar is met de vrije software beweging.</p> + +<h3 id="commercialSoftware">Commerciële software</h3> + + <p> “Commerciëel” en “privaat” (niet-vrij) is niet +hetzelfde! Commerciële software is software die ontwikkeld wordt door +bedrijven met het doel geld te verdienen aan het gebruik van die software. +De meeste commerciële software is ook <a +href="#ProprietarySoftware">privaat</a> maar er bestaat ook commerciële +vrije software en niet-commerciële, niet-vrije software.</p> + + <p>GNU Ada wordt bijvoorbeeld verspreid onder de GNU GPL en iedere kopie is +vrije software; maar de ontwikkelaars verkopen onderhoudscontracten op de +software. Wanneer hun verkopers met mogelijke klanten praten zullen deze +soms zeggen: “we vinden het veiliger om een commerciële compiler +te kopen”. Het antwoord van de verkopers hierop is: “GNU Ada +<em>is</em> een commerciële compiler; het is toevallig ook nog vrije +software.”</p> + <p>Voor het GNU-project ligt het zwaartepunt andersom: het belangrijkste is dat +de compiler GNU Ada vrije software is; dat het ook commerciëel is is +slechts een detail. De extra ontwikkeling die plaatvindt doordat de compiler +commerciëel is, is echter mooi meegenomen.</p> + <p>Help alsjeblieft mensen te realiseren dat commerciële vrije software +best mogelijk is. Je kan dit doen door niet het woord +“commerciëel” te gebruiken als je eigenlijk +“privaat” (niet-vrij) bedoelt.</p> + +<!-- If needed, change the copyright block at the bottom. In general, --> +<!-- all pages on the GNU web server should have the section about --> +<!-- verbatim copying. Please do NOT remove this without talking --> +<!-- with the webmasters first. --> +<!-- Please make sure the copyright date is consistent with the document --> +<!-- and that it is like this "2001, 2002" not this "2001-2002." --> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2001, 2006, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, +2016, 2017 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + <strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2018/12/15 13:45:45 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/censoring-emacs.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/censoring-emacs.html new file mode 100644 index 0000000..5198108 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/censoring-emacs.html @@ -0,0 +1,184 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/censoring-emacs.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Mijn Eigen Software Censurere - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/censoring-emacs.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Mijn Eigen Software Censureren</h2> + +<p> +door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a> +<br /> +[Uit Datamation, 1 Maart 1996]</p> + +<p> +Afgelopen zomer stelden een paar slimme wetgevers voor om “pornografie +op het Internet te verbieden”. In de herfst ontfermden de +rechts-christelijken zich over het wetsvoorstel. Verleden week tekende +president Clinton de aangenomen wet. Deze week ben ik GNU Emacs aan het +censureren.</p> +<p> +Nee, er zit niets pornografisch in GNU Emacs. Het is een +software-pakket. Een uit te breiden en programmeerbaar redigeer-pakket dat +diverse prijzen heeft gewonnen. Maar het aangenomen wetsvoorstel gaat veel +verder dan alleen pornografie. Het verbiedt “onfatsoenlijk” +taalgebruik, wat op alles kan slaan. Van beroemde gedichten tot +meesterwerken die in het Louvre hangen en van advies over veilig +vrijen… tot software.</p> +<p> +Het wetsvoorstel ondervond natuurlijk veel tegenstand. Niet alleen van +mensen die het Internet gebruiken en van liefhebbers van erotica, maar van +iedereen die de persvrijheid lief heeft.</p> +<p> +Maar iedere keer wanneer we de mensen wilden informeren over waar het hier +eigenlijk om draaide, reageerden de censors met een leugen; Ze vertelden het +publiek dat het hier gewoon om pornografie ging. Door deze leugen te +gebruiken als vóóronderstelling bij al hun uitspraken hierover +is het ze gelukt mensen op het verkeerde been te zetten. En dus censureer ik +nu mijn software.</p> +<p> +Emacs bevat namelijk een versie van het befaamde “dokter +programma” ook wel bekend als Eliza, oorspronkelijk ontwikkeld door +professor Weizenbaum aan het <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr>. Het programma imiteert een Rogeriaanse +psychotherapeut. Gebruikers praten tegen het programma en het programma +reageert—door uitspraken van de gebruikers te herhalen en een lange +lijst van woorden te herkennen.</p> +<p> +Het Emacs dokter programma was opgezet om zoveel mogelijk vloeken te +herkennen en daarop te reageren met leuke antwoorden als “Kun je je +taal een beetje kuisen?” of “Laten we het netjes +houden”. Om dit te kunnen doen had het een lijst van vloeken +nodig. Wat betekende dat de broncode voor dit programma onfatsoenlijk was.</p> +<p> +Deze week heb ik daarom dit stukje functionaliteit verwijderd. De nieuwe +versie van het programma herkent geen vloeken meer; wanneer je er tegen +vloekt herhaalt het de vloek alleen maar—het herkent het woord niet +meer. (Wanneer de nieuwe versie opstart deelt het mee dat het programma +gecensureerd is voor uw eigen bestwil.)</p> +<p> +Nu Amerikanen geconfronteerd worden met twee jaar gevangenisstraf voor +onfatsoenlijke boodschappen op het Internet, zou het wel handig zijn te +weten hoe men precies deze gevangenisstraf kan ontlopen. Maar dat is +onmogelijk. Deze regels zouden de verboden woorden op moeten noemen, waarmee +het in overtreding is met zijn eigen regels.</p> +<p> +Ik doe uiteraard een gok over wat precies die “onfatsoenlijke” +woorden zijn. Ik moet wel, want niemand anders weet het. De beste keus lijkt +me om dat wat gebruikelijk is voor televisieuitzendingen aan te houden. Er +is echter een grote kans dat het gerecht deze interpretatie zal verwerpen +als ongrondwettelijk.</p> +<p> +We hopen dat het gerecht het Internet zal erkennen als een publicatiemedium, +net als boeken en tijdschriften. Wanneer dat gebeurt zal men alle wetten +verwerpen die “onfatsoenlijke” uitingen op het Internet +verbieden.</p> +<p> +Wat me echt zorgen baart is dat het gerechtshof wellicht een vage uitspraak +zal doen—door een definitie van “onfatsoenlijk” toe te +laten, waarmee zoiets als het dokter programma of bepaalde uitspraken wel +zijn toegestaan maar tegelijk sommige boeken verbieden die een kind in de +bibliotheek op kan zoeken. In de loop der jaren, wanneer het Internet steeds +meer de openbare bibliotheek vervangt, zullen we daarmee een stuk vrijheid +van meningsuiting verliezen.</p> +<p> +Net een paar weken geleden ging een ander land over tot censuur van het +Internet. Dat was China. We hebben het hier niet zo op China—hun +overheid respecteert de vrijheid van zijn burgers niet. Maar hoe goed is +onze overheid daarin? En kan het je voldoende schelen om hier iets aan te +doen?</p> + +<p> +[Deze paragraaf is overbodig geworden:] +</p> + +<p> +Wanneer het je iets kan schelen, hou dan contact met de “Voters +Telecommunications Watch”. Kijk op hun website http://www.vtw.org/ +voor meer informatie en tips voor politieke actie. De censors hebben in +Februari gewonnen maar we kunnen ze in November verslaan.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2014 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:55 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/compromise.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/compromise.html new file mode 100644 index 0000000..17cb570 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/compromise.html @@ -0,0 +1,309 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/compromise.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/compromise.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/compromise.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/compromise.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-03-31" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Schadelijke compromissen vermijden - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"> +<!-- + .quote { + font-size: 90%; + max-width: 30em; + padding: .5em 1.5em; + background-color: #ececec; + border-radius: 1em; + -moz-border-radius: 1em; + -khtml-border-radius: 1em; + -webkit-border-radius: 1em; + -opera-border-radius: 1em; + } + .quote.imgright { margin: .3em 1em 1em 1em; } + .quote { + font-style: italic; + } + .quote b { + font-style: normal; + font-weight: normal; + } + .imgleft { + width: 18em; + max-width: 100%; + } + +@media (max-width:50em) { + .imgleft, .imgright { + float: none; + display: block; + margin: auto; + } + .quote { + max-width: none; width: auto; + margin: 1em 10%; + } +} +@media (min-width:50em) { + .quote { max-width: 40%; } +} +--> + +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Schadelijke compromissen vermijden</h2> + +<p class="byline">door Richard Stallman</p> + +<blockquote class="quote imgright"><p>“Vijfentwintig jaar geleden <a +href="/gnu/initial-announcement.html">op 27 september 1983, kondigde ik het +plan aan</a> om een volledig vrij besturingssysteem te maken, GNU +genaamd—voor ‘GNU's Not Unix’ (GNU is geen Unix). Als +onderdeel van de 25e verjaardag van het GNU-systeem heb ik dit artikel +geschreven, over hoe onze gemeenschap schadelijke compromissen kan +vermijden. Naast het vermijden van deze compromissen, zijn er vele andere +manieren waarop je <a href="/help/help.html">GNU</a> en vrije software kunt +helpen. Een makkelijke manier is om <a +href="https://www.fsf.org/associate/support_freedom/join_fsf?referrer=4052"> +lid te worden van de Free Software Foundation</a>.”—<b>Richard +Stallman</b></p></blockquote> + +<p>De vrije-softwarebeweging streeft naar sociale verandering: <a +href="/philosophy/free-sw.html">om alle software vrij te maken</a> zodat +alle softwaregebruikers vrij zijn en deel kunnen uitmaken van een +gemeenschap waarin wordt samengewerkt. Elk niet-vrij programma geeft zijn +ontwikkelaar ongerechtvaardigde macht over de gebruikers. Ons doel is een +eind te maken aan dat onrecht.</p> + +<p>De weg naar vrijheid is <a +href="http://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/">een +lange</a>. Het zal veel stappen en jaren kosten om een wereld te bereiken +waarin het normaal is dat softwaregebruikers vrij zijn. Sommige van die +stappen zijn moeilijk en vereisen opoffering. Sommigen worden gemakkelijker +als we compromissen maken met mensen die andere doelen hebben.</p> + +<p>De <a href="http://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> sluit dus +compromissen— grote zelfs. We hebben bijvoorbeeld compromissen gemaakt +met de patentbepalingen in versie 3 van de <a href="/licenses/gpl.html">GNU +General Public License</a> (GNU GPL) zodat grote bedrijven zouden bijdragen +aan software die wordt uitgebracht onder de GPLv3 en deze zouden +verspreiden, waarmee sommige patenten onder het effect van deze bepalingen +komen. </p> + +<img src="/graphics/gplv3-large.png" alt="[GPLv3 Logo]" class="imgleft" /> + +<p>Het doel van de <a href="/licenses/lgpl.html">Lesser GPL</a> is een +compromis: we gebruiken het voor speciaal geselecteerde vrije +programmabibliotheken, zodat deze kunnen worden toegepast in niet-vrije +programma's, omdat we denken dat het verbieden van dit gebruik ontwikkelaars +ertoe zou bewegen om dan maar niet-vrije (private) programmabibliotheken te +gebruiken. We accepteren en installeren programmacode in GNU-programma's om +ze samen te laten werken met veelgebruikte niet-vrije programma's, en we +documenteren en publiceren deze op zo'n manier, dat we gebruikers van +niet-vrije software aanmoedigen om vrije software te installeren, maar niet +andersom. We ondersteunen specifieke campagnes waar we het mee eens zijn, +zelfs als we niet volledig achter de groepen staan die deze campagnes +opzetten.</p> + +<p>Maar we verwerpen bepaalde compromissen, zelfs als veel anderen in onze +gemeenschap daar wel toe bereid zijn. We kunnen bijvoorbeeld <a +href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html">alleen +GNU/Linux-distributies aanbevelen</a> die als beleid hebben om geen +niet-vrije software mee te leveren en dit ook niet zullen presenteren. Een +niet-vrije distributie aanbevelen zou een schadelijk compromis zijn.</p> + +<p>Compromissen zijn schadelijk wanneer ze op langere termijn tegen onze doelen +werken. Dat kan gebeuren bij ideeën en bij acties.</p> + +<p>Bij ideeën, zorgen schadelijke compromissen ervoor dat de dingen die +wij willen veranderen, juist tegengewerkt worden. Ons doel is een wereld +waarin softwaregebruikers vrij zijn, maar tot nu toe zien de meeste +computergebruikers niet in dat vrijheid een probleem is. Zij hebben een +“consumenten”-standpunt ingenomen, wat betekent dat ze een +programma alleen beoordelen op praktische eigenschappen als prijs en gemak.</p> + +<p>Het klassieke zelfhulpboek van Dale Carnegie, <cite>Hoe je vrienden maakt en +mensen beïnvloedt</cite>, adviseert dat de beste manier om iemand aan te +zetten tot een bepaalde actie is met argumenten te komen die zijn waarden +aanspreken. Er zijn manieren waarop we de consumentenwaarden, die in onze +samenleving aanwezig zijn, kunnen aanspreken. Vrije software die gratis +wordt verkregen, kan de gebruiker bijvoorbeeld geld besparen. Veel vrije +programma's zijn ook gemakkelijk en betrouwbaar. Het aanhalen van deze +praktische voordelen heeft ertoe geleid dat veel gebruikers verschillende +vrije programma's zijn gaan gebruiken, waarvan sommigen nu erg succesvol +zijn.</p> + +<p>Als het je doel is om meer mensen vrije software te laten gebruiken, zou je +kunnen besluiten te zwijgen over het concept van vrijheid, en je alleen te +concentreren op de praktische voordelen die een consument aanspreken. Dat is +wat de term “open source” (open bron) en de bijbehorende +retoriek doet.</p> + +<p>Die aanpak brengt ons slechts gedeeltelijk naar het doel van +vrijheid. Mensen die alleen vrije software gebruiken omdat het gemakkelijk +is, zullen het alleen blijven gebruiken zolang het gemakkelijk is. En ze +zien geen enkele reden om tegelijkertijd geen makkelijke niet-vrije +programma's te gebruiken.</p> + +<p>De filosofie van open source richt zich op consumentenwaarden, bevestigt en +versterkt deze. Daarom <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">ondersteunen we open +source niet</a>.</p> + +<img src="/graphics/gnulaptop.png" + alt="[Zen Gnu met laptop]" class="imgright" /> + +<p>Om een duurzame vrije gemeenschap op te zetten, moeten we meer doen dan +mensen wat vrije software te laten gebruiken. We moeten het idee verspreiden +dat software (en andere dingen) beoordeeld zou moeten worden op +“burgerwaarden”, waarbij beoordeeld wordt of het de vrijheid en +gemeenschap van gebruikers respecteert, niet alleen in termen van gemak. </p> + +<p>Om burgerwaarden te promoten, moeten we hierover praten en laten zien dat +zij ten grondslag liggen aan onze daden. We moeten het compromis van Dale +Carnegie, dat je daden van mensen zou kunnen beïnvloeden door op hun +consumentenwaarden in te spelen, verwerpen.</p> + +<p>Dit betekent niet dat we helemaal geen praktische voordelen kunnen +benoemen—we kunnen en doen dat. Het wordt alleen een probleem wanneer +de praktische voordelen de boventoon gaan voeren en vrijheid hierdoor naar +de achtergrond verdwijnt. Daarom herhalen we vaak dat deze praktische +voordelen van vrije software slechts <em>bijzaak</em> zijn.</p> + +<p>Het is niet genoeg om onze woorden te laten stroken met onze idealen; onze +daden moeten hier ook mee in overeenstemming zijn. Dus moeten we ook +compromissen vermijden waarbij we de dingen waar wij tegen zijn, juist gaan +doen of legitimeren.</p> + +<p>Ervaring wijst bijvoorbeeld uit dat je gebruikers kan interesseren in <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a> door wat niet-vrije programma's +mee te leveren. Dit kan een schattige niet-vrije toepassing zijn die +aandacht van de gebruiker trekt, of een niet-vrij programmeerplatform zoals +<a href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> (voorheen) of Flash (nog +steeds), of een niet-vrij apparaat-stuurprogramma dat ondersteuning levert +voor bepaalde hardwaremodellen.</p> + +<p>Deze compromissen zijn verleidelijk, maar ondermijnen het doel. Als je +niet-vrije software verspreidt, of mensen hiertoe beweegt, wordt het +moeilijk om te zeggen, “niet-vrije software is onrechtvaardig, een +sociaal probleem, en we moeten er een einde aan maken”. En zelfs als +je deze woorden blijft uitspreken, zullen je daden deze woorden ondermijnen.</p> + +<p>Het gaat er niet om of mensen niet-vrije software <em>kunnen</em> of +<em>mogen</em> installeren; een systeem voor algemeen gebruik stelt mensen +in staat om te doen wat zij willen. Het gaat erom of we mensen wel of niet +leiden in de richting van niet-vrije software. Wat zij zelf doen is hun +verantwoordelijkheid; wat wij voor hen doen, en wat we aan ze geven, is de +onze. We moeten gebruikers niet richting niet-vrije software leiden en +daarmee impliceren dat het een oplossing is, want niet-vrije software is +juist het probleem.</p> + +<p>Een schadelijk compromis heeft niet alleen slechte invloed op anderen. Het +kan onze eigen waarden ook in de war brengen, door middel van cognitieve +dissonantie. Als je bepaalde waarden hebt, maar je daden impliceren andere, +conflicterende waarden, dan is het waarschijnlijk dat je je waarden of je +daden verandert zodat het conflict niet meer bestaat. Projecten die +gebaseerd zijn op praktische waarden, of die mensen richting niet-vrije +software bewegen, vermijden bijna altijd het geven van slechts de +<em>hint</em> dat niet-vrije software onethisch is. Voor zowel hun +deelnemers als hun publiek, versterken zij consumentenwaarden. We moeten +deze compromissen afwijzen als we onze waarden overeind willen houden.</p> + +<p>Als je wilt overstappen naar vrije software zonder het doel van vrijheid aan +te tasten, kan je kijken naar de <a +href="http://www.fsf.org/resources">hulpmiddelenpagina van de FSF</a>. Daar +staan hardware- en machinesamenstellingen op die werken met vrije software, +<a href="/distros/distros.html"> volledig vrije GNU/Linux-distributies om te +installeren</a>, en <a href="http://directory.fsf.org/">duizenden +vrije-softwarepakketten</a> die werken in een 100 procent +vrije-softwareomgeving. Als je de gemeenschap wilt helpen op het +vrijheidspad te blijven, is het belangrijk om publiekelijk burgerwaarden te +benadrukken. Als mensen praten over goed en slecht, of wat te doen, baseer +je handelen en argumentatie op het perspectief van vrijheid en de +gemeenschap.</p> + +<p>Een weg die sneller is, is nutteloos als die naar de verkeerde plek +gaat. Compromissen maken is essentieel om een ambitieus doel te bereiken, +maar wees voorzichtig met compromissen die je van het doel afleiden.</p> + +<hr class="column-limit"/> + +<p> +Bekijk <a +href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change"> +Positief belonen is niet genoeg</a> eens voor een vergelijkbaar probleem in +een andere context. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2008, 2009, 2014, 2015, 2017 <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a>.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:09:48 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/contradictory-support.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/contradictory-support.html new file mode 100644 index 0000000..7e19fed --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/contradictory-support.html @@ -0,0 +1,131 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/contradictory-support.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pas op voor tegenstrijdige “ondersteuning” - GNU-project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/contradictory-support.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Pas op voor tegenstrijdige “ondersteuning”</h2> + +<p>door <strong>Richard Stallman</strong></p> + +<p>Er zijn organisaties die beweren dat ze vrije software of het GNU-project +ondersteunen, en lessen geven in het gebruik van niet-vrije software.</p> + +<p>Het is mogelijk dat zij <em>andere</em> dingen doen die vrije software wel +ondersteunen, maar die lessen doen dat in ieder geval niet. Integendeel: zij +werken direct tegen de vrije-softwarebeweging door het promoten van het +gebruik van die niet-vrije software. Dat vergroot de kracht van het +praktische probleem dat wij juist willen oplossen.</p> + +<p>Erger nog, hett legitimeert niet-vrije software. Het belangrijkste punt dat +de vrije-softwarebeweging maakt is dat niet-vrije software <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">onrechtvaardig</a> +is en niet zou moeten bestaan. Dat is waarom we een beweging nodig hebben om +het te <em>vervangen en te laten verdwijnen</em>. Dergelijk onderwijs doet +alsof het geen probleem is; dat is tot op het bot in tegenspraak met de +vrije-softwarebeweging.</p> + +<p>Mensen hebben natuurlijk het recht om die mening te hebben, maar zij moeten +dan niet doen alsof die onze doelen steunt.</p> + +<p>Nog erger, sommige van deze organisaties beweren dat hun cursussen in het +gebruik van niet-vrije software zijn verbonden met, of zelfs gecertificeerd +door het GNU-project of de Free Software Foundation. Het behoeft weinig +uitleg dat we zo'n cursus nooit zouden certificeren of aanraden, noch er +iets mee van doen willen hebben, behalve om het af te wijzen.</p> + +<p>Het onderwijzen van niet-vrije software gaat tegen het doel van vrije +software in; het onderwijzen onder de noemer van GNU of de term “vrije +software” veroorzaakt verwarring over waar wij voor staan.</p> + +<p>Als je een dergelijke organisatie aantreft, leg deze punten dan alsjeblieft +uit aan de mensen die er aan werken: dat dergelijke cursussen direct tegen +de principes van de vrije-softwarebeweging ingaan. Leg uit waarom -als zij +het doel van vrije software willen helpen- zij mensen moeten aanleren om +vrije software te kiezen, niet niet-vrije software goedpraten.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/01/13 20:28:38 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/dat.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/dat.html new file mode 100644 index 0000000..a6b6fef --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/dat.html @@ -0,0 +1,424 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/dat.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De Juiste Belasting voor DAT - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/dat.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De Juiste Belastingheffing op DAT</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p><em>[Dit artikel gaat niet over software, niet direct. Dit gaat over +dezelfde problematiek wat betreft het delen van muziek.]</em></p> + +<p><em> [Dit artikel is eerder verschenen in Wired magazine van 1992; de tekst +is niet veranderd maar er zijn aanvullende opmerkingen toegevoegd tussen +vierkante haken (met nadruk, voor die browsers die dat ondersteunen).] </em></p> + +<p><em>[Het originele artikel ging over het (destijds hypothetische) probleem +van het delen van muziek via de (toen juist op de markt gekomen) digitale +audio cassette recorders wat behandeld zou worden door deze amerikaanse +belastingheffing. Het zou tegenwoordig van toepassing kunnen zijn op het +uitwisselen van bestanden op het internet.]</em></p> + +<p><em>[Een andere mogelijheid, ontwikkeld door wijlen Francis Muguet in +samenwerking met mij, die een aantal dezelfde ideeën bevat, noemt men +het Global Patronage system (in het Frans, Mécénat Global). +Ik vind beide oplossingen even goed.]</em></p> + +<p>De grote bazen van platenmaatschappijen hebben het niet zo op de digitale +audio cassette-recorders (<abbr title="Digital Audio Tape">DAT</abbr>), die +een perfecte kopie kunnen maken van muziekopnamen. Ze zijn bang dat +consumenten zelf muziek gaan kopiëren en geen voorbespeelde banden meer +zullen kopen.</p> + +<p>Onder bedreiging van rechtszaken hebben ze het voor elkaar gekregen dat de +makers van die cassettes hen een vergoeding zullen betalen voor iedere +recorder en DAT-cassette die ze verkopen aan consumenten. Deze toeslag zal +verdeeld worden over de diverse partijen in de muziekindustrie: muzikanten, +componisten, muziekuitgevers en platenmaatschappijen. Ook zijn de +DAT-fabrikanten overeengekomen hun recorders zodanig te verminken dat deze +geen kopieën kunnen maken van voorbespeelde cassettes.</p> + +<p>En nu hebben de platenmaatschappijen bij het (Amerikaanse) Congres +aangedrongen een wet aan te nemen die deze toeslag omzet in een belasting en +het fabrikanten verbiedt om nog langer DAT-recorders uit te brengen die niet +zijn verminkt.</p> + +<p>Het doel van de belasting is om muzikanten zogenaamd te +“compenseren” voor het kopiëren van hun werk door +consumenten met een DAT-recorder. 57 procent van de opbrengst echter zou +naar muziekuitgevers en platenmaatschappijen gaan—zodat nog niet de +helft van de opbrengsten overblijft voor diegenen die deelnemen aan het +creatieve proces. Het meeste hiervan zou ten goede komen aan muzikale +supersterren en zal dus weinig doen voor het bevorderen van de muzikale +kunsten. Ondertussen zullen gebruikers van DAT nooit in staat zijn de volle +kracht van deze technologie te gebruiken.</p> + +<p>Hieronder een tegenvoorstel voor een andere vorm van belasting van DAT en +DAT-recorders—een voorstel in het belang van de muziek in plaats van +het ondersteunen van gevestigde belangen.</p> + +<ul> +<li>Haal geld op via de voorgestelde belasting op DAT machines en cassettes.</li> +<li>Gebruik een meetsysteem om vast te stellen hoeveel een muziekstuk wordt +gekopieerd.</li> +<li>Verspreid het geld in zijn geheel over de mensen die de muziek gemaakt +hebben</li> +<li>Verklein de toename van het aandeel van de auteurs, naarmate het aantal +kopieën toeneemt. Hierdoor wordt een spreiding van de fondsen bereikt +zodat meer muzikanten worden ondersteund.</li> +<li>Leg geen technische beperkingen op aan DAT.</li> +</ul> + +<h3>Wat is het doel van het auteursrecht?</h3> + +<p>De platenindustrie verdedigd dit voorstel door te stellen dat dit ter +“compensatie” is van de muzikanten, ervan uitgaande dat die +recht hebben op betaling bij iedere kopie die wordt gemaakt. Veel Amerikanen +geloven dat het auteursrecht een natuurlijk recht van auteurs en muzikanten +is—dat ze recht hebben op een speciale behandeling binnen de +maatschappij. Een advocaat die hierin is gespecialiseerd echter, weet dat +dit een misvatting is. Een zienswijze die wordt afgewezen door het +Amerikaanse rechtssysteem.</p> + +<p>Doel van het auteursrecht, zoals vastgelegd in de Amerikaanse grondwet, is +om “de vooruitgang in kunst en wetenschap te +stimuleren”. Vooruitgang in de muziek betekent nieuwe en gevarieerde +muziek ter vermaak van het publiek: het auteursrecht gaat over het +stimuleren van een openbaar belang, geen privébelang.</p> + +<p>Maar vaak vatten leken en politici het auteursrecht op als een natuurlijk +recht, wat vaak leidt tot verkeerde beslissingen met betrekking tot het +auteursrecht. Zelfs rechtbanken laten deze opvatting bij tijd en wijle in +gerechtelijke uitspraken sluipen. Dit is een denkfout omdat men van een +middel (auteursrecht) tot een doel (stimulering vooruitgang) een doel op +zich maakt.</p> + +<p>Het stimuleren van de kunsten betekent niet dat auteurs automatisch recht +hebben op een vorm van auteursrecht, of zelfs maar dat auteursrecht hoeft te +bestaan. Het auteursrecht heeft alleen recht van bestaan wanneer de +voordelen van de vooruitgang opwegen tegen de nadelen voor iedereen, met +uitzondering van de auteursrecht-houder.</p> + +<p>Hoe maken we deze kosten/baten analyse? Voor een deel hangt dit af van +feiten (hoe beïnvloedt een bepaalde wet muzikale activiteit en +muziekgebruikers?) en deels van ons waardeoordeel over de resultaten +hiervan.</p> + +<p>Laten we eens aannemen dat het het waard is om een DAT-belasting te betalen +wanneer dit als resultaat een merkbare toename van muzikale scheppingsdrang +heeft. En laten we eens onderzoeken hoe we de details van een dergelijke +belasting moeten regelen om waar voor ons geld te krijgen. Maar we beginnen +met de basisprincipes en feiten op een rij te zetten die hier van belang +zijn.</p> + +<h3>Afnemende meeropbrengst</h3> + +<p>De wet van de afnemende meeropbrengst is een algemeen economisch +gegeven. Het stelt dat een toename van de investering in een doel een steeds +minder grote toename geeft van het resultaat. Er zijn uitzonderingen op deze +regel maar die zijn lokaal; wanneer je de investeringen op blijft voeren +vallen de uitzonderingen uiteindelijk in het niet.</p> + +<p>Bijvoobeeld het verbeteren van de doorstroming van het verkeer door wegen te +verbeteren. Toevoeging van een extra rijstrook aan 30 kilometer asfalt van +knelpunten in een stad zou de gemiddelde snelheid van het verkeer met 20 +kilometer per uur kunnen verbeteren. Nóg een strook toevoegen geeft +niet eenzelfde snelheidsverbetering; de verbetering is nu misschien maar 5 +kilometer per uur. Een volgende strook heeft wellicht helemaal geen effect +meer omdat alle knelpunten verdwenen zijn. Maar iedere extra rijstrook heeft +wel steeds meer gevolgen doordat er meer gebouwen tegen de vlakte moeten om +ruimte te maken.</p> + +<p>Wanneer we dit op muzikanten toepassen vertelt de wet van de afnemende +meeropbrengst ons dat verhogingen van het inkomen van een muzikant steeds +minder effect zal hebben op de toename van creativiteit in de muziek.</p> + +<p>De wet van de afnemende meeropbengsten is een eerste reden om het idee af te +wijzen dat het luisteren naar muziek “überhaupt” via +auteursrechten geregeld zou moeten worden. We winnen er niets mee door +muziekeigenaren meer controle te geven over alle mogelijke vormen van het +gebruik van muziek, noch door ze een financieel belang daarin te geven. Een +uitbreiding van het auteursrecht heeft maar tot een bepaald punt effect op +het “stimuleren van vooruitgang”. Verdere uitbreiding betekent +alleen maar dat de maatschappij de muziekeigenaren meer gaat betalen voor +iets wat ze toch wel zullen doen. Verdere uitbreiding van het auteursrecht +heeft dan dus geen zin meer.</p> + +<h3>Afwegingen</h3> + +<p>Diegenen die er belang bij hebben dat het auteursrecht wordt uitgebreid +zullen beargumenteren dat auteursrecht tot het uiterste zou +“moeten” worden uitgebreid. Maar de wet van afnemende +meeropbrengsten spreekt hier tegen. En dus zullen ze vervolgens beweren dat +het auteursrecht moet worden uitgebreid om vooruitgang te +maximaliseren. Maar dit klopt ook niet want het gaat voorbij aan andere +afwegingen. Het auteursrecht belast de maatschappij en het kost geld. De +voordelen kunnen wel eens niet opwegen tegen de nadelen.</p> + +<p>Overheden hebben belangrijke taken maar weinigen zullen beweren dat die +zouden moeten worden uitgebreid om de opbrengst te maximaliseren. Overheden +bouwen bijvoorbeeld wegen en dat is zeer nuttig. Maar weinig leiders zullen +betogen dat alle wegen die er maar gebouwd kunnen worden ook gebouwd moeten +worden. Het bouwen van wegen is duur, en burgers kunnen hun geld wel beter +gebruiken. Te veel aandacht voor het bouwen van wegen gaat ten kostte van +andere sociale en individuele behoeften.</p> + +<p>Dezelfde overwegingen gelden voor individuele beslissingen. Door meer geld +uit te geven kun je een groter huis kopen. De meeste mensen zouden daar de +voorkeur aan geven. Maar gegeven de beperkte middelen wordt de uitgave op +een bepaald moment te groot.</p> + +<p>Het auteursrecht spendeert niet direct publieke gelden maar het heeft wel +een prijs—een verlies van vrijheid—van iedere burger. Hoe +uitgebreider het auteursrecht, des te meer vrijheid we betalen. We zouden +onze vrijheid in bepaalde gevallen willen nemen in plaats van ze in te +ruilen. We zullen de voor- en nadelen moeten afwegen van iedere beslissing +op het gebied van auteursrecht.</p> + +<h3>“Aansporen” is niet het juiste concept</h3> + +<p>Het idee van een financiële aansporing bij het maken van muziek is +gebaseerd op een misverstand. Muzikanten zijn op zoek naar andere vormen van +erkenning, ze moeten wel. Slechts weinig muzikanten worden rijk van hun +muziek; een talent dat rijk wil worden zal niet de muziek in gaan.</p> + +<p>Er is in feite bij psychologische studies aangetoond dat externe +aansporingen (zoals winst), een averechtse uitwerking hebben op de +creativiteit van muzikanten. Mensen die er goed in zijn doen dit meestal +voor zichzelf.</p> + +<p>Het betekent niet dat muzikanten niet betaald willen worden. De meesten +hopen er de kost mee te kunnen verdienen zodat ze zich volledig hierop +kunnen concentreren. Zolang ze ervan kunnen leven zullen ze zo goed mogelijk +muziek maken. We zouden waarschijnlijk zelfs willen dat ze net zoveel zouden +verdienen als andere Amerikanen. Maar om ze nog meer te bieden zal de +maatschappij weinig opleveren—de wet van de afnemende meeropbrengst in +werking.</p> + +<p>Laten we, met dit in het achterhoofd, eens kijken hoe de belasting op +DAT-cassettes geregeld moet worden om de doelen van het auteursrecht te +halen.</p> + +<h3>Aan wie komt het geld toe?</h3> + +<p>Wanneer het het doel is van de DAT-belasting om muzikanten en componisten +beter te belonen dan zou dus alle geld naar hen moeten gaan— en niet +maar 43 procent. De muzikanten en componisten zijn degenen die echt muziek +maken. We zouden het in principe zonder platenmaatschappijen kunnen doen.</p> + +<p>Platenmaatschappijen hebben wel hun nut: ze leveren voorbespeelde +kopieën van hoge kwaliteit. De dienst wordt veel gebruikt, en dat zal +nog wel even zo doorgaan. En het is goed dat kopers van deze dienst hiervoor +betalen. Maar luisteraars die kopieën maken voor zichzelf en hun +vrienden behoren niet tot deze groep: ze gebruiken slechts het werk van +muzikanten en componisten. Platenmaatschappijen dragen slechts af en toe +bij en hun rol is niet echt van belang.</p> + +<h3>De gelden verdelen</h3> + +<p>Hoeveel van deze belasting zou naar een muzikant of componist moeten gaan? +De platenmaatschappij gaat uit van een bijdrage in verhouding met de +platenverkoop.</p> + +<p>Dit snijdt hout, min of meer. Maar deze verdeling hoeft niet goed te zijn. +Wanneer iedere muzikant het deel krijgt dat hem toekomt vanwege het aantal +kopieën, dat wordt gemaakt, dan zou een groot deel gaan naar een paar +supersterren. Dit helpt niet echt in het stimuleren van muzikale +diversiteit.</p> + +<p>We zouden effectiever kunnen zijn door het aandeel in de winst van +muzikanten steeds kleiner te maken wanneer het aantal kopieën +toeneemt. We zouden bijvoorbeeld een “kopie-ratio” kunnen +instellen die minder toeneemt naarmate het aantal toeneemt.</p> + +<p>Het effect hiervan zal zijn dat het geld beter wordt verdeeld, waardoor meer +muzikanten ondersteund kunnen worden. Dit is gunstig voor de diversiteit, +waar het auteursrecht juist voor is.</p> + +<p>De Amerikaanse regering heeft reeds een programma opgezet om de diversiteit +in de kunsten te stimuleren: de <abbr title="National Endowment for the +Arts"> NEA</abbr>. Het NEA is echter willekeurig, waardoor het +controversieel wordt. Soms omdat sommigen de kunstuiting niet kunnen +waarderen, en soms omdat niemand de uiting waardeert. Het uitsmeren van de +belasting heeft ook tot gevolg dat dit minder populaire musici steunt. Maar +het zal niet het werk steunen van musici die niemand leuk vindt. En omdat +het niet specifiek is zullen er weinig bezwaren zijn bij individuele +gevallen.</p> + +<p><em>[Later kreeg ik hier een interressante vraag over: welke organisatie zou +de verdeling van die fondsen moeten “regelen”. Omdat het +belastinggeld is is het een taak van de overheid. Private organisaties komen +hiervoor niet in aanmerking.]</em></p> + +<h3>Het stimuleren van thuiskopieën</h3> + +<p>Het voorstel van de platenmaatschappijen bevat een voorziening om het voor +mensen die zelf kopieën maken, moeilijk te maken. Oftewel, DAT-machines +zouden geen kopieën van kopieën moeten kunnen maken. De +rechtvaardiging hiervoor is dat thuiskopiëren op de een of ander manier +niet eerlijk zou zijn.</p> + +<p>In het verleden vonden velen dit niet eerlijk omdat het de inkomsten van de +muzikant verkleinde. Maar met de DAT-belasting geldt dit niet meer. Wanneer +het thuiskopiëren bijdraagt aan het inkomen van musici via de +DAT-belasting is er ook geen reden meer om het thuiskopiëren te +ontmoedigen.</p> + +<p>Dus wanneer de DAT-belasting wordt aangenomen is er geen reden meer om het +kopiëren van cassettes aan banden te leggen. Thuiskopiëren is +veel efficiënter dan platenmaatschappijen en muziekwinkels dat kunnen +doen; we zouden muziekliefhebbers aan moeten moedigen om hun kopieën +zoveel mogelijk thuis te maken.</p> + +<h3>Meten van het muziekgebruik</h3> + +<p>Vandaag de dag wordt bijna alle opgenomen muziek in de VS aangeschaft in +platenwinkels; het thuiskopiëren is slechts een klein gedeelte +hiervan. Dit zal nog wel even zo doorgaan want een platenzaak biedt de +gelegenheid iets specifieks te zoeken of juist een breed aanbod af te +schuimen. Zolang dit geldt kunnen we de grootte van het publiek van een +bepaalde artiest goed inschatten aan de hand van haar platenverkoop.</p> + +<p>Uiteindelijk zal het thuis kopieën maken zo inburgeren dat een +inschatting via de platenverkoop niet meer representatief is. Dit gaat nu al +op voor onafhankelijke artiesten die niet via een platenmaatschappij +verkopen; en als er één groep is die verdere steun goed kan +gebruiken dan zijn zij dat wel. We moeten een andere manier vinden om het +gebruik van een muziekstuk in te kunnen schatten voor een eerlijke verdeling +van de belastinginkomsten.</p> + +<p>Dit kunnen we via een onderzoek doen. Af en toe vragen enquêteurs aan +een willekeurige selectie personen welke kopieën ze de afgelopen tijd +gemaakt hebben. De ondervraagden hoeven niet te antwoorden. Maar er rusten +geen gevolgen op het maken van kopieën; geen straf of schuld. En dus +zullen de meeste mensen graag hieraan meewerken. Fans zullen hopen dat zij +uit worden gekozen zodat ze bij kunnen dragen aan de telling voor hun +favoriete artiesten.</p> + +<p>Om dit onderzoek wat efficiënter en breder opgezet (en dus accurater) +te laten verlopen zou dit geautomatiseerd kunnen worden. Het enquetebureau +zou dan geheugenkaartjes op kunnen sturen die de geënqueteerden aan hun +DAT-recorders kunnen aansluiten en die vervolgens weer terugsturen. Met een +juiste opzet zou het enquetebureau nooit meer kunnen achterhalen wie wat had +opgestuurd en dus ook niet wie wat voor kopieën had gemaakt. De totalen +zouden in ieder geval nog wel kloppen.</p> + +<h3>Tot slot</h3> + +<p>De platenmaatschappijen hebben een prachtige belastingregeling voorgesteld +om hun eigen inkomsten te verhogen, maar dat is wettelijk gezien niet de +bedoeling van het auteursrecht. Door de doelstelling van het auteursrecht in +acht te nemen en niet te letten op regelingen uit het verleden, zouden we +een systeem kunnen ontwerpen wat vele musici ten goede komt, waarbij +tegelijkertijd het publiek naar hartelust kan kopiëren.</p> + +<h3>Wat Jij Hieraan Kunt Doen</h3> + +<p><em>[Dit deel is niet meer van toepassing omdat de DAT-heffing in 1992 van +kracht werd en DAT recorders al niet meer verkocht worden. Dezelfde methode +kan echter gebruikt worden om muzikanten en andere artiesten te steunen in +een wereld waarin het legaal is om muziek over het internet met elkaar te +delen.]</em></p> + +<p>De platenlobby is al hard aan het werk om hun DAT-belasting er door te +drukken. Er is weinig openbare discussie en nog minder georganiseerde +protesten. Het wetsvoorstel ligt al bij de senaat.</p> + +<p>Dit artikel stelt een alternatief voor op de plannen van de +platenmaatschappijen. Wil een dergelijk alternatief een kans van slagen +hebben dan moeten we er eerst voor zorgen dat het voorstel van de +platenmaatschappijen niet wordt aangenomen. Schrijf, om dit te voorkomen, +alsjeblieft brieven naar:</p> + +<blockquote> +<p>Congressman Barney Frank<br /> +437 Cherry St<br /> +West Newton, MA 02165</p> +<p>Senator Metzenbaum<br /> +United States Senate<br /> +Washington, DC 20510</p> +<p>House Subcommittee on Intellectual Property<br /> +House of Representatives<br /> +Washington, DC 20515</p> +</blockquote> + +<p>Dring er bij het congres op aan om het voorstel af te wijzen zodat eerst +alle alternatieven onderzocht kunnen worden. Een brief schrijven doe je in +een paar minuten, maar in combinatie met brieven van anderen kan dit het +verschil maken.</p> + +<p>Wanneer je muzikanten, componisten of schrijvers kent, geef die dan een +kopie van dit artikel. Veel muzikanten geven de voorkeur aan dit alternatief +op het belastingplan van de platenmaatschappijen en zijn extra gemotiveerd +vanwege hun eigen belang.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1992, 2010, 2014, 2020 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ebooks.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ebooks.html new file mode 100644 index 0000000..2afd599 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ebooks.html @@ -0,0 +1,189 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/ebooks.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>E-boeken: vrijheid of auteursrecht - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/ebooks.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>E-boeken: vrijheid of auteursrecht</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p><em>Dit is een licht aangepaste versie van een artikel dat verscheen in de +<cite>Technology Review</cite> van 2000.</em></p> + +<div class="announcement"> +<p>Ook na te lezen: <a +href="/philosophy/ebooks-must-increase-freedom.html">E-boeken behoren onze +vrijheid te bevorderen, niet te beperken</a>.</p> +</div> +<hr /> + +<p>Lang geleden, in de tijd van de drukpers, schiep men een industrieel +reglement om het proces van schrijven en publiceren te reguleren. Dit heette +het auteursrecht. Dit recht, opgenomen in de Amerikaanse grondwet, had men +toegevoegd om “vooruitgang te stimuleren”. Oftewel, om +verspreiding te bevorderen. De gebruikte methodiek was om uitgevers +toestemming te laten vragen aan auteurs voor het gebruik van hun recente +werk.</p> + +<p>De gewone lezer had weinig om te klagen daar het auteursrecht alleen +beperkingen oplegde aan het uitgeven, niet aan wat de lezer ermee kon +doen. Als dat een boek wat duurder maakte, ging het alleen maar om geld; het +beïnvloedde niet de levensstijl van de lezer. Het auteursrecht had een +maatschappelijk nut, zoals de bedoeling was, zonder nadelige effecten. Het +had zijn nut—destijds.</p> + +<p>Toen ontstond er een nieuwe manier om informatie te verspreiden: computers +en netwerken. Het voordeel van de digitale informatietechnologie is dat het +het kopiëren en wijzigen van informatie mogelijk maakt, waaronder +software, muziekopnamen en boeken. Netwerken geven verder de mogelijkheid +van onbegrensde toegang tot allerlei gegevens, een informatie-utopie.</p> + +<p>Er was echter een obstakel te overwinnen: het auteursrecht. Lezers die hun +computers gebruikten om uitgegeven informatie te delen waren technisch +gesproken in overtreding van het auteursrecht. Deze wet was gebleven, maar +de wereld was veranderd. Wat ooit een industriële regulering was voor +uitgevers, is een beperking geworden voor de maatschappij die het moest +dienen.</p> + +<p>In een echte democratie zal een wet die een populaire en nuttige activiteit +hindert al gauw worden veranderd of verdwijnen. Maar de krachtige +uitgeverslobby wilde tegen elke prijs voorkomen dat mensen hun computers ten +volle gingen benutten en zag in het auteursrecht een geschikt wapen. Door +hun invloed werd het auteursrecht juist aangescherpt om in te spelen op de +nieuwe ontwikkelingen, overheden maakten het strenger dan ooit, compleet met +harde straffen voor overtreders die informatie deelden.</p> + +<p>Maar daar hield het niet mee op. Computers kunnen een krachtig machtsmiddel +zijn wanneer een paar mensen kunnen bepalen wat alle andere mensen met hun +computers kunnen doen. De uitgevers realiseerden zich dat wanneer zij mensen +konden dwingen om alleen hun speciale software te gebruiken om elektronische +boeken te lezen, ze een ongebreidelde macht bezaten: ze konden lezers +dwingen te betalen en zich te identificeren, iedere keer dat ze een boek +wilden lezen! Dat is de natte droom van een uitgever.</p> + +<p>En dus overreedde ze de Amerikaanse overheid hun de “Digital +Millennium Copyright Act” van 1998 te geven, een wet die hen volledige +juridische zeggenschap gaf over bijna alles wat een lezer met een e-boek zou +kunnen doen. Zelfs het lezen zonder toestemming is een overtreding.</p> + +<p>We hebben nog steeds dezelfde vrijheid met papieren boeken. Maar wanneer +e-boeken papieren boeken gaan vervangen zal die uitzondering ons niet veel +helpen. Met “elektronische inkt”, waarmee je nieuwe teksten kunt +downloaden op hetzelfde stuk bedrukte papier, worden zelfs kranten +vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaken meer; nooit meer een +boek aan een vriend uitlenen, nooit meer een boek lenen bij de bibliotheek, +geen “mazen” meer die iemand de kans geven te lezen zonder te +betalen. En wanneer we de reclames voor Microsoft Reader moeten geloven, ook +geen anoniem aanschaffen van boeken meer. Dat is de wereld die de uitgevers +ons wensen.</p> + +<p>Waarom is over deze gigantische veranderingen niet meer publieke discussie? +De meeste burgers hebben nog geen kans gehad om de politieke gevolgen van +deze futuristische technologie te doorgronden. Bovendien is het publiek +wijsgemaakt dat het auteursrecht er is om auteurs te +“beschermen”, daarmee aangevende dat het maatschappelijk belang +niet meetelt.</p> + +<p>Maar wanneer meer mensen e-boeken zullen gaan gebruiken en erachter zullen +komen wat uitgevers voor hen in petto hadden, zullen ze zich gaan +verzetten. De maatschappij zal een dergelijk juk niet lang tolereren.</p> + +<p>Uitgevers willen ons doen geloven dat dit soort onderdrukkend auteursrecht +de enige mogelijkheid is om kunst levend te houden maar we hebben geen +Strijd tegen Kopiëren nodig om een veelheid aan gepubliceerd werk te +laten verschijnen; zoals de Grateful Dead al bewees, het kopiëren +tussen fans is geen probleem voor de artiest. Door het niet-commerciële +kopiëren van e-boeken te legaliseren kunnen we het auteursrecht weer +terugbrengen tot de nuttige wet die het eens was.</p> + +<p>Voor sommige werken zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor eindwerkstukken +van studenten en wetenschappelijke artikelen bijvoorbeeld zou iedereen +moeten worden aangemoedigd om die letterlijk online te zetten; dit maakt het +werk toegankelijker. Voor handleidingen en referenties zou men ook de +uitgave van gewijzigde versies toe moeten staan, omdat dit het publiek +aanspoort ze te verbeteren.</p> + +<p>Uiteindelijk, wanneer computernetwerken in staat zullen zijn om op +eenvoudige wijze kleine sommen geld over te schrijven, zal de hele reden +voor het beperken van het kopiëren verdwijnen. Wanneer je een boek leuk +vindt en er verschijnt een scherm met de tekst “Hier klikken om de +auteur een euro te geven”, zou je dan niet klikken? Dan zal het +auteursrecht voor boeken en muziek, zoals dat nu geldt voor het verspreiden +van letterlijke kopiëen, volkomen overbodig zijn geworden. En geen +moment te vroeg!</p> + +<blockquote class="announcement"> +<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Meld je aan bij onze +mailing list over de gevaren van e-boeken</a>.</p> +</blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2000, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/01/13 20:28:38 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/enforcing-gpl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/enforcing-gpl.html new file mode 100644 index 0000000..4d575b9 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/enforcing-gpl.html @@ -0,0 +1,259 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/enforcing-gpl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het Handhaven van de GNU GPL - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/enforcing-gpl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het Handhaven van de GNU GPL</h2> + +<p>door <a href="http://moglen.law.columbia.edu/"><strong>Eben +Moglen</strong></a></p> +<p><em>10 September 2001</em></p> + +<p>Het anti-GPL offensief van Microsoft deze zomer heeft de discussie weer doen +oplaaien over de GPL en of die wel “afdwingbaar” is. Om dit +specifieke voorbeeld van “FUD” (fear, uncertainty and doubt: +Angst, Onzekerheid en Twijfel) moet ik altijd glimlachen. Ik ben +waarschijnlijk de enige advocaat ter wereld die dit kan zeggen maar ik vraag +me dan altijd af waar mensen zich zorgen over maken: Het handhaven van de <a +href="/licenses/gpl.html">GPL</a> is iets wat ik voortdurend doe.</p> + +<p>Omdat <a href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> een onorthodox +concept is binnen de huidige maatschappij hebben mensen de neiging aan te +nemen dat je allerlei vernuftige —en dus breekbare— juridische +constructies nodig hebt voor de handhaving van zo'n vreemd doel. Maar deze +aanname klopt niet. Het doel waarvoor de Free Software Foundation de GPL +heeft ontworpen en uitgegeven <em>is</em> helaas ongewoon: we +herdefiniëren hoe programma's worden gemaakt door iedereen het recht te +geven programma's te kunnen begrijpen, repareren, verbeteren en opnieuw te +publiceren. Zo krijgen we de beste software op aarde. Dit is een nieuwe vorm +van ondernemen; het laat zien hoe in de nieuwe, netwerkende, maatschappij de +traditionele vorm van zakendoen vervangen kan worden door compleet nieuwe +vormen van productie en distributie. Maar de GPL, het juridische +gereedschap die dit allemaal mogelijk maakt, is een heel robuuste machine +juist omdat het is opgebouwd uit simpele mechanismen.</p> + +<p>De essentie van het auteursrecht, net als andere eigendomsrechten, is het +recht om uit te sluiten. De auteursgerechtigde heeft de juridische macht om +iedereen uit te sluiten van het maken van kopieën, het distribueren en +het maken van afgeleide werken.</p> + +<p>Dit recht om uit te sluiten betekent ook het even grote recht om +vergunningen te verlenen—om dus iedereen het recht te verlenen te doen +wat anders verboden zou zijn. Vergunningen zijn geen contracten: de +gebruiker moet binnen de grenzen van de licentie blijven niet omdat ze dit +vrijwillig heeft beloofd maar omdat ze niet meer heeft dan de rechten die +haar door de licentie zijn toegewezen.</p> + +<p>Maar de meeste bedrijven die private software maken willen meer macht dan +het auteursrecht ze geeft. Deze bedrijven zeggen dat ze een “licentie +” verlenen aan gebruikers maar deze vergunning bevat verplichtingen +die niets te maken hebben met het auteursrecht. Software waarvan ze niet +willen dat je die bestudeert bijvoorbeeld bevat meestal een bepaling die je +verbiedt het te de-compileren. Het auteursrecht verbiedt het de-compileren +niet, de bepaling is onderdeel van het contract wat je aangaat met het +bedrijf wanneer je hun software koopt in verzegelde verpakking in de winkel +of een “accepteer”-knop drukt bij juridische bepalingen in geval +van online kopen. Het auteursrecht is daarbij alleen maar een vehikel om je +nog meer rechten te ontnemen.</p> + +<p>De GPL echter, haalt wat van het auteursrecht af in plaats van er wat bij te +doen. De licentie hoeft niet ingewikkeld te zijn omdat we proberen zo min +mogelijk invloed op gebruikers te hebben. Het auteursrecht geeft uitgevers +de macht om gebruikers te verbieden te kopiëren, wijzigen en uit te +geven, rechten die wij gebruikers juist willen toekennen; de GPL laat dus de +meeste beperkende rechten die het auteursrecht regelt los. Het enige waar we +absoluut op staan is dat iedereen die werken, die onder de GPL vallen (of +daarvan afgeleide werken), distribueert, dit ook weer onder de GPL +uitgeeft. Vanuit het auteursrecht gezien is dit slechts een kleine +beperking. Vergunningen met veel meer beperkingen zijn gemeengoed: iedere +licentie die een rol speelt in iedere rechtszaak over auteursrechten heeft +meer beperkingen dan de GPL.</p> + +<p>Omdat de bepalingen in de vergunning niet moeilijk zijn of controversieel +heb ik ook nog nooit iemand horen beweren dat de GPL vergunninghouders +teveel macht zou geven. Er wordt soms wel beweerd dat de GPL niet kan worden +gehandhaafd omdat het door gebruikers niet wordt “geaccepteerd”.</p> + +<p>Deze uitspraak is gebaseerd op een misverstand. De licentie vraagt niemand +hem te accepteren voordat men software onder de GPL kan verkrijgen, +installeren, gebruiken, bestuderen of zelfs wijzigen. Al dit soort +activiteiten worden verboden of aan banden gelegd door bedrijven in private +software, en dus verlangen ze van je dat je hun licentie accepteert waarin +dit soort extra contractuele verplichtingen zitten die buiten het +auteursrecht vallen, voordat je hun werken mag gebruiken. De vrije software +beweging vindt dit soort activiteiten basisrechten voor alle gebruikers; we +<em>willen</em> dit soort activiteiten niet eens bij vergunning +regelen. Bijna iedereen die dagelijks gebruik maakt van software onder de +GPL heeft geen vergunning nodig noch hoeft er één te +accepteren. De GPL legt alleen een verplichting op wanneer je de code, +gewijzigd of niet, verder verspreidt en verplicht je dan de licentie te +accepteren. En omdat niemand kan verspreiden zonder een geldige licentie +kunnen we dus gevoeglijk aannemen dat eenieder die GPL-code distribueert de +GPL accepteert. De GPL vereist tenslotte dat iedere kopie van de software +voorzien is van de tekst van de vergunning zodat iedereen volledig op de +hoogte is.</p> + +<p>Het auteursrecht van de GPL staat dus als een huis, ondanks de +“FUD”. Daarom heb ik hem al tientallen keren weten te handhaven +in het laatste decennium zonder ook maar één keer naar de +rechter te hoeven stappen.</p> + +<p>Ondertussen wordt er de laatste maanden veel gespeculeerd op het feit dat er +tot nu toe geen juridisch gevecht is geweest, niet in de VS noch daarbuiten, +wat dan bewijs zou zijn dat er iets mis is met de GPL. Dat de ongewone +bepalingen technisch gezien niet houdbaar zouden zijn of dat de Free +Software Foundation, die de licentie heeft geschreven, bang is voor een +gerechtelijke confrontatie. Het omgekeerde is het geval. We voeren geen +processen over de GPL omdat nog niemand het heeft aangedurfd de licentie aan +te vechten.</p> + +<p>Wat gebeurt er dan wel wanneer de GPL wordt overtreden? Bij software waarvan +het auteursrecht bij de Free Software Foundation ligt (omdat we het +programma gemaakt hebben of omdat auteurs het aan ons over hebben gedragen +zodat men gebruik kon maken van onze ervaring in het verdedigen van vrije +software), <a href= "/licenses/gpl-violation.html">is de eerste stap een +rapport</a>, meestal ontvangen per email aan <a +href="mailto:license-violation@gnu.org"><license-violation@gnu.org></a>. +<a href="/licenses/gpl-violation.html">We vragen de aanmelders van de +overtreding ons te helpen de feiten vast te stellen</a> en doen eventueel +verder onderzoek indien nodig.</p> + +<p>We doen dit tientallen keren per jaar. Een discreet eerste contact is +meestal voldoende om het probleem op te lossen. Betrokkenen dachten dat ze +voldeden aan de GPL en zijn maar al te bereid ons advies op te volgen over +hoe de fout te herstellen. Soms echter, vinden we maatregelen nodig die het +vertrouwen opbouwen doordat de mate of consistentie van de overtreding een +vrijwillige naleving moeilijk maakt. In dergelijke gevallen werken we samen +met bedrijven om programma's in te voeren voor naleving van de GPL binnen +hun organisatie, aangevoerd door senior managers die regelmatig aan ons +rapporteren en aan hun eigen bestuursleden. In een aantal moeilijke gevallen +hebben we soms maatregelen moeten nemen waardoor we in staat zouden zijn om +toekomstige overtredingen snel juridisch aan te pakken.</p> + +<p>Tijdens het handhaven van de GPL gedurende het laatste decennium heb ik nog +nooit schadevergoedingen geëist voor de Foundation bij overtredingen +van de licentie en heb slechts zelden een publieke verontschuldiging voor de +overtreding hoeven afdwingen. Wij hebben altijd op het standpunt gestaan dat +het belangrijkste de naleving van de vergunning is en het veilig stellen +daarvan in toekomstig goed gedrag. We doen alles binnen onze mogelijkheden +om overtreders de mogelijkheid te geven de licentie na te leven en fouten +uit het verleden te vergeten.</p> + +<p>In het begin van de vrije software beweging was dit waarschijnlijk de enig +mogelijke strategie. Dure en langdurige juridische strijd zou de FSF +wellicht de das om hebben gedaan of het in ieder geval ervan hebben +weerhouden de constante kracht te worden van de hervormingen in de +software-wereld tot wat het nu is. Al die tijd echter hebben we vastgehouden +aan het handhaven van de licentie niet omdat we dit moesten maar omdat het +werkte. Een complete industrie is opgebloeid rond vrije software en iedereen +hierin is doordrongen van het buitengewone belang van de GPL—niemand +wil gezien worden als de schurk die vrije software steelt en niemand wilde +de klant, compagnon of zelfs werknemer zijn van een dergelijke rotte +appel. Geconfronteerd met de keuze tussen naleving zonder publiciteit of een +campagne met slechte publiciteit en een juridisch gevecht wat niet gewonnen +kan worden, kozen overtreders ervoor het niet hard te spelen.</p> + +<p>We hebben zelfs een aantal keer tegenover bedrijven gestaan die, onder het +Amerikaanse auteursrecht, willens en wetens de wet overtraden: door de +broncode van GPL-software te nemen, deze te compileren met het doel de +afkomst te verbergen en het vervolgens te koop aanbieden als privaat +product. Ik heb andere ontwikkelaars van vrije software buiten de FSF +geholpen met dit soort problemen, die we hebben opgelost—omdat de +overtreder niet vrijwillig hiermee wilde ophouden en, in andere gevallen, +omdat juridische details ons ervan weerhielden de overtreders te +vervolgen—door te praten met distributeurs en potentiële +klanten. “Waarom zou je goed geld betalen”, vroegen we hen, +“voor software die onze licentie overtreedt en je blootstelt aan +mogelijke juridische vervolging als je het origineel gratis kan +krijgen?” Klanten hebben de relevantie van deze vraag altijd goed +begrepen. Misdaad loont inderdaad niet als het om het stelen van vrije +software gaat.</p> + +<p>Maar wellicht hebben we teveel succes gehad. Wanneer ik in het verleden via +het gerecht mijn gelijk had gehaald met de GPL dan had het gekonkel van +Microsoft nu geen weerklank gevonden. Juist deze maand heb ik een aantal +moeilijker zaken onder handen gehad. “Kijk eens”, zeg ik dan, +“naar hoeveel mensen over de hele wereld graag willen dat ik de GPL +via het gerecht handhaaf, alleen maar om te bewijzen dat het kan. Het wordt +hoog tijd dat ik een voorbeeld stel. Wil jij de eerste zijn?”</p> + +<p>Op een dag zal er een eerste zijn. Maar de klanten van diegene zullen ergens +anders gaan winkelen, talentvolle technici die om hun reputatie geven zullen +ontslag nemen uit een dergelijk bedrijf en de slechte publiciteit zal het +bedrijf verder smoren. En dit alles nog voordat we het gerecht betreden. De +eerste die het probeert zal dit bezuren. Onze benadering van de wet is net +zo bijzonder als onze benadering van software maar daar gaat het juist +om. Vrije software is van belang omdat is gebleken dat de bijzondere manier +van aanpak uiteindelijk de goede is.</p> + +<p><cite> Eben Moglen is professor in de rechten en juridische geschiedenis aan +de rechtenfaculteit van de Universiteit van Columbia. Hij is onbezoldigd +juridisch adviseur van de Free Software Foundation. </cite></p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Eben Moglen</p> + +<p>Het letterlijk overnemen en kopiëren van dit artikel is toegestaan op +willekeurig welk medium op voorwaarde dat deze mededeling ook wordt +meegenomen.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/essays-and-articles.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/essays-and-articles.html new file mode 100644 index 0000000..4b70c16 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/essays-and-articles.html @@ -0,0 +1,679 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/essays-and-articles.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/essays-and-articles.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/essays-and-articles.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/essays-and-articles.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-25" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Verhandelingen en artikelen - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/essays-and-articles.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<div id="education-content"> + +<!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.nl.html" --> +</div> + +<!-- id="education-content" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> +<!--#else --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> +<!--#endif --> +<!--#endif --> +<h2>Verhandelingen en artikelen</h2> + +<div class="summary"> +<h3 class="no-display">Inhoudsopgave</h3> +<ul> + <li><a href="#aboutfs">Over vrije software</a></li> + <li><a href="#aboutgnu">Over het GNU-besturingssysteem</a></li> + <li><a href="#LicensingFreeSoftware">Het in licentie geven van vrije +software</a></li> + <li><a href="#Laws">Wetten en geschillen</a> + <ul> + <li><a href="#patents">Patenten</a></li> + <li><a href="#copyright">Auteursrecht</a></li> + <li><a href="#drm">Digitaal beheer van beperkingen (DRM)</a></li> + <li><a href="#noip">De propaganda-term “intellectueel eigendom”</a></li> + <li><a href="#ns">Netwerkdiensten</a></li> + <li><a href="#cultural">Culturele en sociale kwesties</a></li> + <li><a href="#misc">Diversen</a></li> + </ul></li> + <li><a href="#terminology">Terminologie en definities</a></li> + <li><a href="#upholding">De verdediging van vrijheid in software</a></li> + <li><a href="#humor">Filosofische humor</a></li> +</ul> +<hr class="no-display" /> +</div> + +<p>Deze pagina bevat een lijst met artikelen over de filosofie van de +vrije-softwarebeweging. Het is de reden dat we het vrije besturingssysteem +GNU ontwikkelen.</p> + +<p>Een <a href="/philosophy/latest-articles.html">lijst met laatst +gepubliceerde artikelen</a> is ook beschikbaar.</p> + +<p> + +<!-- please leave both these ID attributes here. ... --> +<!-- ... we removed this as an H$ section as it was duplicating the --> +<!-- same information on links.html, but it's possible that some users --> +<!-- have the URLs bookmarked or on their pages. -len --> +<a id="TOCFreedomOrganizations">We</a> <a +id="FreedomOrganizations">hebben</a> ook een lijst van <a +href="/links/links.html#FreedomOrganizations">organisaties die zich inzetten +voor vrijheid in computerontwikkeling en andere vormen van elektronische +communicatie</a>.</p> + +<h3 id="aboutfs">Over vrije software</h3> +<p> +Vrije software is een zaak van vrijheid: mensen moeten software kunnen +gebruiken op alle manieren die in sociaal opzicht nuttig zijn. Software is +verschillend van materiële zaken zoals stoelen, boterhammen of olie, +omdat het makkelijker verspreid én veranderd kan worden. Juist +déze mogelijkheden zorgen ervoor dat software nuttig is, en wij +vinden dat gebruikers deze eigenschappen van software volledig moeten kunnen +benutten.</p> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/free-sw.html">Wat is vrije software?</a></li> + <li><a href="/philosophy/why-free.html">Waarom software geen bezit mag zijn</a></li> + <li><a href="/philosophy/shouldbefree.html">Waarom software vrij zou moeten +zijn</a> (Dit is een ouder, uitgebreider stuk over hetzelfde onderwerp als +hiervoor)</li> + <li><a href="/philosophy/free-doc.html">Waarom vrije software vrije +handleidingen nodig heeft</a></li> + <li><a href="/philosophy/when-free-depends-on-nonfree.html"> Wanneer vrije +software afhangt van niet-vrije software</a></li> + <li>Het <a href="/philosophy/selling.html">verkopen van vrije software</a> is +prima!</li> + <li><a href="/philosophy/categories.html">Indeling van vrije en niet-vrije +software</a></li> + <li><a href="/philosophy/floss-and-foss.html"> FLOSS en FOSS</a></li> + <li><a href="/software/reliability.html">Vrije software is betrouwbaarder!</a></li> + <li><a +href="/philosophy/when-free-software-isnt-practically-superior.html">Vrije +software is (praktisch gezien) niet altijd beter</a></li> + <li><a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Waarom “open +bron” de essentie van Vrije Software niet begrijpt</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-open-overlap.html">Hoe vrije software en open bron +relateren als categorieën van programma's</a></li> + <li><a href="/philosophy/linux-gnu-freedom.html">Linux, GNU, en vrijheid</a></li> + <li><a href="/philosophy/gnutella.html" id="Gnutella">Wat betreft Gnutella</a></li> + <li><a href="/philosophy/schools.html">Waarom scholen uitsluitend vrije software +zouden moeten gebruiken</a></li> + <li><a href="/philosophy/my_doom.html">MyDoom en jij</a></li> + <li><a href="/philosophy/15-years-of-free-software.html">15 jaar vrije +software</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-software-intro.html">De vrije-softwarebeweging</a></li> + <li><a href="/philosophy/your-freedom-needs-free-software.html">Jouw vrijheid +heeft vrije software nodig</a></li> + <li><a href="/philosophy/fs-motives.html">Beweegredenen voor het schrijven van +vrije software</a></li> + <li><a href="/philosophy/government-free-software.html">Maatregelen die +overheden kunnen nemen om vrije software te promoten</a></li> + <li><a href="/philosophy/uruguay.html">Wijze les van Uruguay</a>. De FSF leerde +iets van een wet die is voorgesteld in Uruguay.</li> + <li><a href="/philosophy/programs-must-not-limit-freedom-to-run.html">Waarom +programma's de vrijheid om ze uit te voeren niet mogen beperken</a> — +Vrijheid 0 mag niet beperkt worden.</li> + <li><a href="/philosophy/imperfection-isnt-oppression.html">Onvolledig is niet +hetzelfde als onderdrukking</a></li> + <li><a href="/philosophy/applying-free-sw-criteria.html">De criteria voor Vrije +Software toepassen</a></li> +</ul> + +<h3 id="aboutgnu">Over het GNU-besturingssysteem</h3> + +<ul> + <li><a href="/gnu/initial-announcement.html">De eerste aankondiging van het +GNU-besturingssysteem</a></li> + <li><a href="/gnu/manifesto.html">Het GNU-manifest</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-history.html">De verkorte geschiedenis van het +GNU-project</a></li> + <li><a href="/gnu/thegnuproject.html">Het GNU-project</a>, een langere en meer +volledige beschrijving van het project en zijn doelstellingen.</li> + <li><a href="/fsf/fsf.html">De officiële website van de Free Software +Foundation</a></li> + <li><a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Waarom GNU/Linux?</a></li> +</ul> + +<h3 id="LicensingFreeSoftware">Het in licentie geven van vrije software</h3> + +<ul> + <li><a href="/licenses/licenses.html">Algemene informatie over licenties en +auteursplicht</a></li> + <li><a href="/licenses/license-list.html">Een lijst van vrije en niet-vrije +licenties, met commentaar</a>.</li> + <li><a href="/licenses/gpl-faq.html">Veelgestelde vragen over de +GNU-licenties</a></li> + <li><a href="/licenses/why-not-lgpl.html">Waarom je voor je volgende bibliotheek +niet de Lesser GPL zou moeten gebruiken</a></li> + <li><a href="/licenses/copyleft.html">Auteursplicht</a></li> + <li><a href="/philosophy/why-copyleft.html">Waarom auteursplicht?</a></li> + <li><a href="/philosophy/university.html">Vrije software uitbrengen wanneer je +op een universiteit werkt</a></li> + <li><a href="/philosophy/pragmatic.html">Het pragmatisch idealisme van +auteursplicht</a></li> + <li><a href="/philosophy/javascript-trap.html">De +Javascript-valstrik</a>. Misschien voer je elke dag niet-vrije programma's +uit op je computer zonder dat je het door hebt—via je webbrowser.</li> + <li><a href="http://www.fsf.org/blogs/licensing/20050211.html">Afgunst +censureren en licenties</a></li> + <li><a href="/philosophy/x.html">De valstrik van het X Window System</a></li> + <li><a href="/philosophy/apsl.html">De problemen met de Apple-licentie</a></li> + <li><a href="/licenses/bsd.html">Het probleem met de BSD-licentie</a></li> + <li><a href="/philosophy/netscape-npl.html">De Netscape Public License heeft +serieuze problemen</a>. Een <a +href="/philosophy/netscape-npl-old.html">oudere versie van dit artikel</a> +is ook beschikbaar.</li> + <li><a href="/philosophy/udi.html">De vrije-softwarebeweging en UDI</a></li> + <li><a href="/philosophy/gates.html">Het zijn niet de Gates, het zijn de +tralies</a>, een artikel van Richard Stallman, gepubliceerd door BBC News in +2008.</li> + <li><a href="/philosophy/microsoft.html">Is Microsoft de duivel?</a> (Een <a +href="/philosophy/microsoft-old.html">oudere versie</a> van dit artikel is +ook beschikbaar.)</li> + <li><a href="/philosophy/microsoft-antitrust.html">Het +Microsoft-mededingingsproces en Vrije Software</a></li> + <li><a href="/philosophy/microsoft-verdict.html"> Over de veroordeling van +Microsoft</a></li> + <li><a href="/philosophy/microsoft-new-monopoly.html"> Het nieuwe monopolie van +Microsoft</a></li> + <li><a href="/philosophy/lest-codeplex-perplex.html"> Wees niet verbaasd over +CodePlex</a></li> + <li><a href="/philosophy/plan-nine.html" id="PlanNineLicense">Problematische +bepalingen in de Plan 9-licentie</a></li> + <li><a href="/philosophy/motif.html" id="MotifLicense">De nieuwe +Motif-licentie</a></li> + <li><a href="/philosophy/using-gfdl.html" id="UsingGFDL">De GNU FDL +Gebruiken</a></li> + <li><a href="/philosophy/gpl-american-way.html" id="GPLAmericanWay"> De GNU GPL +en de Amerikaanse manier</a></li> + <li><a href="/philosophy/gpl-american-dream.html" id="GPLAmericanDream"> De GNU +GPL en de Amerikaanse droom</a></li> + <li><a href="/philosophy/enforcing-gpl.html" id="EnforcingGPL">Het handhaven van +de GNU GPL</a></li> + <li><a href="/philosophy/selling-exceptions.html">Het verkopen van +uitzonderingen op de GNU GPL</a></li> + <li><a href="/philosophy/freedom-or-power.html" id="FreedomOrPower"> Vrijheid of +macht?</a></li> + <li><a href="/philosophy/no-word-attachments.html" id="NoWordAttachments"> We +kunnen een einde maken aan Word-bijlagen</a></li> + <li><a href="/philosophy/java-trap.html" id="JavaTrap"> Vrij maar geketend - De +Java-valstrik</a> (Hoewel Sun het Java-platform <a +href="http://www.fsf.org/news/fsf-welcomes-gpl-java.html">opnieuw heeft +uitgebracht</a> onder de GNU General Public License, is het probleem wat in +dit artikel wordt aangesneden nog steeds van belang.)</li> + <li><a href="/philosophy/rtlinux-patent.html">GPL-verenigbare versie van RTLinux +Open Patent License in Works</a></li> +</ul> + +<h3 id="Laws">Wetten en geschillen</h3> + +<p><a href="/philosophy/stallmans-law.html">De wet van Stallman</a></p> + +<h4 id="patents">Patenten</h4> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/limit-patent-effect.html">Het softwaredomein +bescherming geven tegen patenten</a></li> + + <li><a href="/philosophy/w3c-patent.html">Het standpunt van de FSF over het +“kostenloze patent”-beleid bij het W3 Consortium</a> +(herschreven)</li> + + <li>Hoe <a href="/philosophy/protecting.html">het recht om software te +schrijven</a> te beschermen (of het nu vrij is of niet).</li> + + <li>In <a +href="https://www.eff.org/press/releases/princeton-scientists-sue-over-squelched-research">Felten +v. RIAA</a>, wetenschappers hebben het gerechtshof gevraagd een uitspraak te +doen over de “Digital Millennium Copyright Act (DMCA)” opdat +deze wet hen niet verbiedt hun wetenschappelijke resultaten te publiceren.</li> + + <li><a href="https://www.eff.org/search/site/dvd cases/">EFF +“Intellectueel eigendom”: MPAA (Motion Picture Association of +America) DVD rechtszaken-archief</a></li> + + <li><a href="/philosophy/patent-reform-is-not-enough.html">Patenthervorming is +niet voldoende</a></li> + + <li><a href="/philosophy/savingeurope.html">Red Europa van softwarepatenten</a></li> + + <li><a href="/philosophy/europes-unitary-patent.html">Het Europees patent +“met eenheidswerking” kan ongelimiteerde softwarepatenten +betekenen</a></li> + + <li><a href="/philosophy/amazon.html">Boycot Amazon!</a></li> + <li><a href="/philosophy/amazon-nat.html">Het boycotten van Amazon heeft +succes!</a>, een brief van Nat Friedman aan Richard Stallman.</li> + <li><a href="/philosophy/amazon-rms-tim.html">Brief van RMS aan Tim O'Reilly</a> +met betrekking tot een bewering van Jeff Bezos, CEO van Amazon, over de +tijdsduur van softwarepatenten.</li> + <li><a href="/philosophy/amazonpatent.html">Het patent van Amazon op een systeem +om een bestelling via het internet te plaatsen</a>, met notities door +Richard Stallman.</li> + + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20000815064858/http://www.researchoninnovation.org/patent.pdf" +id="SequentialIPandI">Sequential Innovation, Patents, and Imitation</a> is +een korte studie die in een rekenmodel laat zien hoe patenten voortgang in +de weg kunnen staan op gebieden als software.</li> + + <li><a href="/philosophy/hague.html">Hommeles in Den Haag</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/guardian-article.html">De Europese +Softwarepatentenrichtlijn tegengaan</a>, een licht aangepaste versie van het +artikel dat oorspronkelijk was gepubliceerd in <a +href="http://www.theguardian.com/international"> The Guardian</a> van +Londen, door Richard Stallman en Nick Hill.</li> + + <li><a +href="http://www.theguardian.com/technology/2005/aug/02/comment.business">Zachte +verkoop</a>. Een artikel van Richard M. Stallman gepubliceerd in <i>The +Guardian</i> in 2005.</li> + + <li><a +href="http://www.theguardian.com/technology/2005/jun/23/onlinesupplement.insideit"> +Patent-absurditeiten</a>, een artikel van Richard M. Stallman gepubliceerd +in <i>The Guardian</i> in 2005.</li> + + <li><a href="/philosophy/bill-gates-and-other-communists.html">Bill Gates en +andere communisten</a>. Een artikel door Richard Stallman gepubliceerd in +CNET News.com in 2005.</li> + + <li><a href="/philosophy/trivial-patent.html">Een triviaal patent ontleed</a>, +door Richard M. Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/fighting-software-patents.html" +id="FightingSoftwarePatents">Softwarepatenten bestrijden - samen en +alleen</a></li> + + <li><a href="/philosophy/software-patents.html">Softwarepatenten — +barrières bij softwareontwikkeling</a></li> + <li><a href="/philosophy/software-literary-patents.html" +id="SoftwareLiteraryPatents"> Softwarepatenten en literaire patenten</a>, +door Richard M. Stallman. Wat betreft het patenteren van artistieke +technieken komt het VS-patent (6.935.954), over de introductie van +hallucinerende personen in een computerspel wanneer ze gek worden gemaakt +(volgens het spel), eng dicht in de buurt van de hypothetische voorbeelden +in dit artikel.</li> + + <li><a href="/philosophy/gif.html">Waarom je op de webpagina's van GNU geen +enkel GIF-bestand zult tegenkomen</a>. Hoewel dit een historisch voorbeeld +is van de gevaren van patenten op software, zijn deze specifieke patenten +niet langer van belang. Voor meer informatie over ons <a +href="/server/fsf-html-style-sheet.html#UseofGraphics">beleid voor het +gebruik van GIFs</a>, zie onze <a +href="/server/standards/">web-richtlijnen</a>.</li> +</ul> + +<h4 id="copyright">Auteursrecht</h4> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/assigning-copyright.html">Wanneer een bedrijf om jouw +auteursrecht vraagt</a></li> + + <li><a href="/philosophy/public-domain-manifesto.html">Waarom ik het Publieke +Domein-manifest niet zal ondertekenen</a></li> + + <li><a href="/philosophy/pirate-party.html">Hoe de Zweedse piratenpartij +terugschiet op vrije software</a></li> + + <li><a href="/philosophy/misinterpreting-copyright.html">Verkeerde uitleg van +het auteursrecht</a> is een ander betoog van Richard Stallman over populaire +argumentatie-fouten bij de verdediging van het auteursrecht.</li> + + <li><a href="/philosophy/eldred-amicus.html">Een korte “Amicus +Curiae” in de hogere rechtszaak Eldred v. Ashcroft</a></li> + + <li><a href="/philosophy/push-copyright-aside.html">De wetenschap moet +“het auteursrecht terzijde schuiven”</a>, nog een artikel van <a +href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a> verschenen in <a +href="https://web.archive.org/web/20050729110347/http://www.nature.com/nature/debates/e-access/Articles/stallman.html"> +Nature Webdebates</a> in 2001. Hierin wordt uitgelegd hoe het auteursrecht +wetenschappelijk onderzoek in de weg staat. Interessant in dit verband is <a +href="https://www.plos.org/">The Public Library of Science</a>, met als +doelstelling het toegankelijk maken van alle wetenschappelijk onderzoek op +het Internet.</li> + + <li><a href="/philosophy/reevaluating-copyright.html">Het auteursrecht opnieuw +bekeken: voorrang aan de gemeenschap</a></li> + + <li><a +href="http://cyber.law.harvard.edu/openlaw/eldredvashcroft/cyber/complaint_orig.html">Eldred +tegen Reno</a> gaat over een rechtszaak die een wet, die auteursrecht met 20 +jaar verlengt, moet tegenhouden.</li> + + <li><a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">Vrijheid of +auteursrecht?</a> door Richard Stallman. (Een <a +href="/philosophy/freedom-or-copyright-old.html">oudere versie</a> van dit +artikel is ook nog beschikbaar.)</li> + + <li>Een <a +href="https://www.oii.ox.ac.uk/archive/downloads/research/gpl/OIIFB_GPL2_20040903.pdf"> +vertaling naar het Engels van de beroemde uitspraak van het gerechtshof in +München</a> aangaande de rechtsgeldigheid van de GPL. Vertaling door +het Oxford Internet Institute.</li> +<!-- This link is broken + <li> +<a href="http://www.humaninfo.org/copyrigh.htm">Examples of + Excellent Copyright Policies</a></li> + --> +</ul> + +<h4 id="drm">Digitaal beheer van beperkingen (DRM)</h4> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/correcting-france-mistake.html"> Mijn fout over de +Franse wet verbeterd</a></li> + <li><a href="/philosophy/the-root-of-this-problem.html">Het probleem is software +onder zeggenschap van zijn ontwikkelaar</a>, door Richard M. Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/computing-progress.html">“Vooruitgang” bij +computers: goed and slecht</a>, door Richard M. Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/opposing-drm.html">Strijden tegen “Digital Rights +Mismanagement”</a>, door Richard M. Stallman, beantwoordt veelgestelde +vragen over DRM.</li> + + <li><a href="/philosophy/ebooks.html">E-boeken: vrijheid of auteursrecht</a> een +licht aangepast artikel dat gepubliceerd werd in Technology Review in 2000, +door Richard Stallman</li> + + <li><a href="/philosophy/ebooks-must-increase-freedom.html"> E-boeken moeten +onze vrijheid vergroten, niet verkleinen</a></li> + + <li><a href="/philosophy/can-you-trust.html">Kun je je computer wel +vertrouwen?</a>, geschreven door Richard Stallman over de zogeheten +“trusted computing”-initiatieven.</li> + + <li><a href="/philosophy/right-to-read.html">Het recht om te lezen: een kort +verhaal</a> door Richard Stallman.</li> +</ul> + +<h4 id="noip">De propaganda-term <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty"> +“intellectueel eigendom”</a></h4> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/komongistan.html">De merkwaardige geschiedenis van +Komongistan (die korte metten maakt met de term “intellectueel +eigendom”)</a></li> + <li><a href="/philosophy/no-ip-ethos.html">Laat je niet corrumperen door +“intellectueel eigendom”</a>, door Richard Stallman.</li> + + <li>Kanttekeningen van Richard Stallman bij <a +href="/philosophy/ipjustice.html">de afwijzing van het “IP Enforcement +Directive” door de ICLC</a></li> + + <li>Richard Stallman heeft een <a href="/philosophy/boldrin-levine.html"> +recensie geschreven over het artikel “Argumenten tegen het gebruik van +intellectueel eigendom.” van Boldrin en Levine</a></li> + + <li><a href="/philosophy/not-ipr.html">Zei u “intellectueel +eigendom”? Dat is een verleidelijke luchtspiegeling</a>. Een korte +studie over de daadwerkelijke betekenis van de term “intellectueel +eigendom”, door Richard M. Stallman</li> +</ul> + +<h4 id="ns">Netwerkdiensten</h4> +<ul> + <li><a href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html"> +Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; hier spelen andere +problemen</a>, een artikel door Richard Stallman.</li> + <li><a href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Wie dient die +server eigenlijk echt?</a> door Richard Stallman gepubliceerd in <a +href="http://www.bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM"> +Boston Review</a>.</li> +</ul> + +<h4 id="cultural">Culturele en sociale kwesties</h4> + +<ul> + + <li><a href="/philosophy/devils-advocate.html"> Waarom de advocaat van de duivel +de waarheid niet helpt te bereiken</a></li> + + <li><a href="/philosophy/hackathons.html"> Waarom hackathons moeten aandringen +op vrije software</a> door Richard Stallman</li> + + <li><a href="/philosophy/technological-neutrality.html"> Technische neutraliteit +en vrije software</a> door Richard Stallman</li> + + <li><a href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.html">Hoeveel controle kan +onze democratie verdragen?</a></li> + + <li><a href="/philosophy/nonfree-games.html">Niet-vrije spellen met DRM op +GNU/Linux: goed of slecht?</a> door Richard Stallman.</li> + + <li> <a +href="http://www.theguardian.com/technology/blog/2010/apr/06/digital-economy-bill-richard-stallman"> +De wet op digitale economie: de ene clown geeft het en de andere clown neemt +het weer weg</a>, door Richard Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/digital-inclusion-in-freedom.html"> Is het toegankelijk +maken van de digitale wereld een goede zaak? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat +dit zo is?</a> Door Richard Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/wsis.html">Wereldtop over de +informatie-maatschappij</a></li> + + <li><a href="/philosophy/wassenaar.html">Er zijn vrijwilligers nodig voor het +schrijven van versleutelingssoftware in landen waar het exporteren van dit +soort software niet aan wetten gebonden is</a>.</li> + + <li>Hoe we de <a href="/philosophy/basic-freedoms.html">vrijheid van +meningsuiting, pers en vereniging</a> op het internet kunnen beschermen.</li> + + <li><a href="/philosophy/privacyaction.html">Bescherm privépost</a>, een +campagne om weerstand te bieden aan een voorstel van de Amerikaanse post om +privacygevoelige informatie vast te houden van klanten.</li> + + <li><a href="/philosophy/ucita.html">Waarom UCITA bestreden moet worden</a></li> + + <li><a href="/philosophy/second-sight.html">Vrije software en de (elektronische) +overheid</a>. Een artikel in The Guardian door Richard M. Stallman +(origineel uitgegeven onder de titel “Second Sight”).</li> + + <li><a href="/philosophy/fs-and-sustainable-development.html"> Vrije software en +duurzame ontwikkeling</a> — Een kort artikel van Richard Stallman over +het gebruik van private software in culturele ontwikkelingen.</li> + + <li><a href="/philosophy/keep-control-of-your-computing.html"> Blijf zeggenschap +houden over je eigen computeractiviteiten, zodat het geen zeggenschap heeft +over jou!</a></li> + + <li><a href="/philosophy/judge-internet-usage.html"> Een wijze gebruiker +beoordeelt elk internetgebruik zorgvuldig</a></li> + + <li><a href="/philosophy/the-danger-of-ebooks.html">Het gevaar van e-boeken</a></li> + + <li><a href="/philosophy/is-ever-good-use-nonfree-program.html"> Is het ooit +goed een niet-vrij programma te gebruiken?</a> Door Richard Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/contradictory-support.html"> Pas op voor tegenstrijdige +“ondersteuning”</a></li> +</ul> + +<h4 id="misc">Diversen</h4> + +<ul> + + <li><a href="/philosophy/proprietary.html">Duidelijk vastgestelde feiten van +private software die gemeen doet tegen de gebruikers</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/practical.html">De voordelen van vrije software</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">De softwarefout +die niemand mag begrijpen</a>, door Richard Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/sun-in-night-time.html">Het merkwaardige incident van +Sun in de nacht</a>, door Richard M. Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/sco/sco-gnu-linux.html">SCO, GNU, en Linux</a>, door +Richard Stallman, bespreekt hoe de rechtszaak van SCO tegen IBM van invloed +is op het werk van het GNU-project. Zie de <a +href="/philosophy/sco/sco.html"> reactie van de FSF op de SCO</a> voor meer +details.</li> + + <li><a href="/philosophy/ms-doj-tunney.html">Reactie van de FSF op de +voorgestelde herziene uitspraak in de rechtszaak Microsoft vs. United +States, zoals aangeboden aan het Amerikaanse ministerie van justitie onder +de wet van Tunney</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/new-monopoly.html">Het Amerikaanse Congres dreigt een +nieuw soort monopolie te creëren</a>, een poging van het Congres om een +monopolie te creëren voor het publiceren van openbare informatie.</li> + + <li><a href="/philosophy/dat.html">De juiste belastingheffing voor DAT</a></li> + + <li><a href="/philosophy/censoring-emacs.html">Mijn eigen software +censureren</a>, door Richard Stallman.</li> + <li><a href="/philosophy/funding-art-vs-funding-software.html">Kunst financieren +versus software financieren</a>, door Richard Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/android-and-users-freedom.html"> Android en de vrijheid +van gebruikers</a></li> + + <li><a href="/philosophy/ubuntu-spyware.html">Ubuntu-spyware: wat te doen?</a></li> + + <li><a href="/philosophy/whats-wrong-with-youtube.html">Wat er verkeerd is aan +YouTube</a></li> + + <li><a href="/philosophy/netscape.html">Netscape en vrije software</a>, een oud +artikel dat enkele misverstanden over een mededeling van Netscape +verduidelijkt.</li> + + <li><a href="/philosophy/rms-comment-longs-article.html">Commentaar op het +artikel van Roderick Long</a>.</li> +</ul> + +<h3 id="terminology">Terminologie en definities</h3> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/free-hardware-designs.html"> Vrije hardware en vrije +hardware-ontwerpen</a></li> + <li><a href="/philosophy/words-to-avoid.html">Termen die verwarring zaaien</a> +en vermeden dienen te worden</li> + <li><a href="/philosophy/wipo-PublicAwarenessOfCopyright-2002.html"> Publieke +bewustwording over auteursrecht, WIPO, juni 2002</a>. Hoe WIPO erkent dat +hun systeem ontworpen is om het publiek te beperken, en hoe zij voorstellen +om terminologie te wijzigen zodat mensen het niet door hebben.</li> + <li><a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Waarom “open +bron” de essentie van Vrije Software niet begrijpt</a></li> + <li><a +href="/philosophy/free-software-for-freedom.html">“Open-bron-software” +of “Vrije Software”?</a> (Dit is een ouder betoog over hetzelfde +onderwerp als het vorige.)</li> + <li>Richard Stallman schreef een <a href="/philosophy/drdobbs-letter.html">brief +aan de redacteur</a> van Dr. Dobb's Journal in juni 2001 met daarin een +verdere uitleg over het verschil tussen Vrije Software en Open Bron.</li> + <li><a href="/philosophy/categories.html">Indeling van vrije en niet-vrije +software</a></li> + <li><a href="/philosophy/loyal-computers.html"> Wat maakt jouw computer +loyaal?</a></li> + <li><a href="/philosophy/fs-translations.html">Vertalingen van de term +“free software”</a> in verschillende talen.</li> + <li><a href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Waarom noemen we het de +Swindle</a></li> +</ul> + +<h3 id="upholding">De verdediging van vrijheid in software</h3> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/fs-motives.html">Beweegredenen voor het schrijven van +vrije software</a></li> + <li><a href="/philosophy/use-free-software.html">De vrije-softwarebeweging na 20 +jaar</a>, met groot maar gedeeltelijk succes, wat nu?</li> + <li><a href="/philosophy/mcvoy.html"> Bedankt, Larry McVoy</a> door Richard +M. Stallman.</li> + <li><a href="/philosophy/social-inertia.html"> Het overwinnen van sociale +traagheid</a>, door Richard M. Stallman.</li> + <li><a href="/philosophy/compromise.html">Schadelijke compromissen vermijden</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> Vrije software +is juist tegenwoordig nog belangrijker</a></li> +</ul> + +<h3 id="humor">Filosofische humor</h3> + +<ul> +<li><a href="/fun/humor.html#Philosophy">Filosofische humor</a>. We hoeven niet +<i>altijd</i> serieus te zijn.</li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996-2017 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/06/21 22:59:20 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fighting-software-patents.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fighting-software-patents.html new file mode 100644 index 0000000..5310839 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fighting-software-patents.html @@ -0,0 +1,150 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/fighting-software-patents.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Software Patenten Bestrijden - Individueel en Samen - GNU Project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/fighting-software-patents.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Software Patenten Bestrijden - Individueel en Samen</h2> + +<p>door Richard Stallman</p> + +<p> +Software patenten zijn de landmijnen van ieder software project: iedere +ontwerpbeslissing heeft het risico dat je een patent schendt, wat fataal kan +zijn voor je project.</p> +<p> +Bij het ontwikkelen van grote en complexe programma's worden vele +ideeën gecombineerd, soms wel honderden of duizenden. In een land met +software patenten loop je dan de kans dat een behoorlijk deel van de +ideeën in jouw programma al gepatenteerd zijn door diverse +bedrijven. Wellicht worden er wel honderden patenten geschonden in je +programma. Een studie uit 2004 wees uit dat één belangrijk +programma maar liefst 300 Amerikaanse patenten schond. Een dergelijke studie +is zoveel werk dat er maar één van gedaan is.</p> +<p> +In de praktijk zul je als software ontwikkelaar meestal geconfronteerd +worden met één patent tegelijk. Wanneer dat gebeurd kun je er +zonder kleerscheuren vanaf komen als je juridische gronden kunt vinden om +het patent ongeldig te laten verklaren. Dat is de beste verdediging; wanneer +je er in slaagt betekent dat weer één mijn minder in het +mijnenveld. Wanneer het patent erg bedreigend is voor de maatschappij dan +kan de <a href= "http://www.pubpat.org">Public Patent Foundation +(pubpat.org)</a> wellicht helpen; dit is hun specialiteit. Je kunt verder de +hulp inroepen van computergebruikers om te zoeken naar eerdere publicaties +van hetzelfde idee, waarmee je het patent ongeldig kunt laten verklaren. Wij +zouden daar allemaal op moeten reageren met wat voor nuttige informatie dan +ook die we daarover hebben.</p> +<p> +Het één voor één bestrijden van patenten op +software zal het gevaar echter nooit keren, net als het doodslaan van muggen +geen einde zal maken aan malaria. Je kunt niet verwachten ieder patent +succesvol aan te kunnen vechten, zoals je ook niet ieder monster in een +computerspel kunt verslaan: vroeg of laat gebeurd het omgekeerde en brengt +het schade toe aan je programma. Het Amerikaanse patentbureau vaardigt zo'n +honderdduizend patenten op software per jaar uit; hoe goed we ook ons best +doen, we kunnen niet zo snel de mijnen vegen als de snelheid waarmee ze +worden uitgezet.</p> +<p> +Sommige mijnen zijn onmogelijk onklaar te maken. Ieder patent op software +brengt schade toe, en ieder patent beperkt nodeloos je gebruik van de +computer maar niet ieder patent is ongeldig volgens de voorwaarden van het +patentsysteem. De patenten die we succesvol aanvechten zijn degene met +“procedurefouten”. We kunnen niets doen tegen de originele fout +om patenten op software toe te staan.</p> +<p> +Om een deel van het kasteel veilig te stellen moet je meer doen dan alleen +de monsters afmaken die op je af komen—je moet de generator die ze +aanmaakt vernietigen. Patenten individueel te lijf gaan zal het programmeren +niet veilig stellen. Om dat te doen zullen we het patentsysteem om moeten +gooien, zodanig dat dit nooit meer ontwikkelaars of gebruikers kan treffen.</p> +<p> +Niets houdt ons tegen om beide tegelijk te doen: we kunnen de korte termijn +bevechten en tegelijkertijd aan de lange-termijn oplossing werken. Wanneer +we het goed aanpakken werken de korte-termijn schermutselingen in het +voordeel van de langere termijn doordat men, hiermee telkens geconfronteerd, +steeds meer het gehele probleem voor altijd zal willen oplossen. Belangrijk +hierbij is om “slechte” softwarepatenten niet te verwarren met +foute of ongeldige patenten. Iedere keer dat we een patent ongeldig laten +verklaren, iedere keer dat we ermee dreigen zouden we duidelijk moeten +stellen: “één patent minder is weer één +bedreiging minder voor programmeurs — het doel is geen enkele +bedreiging meer”</p> +<p> +Het gevecht om softwarepatenten bereikt in de Europese Unie zijn +hoogtepunt. Vorig jaar verwierp het Europees parlement definitief de +patenten op software. In Mei draaide de ministerraad dit compleet terug en +verergerde de richtlijnen zelfs nog. Gelukkig is al minstens +één land teruggekomen op zijn beslissing. We moeten nu ons +uiterste best doen om nóg een land zijn beslissing te laten +terugdraaien en om de nieuwe lidstaten ervan te overtuigen dat +softwarepatenten een slecht idee zijn. Zie <a href="http://www.ffii.org/"> +www.ffii.org</a> voor meer informatie over hoe je kunt helpen en contact +leggen met andere activisten.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/floss-and-foss.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/floss-and-foss.html new file mode 100644 index 0000000..945dfe8 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/floss-and-foss.html @@ -0,0 +1,127 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/floss-and-foss.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>FLOSS en FOSS - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/floss-and-foss.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>FLOSS en FOSS</h2> + +<p>door <strong>Richard Stallman</strong></p> + +<p>De twee politieke kampen in de vrije-softwaregemeenschap zijn de +vrije-softwarebeweging en open bron (Engels: open source). De +vrije-softwarebeweging voert campagne voor <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">vrijheid voor +computergebruikers</a>; wij zeggen dat een niet-vrij programma onrecht doet +aan zijn gebruikers. Het open-bron-kamp weigert dit te zien als een +onrechtvaardigheid voor gebruikers en baseert zijn argumenten slechts op <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> praktische +voordelen</a>.</p> + +<p>Om te benadrukken dat “free software” (Engels voor vrije +software) gaat over vrijheid en niet prijs, zeggen we soms “free/libre +software”, waarbij we het Franse of Spaanse woord hebben toegevoegd +waarmee het duidelijk is dat we het hebben over vrijheid. Soms is het noemen +van “libre software” voldoende.</p> + +<p>Een onderzoeker die praktijken en methoden onderzocht die gebruikt worden +door ontwikkelaars in de vrije-softwaregemeenschap besloot dat deze kwesties +onafhankelijk zijn van de politieke standpunten van de ontwikkelaars, dus +hij gebruikte de term “FLOSS”, wat staat voor “Free/Libre +and Open Source Software” (vrije en openbronsoftware), om daarmee +stellingname expliciet te vermijden. Als je graag neutraal bent, is deze +term een goede manier om dat te doen, omdat het de namen van de twee +bewegingen even duidelijk in beeld brengt.</p> + +<p>Anderen gebruiken de term “FOSS”, wat staat voor “Free and +Open Source Software”. Het is de bedoeling dat dit hetzelfde betekent +als “FLOSS”, maar het is minder duidelijk, omdat het niet +uitlegt dat “free” refereert aan <em>vrijheid</em>. Het maakt +“free software” ook minder zichtbaar dan “open +source”, omdat het “open source” prominent in beeld brengt +maar “free software” opsplitst.</p> + +<p>“Free and Open Source Software” is ook op een andere manier +misleidend: het doet alsof “vrij en open bron” één +enkel gezichtspunt vertegenwoordigt, in plaats van het benoemen van de twee +verschillende standpunten. Het gebied wordt hiermee conceptueel gemaakt en +dit verhindert beter begrip dat vrije software en open bron verschillende +politieke posities zijn die fundamenteel van mening verschillen.</p> + +<p>Kortom, als je graag neutraal wilt zijn tussen vrije software en open bron, +en deze termen duidelijk wilt benoemen, is de juiste manier om te praten +over “FLOSS” en niet “FOSS”.</p> + +<p>Wij in de vrije-softwarebeweging kiezen geen van beide termen, omdat we niet +neutraal willen zijn ten aanzien van dit politieke vraagstuk. Wij staan voor +vrijheid, en we laten dit iedere keer opnieuw zien door het te hebben over +“vrij” en “vrijheid”.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> + +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2013, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/11/18 07:32:43 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-doc.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-doc.html new file mode 100644 index 0000000..f91e06b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-doc.html @@ -0,0 +1,241 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/free-doc.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/free-doc.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-doc.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/free-doc.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-12-27" --><!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-doc.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom vrije software vrije handleidingen nodig heeft - GNU-project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-doc.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Waarom vrije software vrije handleidingen nodig heeft</h2> + +<blockquote class="announcement"><p> +<a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Meld je aan bij onze +mailinglist over de gevaren van e-boeken</a>. +</p></blockquote> + +<ul> +<li><a href="/copyleft/fdl.html">De GNU Free Documentation License</a></li> +</ul> + +<p> +De grootste tekortkoming bij vrije besturingssystemen zit niet in de +software maar in het gebrek aan goede handleidingen. Veel van onze +belangrijkste programma's hebben nauwelijks documentatie. Handleidingen zijn +een essentieel onderdeel van een softwarepakket; als een belangrijk stuk +vrije software geen bijbehorende vrije handleiding heeft is dat een grote +tekortkoming. Er zijn tegenwoordig aardig wat van die tekortkomingen.</p> + +<p> +Een tijd geleden leek het me een goed idee om Perl te leren. Ik haalde +ergens een vrije handleiding vandaan maar vond deze moeilijk te lezen. Toen +ik gebruikers van Perl vroeg om alternatieven, verwezen ze me naar betere +handleidingen—maar die waren niet vrij.</p> + +<p> +Waarom? De auteurs van deze betere handleidingen hadden die voor O'Reilly +Associates geschreven, die de handleidingen met beperkingen +uitgeeft—mogen niet gekopieerd worden, niet aangepast, originele tekst +is niet beschikbaar—waardoor ze uitgesloten zijn van de +vrije-softwaregemeenschap.</p> + +<p> +Dat was niet de eerste keer dat dit gebeurde en (helaas voor onze +gemeenschap) ook zeker niet de laatste. Particuliere uitgevers hebben al +vele schrijvers verleid tot het beperken van het gebruik van hun +handleidingen. Al meerdere keren vertelde een enthousiaste GNU-gebruiker +mij over de handleiding die hij aan het schrijven was om daarmee het +GNU-project te helpen—om vervolgens alle hoop de grond in te boren +door er aan toe te voegen dat hij een contract had getekend bij een +uitgever, wat beperkingen zou opleggen aan het gebruik van de handleiding +waardoor het voor ons onbruikbaar werd.</p> + +<p> +Gezien het feit dat goed kunnen documenteren een schaars goed is onder +programmeurs kunnen we het ons niet veroorloven om op deze manier +handleidingen te verliezen.</p> + +<p> +Vrije documentatie gaat, net als vrije software, over vrijheid en niet over +prijs. Het probleem met de handleidingen is niet dat O'Reilly Associates +geld vraagt voor gedrukte handleidingen—dat is prima (De Free Software +Foundation <a href="http://shop.fsf.org/category/books/">verkoopt ook +gedrukte exemplaren</a> van vrije <a +href="/doc/doc.html">GNU-handleidingen</a>). Maar GNU-handleidingen zijn ook +verkrijgbaar in originele, elektronische vorm met broncode, de anderen +alleen op papier. GNU-handleidingen krijg je met toestemming om te +kopiëren en wijzigen; de Perl-handleidingen niet. Die beperkingen +vormen het probleem.</p> + +<p> +Criteria voor een vrije handleiding zijn ruwweg dezelfde als voor vrije +software: het gaat erom gebruikers bepaalde vrijheden te geven. Heruitgeven +(ook commerciële heruitgave) moet zijn toegestaan, zodat de handleiding +bij iedere kopie van het programma bijgesloten kan worden, in elektronische +dan wel papieren vorm. De toestemming om te veranderen is ook belangrijk.</p> + +<p> +Normaliter geloof ik niet dat het belangrijk is dat mensen de mogelijkheid +hebben om allerlei artikelen of boeken te veranderen. Schrijven is niet +noodzakelijkerwijs vergelijkbaar met software. Ik geloof bijvoorbeeld niet +dat het nodig is om toestemming te geven voor het veranderen van dit +artikel. Het beschrijft slechts onze denkbeelden en doen en laten.</p> + +<p> +Er is echter een reden waarom het belangrijk is dat we documentatie van +vrije software kunnen veranderen. Wanneer mensen het recht uitoefenen op het +veranderen van software, zullen ze, als ze enigszins nauwgezet zijn, ook de +handleiding veranderen—zodat ze actuele en bijgewerkte documentatie +kunnen leveren bij het gewijzigde programma. Een handleiding die +programmeurs verbiedt nauwgezet te zijn en het werk af te ronden, of beter +gezegd ze dwingt een compleet nieuwe handleiding te schrijven, voldoet niet +aan de behoeften van onze gemeenschap.</p> + +<p> +Hoewel een volledig verbod op het veranderen van handleidingen onacceptabel +is, zijn er een aantal beperkingen op de wijze van veranderen die geen +probleem zijn. Zoals de beperking dat de vermelding van de originele auteur +niet mag worden gewijzigd, alsook paragrafen over distributievoorwaarden of +de lijst van auteurs. Ook is het geen probleem om te vereisen dat veranderde +versies voorzien worden van een nota bene dat ze veranderd zijn of complete +secties van de documentatie uitsluiten van wijzigingen zolang deze secties +niet technisch van aard zijn (sommige GNU-handleidingen hebben die).</p> + +<p> +Dit soort beperkingen vormen geen probleem omdat het, praktisch gesproken, +de nauwgezette programmeur niet verhindert zijn wijzigingen door te voeren +en het overeen te laten komen met het gewijzigde programma. Oftewel, het +verhindert de vrije-softwaregemeenschap niet om volledig gebruik te maken +van de handleiding.</p> + +<p> +Het moet echter mogelijk zijn alle <em>technische</em> inhoud te kunnen +veranderen, om dit vervolgens opnieuw uit te geven via alle gebruikelijke +methoden. Zo niet, dan hinderen deze beperkingen de gemeenschap en is de +handleiding dus niet vrij en hebben we een andere handleiding nodig.</p> + +<p> +Probleem is dat het heel moeilijk is iemand te vinden die een andere +handleiding kan maken als er al een particuliere handleiding bestaat. Punt +hier is dat veel gebruikers een particuliere handleiding goed genoeg +vinden—ze zien dus niet de noodzaak een vrije handleiding te maken. +Ze zien niet dat er iets ontbreekt aan het vrije besturingssysteem wat +aangevuld moet worden.</p> + +<p> +Waarom vinden gebruikers particuliere handleidingen goed genoeg? Sommigen +hebben hier nog nooit over nagedacht. Ik hoop met dit artikel die mensen tot +nadenken te stemmen.</p> + +<p> +Andere gebruikers vinden particuliere handleidingen acceptabel zoals ze ook +private (niet-vrije) software accepteren, uitgaande van puur praktische +beweegredenen, waarbij het begrip vrijheid geen rol speelt. Eenieder heeft +recht op zijn mening maar aangezien deze niet gebaseerd zijn op vrijheid als +één van de uitgangspunten kan het geen leidraad zijn voor ons, +die hun vrijheid waarderen.</p> + +<p> +Zegt het voort. We raken nog steeds handleidingen kwijt aan private +uitgevers. Wanneer we meer propageren dat private handleidingen niet goed +genoeg zijn, wellicht dat dan de volgende persoon die ons wil helpen +documentatie te schrijven zich op tijd realiseert dat hij dit vooral vrij +moet houden.</p> + +<p> +We kunnen ook commerciële uitgevers proberen te overtuigen vrije +documentatie te verkopen in plaats van private. Een mogelijke methode om +hierbij te helpen is om uit de beschikbare handleidingen bij voorkeur die +aan te schaffen die vrij is.</p> +<p> +[NB: We hebben een <a href="/doc/other-free-books.html">webpagina met een +lijst van vrije boeken door andere uitgevers</a>].</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, +2006, 2007, 2009, 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/02/25 23:00:03 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-software-even-more-important.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-software-even-more-important.html new file mode 100644 index 0000000..4425ca1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-software-even-more-important.html @@ -0,0 +1,406 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-software-even-more-important.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrije software is juist tegenwoordig nog belangrijker - GNU project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-software-even-more-important.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrije software is juist tegenwoordig nog belangrijker</h2> + +<p class="byline">door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p><em>Een sterk bewerkte versie van dit artikel is eerder gepubliceerd in <a +href="http://www.wired.com/opinion/2013/09/why-free-software-is-more-important-now-than-ever-before"> +Wired</a>.</em></p> + +<div class="announcement"> +<p> +<a href="/help/help.html">Tips om de vrijesoftwarebeweging te helpen</a> +</p> +</div> +<hr class="thin" /> + +<p>De vrijesoftwarebeweging voert sinds 1983 actie voor de vrijheid van +computergebruikers—zodat die gebruikers zeggenschap hebben over de +software die ze gebruiken, in plaats van andersom. Als een programma de +vrijheid en gemeenschap van computergebruikers respecteert, noemen we dat +“vrije software”.</p> + +<p>We noemen het soms ook “libre software” om te benadrukken dat we +praten over vrijheid, niet over prijs. Sommige private (niet-vrije) +programma's, zoals Photoshop, zijn erg duur; anderen, zoals Flash Player, +zijn gratis beschikbaar—maar dat zijn slechts details. Voor beide +geldt dat ze de ontwikkelaar van het programma macht geven over de +gebruikers, macht die niemand zou moeten hebben.</p> + +<p>Deze twee private programma's hebben iets gemeen: ze zijn beide +<em>malware</em>. Dat betekent dat ze functies hebben die zijn ontworpen om +de gebruiker te misbruiken. Niet-vrije software is tegenwoordig vaak malware +omdat <a href="/proprietary/proprietary.html">de macht van de ontwikkelaar +misbruik in de hand werkt</a>. Dat overzicht bevat (anno januari 2020) +ongeveer 400 gevallen van kwaadaardige functionaliteit, maar dat is slechts +het topje van de ijsberg.</p> + +<p>Met vrije software hebben de gebruikers controle over het programma, zowel +individueel als collectief. Dus zij bepalen wat hun computers doen (er +vanuit gaande dat deze computers <a +href="/philosophy/loyal-computers.html">loyaal</a> zijn en doen wat de +programma's van de gebruikers hun vertellen wat te doen).</p> + +<p>Met private software beheert het programma de gebruikers, en een andere +entiteit (de ontwikkelaar of “eigenaar”) beheert het +programma. Dus het private programma geeft de ontwikkelaar macht over zijn +gebruikers. Dat is op zichzelf onrechtvaardig, en verleidt de ontwikkelaar +daarnaast om gebruikers op andere manieren te manipuleren.</p> + +<p>Ook als private software niet kwaadaardig is, voelen de ontwikkelaars nog +steeds een drang om het <a +href="https://observer.com/2016/06/how-technology-hijacks-peoples-minds%E2%80%8A-%E2%80%8Afrom-a-magician-and-googles-design-ethicist/">verslavend, +overheersend en manipulatief</a> te maken. Je zou net als de auteur van dat +artikel kunnen zeggen dat de ontwikkelaars een ethische verplichting hebben +om dat niet te doen, maar over het algemeen volgen ze hun eigen +belangen. Als je niet wilt dat dit gebeurt moet je jezelf ervan vergewissen +dat het programma beheerd wordt door de gebruiker.</p> + +<p>Vrijheid betekent dat je controle hebt over je eigen leven. Als je een +programma gebruikt om iets te doen in je leven, hangt je vrijheid af van de +controle die je hebt over het programma. Je verdient het om zeggenschap te +hebben over de programma's die je gebruikt, en des te meer wanneer je ze +gebruikt voor belangrijke dingen in je leven.</p> + +<p>Alleen met de volgende vier <a +href="/philosophy/free-sw.html">basisvrijheden</a> heeft de gebruiker +zeggenschap over het programma: +</p> + +<div class="important"> +<p>(0) De vrijheid om het programma te gebruiken zoals jij wilt, voor elk doel.</p> + +<p>(1) De vrijheid om de “broncode” van het programma te +bestuderen, en aan te passen, zodat het programma werkt zoals jij +wilt. Programma's worden geschreven door programmeurs in een +programmeertaal—wat lijkt op Engels gecombineerd met algebra—en +die vorm van het programma is de “broncode”. Iedereen die kan +programmeren en de broncode heeft, kan het lezen, de werking begrijpen en +veranderen. Als het programma wat je krijgt alleen maar een uitvoerbare +versie is, een reeks getallen die efficiënt zijn voor de computer maar +extreem moeilijk voor een mens, dan is het begrijpen en veranderen van het +programma in die vorm zeer moeilijk.</p> + +<p>(2) De vrijheid om kopieën te maken en verspreiden wanneer je dat +wilt. (Het is geen verplichting maar een keuze. Een vrij programma betekent +niet dat iemand verplicht is jou een kopie aan te bieden, of dat jij +verplicht bent iemand anders een kopie aan te bieden. Het verspreiden van +een programma aan gebruikers zonder vrijheid misbruikt hen; echter, ervoor +kiezen om een programma niet te verspreiden—en privé te +gebruiken—misbruikt niemand.)</p> + +<p>(3) De vrijheid om kopieën van jouw aangepaste versie te maken en +verspreiden, wanneer je wilt.</p> +</div> + +<p>De eerste twee vrijheden betekenen dat iedere gebruiker zijn eigen +zeggenschap heeft over het programma. Met de andere twee vrijheden heeft +iedere groep gebruikers <em>collectieve zeggenschap</em> over het +programma. Met alle vier vrijheden hebben de gebruikers volledige +zeggenschap over het programma. Als één van deze vrijheden ontbreekt of +onvolledig is, is het programma privaat (niet-vrij) en onrechtvaardig.</p> + +<p>Andere werken hebben ook zo'n praktische toepassing, zoals kookrecepten, +lesboeken, referentieteksten zoals woordenboeken en encyclopedieën, +lettertypes om tekstparagrafen weer te geven, schakeling-ontwerpen om +elektronica te maken, en patronen om nuttige (niet-decoratieve) objecten met +een 3D-printer te maken. Omdat dit geen software is, zegt de +vrije-softwarebeweging strikt genomen niets hierover; maar dezelfde +redenering is van toepassing en leidt tot dezelfde conclusie: ook deze +werken zouden de vier vrijheden moeten hebben.</p> + +<p>Met een vrij programma kan je knutselen zodat het doet wat jij wilt (en niet +doet wat je niet wilt). Knutselen met software klinkt misschien belachelijk +als je gewend bent aan private software als een verzegelde doos, maar in de +Vrije Wereld is het normaal om te doen, en een goede manier om te leren +programmeren. Zelfs de traditionele Amerikaanse tijdsbesteding om te +knutselen met auto's wordt verhinderd omdat auto's nu niet-vrije software +bevatten.</p> + +<h3>De onrechtvaardigheid van eigenaarschap</h3> + +<p>Als de gebruikers geen controle hebben over het programma, heeft het +programma controle over de gebruikers. Met private software is er altijd +iets of iemand, de ontwikkelaar of “eigenaar” van het programma, +die controle heeft over het programma—en door middel van deze +constructie macht uitoefent over zijn gebruikers. Een onvrij programma is +een juk, een instrument met onrechtvaardige macht.</p> + +<p>In buitensporige gevallen (hoewel deze gevallen vrij gebruikelijk zijn +geworden) zijn <a href="/proprietary/proprietary.html">private programma's +ontworpen om gebruikers te bespioneren, hen te beperken, te censureren, en +te misbruiken</a>. Bijvoorbeeld, het besturingssysteem van de Apple <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">iDingen</a> doen al deze +zaken, alsmede Windows op mobiele apparaten met ARM-chips. Windows, firmware +van mobiele telefoons, en Google Chrome voor Windows bevatten een universele +achterdeur die één of ander bedrijf toelaat het programma op afstand te +veranderen zonder daar toestemming voor te vragen. De Amazon Kindle heeft +een achterdeur die boeken kan wissen.</p> + +<p>Het gebruik van niet-vrije software in het “internet van dingen” +zou het veranderen in het <a +href="http://ieet.org/index.php/IEET/more/rinesi20150806">“internet +van telemarketers”</a> alsmede in het “internet van +afluisteraars”.</p> + +<p>De vrije-softwarebeweging ontwikkelt vrije programma's zodat gebruikers +zichzelf kunnen bevrijden, met als doel het stoppen van de +onrechtvaardigheden van niet-vrije software. We zijn begonnen in 1984 met +het ontwikkelen van het vrije besturingssysteem <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">GNU</a>. Vandaag de dag draait GNU op vele +computers, vooral in de <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux-combinatie</a>.</p> + +<p>Een programma verspreiden onder gebruikers zonder vrijheid misbruikt deze +gebruikers; echter, ervoor kiezen om het programma niet te verspreiden +misbruikt niemand. Als je een programma schrijft en het alleen zelf +gebruikt, doet dat geen onrecht aan anderen. (Je mist de kans om goed te +doen, maar dat is niet hetzelfde als kwaad doen.) Dus, als we zeggen dat +alle software vrij moet zijn, bedoelen we dat elke kopie geleverd moet +worden met de vier vrijheden, maar we bedoelen niet dat iemand de +verplichting heeft om jou een kopie aan te bieden.</p> + +<h3>Niet-vrije software en SaaSS</h3> + +<p>Niet-vrije software was de eerste manier voor bedrijven om de controle over +de computeractiviteiten van mensen over te nemen. Tegenwoordig is er een +andere manier, Service als Softwarevervanging genoemd, of SaaSS (van het +Engels: Service as a Software Substitute). Dit betekent iemand anders' +server gebruiken om je eigen computertaken te doen.</p> + +<p>SaaSS betekent niet dat de programma's op de server niet-vrij zijn (hoewel +ze dat wel vaak zijn). Het gebruiken van SaaSS resulteert in dezelfde +onrechtvaardigheden als het gebruiken van een niet-vrij programma: het zijn +beide wegen naar hetzelfde slechte doel. Neem het voorbeeld van SaaSS als +vertaaldienst: de gebruiker verzendt tekst naar de server, en de server +vertaalt het (van Engels naar Nederlands bijvoorbeeld) en verzendt de +vertaling terug naar de gebruiker. Nu is de taak van vertalen onder controle +van de serverbeheerder in plaats van de gebruiker.</p> + +<p>Als je SaaSS gebruikt heeft de serverbeheerder controle over jouw +computeractiviteiten. Het vereist het in vertrouwen geven van jouw gegevens +aan de serverbeheerder, die zal worden gedwongen om het ook nog eens aan de +overheid te laten zien—<a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">want wie dient die +server eigenlijk echt?</a></p> + +<h3>Primaire en secundaire onrechtvaardigheden</h3> + +<p>Als je private programma's of SaaSS gebruikt, doe je ten eerste onrecht aan +jezelf, omdat het één of andere entiteit onevenredige macht +geeft over jou. Je zou in je eigen belang moeten ontsnappen. Het schaadt +ook anderen als je de belofte doet om niet te delen. Het is kwaadaardig om +je aan een dergelijke belofte te houden en een kleiner kwaad om het te +breken; om volledig rechtvaardig te zijn zou je een dergelijke belofte +helemaal niet moeten doen.</p> + +<p>Er zijn gevallen waar het gebruik van niet-vrije software druk zet op +anderen om hetzelfde te doen. Skype is een duidelijk voorbeeld: wanneer één +persoon de niet-vrije Skype-software gebruikt, vereist dat van een ander om +die software ook te gebruiken—dus ze leveren beide hun vrijheid +in. (Google Hangouts heeft hetzelfde probleem.) Het is verkeerd om zelfs te +suggereren zulke programma's te gebruiken. We zouden moeten weigeren om ze +ook maar eventjes te gebruiken, zelfs op iemand anders' computer.</p> + +<p>Andere schade die voortkomt uit het gebruik van niet-vrije programma's en +SaaSS is dat het de boosdoener beloont, wat verdere ontwikkeling van dat +programma of die “service” aanmoedigt, wat er op zijn beurt weer +toe leidt dat nog meer mensen onder de duim van het bedrijf terechtkomen.</p> + +<p>Alle vormen van indirecte schade verergeren wanneer de gebruiker een +publieke instelling of school is.</p> + +<h3>Vrije software en de overheid</h3> + +<p>Publieke instellingen zijn er voor anderen, niet voor zichzelf. Als zij +computeractiviteiten uitvoeren, doen zij dit voor mensen. Ze hebben de +plicht om volledige controle te hebben over die computeractiviteiten zodat +ze kunnen verzekeren dat het op juiste wijze gedaan wordt voor mensen. (Dit +is de computationele onafhankelijkheid van de staat.) Zij moeten nooit +toestaan dat de controle over de computeractiviteiten van de staat in +private handen valt.</p> + +<p>Om controle te behouden over de computeractiviteiten van het publiek, mogen +publieke instellingen die niet uitvoeren met private software (software +onder controle van een andere entiteit dan de staat). En zij mogen het niet +toevertrouwen aan een service die wordt uitgevoerd door een niet-publieke +dienst, omdat dit SaaSS zou zijn.</p> + +<p>Private software heeft totaal geen beveiliging in één cruciaal geval — +beveiliging tegen zijn ontwikkelaar. En de ontwikkelaar kan anderen helpen +aan te vallen. <a +href="http://arstechnica.com/security/2013/06/nsa-gets-early-access-to-zero-day-data-from-microsoft-others/"> +Microsoft laat Windows-bugs aan de NSA zien</a> (de digitale +spioneer-instelling van de Verenigde Staten) alvorens ze op te lossen. We +weten niet of Apple ook zoiets doet, maar het staat onder dezelfde +overheidsdruk als Microsoft. Als de overheid van welk ander land dan ook +zulke software gebruikt, bedreigt dit de nationale veiligheid. Wil jij dat +de NSA in de computers van jouw overheid inbreekt? Zie ons <a +href="/philosophy/government-free-software.html">gesuggereerd beleid voor +overheden om vrije software te promoten</a>.</p> + +<h3>Vrije software en onderwijs</h3> + +<p>Scholen (en hieronder vallen alle educatieve activiteiten) beïnvloeden +de toekomst van de samenleving door middel van wat zij onderwijzen. Zij +zouden uitsluitend vrije software moeten onderwijzen, zodat ze hun invloed +voor het goede gebruiken. Het aanleren van een privaat programma aan +leerlingen en studenten is het implanteren van afhankelijkheid, wat tegen de +onderwijstaak ingaat. Door het aanleren van het gebruik van vrije software, +leiden scholen de toekomstige samenleving richting vrijheid, en helpen zij +getalenteerde programmeurs met het vakmanschap.</p> + +<p>Zij zullen leerlingen en studenten ook de gewoonte van samenwerken aanleren, +het helpen van andere mensen. Elke les zou deze regel moeten hebben: +“Studenten, deze les is een plaats waar we elkaars kennis delen. Als +je software naar de les brengt, mag je het niet voor jezelf +houden. Integendeel: je moet kopieën delen met de rest van de +klas—inclusief de broncode van het programma, in het geval iemand +anders ervan wilt leren. Daarom is het brengen van private software naar de +les niet toegestaan, behalve als je het gaat gebruiken voor <em>reverse +engineering</em>.”</p> + +<p>Private ontwikkelaars zouden ons studenten laten straffen die software +willen delen, en diegenen tegenwerken die nieuwsgierig genoeg zijn om het te +willen veranderen. Dit resulteert in slecht onderwijs. Zie <a +href="/education/">www.gnu.org/education</a> voor een verdere discussie over +het gebruik van vrije software in scholen.</p> + +<h3>Vrije software: meer dan “voordelen”</h3> + +<p>Ik word vaak gevraagd om de “voordelen” van vrije software te +beschrijven. Maar het woord “voordelen” is te zwak als het gaat +om vrijheid. Leven zonder vrijheid is onderdrukking, en dat geldt voor +computeractiviteiten net zo goed als voor andere activiteiten in ons +leven. We moeten weigeren om de ontwikkelaars van de programma's of +computerdiensten controle te geven over de computeractiviteiten die wij +uitvoeren. Dit is het juiste om te doen, een zelfzuchtige reden; maar niet +alleen voor zelfzucht.</p> + +<p>Vrijheid betekent ook de vrijheid om samen te werken met anderen. Mensen die +vrijheid ontzeggen betekent hen scheiden, wat een aanloop is naar +onderdrukking. In de vrije-softwaregemeenschap zijn we ons erg bewust van +het belang van de vrijheid om samen te werken omdat ons werk bestaat uit +georganiseerde samenwerking. Als jouw vriend je bezoekt en ziet dat je een +programma gebruikt, kan hij of zij jou om een kopie vragen. Een programma +dat jou niet toestaat om het te verspreiden, of zegt dat je dat “niet +zou moeten doen”, is anti-sociaal.</p> + +<p>Bij het computeren houdt samenwerking ook in het delen van programma's met +anderen. Het houdt ook in dat je jouw aangepaste versies met hen kunt +delen. Vrije software moedigt deze vormen van samenwerking aan, terwijl +private software hen dit verbiedt. Het verbiedt het delen van kopieën, +en door gebruikers de broncode te ontzeggen, kunnen ze het ook niet +veranderen. SaaSS heeft dezelfde effecten: als je jouw computeractiviteiten +op het internet op iemand anders' server doet, met iemand anders' kopie van +een programma, kan je de software die jouw computeractiviteiten doet niet +zien of aanraken, dus kan je het niet verspreiden of veranderen.</p> + +<h3>Conclusie</h3> + +<p>We verdienen het om controle te hebben over onze eigen computeractiviteiten; +hoe kunnen we deze controle krijgen? Door het verwerpen van niet-vrije +software op de computers die we bezitten of regelmatig gebruiken, en door +het verwerpen van SaaSS. Door <a +href="/licenses/license-recommendations.html"> vrije software te +ontwikkelen</a> (voor diegenen onder ons die programmeurs zijn). Door te +weigeren niet-vrije software en SaaSS te ontwikkelen of promoten. Door <a +href="/help/help.html">deze ideeën te verspreiden</a>.</p> + +<p>Wij en duizenden gebruikers met ons hebben dit gedaan sinds 1984: dit is +waarom we nu het vrije GNU/Linux-besturingssysteem hebben dat +iedereen—programmeur of niet—kan gebruiken. Neem deel aan onze +missie, als programmeur of activist. Laten we alle computergebruikers +bevrijden.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2015, 2017, 2018, 2019, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/06/22 10:01:52 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-software-intro.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-software-intro.html new file mode 100644 index 0000000..e10cef4 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-software-intro.html @@ -0,0 +1,150 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-software-intro.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De vrijesoftwarebeweging - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-software-intro.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De vrijesoftwarebeweging</h2> + +<p> +Mensen gebruiken besturingssystemen gemaakt van vrije software, zoals <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, om verschillende redenen. Veel +gebruikers stappen over om praktische redenen: omdat het systeem krachtig en +betrouwbaar is, of vanwege het gemak waarop de software veranderd kan worden +zodat het werkt zoals jij wil. +</p> + +<p> +Dat zijn zeker goede redenen—maar er staat meer op het spel dan gemak +alleen. Jouw vrijheid staat op het spel, en jouw gemeenschap. +</p> + +<p> +Het idee van de vrijesoftwarebeweging is dat computergebruikers <a +href="/philosophy/why-free.html">de vrijheid verdienen om een gemeenschap te +vormen</a>. Je zou de vrijheid moeten hebben om jezelf te helpen, door de +broncode te veranderen zodat het doet wat jij wil. En de vrijheid om je +naaste te helpen, door kopieën van programma's te delen met andere +mensen. En de vrijheid om jouw gemeenschap te helpen opbouwen, door +verbeterde versies te publiceren zodat andere mensen die kunnen gebruiken. +</p> + +<p> +Of een programma vrije software is hangt vooral af van de licentie. Een +programma kan echter ook niet-vrij zijn als je geen toegang hebt tot de +broncode, of als de hardware je ervan weerhoudt om een veranderde versie in +gebruik te nemen (dit wordt “tivoisatie” genoemd). +</p> + +<p> +Onze <a href="/philosophy/free-sw.html">precieze definitie</a> van vrije +software laat zien hoe we beoordelen of een bepaalde licentie programma's +vrij kan maken. We hebben ook artikelen over <a +href="/philosophy/essays-and-articles.html#LicensingFreeSoftware">bepaalde +licenties</a> waarin we uitleggen wat de voor- en nadelen zijn van enkele +vrije-software-licenties, en waarom sommige andere licenties te beperkend +zijn om software vrij te kunnen maken. +</p> + +<p> +In 1998 werd de term “open bron” geïntroduceerd, die zich +associeert met <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">andere standpunten dan +de onze</a>. Het gaat dan alleen om de praktische voordelen van vrije +software, waarbij fundamentelere kwesties zoals vrijheid en sociale +solidariteit, die de vrijesoftwarebeweging aankaart, nauwgezet worden +vermeden. Het idee van open bron is goed voor zover het gaat, maar blijft +wel oppervlakkig. Wij vinden het prima om samen te werken met voorstanders +van open bron bij praktische zaken zoals softwareontwikkeling. We zijn het +echter niet eens met hun standpunten en weigeren onder hun naam te werken.</p> + +<p> +Als je van mening bent dat vrijheid en gemeenschap juist op zichzelf +belangrijk zijn, vragen we je om de term “vrije software” met +trots te gebruiken, en het woord te verspreiden. +</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2007, 2008, 2009, 2010 Free Software Foundation, Inc. +</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/01/13 20:58:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-sw.html new file mode 100644 index 0000000..09f1f08 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/free-sw.html @@ -0,0 +1,691 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/free-sw.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/free-sw.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-sw.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/free-sw.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-03-20" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wat is vrije software? - Het GNU-project - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +.note { margin-left: 6%; margin-right: 6%; } +@media (min-width: 48em) { + .note { margin-top: .8em; } +} +--> +</style> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Free Software, +Vrije software, Operating System, besturingssysteem, GNU Kernel, HURD, GNU +HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Ontwikkelt sinds 1983 het vrije, op Unix lijkende, besturingssysteem GNU, +zodat computergebruikers de vrijheid hebben om de software die zij gebruiken +te delen en te verbeteren." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Wat is vrije software?</h2> + +<div class="article"> +<h3>De definitie van Vrije Software</h3> + +<blockquote class="note" id="fsf-licensing"><p style="font-size: 80%"> +Heb je een vraag over vrijesoftwarelicenties die hier niet wordt beantwoord? +Zie onze andere <a href="http://www.fsf.org/licensing">licentiepagina's</a> +of neem contact op met het <i>Compliance Lab</i> van de FSF via <a +href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a>.</p> +</blockquote> + +<div class="comment"> +<p> +De definitie van vrije software bepaalt de criteria waarmee je een programma +kunt aanmerken als vrij. Zo nu en dan schaven we die definitie bij om iets +te verduidelijken of subtiele problemen uit te sluiten. Zie het <a +href="#History">historisch overzicht</a> hieronder met veranderingen die +reeds zijn doorgevoerd. +</p> + +<p> +“Open bron” is iets anders: de filosofie en achterliggende +waarden zijn anders. De praktische definitie ervan is ook anders, maar bijna +alle open-bron-programma's zijn ook vrij. We leggen het verschil uit in <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> Waarom “open +bron” de essentie van vrije software niet begrijpt</a>. +</p> +</div> + +<p> +“Vrije software” is software die de vrijheid en gemeenschap van +gebruikers respecteert. Het betekent grofweg dat <b>gebruikers de vrijheid +hebben om de software te gebruiken, kopiëren, verspreiden, bestuderen, +veranderen en verbeteren</b>. Dus “vrije software” gaat over +vrijheid, niet over prijs. Om het concept te begrijpen, moet je denken aan +“vrij” zoals in de “vrijheid van meningsuiting”. We +noemen het soms ook “libre software”, waarbij we het Franse of +Spaanse woord voor “vrij” gebruiken, om aan te geven dat we niet +bedoelen dat de software gratis is. <a href="#tn1" id="tn1-ref" +class="transnote">[1]</a> +</p> + +<p> +Wij zetten ons in voor deze vrijheden omdat iedereen hier recht op +heeft. Met deze vrijheden hebben de gebruikers (individueel en collectief) +zeggenschap over het programma en wat het doet voor hen. Wanneer gebruikers +geen controle over het programma hebben, noemen we dat een +“niet-vrij” of “privaat” programma. Het niet-vrije +programma heeft controle over de gebruikers, en de ontwikkelaar heeft +controle over het programma; dit maakt het programma <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> een instrument +van onrechtvaardige macht</a>. +</p> + +<h4> De vier essentiële vrijheden</h4> + +<p> +Een programma is vrije software wanneer de gebruikers vier essentiële +vrijheden hebben: <a href="#f1">[1]</a> +</p> + +<ul class="important"> + <li>De vrijheid om het programma te gebruiken zoals jij dat wilt, voor elk doel +(vrijheid 0).</li> + <li>De vrijheid om de manier waarop het programma werkt te bestuderen, en om het +aan te passen aan je behoeften (vrijheid 1). Beschikbaarheid van de broncode +is noodzakelijk hiervoor. + </li> + <li>De vrijheid om het programma te verspreiden, zodat je anderen kan helpen +(vrijheid 2). + </li> + <li>De vrijheid om het programma te verbeteren en te verspreiden, zodat de hele +gemeenschap hier voordeel van heeft (vrijheid 3). Beschikbaarheid van de +broncode is ook hiervoor noodzakelijk. + </li> +</ul> + +<p> +Een programma is vrije software als het gebruikers al deze vrijheden +adequaat geeft. Anders is het niet-vrij. We zouden verschillende niet-vrije +verspreidingsmethoden kunnen beschouwen in termen van hoeveel ze tekort +schieten in het vrij zijn, maar dit doen we niet: we beschouwen ze allemaal +als net zo onethisch.</p> + +<p>In ieder geval moeten deze vrijheden toegepast worden op alle code die we +willen gaan gebruiken, of andere mensen laten gebruiken. Neem bijvoorbeeld +een programma A dat automatisch programma B opstart om sommige dingen te +verwerken. Als we van plan zijn A te verspreiden zoals het is, betekent dit +dat gebruikers B nodig zullen hebben, dus moeten we beoordelen of A en B +beide vrij zijn. Echter, als we A wijzigen zodat het B niet nodig heeft, +hoeft alleen A vrij te zijn; B is dan niet meer relevant.</p> + +<p> +“Vrije software” betekent niet +“non-commercieel”. Een vrij programma is ook beschikbaar voor +commercieel gebruik, commerciële ontwikkeling en +verspreiding. Ontwikkeling van vrije software op commerciële basis is +gemeengoed geworden en heel belangrijk. Of je nu betaald hebt voor vrije +software, of dat je het gratis ontvangen hebt, je hebt altijd het recht om +deze software te kopiëren en te veranderen zelfs om <a +href="/philosophy/selling.html">kopieën te verkopen</a>. +</p> + +<p>De rest van deze pagina verduidelijkt enkele punten, zodat het duidelijk is +of bepaalde vrijheden adequaat zijn.</p> + +<h4>De vrijheid om het programma te gebruiken zoals jij dat wilt</h4> + +<p> +De vrijheid een programma te gebruiken houdt ook in dat iedereen, ook +bedrijven, het kunnen gebruiken op wat voor computersysteem dan ook met wat +voor doel dan ook, zonder dat zij hiervoor in overleg moeten treden met de +ontwikkelaar of een andere organisatie. Het gaat binnen deze vrijheid om de +doelen van de <em>gebruiker</em>, niet die van de <em>ontwikkelaar</em>; jij +als gebruiker bent vrij in het gebruik ervan en wanneer je het doorgeeft +naar iemand anders dan mag die het ook voor eigen doeleinden gebruiken. Jij +mag daarbij als distributeur geen beperkingen opleggen. +</p> + +<p> +De vrijheid om het programma uit te voeren zoals je wenst, betekent dat +niemand jou verbiedt of weerhoudt om dit te doen. Het heeft niks te maken +met de functionaliteit die het programma heeft, of het werkt in een bepaalde +omgeving, of hoe nuttig het is voor wat je wil doen.</p> + +<h4>De vrijheid om de broncode te bestuderen en veranderen</h4> + +<p> +Om de vrijheid om veranderingen te maken en publiceren (vrijheden 1 en 3) +toe te kunnen passen, moet de gebruiker toegang tot de broncode van het +programma hebben. Ofwel, vrije toegang tot broncode is een vereiste van +vrije software. Versleutelde “broncode” is geen echte broncode +en telt hierin dus niet mee. +</p> + +<p> +Vrijheid nummer 1 houdt ook in het recht om je eigen veranderingen aan het +programma daadwerkelijk te gebruiken. Wanneer het programma in een product +zit wat toestaat dat het veranderingen van derden draait maar niet die van +jou—ook wel bekend als “tivoisatie”, +“lockdown” of (in de suggestieve bewoordingen van een fabrikant) +als “beveiligd opstarten” — wordt deze vrijheid een +lachertje. Er is onvoldoende vrijheid zonder dit recht. Oftewel, deze +programma's zijn geen vrije software, ook al is de broncode waarvan het +gemaakt is dat wel. +</p> + +<p> +Wanneer je een programma verandert door er vrije code en routines aan toe te +voegen maar de licentie van het programma bepaalt dat dat alleen mag wanneer +je, bijvoorbeeld, de auteursrechten van die code bezit, dan is die licentie +té beperkend en is het resultaat dus niet vrij. +</p> + +<p> +Of een verandering ook een verbetering is, is subjectief. Wanneer +veranderingen alleen zijn toegestaan als anderen die veranderingen als +verbetering beschouwen, is dat geen vrijheid. +</p> + +<h4>De vrijheid om het programma te verspreiden: basisvereisten</h4> + +<p>De vrijheid om een programma te verspreiden (vrijheden 2 en 3) betekent dat +je vrij bent om kopieën te verspreiden, met of zonder veranderingen, +gratis of voor een vergoeding voor de distributie en aan <a +href="#exportcontrol">iedereen, overal</a>. Vrij zijn betekent ook dat je +niemand toestemming hoeft te vragen of te betalen wanneer je deze dingen +wil doen. +</p> + +<p> +Je zou ook de vrijheid moeten hebben om veranderingen aan te brengen voor +eigen gebruik, zonder zelfs maar te hoeven vertellen dat je ze gemaakt +hebt. Als je de veranderingen vrijgeeft, ben je niet verplicht om dat aan +iemand te melden. +</p> + +<p> +Vrijheid nummer 3 bevat ook het recht om programma's die je veranderd hebt +weer uit te brengen als vrije software. Een vrije licentie staat ook andere +vormen van distributie toe; oftewel, het hoeft geen <a +href="/copyleft/copyleft.html">auteursplichtige</a> licentie te +zijn. Echter, een licentie die niet toestaat dat veranderde versies niet +vrij zijn is geen vrije licentie. +</p> + +<p> +Deze vrijheid om te kopiëren mag niet beperkt worden tot alleen de +uitvoerbare versie van het programma maar moet ook voor de broncode gelden, +voor zowel exacte kopieën als ook veranderde versies. (Het uitbrengen +van programmatuur in uitvoerbare versies is handig voor installeerbare +besturingssystemen.) Het is prima wanneer er van een programma geen +executeerbare versie kan worden gemaakt (sommige programmeertalen +ondersteunen zoiets niet), maar je moet wel de vrijheid hebben om iets +dergelijks te kunnen distribueren wanneer je een methode ontwikkelt of vindt +om dit toch te doen. +</p> + +<h4>Auteursplicht</h4> + +<p> +Bepaalde beperkingen op de manier waarop vrije software wordt verspreid zijn +acceptabel, wanneer ze de basisvrijheden niet beperken. Bijvoorbeeld, <a +href="/copyleft/copyleft.html">auteursplicht</a> bepaalt (simpel gezegd) dat +wanneer je het programma verspreidt, je geen beperkingen mag opleggen om +andere mensen de basisvrijheden te ontzeggen. Deze regel beperkt de +basisvrijheden niet, het beschermt ze juist. +</p> + +<p> +Bij het GNU-project gebruiken we auteursplicht om deze vrijheden voor +iedereen op juridische wijze vast te leggen. Wij geloven dat er belangrijke +redenen zijn waarom <a href="/philosophy/pragmatic.html">het beter is om +auteursplicht te gebruiken</a>. Maar <a +href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware"> Vrije +software zonder auteursplicht</a> is ook ethisch. Zie <a +href="/philosophy/categories.html">Vrije Software-categoriën</a> voor +een beschrijving hoe “vrije software”, “auteursplichtige +software” en andere soorten software zich tot elkaar verhouden. +</p> + +<h4>Bepalingen met betrekking tot verspreiden</h4> + +<p> +Bepalingen over hoe je een veranderde versie weer uitbrengt zijn acceptabel, +vooropgesteld dat ze het recht om die versies uit te brengen, of privé te +gebruiken, niet al teveel beperken. Het is dus acceptabel wanneer een +licentie bepaalt dat je de gewijzigde versie een andere naam moet geven, een +merk moet verwijderen of je eigen wijzigingen moet benoemen. Zolang ze het +uitbrengen van de wijzigingen maar niet in de weg staan zij ze acceptabel; +je bent toch al aan het wijzigen dus nog wat meer wijzigen kan er nog wel +bij. +</p> + +<p> +Bepalingen van het type “wanneer je een versie zus uitbrengt moet je +hem ook zo uitbrengen” kunnen ook acceptabel zijn, onder dezelfde +voorwaarde. Een voorbeeld daarvan is de bepaling dat wanneer je een +veranderde kopie uitbrengt en de vorige ontwikkelaar een kopie daarvan +vraagt, je hem die kopie ook moet geven. (Merk daarbij op dat je nog steeds +de keus hebt om die versie überhaupt uit te brengen.) Bepalingen waarbij je +broncode aan je gebruikers moet vrijgeven van versies die je uitbrengt zijn +ook acceptabel. +</p> + +<p> +Een uitzondering hierop is wanneer de licentie vereist dat je de naam moet +wijzigen waarmee andere programma's jouw programma kunnen +activeren. Hierdoor kun je het origineel niet vervangen. Dit is alleen +acceptabel wanneer er een configuratiesysteem is wat dit mogelijk maakt.</p> + +<h4>Exportregels</h4> + +<p> +Soms kunnen <a name="exportcontrol">exportregels</a> en handelsboycotten van +de overheid de vrijheid om op internationaal niveau software te verspreiden +in de weg staan. Softwareontwikkelaars hebben niet de bevoegdheid om deze +beperkingen op te heffen of te negeren, maar wat ze wel kunnen doen is +weigeren zich te laten leiden door deze regels, en ze niet op te nemen in de +gebruiksvoorwaarden van het programma, zodat mensen die niet te maken hebben +met deze regels niet worden gehinderd in het gebruik van de +software. Vrijesoftwarelicenties mogen dus niet vereisen dat je je houdt aan +exportbeperkingen. +</p> + +<p> +Als alleen het bestaan van exportbeperkingen wordt genoemd, zonder dat zij +een voorwaarde voor de licentie zelf zijn, is dit acceptabel, omdat het +gebruikers niet beperkt. Als een exportbeperking in de praktijk niet van +belang is voor vrije software, dan is het vereisen van deze exportbeperking +geen probleem. Het is echter wel een potentieel probleem, omdat een +verandering van exportwetten in de toekomst de vereiste realistisch maakt en +dus de software niet-vrij zou maken. +</p> + +<h4>Wettelijke overwegingen</h4> + +<p> +Om het echte vrijheden te laten zijn, moeten ze dus ook permanent en +onherroepelijk zijn zolang je niets fout doet. Wanneer de ontwikkelaar van +de software de macht heeft om de licentie in te trekken, of om met +terugwerkende kracht beperkingen aan de voorwaarden kan toevoegen, zonder +dat jij als gebruiker iets fout doet, dan is die software niet-vrij. +</p> + +<p> +Een vrije licentie mag niet vereisen dat je ook akkoord gaat met de licentie +van een niet-vrij programma. Dus als een licentie bijvoorbeeld vereist dat +je je houdt aan de licenties van “alle programma's die je +gebruikt”, zou dit betekenen dat je je moet houden aan de licenties +van niet-vrije programma's, als je die gebruikt. Dit maakt de licentie +niet-vrij. +</p> + +<p> +Het is acceptabel als een vrije licentie aangeeft welke wetgeving van +toepassing is, of waar rechtszaken moeten worden gehouden, of beide. +</p> + +<h4>Contractgebaseerde licenties</h4> + +<p> +De meeste vrijesoftwarelicenties zijn gebaseerd op het auteursrecht en er +zijn grenzen aan wat je binnen het auteursrecht kan bepalen. Wanneer een +dergelijke licentie de vrijheid van de gebruiker als hierboven beschreven +maar respecteert zullen we niet vlug tegen een onverwacht probleem oplopen +(hoewel het soms wel gebeurt). Sommige vrijesoftwarelicenties zijn echter +gebaseerd op contracten, en met contracten kun je veel meer beperkingen +opleggen, wat betekent dat de kans groter is dat er onacceptabele +beperkingen in zitten waardoor de software niet-vrij is. +</p> + +<p> +We kunnen hier geen opsomming geven van alle mogelijke manieren waarop dit +zou kunnen gebeuren. Wanneer een licentie op basis van een contract de +gebruiker op ongebruikelijke manier beperkt, en die manier is hier niet +genoemd als acceptabel, dan zullen we hierover na moeten denken maar de +conclusie zal hoogstwaarschijnlijk zijn dat het niet-vrij is. +</p> + +<h4>De juiste terminologie</h4> + +<p> +Wanneer gesproken wordt over vrije software is het raadzaam termen als +“gratis” te vermijden, omdat deze de suggestie wekken dat vrije +software altijd kosteloos is; dit is niet het geval. Om termen als +“piraterij” kan ook het best met een grote boog heen worden +gezeild. Zie <a href="/philosophy/words-to-avoid.html">termen die verwarring +zaaien en beter vermeden kunnen worden</a>. We hebben ook een lijst met <a +href="/philosophy/fs-translations.html">vertalingen van de term “vrije +software”</a> in diverse talen. +</p> + +<h4>Hoe we deze criteria interpreteren</h4> + +<p> +Merk tenslotte op dat je goed moet nadenken over de criteria die hier aan +vrije software worden gesteld. Om te beslissen of een licentie aan die +criteria voldoet laten we ons leiden door de geest van die criteria en niet +alleen door exacte bewoordingen. Wanneer een licentie onredelijke +beperkingen bevat, zullen we het afwijzen, ook al is die beperking niet +voorzien in onze criteria. Soms moeten we zelfs de hulp van een advocaat +inroepen om te bepalen of een bepaling acceptabel is of niet. Wanneer we er +uit zijn zullen we vaak die criteria aanpassen om zo in de toekomst +makkelijker te kunnen bepalen of een licentie goed is of niet. +</p> + +<h4>Hulp verkrijgen met vrije licenties</h4> + +<p> +Wanneer je wilt weten of een bepaalde licentie een vrijesoftwarelicentie is +of niet, kijk dan bij onze <a href="/licenses/license-list.html">lijst met +licenties</a>. Wanneer de licentie niet op de lijst voorkomt, vraag het ons +dan via <a href ="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a>. +</p> + +<p> +Wanneer je erover denkt zelf een licentie op te stellen, schrijf de Free +Software Foundation dan naar dat adres. Een wildgroei aan +vrijesoftwarelicenties betekent meer werk voor gebruikers om de licenties te +begrijpen; we kunnen je wellicht helpen een passende bestaande +vrijesoftwarelicentie te vinden. +</p> + +<p> +Wanneer dat niet mogelijk is en je echt een een nieuwe licentie nodig hebt, +kunnen wij je helpen ervoor te zorgen dat het echt vrije software blijft en +diverse praktische problemen te vermijden. +</p> + +<h3 id="beyond-software">Software en verder</h3> + +<p> +<a href="/philosophy/free-doc.html">Softwarehandleidingen moeten vrij +zijn</a> om dezelfde redenen dat software vrij moet zijn. Ook omdat +handleidingen feitelijk onderdeel zijn van het pakket. +</p> + +<p> +Hetzelfde gaat eigenlijk op voor allerlei soorten werken met een praktische +toepassing — oftewel werken die nuttige kennis in zich bergen zoals +lesmateriaal en naslagwerken. <a href="http://wikipedia.org">Wikipedia</a> +is daarvan het beste voorbeeld. +</p> + +<p> +Ieder werk <em>kan</em> vrij zijn, en de definitie van vrije software is dan +ook uitgebreid naar een definitie voor <a +href="http://freedomdefined.org/">vrije cultuur</a>, die van toepassing kan +zijn op allerlei dingen. +</p> + +<h3 id="open-source">Open bron?</h3> + +<p> +Een andere groep gebruikt de term “open bron” (of “open +source”) als iets wat wel lijkt op “vrije software” maar +het niet is. Wij gebruiken liever de term “vrije software” omdat +die onmiddellijk in verband wordt gebracht met vrijheid. Dat heb je niet met +de term <a href= "/philosophy/open-source-misses-the-point.html">open +bron</a>. +</p> +</div> + +<h3 id="History">Geschiedenis</h3> + +<p>Af en toe herzien we deze Definitie van Vrije Software. Hieronder staat een +lijst van substantiële wijzigingen, met daarbij verwijzingen naar wat +precies is veranderd.</p> + +<ul> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.152&r2=1.153">Versie +1.153</a>: Verduidelijkt dat de vrijheid om het programma uit te voeren +betekent dat niets jou weerhoudt dat te doen.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.140&r2=1.141">Versie +1.141</a>: Verduidelijkt welke code vrij moet zijn.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.134&r2=1.135">Versie +1.135</a>: Vermeldt elke keer dat vrijheid 0 de vrijheid is om het programma +uit te voeren zoals je wenst.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.133&r2=1.134">Versie +1.134</a>: Vrijheid 0 heeft niet te maken met de functionaliteit van een +programma.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.130&r2=1.131">Versie +1.131</a>: Een vrije licentie mag niet vereisen dat je akkoord gaat met een +niet-vrije licentie van een ander programma.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.128&r2=1.129">Versie +1.129</a>: Vermeld expliciet dat de keuze van wetten en keuze van +forum-specificaties zijn toegestaan. (Dit was altijd ons beleid.)</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.121&r2=1.122">Versie +1.122</a>: Een exportbeperking is een echt probleem als de vereiste +niet-triviaal is; anders is het alleen een potentieel probleem.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.117&r2=1.118">Versie +1.118</a>: Verduidelijking: de kwestie gaat over beperkingen op jouw rechten +om te wijzigen, niet op welke wijzigingen je hebt gemaakt. En wijzigingen +zijn niet beperkt tot “verbeteringen”.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.110&r2=1.111">Versie +1.111</a>: 1.77 verduidelijkt door te vermelden dat alleen +<em>beperkingen</em> met terugwerkende kracht onacceptabel zijn. De +auteursrechthebbenden kunnen altijd aanvullende <em>toestemmingen</em> geven +voor gebruik van het werk door het werk tegelijkertijd op een andere manier +te verspreiden.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.104&r2=1.105">Versie +1.105</a>: Verduidelijkt in de korte beschrijving van vrijheid 1 het punt +(reeds opgemerkt in versie 1.80) dat het inhoudt dat je je gewijzigde versie +daadwerkelijk kan gebruiken voor je computeractiviteiten.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.91&r2=1.92">Versie +1.92</a>: Verduidelijkt dat geobfusceerde broncode geen broncode is.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.89&r2=1.90">Versie +1.90</a>: Verduidelijkt dat vrijheid 3 betekent dat je het recht hebt om +kopieën van je eigen gewijzigde of verbeterde versie te verspreiden, niet +het recht om deel te nemen in de ontwikkeling van iemand anders.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.88&r2=1.89">Versie +1.89</a>: Vrijheid 3 houdt het recht in om gewijzigde versies als vrije +software uit te brengen.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.79&r2=1.80">Versie +1.80</a>: Vrijheid 1 moet praktisch zijn, niet slechts theoretisch; dus geen +tivoisatie.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.76&r2=1.77">Versie +1.77</a>: Verduidelijkt dat alle veranderingen aan de licentie met +terugwerkende kracht onacceptabel zijn, zelfs als het niet is beschreven als +complete vervanging.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.73&r2=1.74">Versie +1.74</a>: Vier verduidelijkingen van punten die niet expliciet genoeg zijn, +of op sommige plekken vermeld zijn maar niet overal zo behandeld worden: +<ul> +<li>"Verbeteringen" betekenen niet dat de licentie beperkingen op kan leggen aan +de veranderde versies die men uitbrengt. Vrijheid 3 gaat ook over het +uitbrengen van veranderde versies, niet alleen wijzigingen.</li> +<li>Het recht om samen te voegen met bestaande modules gaat over modules met de +juiste licentie.</li> +<li>Vermeldt duidelijk de exportbeperkingen.</li> +<li>Een wijziging in de licentie doorvoeren betekent ook het vervallen van de +oude licentie.</li> +</ul> +</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.56&r2=1.57">Versie +1.57</a>: Sectie "Software en verder" toegevoegd.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.45&r2=1.46">Versie +1.46</a>: Verduidelijkt welk doel van belang is bij de vrijheid om het +programma voor elk doel te gebruiken.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.40&r2=1.41">Versie +1.41</a>: Bewoordingen over contract-gebaseerde licenties verduidelijkt.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.39&r2=1.40">Versie +1.40</a>: Uitgelegd dat een vrije licentie jou moet toestaan om andere +beschikbare vrije software te gebruiken om jouw wijzigingen te maken.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.38&r2=1.39">Versie +1.39</a>: Merk op dat het acceptabel is als een licentie vereist dat je de +bron levert voor versies van software die publiekelijk gebruikt kunnen +worden.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.30&r2=1.31">Versie +1.31</a>: Merk op dat het acceptabel is als een licentie vereist dat je +jezelf kenbaar maakt als de auteur van wijzigingen. Andere kleine +verduidelijkingen in de hele tekst.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.22&r2=1.23">Versie +1.23</a>: Potentiële problemen aangekaart die gerelateerd zijn aan +contract-gebaseerde licenties.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.15&r2=1.16">Versie +1.16</a>: Uitgelegd waarom het verspreiden van binaire bestanden belangrijk +is.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.10&r2=1.11">Versie +1.11</a>: Merk op dat een vrije licentie kan vereisen dat je kopieën +van versies die je verspreidt, zendt naar vorige ontwikkelaars op aanvraag.</li> + +</ul> + +<p>Er zijn gaten in de versienummering hierboven omdat er andere wijzigingen +zijn geweest die de definitie of zijn interpretaties niet wijzigden. De +lijst bevat bijvoorbeeld geen verandering in opmaak, interpunctie of andere +delen van de pagina. De complete lijst van wijzigingen kun je zien via de <a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&view=log">cvsweb-interface</a>.</p> + +<h3 style="font-size:1em">Voetnoot</h3> +<ol> +<li id="f1">Er is een historische reden waarom de vrijheden de nummers 0, 1, 2 en 3 +hebben. Rond 1990 waren er drie vrijheden met de nummers 1, 2 en 3. Daarna +realiseerden we ons dat de vrijheid om het programma uit te voeren expliciet +benoemd moest worden. Die vrijheid staat aan de basis van de andere drie, en +zou dus als eerste moeten staan. In plaats van de andere vrijheden een +nummer op te schuiven, maakten we er vrijheid 0 van.</li> +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<p><strong>Opmerking van het vertaalteam:</strong></p> +<ol id="transnote"> +<li id="tn1"><a href="#tn1-ref">[1]</a>Het Engelse “free” kan +zowel <em>vrij</em> als <em>gratis</em> betekenen, vandaar de nadruk in deze +en andere artikelen op de betekenis van de term <q>vrij</q>. Dit wordt nog +verder bemoeilijkt doordat vrije software meestal ook vrijelijk te +verkrijgen is, (bijna-) gratis dus. Maar vrije software slaat dus alleen op +vrijheid, niet op prijs.</li> +</ol></div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2004-2007, 2009-2018 Free Software Foundation, +Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/29 21:58:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-copyright-old.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-copyright-old.html new file mode 100644 index 0000000..af04100 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-copyright-old.html @@ -0,0 +1,205 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright-old.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrijheid of Auteursrecht? (Oude Versie) - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright-old.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrijheid of Auteursrecht? (Oude Versie)</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Er is een <a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">nieuwere +versie</a> van dit artikel.</p></blockquote> +</div> + +<p> + door <strong>Richard M. Stallman</strong> +</p> + +<blockquote> +<p> +De mooie nieuwe wereld van e-boeken: geen tweedehands boekwinkels meer, niet +meer uitlenen aan vrienden, niet meer lenen van de bibliotheek, geen aankoop +meer zonder bankpas zodat men weet wat je leest. Zelfs het lezen van een +e-boek zonder toestemming is een vergrijp. +</p> +</blockquote> + +<p> +Eens, ten tijde van de drukpers, werd een industriële regeling van +kracht voor het schrijven en publiceren. Dat heette het auteursrecht. Het +doel daarvan was om het aantal publicaties van geschreven werk te +vergroten. Het systeem bestond eruit dat uitgevers toestemming kregen van +auteurs om hun recente werken te dupliceren.</p> + +<p> +Lezers hadden geen reden tot klagen, het auteursrecht legde slechts de +publicatie aan banden, niet de dingen die een lezer kon doen. Wanneer dit de +prijs van een boek licht verhoogde maakte dat niet uit, het was maar +geld. Het auteursrecht diende een maatschappelijk doel, zoals dit was +bedoeld, met weinig gevolgen voor het lezend publiek. Het was in die dagen +een goede regeling.</p> + +<p> +Toen kwam er een nieuwe manier van verspreiding: computers en netwerken. Het +voordeel van digitale informatietechnologie is dat het het kopiëren en +wijzigen van informatie, waaronder software, muziekopnamen en boeken, +gemakkelijk maakt. Netwerken gaven verder toegang tot allerlei +gegevens— een soort informatie-utopia.</p> + +<p> +Maar er was één obstakel: het auteursrecht. Lezers die hun +computers gebruikten om publicaties te delen waren technisch gesproken in +overtreding van het auteursrecht. De wereld was veranderd. En wat eens een +industriële regeling voor uitgevers was, werd nu een beperking voor het +publiek waar de regeling voor bedoeld was.</p> + +<p> +Binnen een democratie wordt een beperking op populaire, normale en nuttige +bezigheden snel versoepeld. Maar de uiterst machtige uitgeverslobby wilde +kostte wat kost dit voordeel voor de samenleving bestrijden en vonden in het +auteursrecht een sterk wapen. Onder druk van de uitgevers werd het +auteursrecht niet versoepeld maar juist aangehaald voor de nieuwe situatie +en maakten overheden dit recht strenger dan ooit, met harde straffen voor +diegenen die ze betrapten op het delen van informatie.</p> + +<p> +Maar dat was niet alles. Computers kunnen een machtig wapen zijn wanneer een +handvol mensen wil bepalen wat alle anderen met een computer kunnen doen. +Uitgevers brachten dit in praktijk door mensen te dwingen alleen bepaalde +software te gebruiken voor het kijken van video's en het lezen van +electronische boeken. Dit geeft ze ongehoorde macht: ze kunnen lezers +dwingen te betalen en zich te identificeren, ieder keer dat ze een boek +lezen!</p> + +<p> +Dat is de natte droom van iedere uitgever en dus overreedde ze de +Amerikaanse overheid om de Digital Millennium Copyright Act van 1998 aan te +nemen. Deze wet geeft ze absolute macht over alles wat een lezer zou kunnen +doen met een electronisch boek. Zelfs het lezen zonder toestemming is een +vergrijp!</p> + +<p> +We hebben nog steeds de oude vrijheden met papieren boeken. Maar wanneer +electronische boeken de gedrukte exemplaren gaan vervangen zal deze +uitzondering ons weinig helpen. Met “electronische inkt”, die +het mogelijk maakt om tekst te vervangen op ogenschijnlijk gedrukt papier +wordt zelfs de krant vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaak +meer; nooit meer een boek aan je vrienden uitlenen; nooit meer lenen van de +openbare bibliotheek—geen “gaten” meer waardoor je iemand +de kans zou kunnen geven iets toch gratis te lezen. (En, afgaand op de +advertenties voor Microsoft Reader, ook nooit meer anoniem een boek +aanschaffen). Dat is de wereld die uitgevers ons wensen.</p> + +<p> +Waarom is er zo weinig openbaar debat over zulke enorme veranderingen? De +meeste burgers kunnen nog niet echt bevatten wat de politieke gevolgen zijn +van deze futuristische technologie. Burgers zijn trouwens sowieso opgevoed +met het idee dat het auteursrecht er is om rechthebbenden te +“beschermen”, met de impliciete aanname dat het maatschappelijk +belang niet telt. (De misleidende term “<a +href="/philosophy/not-ipr.html"> intellectueel eigendom</a>” draagt +hier ook aan bij; ook wekt het de suggestie dat meerdere totaal +verschillende wetten, zoals auteursrecht en patentrecht, over hetzelfde +gaan.)</p> + +<p> +Maar wanneer de gemeenschap kennis maakt met electronische boeken en het +regime ontdekt dat de uitgevers voor ons bedacht hebben zal de weerstand +komen. Mensen zullen dit juk niet eeuwig accepteren.</p> + +<p> +De uitgevers proberen ons wijs te maken dat alleen een streng auteursrecht +kunst nog levend kan houden. Maar we hebben geen auteursrechtenoorlog nodig +om meer publicaties te bewerkstelligen; zoals de Grateful Dead al bewees is +het kopiëren onder fans geen probleem voor een artiest. (In 2007 +verdiende Radiohead miljoenen door fans aan te moedigen het album te +kopiëren en te betalen wat ze er voor over hadeden; een aantal jaren +voordat Stephen King honderdduizenden verdiende met een e-boek dat mensen +konden kopiëren.) Door het kopiëren van electronische boeken +legaal te maken, kunnen we het auteursrecht weer terugbrengen tot de +industriële regeling die het eens was.</p> + +<p> +Voor sommige geschriften zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor +universitaire publicaties zou iedereen gestimuleerd moeten worden om ze +online te zetten; dit zal het behoud van universitaire publicaties ten goede +komen en ze meer toegankelijk maken. Voor instructieboeken en referenties +zou publicatie van aangepaste werken ook moeten worden gelegaliseerd, dat is +goed voor de vooruitgang.</p> + +<p> +Uiteindelijk, wanneer de techniek om kleine betalingen te doen +geperfectioneerd is, zal de hele reden voor beperking op het kopiëren +komen te vervallen. Wanneer je een boek leuk vindt en er verschijnt een +scherm op je computer met de vraag “Klik hier om de auteur een dollar +te geven”, zou je dan niet klikken? Boeken en muziek onder +auteursrecht, waar het het kopiëren betreft, worden daarmee totaal +overbodig. En geen moment te vroeg!</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1999, 2008 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..da6764a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-copyright.html @@ -0,0 +1,254 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrijheid of auteursrecht? - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrijheid—of auteursrecht?</h2> + +<p class="byline">door Richard Stallman</p> + +<p><em>Dit betoog bekijkt hoe de principes van softwarevrijheid zijn toe te +passen op andere werken zoals schrijverschap en kunst. We nemen het hier op +omdat het gaat over het toepassen van de ideeën van vrije +software.</em></p> +<hr class="thin" /> + +<p> +Het auteursrecht was ingesteld ten tijde van de drukpers, als een +industriële regeling voor schrijven en publiceren. Het doel daarvan was +om het aantal publicaties van geschreven werk te vergroten. Het systeem +bestond eruit dat uitgevers toestemming moesten krijgen van auteurs om hun +recente werken te publiceren. Auteurs kregen hun inkomen van de uitgevers, +waarmee het schrijverschap werd gefaciliteerd en aangemoedigd. Het lezende +publiek profiteerde hiervan, terwijl het maar een beetje inleverde: +auteursrecht beperkte alleen de publicatie, niet wat een gewone lezer kon +doen. Het auteursrecht was dus duidelijk een voordelig systeem voor burgers, +en goed te rechtvaardigen.</p> + +<p> +Alles goed en wel—destijds.</p> + +<p> +Tegenwoordig hebben we een nieuwe manier voor het verspreiden van +informatie: computers en netwerken. Het grote voordeel is dat je hiermee +informatie kunt kopiëren en wijzigen, waaronder software, +muziekopnamen, boeken en films. Dat zorgt voor onbeperkte toegang tot +allerlei vormen van gegevens—een informatie-utopie.</p> + +<p> +Er was één obstakel: auteursrecht. Lezers en luisteraars die +hun nieuwe mogelijkheden gebruikten om gepubliceerde werken te kopiëren +en te delen waren technisch gezien in overtreding van het +auteursrecht. Diezelfde wet die voorheen diende als voordelige +industriële regulering van uitgevers, werd nu een beperking voor het +publiek voor wie het juist bedoeld was.</p> + +<p> +Binnen een democratie wordt een beperking op populaire en nuttige bezigheden +snel versoepeld. Maar niet wanneer bedrijven politieke macht hebben. De +uiterst machtige uitgeverslobby wilde kostte wat kost de mogelijkheden van +computers voor de samenleving wegnemen en vond in het auteursrecht een sterk +wapen. Onder druk van de uitgevers werd het auteursrecht niet versoepeld +maar juist aangehaald voor de nieuwe situatie en maakten overheden dit recht +strenger dan ooit, met harde straffen voor diegenen die ze betrapten op het +delen van informatie. De nieuwste trend in het steunen van de uitgevers +tegen de bevolking, bekend als “three strikes”, is mensen van +het internet afsluiten wanneer ze delen.</p> + +<p> +Maar dat was nog niet het ergste. Computers kunnen een machtig wapen zijn +wanneer softwareleveranciers kunnen bepalen wat mensen met hun software +kunnen doen. De uitgevers hadden uitgevogeld dat zij werken konden +publiceren in een versleuteld formaat, zodat mensen het alleen konden openen +met bepaalde goedgekeurde software. Dit geeft ze ongehoorde macht: ze kunnen +lezers dwingen te betalen en zich te identificeren, ieder keer dat ze een +boek lezen, een lied luisteren of een video bekijken. Dat is de natte droom +van elke uitgever: een universum waarin wordt betaald per keer.</p> + +<p> +De uitgevers kregen de Amerikaanse overheid achter zich voor hun droom met +de Digital Millennium Copyright Act van 1998. Deze wet geeft uitgevers de +macht om hun eigen auteursrechtenregels te schrijven, door ze te verwerken +in de code van een toegestaan afspeelprogramma. Met het digitaal beheer van +beperkingen (Digital Restrictions Management, DRM) dat ze gebruiken, is +zelfs lezen of luisteren zonder toestemming verboden.</p> + +<p> +We hebben nog steeds de oude vrijheden met papieren boeken en andere analoge +media. Maar wanneer elektronische boeken de gedrukte exemplaren gaan +vervangen zullen de vrijheden niet meekomen. Stel je voor: geen tweedehands +boekenzaak meer; nooit meer een boek aan je vrienden uitlenen; nooit meer +lenen van de openbare bibliotheek—geen “gaten” meer +waardoor je iemand de kans zou kunnen geven iets toch te lezen zonder +betalen. Dát is de wereld die de uitgevers aan ons op willen +leggen. Als je de Amazon Kindle koopt (wij noemen het <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">de Swindle</a>) of de Sony +Reader (wij noemen het de Shredder vanwege wat het met boeken doet), betaal +je mee aan die wereld.</p> + +<p> +De Swindle heeft zelfs een Orwelliaanse achterdeur die wordt gebruikt om +boeken op afstand te wissen. Amazon gebruikte deze mogelijkheid door +exemplaren van <em>1984</em> door Orwell, gekocht bij Amazon, te wissen. Het +is duidelijk dat de naam die Amazon aan dit product geeft laat zien dat het +de bedoeling is om onze boeken te verbranden.</p> + +<p> +Maatschappelijke woede tegen DRM groeit langzaam maar zeker, tegengehouden +doordat lezers zich laten overtuigen door propagandatermen als “<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">auteurs beschermen</a>” en +“<a href="/philosophy/not-ipr.html">intellectueel eigendom</a>”, +alsof hun rechten niet tellen. Deze termen wekken de suggestie dat uitgevers +speciale macht verdienen uit naam van de auteurs, dat we moreel verplicht +zijn om voor ze te buigen, en dat we iemand onheus bejegenen als we iets +zien of horen zonder te betalen.</p> + +<p> +De organisaties die het meest profiteren van auteursrecht, gebruiken het +wettelijk uit naam van de auteurs (van wie de meesten weinig verdienen). Zij +willen je laten geloven dat auteursrecht een natuurlijk recht van auteurs +is, en dat de bevolking moet lijden ongeacht hoe pijnlijk het is. Ze noemen +delen “piraterij”, waarmee zij je naasten helpen gelijkstellen +aan het enteren van een schip.</p> + +<p> +Zij vertellen ons ook dat alleen de Strijd tegen het Delen kunst nog levend +kan houden. Zelfs als dat waar is, is dat geen rechtvaardiging. Maar het is +niet eens waar. Het delen van kopieën verhoogt de verkoopcijfers van de +meeste werken; alleen voor de allergrootste hits is dat niet het geval.</p> + +<p> +Bestsellers doen het nog steeds goed zonder dat delen verboden is. Stephen +King verdiende honderdduizenden dollars door het verkopen van een +niet-versleuteld e-boek dat mensen konden kopiëren en delen. (Hij was +zelf niet tevreden met dat bedrag en noemde het experiment een mislukking, +maar mij lijkt het een succes.) In 2007 verdiende Radiohead miljoenen door +fans aan te moedigen het album te kopiëren en te betalen wat ze er voor +over hadden, terwijl het ook werd gedeeld op peer-to-peer-netwerken. In 2008 +<a href="http://www.boingboing.net/2008/03/05/nine-inch-nails-made.html"> +publiceerde Nine Inch Nails een album met toestemming om kopieën te +delen</a> en verdiende $750,000 in een paar dagen.</p> + +<p> +Niet alleen bestsellers kunnen succesvol worden zonder repressie. Vele +artiesten met verschillende populariteit verdienen nu een aardige boterham +met <a +href="http://www.techdirt.com/articles/20091119/1634117011.shtml">vrijwillige +ondersteuning</a>: donaties en spullen die fans kunnen kopen. Kevin Kelly +schat dat een artiest slechts <a +href="http://www.kk.org/thetechnium/archives/2008/03/1000_true_fans.php"> +1000 echte fans</a> hoeft te vinden. +</p> + +<p> +Als het met computernetwerken mogelijk wordt om iemand anoniem een klein +bedrag te sturen, zonder creditcard, zal het mogelijk zijn om een veel beter +systeem in te stellen om de kunsten te steunen. Als je een bepaald werk +bekijkt zal er een knop zijn waarop je kan klikken met de tekst: “Klik +hier om de artiest één euro te geven”. Zou je er niet +minstens één keer per week op drukken?</p> + +<p> +Een andere goede manier om muziek en de kunsten te steunen is door middel +van <a href="/philosophy/dat.html">belastingfondsen</a>—wellicht een +belasting op opslagmedia of op internetverbindingen. De overheid zou dat +belastinggeld geheel onder de artiesten moeten verdelen, niet aan +bedrijfsdirecteuren. De overheid moet het niet proportioneel aan de +populariteit verdelen, omdat we daarmee het meeste kwijt zijn aan een paar +supersterren, wat weinig overlaat voor alle andere artiesten. Daarom raad ik +een wortelfunctie of iets soortgelijks aan. Met lineaire proporties zou +superster A 1000 keer zo veel geld krijgen als succesvol artiest B als A +1000 keer zo populair is als B. Met de vierkantswortel krijgt A 10 keer zo +veel als B. Elke superster krijgt dus een groter gedeelte dan een minder +populaire artiest, maar het meeste gaat naar de artiesten die deze steun +echt nodig hebben. Dit systeem ondersteunt de kunsten op efficiënte +wijze met ons belastinggeld.</p> + +<p> +Het voorstel <a +href="http://stallman.org/mecenat/global-patronage.html">Global +Patronage</a> combineert aspecten van deze twee systemen, waaronder +verplichte betalingen en vrijwillige donaties voor artiesten.</p> + +<!-- +<p> + +In Spain, this tax system should replace the SGAE and its canon, +which could be eliminated.</p> --> +<p> +Om het auteursrecht geschikt te maken voor het netwerktijdperk, moeten we +het niet-commercieel kopiëren en delen van alle gepubliceerde werken +legaliseren, en DRM verbieden. Totdat we deze strijd winnen moet je jezelf +beschermen: koop geen producten met DRM tenzij jij zelf de DRM kan +omzeilen. Gebruik nooit een product dat is ontworpen om jouw vrijheid af te +nemen tenzij je het weer terug kunt krijgen.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2008, 2010, 2011, 2019 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/12/30 12:08:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-power.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-power.html new file mode 100644 index 0000000..2fbf82b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-power.html @@ -0,0 +1,197 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-power.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrijheid of Macht? - GNU Project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, general, public, license, gpl, +general public license, freedom, software, power, rights" /> +<meta http-equiv="Description" content="In dit artikel, 'Vrijheid of Macht?', behandelen Bradley M. Kuhn en Richard +M. Stallman de vraag waarom de vrije software beweging geen voorstander is +van de zogenoemde vrijheid om een willekeurige licentie te kiezen voor de +software die je maakt." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-power.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrijheid of Macht?</h2> + +<p> +door <strong>Bradley M. Kuhn</strong> en <strong>Richard +M. Stallman</strong></p> + +<blockquote> +<p>De liefde voor vrijheid is de liefde voor anderen; de liefde voor macht is +de liefde voor onszelf.<br /> +-- William Hazlitt</p> +</blockquote> + +<p> +In de vrije software beweging vechten we voor de vrijheid van gebruikers van +software. We zijn tot dit inzicht gekomen door te kijken welke vrijheden +noodzakelijk zijn voor een goede manier van leven en zetten nuttige +programma's in voor het kweken van een gemeenschap gebaseerd op +welwillendheid, medewerking en samenwerking. <a +href="/philosophy/free-sw.html">Onze criteria voor vrije software</a> +definiëren vrijheden die de gebruikers van een programma moeten hebben +zodat ze binnen een gemeenschap kunnen samenwerken.</p> + +<p> +Wij staan voor de vrijheid van programmeurs alsook voor die van andere +gebruikers. De meesten van ons zijn programmeurs en we willen vrijheid voor +onszelf en voor jou. Maar ieder van ons gebruikt ook software geschreven +door anderen en we willen die software vrijelijk kunnen gebruiken, niet +alleen onze eigen software. Wij zijn voor vrijheid van alle gebruikers, of +ze nu veel programmeren, weinig of helemaal niet.</p> + +<p> +De enige vrijheid die we niet toestaan is “de vrijheid om een +willekeurige licentie te gebruiken voor de software die je maakt”. Dit +verwerpen we omdat het eigenlijk een vorm van macht is, geen vrijheid.</p> + +<p> +Dit onderscheid wordt vaak over het hoofd gezien maar is erg belangrijk. +Vrijheid betekent de mogelijkheid om beslissingen te nemen die voornamelijk +betrekking hebben op jezelf. Macht betekent de mogelijkheid beslissingen te +nemen die meer van invloed zijn op anderen. Wanneer we macht met vrijheid +verwarren zijn we niet meer in staat de echte vrijheid te verdedigen.</p> + +<p> +Private software is een uitoefening van macht. Het auteursrecht geeft +software ontwikkelaars die macht, zodat zij, en alleen zij, de regels kunnen +bepalen die anderen wordt opgelegd.—slechts weinigen beslissen over +deze regels voor iedereen, meestal door hen vrijheid te ontnemen. Wanneer +gebruikers niet de vrijheden hebben die vrije software hen biedt dan kunnen +ze er niet achter komen wat de software eigenlijk doet, kunnen niet +controleren op achterdeurtjes, kunnen geen mogelijke wormen en virussen in +de gaten houden, kunnen er niet achter komen welke persoonlijke gegevens er +worden doorgegeven (of dit stoppen wanneer ze er wel achter komen). Wanneer +het stuk gaat kunnen ze het niet repareren; ze moeten wachten totdat de +ontwikkelaar zijn macht aanwendt om dit te doen. Als het gewoon niet precies +is wat ze wilden zitten ze er mee opgescheept. Ze kunnen elkaar niet helpen +de software te verbeteren.</p> + +<p> +Private software ontwikkelaars zijn meestal bedrijven. Wij van de vrije +software beweging hebben niets tegen het zakenleven maar we hebben gezien +wat er kan gebeuren wanneer een softwarebedrijf de “vrijheid” +krijgt om willekeurige regels op te leggen aan gebruikers van +software. Microsoft is daarbij een lichtend voorbeeld van hoe de ontzegging +van vrijheden van gebruikers kan leiden tot directe schade maar zij zijn +niet de enige. Ook al is er geen monopolie dan nog schaadt private software +de maatschappij. Een keuze tussen overheersers is geen vrijheid.</p> + +<p> +De discussies over rechten en plichten voor software heeft zich voornamelijk +toegespitst op alleen de belangen van de programmeurs. Slechts weinigen +programmeren regelmatig en nog minder mensen zijn eigenaar van private +software bedrijven. Maar de gehele ontwikkelde wereld gebruikt tegenwoordig +software en kan niet meer zonder. Software ontwikkelaars bepalen dus +tegenwoordig hoe de wereld zaken doet, communiceert, geamuseerd wordt en +leeft. De ethische en politieke vraagstukken hieromtrent worden daarbij niet +opgelost met het begrip: “keuzevrijheid (alleen voor +ontwikkelaars)”.</p> + +<p> +Wanneer “de code de wet is,” <a href="#f1">(1)</a> dan is de +hamvraag: wie moet er zeggenschap hebben over de code —jij of een +kleine elite? Wij geloven dat jij die zeggenschap zou moeten hebben en je +dit geven is het doel van Vrije Software.</p> + +<p> +Wij geloven dat je zelf zou moeten kunnen beslissen wat je doet met de +software die je gebruikt; dat is echter niet wat de wet op dit moment +voorschrijft. De huidige auteurswet plaatst ons in een machtspositie ten +opzichte van de gebruikers van onze code, of we dat nu leuk vinden of +niet. Het morele antwoord op deze situatie is om iedere gebruiker vrij te +verklaren, net zoals de burgerrechten er zijn om de regering zijn macht te +laten gelden door iedere burger zijn vrijheid te garanderen. Daarvoor hebben +we de <a href= "/copyleft/copyleft.html">GNU GPL</a>: hij geeft jou +zeggenschap over het gebruik van de software en <a +href="/philosophy/why-copyleft.html">beschermt je tegelijkertijd tegen +anderen</a> die graag macht op je uitoefenen.</p> + +<p> +Terwijl meer en meer gebruikers zich realiseren dat de code de wet is, en +het gevoel ze bekruipt dat ook zij recht op vrijheid hebben, zal men het +belang in gaan zien van de vrijheden waarvoor wij vechten, net zoals meer en +meer gebruikers de praktische waarde van de door ons ontwikkelde vrije +software zijn gaan waarderen.</p> + +<h4>Voetnoten</h4> + +<a id="f1"></a> William J. Mitchell, <em>City of Bits: Space, Place, and the +Infobahn </em> (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995), p. 111, as quoted by +Lawrence Lessig in <em>Code and Other Laws of Cyberspace, Version 2.0</em> +(New York, NY: Basic Books, 2006), p. 5. + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit artikel is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001, 2009 Bradley M. Kuhn en Richard M. Stallman</p> + +<p>Het letterlijk overnemen en kopiëren van dit artikel is toegestaan op +willekeurig welk medium op voorwaarde dat deze mededeling ook wordt +meegenomen.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + <strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/05/22 08:01:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fs-motives.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fs-motives.html new file mode 100644 index 0000000..86cafaf --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fs-motives.html @@ -0,0 +1,184 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/fs-motives.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Beweegredenen voor het schrijven van vrije software - GNU-project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/fs-motives.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Beweegredenen voor het schrijven van vrije software</h2> + +<p>Maak niet de fout te denken dat alle softwareontwikkeling één enkele +drijfveer heeft. Hier zijn enkele drijfveren waarvan we weten dat ze van +belang zijn voor mensen die vrije software schrijven. +</p> + +<dl> +<dt>Voor de lol</dt> + +<dd>Voor sommige mensen, vaak de beste programmeurs, is software schrijven +gewoon erg leuk, helemaal wanneer er geen baas is die zegt wat je moet doen.<br /> +Bijna alle ontwikkelaars van vrije software hebben dat als beweegreden.</dd> + +<dt>Politiek idealisme</dt> + +<dd>De wil bij te dragen aan een wereld van vrijheid en computergebruikers te +helpen om te ontsnappen uit de macht van softwareontwikkelaars. +</dd> + +<dt>Om bewonderd te worden</dt> + +<dd>Als je een succesvol en nuttig vrij programma schrijft, zullen gebruikers je +bewonderen. Dat voelt erg goed. +</dd> + +<dt>Professionele reputatie</dt> + +<dd>Als je een succesvol en nuttig vrij programma schrijft, laat dat duidelijk +zien dat je een goede programmeur bent. +</dd> + +<dt>Gemeenschap</dt> + +<dd>Onderdeel uitmaken van een gemeenschap door samen te werken met andere +mensen in publieke vrijesoftwareprojecten is een motief voor veel +programmeurs.</dd> + +<dt>Onderwijs</dt> + +<dd>Als je vrije software schrijft is, dat vaak een goede mogelijkheid om je +technische en sociale vaardigheden te verbeteren. Als leraar kan je je +leerlingen aanmoedigen om deel te nemen aan een bestaand +vrijesoftwareproject of je kan hen indelen in een vrijesoftwareproject, wat +een uitstekende leermogelijkheid kan zijn.</dd> + +<dt>Dankbaarheid</dt> + +<dd>Als je jarenlang vrije programma's van de gemeenschap hebt gebruikt en deze +belangrijk zijn geweest voor je werk, ben je de ontwikkelaars dankbaar. Als +je een programma schrijft dat voor veel mensen nuttig kan zijn, is dat je +kans om iets terug te doen. +</dd> + +<dt>Microsoft-haat</dt> + +<dd> +Het is onjuist om <a href="/philosophy/microsoft.html">alleen kritiek te +leveren op Microsoft</a>. Zeker, Microsoft is kwaadaardig omdat het +niet-vrije software maakt. Het is zelfs vaak op diverse manieren <a +href="/philosophy/proprietary/malware-microsoft.html"> malware</a> waaronder +<a href="http://DefectiveByDesign.org">DRM</a>. Vele bedrijven doen deze +dingen echter, en de grootste vijand van onze vrijheid is tegenwoordig <a +href="/philosophy/proprietary/malware-apple.html">Apple</a>.<br /> + +Desondanks hebben veel mensen een afkeer van Microsoft, en sommigen dragen +bij aan vrije software op basis van dat gevoel. +</dd> + +<dt>Geld</dt> + +<dd>Een aanzienlijke hoeveelheid mensen wordt betaald voor het ontwikkelen van +vrije software, of heeft er een bedrijf omheen gebouwd. +</dd> + +<dt>Een beter programma willen gebruiken</dt> + +<dd>Mensen werken vaak aan verbeteringen in programma's die zij gebruiken, om ze +gemakkelijker in het gebruik te maken. (Sommige journalisten zien alleen +maar dit motief, maar hun beeld van de menselijke natuur is te beperkt.) +</dd> + +</dl> + +<p>Mensen zijn complex, en het komt vaak voor dat iemand meerdere motieven +heeft voor een enkele handeling.</p> + +<p>Iedereen is anders, en er kunnen andere motieven zijn die niet in deze lijst +staan. Als je andere motieven kent die hier niet staan, stuur dan een e-mail +naar <a href="mailto:campaigns@gnu.org"><campaigns@gnu.org></a>. Als +we denken dat die inderdaad van invloed kunnen zijn op veel ontwikkelaars, +zetten we ze in de lijst.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2009 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/06/21 20:59:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fs-user-groups.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fs-user-groups.html new file mode 100644 index 0000000..6b9d28e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/fs-user-groups.html @@ -0,0 +1,3 @@ +<meta http-equiv="refresh" content="0; + url=http://libreplanet.org/wiki/Group_list"> + diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gates.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gates.html new file mode 100644 index 0000000..7247a1e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gates.html @@ -0,0 +1,209 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gates.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het zijn niet de Gates, het zijn de barriëres - GNU Project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gates.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2> Het zijn niet de Gates, het zijn de barriëres</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a>,<br /> +oprichter van de Free Software Foundation +</p> + +<blockquote> +<p><em>(Dit artikel werd <a +href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/7487060.stm">gepubliceerd door +BBC News in 2008</a>.)</em></p> +</blockquote> + + <p>Zoveel aandacht voor de pensionering van Bill Gates is naast de kwestie. Het +gaat helemaal niet om Gates of Microsoft. Waar het echt om gaat, is het +onethisch systeem van beperkingen dat Microsoft—evenals vele andere +software bedrijven—oplegt aan zijn klanten.</p> + + <p>Deze uitspraak mag U verbazen, want veel mensen die geïnteresseerd zijn +in computers, hebben sterke gevoelens betreffende Microsoft. Zakenmensen en +hun tamme politici bewonderen het succes waarmee het een imperium heeft +opgebouwd over de rug van zovele computer gebruikers. Velen buiten het +computer gebied kennen de geboekte vooruitgang toe aan Microsoft die het +enkel uitbuitte, zoals het goedkoop en snel maken van de computers, met +gebruiksvriendelijke grafische interfaces.</p> + + <p>Gates won het aanzien van anderen dankzij zijn liefdadigheidswerk in de +gezondheidszorg in arme landen. De LA Times bericht, dat deze stichting +jaarlijks vijf to tien percent van zijn geld uitgeeft en de rest investeert, +soms in bedrijven die, zo beweert het, zware milieuschade aanrichten en +ziektes veroorzaken in diezelfde arme landen. (2010: De Gatae Foundation +steunt de agrarische gigant Cargill met een <a +href="http://www.guardian.co.uk/global-development/poverty-matters/2010/sep/29/gates-foundation-gm-monsanto">project +wat genetisch gemanipuleerde gewassen promoot in Afrika</a>.)</p> + + <p>Vooral veel computerliefhebbers haten Gates en Microsoft. Ze hebben +voldoende redenen hiervoor. Mircrosoft doet aanhoudend aan +concurrentievervalsing en werd hiervoor al tot drie keer toe veroordeeld +(Bush, die ervoor zorgde dat Microsoft met rust werd gelaten voor de tweede +veroordeling in de Verenigde Staten werd uitgenodigd in het Microsoft +hoofdkwartier om fondsen te verzamelen voor de verkiezingen in 2000. In +Groot-Brittanië heeft Microsoft een hoofdkantoor in het kiesdistrict +van Gordon Brown. Beide zijn legaal, beide zijn potentieel corrupt.)</p> + + <p>Veel gebruikers haten de “Microsoft belasting”, de +wurgcontracten die maken dat je enkel een computer kan kopen met Windows, en +hiervoor betaalt, ook al gebruik je het niet. (In sommige landen is het +mogelijk om een terugbetaling te krijgen, maar de benodigde inspanning is +enorm.) Er is ook nog de zogenaamde “Digital Restrictions +Management”: software, speciaal ontwikkeld om je de vrije toegang tot +je eigen bestanden te ontzeggen. (Toenemende beperkingen voor de gebruiker +lijken trouwens de grootste vooruitgang in Vista.)</p> + + <p>Dan zijn er nog de onnodige incompatibiliteiten en belemmeringen voor het +samenwerken met andere software. (Dit is de reden dat de EU Microsoft +verplicht om interface-specificaties te publiceren.) Dit jaar heeft +Microsoft de standaardisatie commissies volgestouwd met stromannen om een +ISO-certificaat van zijn onhandelbare, niet-implementeerbare en +gepatenteerde “open standaard” te krijgen (De EU heeft hier een +onderzoek naar gestart).</p> + + <p>Deze acties zijn natuurlijk verachtelijk maar zeker geen geïsoleerde +gebeurtenissen. Het zijn de symptomen van een dieper kwaad dat de meeste +mensen niet zien: dat van de private software.</p> + + <p>Microsoft's software wordt verspreid middels licenties die ervoor zorgen dat +de gebruikers verdeeld en hulpeloos blijven. De gebruikers zijn verdeeld +omdat het hun verboden is om kopiën te delen met iemand anders en ze +zijn hulpeloos omdat ze de broncode niet kunnen krijgen die ontwikkelaars +kunnen lezen en wijzigen.</p> + + <p>Als je een ontwikkelaar bent die de software wilt veranderen, voor jezelf of +iemand anders, dan kan dit niet. Als je een bedrijf hebt en je wil een +ontwikkelaar betalen om de software aan te passen aan je wensen, dan kan dit +niet. Als je het kopieert om een vriend te helpen, wat gewoon vriendelijk en +hulpvaardig is, dan noemen ze je een “piraat”. Microsoft wil ons +doen geloven dat je naaste helpen gelijk staat aan het enteren van een +schip.</p> + + <p>Het belangrijkste dat Microsoft gedaan heeft, is het bevorderen van dit +sociaal onrechtvaardig systeem. Gates is hier persoonlijk bij betrokken, +vanwege zijn beruchte open brief waarin hij computergebruikers vervloekte +die zijn software met elkaar delen. In feite zei hij: “Wanneer jullie +me niet toelaten om je verdeeld en hulpeloos te houden, dan schrijf ik geen +software meer en hebben jullie niets meer. Geef je over of je bent +verloren!”</p> + + <p>Maar Gates heeft private software niet uitgevonden, en duizenden andere +bedrijven doen precies hetzelfde. Het is verkeerd— eender wie het +doet. Microsoft, Apple, Adobe en de rest, bieden software aan die hun macht +geeft over jou. Veranderingen van bestuurders of bedrijven is niet +belangrijk. Wat we moeten veranderen, is dit systeem.</p> + + <p>Dat is waar het de Free Software Foundation (Stichting Vrije Software) om +gaat. “Free” verwijst naar vrijheid: we schrijven en publiceren +software waarbij de gebruikers vrij zijn om deze te delen en te wijzigen. We +doen dit systematisch, omwille van de vrijheid; sommigen van ons betaald, +velen als vrijwilligers. We hebben al volledig vrije besturingssystemen, +zoals GNU/Linux. Ons doel is het leveren van een volledig gamma van +bruikbare vrije software, zodat er geen computer gebruiker zijn vrijheid zal +moeten afstaan om software te kunnen gebruiken.</p> + + <p>Toen ik in 1984 de Free Software Foundation oprichtte, was ik nauwelijks op +de hoogte van Gates z'n brief. Maar ik hoorde soortgelijke eisen van +anderen, en ik had een antwoord: “Als uw software ons verdeeld en +hulpeloos houdt, maak het dan alstublieft niet. We zijn beter af zonder. We +zullen andere manieren vinden om onze computers te kunnen gebruiken en onze +vrijheid te behouden.”</p> + + <p>In 1992, toen het GNU-besturingssysteem werd voltooid met de Linux kernel, +moest je een specialist zijn om het systeem te kunnen gebruiken. Nu is +GNU/Linux gebruiksvriendelijk: in delen van Spanje en India wordt het +standaard gebruikt in de scholen. Tientallen miljoenen gebruiken het, over +de hele wereld. Jij kan het ook gebruiken.</p> + + <p>Gates mag dan weg zijn, de muren en barrières van private software, +die hij hielp creëren, bestaan nog steeds—to nu toe. Ze +ontmantelen is onze missie.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2008 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:57 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-history.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-history.html new file mode 100644 index 0000000..2997323 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-history.html @@ -0,0 +1,211 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-history.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Een overzicht van het GNU-systeem - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<meta name="Keywords" content="GNU, GNU-project, FSF, Free Software, Vrije Software, Free Software +Foundation, Geschiedenis" /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-history.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Overzicht van het GNU-systeem</h2> + +<p> +Het GNU-besturingssysteem bestaat volledig uit vrije software en is +uitwisselbaar met het Unix-besturingssysteem. GNU is een afkorting van +“GNU's Not Unix” (GNU is geen Unix). Het wordt uitgesproken als +<i>knoe</i>, als <a href="/gnu/pronunciation.html">één lettergreep met een +zachte k</a>. <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> deed +de <a href="/gnu/initial-announcement.html">eerste aankondiging</a> van het +GNU-project in september 1983. Een langere versie daarvan is het <a href= +"/gnu/manifesto.html">GNU-manifest</a> en kwam uit in september 1985. Het is +sindsdien vertaald in diverse <a +href="/gnu/manifesto.html#translations">andere talen</a>.</p> + +<p> +De keuze viel op de naam “GNU” omdat het voldeed aan een aantal +criteria; allereerst was het een recursief acroniem voor “GNU's Not +Unix”, ten tweede is het een bestaand woord (gnu is het Engelse woord +voor gnoe) en ten derde is het een leuk woord om uit te spreken (of te <a +href= "http://www.poppyfields.net/poppy/songs/gnu.html">zingen</a>).</p> + +<p> +Het woord “vrij” in “vrije software” staat voor <a +href= "/philosophy/free-sw.html">vrijheid</a>, niet voor de prijs (het +Engelse woord “free” kan zowel <em>gratis</em> als <em>vrij</em> +betekenen, vandaar de nadruk hierop). Je zou voor GNU-software kunnen +betalen maar dat hoeft niet. Hoe dan ook, wanneer je de software hebt heb je +vier specifieke vrijheden in het gebruik ervan. Allereerst mag je het +programma gebruiken zoals jij wil; ten tweede mag je het programma +kopiëren en weggeven aan vrienden en collega's; ten derde mag je het +programma veranderen, hoe en wanneer je dat wilt omdat je volledige toegang +hebt tot de broncode van het programma; en ten vierde mag je deze +wijzigingen en verbeteringen op hun beurt weer verspreiden, waarmee je de +gemeenschap steunt. (Wanneer je GNU-software opnieuw verspreidt mag je +daarvoor kosten in rekening brengen maar je mag het ook gratis weggeven.)</p> + +<p> +Het project om het GNU-systeem te ontwikkelen noemen we het +“GNU-project”. Het GNU-project werd bedacht in 1983 met als doel +de mentaliteit van samenwerking terug te brengen in het wereldje van de +automatisering—een samenwerking die weer mogelijk wordt gemaakt door +het verwijderen van de obstakels, opgeworpen door eigenaren van private +software.</p> + +<p> +In 1971 startte Richard Stallman zijn loopbaan bij het MIT en werkte daar in +een groep die uitsluitend <a href="/philosophy/free-sw.html">vrije +software</a> gebruikte. Zelfs computerbedrijven distribueerden in die dagen +vrije software. Programmeurs hadden de vrijheid om met elkaar samen te +werken en deden dat dan ook.</p> + +<p> +Tegen 1980 was bijna alle software <a href= +"/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">privaat</a>, wat betekent +dat de software een eigenaar had die samenwerking tussen gebruikers +verbood. Dit maakte het GNU-project noodzakelijk.</p> + +<p> +Iedere computergebruiker heeft een besturingssysteem nodig; wanneer je geen +vrij besturingssysteem hebt kun je niet eens beginnen met het gebruiken van +een computer zonder private software aan te schaffen. Dus het eerste punt op +de agenda van vrije software werd natuurlijk het realiseren van een vrij +besturingssysteem.</p> + +<p> +We besloten het systeem op Unix te baseren omdat het ontwerp hiervan bekend +was, het systeem zichzelf al had bewezen, omdat het makkelijk naar andere +computers was over te zetten en de uitwisselbaarheid het gebruikers van Unix +vergemakkelijkte om over te stappen van Unix naar GNU.</p> + +<p> +Een Unix-achtig besturingssysteem bestaat uit meer dan een kernel; het heeft +ook compilers nodig, editors, tekstzetter-software, e-mailprogramma's en +vele andere hulpprogramma's. Het schrijven van een besturingssysteem is dus +een gigantische klus. Daar startte we mee in januari 1984. De <a +href="http://fsf.org/">Free Software Foundation</a> werd gesticht in oktober +1985, oorspronkelijk met als doel om fondsen te werven voor de ontwikkeling +van GNU.</p> + +<p>Tegen 1990 hadden we de belangrijkste onderdelen gevonden of zelf +geschreven, op één na—de kernel. Toen kwam Linux, een +Unix-achtige kernel, ontwikkeld door Linus Torvalds in 1991, die werd +omgezet naar vrije software in 1992. De combinatie van Linux met het bijna +complete GNU-systeem resulteerde in een volledig besturingssysteem: het +GNU/Linux-systeem. Huidige schattingen zijn dat tientallen miljoenen mensen +nu GNU/Linux systemen gebruiken, meestal via <a +href="/distros/distros.html">GNU/Linux-distributies</a>. De normale versie +van Linux bevat tegenwoordig niet-vrije firmware “blobs”; +voorstanders van vrije software onderhouden tegenwoordig een gewijzigde, +vrije versie van Linux, genaamd <a +href="http://directory.fsf.org/project/linux"> Linux-libre</a>.</p> + +<p> +Het GNU-project is echter niet beperkt tot het besturingssysteem. Ons doel +is om een heel scala aan software aan te bieden, alles wat grote groepen +gebruikers maar zouden willen hebben. Daaronder vallen ook toepassingen. Zie +het <a href="/directory">Overzicht Vrije Software</a> voor een overzicht van +vrije toepassingen.</p> + +<p> +We willen ook software aanbieden aan gebruikers die geen computerexperts +zijn. Daarvoor hebben we een <a href="http://www.gnome.org/">grafisch +bureaublad (GNOME genaamd)</a> ontwikkeld om beginnende gebruikers te helpen +bij het gebruik van het GNU-systeem.</p> + +<p>We willen ook computerspellen en andere ontspanningssoftware aanbieden. Er +zijn al veel <a href="http://directory.fsf.org/wiki/Category/Game">vrije +spellen</a> verkrijgbaar.</p> + +<p> +Hoe ver kan vrije software gaan? Er is geen beperking, behalve wanneer <a +href="/philosophy/fighting-software-patents.html">wetten zoals het +patentsysteem vrije software volledig gaan verbieden</a>. Het uiteindelijke +doel is om vrije software aan te bieden die alle dingen kunnen doen die +computergebruikers maar willen—en daarmee private software overbodig +zal maken.</p> + + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2005, 2007, 2009, +2012, 2014, 2017 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/09/10 20:00:04 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-linux-faq.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-linux-faq.html new file mode 100644 index 0000000..aa8b40b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-linux-faq.html @@ -0,0 +1,1599 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/gnu-linux-faq.nl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/gnu-linux-faq.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/gnu-linux-faq.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/gnu-linux-faq.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>GNU/Linux veelgestelde vragen - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>GNU/Linux veelgestelde vragen door Richard Stallman</h2> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Om meer over dit onderwerp te weten te komen kun je ook <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux en het GNU-project</a> lezen, of ons +artikel <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Waarom GNU/Linux?</a> en ons +artikel over <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU-gebruikers +die nog nooit van GNU gehoord hebben</a>.</p></blockquote> +</div> + +<p> +Wanneer mensen merken dat we adviseren om het systeem, dat men meestal +aanduidt met “Linux”, GNU/Linux te noemen komen er veel vragen +los. Hier een aantal van die vragen en onze antwoorden daarop.</p> + +<ul> + +<li><a href="#why">Waarom noem je het systeem dat we gebruiken GNU/Linux en geen +Linux?</a></li> + +<li><a href="#whycare">Waarom is de naam belangrijk?</a></li> + +<li><a href="#what">Wat is de echte relatie tussen GNU en Linux?</a></li> + +<li><a href="#howerror">Hoe kom het dat de meeste mensen het “Linux” +noemen?</a></li> + +<li><a href="#always">Moeten we altijd “GNU/Linux” zeggen in plaats +van “Linux”?</a></li> + +<li><a href="#linuxalone">Zou Linux net zo'n groot succes zijn geweest zonder +GNU?</a></li> + +<li><a href="#divide">Zou het niet beter zijn voor de eenheid binnen de +gemeenschap wanneer je dit laat rusten?</a></li> + +<li><a href="#freespeech">Is het GNU-project tegen vrijheid van meningsuiting +met het bijbehorende recht het systeem welke naam dan ook te geven?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows">Iedereen kent toch de rol van GNU in de +ontwikkeling van dit systeem, spreekt het “GNU/” dan niet +vanzelf?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows2">Ik ken de rol van GNU in dit systeem, wat maakt +het dan nog uit welke naam ik gebruik?</a></li> + +<li><a href="#windows">Is het inkorten van “GNU/Linux” naar +“Linux” niet hetzelfde als het inkorten van “Microsoft +Windows” naar “Windows”?</a></li> + +<li><a href="#tools">Is GNU niet een verzameling programmeerhulpmiddelen die in +Linux zijn ondergebracht?</a></li> + +<li><a href="#osvskernel">Wat is het verschil tussen een besturingssysteem en +een kernel?</a></li> + +<li><a href="#house">De kernel van een besturingssysteem is als de fundering van +je huis. Hoe kan een huis af zijn wanneer het geen fundering heeft?</a></li> + +<li><a href="#brain">Vormt de kernel niet het brein van het systeem?</a></li> + +<li><a href="#kernelmost">Is het schrijven van de kernel niet het meeste werk +bij het maken van een bestruingssysteem?</a></li> + +<li><a href="#notinstallable">Hoe kan GNU een besturingssysteem zijn als ik niet +iets kan krijgen dat “GNU” heet om dat te installeren?</a></li> + +<li><a href="#afterkernel">We vernoemen het hele systeem naar de kernel, +Linux. Is het niet gebruikelijk om het systeem naar de kernel te +vernoemen?</a></li> + +<li><a href="#feel">Kan een ander systeem “het gevoel van Linux” +hebben?</a></li> + +<li><a href="#long">Het probleem met “GNU/Linux” is dat het te lang +is. Heb je niet iets korters?</a></li> + +<li><a href="#long1">Waarom noem je het systeem niet “GliNUx” (in +plaats van “GNU/Linux”)?</a></li> + +<li><a href="#long2">Het probleem met “GNU/Linux” is dat het te lang +is. Waarom zou ik moeilijk doen en “GNU/” zeggen?</a></li> + +<li><a href="#long3">Betreurenswaardig dat “GNU/Linux” vijf +lettergrepen heeft. Mensen gaan zo'n lange term niet gebruiken. Moet je niet +iets korters vinden?</a></li> + +<li><a href="#justgnu">Omdat Linux slechts een bijdrage is aan het +besturingssysteem, zouden we het niet beter “GNU” kunnen +noemen?</a></li> + +<li><a href="#trademarkfee">Ik moet rechten afdragen wanneer ik +“Linux” gebruik in de naam van een product en dat geldt ook +wanneer ik “GNU/Linux” gebruik. Kan ik alleen “GNU” +gebruiken zonder “Linux” om zo geld te besparen?</a></li> + +<li><a href="#many">Veel andere projecten hebben ook bijgedragen, zoals TeX, +X11, Apache, Perl, en vele anderen. Betekent jouw pleidooi niet dat we hen +ook moeten erkennen via de naamgeving? (Wat zou leiden tot absurd lange +namen)</a></li> + +<li><a href="#others">Vele andere projecten hebben bijgedragen aan het systeem +zoals het nu is, maar die staan er niet op dat het systeem XYZ/Linux genoemd +wordt. Waarom zouden we een uitzondering maken voor GNU?</a></li> + +<li><a href="#allsmall">GNU is tegenwoordig slechts een klein onderdeel van het +systeem dus waarom zouden we het vermelden?</a></li> + +<li><a href="#manycompanies">Veel bedrijven hebben bijgedragen aan het systeem +zoals het nu is; betekent dat niet dat we het GNU/Redhat/Novell/Linux moeten +noemen?</a></li> + +<li><a href="#whyslash">Waarom spel je het “GNU/Linux” in plaats van +“GNU Linux”?</a></li> + +<li><a href="#whyorder">Waarom “GNU/Linux” en niet +“Linux/GNU”?</a></li> + +<li><a href="#distronames0">De ontwikkelaars van mijn distributie noemen het +“Foobar Linux”, maar dat zegt niets over waar het systeem uit +bestaat. Waarom kunnen ze het niet gewoon noemen zoals zij willen?</a></li> + +<li><a href="#distronames">Mijn distributie heet “Foobar Linux”; +bewijst dat niet dat het eigenlijk Linux is?</a></li> + +<li><a href="#distronames1">De officiële naam van mijn distributie is +“Foobar Linux”; is het niet fout om de distributie anders te +noemen dan “Foobar Linux”?</a></li> + +<li><a href="#companies">Zou het niet handiger zijn om bedrijven als Mandrake, +Red Hat en IBM te vragen hun distributies “GNU/Linux” te noemen +in plaats van individuen?</a></li> + +<li><a href="#reserve">Zou het niet beter zijn om de naam +“GNU/Linux” te gebruiken voor distributies die alleen uit vrije +software bestaan? Dat is tenslotte het ideaal van GNU.</a></li> + +<li><a href="#gnudist">Waarom maak je geen GNU-distributie van Linux (sic) en +noem je dat GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#linuxgnu">Waarom zeggen we niet gewoon “Linux is de kernel +van GNU” en brengen we een bestaande versie van GNU/Linux uit onder de +naam “GNU”?</a></li> + +<li><a href="#condemn">Was het GNU-project tegen Linux in het begin?</a></li> + +<li><a href="#wait">Waarom heb je zolang gewacht voordat je mensen vroeg het +systeem GNU/Linux te noemen?</a></li> + +<li><a href="#allgpled">Moeten we de constructie GNU/[naam] toepassen op alle +programma's die onder de GPL vallen?</a></li> + +<li><a href="#unix">Zou GNU geen “Unix” in de naam moeten hebben +omdat veel in GNU van Unix is afgekeken?</a></li> + +<li><a href="#bsd">Moeten we ook GNU/BSD zeggen?</a></li> + +<li><a href="#othersys">Wanneer ik de GNU-hulpmiddelen op Windows installeer, +betekent dat dan dat ik een GNU/Windows systeem heb?</a></li> + +<li><a href="#justlinux">Kun je Linux niet zonder GNU gebruiken??</a></li> + +<li><a href="#howmuch">Hoe veel van het GNU-systeem heb je nodig om het systeem +GNU/Linux te noemen?</a></li> + +<li><a href="#linuxsyswithoutgnu">Zijn er complete Linux systemen [sic] zonder +GNU?</a></li> + +<li><a href="#helplinus">Waarom noemen we het systeem niet gewoon +“Linux” en laten we Linus Torvalds het “gezicht” van +onze gemeenschap zijn?</a></li> + +<li><a href="#claimlinux">Mogen we het werk van Linus Torvalds wel als onderdeel +zien van GNU?</a></li> + +<li><a href="#linusagreed">Vindt Linus Torvalds ook dat Linux alleen de kernel +is?</a></li> + +<li><a href="#finishhurd">Waarom maak je de kernel GNU Hurd niet af, waarna je +het gehele GNU-systeem kan uitbrengen en de vraag over hoe GNU/Linux te +noemen kunt vergeten?</a></li> + +<li><a href="#lost">De strijd is al verloren—de maatschappij heeft al +gekozen en daar kunnen we niets aan veranderen, waarom dan nog al die +moeite?</a></li> + +<li><a href="#whatgood">De maatschappij heeft al besloten en dat kunnen we niet +veranderen, wat heeft het dan voor nut het systeem alsnog +“GNU/Linux” te noemen?</a></li> + +<li><a href="#explain">Is het niet beter het systeem gewoon “Linux” +te noemen, vergezeld van een verklaring van enkele minuten?</a></li> + +<li><a href="#treatment">Sommige mensen lachen je uit wanneer je hen vraagt het +systeem GNU/Linux te noemen. Waarom laat je dit gebeuren?</a></li> + +<li><a href="#alienate">Sommige mensen veroordelen je omdat je ze vraagt het +systeem GNU/Linux te noemen. Verlies je dan niet doordat je die mensen van +je vervreemd?</a></li> + +<li><a href="#rename">Wat je ook hebt bijgedragen, is het wel legaal om een +besturingssysteem van naam te veranderen?</a></li> + +<li><a href="#force">Is het niet ontzettend fout om mensen te dwingen het +systeem “GNU/Linux” te noemen?</a></li> + +<li><a href="#whynotsue">Waarom span je geen rechtszaak aan tegen mensen die het +systeem “Linux” noemen?</a></li> + +<li><a href="#BSDlicense">Je had bezwaar tegen de originele licentie van BSD die +mensen verplichtte de Universiteit van Californië te vermelden. Is het +dan niet hypocriet ditzelfde te eisen voor het GNU-project?</a></li> + +<li><a href="#require">Zou je niet wat in de GPL moeten zetten wat mensen dwingt +het systeem “GNU” te noemen?</a></li> + +<li><a href="#deserve">Door geen vermeldingsplicht van GNU in de GNU GPL op te +nemen heb je dit zelf over je afgeroepen; wat zeur je nog?</a></li> + +<li><a href="#contradict">Zou het niet makkelijker zijn om niet tegen de +heersende overtuiging in te gaan?</a></li> + +<li><a href="#somanyright">Doordat zoveel mensen het “Linux” noemen +maakt het toch niet meer uit?</a></li> + +<li><a href="#knownname">Is het niet beter om het systeem te noemen naar de naam +die de meeste gebruikers al kennen?</a></li> + +<li><a href="#winning">Veel mensen vinden vooral gemak belangrijk of wie er +wint, niet wie er gelijk heeft of niet. Kun je niet beter op een andere +manier hun steun verwerven?</a></li> + +</ul> + +<dl> + +<dt id="why">Waarom noem je het systeem dat we gebruiken GNU/Linux en niet Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#why">#why</a>)</span></dt> + +<dd>De meeste distributies van besturingssystemen met Linux als kernel zijn over +het algemeen varianten op het GNU besturingssysteem. Wij zijn gestart met de +ontwikkeling van GNU in 1984, jaren eerder dan dat Linus Torvalds startte +met de ontwikkeling van zijn kernel. Ons doel was het ontwikkelen van een +compleet vrij besturingssysteem. We hebben natuurlijk niet alle onderdelen +zelf ontwikkeld—maar we gaven de richting aan. We ontwikkelden het +meeste van de centrale onderdelen, de grootste bijdrage aan het systeem. De +visie was de onze. +<p> +De naamgeving zou dit moeten weergeven.</p> + +<p>Zie <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux en het GNU-systeem</a> en <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU-gebruikers die nog nooit +van GNU gehoord hebben</a> voor verdere uitleg en <a href= +"/gnu/the-gnu-project.html">Het GNU-project</a> voor de geschiedenis.</p> </dd> + +<dt id="whycare">Waarom is de naam van belang? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whycare">#whycare</a>)</span></dt> + +<dd>Hoewel de ontwikkelaars van Linux, de kernel, ook bijdragen aan de vrije +software gemeenschap, kan velen die vrijheid niet schelen. Mensen die denken +dat het hele systeem Linux is kunnen daarbij de rol van die ontwikkelaars +verwarren met het vrijheidsstreven van de gemeenschap. Daarmee krijgt de rol +van die ontwikkelaars een onevenredig groot gewicht toegekend. +<p> +Door het systeem GNU/Linux te noemen erkent men de rol die het idealisme +heeft gespeeld in het opbouwen van die gemeenschap en <a href= +"/gnu/why-gnu-linux.html">helpt daarmee iedereen het belang te laten inzien +van die idealen</a>.</p> +</dd> + +<dt id="what">Wat is de echte relatie tussen GNU en Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#what">#what</a>)</span></dt> + +<dd>Het GNU-besturingssysteem en de Linux-kernel zijn afzonderlijke +softwareprojecten die elkaar aanvullen. Vaak worden ze meegeleverd met een +<a href="/distros/distros.html">GNU/Linux-distributie</a> en samen gebruikt.</dd> + +<dt id="howerror">Hoe kom het dat de meeste mensen het “Linux” noemen? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt> + +<dd>Het systeem “Linux” noemen is een misvatting die zich sneller +heeft verspreid dan dat het gecorrigeerd kon worden. +<p> +De mensen die bezig waren om Linux en het GNU-systeem samen te knopen +realiseerden zich niet dat het dat was wat ze deden. Ze concentreerden zich +op het Linux-gedeelte en realiseerden zich niet dat het grootste gedeelte +GNU was. Ze begonnen het “Linux” te noemen, terwijl die vlag de +lading niet dekte. Het duurde een aantal jaren voordat we door hadden wat +voor een probleem dit was voordat we begonnen mensen te vragen de juiste +naam te gebruiken. Op dat moment had de misvatting inmiddels een behoorlijke +voorsprong.</p> +<p> +De meeste mensen die het systeem “Linux” noemen hebben nooit +gehoord waarom dit niet de goede naam is. Ze zagen anderen het gebruiken en +namen aan dat het de goede benaming was. Het gebruik van de naam +“Linux” werkt ook een verkeerd beeld over de historie in de hand +doordat mensen de neiging hebben aan te nemen dat de achtergrond ervan de +naam wel zal rechtvaardigen. Ze geloven bijvoorbeeld meestal dat de +ontwikkeling van het besturingssysteem door Linus Torvalds is gestart in +1991. Deze foute veronderstelling versterkt het verkeerde idee dat het +systeem “Linux” genoemd zou moeten worden.</p> +<p> +Een hoop vragen in dit artikel gaan over de pogingen van mensen om het +gebruik van die naam waaraan ze gewend zijn geraakt, goed te praten.</p> +</dd> + +<dt id="always">Moeten we altijd “GNU/Linux” zeggen in plaats van +“Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#always">#always</a>)</span></dt> +<dd> +Niet altijd—alleen wanneer je het over het hele systeem hebt. Wanneer +je het alleen over de kernel hebt moet je het wel “Linux” +noemen, de naam die de ontwikkelaar eraan heeft gegeven. +<p> +Wanneer mensen het geheel “Linux” noemen heeft dit dezelfde naam +als de kernel. Dit leidt tot veel verwarring omdat alleen specialisten aan +kunnen geven of het over alleen de kernel gaat of ook over het systeem als +geheel. Door het geheel “GNU/Linux” te noemen en de kernel +“Linux”, vermijd je deze spraakverwarring.</p> +</dd> + +<dt id="linuxalone">Zou Linux net zo'n groot succes zijn geweest zonder GNU? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxalone">#linuxalone</a>)</span></dt> + +<dd> +In een dergelijke wereld zou er niet iets zijn als een GNU/Linux-systeem en +waarschijnlijk helemaal geen vrij besturingssysteem. Niemand deed een poging +rond 1980 om een vrij besturingssysteem te ontwikkelen behalve het +GNU-project, later gevolgd door Berkeley CSRG omdat wij ze vroegen hun code +vrij te geven. +<p> +Linus Torvalds is deels beïnvloed door een presentatie over GNU, +gehouden in Finland in 1990. Het is mogelijk dat hij ook zonder die +presentatie deze van Unix afgeleide kernel zou hebben gemaakt maar het zou +waarschijnlijk geen vrije software zijn geweest. Linux werd vrijgegeven in +1992 toen Linus het uitbracht onder de GNU GPL (zie de release notes van +versie 0.12).</p> +<p> +Ook al had Torvalds Linux uitgebracht onder een andere vrije software +licentie, een vrije kernel op zich heb je niet veel aan. Het belang van +Linux zit alleen in het inpassen ervan in het raamwerk van GNU om zo een +compleet vrij besturingssysteem te maken: GNU/Linux.</p> +</dd> + +<dt id="divide">Zou het niet beter zijn voor de eenheid binnen de gemeenschap wanneer je dit +laat rusten? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#divide">#divide</a>)</span></dt> + +<dd> +Wanneer we van mensen vragen het “GNU/Linux” te noemen zijn we +niet aan het verdelen. We vragen ze het GNU-project de erkenning te geven +die het verdient voor het GNU-besturingssysteem. Dit is geen kritiek op +iemand noch strijkt het iemand tegen de haren in. +<p> +Er zijn echter mensen die het niet leuk vinden wanneer we dit zeggen. Die +strijken soms ons tegen de haren in. Nu en dan zijn ze zo onbehouwen dat je +je afvraagt of ze je zodanig willen intimideren dat je je mond houdt. We +worden daar niet stil van maar het verdeeld de gemeenschap wel. We hopen dus +dat jij ze misschien kan overtuigen hiermee te stoppen.</p> +<p> +Dit is echter een verdeeldheid binnen de gemeenschap die van minder belang +is. De grootste verdeeldheid binnen de gemeenschap is die tussen mensen die +vrije software met zijn sociale en ethische standpunten wel zien zitten (de +aanhangers van de vrije software beweging) en diegenen die alleen maar de +praktische voordelen zien in vrije software als efficiënt +ontwikkelmodel (de open bron beweging).</p> +<p> +Deze splijtzwam gaat niet alleen maar over benamingen—het gaat om een +wezenlijk verschil van inzicht. Het is belangrijk voor de gemeenschap om +hierover na te denken. “Vrije software” en “open +bron” zijn benamingen van twee verschillende standpunten. Zie <a href= +"/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Open Source begrijpt het +niet</a>.</p> +<p> +De verschillen van inzicht over deze normen en waarden komen gedeeltelijk +overeen met het belang wat mensen geven aan de rol van het GNU-project +binnen de gemeenschap. Mensen die vrijheid belangrijk vinden zullen geneigd +zijn het systeem “GNU/Linux” te noemen en mensen die te weten +komen dat het systeem “GNU/Linux” is zullen waarschijnlijk meer +aandacht hebben voor de filosofische overwegingen over vrijheid en +gemeenschap (wat de reden is dat de naamgeving wel degelijk uitmaakt in de +maatschappij). De onenigheid zou er nog steeds zijn, ook al zou iedereen de +oorsprong van het systeem kennen en daarmee de juiste naam, omdat het +discussiepunt reëel is. Het kan alleen verdwijnen wanneer we iedereen +ervan kunnen overtuigen hoe belangrijk vrijheid hierin is (wat niet +makkelijk zal zijn) of wanneer we volledig worden overstemd door +tegenkrachten (laten we dat laatste niet hopen).</p> +</dd> + +<dt id="freespeech">Is het GNU-project tegen vrijheid van meningsuiting met het bijbehorende +recht het systeem welke naam dan ook te geven? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt> +<dd> +Nee, wij geloven in die vrijheid van meningsuiting en dus het recht een +besturingssysteem iedere naam te geven die je maar wenst. We vragen je +alleen het GNU/Linux te noemen als een vorm van respect richting het +GNU-project zodat de waarden van vrijheid en gemeenschap waarvoor het staat +worden uitgedragen. En om anderen eraan te helpen herinneren dat die +waarden dit systeem hebben opgeleverd. +</dd> + +<dt id="everyoneknows">Iedereen kent toch de rol van GNU in de ontwikkeling van dit systeem, +spreekt het “GNU/” dan niet vanzelf? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt> + +<dd>Uit ervaring weten we dat gebruikers en computergebruikers in het algemeen +meestal niets van het GNU-systeem weten. De meeste artikelen over het +systeem noemen de naam “GNU” niet, noch de idealen waar het voor +staat. <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU Gebruikers Die +Nog Nooit Van GNU Gehoord Hebben</a> legt dit verder uit. +<p> +De mensen die met dit argument komen zijn waarschijnlijk computernerds die +andere nerds die ze kennen in gedachten hebben. Nerds kennen GNU meestal wel +maar velen hebben er een compleet verkeerd beeld van. Velen denken +bijvoorbeeld dat het een verzameling <a +href="#tools">“hulpmiddelen”</a> is, of een project om die +hulpmiddelen te ontwikkelen.</p> +<p> +De manier waarop deze vraag is gesteld verraad een andere -algemene- +misvatting. Om het te hebben over de “rol van GNU” bij het +ontwikkelen van iets veronderstelt dat GNU een groep mensen is. GNU is een +besturingssysteem. Dus kan men beter praten over de rol van het GNU +<em>project</em> in deze.</p> +</dd> + +<dt id="everyoneknows2">Ik ken de rol van GNU in dit systeem, wat maakt het dan nog uit welke naam +ik gebruik? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt> + +<dd> +Wanneer de woorden die je gebruikt geen afspiegeling zijn van je kennis, +leer je anderen dus ook niks. De meeste mensen die gehoord hebben van het +GNU/Linux-systeem denken dat het “Linux” is, dat het gestart is +door Linus Torvalds en dat de bedoeling ervan “open source” +was. Wanneer jij het ze niet vertelt, wie dan wel? +</dd> + +<dt id="windows">Is het inkorten van “GNU/Linux” naar “Linux” niet +hetzelfde als het inkorten van “Microsoft Windows” naar +“Windows”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#windows">#windows</a>)</span></dt> + +<dd> +Het is nuttig om een veelgebruikte naam in te korten, maar niet wanneer dat +verkorten aanleiding geeft tot misverstanden. +<p> +De meeste mensen in ontwikkelde landen weten dat “Windows” is +ontwikkeld door Microsoft. Het inkorten van die naam zal dus niet tot +misverstanden leiden. Het inkorten van “GNU/Linux” tot +“Linux” creëert dat misverstand wél.</p> +<p> +De vraag zelf is ook al misleidend omdat GNU en Microsoft niet hetzelfde +zijn. Microsoft is een bedrijf, GNU is een besturingssysteem.</p> +</dd> + +<dt id="tools">Is GNU niet een verzameling programmeerhulpmiddelen die in Linux zijn +ondergebracht? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#tools">#tools</a>)</span></dt> + +<dd> +Mensen die denken dat Linux een compleet besturingssysteem is, als ze al van +GNU horen, krijgen dan vaak het verkeerde idee wat betreft GNU. Ze kunnen +bijvoorbeeld denken dat GNU de verzamelnaam is van een aantal +programma's—vaak zeggen ze “programmeer hulpmiddelen”, +omdat sommige van die programma's van zichzelf een zekere faam +verwierven. Het idee dat “GNU” de naam van een besturingssysteem +is valt moeilijk te rijmen met de misvatting dat het besturingssysteem +“Linux” heet. +<p> +Het GNU-project kreeg zijn naam van het GNU-besturingssysteem—het is +het project om het GNU-systeem te ontwikkelen (zie ook <a +href="/gnu/initial-announcement.html">de eerste oproep uit 1983</a>).</p> +<p> +We ontwikkelden programma's als GCC, GNU Emacs, GAS, GLIBC, BASH, etc., +omdat we die nodig hadden voor het GNU besturingssysteem. GCC, de GNU +Compiler Collection is de compiler die we schreven voor het GNU +besturingssysteem. Wij, de vele mensen die aan het GNU-project werken, +ontwikkelden voor het GNU-systeem ook Ghostscript, GNUCash, GNU Chess en +GNOME.</p> +</dd> + +<dt id="osvskernel">Wat is het verschil tussen een besturingssysteem en een kernel? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#osvskernel">#osvskernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Een besturingssysteem is een verzameling programma's die met zijn allen +ervoor zorgen dat een computer kan worden gebruikt voor een veelheid van +toepassingen. Een algemeen besturingssysteem moet in staat zijn om alle +toepassingen te kunnen draaien die een gebruiker maar wil. +<p> +De kernel is één van de programma's in een besturingssysteem +—het programma wat de beschikbare hardware van de machine bereikbaar +maakt voor de andere programma's die lopen. De kernel zorgt ook voor het +starten en stoppen van de programma's.</p> +<p> +Om de verwarring compleet te maken gebruiken sommige mensen ook nog eens de +term “besturingssysteem” wanneer ze de “kernel” +bedoelen. Het gebruik van beide termen is al jaren oud. Het gebruik van +“besturingssysteem” wanneer “kernel” wordt bedoeld +is al te vinden in boeken over systeemontwerp uit de jaren +tachtig. Tegelijkertijd had men het over het “Unix +besturingssysteem” en bedoelde men alle systeemprogramma's, en de Unix +versie van Berkeley had zelfs spelletjes. Omdat ons doel een +besturingssysteem was dat op Unix leek bedoelen we dat dus wanneer we het +woord “besturingssysteem” gebruiken.</p> +<p> +Meestal wanneer mensen het hebben over het “Linux +besturingssysteem”, gebruiken ze de term +“besturingssysteem” op dezelfde manier als wij: ze bedoelen de +complete verzameling programma's. Wanneer je dat bedoeld, gebruik dan +alsjeblieft de naam “GNU/Linux”. Wanneer je het alleen over de +kernel hebt, dan is “Linux” de juiste benaming, gebruik daarbij +alsjeblieft ook het woord “kernel” om misverstanden uit te +sluiten.</p> +<p> +Wanneer je liever woorden als “systeemdistributie” gebruikt voor +je verzameling programma's in plaats van “besturingssysteem” ga +dan vooral je gang. Je hebt het dan over GNU/Linux distributies.</p> +</dd> + +<dt id="house">De kernel van een systeem is als de fundering van een huis. Hoe kan een huis +bijna af zijn wanneer het geen fundering heeft? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#house">#house</a>)</span></dt> + +<dd> +Een kernel kun je niet vergelijken met fundering van een huis omdat het +bouwen van een besturingssysteem totaal anders is als het bouwen van een +huis. + +<p>Een huis bouw je ter plaatse op uit kleinere onderdelen. Die moeten achter +elkaar in elkaar worden gezet. Wanneer de fundering niet gelegd is heb je +dus nog geen groot deel van het huis gebouwd; het enige wat je hebt is een +gat in de grond.</p> + +<p> +Hier staat tegenover dat een besturingssysteem uit een groot aantal complexe +onderdelen bestaat die je onafhankelijk van elkaar kunt bouwen. Wanneer je +de meeste onderdelen hebt gemaakt is dus het grootste deel van het werk +gedaan. De analogie met een ruimtestation is dus beter. Die bestaat uit een +heel aantal modules die reeds in de ruimte zijn geschoten maar het wachten +is nog op een essentieel onderdeel, analoog aan het GNU-systeem in 1992. +</p> +</dd> + +<dt id="brain">Vormt de kernel niet het brein van het systeem? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#brain">#brain</a>)</span></dt> + +<dd> +Een computersysteem lijkt niet op het menselijk lichaam en geen enkel +onderdeel kun je vergelijken met het brein. +</dd> + +<dt id="kernelmost">Is het schrijven van de kernel niet het meeste werk aan een +besturingssysteem? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt> + +<dd> +Nee, veel onderdelen vergen veel werk. +</dd> + +<dt id="notinstallable">Hoe kan GNU een besturingssysteem zijn als ik niet iets kan krijgen dat +“GNU” heet om dat te installeren? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt> + +<dd> +Veel <a href="/distros/distros.html"> ingepakte en installeerbare versies +van GNU</a> zijn beschikbaar. Geen van hen wordt simpelweg “GNU” +genoemd, maar in de basis zijn zij allemaal GNU. + +<p> +We verwachtten dat we het GNU-systeem ingepakt voor installatie konden +uitbrengen, maar dat plan was ingehaald door gebeurtenissen: in 1992 waren +er al anderen die GNU-varianten met Linux begonnen samen te stellen. Vanaf +1993 hebben we een project gesteund om een betere en vrijere +GNU/Linux-distributie te maken, <a +href="/distros/common-distros.html#Debian">Debian GNU/Linux</a> genoemd. De +oprichter van Debian had die naam al gekozen. We vroegen hem niet om het +simpelweg “GNU” te noemen, omdat dat de naam zou moeten worden +van een systeem met de kernel GNU Hurd—die nog niet klaar was.</p> + +<p> +De kernel GNU Hurd is nooit helemaal af gekomen; we raden het alleen mensen +aan die interesse hebben om er aan te werken. We hebben dus nooit GNU met de +kernel GNU Hurd verpakt. Debian heeft deze combinatie echter wel gemaakt, +die bekend staat als Debian GNU/Hurd.</p> + +<p> +We ontwikkelen nu een geavanceerde Scheme-gebaseerde pakketbeheerder, Guix +genaamd, en een complete systeemdistributie die hierop is gebaseerd, de <a +href="/software/guix">Guix Systeemdistributie</a> of GuixSD. Dit bevat een +substantieel gedeelte van het GNU-systeem.</p> + +<p> +We hebben nooit de laatste stap genomen om GNU onder de naam +“GNU” in te pakken, maar dat verandert niet wat GNU is. GNU is +een besturingssysteem.</p> +</dd> + +<dt id="afterkernel">We vernoemen het hele systeem naar de kernel, Linux. Is het niet +gebruikelijk om het systeem naar de kernel te vernoemen? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Die gewoonte blijkt zeldzaam—we kunnen geen ander voorbeeld vinden dan +het verkeerd gebruik van de naam “Linux”. Meestal wordt een +besturingssysteem in zijn geheel in één project ontwikkeld en +de ontwikkelaars bedenken dan een naam voor het geheel. De kernel heeft +meestal geen eigen naam—mensen hebben het dan over de “kernel +van die-en-die”. +<p> +Doordat de uitspraken synoniem zijn kan de uitdrukking “de Linux +kernel” makkelijk worden verward met “de kernel van Linux” +daarmee de suggestie wekkend dat Linux meer is dan de kernel. Je kunt dit +voorkomen door het te hebben over “de kernel, Linux” of +“Linux, de kernel”.</p> +</dd> + +<dt id="feel">Kan een ander systeem “het gevoel van Linux” hebben? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt> + +<dd> +Er bestaat niet zoiets als het “gevoel van Linux” omdat Linux +geen gebruikersinterface heeft. Net zoals elke moderne kernel is Linux een +basis voor het uitvoeren van programma's; gebruikersinterfaces horen ergens +anders in het systeem. Menselijke interactie met GNU/Linux gaat altijd via +andere programma's, en het “gevoel” komt daarvan. +</dd> + +<dt id="long">Het probleem met “GNU/Linux” is dat het te lang is. Heb je niet +iets korters? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long">#long</a>)</span></dt> + +<dd> +Een tijdje hebben we “LiGNUx” geprobeerd die de woorden +“GNU” en “Linux” combineert. De reacties waren niet +best. Mensen zijn meer geneigd GNU/Linux te accepteren. +<p> +De kortste correcte benaming voor het systeem is “GNU” maar we +noemen het “GNU/Linux”. Zie het <a href="#justgnu"> volgende +antwoord voor het waarom</a>.</p> +</dd> + +<dt id="long1">Waarom noem je het systeem niet “GliNUx” (in plaats van +“GNU/Linux”)? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long1">#long1</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>De naam “GNU” komt niet duidelijk naar voren in +“Glinux,”, dus de meeste mensen zullen niet doorhebben dat het +er staat. Zelfs als het met hoofdletters geschreven als in +“GliNUx,” zullen de meeste mensen niet realiseren dat het +verwijst naar GNU.</p> + +<p>Het is vergelijkbaar met “GNU/Linux,” schrijven, waarbij +“GNU/” zo klein is afgedrukt dat de meeste mensen het niet +kunnen lezen.</p> +</dd> + +<dt id="long2">Het probleem met “GNU/Linux” is dat het te lang is. Waarom zou +ik moeilijk doen en “GNU/” zeggen? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#long2">#long2</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Het kost maar één seconde om “GNU/” te zeggen of +typen. Als je het systeem dat wij ontwikkelden waardeert, kan je niet +één seconde opbrengen om ons werk te erkennen?</p> +</dd> + +<dt id="long3">Betreurenswaardig dat “GNU/Linux” vijf lettergrepen +heeft. Mensen gaan zo'n lange term niet gebruiken. Moet je niet iets korters +vinden? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long3">#long3</a>)</span></dt> +<dd><p>“GNU/Linux” heeft eigenlijk maar vier +lettergrepen. “Betreurenswaardig” heeft wél vijf +lettergrepen, en toch gebruiken mensen dat woord nog steeds.</p></dd> + +<dt id="justgnu">Omdat Linux slechts een bijdrage is aan het besturingssysteem, zouden we het +niet beter “GNU” kunnen noemen? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#justgnu">#justgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Het zou geen geschiedvervalsing zijn maar toch geen goed idee. Hieronder de +redenen waarom we het “GNU/Linux” noemen en niet +“GNU”: + +<ul> +<li> +Het is niet helemaal GNU—er zit een andere kernel in (te weten: +Linux). Onderscheid maken tussen GNU/Linux en GNU heeft zijn nut.</li> +<li> +Het zou onfatsoenlijk zijn mensen te vragen te <em>stoppen</em> met het +erkennen van de bijdrage die Linus Torvalds heeft geleverd. Hij heeft +tenslotte een belangrijk onderdeel van het systeem geschreven. Wij willen +erkenning voor het opstarten en bijhouden van de ontwikkeling van het +systeem maar dat betekent niet dat we Linus dezelfde behandeling moeten +geven als diegenen die het systeem “Linux” noemen ons geven. We +zijn het bepaald niet eens met zijn politieke opvattingen, maar daar gaan we +open en eerlijk mee om, en we zullen hem dus niet uitsluiten van de +erkenning die hij verdient.</li> +<li> +Velen kennen het systeem als “Linux”, wanneer we +“GNU” zeggen zullen ze het niet herkennen. Wanneer we echter +“GNU/Linux” gebruiken zullen ze het herkennen.</li> +</ul><p></p> +</dd> + +<dt id="trademarkfee">Ik moet rechten afdragen wanneer ik “Linux” gebruik in de naam +van een product en dat geldt ook wanneer ik “GNU/Linux” +gebruik. Kan ik alleen “GNU” gebruiken zonder +“Linux” om zo geld te besparen? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt> +<dd> +Het systeem “GNU” noemen is prima, dat is tenslotte wat het +is. Het is natuurlijk prima om ook Linus Torvalds een stuk erkenning te +geven maar je hoeft daarvoor niemand iets te betalen. +<p> +Dus wanneer je het systeem eenvoudigweg “GNU” wilt noemen om je +zo een afdracht te besparen wanneer je het “Linux” zou noemen, +ga dan vooral je gang.</p> +</dd> + +<dt id="many">Veel andere projecten hebben ook bijgedragen, zoals TeX, X11, Apache, Perl, +en vele anderen. Betekent jouw pleidooi niet dat we hen ook moeten erkennen +via de naamgeving? (Wat zou leiden tot absurd lange namen) <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#many">#many</a>)</span></dt> + +<dd> +Wat we zeggen is dat je de belangrijkste ontwikkelaar van het systeem +erkenning zou moeten geven. De belangrijkste ontwikkelaar is het GNU-project +en het systeem is voornamelijk GNU. +<p> +Wanneer je nog stringenter wilt zijn in het erkennen zul je wellicht ook +andere bijdragen in de naam willen verwerken. Wij zullen je niet +tegenhouden. Wanneer je vindt dat ook X11 erkenning moet krijgen via de +naamgeving en je het systeem GNU/X11/Linux wilt noemen, ga dan vooral je +gang. Wanneer je Perl wilt erkennen via GNU/Linux/Perl, prima.</p> +<p> +Omdat een lange naam als GNU/X11/Apache/Linux/TeX/Perl/Python/FreeCiv al +gauw absurd wordt zul je paal en perk moeten stellen aan de naamgeving en +dus bijdragen uit moeten sluiten. Waar die grens precies ligt weet niemand +en dat maakt ons ook niet uit.</p> +<p> +De naamgeving hangt dus af van de keuze van die grens. Maar +één naam kun je er, vanuit het oogpunt van erkenning, niet aan +geven en dat is “Linux”. Het kan niet zo zijn dat de naam een +kleine bijdrage erkent (Linux) en de belangrijkste bijdrage (GNU) verzwijgt.</p> +</dd> + +<dt id="others">Vele andere projecten hebben bijgedragen aan het systeem zoals het nu is, +maar die staan er niet op dat het systeem XYZ/Linux genoemd wordt. Waarom +zouden we een uitzondering maken voor GNU? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt> + +<dd> +Duizenden projecten hebben programma's ontwikkeld die opgenomen zijn in het +huidige GNU/Linux-systeem. Ze verdienen stuk voor stuk erkenning voor hun +bijdrage maar ze zijn niet de belangrijkste ontwikkelaars van het systeem +als geheel en dus vragen ze ook geen erkenning in die trant. +<p> +GNU verschilt hierin doordat het meer is dan een bijdrage, meer dan alleen +maar een verzameling programma's. GNU is de basis waarop het systeem is +gebouwd.</p> +</dd> + +<dt id="allsmall">GNU vormt tegenwoordig maar een klein onderdeel van het systeem dus waarom +zouden we het vermelden? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt> +<dd> +In 2008 zagen we dat de GNU-pakketten 15% uitmaakten van de complete +gNewSense GNU/Linux distributie. Linux slechts 1,5%. Dit argument zou dus +eerder moeten gelden voor de benaming “Linux”. + +<p> +GNU is tegenwoordig slechts een klein onderdeel en Linux nog minder. Maar de +combinatie vormt de kern van het systeem. De benaming +“GNU/Linux” is hier dus op zijn plaats. +</p> +</dd> + +<dt id="manycompanies">Veel bedrijven hebben bijgedragen aan het systeem zoals het nu is; betekent +dat niet dat we het GNU/Redhat/Novell/Linux moeten noemen? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#manycompanies">#manycompanies</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +GNU kun je niet vergelijken met Red Hat of Novell; het is geen bedrijf, geen +organisatie, het is niet eens een activiteit. GNU is een besturingssysteem. +(Wanneer we het hebben over het GNU-project hebben we het over het project +voor het ontwikkelen van het GNU-systeem). Het GNU/Linux-systeem is +gebaseerd op GNU en daarom hoort GNU onderdeel te zijn van de naam. +</p> +<p> +Een hoop van die bijdragen van bedrijven aan het GNU/Linux-systeem zitten in +GNU-pakketten als GCC en GNOME. Het systeem GNU/Linux noemen erkent daarmee +al die bedrijven en de rest van de GNU-ontwikkelaars. +</p> +</dd> + +<dt id="whyslash">Waarom spel je het “GNU/Linux” in plaats van “GNU +Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt> + +<dd> +Volgens de regels van de Engelse taal verandert het woord “GNU” +de term “Linux” in de constructie “GNU Linux”. Het +kan dan betekenen “GNU's versie van Linux” of “Linux, wat +een GNU-pakket is”. Geen van beide combinaties is van toepassing. +<p> +Linux is geen GNU-pakket; oftewel, het is niet ontwikkeld onder het +GNU-project of als bijdrage aan het GNU-project gegeven. Linus Torvalds +ontwikkelde Linux onafhankelijk van GNU, als zijn eigen project. Dus de +betekenis “Linux, wat een GNU-pakket is”, klopt niet.</p> +<p> +We hebben het niet over een bepaalde GNU-versie van Linux, de kernel. De +vrije GNU/Linux distributies hebben wel een <a +href="http://directory.fsf.org/project/linux">aparte versie van Linux</a>, +omdat de “standaard” versie niet-vrije firmware +“blobs” bevat. Wanneer dit onderdeel zou zijn van het +GNU-project zouden we het “GNU Linux”; kunnen noemen maar dat +wordt te verwarrend.</p> +<p> +We hebben het over een versie van GNU, het besturingssysteem, uitgevoerd met +Linux als kernel. Een schuine streep is hier dus van toepassing omdat dit de +“combinatie” aanduidt (net als bij Invoer/Uitvoer). Dit systeem +is de combinatie van GNU en Linux; “GNU/Linux” dus.</p> +<p> +Er zijn nog andere vormen om de “combinatie” aan te duiden. Als +je denkt dat een plusteken beter is, gebruik dat dan. In het Frans is een +streep toepasselijk: “GNU-Linux”. In het Spaans zeggen we soms: +“GNU con Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="whyorder">Waarom “GNU/Linux” en niet “Linux/GNU”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#whyorder">#whyorder</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +Het is gebruikelijk om de belangrijkste bijdrage het eerst te noemen. De +bijdrage van GNU is niet alleen groter dan Linux en eerder dan Linux, we +hebben het geheel opgestart.</p> +<p> +Daarnaast past “GNU/Linux” goed bij het feit dat Linux het +diepste niveau van het systeem is en GNU de technisch hogere niveaus vormt.</p> +<p> +Als je echter het systeem “Linux/GNU” noemt is dat al een stuk +beter dan wat men meestal doet, GNU totaal niet noemen en daarmee de +suggestie wekken dat het hele systeem Linux is.</p> +</dd> + +<dt id="distronames0">De ontwikkelaars van mijn distributie noemen het “Foobar Linux”, +maar dat zegt niets over waar het systeem uit bestaat. Waarom kunnen ze het +niet gewoon noemen zoals zij willen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt> +<dd> +Een systeem “Foobar Linux” noemen veronderstelt dat het een +“Linux,”-variant is en mensen <a +href="#distronames">interpreteren het ook zo</a>. + +<p> +Als zij een GNU/Linux-distributie “Foobar BSD” zouden noemen, +zou dat fout zijn. “Dit systeem is niet BSD”, zou je dan tegen +hen zeggen. Maar het is ook geen Linux.</p> +</dd> + +<dt id="distronames">Mijn distributie heet “Foobar Linux”; bewijst dat niet dat het +eigenlijk Linux is? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames">#distronames</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Dat betekent dat de mensen die “Foobar Linux” distribueren +dezelfde veelvoorkomende fout maken. We waarderen het dat distributies als +Debian, Dragora, Musix, Trisquel and Venemux de benaming GNU/Linux een +officeel onderdeel van hun naam hebben gemaakt en we hopen dat wanneer jij +een andere distributie helpt, je hetzelfde zal doen.</p> +</dd> + +<dt id="distronames1">De officiële naam van mijn distributie is “Foobar Linux”; +is het niet fout om de distributie anders te noemen dan “Foobar +Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt> + +<dd><p>Als zij verkeerde informatie verspreiden door “GNU” te veranderen in “Linux” +en hun versie ervan “Foobar Linux” noemen, dan is het jouw goed +recht om dit terug te veranderen in “Foobar GNU/Linux”. </p></dd> + +<dt id="companies">Zou het niet handiger zijn om bedrijven als Mandrake, Red Hat en IBM te +vragen hun distributies “GNU/Linux” te noemen in plaats van +individuen?</dt> + +<dd> +Het is geen kwestie van het een of het ander—we vragen bedrijven, +organisaties en individuen ons daarin te steunen. We hebben het in feite +alle drie die bedrijven gevraagd. Mandrake gebruikt af en toe de term +“GNU/Linux” maar IBM en Red Hat wilden niet meewerken. Een van +hun vertegenwoordigers zei: “dit is een puur commerciële +beslissing; we verwachten beter te verkopen wanneer we het Linux +noemen”. Oftewel, het kon het bedrijf niet schelen of het juist was of +niet. +<p> +We kunnen ze niet dwingen maar we zullen ook niet snel opgeven. Je zult +wellicht niet zoveel invloed hebben als een IBM of Red Hat maar je kunt nog +steeds helpen. Gezamenlijk kunnen we de omstandigheden zó veranderen +dat bedrijven meer winst zullen maken wanneer ze het “GNU/Linux” +noemen.</p> +</dd> + +<dt id="reserve">Zou het niet beter zijn om de naam “GNU/Linux” te gebruiken voor +distributies die alleen uit vrije software bestaan? Dat is tenslotte het +ideaal van GNU. <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt> + +<dd> +De veelgebruikte praktijk om niet-vrije software toe te voegen aan een +GNU/Linux-systeem is een groot probleem voor onze gemeenschap. Het leert +gebruikers dat niet-vrije software goed is en dat het gebruik ervan +onderdeel is van de geest van “Linux”. Veel +“Linux”-gebruikersgroepen zien het als hun taak gebruikers te +helpen bij het gebruik van niet-vrije toevoegingen en zullen soms zelfs +verkopers uitnodigen om hun verkooppraatje te komen houden. Zij stellen +doelen als “het helpen van gebruikers” van GNU/Linux (inclusief +hen helpen met het gebruik van niet-vrije toepassingen en stuurprogramma's), +of het populariseren van het systeem, zelfs ten koste van de vrijheid. +<p> +De vraag is hoe we dit kunnen veranderen.</p> +<p> +Gezien het feit dat de meesten binnen de gemeenschap al niet doorhebben dat +ze GNU met Linux gebruiken, heeft het verwerpen van deze vervuilde +distributies weinig zin. Aangeven dat dit niet echt GNU is zou die +gebruikers niets over vrijheid leren. De boodschap zou niet over komen. Ze +zouden antwoorden dat ze niet eens wisten dat die systemen GNU waren.</p> +<p> +Om bij gebruikers toch de boodschap van vrijheid over te laten komen moeten +we precies het tegenovergestelde doen: ze vertellen dat al deze systemen wel +degelijk versies zijn van GNU. Dat ze allemaal gebaseerd zijn op een systeem +dat speciaal is gemaakt voor de vrijheid van de computergebruiker. Met deze +kennis in het achterhoofd zullen ze in staat zijn distributies te herkennen +die vervuild zijn met niet-vrije software en deze ook zien als vervuilde +versies van GNU, in plaats van te denken dat het goede “versies van +Linux” zijn.</p> +<p> +Het is zeer nuttig om GNU/Linux gebruikersgroepen te starten die het systeem +GNU/Linux noemen en de idealen van het GNU-project uitdragen. Wanneer de +Linux-gebruikersgroep in jouw omgeving bovengenoemde problemen heeft raden +we je aan contact met ze op te nemen om te proberen hun uitgangspunten te +veranderen (en hun naam) of anders een nieuwe groep te starten. Mensen +hebben het recht om zich vast te bijten in meer oppervlakkige doelstellingen +maar laat je daarin niet meesleuren!</p> +</dd> + +<dt id="gnudist">Waarom maak je geen GNU-distributie van Linux (sic) en noem je dat +GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#gnudist">#gnudist</a>)</span></dt> + +<dd> +Alle “Linux” distributies <em>zijn</em> versies van het GNU +systeem met Linux als de kernel. Doel van de naam “GNU/Linux” is +juist om dit over te brengen. Door een aparte distributie uit te brengen als +“GNU/Linux” zou dit de zaak alleen maar vertroebelen. +<p> +Wat betreft het ontwikkelen van een distributie van GNU/Linux, dat hebben we +al eens gedaan met het financieren van de eerste ontwikkeling van Debian +GNU/Linux. Om dit nog een keer te doen lijkt ons niet nuttig; het is een +hoop werk en wanneer een nieuwe distributie geen enorme praktische voordelen +oplevert ten opzichte van andere distributies, mist het een doel.</p> +<p> +In plaats daarvan steunen we ontwikkelaars van 100% vrije GNU/Linux +distributies zoals gNewSense and Ututo.</p> +</dd> + +<dt id="linuxgnu">Waarom zeggen we niet gewoon “Linux is de kernel van GNU” en +brengen we een bestaande versie van GNU/Linux uit onder de naam +“GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxgnu">#linuxgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Het had een goed idee geweest om Linux destijds, in 1992, als GNU kernel te +adopteren. Als we ons toen hadden gerealiseerd hoeveel moeite het zou kosten +om GNU Hurd aan de praat te krijgen zouden we dat wellicht hebben gedaan +(helaas is dat achterafpraterij). +<p> +Wanneer we nu een bestaande versie van GNU/Linux nemen en het hernoemen naar +“GNU”, zou dat net zoiets zijn als een GNU-systeem hernoemen +naar “Linux”. Dat is niet goed en zo willen we niet opereren.</p> +</dd> + +<dt id="condemn">Was het GNU-project tegen Linux in het begin? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#condemn">#condemn</a>)</span></dt> + +<dd> +We hebben Linux niet onze kernel gemaakt maar we hadden er zeker niets op +tegen. In 1993 begonnen we onderhandelingen voor het ondersteunen van Debian +GNU/Linux. We zochten ook samenwerking met mensen die GNU-pakketten aan het +wijzigen waren om te kunnen draaien met Linux. We wilden die veranderingen +opnemen in onze standaard uitgaven, zodat die pakketten ook zonder extra +handelingen met Linux konden samenwerken. Die veranderingen waren vaak +ad-hoc en niet algemeen toepasbaar; ze moesten worden geschoond voordat ze +geïnstalleerd konden worden. +<p> +Diegenen die de veranderingen maakten toonden weinig interesse in +samenwerking. Eén van hen deelde ons zelfs mee dat hij niets gaf om +het GNU-project omdat hij een “Linux-gebruiker” was. Dat kwam +als een verrassing omdat de meeste mensen die GNU-pakketten geschikt maakten +voor andere systemen juist wél met ons samen wilden werken om die +veranderingen erin te krijgen. Deze mensen echter, die ontwikkelden aan +systemen die voor het grootste deel op GNU waren gebaseerd, waren de eerste +(en nog steeds praktisch de enige) groep die niet met ons samen wilden +werken.</p> +<p> +Dit was onze eerste ervaring met mensen die een versie van het GNU-systeem +“Linux” noemden, en dat deze misvatting ons werk in de weg +stond. Jou te vragen het systeem “GNU/Linux” te noemen is ons +antwoord op dat probleem en andere problemen, ontstaan door de verkeerde +naamgeving van “Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="wait">Waarom heb je zolang gewacht voordat je mensen vroeg het systeem GNU/Linux +te noemen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#wait">#wait</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>We hebben niet lang gewacht. We begonnen met dialogen richting ontwikkelaars +en distributeurs in 1994 en startten een meer openbare campagne in 1996. We +zullen dit voortzetten, zolang als nodig.</p> +</dd> + +<dt id="allgpled">Moeten we de constructie GNU/[naam] toepassen op alle programma's die onder +de GPL vallen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#allgpled">#allgpled</a>)</span></dt> + +<dd> +We refereren nooit aan pakketten als “GNU/[naam]”. Als een +programma een GNU-pakket is noemen we het wel eens “GNU [naam]”. +<p> +GNU, het besturingssysteem, is samengeteld uit diverse programma's. Sommigen +daarvan zijn gemaakt als onderdeel van het GNU-project, anderen zijn later +bijgedragen; dit zijn allemaal de GNU-pakketten en we gebruiken vaak +“GNU” in hun namen.</p> +<p> +Het is aan de ontwikkelaar van een programma om te beslissen of hij wil +bijdragen aan het project en er een GNU-pakket van wil maken. Wanneer je een +programma hebt ontwikkeld en je wil er een GNU-pakket van maken, schrijf dan +naar <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>, zodat we het +kunnen beoordelen en beslissen of we het willen hebben.</p> +<p> +Het zou niet eerlijk zijn om op ieder pakket met GPL de naam GNU te +plakken. Wanneer je een programma maakt en het onder de GPL vrijgeeft +betekent dat niet dat het GNU-project het geschreven heeft, of dat je het +voor ons hebt geschreven. De kernel Linux bijvoorbeeld is uitgebracht onder +de GNU GPL maar Linus heeft het niet geschreven als onderdeel van het +GNU-project—hij deed dit werk onafhankelijk van ons. Als iets geen +GNU-pakket is, kan het GNU-project ook niet met de eer gaan strijken. Er een +“GNU”-etiket op plakken zou niet juist zijn.</p> +<p> +Ons komt echter wel de eer toe van het maken van het GNU besturingssysteem +als geheel, ook al hebben we niet alle delen zelf gemaakt. Het systeem is er +gekomen, juist door onze vasthoudendheid en doorzettingsvermogen, gestart in +1984, jaren voordat Linux werd gestart.</p> +<p> +Het besturingssysteem waarbinnen Linux populair werd was dezelfde als het +GNU besturingssysteem. Niet helemaal hetzelfde omdat het een andere kernel +had maar voor de rest toch vrijwel hetzelfde. Het was een variant van +GNU. Het was het GNU/Linux-systeem.</p> +<p> +Linux wordt nog steeds voornamelijk gebruikt in afgeleiden van dat +systeem—in de huidige versies van het GNU/Linux-systeem. Wat deze +systemen definieert is GNU en Linux, die de basis hiervoor vormen, en niet +alleen Linux.</p> +</dd> + +<dt id="unix">Zou GNU geen “Unix” in de naam moeten hebben omdat veel in GNU +van Unix is afgekeken? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#unix">#unix</a>)</span></dt> + +<dd> +Eigenlijk zit er niets in GNU van Unix. Unix was private software (en is dat +nog steeds), dus het gebruik van die code zou niet legaal zijn. Dat is geen +toeval; het is de reden dat we GNU ontwikkelden; omdat we Unix niet +vrijelijk konden gebruiken, of welk ander besturingssysteem van destijds dan +ook, hadden we een vrij systeem nodig om het te vervangen. We konden daarbij +geen programma's kopiëren, of zelfs maar delen ervan, van Unix; alles +moest opnieuw worden geschreven. +<p> +Geen letter code uit GNU is afkomstig van Unix, maar GNU is een op Unix +gelijkend systeem; en dus komen een hoop van de ideeën en specificaties +van GNU voort uit Unix. De afkorting “GNU”, afkorting voor +“GNU's Not Unix”, is een ironische, recursieve, verwijzing -iets +wat in de hacker-gemeenschap in de jaren 70 populair was- naar Unix en +bewijst het daarmee alle eer die het toekomt.</p> +<p> +Zo'n eerste recursieve verwijzing was TINT, “TINT Is Niet +TECO”. De schrijver van TINT schreef een nieuwe implementatie van TECO +(er waren er al velen, voor diverse systemen), maar in plaats van het +bedenken van een saaie naam als “WatDanOok TECO”, verzon hij een +slimme en amusante naam. (Dat is ook wat het woord hacker betekent: <a +href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">speelse +slimmigheid</a>.)</p> +<p> +Andere hackers vonden dit zo leuk dat we deze aanpak imiteerden. Het werd +traditie om een programma, dat werd herschreven en gebaseerd was op iets +bestaands, een recursief verwijzende naam te geven; MINK voor bijvoorbeeld +een programma met de naam Klever, waarbij dit stond voor “MINK Is Niet +Klever”. Op dezelfde manier noemden we onze vervanger voor Unix +“GNU's Niet Unix”.</p> +<p> +Van oudsher verbood AT&T, de ontwikkelaar van Unix, eenieder om het eer +te bewijzen door de naam “Unix” te gebruiken in hierop +gelijkende systemen, zelfs niet bij systemen die voor 99% van Unix +gekopieerd waren. AT&T dreigde iedereen met een proces die AT&T op +een dergelijke wijze wilde vernoemen. Daarom hebben al die aangepaste +versies van Unix (allen net zo privaat als Unix) een compleet andere naam, +waar geen “Unix” in voor komt.</p> +</dd> + +<dt id="bsd">Zouden we ook “GNU/BSD” moeten gebruiken? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#bsd">#bsd</a>)</span></dt> + +<dd> +We noemen de BSD systemen (FreeBSD enz.) geen “GNU/BSD” omdat +die benaming niet klopt met de historie van die systemen. +<p> +Het BSD systeem was ontwikkeld aan de universiteit van Berkeley in de +tachtiger jaren als niet-vrije software maar werd vrij in de jaren +negentig. Een vrij besturingssysteem heden ten dage is vrijwel zeker een +variant op het GNU-systeem of een BSD-systeem.</p> +<p> +Mensen vragen nog wel eens of BSD ook een variant is op GNU, net als +GNU/Linux. Dat is het niet. De ontwikkelaars van BSD werden door het +voorbeeld van het GNU-project geïnspireerd om ook hun eigen project +vrij te maken. Aansporingen daartoe van GNU-activisten hielp ze over de +drempel maar de code heeft weinig overeenkomsten met GNU.</p> +<p> +Huidige BSD-systemen gebruiken een paar GNU-pakketten, net het GNU-systeem +en varianten erop nu enkele BSD-programma's gebruiken; in hun geheel echter +zijn het twee verschillende systemen die apart zijn ontwikkeld. De +BSD-ontwikkelaars schreven geen kernel die ze aan het GNU-systeem toevoegden +en dus zou een naam als GNU/BSD nergens op slaan.</p> +<p> +De relatie tussen GNU/Linux en GNU is veel directer en daarom is de benaming +“GNU/Linux” veel toepasselijker.</p> +<p> +Er is een versie van GNU die de kernel van NetBSD gebruikt. De ontwikkelaars +noemen het “Debian GNU/NetBSD” maar +“GNU/kernelvanNetBSD” zou toepasselijker zijn omdat NetBSD een +compleet systeem is, niet alleen een kernel. Het is geen BSD systeem, omdat +het meeste van het systeem hetzelfde is als het GNU/Linux-systeem.</p> +</dd> + +<dt id="othersys">Wanneer ik de GNU-hulpmiddelen op Windows installeer, betekent dat dan dat +ik een GNU/Windows systeem heb? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt> + +<dd> +Niet op de manier zoals we het bedoelen met “GNU/Linux”. De +hulpmiddelen van GNU zijn alleen een onderdeel van de GNU-software, die op +zichzelf weer een onderdeel zijn van het GNU-systeem en daaronder heb je dan +een compleet besturingssysteem die niets gemeen heeft met GNU. Alles bij +elkaar is dat een compleet andere situatie als met GNU/Linux. +</dd> + +<dt id="justlinux">Kun je Linux niet zonder GNU gebruiken? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Linux wordt wel op zichzelf gebruikt of in combinatie met andere software in +sommige apparatuur. Deze kleine systemen verschillen echter hemelsbreed met +GNU/Linux. Gebruikers zullen dit bijvoorbeeld niet op hun PC installeren en +de toepassing zou teleurstellend zijn. Het is nuttig om aan te geven dat die +apparatuur alleen Linux gebruikt, alleen al om aan te geven hoeveel ze +verschillen van GNU/Linux. +</dd> + +<dt id="linuxsyswithoutgnu">Zijn er complete Linux systemen [sic] zonder GNU? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxsyswithoutgnu">#linuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Er zijn complete systemen met Linux maar geen GNU; Android is daarvan een +voorbeeld. Maar het is niet juist om die “Linux” te noemen, net +zoals het niet juist is om GNU een “Linux”-systeem te noemen. +<p> +Android verschilt veel van GNU/Linux—omdat ze weinig +gemeenschappelijke code hebben. Het enige wat ze gemeen hebben is Linux.</p> +<p> +Wanneer je dit geheel “Linux” zou noemen moet je ook dingen +zeggen als: “Android bevat Linux maar is het niet omdat het niet de +gebruikelijke Linux [sic] bibliotheken en hulpmiddelen heeft [het +GNU-systeem dus]”. </p> +<p> +Android heeft net zoveel Linux als GNU/Linux. Het heeft echter niet het +GNU-systeem. Android vervangt dat door Google-software die erg anders +werkt. Wat Android verschillend maakt van GNU/Linux is de afwezigheid van +GNU.</p> +</dd> + +<dt id="howmuch">Hoe veel van het GNU-systeem heb je nodig om het systeem GNU/Linux te +noemen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#howmuch">#howmuch</a>)</span></dt> + +<dd> +“Hoe veel” is geen zinnige vraag omdat het GNU-systeem geen +precieze grenzen kent. +<p> +GNU is een besturingssysteem onderhouden door een gemeenschap. Het bevat +veel meer dan alleen de GNU-softwarepakketten (waarvan we een specifieke +lijst hebben), en mensen voegen constant meer pakketten toe. Ondanks deze +veranderingen blijft het het GNU-systeem, en het toevoegen van Linux hieraan +resulteert in GNU/Linux. Als je een gedeelte van het GNU-systeem gebruikt en +een gedeelte niet, is er geen zinnige manier om te zeggen “hoe +veel” je gebruikt.</p> +<p> +Als we kijken op het niveau van pakketten, is Linux één belangrijk pakket in +het GNU/Linux-systeem. Eén belangrijk GNU-pakket in het systeem is genoeg om +ons verzoek tot gelijkwaardige naamgeving te rechtvaardigen. +</p> +</dd> + +<dt id="helplinus">Waarom noemen we het systeem niet gewoon “Linux” en laten we +Linus Torvalds het “gezicht” van onze gemeenschap zijn? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#helplinus">#helplinus</a>)</span></dt> + +<dd> +Linus Torvalds is al het “gezicht” (niet onze woorden) van zijn +eigen doelen, niet die van ons. Zijn doel is het systeem meer bekendheid te +geven en gelooft dat de meerwaarde voor de gemeenschap hem zit in de +praktische voordelen die het systeem biedt; de kracht, betrouwbaarheid en +beschikbaarheid. Hij heeft het nooit gehad over <a +href="/philosophy/why-free.html">de vrijheid om samen te werken</a> als +hoger doel en dus associeert men Linux niet met dit doel. +<p> +Linus heeft publiekelijk verklaard het niet eens te zijn met de idealen van +de vrije software beweging. Hij ontwikkelde jarenlang niet-vrije software in +zijn betrekking (en deelde dit mee aan een groot publiek tijdens de +“Linux” World show), en nodigde mede-ontwikkelaars van Linux uit +om ook gebruik te maken van niet-vrije software en daar samen met hem aan te +werken. Hij gaat nog verder en weigert te aanvaarden dat het werk van +ingenieurs en wetenschappers ook sociale gevolgen heeft—de geleerde +lessen bij de ontwikkeling van de atoombom daarmee negerend.</p> +<p> +Er is niets tegen op het ontwikkelen van een vrij programma voor de lol of +om ervan te leren; de kernel die Linus schreef om die redenen was een +belangrijke bijdrage aan onze gemeenschap. Maar dit zijn niet de redenen +waarom het complete vrije systeem, GNU/Linux, bestaat en het waarborgt niet +onze vrijheid op de langere termijn. Het grote publiek dient dit te +weten. Linus heeft recht op zijn eigen mening maar mensen moeten zich wel +realiseren dat dit besturingssysteem uit die vrijheids-idealen voort komen, +niet uit zijn overtuiging.</p> +</dd> + +<dt id="claimlinux">Is het niet fout om het werk van Linux Torvalds als GNU te bestempelen? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Klopt, daarom doen we het niet. Het werk van Torvalds is Linux, de kernel; +we vermijden zorgvuldig om dit bij het GNU-project te betrekken of het als +“GNU” te bestempelen. Wanneer we het over het geheel hebben +noemen we het “GNU/Linux”, ere wie ere toekomt. +</dd> + + +<dt id="linusagreed">Is Linus Torvalds het er mee eens dat Linux alleen de kernel is? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Hij kwam hier in het begin al mee. In de eerste Linux release notes stond +al, <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01"> +“De meeste hulpmiddelen die linux gebruikt zijn GNU programma's en +vallen onder de GNU auteursplicht. Die programma's zitten niet in deze +distributie - vraag mij (of GNU) voor meer informatie”</a>.</p> +</dd> + +<dt id="finishhurd">Waarom maak je de kernel GNU Hurd niet af, waarna je het gehele GNU-systeem +kan uitbrengen en de vraag over hoe GNU/Linux te noemen kunt vergeten? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt> + +<dd> +We zouden graag erkenning willen krijgen voor het GNU-besturingssysteem, +welke kernel dan ook erbij gebruikt wordt. + +<p>Om GNU Hurd net zo goed te maken als Linux zou een zware taak zijn en is +niet echt nodig. Het enige ethisch verkeerde aan de kernel Linux is dat het +firmware“blobs” bevat; de beste oplossing hiervoor is het <a +href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects"> ontwikkelen van vrije +vervangingen voor deze blobs</a>.</p> +</dd> + +<dt id="lost">De strijd is al verloren—de maatschappij heeft al gekozen en daar +kunnen we niets aan veranderen, waarom dan nog al die moeite? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt> + +<dd> +Dit is geen gevecht, het is een bewustwordingscampagne. Hoe een systeem te +noemen is geen beslissing die op een vaststaand moment door de +“maatschappij” wordt genomen: iedereen, iedere organisatie, kan +zelf beslissen welke naam ze zullen gebruiken. Je kunt mensen niet dwingen +het systeem “GNU/Linux” te noemen maar je kunt wel voor jezelf +beslissen het zo te noemen—en door dat te doen geef je het goede +voorbeeld. +</dd> + +<dt id="whatgood">De maatschappij heeft al besloten en dat kunnen we niet veranderen, wat +heeft het dan voor nut het systeem alsnog “GNU/Linux” te noemen? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt> + +<dd> +Dit is geen kwestie van alles of niets: juiste en onjuiste informatie wordt +door verschillende mensen verspreidt. Wanneer je het systeem +“GNU/Linux” noemt help je daarmee anderen achter de ware +achtergrond van het systeem te komen. Je kunt de misvatting niet overal +recht gaan zetten, net zo min als wij dat kunnen maar je kunt wel +helpen. Wanneer een paar honderd mensen jou de term “GNU/Linux” +horen gebruiken zul je al een behoorlijk aantal mensen daarmee helpen zonder +veel inspanning. En sommigen zullen dit op hun beurt weer doen. +</dd> + +<dt id="explain">Is het niet beter het systeem gewoon “Linux” te noemen, +vergezeld van een verklaring van enkele minuten? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt> + +<dd> +Wanneer je ons wil helpen door die verklaring te geven aan anderen dan +zullen we je inspanning waarderen maar het is niet de beste manier. Het is +lang niet zo effectief als het systeem gewoon “GNU/Linux” te +noemen en ook minder economisch. +<p> +Het is niet economisch omdat het misschien niet beklijft en de verklaring +zeker niet door zal worden gegeven. Sommige toehoorders zullen luisteren +naar je verklaring en die tot zich nemen. Maar ze zullen die uiteenzetting +niet snel doorgeven. Ze zullen het waarschijnlijk nog steeds +“Linux” noemen. Zonder die bedoeling te hebben zullen ze de +misvatting hiermee juist verspreiden.</p> +<p> +Het is niet economisch omdat het veel tijd kost. “GNU/Linux” +zeggen of opschrijven kost slechts een paar seconden, niet enkele minuten, +je kunt daardoor meer mensen bereiken. Verschil maken in het gebruik van de +termen Linux en GNU/Linux is verreweg de meest effectieve manier om het +GNU-project te helpen.</p> +</dd> + +<dt id="treatment">Sommige mensen lachen je uit wanneer je hen vraagt het systeem GNU/Linux te +noemen. Waarom laat je dit gebeuren? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#treatment">#treatment</a>)</span></dt> + +<dd> +Door het systeem “Linux” te noemen krijgen mensen de verkeerde +indruk van de historie en het doel van het systeem. Mensen die ons daarom +uitlachen hebben waarschijnlijk die verkeerde kijk op het systeem—zij +denken dat ons werk door Linus is gedaan en dus lachen ze ons uit wanneer we +ze vragen ons daarin te erkennen. Wanneer ze de waarheid hadden gekend +hadden ze waarschijnlijk niet gelachen. +<p> +Waarom nemen we dan toch het risico dat mensen ons uitlachen? Omdat dit vaak +voordeel oplevert voor het GNU-project. Dat risico zijn we wel bereid te +lopen wanneer we daarmee ons doel bereiken.</p> +<p> +Wanneer je een dergelijke ironische situatie tegenkomt, laat het dan niet +gebeuren. Licht de mensen in over de juiste geschiedenis van het systeem. +Wanneer mensen begrijpen dat het een gerechtvaardigd verzoek is zullen ze +niet meer lachen.</p> +</dd> + +<dt id="alienate">Sommige mensen veroordelen je omdat je ze vraagt het systeem GNU/Linux te +noemen. Verlies je dan niet doordat je die mensen van je vervreemd? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#alienate">#alienate</a>)</span></dt> + +<dd> +Niet zo veel. Mensen die onze inspanningen in deze niet kunnen waarderen +zouden ons waarschijnlijk toch niet helpen. Wanneer deze mensen toch vrije +software uitbrengen en daarmee ons doel vooruithelpen zal dat +hoogstwaarschijnlijk gebeuren om andere redenen. Niet omdat wij het van ze +vragen. +<p> +Het heeft weinig zin je druk te maken over het afstoten van mensen die toch +al niet willen samenwerken en je hierdoor laten afschrikken schiet nu juist +je doel voorbij. En dus zullen we blijven proberen deze misvatting recht te +zetten.</p> +</dd> + +<dt id="rename">Wat je ook hebt bijgedragen, is het wel legaal om een besturingssysteem van +naam te veranderen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#rename">#rename</a>)</span></dt> + +<dd> +We veranderen helemaal niets: we noemen het systeem al “GNU” +sinds de eerste aankondiging in 1983. Degenen die het probeerden om te dopen +tot “Linux” hadden dit niet moeten doen.</dd> + +<dt id="force">Is het niet ontzettend fout om mensen te dwingen het systeem +“GNU/Linux” te noemen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#force">#force</a>)</span></dt> + +<dd> +Het zou fout zijn ze te dwingen dus dat proberen we ook niet. We noemen het +systeem “GNU/Linux” en vragen anderen dat ook te doen. +</dd> + +<dt id="whynotsue">Waarom span je geen rechtszaak aan tegen mensen die het systeem +“Linux” noemen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt> + +<dd> +Er is geen wet die dit verbiedt, maar omdat we geloven in de vrijheid van +meningsuiting zouden we dit ook niet willen. We vragen mensen het systeem +“GNU/Linux” te noemen omdat dit de juiste naam is. +</dd> + +<dt id="require">Zou je niet wat in de GPL moeten zetten wat mensen dwingt het systeem +“GNU” te noemen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#require">#require</a>)</span></dt> + +<dd> +Het doel van de GNU GPL is om gebruikers te beschermen tegen mensen die van +de vrije software private versies willen maken. En hoewel de mensen die het +systeem “Linux” noemen vaak de vrijheid van gebruikers inperken +door bijvoorbeeld niet-vrije software te bundelen met GNU/Linux, is het +gebruik van de naam “Linux” op zichzelf geen inperking van de +vrijheid van gebruikers. Het lijkt daarom niet gepast de GPL hiervoor te +gebruiken. +</dd> + +<dt id="BSDlicense">Je had bezwaar tegen de originele licentie van BSD die mensen verplichtte de +Universiteit van Californië te vermelden. Is het dan niet hypocriet +ditzelfde te eisen voor het GNU-project? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#BSDlicense">#BSDlicense</a>)</span></dt> + +<dd> +Het zou hypocriet zijn een GNU/Linux vermeldingsplicht in de licentie op te +nemen dus dat doen we niet. We <em>vragen</em> slechts ons de eer te geven +die ons toekomt. + +<p> +Merk op dat er tenminste <a href="/licenses/bsd.html"> twee verschillende +BSD-licenties</a> zijn. In het belang van duidelijkheid, gebruik alsjeblieft +niet de term “BSD-licentie” zonder daarbij aan te geven om welke +het gaat.</p> +</dd> + +<dt id="deserve">Door geen vermeldingsplicht van GNU in de GNU GPL op te nemen heb je dit +zelf over je afgeroepen; wat zeur je nog? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#deserve">#deserve</a>)</span></dt> + +<dd> +Deze vraag verondersteld een bedenkelijk uitgangspunt: dat wanneer je mensen +niet dwingt je eerlijk te behandelen ze het recht hebben misbruik van je te +maken. +<p> +We hopen dat je dit uitgangspunt, net als ons, verwerpt.</p> +</dd> + +<dt id="contradict">Zou het niet makkelijker zijn om niet tegen de heersende overtuiging in te +gaan? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#contradict">#contradict</a>)</span></dt> + +<dd> +We geloven niet dat we hierin mee moeten gaan met de misleidde massa. We +hopen dat jij de waarheid ook belangrijk vindt. +<p> +We zouden dit vrije besturingssysteem niet hebben kunnen ontwikkelen als we +de heersende opvatting, dat private software legitiem en acceptabel zou +zijn, niet hadden getrotseerd.</p> +</dd> + +<dt id="somanyright">Doordat zoveel mensen het “Linux” noemen maakt het toch niet +meer uit? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt> + +<dd> +We geloven niet dat de populariteit van een fout dit tot waarheid verheft. +</dd> + +<dt id="knownname">Is het niet beter om het systeem te noemen naar de naam die de meeste +gebruikers al kennen? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt> + +<dd> +Gebruikers kunnen altijd dingen leren. “GNU/Linux” bevat +“Linux”, dus zullen ze begrijpen waar je het over hebt. Als je +af en toe “(waar vaak foutief naar wordt verwezen met +‘Linux’)” toevoegt, zal iedereen het begrijpen. +</dd> + +<dt id="winning">Veel mensen vinden vooral gemak belangrijk of wie er wint, niet wie er +gelijk heeft of niet. Kun je niet beter op een andere manier hun steun +verwerven? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#winning">#winning</a>)</span></dt> + +<dd> +Alleen geven om gemak of winnaars is een amorele benadering van het leven. +Niet-vrije software is hiervan een voorbeeld en gedijt daarop. Dus op de +langere termijn snijden we onszelf in de vingers met een dergelijke +benadering. We zullen doorgaan op basis van wat goed en fout is. +<p> +We hopen dat jij ook om goed en fout geeft.</p> +</dd> + +</dl> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2001, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016, +2017 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2018/03/31 01:00:36 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-users-never-heard-of-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-users-never-heard-of-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..182e5e9 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu-users-never-heard-of-gnu.html @@ -0,0 +1,145 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>GNU-gebruikers die nog nooit van GNU gehoord hebben - GNU-project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-users-never-heard-of-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>GNU-gebruikers die nog nooit van GNU gehoord hebben</h2> + +<p><strong>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard +Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Om meer over dit onderwerp te weten te komen kun je ook de <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux veelgestelde vragen</a> lezen, of +ons artikel <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Waarom GNU/Linux?</a> en <a +href= "/gnu/linux-and-gnu.html">Linux en het GNU-project</a>. +</p></blockquote> +</div> + +<p>De meeste mensen hebben nog nooit gehoord van GNU. Zelfs de meesten die GNU +gebruiken hebben nog nooit van GNU gehoord, omdat mensen en bedrijven hen +aanleren het “Linux” te noemen. GNU-gebruikers zeggen inderdaad +vaak dat zij “Linux draaien”, wat te vergelijken is met praten +over “je verbrandingsmotor rijden” of “je versnellingsbak +rijden”.</p> + +<p>Desalniettemin heeft GNU bepaalde associaties die mensen ontdekken zodra ze +de naam horen: GNU is verbonden met de vrijheidsidealen van de +vrije-softwarebeweging. Deze associatie berust niet op toeval; de motivatie +voor het ontwikkelen van GNU was het gebruiken van software in alle +vrijheid.</p> + +<p>Iemand die voor het eerst de naam “GNU” in +“GNU/Linux” ziet, zal niet meteen weten waar het voor staat, +maar is één stap dichter bij het antwoord gekomen. Het verband +tussen de naam GNU en ons doel van vrijheid en sociale solidariteit zit +reeds in de hoofden van honderdduizenden GNU/Linux gebruikers die wél +weet hebben van GNU. Het staat op <a href="/home.html">gnu.org</a> en op +Wikipedia. Het is te vinden op het web; wanneer deze mensen zoeken op GNU, +zullen ze uitvinden voor welke ideeën GNU staat.</p> + +<p>Wanneer ze het niet zoeken zouden ze deze ideeën toch tegen kunnen +komen. De verhalen over <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">“open +bron”</a> leiden nogal eens af van onderwerpen als de vrijheid van +gebruikers, maar niet helemaal; er wordt nog steeds gediscussieerd over GNU +en vrije software en daar zouden mensen mee in aanraking kunnen +komen. Wanneer dat gebeurt zullen zij meer aandacht hebben voor het verhaal +van GNU (over onze campagne voor vrijheid en gemeenschapszin) wanneer ze +weten dat ze gebruikers zijn van het GNU-systeem.</p> + +<p>Verwijzen naar het systeem als “GNU/Linux” zal op lange termijn +mensen bewust maken van de vrijheidsidealen die achter het ontwikkelen van +GNU zitten. Het is ook een nuttig geheugensteuntje voor mensen binnen onze +gemeenschap die de idealen kennen, in een wereld waar vrije software alleen +op zijn praktische merites (en dus amoreel) wordt beoordeeld. Wanneer we je +vragen het systeem “GNU/Linux” te noemen, doen we dit om een +bewustwording op gang te brengen over de idealen van vrije software.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2006, 2007, 2013, 2014, 2015, 2017, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:50 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu.html new file mode 100644 index 0000000..09b410b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnu.html @@ -0,0 +1,202 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/gnu.nl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/gnu.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/gnu.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/gnu.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-12-31" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het GNU-besturingssysteem - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<style type="text/css" media="print,screen"> +<!-- +#dynamic-duo { display: none; } +@media (min-width: 48em) { + #dynamic-duo { + display: block; + float: right; + width: 20em; + max-width: 40%; + text-align: center; + padding: .9em; + margin: .3em 0 1em 1.5em; + background: #f9f9f9; + border: .3em solid #acc890; + } + #dynamic-duo p strong { + font-size: 1.3em; + } + #dynamic-duo img { width: 100%; } +} +--> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" --> +<!-- +@media (min-width: 48em) { + #dynamic-duo { + float: left; + margin: .3em 1.5em 1em 0; + } +} --> +<!--#endif --> + + + + +</style> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Het GNU-besturingssysteem</h2> + +<div id="dynamic-duo"> +<p><strong>Distributies downloaden</strong></p> +<p><a href="/distros/free-distros.html"> +<img src="/graphics/gnu-and-penguin-color-300x276.jpg" alt="GNU en Linux" /></a></p> +<p><em>Wanneer je op zoek bent naar een complete systeeminstallatie, zie dan +onze <a href="/distros/free-distros.html">lijst van GNU/Linux-distributies +die geheel uit vrije software bestaan</a>.</em></p> +</div> + +<ul> + <li><a href="/gnu/about-gnu.html">Over het GNU-besturingssysteem</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-history.html">Een historisch overzicht van GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/thegnuproject.html">Een meer gedetailleerde geschiedenis van +GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/initial-announcement.html">De eerste aankondiging</a> van het +project</li> + <li><a href="/gnu/manifesto.html">Het GNU-manifest</a></li> + <li><a href="/gnu/byte-interview.html">BYTE vraaggesprek met Richard +Stallman</a> (1986)</li> + <li><a href="/gnu/rms-lisp.html">Mijn ervaringen met Lisp en de ontwikkeling van +GNU Emacs</a> (door Richard Stallman)</li> + <li><a +href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DEFDE123AF932A25752C0A96F948260&sec=&spon=&pagewanted=1"> +Het gevecht van een man voor vrije software</a>, een artikel over Richard +Stallman en de vroege GNU-ontwikkeling, gepubliceerd in <cite>The New York +Times</cite> op 11 januari 1989. Een probleem met het artikel is dat het de +propagandaterm “intellectueel eigendom” gebruikt; alsof dat naar +iets verwijst dat samenhang heeft. De term zaait zo veel verwarring dat het +<a href="/philosophy/not-ipr.html">geen zin heeft</a> om te gebruiken. Het +artikel is ook enigszins verward over Symbolics. Wat Stallman heeft gedaan, +terwijl hij bij het MIT werkte, was het schrijven van verbeteringen bij +vervanging, vergelijkbaar met de verbeteringen die Symbolics maakte in zijn +versie van het MIT Lisp Machine-systeem. </li> + <li><a href="/philosophy/15-years-of-free-software.html">15 jaar vrije +software</a> (1999)</li> +</ul> + +<p>Hier zijn twee berichten die Stallman schreef voor een bulletin bij Stanford +toen hij hier in mei 1983 verbleef. Deze berichten laten wat van zijn denken +zien op weg naar het lanceren van de ontwikkeling van het GNU-systeem. Ze +gebruiken nog niet de term “vrije software”; blijkbaar had hij +deze twee woorden nog niet gecombineerd.</p> + +<ul> + <li><a href="/gnu/why-programs-should-be-shared.html">Waarom programma's gedeeld +moeten worden</a> (1983)</li> + <li><a href="/gnu/yes-give-it-away.html">Ja, geef het weg</a> (1983)</li> +</ul> + + +<h3><a id="gnulinux"></a>GNU en Linux</h3> + +<ul> + <li><a href="/gnu/linux-and-gnu.html">De relatie tussen GNU en Linux</a></li> + <li><a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Waarom het ‘Linux-systeem’ +GNU/Linux genoemd zou moeten worden</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU-gebruikers die nog +nooit van GNU gehoord gebben</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">Veelgestelde vragen over GNU/Linux</a></li> +</ul> + + +<h3><a id="misc"></a>Andere GNU-gerelateerde sites</h3> + +<ul> + <li><a href="http://libreplanet.org/wiki/Group_list">GNU/Linux, GNU/Hurd en +Vrije Software-gebruikersgroepen</a></li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2014, 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/05/04 23:30:27 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnutella.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnutella.html new file mode 100644 index 0000000..b115155 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gnutella.html @@ -0,0 +1,127 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gnutella.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wat betreft Gnutella - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gnutella.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Wat betreft Gnutella</h2> + +<p> +“Gnutella” is, momenteel, de benaming voor een protocol wat het +delen van bestanden over netwerken mogelijk maakt en wordt vooral gebruikt +voor het delen van muziekbestanden. De naam verwijst soms ook naar het +netwerk zelf of naar de originele Gnutella software. Een verwarrende +situatie. Voor meer informatie over het ontstaan en de geschiedenis van +Gnutella, zie een <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Gnutella">Wikipedia +artikel</a> hierover.</p> + +<p> +Hoe dan ook, van origine was de naam een woordspeling op “GNU” +(de ontwikkelaars waren van plan de software uit te brengen onder de GNU GPL +en waren wellicht ook van plan dit bij te dragen aan het GNU project) en +“Nutella” (een reep die de ontwikkelaars lekker vonden). Echter, +noch de software noch enig verwant project zijn onderdeel geworden van de <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">officiële GNU +paketten</a>. We hebben de Gnutella-ontwikkelaars gevraagd de naam te +wijzigen om verwarring te voorkomen; wellicht gaat dat nog gebeuren.</p> + +<p> +Er zijn een aantal vrije software programma's die het Gnutella protocol +implementeren, zoals <a +href="http://gtk-gnutella.sourceforge.net/en/">Gtk-gnutella</a>, <a +href="http://mutella.sourceforge.net/">Mutella</a> en <a +href="http://sourceforge.net/projects/gnucleus/">Gnucleus</a>. Merk hierbij +op dat ook deze programma's officiëel geen onderdeel zijn van de <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">GNU software</a>. GNU heeft +zijn eigen “peer-to-peer” programma <a +href="/software/gnunet/">GNUnet</a>, met daarbij documentatie die een <a +href="https://web.archive.org/web/20180616130316/https://gnunet.org/compare">vergelijking +van de protocollen</a> bevat.</p> + +<p> +De Free Software Foundation houdt zich bezig met het recht om software +vrijelijk te kunnen kopiëren en veranderen; muziek valt hierbuiten. Er +zijn echter ethische overeenkomsten tussen het kopiëren van software en +het kopiëren van muziekopnames. Sommige artikelen in onze <a +href="/philosophy/essays-and-articles.html#Laws">filosofie</a>-sectie +bespreken het kopiëren van andere dingen dan software. Sommige <a +href="/philosophy/third-party-ideas.html">artikelen van derden</a> waar we +links naar hebben zijn ook relevant.</p> + +<p> +Wat voor vrijgegeven informatie er ook wordt gedeeld, we dringen er bij +eenieder op aan het idee dat een persoon of bedrijf een natuurlijk recht +heeft om het delen van informatie te verbieden of exact voor te schrijven +hoe men het moet gebruiken, te verwerpen. Zelfs het juridisch systeem in de +VS <a href="/philosophy/reevaluating-copyright.html">verwerpt</a> in de +basis dit asociale idee.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004, 2005, 2007, 2016, 2017, 2018, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/27 12:29:54 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/government-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/government-free-software.html new file mode 100644 index 0000000..db545e0 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/government-free-software.html @@ -0,0 +1,310 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/government-free-software.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Maatregelen die overheden kunnen nemen om vrije software te stimuleren - +GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/government-free-software.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Maatregelen die overheden kunnen nemen om vrije software te stimuleren</h2> +<h3>En waarom dat hun plicht is</h3> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p>Dit artikel draagt beleid aan waarmee een sterk en krachtig signaal kan +worden gegeven voor het stimuleren van vrije software binnen de overheid, en +om de rest van het land richting softwarevrijheid te leiden.</p> + +<p>De taak van de overheid is om te zorgen voor vrijheid en welzijn van mensen +binnen de samenleving. Eén van de aspecten van deze taak is, in het +computerdomein, om gebruikers aan te moedigen vrije software te gaan +gebruiken; dat betekent <a href="/philosophy/free-sw.html">software die de +vrijheid van de gebruiker respecteert</a>. Een niet-vrij (privaat) programma +treedt de vrijheid van de gebruiker met voeten; het is een sociaal probleem +waar de overheid aandacht aan zou moeten besteden.</p> + +<p>De overheid moet zelf vrije software gebruiken voor haar +computeractiviteiten in het belang van digitale onafhankelijkheid (de +controle van de overheid over haar eigen computeractiviteiten). Alle +gebruikers verdienen controle over hun computeractiviteiten, maar de staat +heeft een verantwoordelijkheid tegenover burgers om controle te hebben over +de computeractiviteiten die het, namens de burgers, uitvoert. De meeste +overheidsactiviteiten hangen tegenwoordig af van computers en de zeggenschap +van de overheid over deze activiteiten hangt af van de zeggenschap over de +computeractiviteiten. Wanneer deze controle verloren gaat bij een instelling +die kritieke activiteiten uitvoert, bedreigt dit de nationale veiligheid.</p> + +<p>Overheidsinstellingen laten overstappen naar vrije software kan ook andere +voordelen bieden, zoals het besparen van geld en het ondersteunen van lokale +computerbedrijven.</p> + +<p>“Overheidsinstellingen” verwijst in dit verband naar alle +niveaus van de overheid, alle publieke instellingen, inclusief scholen en +universiteiten, publiek-private samenwerkingen en +“markt”partijen die in handen zijn van de overheid of door de +overheid zijn ingesteld met speciale rechten of functies door de overheid.</p> + +<h3>Onderwijs</h3> +<p>Het belangrijkste beleid betreft onderwijs, omdat dat de toekomst van het +land bepaalt:</p> + +<ul> +<li><b>Alleen vrije software onderwijzen</b><br /> +Onderwijsinstellingen zouden alleen vrije software moeten onderwijzen (dus +mogen zij leerlingen en studenten nooit wijzen op een niet-vrij programma) +en uitleggen welke maatschappelijke redenen hieraan ten grondslag +liggen. Een niet-vrij programma onderwijzen is gelijk aan het onderwijzen +van afhankelijkheid, wat tegen de onderwijstaak ingaat.</li> +</ul> + +<h3>De overheid en de bevolking</h3> +<p>Ook belangrijk is overheidsbeleid dat beïnvloedt welke software +individuen en organisaties gebruiken:</p> + +<ul> +<li><p><b>Nooit niet-vrije programma's vereisen</b><br /> +Wetten en regels in de publieke sector moeten worden gewijzigd zodat +individuen of organisaties nooit worden verplicht om een niet-vrij programma +te gebruiken. Die wetten zouden ook communicatie en publicatie moeten +ontmoedigen die dergelijke consequenties hebben (waaronder <a +href="http://www.defectivebydesign.org/what_is_drm">digitaal beheer van +beperkingen, DRM</a>).</p></li> + +<li><p><b>Alleen vrije software verspreiden</b><br /> +Wanneer een overheidsinstelling software verspreidt onder de bevolking, +inclusief programma's die zijn bijgevoegd of gespecificeerd door +webpagina's, moet het als vrije software worden verspreid. Bovendien moet +het mogelijk zijn om de software te draaien op een besturingssysteem dat uit +alleen vrije software bestaat.</p></li> + +<li><p><b>Overheidswebsites</b><br /> +Overheidswebsites en overheidsnetwerkdiensten moeten zodanig worden +ontworpen dat gebruikers ze met alleen vrije software kunnen gebruiken, +zonder enig nadeel.</p></li> + +<li><p><b>Vrije formaten en protocollen</b><br /> +Overheidsinstellingen mogen alleen bestandsformaten en +communicatie-protocollen gebruiken die goed door vrije software ondersteund +worden, bij voorkeur met gepubliceerde specificaties. (We beschrijven dit +niet in termen van “standaarden” omdat het moet worden toegepast +op zowel niet-gestandaardiseerde als gestandaardiseerde interfaces.) Zij +mogen bijvoorbeeld geen audio- of video-opnamen verspreiden in +bestandsformaten die Flash of niet-vrije codecs vereisen. Bibliotheken +zouden geen boeken of andere werken met digitaal beheer van beperkingen +(DRM) mogen verspreiden.</p> + +<p>Om het verspreiden van publicaties in vrije bestandsformaten te +ondersteunen, moet de overheid vereisen dat alle rapporten aan de overheid +worden geleverd in vrije bestandsformaten.</p></li> + +<li><p><b>Computers van licenties ontkoppelen</b><br /> +De verkoop van computers mag niet vereisen dat tegelijkertijd ook de +licentie van een niet-vrij programma wordt aangeschaft. De verkoper zou bij +wet verplicht moeten zijn om de koper de mogelijkheid te bieden om de +computer te kopen zonder de niet-vrije software, en zonder het betalen van +de licentiekosten.</p> +<p>De onterechte verplichte betaling is een secundaire kwestie en mag ons niet +afleiden van het werkelijke probleem: de onrechtvaardigheid van niet-vrije +software en het verlies van vrijheid die daaruit voortkomt. Echter, het +dwingen van gebruikers om te betalen geeft bepaalde ontwikkelaars van +niet-vrije software een aanvullend onterecht voordeel, dat haaks staat op de +vrijheid van gebruikers. Het is redelijk als de overheid dit misbruik +voorkomt.</p> +</li> +</ul> + +<h3>Digitale onafhankelijkheid</h3> +<p>Verschillende soorten beleid hebben invloed op de digitale onafhankelijkheid +van de overheid. Overheidsinstellingen moeten zeggenschap behouden over hun +eigen computeractiviteiten, en deze controle niet uit handen geven aan +private handen. Dit geldt voor alle computers, inclusief smartphones.</p> + +<ul> +<li><p><b>Overstappen naar vrije software</b><br /> +Overheidsinstellingen moeten overstappen op vrije sofware, en moeten geen +niet-vrije software installeren of blijven gebruiken, behalve als tijdelijke +maatregel. Slechts één overheidsorgaan moet de bevoegdheid +hebben om deze tijdelijke uitzonderingen te verlenen, en alleen wanneer daar +gegronde redenen voor zijn. Dit overheidsorgaan zou als doelstelling moeten +hebben om het aantal uitzonderingen naar nul terug te brengen.</p></li> + +<li><p><b>Vrije ICT-oplossingen ontwikkelen</b><br /> +Als een overheidsinstelling betaalt voor de ontwikkeling van een +computeroplossing, moet het contract vereisen dat het wordt geleverd als +vrije software, en dat het zo wordt ontworpen dat het uitgevoerd en +ontwikkeld kan worden in een 100% vrije omgeving. Alle contracten moeten dit +vereisen; dus als de ontwikkelaar zich er niet aan houdt kan er niet worden +betaald voor het werk.</p></li> + +<li><p><b>Computers kiezen met het oog op vrije software</b><br /> +Als een overheidsinstelling computers koopt of huurt, zou het moeten kiezen +uit modellen die, in hun klasse, het meest geschikt zijn om te kunnen worden +gebruikt zonder enige niet-vrije software. De overheid zou, voor elke +computerklasse, een lijst met modellen moeten bijhouden, gebaseerd op deze +eis. Modellen die zowel voor burgers als de overheid beschikbaar zijn zouden +voorrang moeten krijgen boven modellen die alleen voor de overheid +beschikbaar zijn.</p></li> + +<li><p><b>Met fabrikanten onderhandelen</b><br /> +De overheid zou actief met fabrikanten moeten onderhandelen om geschikte +hardwareproducten, die geen niet-vrije software vereisen, op de markt te +brengen (voor de overheid en voor de samenleving), in alle relevante +productgebieden.</p></li> + +<li><p><b>Samenwerken met andere landen</b><br /> +De overheid zou met andere landen collectief moeten onderhandelen met +fabrikanten over geschikte hardwareproducten. Samen hebben zij een betere +onderhandelingspositie.</p></li> +</ul> + +<h3>Digitale onafhankelijkheid II</h3> +<p>De digitale onafhankelijkheid (en veiligheid) van de overheid houdt in dat +zij zeggenschap heeft over de computers die het werk van de overheid +doen. Daarbij is het vermijden van <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Service als +Softwarevervanging (SaaSS)</a> essentieel, behalve als de dienst wordt +geleverd door een overheidsorgaan. Daarnaast moeten andere praktijken, die +de zeggenschap over computeractiviteiten van de overheid wegnemen, worden +vermeden. Daarom:</p> + +<ul> +<li><b>De overheid moet zeggenschap hebben over haar computers</b><br /> +Iedere computer die de overheid gebruikt moet toebehoren of gehuurd worden +door dezelfde overheidsafdeling die het gebruikt. Die afdeling moet zelf +kunnen beslissen wie fysieke toegang heeft tot de computer, wie er onderhoud +(hardware of software) op kan uitvoeren, en welke software erop +geënstalleerd moet zijn. Als de computer niet draagbaar is, moet de +computer, wanneer die wordt gebruikt, in een fysieke ruimte van de overheid +zijn (als eigenaar of huurder).</li> +</ul> + +<h3>Ontwikkelingen beïnvloeden</h3> +<p>Het beleid van de overheid beïnvloedt de ontwikkeling van vrije en +niet-vrije software:</p> + +<ul> +<li><p><b>Vrije software aanmoedigen</b><br /> +De overheid zou ontwikkelaars moeten aanmoedigen om vrije software te maken +of te verbeteren en dit aan het publiek ter beschikking te stellen, door +bijvoorbeeld belastingvoordeel of andere financiële aanmoedigingen. Deze +voordelen mogen niet verstrekt worden voor de ontwikkeling, verspreiding of +het gebruik van niet-vrije software.</p></li> + +<li><p><b>Niet-vrije software ontmoedigen</b><br /> +Ontwikkelaars van niet-vrije software zouden vooral niet in de gelegenheid +moeten zijn om kopieën aan scholen te “doneren” en +belastingaftrek te claimen over de nominale waarde van die +software. Niet-vrije software is niet legitiem in een school.</p></li> +</ul> + +<h3>Elektronisch afval</h3> +<p>Vrijheid mag niet tot elektronisch afval leiden:</p> + +<ul> +<li><p><b>Vervangbare software</b><br /> +Veel moderne computers zijn zo ontworpen, dat het onmogelijk is om de +voorgeïnstalleerde software door vrije software te vervangen. Dus de +enige manier om deze apparaten te bevrijden, is door ze weg te gooien. Deze +praktijk is schadelijk voor de samenleving.</p> + +<p>Daarom zou het illegaal moeten zijn, of in ieder geval zwaar ontmoedigd +moeten worden (met hoge belastingen), om nieuwe computers en aanverwante +producten te slijten, importeren of verspreiden die met geheime +hardware-specificaties of moedwillige beperkingen de gebruikers ervan +weerhouden om onderdelen te vervangen, of software te ontwikkelen, +installeren of gebruiken. Dit is vooral belangrijk bij apparaten die het +zogenoemde <a +href="/proprietary/proprietary-jails.html">“jailbreaking”</a> +(uit de gevangenis breken) nodig hebben om een ander besturingssysteem te +installeren, of waarbij de specificaties van sommige onderdelen geheim zijn. +</p></li> +</ul> + +<h3>Technische neutraliteit</h3> + +<p>Met de voorgestelde maatregelen in dit artikel kan de overheid zeggenschap +over haar computeractiviteiten naar zich toe trekken en kan zij burgers, +bedrijven en organisaties helpen bij het verkrijgen van zeggenschap over hun +computeractiviteiten. Sommigen zullen echter beweren dat deze maatregelen +het “principe” van technische neutraliteit schenden. </p> + +<p>Het idee van technische neutraliteit is dat de overheid geen arbitraire +voorkeuren op technische keuzes moet opleggen. Of dat een geldig principe +is, is betwistbaar, maar het blijft in ieder geval beperkt tot kwesties die +slechts technisch zijn. De maatregelen die hier worden aangemoedigd kaarten +ethische, sociale en politieke kwesties aan, dus vallen zij <a +href="/philosophy/technological-neutrality.html">buiten het bereik van +<em>technische</em> neutraliteit</a>. Alleen diegenen die een land willen +onderwerpen, zullen voorhouden dat de overheid “neutraal” zou +moeten zijn over haar onafhankelijkheid of over de vrijheid van haar +burgers.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2011, 2015, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gpl-american-dream.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gpl-american-dream.html new file mode 100644 index 0000000..0bc2606 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gpl-american-dream.html @@ -0,0 +1,142 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gpl-american-dream.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De GNU GPL en de Amerikaanse Droom - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gpl-american-dream.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De GNU GPL en de Amerikaanse Droom</h2> + +<p>door <strong>Bradley M. Kuhn</strong></p> + +<p> +Toen ik op de lagere school zat, midden in de Verenigde Staten van Amerika, +werd mij bijgebracht dat dit het “land van de mogelijkheden” +was. Mijn leraren vertelden me dat mijn land speciaal was omdat eenieder die +een goed idee had en de wil om goed werk te verrichten hier zijn brood kon +verdienen en daarin ook nog succesvol zou zijn. Dit noemden ze de +“Amerikaanse Droom”.</p> +<p> +Wat was de hoeksteen van deze droom? Dat was gelijkheid—iedereen had +dezelfde kansen in onze maatschappij zodat men zijn eigen weg kon kiezen. Ik +kon iedere carrière hebben die ik maar wilde en wanneer ik maar hard +genoeg werkte zou ik daarin ook succes hebben.</p> +<p> +Het bleek dat ik aanleg had voor het werken met computers—vooral met +computer programma's. Geïndoctrineerd met de “Amerikaanse +Droom” leerde ik zoveel mogelijk over computer software. Ik wilde mijn +kans op succes.</p> +<p> +Ik kwam er echter al snel achter dat in veel gevallen niet alle spelers in +dit veld van computer software gelijk waren. Tegen de tijd dat ik in het +wereldje kwam beheersden grote bedrijven als Microsoft de meeste +technologie. En die technologie stond alleen tot mijn beschikking onder +licentievoorwaarden die mij verbood deze technologie te bestuderen en ervan +te leren. Het werd mij compleet verboden de broncode van het programma in te +zien.</p> +<p> +Ik kwam er ook achter dat diegenen met veel geld andere voorwaarden konden +bedingen. Wanneer ze voldoende betaalden konden ze toestemming krijgen om de +broncode te bestuderen en ervan te leren. Meestal kostte dit soort licenties +vele duizenden dollars en omdat ik jong was en nog relatief arm had ik hier +dus geen geluk mee.</p> +<p> +Na mijn eerste jaren in de software-wereld, een ietwat haveloos door de +onmogelijkheid om bij te leren, ontdekte ik andere software die me wel +toestond het te bestuderen en ervan te leren. Deze software werd uitgebracht +onder een licentie met de naam GNU General Public License (GNU GPL; Algemene +Openbare Licentie). In plaats van me te beperken in mijn vrijheid om ervan +te leren was deze licentie speciaal gemaakt om me in staat te stellen +hiervan te leren. De licentie waarborgde dat wat er ook met de openbare +versies van de software gebeurde, ik altijd in staat zou zijn de broncode te +bestuderen.</p> +<p> +Ik bouwde al snel mijn carrière op rond deze software. Ik kreeg veel +werk te doen met configureren, installeren, administreren en les geven over +deze software. Dankzij de GNU GPL wist ik dat ik concurrerend kon blijven op +mijn kennisgebied omdat ik zo altijd makkelijk op de hoogte kon blijven van +de nieuwste ontwikkelingen. Dit gaf mij de unieke mogelijkheid mezelf te +innoveren. Ik kon snel innoveren en daarmee indruk maken op mijn +werkgevers. Ik was zelfs in staat mijn eigen zaak in consultancy te +starten. Mijn eigen zaak! Het hoogtepunt van de Amerikaanse Droom!</p> +<p> +Ik was dus behoorlijk verbaasd vorige week toen ik hoorde hoe een +vice-president van Microsoft suggereerde dat de GNU GPL in strijd was met de +“American Way” (de Amerikaanse Manier).</p> +<p> +De GNU GPL is expres zo ontworpen dat alle technologische vernieuwers, +programmeurs en software gebruikers gelijke kansen hebben. Iedere student, +zelfstandige, kleine zaak of groot bedrijf krijgen dezelfde kans tot +vernieuwing. We starten allemaal vanaf hetzelfde punt. Diegenen met een +diepe kennis van de software en het vermogen om het goed voor anderen te +laten werken zullen de meeste kans van slagen hebben en zullen ook slagen.</p> +<p> +Dat is waar het om gaat met de “American Way”, of tenminste +zoals ik dat geleerd heb op de lagere school. Ik hoop niet dat we toelaten +dat Microsoft en de zijnen de definitie veranderen.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Bradley M. Kuhn</p> + +<p>Het letterlijk overnemen en kopiëren van dit artikel is toegestaan op +willekeurig welk medium op voorwaarde dat deze mededeling ook wordt +meegenomen.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:57 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gpl-american-way.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gpl-american-way.html new file mode 100644 index 0000000..585f2e6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/gpl-american-way.html @@ -0,0 +1,205 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gpl-american-way.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De GNU GPL en de “American Way” - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gpl-american-way.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De GNU GPL en de “American Way”</h2> + +<p>door <strong>Richard M. Stallman</strong></p> + +<p> +Microsoft omschrijft de GNU General Public License (GNU GPL) als een +“Open Source” (open bron) licentie en beweert dat dit indruist +tegen de “American Way” (de Amerikaanse Manier). Om de GNU GPL +te kunnen begrijpen en te zien hoe dit onderdeel is van die American Way, +moet je je eerst realiseren dat de GPL niet is gemaakt voor Open Source.</p> +<p> +De Open Source Beweging, gestart in 1998, heeft als doel het ontwikkelen van +krachtige, betrouwbare software en verbeterde technologie middels het +uitnodigen van het publiek om deel te nemen aan diezelfde software +ontwikkeling. Veel van deze ontwikkelaars gebruiken de GPL en ze zijn +daarbij van harte welkom. Maar de ideeën en logica van de GPL zijn niet +terug te vinden in de Open Source beweging. Deze zijn afkomstig van de +diepere normen en waarden van de vrije software beweging.</p> +<p> +De Vrije Software Beweging is opgericht in 1984 maar is geïnspireerd op +de idealen van 1776: vrijheid, gemeenschap en vrijwillige samenwerking. Dit +leidt tenslotte tot vrij ondernemerschap, vrijheid van meningsuiting en +vrije software.</p> +<p> +Het “vrij” in vrije software staat voor vrijheid in gebruik niet +voor vrij van kosten (noot van de vertaler: het Engelse “free” +kan zowel de betekenis hebben van vrijheid alsook van gratis, vandaar deze +uitweiding); meer specifiek betekent het de vrijheid om de software die je +gebruikt te kunnen bestuderen, wijzigen en her-distribueren. Deze vrijheden +helpen burgers zichzelf en elkaar te helpen en aldus deel te nemen aan een +gemeenschap. Dit in tegenstelling tot de meer gangbare private software, die +gebruikers afhankelijk maakt en verdeeld: de interne werking van het geheel +blijft geheim en je mag het niet met je buurman delen. Krachtige, +betrouwbare software en verbeterde technologie zijn nuttige bijproducten van +vrijheid maar de vrijheid om een gemeenschap te vormen is op zich al +belangrijk.</p> +<p> +We konden in het land van private software, waar ieder programma zijn +meester heeft, geen gemeenschap van vrijheid vestigen. We moesten een eigen +land maken in cyberspace—het vrije besturingssysteem GNU waar we in +1984 mee begonnen. In 1991, toen GNU bijna voltooid was, kwam Linus Torvalds +met het laatste stuk van de puzzel, de Linux kernel; en al snel was het +GNU/Linux systeem beschikbaar. Tegenwoordig zijn er miljoenen gebruikers van +GNU/Linux die dagelijks profiteren van de vrijheid en de gemeenschap.</p> +<p> +Ik heb de GNU GPL zodanig ontworpen dat dit de vrijheid verdedigt en +waarborgt die de essentie vormt van vrije software—om met de woorden +van 1776 te spreken, het zet ze neer als onvervreemdbare rechten van +programma's die onder de GPL worden uitgebracht. Het waarborgt je vrijheid +om het programma te bestuderen, wijzigen en kopiëren door te stellen +dat niemand gemachtigd is die vrijheid bij je weg te nemen door het +programma opnieuw te distribueren onder een beperkte licentie.</p> +<p> +Om samenwerking te stimuleren moedigen we anderen aan de programma's die we +publiceren te veranderen en uit te breiden. Om onze vrijheid te garanderen +maken we hierbij het voorbehoud dat gewijzigde versies hetzelfde respect ten +opzichte van vrijheid moeten betonen als de originele versie. We stimuleren +samenwerking van beide kanten door parasieten af te wijzen: wie er delen van +onze software in zijn programma wil opnemen moet dan ook toestaan dat wij +delen van zijn programma in de onze gebruiken. Niemand wordt gedwongen bij +de club te komen, maar diegenen die mee willen doen moeten wel dezelfde +bereidwilligheid tot samenwerking hebben. Hierdoor blijft het systeem +eerlijk.</p> +<p> +Miljoenen gebruikers, tienduizenden ontwikkelaars en grote bedrijven als +IBM, Intel en Sun hebben er voor gekozen om op deze manier samen te +werken. Maar sommige bedrijven willen de voordelen zonder de verplichtingen.</p> +<p> +Af en toe zeiden bedrijven ons, “Wij zouden een verbeterde versie van +dit programma kunnen maken wanneer je ons toestaat het zonder vrijheid uit +te brengen.” Wij zeggen dan “Nee dank je—je verbeteringen +kunnen nuttig zijn wanneer ze vrij waren geweest maar als we ze niet in +vrijheid mogen gebruiken dan hebben ze totaal geen zin.” Vervolgens +doen ze een beroep op ons ego met het argument dat onze code “meer +gebruikers” zal hebben binnen hun private programma's. Daarop is ons +antwoord dat we onze vrijheid liever hebben dan een irrelevante vorm van +populariteit.</p> +<p> +Microsoft wil zeker de voordelen van onze code hebben zonder de +verplichtingen. Maar het heeft een ander, nauwer omschreven doel voor ogen +met het aanvallen van de GNU GPL. Microsoft staat meer bekend om imiteren +dan om innoveren. Wanneer Microsoft iets nieuws doet heeft dat een +strategisch doel—niet om het computergebruik te verbeteren voor zijn +gebruikers maar om alternatieven voor hen de pas af te snijden.</p> +<p> +Microsoft bezigt een anti-concurrentie strategie, bekend als “omhels +en breid uit”. Dit betekent dat ze starten met een technologie die +anderen gebruiken, er een miniem obstakel in aanbrengen dat geheim is zodat +niemand het kan imiteren en vervolgens het obstakel inzetten zodat alleen +andere Microsoft software met Microsoft software kan praten. In sommige +gevallen wordt het daarmee moeilijk voor een niet-Microsoft programma om +taak A te doen wanneer je voor taak B een Microsoft programma gebruikt. Hoe +dan ook, “omhels en breid uit” vergroot de macht van Microsoft +in de markt.</p> +<p> +Geen enkele licentie kan Microsoft stoppen in het uitoefenen van het +“omhels en breid uit”-principe wanneer ze dit uit alle macht +willen doen. Wanneer ze hun eigen programma van de grond af schrijven en +niets van onze code gebruiken dan heeft de licentie van onze code geen +effect op ze. Maar de kosten van het compleet herschrijven van een programma +zijn hoog en zelfs Microsoft kan dit niet steeds blijven doen. Vandaar hun +campagne om ons over te halen de licentie die onze gemeenschap beschermt te +laten vallen. De licentie die hun verbiedt te zeggen: “Wat van jou is, +is van mij en wat van mij is is van mij”. Ze willen dat wij hen laten +begaan zodat ze kunnen nemen wat ze willen zonder daar iets voor terug te +geven. Ze willen dat wij onze verdediging afbreken.</p> +<p> +Maar weerloosheid is niet de “American Way”. In het land van de +dapperen en de vrijen, verdedigen we onze vrijheid met de GNU GPL.</p> + +<h4>Addendum:</h4> + +<p> +Microsoft beweert dat de GPL tegen “intellectueel eigendom” +is. Ik heb geen mening over “intellectueel eigendom” want de +term is té breed om er een behoorlijke mening over te hebben. Het is +een verzamelnaam voor auteursrechten, patenten, merkenrecht en andere +niet-gerelateerde wettelijke begrippen; begrippen die dusdanig verschillend +zijn, in wettelijke zin alsook in hun uitwerking, dat welke uitspraak over +dit hele gebied dan ook veel te simplistisch zou zijn. Om op intelligente +wijze een mening te kunnen vormen over auteursrechten, patenten of +handelsmerken, zul je over die onderwerpen apart na moeten denken. De eerste +stap hierin is te weigeren om over het geheel na te denken als +“intellectueel eigendom”.</p> +<p> +Ik heb een uur nodig om mijn visie op auteursrechten te geven maar daarin +staat één basisprincipe centraal: het wegnemen van elementaire +vrijheden van mensen is er nooit mee goed te praten. Zoals Abraham Lincoln +het al zei: “Altijd wanneer er conflict is tussen mensenrechten en +eigendomsrecht behoren mensenrechten voor te gaan”. Het eigendomsrecht +is er voor het welzijn van mensen, niet als excuus om het te negeren.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/guardian-article.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/guardian-article.html new file mode 100644 index 0000000..ad4aa1c --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/guardian-article.html @@ -0,0 +1,233 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/guardian-article.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Guardian-artikel over softwarepatenten - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/guardian-article.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Verzet tegen de Europese richtlijn inzake softwarepatenten</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a> en <strong>Nick Hill</strong></p> + +<blockquote> +<p> +Na veel protest werd de richtlijn van de Europese Unie over +softwarepatenten, waartegen dit artikel uit 2003 zich verzette, uiteindelijk +geschrapt door zijn aanhangers. Maar later vonden ze een andere manier om +aan het overgrote deel van Europa softwarepatenten op te leggen: dankzij de +kleine lettertjes in het <a +href="/philosophy/europes-unitary-patent.html">uniforme patent</a>.</p> +</blockquote> + +<p> +De computerindustrie wordt op dit moment geteisterd door wild-west +taferelen. De grootste en rijkste bedrijven worden geholpen door de +overheid om een exclusieve greep te krijgen op de creatieve ideeën die +programmeurs gebruiken om programma-onderdelen te combineren tot nieuwe +programma's.</p> + +<p> +De maatschappij raakt steeds afhankelijker van informatietechnologie. +Tegelijkertijd neemt de centrale regelgeving toe die je toegang en +eigendomsrecht op informatie steeds meer reguleert. En mega-bedrijven, +geruggensteund door de overheid, bedreigen onze vrijheid en democratie +wanneer het gaat om zeggenschap over onze computers. Via een monopolie op +huidige software zullen de grootste graaiers zeggenschap krijgen over wat +wij onze computers kunnen laten doen en onze toegang tot het Internet +reguleren, via monopolies die de Europese Gemeenschap van plan is ze te +geven.</p> + +<p> +Deze monopolies zijn patenten. Ieder patent reguleert de toegang tot +één of meerdere software-ideeën. We noemen ze +“software-patenten” omdat ze ons software-ontwikkelaars beperken +in wat we met software kunnen doen. Hoe zitten die monopolies in elkaar? +Wanneer je bijvoorbeeld een computer als een tekstverwerker wilt laten +werken moet deze een aantal opdrachten afwerken die hem instrueren hoe je +als een tekstverwerker moet reageren. Je kunt het vergelijken met de +opdrachten in een symfonie, waarbij het notenschrift het orkest vertelt hoe +ze moeten spelen. Deze opdrachten zijn niet eenvoudig. Ze bestaan op zich +weer uit duizenden kleinere opdrachten, net als de opeenvolging van noten en +akkoorden. Een symfonie bevat honderden muzikale ideeën en een +softwareprogramma bevat honderdduizenden software ideeën. Omdat ieder +idee abstract is zijn er meestal meerdere methoden om ze te beschrijven: en +dus kunnen sommige ideeën op meerdere manieren gepatenteerd worden.</p> + +<p> +De Verenigde Staten, die reeds softwarepatenten hebben sinds de jaren +tachtig, laten zien waar dit toe kan leiden bij de ontwikkeling van +alledaagse programma's. Er zijn bijvoorbeeld in de VS 39 +monopolie-vorderingen op een standaard manier voor het visualiseren van +video via software (het <abbr title= "Moving Picture Experts +Group">MPEG</abbr>2 formaat).</p> + +<p> +Omdat één programma duizenden ideeën kan bevatten en deze +abstract zijn en een willekeurig bereik hebben, wordt het schrijven van +software alleen lucratief voor diegenen die rijk genoeg zijn en een groot +software-monopolie hebben: bedrijven met een oorlogskas en een portfolio die +groot genoeg is om vorderingen aan te vechten die anders hun ondergang +betekenen. In de VS bedragen de juridische kosten om een patent-vordering te +verdedigen gemiddeld $1,5 miljoen. Rechtbanken zijn de rijken gunstig gezind +dus zelfs als je als klein bedrijf een paar patenten bezit zullen deze niet +helpen in de strijd.</p> + +<p> +In de VS worden nu enorm veel patenten op software aangevraagd. Wanneer deze +ook in Europa legaal worden zullen ze zich ook daar verspreiden. Dit heeft +waarschijnlijk een desastreus effect op software-ontwikkeling in +Europa— met als gevolg banenverlies, een slechtere economie, duurder +computergebruik en minder vrijheid voor de gebruiker. De voorstanders van +softwarepatenten in Europa, en waarschijnlijk diegenen die ervan zullen +profiteren, zijn de patent-bureaucratie (meer invloed op meer aspecten van +het dagelijks leven), patent-juristen (meer zaken van zowel aanklagers als +beklaagden), en computer mega-bedrijven als IBM en Microsoft.</p> + +<p> +De belangrijkste exponent van deze mega-bedrijven is Microsoft. Terwijl de +Europese commissie nog bezig is met een onderzoek naar monopolistische +praktijken van het bedrijf, is een andere afdeling al bezig alle +patentaanvragen klaar te zetten voor monopolies van 20 jaar zodra de +regelgeving is aangepast. In een memo van 16 Mei 1991 met de titel +Uitdagingen en Strategieën schreef Bill Gates al dat</p> + +<blockquote> +<p> +als mensen hadden begrepen hoe patenten werden toegekend toen de huidige +ideeën werden uitgevonden en daadwerkelijk patenten hadden aangevraagd, +de computerindustrie nu tot stilstand zou zijn gebracht. De oplossing is +… om zoveel mogelijk te patenteren … Een startend bedrijf +zonder patenten zou dan gedwongen kunnen worden om wat voor prijs dan ook te +betalen voor de rechten.</p> +</blockquote> + +<p> +Nu hoopt Microsoft blijvende monopolies op software uit te onderhandelen op +diverse gebieden.</p> + +<p> +De Europese commissie beweert dat het voorstel over computer-uitgevoerde +uitvindingen juist patenten verbiedt. Maar de daadwerkelijke tekst is +geschreven door de Business Software Alliance, die de grootste +softwarebedrijven vertegenwoordigd. (De commissie heeft dit niet +verteld—dat hebben we zelf moeten ontdekken). Het voorstel bevat vage +bewoordingen waarvan wij vermoeden dat deze de deur open moeten zetten voor +softwarepatenten.</p> + +<p> +In de tekst staat dat patenten die met computers te maken hebben een +“technische bijdrage” moeten leveren; de commissie beweerd dat +dit betekent dat er geen sprake is van software-patenten. Maar +“technisch” is een breed begrip. Het Europese patentbureau is al +softwarepatenten aan het registreren waarvan de wettigheid ter discussie +staat, daarmee de grenzen van het verdrag al oprekkend nog voor het is +uitgevaardigd. Met het gebruik van dit soort vage termen kunnen ze het +voorstel oprekken zodat allerlei softwarepatenten gewoon kunnen worden +toegekend.</p> + +<p> +Arlene McCarthy, <abbr title="Member of the European Parliament">MEP</abbr> +van Noord-West Engeland, is een sleutelfiguur in het bevorderen van dit +voorstel. De wijzigingsvoorstellen waarmee zij kwam waren meer voor de vorm +en lossen niets op. Het wijzigingsvoorstel van de commissie voor cultuur +echter, definieert het woord “technisch” dusdanig dat Britse en +Europese software ontwikkelaars geen risico lopen op een rechtszaak, +simpelweg voor het schrijven en verspreiden van een software-pakket.</p> + +<p> +De vage bewoordingen die de mega-bedrijven hebben bedacht moeten worden +vervangen door heldere en duidelijke bewoordingen die ervoor zorgen dat in +de toekomst, informatie niet voor onze neus kan worden weggekaapt door de +belangen van een paar rijke organisaties.</p> + +<p> +Ga alsjeblieft naar <a +href="http://web.archive.org/web/20031216123801/http://www.softwarepatents.co.uk"> +http://www.softwarepatents.co.uk [gearchiveerd]</a> voor meer informatie en +praat vervolgens met de volksvertegenwoordiger van jouw regio.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003 Richard M Stallman en Nicholas R Hill</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/09/23 10:31:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/hague.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/hague.html new file mode 100644 index 0000000..2b845bd --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/hague.html @@ -0,0 +1,302 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/hague.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Hommeles in Den Haag - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/hague.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Hommeles in Den Haag</h2> + +<p> +Door <a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>, Juni 2001</p> + +<p> +Europeanen hebben energiek en met succes de pogingen om softwarepatenten te +introduceren weerstaan. Een nieuw verdrag echter, dreigt ontwikkelaars in +Europa en andere landen te onderwerpen aan softwarepatenten in de VS. Het +probleem blijft niet beperkt tot programmeurs; allerlei auteurs worden +geconfronteerd met nieuwe gevaren. Zelfs de censuur van diverse landen kan +wereldwijd effect hebben.</p> + +<p> +Het Haagse verdrag gaat niet over patenten, noch over auteursrecht of +censuur maar het heeft daar wel invloed op. Het gaat over jurisdictie, en +hoe een land om moet gaan met gerechtelijke uitspraken van een ander +land. Het uitgangspunt is zinnig: wanneer iemand je auto in Frankrijk +aanrijdt of het contract met een Frans bedrijf opzegt dan kun je ze in +Frankrijk een proces aandoen en de gerechtelijke uitspraak van kracht laten +worden in het land waar hij leeft (of zijn bezittingen heeft).</p> + +<p> +De overeenkomst wordt problematisch wanneer het uit wordt gebreid met de +verspreiding van informatie — want informatie gaat nu ongehinderd door +alle landen. (Het Internet is slechts één wijze waarop dit +gebeurd). Het gevolg hiervan is dat je vervolgd zou kunnen worden voor de +informatie die je verspreidt in <strong>welk land dan ook</strong> dat deze +overeenkomst tekent en dat je eigen land de uitspraak zal uitvoeren.</p> + +<p> +Wanneer je bijvoorbeeld een softwarepakket uitbrengt in Duitsland (vrij of +niet) en mensen in de VS maken er gebruik van dat zou je aan kunnen worden +geklaagd voor overtreding van één of ander absurd Amerikaans +softwarepatent. Dat gedeelte zit niet in het verdrag — dat zou nu ook +al kunnen gebeuren. Maar op dit moment kun je de uitspraak negeren omdat je +veilig in Duitsland zit en dat weet de houder van het patent. Met de Haagse +overeenkomst zou de Duitse rechtbank gedwongen worden om de Amerikaanse +uitspraak gestand te doen. Oftewel, alle softwarepatenten van alle landen +binnen deze overeenkomst zijn dan van kracht. Het heeft dan geen zin om +softwarepatenten tegen te gaan in Europa, wanneer ze uit de VS, Japan of +Egypte ook gelden.</p> + +<p> +Maar het patentrecht is niet de enige wet die chaos zou kunnen veroorzaken +onder dit verdrag. Veronderstel dat je een column schrijft waarin je je +kritisch uitlaat over een publiek persoon. Wanneer een kopie daarvan in +Engeland wordt gelezen zou iemand je kunnen vervolgen onder de strenge +wetten op smaad die daar gelden. Wellicht dat jouw land je je vrijheid van +meningsuiting geeft maar onder deze overeenkomst betekent dat dan nog niet +dat je daarmee veilig bent.</p> + +<p> +Of stel je publiceert een prijsvergelijking van jouw produkt met die van een +concurrent. Wanneer dit in Duitsland wordt gelezen, waar advertenties met +prijsvergelijkingen niet zijn toegestaan, zou je in Duitsland vervolgd +kunnen worden en de uitspraak zou worden uitgevoerd, waar je je ook +bevindt. (Ik heb intussen vernomen dat deze wet in Duitsland veranderd zou +zijn. Maar dat maakt voor het principe niet uit — ieder land zou een +dergelijke wet kunnen hebben en sommige andere Europese landen hebben hem +misschien nog).</p> + +<p> +Of stel je publiceert een parodie. Wanneer dat in Korea wordt gelezen kun je +daar worden vervolgd omdat Korea geen recht op parodiëren heeft. (Na +het uitkomen van dit artikel heeft het Koreaanse hooggerechtshof dit recht +wel erkend maar ook hier gaat het om het principe.)</p> + +<p> +Stel je hebt politieke overtuigingen die een bepaalde regering verbiedt. Je +zou vervolgd kunnen worden in dat land en de uitspraak zou uit worden +gevoerd in het land waar jij woont.</p> + +<p> +Recentelijk werd Yahoo vervolgd in Frankrijk omdat ze links hadden naar +sites die Nazi-spullen verkochten, wat in Frankrijk verboden is. De Franse +rechter bepaald dat Yahoo Frankrijk deze links moest blokkeren. Yahoo stapte +vervolgens naar de Amerikaanse rechter met de eis dat de Franse uitspraak +niet van kracht zou zijn op de Amerikaanse tak van het bedrijf.</p> + +<p> +Het zal je misschien verbazen dat verbannen Chinese dissidenten Yahoo hierin +steunden. Maar ze wisten waar ze mee bezig waren — hun democratische +beweging staat of valt met de uitspraak in deze zaak.</p> + +<p> +Nazisme is namelijk niet de enige politieke stroming die in sommige landen +verboden is. Kritiek leveren op de Chinese regering is ook verboden — +in China. Wanneer een Franse uitspraak over Nazisme ten uitvoer kan worden +gebracht in de VS, of in jouw land, dan zou een Chinese uitspraak over +anti-Chinese uitlatingen hier ook van kracht kunnen worden. (Het zou wel +eens de reden kunnen zijn dat China ook meedoet in de Haagse +onderhandelingen.) De Chinese overheid kan eenvoudig zijn censuurwetten +aanpassen zodat deze onder de overeenkomst vallen; ze hoeven dan alleen +individuen (en overheidsinstellingen) het recht te geven dissidente +publicaties te kunnen vervolgen.</p> + +<p> +China is niet het enige land dat geen kritiek duldt op zijn regering; ten +tijde van het schrijven van dit artikel procedeerde de regering van Victoria +(Australië) om publicatie te verbieden van een boek met de titel +“Victoria Police Corruption” (Corruptie bij de Politie van +Victoria) met het argument dat het het “gerechtelijk systeem te kijk +zet”. Het boek kun je buiten Australië verkrijgen op het +Internet. Australië doet ook mee met de Haagse onderhandelingen; en dus +zou een Autralische uitspraak om het boek te verbieden, van kracht kunnen +worden in andere landen.</p> + +<p> +Ondertussen worden kritische stukken over de Islam meer en meer gecensureerd +door de Egyptenaren, ook een deelnemer aan de Haagse onderhandelingen; ook +dit zou van kracht kunnen worden in andere landen.</p> + +<p> +Amerikanen kunnen zich op het eerste amendement beroepen om zich te +vrijwaren van vervolging bij hun uitlatingen. Het verdrag staat toe dat een +gerecht de buitenlandse uitspraak verwerpt wanneer dit “in flagrante +tegenspraak met het beleid” is. Dat is een streng criterium. Je kunt +er dus niet op rekenen dat dit je altijd beschermt. De mate van bescherming +wordt daarmee afhankelijk van de rechter die je treft. Het zal je niet +beschermen tegen algemene opvattingen over auteursrecht, handelsmerken of +softwarepatenten, maar het gerecht in de VS zal het wellicht gebruiken om +volledige censuur tegen te gaan.</p> + +<p> +Dat zal je op het Internet echter niet helpen want je <abbr title="Internet +service provider">ISP</abbr> heeft belangen in dat land of de grotere +<abbr>ISP </abbr>s waarmee hij zaken doet. Een uitspraak over censuur zal +dan tegen die <abbr>ISP</abbr> worden uitgesproken in het land waar hij +belangen heeft — en waar de vrijheid van meningsuiting niet zo hoog +staat aangeschreven. De ISP zal hierop reageren door je site te +blokkeren. Het Haagse verdrag zal gerechtelijke uitspraken globaliseren maar +niet de mensenrechten, waardoor iedere lokale bescherming omzeild kan +worden.</p> + +<p> +Lijkt het vreemd om je <abbr>ISP</abbr> een proces aan te doen? Het gebeurt +al. Toen de multinational Danone fabrieken in Frankrijk begon te sluiten +opende Olivier Malnuit een site, jeboycottedanone.com, om dit aan de kaak te +stellen (dit is Frans voor: “ik boycot Danone”). Danone deed hem +een proces aan maar ook zijn provider en de domein registreerder voor het +“vervalsen van goederen” — in April 2001 volgde een +uitspraak die Malnuit verbood de naam “Danone” te gebruiken in +de domeinnaam of in de tekst op de site. Nog erger, de registreerder trok de +domeinnaam terug nog voordat er een gerechtelijke uitspraak was gedaan.</p> + +<p> +De reactie van Franse dissidenten is natuurlijk om hun kritiek nu in het +buitenland te uiten, net als Chinese dissidenten hun kritiek buiten China +uiten. Maar het Haagse verdrag zou het mogelijk maken dat Danone ze overal +zou kunnen aanvallen. Dit artikel zou zelfs kunnen worden gemuilkorft via de +<abbr> ISP</abbr> of de <abbr>ISP</abbr> van de <abbr>ISP</abbr>.</p> + +<p> +De gevolgen van het verdrag zijn niet beperkt tot de huidige wetten. Wanneer +50 landen zich realiseren dat hun gerechtelijke uitspraken hun effect kunnen +hebben door geheel Noord Amerika, Europa en Azië dan zal dat voldoende +verleiding zijn om juist wetten voor dat doel aan te nemen.</p> + +<p> +Stel bijvoorbeeld dat Microsoft auteursrecht wil laten gelden op +programmeertalen en netwerkprotocollen. Ze zouden dan een klein, arm land +kunnen benaderen en beloven daar de komende 20 jaar 50 miljoen dollar per +jaar uit te geven wanneer dat land een wet zal aannemen die het verbiedt om +een computertaal of protocol van Microsoft te implementeren. Er zal zeker +een gegadigde zijn. Wanneer je dan iets maakt wat samenwerkt met dat +Microsoft produkt kunnen zij een proces aanspannen in dat land en het +winnen. Wanneer die rechter je programma zal verbieden, zal dit ook in alle +andere aangesloten landen gebeuren, overeenkomstig het Haagse verdrag.</p> + +<p> +Lijkt dit je onwaarschijnlijk? In 2000 heeft Cisco Liechtenstein onder druk +gezet om softwarepatenten te accepteren. Tevens heeft de grootste lobbyist +van IBM meerdere Europese landen gedreigd met het stopzetten van +investeringen in die landen wanneer ze geen softwarepatenten zouden +accepteren. Ondertussen heeft de vertegenwoordiger van Amerikaanse handel +Jordanië onder druk gezet om mathematische patenten toe te laten.</p> + +<!-- The following link is dead, disabled - mhatta 2002/9/30 --> +<!-- +<A HREF="http://www.usjoft.com/usjoft/memopro/memopro.html"> +patents on +mathematics</A>.<p> +--> +<p> +Een bijeenkomst van consumentenorganisaties (<a href="http://www.tacd.org"> +http://www.tacd.org</a>) heeft in Mei 2001 aanbevolen om patenten, +auteursrecht en handelsmerken buiten het verdrag te houden omdat deze teveel +van elkaar verschilden.</p> + +<p> +Dat is een goede aanbeveling maar lost slechts een deel van het probleem +op. Patenten en bizarre uitbreidingen van het auteursrecht zijn slechts +twee van vele smoezen die gebruikt worden voor censuur in bepaalde +landen. Om het probleem goed op te lossen zouden alle wetten met betrekking +tot het verspreiden van informatie buiten het verdrag moeten vallen en +alleen moeten gelden in het land van herkomst.</p> + +<p> +<!-- link dead, disabled - yavor, 24 Apr 2007 --> +<!-- ; for more information, see +<a href="http://www.noepatents.org/hague"> +http://www.noepatents.org/hague</a>. +--> +In Europa zullen de mensen die vechten tegen softwarepatenten ook aktief +zijn om het verdrag van Den Haag te wijzigen. In de VS wordt het voortouw +genomen door het “Consumer Project for Technology”. Voor meer +informatie, zie <a href= +"http://www.cptech.org/ecom/jurisdiction/hague.html"> +http://www.cptech.org/ecom/jurisdiction/hague.html</a>.</p> + +<p> +Vandaag (6 Juni 2001) begint een diplomatiek overleg over de details van het +verdrag. We moeten de ministeries en het publiek zo snel mogelijk overtuigen +van de gevaren van dit verdrag.</p> + +<hr /> + +<!-- link dead, disabled - yavor, 24 Apr 2007 --> +<!-- +You can read a draft of the Hague +treaty <a href="http://www.hcch.net/e/conventions/draft36e.html"> +here</a>.</p> +--> +<p> +Meer informatie over de problemen met dit verdrag zijn te vinden op: <a +href= "http://web.lemuria.org/DeCSS/hague.html"> +http://web.lemuria.org/DeCSS/hague.html</a>.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Richard Stallman<br /> +Copyright © 2001 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/imperfection-isnt-oppression.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/imperfection-isnt-oppression.html new file mode 100644 index 0000000..68dec72 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/imperfection-isnt-oppression.html @@ -0,0 +1,135 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/imperfection-isnt-oppression.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Onvolledig is niet hetzelfde als onderdrukking - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/imperfection-isnt-oppression.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Onvolledig is niet hetzelfde als onderdrukking</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p>Als een vrij programma niet alle functionaliteiten bevat die gebruikers +zouden willen hebben is dat jammer; we moedigen mensen aan om toe te voegen +wat nu nog mist. Sommigen gaan nog verder en beweren dat een programma geen +vrije software is als het bepaalde functionaliteit mist—dat het +gebruikers vrijheid 0 ontzegt (de vrijheid om het programma uit te voeren +zoals jij wenst) of situaties waarvoor het programma niet is gemaakt. Dit +argument is misplaatst omdat het is gebaseerd op het relateren van +bekwaamheid met vrijheid, en onvolledigheid met onderdrukking.</p> + +<p>Elk programma heeft onvermijdelijk bepaalde functionaliteiten en ontbeert +andere die wellicht gewenst zijn. Er zijn bepaalde taken die het programma +kan doen, en andere die het niet kan doen zonder extra werk. Dat is de aard +van software.</p> + +<p>Als een bepaalde functionaliteit mist kan dat betekenen dat sommige +gebruikers het programma totaal onbruikbaar vinden. Als je bijvoorbeeld +alleen grafische interfaces snapt, zou een commandolijn-programma wel eens +onmogelijk te gebruiken kunnen zijn. Als je het scherm niet kunt zien, kan +een programma zonder schermlezer onmogelijk te gebruiken zijn voor jou. Als +je alleen Grieks spreekt is een programma met menu's en berichten in het +Engels wellicht onmogelijk te gebruiken voor jou. Als jouw programma's zijn +geschreven in Ada, is het voor jou niet mogelijk om een C-compiler te +gebruiken. Om je deze hindernissen zelf te laten overbruggen is te veel +gevraagd. Vrije software zou echt de functionaliteit moeten bieden die je +nodig hebt.</p> + +<p>Vrije software zou het echt moeten leveren, maar de afwezigheid van een +bepaalde functie zorgt er niet voor dat een programma niet-vrij is, omdat +het onvolledig is, geen onderdrukking.</p> + +<p>Een programma niet-vrij maken is een onrecht dat gepleegd wordt door de +ontwikkelaar, die de gebruikers vrijheid ontzegt. De ontwikkelaar verdient +hiervoor afkeuring. Het is belangrijk om die ontwikkelaar te berispen, omdat +niemand anders die onrechtvaardigheid ongedaan kan maken zolang de +ontwikkelaar ermee door gaat. We kunnen de slachtoffers redden door een +vrije vervanging te ontwikkelen, en we doen dit, maar we kunnen het +niet-vrije programma niet vrij maken.</p> + +<p>Je doet niets verkeerd door een vrij programma te ontwikkelen zonder daarbij +een belangrijke functie toe te voegen. Je doet iets goeds maar wellicht niet +al het goede dat mensen nodig hebben. Niemand verdient afkeuring vanwege het +niet ontwikkelen van die bepaalde functionaliteit, omdat elk bekwaam persoon +het zou kunnen doen. Het zou ondankbaar en nutteloos zijn om de auteurs van +het vrije programma eens fijntjes te laten weten dat ze niet wat extra werk +hebben gedaan.</p> + +<p>Wat we wel kunnen doen is vermelden dat het afmaken van de taak wat extra +werk vereist. Dat is constructief, omdat het ons helpt om iemand te +overtuigen dat werk te doen.</p> + +<p>Als je denkt dat een bepaalde uitbreiding van een vrij programma belangrijk +is, maak dat dan op respectvolle manier duidelijk aan diegenen die aan het +programma bijdragen. Bekritiseer alsjeblieft niet de mensen die nuttige code +hebben bijgedragen. Je kunt de ontwikkelaars van het programma vragen om hun +aandacht te richten op de missende functie als zij tijd hebben voor meer +werk. Je kunt je hulp aan hen aanbieden. </p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2014 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/07/24 14:28:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/initial-announcement.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/initial-announcement.html new file mode 100644 index 0000000..a353ce8 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/initial-announcement.html @@ -0,0 +1,315 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/initial-announcement.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Over het GNU Project - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/initial-announcement.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Eerste Aankondiging</h2> + +<p> Dit is de originele aankondiging van het GNU project, geschreven door <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> op 27 September 1983.</p> + +<p> De ware geschiedenis van het GNU Project is op vele punten afgeweken van dit +eerste plan. Het begin werd bijvoorbeeld vertraagd tot Januari 1984 en +diverse details van <a href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> +werden jaren later pas geformuleerd.</p> + +<h3>Bevrijd Unix!</h3> + +<p>Vanaf eind November ga ik me toeleggen op het schrijven van een compleet +besturingssysteem, uitwisselbaar met Unix, met de naam GNU (voor Gnu's Not +Unix - GNU is geen Unix, nvdv) en dat ga ik weggeven<a href="#f1">(1)</a> +aan iedereen die het gebruiken kan. Een bijdrage in de kosten, of in de vorm +van hulp, programma's of systemen is hierbij nodig.</p> + +<p>Om te beginnen zal GNU een kernel hebben met daarbij alle hulpprogramma's +benodigd voor het schrijven en uitvoeren van C programma's: editor, C +compiler, linker, assembler en nog zo wat dingen. Hierna zullen we een +tekstzetter, een YACC, een Empire spelletje, een spreadsheet en honderden +andere programma's toevoegen. We hopen op termijn alle programma's te kunnen +leveren die je normaal gesproken op een Unix systeem kunt verwachten en nog +meer bruikbaars zoals online- en papieren handleidingen.</p> + +<p>GNU zal in staat zijn Unix programma's uit te voeren maar zal niet identiek +zijn aan Unix. We zullen verbeteringen aanbrengen waar we het nodig achten, +daarbij afgaand op onze ervaring met andere besturingssystemen. Meer +specifiek willen we langere bestandsnamen ondersteunen, versienummering van +bestanden, een robuust bestandssysteem dat een kapotte schijf kan overleven, +wellicht het automatisch completeren van bestandsnamen, ondersteuning van +hardware-onafhankelijke schermen— en op termijn een window-systeem +gebaseerd op Lisp via welke meerdere Lisp programma's en normale +Unix-programma's een scherm kunnen delen. Zowel C als Lisp zullen er op +zitten als talen voor systeemprogrammering. We zullen netwerksoftware +hebben, gebaseerd op het Chaosnet protocol van het MIT, een grote +verbetering ten opzichte van UUCP. We zullen misschien zelfs wel iets hebben +wat uitwisselbaar is met UUCP.</p> + + +<h3>Wie Ben Ik?</h3> + +<p>Ik ben Richard Stallman, uitvinder van de veel nagemaakte editor EMACS, nu +bij het laboratorium voor kunstmatige intelligentie aan het MIT. Ik heb veel +gewerkt met compilers, editors, debuggers, commando interpreters, het +Incompatible Timesharing System en het Lisp Machine besturingssysteem. Ik +heb als eerste geëxperimenteerd met hardware-onafhankelijke +ondersteuning van schermen in ITS. Daarnaast heb ik een robuust +bestandssysteem ontwikkeld wat kapotte schijven overleeft en twee window +systemen voor Lisp machines.</p> + +<h3>Waarom Ik GNU Moet Maken</h3> + +<p>Ik vind het een gulden regel dat wanneer ik een programma goed vind, ik het +moet kunnen delen met mensen die het ook goed vinden. Ik kan het niet met +mijn geweten overeenstemmen om een geheimhoudingsverklaring te ondertekenen +of een software licentie.</p> + +<p>Om toch verder te kunnen werken met computers zonder mijn geweten geweld aan +te doen heb ik besloten om een dusdanige hoeveelheid vrije software te maken +dat ik verder met computers kan werken zonder daarbij niet-vrije software te +hoeven gebruiken.</p> + + +<h3>Hoe Jij Bij Kunt Dragen</h3> + +<p>Ik vraag computerfabrikanten om financiële bijdragen en om machines. Ik +vraag aan individuen bijdragen in de vorm van programma's of +programmeer-inspanning.</p> + +<p>Eén fabrikant heeft al een machine bijgedragen. Maar we kunnen er +meer gebruiken. Een voordeel wanneer je een machine doneert is dat het GNU +systeem hier het eerst op zal draaien. De machine moet wel in een normale +woonwijk kunnen functioneren en geen aparte koeling of voeding nodig hebben.</p> + +<p>Individuele programmeurs kunnen bijdragen door een Unix-onderdeel na te +maken en dit aan mij te geven. Voor de meeste projecten is dit soort +gedistribueerd, part-time werken heel moeilijk te coördineren; de +diverse onafhankelijk gemaakte onderdelen zouden niet samenwerken. Maar voor +dit specifieke doel, het vervangen van Unix, is het geen probleem. De meeste +specificaties voor de koppelingen liggen al vast door de uitwisselbaarheid +met Unix. Wanneer iedere bijdrage met Unix kan werken, zal het ook wel met +GNU werken.</p> + +<p>Wanneer ik financiële bijdragen ontvang kan ik wat mensen full- of +parttime inhuren. Het salaris zal niet hoog zijn maar ik zoek mensen die het +helpen van de mensheid minstens zo belangrijk vinden als geld. Ik zie dit +meer als een mogelijkheid om mensen met inzet in staat te stellen zich +volledig op de GNU-taak te concentreren zonder dat ze zich zorgen hoeven +maken over brood op de plank.</p> + + +<p>Neem contact met mij op voor meer informatie.</p> + +<p>Arpanet mail:<br /> + RMS@MIT-MC.ARPA</p> + +<p>Usenet:<br /> + ...!mit-eddie!RMS@OZ<br /> + ...!mit-vax!RMS@OZ</p> + +<p>US Snail:<br /> + Richard Stallman<br /> + 166 Prospect St<br /> + Cambridge, MA 02139</p> + + +<h4 id="f1">Ongelukkige woordkeus</h4> + +<p>Hier was sprake van een ongelukkige woordkeus. De bedoeling was dat niemand +hoefde te betalen voor <b>toestemming</b> om het GNU systeem te +gebruiken. Maar deze woorden dekten de lading niet en velen interpreteerden +het dat je voor de distributie van kopieën van GNU weinig of niets +mocht berekenen. Dat is nooit de bedoeling geweest.</p> + +<h3>Originele bericht</h3> + +<p>Om compleet te zijn wordt hieronder nog eens de originele email integraal +getoond.</p> + +<div dir="ltr"> +<pre><!--TRANSLATORS: Don't translate anything except the headers.--> + +From CSvax:pur-ee:inuxc!ixn5c!ihnp4!houxm!mhuxi!eagle!mit-vax!mit-eddie!RMS@MIT-OZ +From: RMS%MIT-OZ@mit-eddie +Newsgroups: net.unix-wizards,net.usoft +Subject: new Unix implementation +Date: Tue, 27-Sep-83 12:35:59 EST +Organization: MIT AI Lab, Cambridge, MA + +Free Unix! + +Starting this Thanksgiving I am going to write a complete +Unix-compatible software system called GNU (for Gnu's Not Unix), and +give it away free<a href="#f1">(1)</a> to everyone who can use it. +Contributions of time, money, programs and equipment are greatly +needed. + +To begin with, GNU will be a kernel plus all the utilities needed to +write and run C programs: editor, shell, C compiler, linker, +assembler, and a few other things. After this we will add a text +formatter, a YACC, an Empire game, a spreadsheet, and hundreds of +other things. We hope to supply, eventually, everything useful that +normally comes with a Unix system, and anything else useful, including +on-line and hardcopy documentation. + +GNU will be able to run Unix programs, but will not be identical +to Unix. We will make all improvements that are convenient, based +on our experience with other operating systems. In particular, +we plan to have longer filenames, file version numbers, a crashproof +file system, filename completion perhaps, terminal-independent +display support, and eventually a Lisp-based window system through +which several Lisp programs and ordinary Unix programs can share a screen. +Both C and Lisp will be available as system programming languages. +We will have network software based on MIT's chaosnet protocol, +far superior to UUCP. We may also have something compatible +with UUCP. + + +Who Am I? + +I am Richard Stallman, inventor of the original much-imitated EMACS +editor, now at the Artificial Intelligence Lab at MIT. I have worked +extensively on compilers, editors, debuggers, command interpreters, the +Incompatible Timesharing System and the Lisp Machine operating system. +I pioneered terminal-independent display support in ITS. In addition I +have implemented one crashproof file system and two window systems for +Lisp machines. + + +Why I Must Write GNU + +I consider that the golden rule requires that if I like a program I +must share it with other people who like it. I cannot in good +conscience sign a nondisclosure agreement or a software license +agreement. + +So that I can continue to use computers without violating my principles, +I have decided to put together a sufficient body of free software so that +I will be able to get along without any software that is not free. + + +How You Can Contribute + +I am asking computer manufacturers for donations of machines and money. +I'm asking individuals for donations of programs and work. + +One computer manufacturer has already offered to provide a machine. But +we could use more. One consequence you can expect if you donate +machines is that GNU will run on them at an early date. The machine had +better be able to operate in a residential area, and not require +sophisticated cooling or power. + +Individual programmers can contribute by writing a compatible duplicate +of some Unix utility and giving it to me. For most projects, such +part-time distributed work would be very hard to coordinate; the +independently-written parts would not work together. But for the +particular task of replacing Unix, this problem is absent. Most +interface specifications are fixed by Unix compatibility. If each +contribution works with the rest of Unix, it will probably work +with the rest of GNU. + +If I get donations of money, I may be able to hire a few people full or +part time. The salary won't be high, but I'm looking for people for +whom knowing they are helping humanity is as important as money. I view +this as a way of enabling dedicated people to devote their full energies to +working on GNU by sparing them the need to make a living in another way. + + +For more information, contact me. +Arpanet mail: + RMS@MIT-MC.ARPA + +Usenet: + ...!mit-eddie!RMS@OZ + ...!mit-vax!RMS@OZ + +US Snail: + Richard Stallman + 166 Prospect St + Cambridge, MA 02139 +</pre> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1983, 1999, 2007, 2008, 2009, 2013, 2014 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:52 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ipjustice.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ipjustice.html new file mode 100644 index 0000000..906fd24 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ipjustice.html @@ -0,0 +1,120 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/ipjustice.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wijs het voorstel voor strengere handhaving van intellectueel eigendom af - +GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/ipjustice.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Wijs het voorstel voor strengere handhaving van intellectueel eigendom af</h2> + +<p> +Een verbond van burgerrechtenbeweging en consumentenorganisaties strijden +tegen nieuwe voorstellen voor zwaardere straffen bij schendingen van het +auteurs- en patentrecht: +</p> + +<p> +<a +href="http://www.ipjustice.org/digital-rights/ipj-white-paper-acta-2008/"> +http://www.ipjustice.org/digital-rights/ipj-white-paper-acta-2008/</a> +</p> + +<p> +De FSF is ook tegen deze voorstellen maar we hebben de verklaring niet +ondertekend omdat die ons niet ver genoeg gaat. Europese wetgeving is al +veel te beperkend dus alleen strijden tegen nog meer beperkingen is niet +genoeg. Het is fout om mensen te verbieden muziek en ander uitgegeven werk +te delen. Alleen draconische maatregelen zal mensen hiervan weerhouden. Het +is dus geen verrassing dat dit soort maatregelen nu worden voorgesteld. Maar +om alleen die maatregelen te bestrijden en niet de oorzaak ervan is +onvoldoende. Zelfs het gebruik van de term “intellectueel +eigendom” is al bedenkelijk omdat het een <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty"> +propagandakreet</a> is die wordt gebruikt door degenen die deze beperkingen +nastreven. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003, 2008, 2013, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/05/22 08:01:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/java-trap.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/java-trap.html new file mode 100644 index 0000000..5ff7598 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/java-trap.html @@ -0,0 +1,286 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/java-trap.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrij maar geketend - De Java-valstrik - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/java-trap.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrij maar geketend - De Java-valstrik</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + + +<div class="announcement"><blockquote><h3>Mededeling</h3> +<p>Sinds publicatie van dit artikel heeft Sun (nu onderdeel van Oracle) het +grootste deel van de referentie-implementatie van het Java-platform onder de +GNU General Public License <a +href="http://www.fsf.org/news/fsf-welcomes-gpl-java.html">uitgebracht</a>, +en er is nu een vrij ontwikkelplatform voor Java. Daarmee vormt de +Java-programmeertaal niet langer een valkuil.</p> + +<p>Oppassen echter, niet ieder Java platform is hiermee vrij. Sun verspreidt +ook nog steeds een uitvoerbare versie die niet vrij is, evenals andere +bedrijven.</p> + +<p>De vrij omgeving voor Java heet IcedTea; dit bevat ook de broncode die Sun +vrij heeft gegeven. Die moet je dus gebruiken. Veel GNU/Linux-distributies +bevatten IcedTea maar sommigen bevatten niet-vrije varianten. (Opmerking in +oktober 2015: de vrije implementatie van Java staat in veel +GNU/Linux-distributies bekend als OpenJDK.)</p> + +<p>Om te kunnen achterhalen of je Java-programma's goed in een vrije omgeving +zullen draaien zul je met IcedTea moeten ontwikkelen. Theoretisch zouden de +platformen uitwisselbaar moeten zijn maar dat is nooit voor 100 procent.</p> + +<p>Verder zijn er niet-vrije programma's in omloop met “Java” in +hun naam, zoals JavaFX, en zijn er niet-vrije Java-pakketten die je wellicht +zou willen gebruiken maar dat niet moet doen. Controleer dus altijd de +licenties. Wanneer je Swing gebruikt, vergewis je er dan van dat je de vrije +versie gebruikt die in IcedTea zit. (Opmerking in oktober 2015: een vrije +vervanging voor JavaFX, OpenJFX genaamd, is uitgebracht.)</p> + +<p>Desalniettemin blijft het hier beschreven probleem relevant omdat andere +niet-vrije programmabibliotheken of platformen hetzelfde probleem zouden +kunnen bevatten. Laat deze geschiedenis van Java dus een les zijn om +toekomstige valstrikken te voorkomen.</p> + +<p>Zie verder: <a href="/philosophy/javascript-trap.html">De +JavaScript-valstrik</a>.</p> +</blockquote> +</div> + +<p>12 april 2004</p> + +<p> + Wanneer je programma vrije software is, is het van zichzelf ethisch +verantwoord—maar er loert een valstrik waar je voor uit moet +kijken. Hoewel je programma zelf vrij is kan het toch beperkingen hebben +door andere software waar het van afhankelijk is. Omdat dit probleem vooral +speelt bij Java-programma's noemen we het de Java-valstrik. +</p> + +<p> + Een programma is vrije software wanneer gebruikers ervan bepaalde +belangrijke vrijheden krijgen. Grof gezegd zijn dit: de vrijheid een +programma te gebruiken, de vrijheid het te bestuderen en de broncode te +veranderen, de vrijheid de broncode en binaire code opnieuw te verspreiden +en de vrijheid om nieuwe, verbeterde versies ervan te publiceren (zie ook <a +href= "/philosophy/free-sw.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html</a>). Of een programma vrij is of +niet is geheel afhankelijk van de licentie die erop van kracht is. +</p> + +<p> + De vraag of het programma gebruikt kan worden in de vrije wereld, door +mensen die in vrijheid behoren te leven, is moeilijker te beantwoorden. Dit +wordt niet alleen bepaald door de licentie van een programma, want geen +enkel programma werkt in totale isolatie. Ieder programma is afhankelijk van +andere programma's. Het moet bijvoorbeeld gecompileerd worden of +geïnterpreteerd en is daarmee afhankelijk van een compiler of +interpretator. Wanneer het gecompileerd wordt naar byte-code is het ook nog +eens afhankelijk van een byte-code interpretator. Verder heeft het +programmabibliotheken nodig om te draaien en het zou ook nog andere +programma's kunnen starten die in andere processen draaien. Al die +programma's vormen afhankelijkheden. Die afhankelijkheden kunnen nodig zijn +voor het programma om überhaupt te draaien of alleen voor bepaalde +stukjes functionaliteit. Hoe dan ook, het programma, in zijn geheel of +gedeeltelijk, kan niet draaien zonder de afhankelijkheden. +</p> + +<p> + Wanneer sommige van die afhankelijkheden van een programma niet vrij zijn, +betekent het dat het programma, of een gedeelte daarvan, niet kan draaien op +een compleet vrij systeem—het is onbruikbaar in de vrije +wereld. Natuurlijk, we kunnen het programma verspreiden en kopieën +houden op onze machines maar dat heeft weinig nut als we ze niet kunnen +laten draaien. Het programma mag dan vrije software zijn, het wordt bij +wijze van spreken geketend door zijn niet-vrije afhankelijkheden. +</p> + +<p> + Dit probleem kan zich voordoen in alle software, geschreven in welke taal +dan ook. Een vrij programma bijvoorbeeld dat alleen op Microsoft Windows +draait is duidelijk onbruikbaar in de vrije wereld. Maar software op +GNU/Linux kan ook onbruikbaar zijn wanneer het afhankelijk is van andere, +niet-vrije, software. In het verleden waren Motif (voordat we LessTif +hadden) en Qt (voordat de ontwikkelaars het vrije software maakten) grote +veroorzakers van dit probleem. De meeste 3D-videokaarten werken alleen +volledig met niet-vrije stuurprogramma's die ook een oorzaak van het +probleem vormen. Maar de grootste bron van problemen op dit moment is Java, +mede doordat veel mensen die vrije software schrijven Java sexy +vinden. Verblind door de aantrekkingskracht van de taal zien ze het probleem +van de afhankelijkheden over het hoofd en raken verstrikt in de +Java-valstrik. +</p> + +<p> + De Java-implementatie door Sun is niet vrij. De standaard Java-bibliotheken +zijn ook niet vrij. We hebben echter wel vrije versies van Java, zoals de <a +href="http://gcc.gnu.org/java/">GNU-compiler voor Java</a> (GCJ) en <a href= +"/software/classpath">GNU Classpath</a>, maar die ondersteunen nog niet alle +mogelijkheden. We zijn bezig met een inhaalslag. +</p> + +<p> + Wanneer je een Java-programma op het Java-platform van Sun ontwikkelt loop +je het risico Sun-specifieke dingen te gebruiken zonder dat je het door +hebt. Wanneer je daar maanden later achter komt kan het ook weer maanden +kosten voordat je die afhankelijkheid eruit hebt. Je zou dan kunnen +verzuchten: “Het is teveel werk om opnieuw te beginnen”. Op dat +moment is je programma verstrikt geraakt in de Java-valstrik; het is niet +meer bruikbaar in de vrije wereld. +</p> + +<p> + De enige betrouwbare methode om de valstrik te omzeilen is alleen een vrije +implementatie van Java op je systeem toe te laten. Wanneer je op die manier +iets specifieks gebruikt van Java of een bibliotheek wat nog niet wordt +ondersteund, kom je er direct achter en kun je meteen je code aanpassen. +</p> + +<p> + Sun blijft bezig met het ontwikkelen van nieuwe “standaard” +Java-bibliotheken en ze zijn bijna allemaal niet-vrij; in veel gevallen is +zelfs de specificatie van de bibliotheek een handelsgeheim en de meest +recente versie van de licentie van Sun voor deze specificaties verbiedt +zelfs publicatie van implementaties die niet volledig zijn. (Zie <a href= +"http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/JSPA2.pdf"> +http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/JSPA2.pdf</a> en <a href= +"http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/final/jsr129/j2me_pb-1_0-fr-spec-license.html"> +http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/final/jsr129/j2me_pb-1_0-fr-spec-license.html</a> +voor voorbeelden). +</p> + +<p> + Gelukkig laat die licentie wel toe dat er een vrije implementatie +uitgebracht kan worden; anderen die deze bibliotheek dan ontvangen mogen hem +dan wel veranderen en hoeven niet volledig aan de specificatie te +voldoen. Maar deze vereiste beperkt wel de mogelijkheid om via een +samenwerkingsmodel een vrije implementatie te maken. In een dergelijk model +moet je onvolledige versies publiceren wat diegenen die de specificatie +hebben gelezen niet mogen doen. +</p> + +<p> + In de begintijd van de vrije software beweging was het onmogelijk om geen +afhankelijkheden te hebben met niet-vrije programma's. Voordat we de GNU +C-compiler hadden was ieder C-programma (vrij of niet), afhankelijk van een +niet-vrije C-compiler. Voordat we de GNU C-bibliotheek hadden was ieder +programma afhankelijk van een niet-vrije C-bibliotheek. Voordat we Linux +hadden, de eerste vrije kernel, was ieder programma afhankelijk van een +niet-vrije kernel. Voordat we Bash hadden moest ieder script +geïnterpreteerd worden door een niet-vrije shell. Deze beperkende +afhankelijkheden waren onvermijdelijk maar dit was acceptabel omdat ons plan +was ze in de toekomst hiervan te redden. Ons hogere doel, een zelfstandig +besturingssysteem, zou een vrije vervanging hebben voor al deze +afhankelijkheden; wanneer we dit doel zouden bereiken zouden al onze +programma's gered zijn. Aldus geschiedde: met het GNU/Linux-systeem kunnen +we deze programma's laten draaien op een vrij platform. +</p> + +<p> + Vandaag de dag is het anders. We hebben krachtige vrije besturingssystemen +en een hoop vrije programmeer-hulpmiddelen. Wat je ook wilt doen, je kunt +het op een vrij platform doen; er is geen reden meer om een niet-vrije +afhankelijkheid te accepteren, zelfs niet voor even. Mensen raken +voornamelijk nog verstrikt omdat ze er niet goed over nadenken. De simpelste +oplossing voor deze Java-valstrik is door mensen aan te leren dit te +vermijden. +</p> + +<p> + Om je Java-code te beschermen tegen de Java-valstrik moet je een vrije +Java-ontwikkelomgeving installeren en die gebruiken. Meer in het algemeen, +wat voor taal je ook gebruikt, let op en controleer de vrije status van de +afhankelijkheden van je programma. De makkelijkste manier om dit na te gaan +is door te kijken of het programma in de lijst van vrije software (<a href= +"http://www.fsf.org/directory">http://www.fsf.org/directory</a>) staat. Als +hij niet in die lijst voorkomt dan kun je altijd nog zijn licentie nagaan op +de lijst van vrije licenties (<a href= "/licenses/license-list.html"> +http://www.gnu.org/licenses/license-list.html</a>). +</p> + +<p> + We proberen nu de verstrikte Java-programma's te redden dus als je een zwak +hebt voor Java wordt je van harte uitgenodigd om te helpen bij de +ontwikkeling van GNU Classpath. Het testen van je programma met de +GCJ-compiler en GNU Classpath en problemen met reeds gebouwde klassen +rapporteren is ook nuttig. Het afmaken van GNU Classpath vergt echter tijd; +indien er meer niet-vrije programmabibliotheken toegevoegd blijven worden +zullen we wellicht nooit bij raken. Dus keten je vrije software alsjeblieft +niet. Wanneer je nu een applicatie gaat schrijven, doe het dan zo dat het +vanaf het begin op vrije voorzieningen draait. +</p> + +<h3>Zie ook:</h3> +<p><a href="/philosophy/sun-in-night-time.html">Het Merkwaardige Incident van +Sun in de Nacht</a></p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004, 2010, 2015 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/05/22 08:01:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/javascript-trap.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/javascript-trap.html new file mode 100644 index 0000000..34d6db7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/javascript-trap.html @@ -0,0 +1,305 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/javascript-trap.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/javascript-trap.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/javascript-trap.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/javascript-trap.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-12-11" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De JavaScript-valstrik</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/javascript-trap.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>De JavaScript-valstrik</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p><strong>Waarschijnlijk voer je elke dag niet-vrije programma's uit op je +computer zonder dat je het door hebt—via je webbrowser.</strong></p> + +<!-- any links that used to point to the appendices should point to + free-your-javascript.html instead. --> +<blockquote> +<p>Websitebeheerders: er zijn <a +href="/software/librejs/free-your-javascript.html">diverse methoden</a> om +de licentie van JavaScript-programma's op een website aan te geven.</p> +</blockquote> + +<p>In de vrijesoftwaregemeenschap is het bekend dat niet-vrije programma's hun +gebruikers misbruiken. Sommigen onder ons verdedigen onze vrijheid weigeren +door alle private software op onze computers af te wijzen. Vele anderen +beschouwen onvrijheid als een zeer slechte eigenschap van het programma.</p> + +<p>Veel gebruikers zijn zich ervan bewust dat deze kwestie ook van toepassing +is op add-ons die in de webbrowser geïnstalleerd kunnen worden, omdat +ook deze vrij of niet-vrij kunnen zijn. Maar browsers gebruiken andere +niet-vrije programma's zonder jou daar eerst toestemming voor te vragen of +zelfs over te informeren—programma's die zich in webpagina's +bevinden. Deze programma's worden meestal geschreven in JavaScript, maar +andere programmeertalen worden ook gebruikt.</p> + +<p>JavaScript (officieel ECMAScript genoemd, maar weinigen gebruiken die naam) +werd eerst gebruikt voor kleine details in webpagina's, zoals schattige maar +niet-essentiële functies om te bladeren door webpagina's. Het was +acceptabel om deze te beschouwen als uitbreidingen van de HTML-opmaak, in +plaats van echte software; het was geen belangrijke kwestie.</p> + +<p>Veel websites gebruiken JavaScript nog steeds op die manier, maar andere +websites gebruiken het voor veelomvattende programma's die grote taken +uitvoeren. Neem bijvoorbeeld Google Docs; het probeert een +JavaScript-programma naar je machine te downloaden dat een halve megabyte +groot is, in een compacte vorm die we Obfuscript noemen, omdat het geen +commentaar bevat en nauwelijks spaties, en de namen van methoden zijn +één letter lang. De broncode van een programma is de vorm die +het liefst gebruikt wordt om het te bewerken; de compacte code is niet de +broncode, en de echte broncode van dit programma is niet beschikbaar voor de +gebruiker.</p> + +<p>Veel van deze programma's zijn niet alleen niet-vrij, maar ook malware, +omdat ze <a href="http://github.com/w3c/fingerprinting-guidance/issues/8">de +gebruiker bespioneren</a>.</p> + +<p>Browsers vertellen je normaal gesproken niet wanneer zij +JavaScript-programma's laden. Sommige browsers hebben de mogelijkheid om +JavaScript geheel uit te schakelen, maar zelfs als je je bewust bent van +deze kwestie, zou het grote moeite kosten om de niet-triviale, niet-vrije +programma's te identificeren en deze te blokkeren. Echter, zelfs in de +vrije-softwaregemeenschap zijn de meeste gebruikers zich niet bewust van +deze kwestie; het zwijgen van de browser verhult het.</p> + +<p>Het is mogelijk om JavaScript-programma's als vrije software uit te brengen, +door het verspreiden van de broncode onder een vrije-software licentie. Als +het programma zelf-bevattend is—zijn functioneren en doel zijn +onafhankelijk van de pagina waarin het geleverd werd—is dat prima; je +kunt het programma kopiëren naar je eigen computer, het wijzigen, en +dat bestand openen met een browser om het uit te voeren. Maar dat is een +ongebruikelijk geval.</p> + +<p>In het gebruikelijke geval zijn JavaScript-programma's bedoeld om te werken +met een bepaalde pagina of website, en de pagina of website hangt voor zijn +functioneren van deze programma's af. Dan speelt een ander probleem: zelfs +als de broncode van het programma beschikbaar is, bieden browsers je geen +manier aan om jouw aangepaste versie uit te voeren in plaats van de +originele versie bij het bezoeken van die pagina of website. Het effect +lijkt op tivoisatie (waarbij je de software niet kunt vervangen), hoewel het +in principe niet zo moeilijk is op te lossen.</p> + +<p>JavaScript is niet de enige programmeertaal die websites gebruiken om +programma's naar de gebruiker te sturen. Flash ondersteunt programmeren door +middel van een uitgebreide variant van JavaScript; als we ooit een compleet +vrije Flash-speler hebben, moeten we omgaan met de kwestie van niet-vrije +Flash-programma's. Silverlight heeft een vergelijkbaar probleem, maar dan +erger, omdat Microsoft het gebruikt als een platform voor niet-vrije +codecs. Een vrije vervanging van Silverlight is niet genoeg voor de vrije +wereld totdat het normaal gesproken geleverd wordt met vrije vervangingen +voor codecs.</p> + +<p>Java-applets worden ook in de browser uitgevoerd en hebben vergelijkbare +problemen. Over het algemeen zal elke vorm van applet dit soort problemen +hebben. Wanneer we een vrije uitvoeringsomgeving hebben voor een applet +brengt dat ons alleen ver genoeg om het probleem te ervaren.</p> + +<p>Het is theoretisch mogelijk om te programmeren in HTML en CSS, maar in de +praktijk is deze mogelijkheid gelimiteerd en niet gemakkelijk; het zou een +ware prestatie zijn om iets te programmeren in deze talen. Dergelijke +programma's zouden vrij moeten zijn, maar CSS is anno 2016 geen serieus +probleem voor de vrijheid van gebruikers.</p> + +<p>Er heeft zich een sterke beweging ontwikkeld die oproept dat websites alleen +communiceren door middel van formaten en protocollen die vrij zijn (sommigen +zeggen "open"); wat betekent dat de documentatie gepubliceerd is +en iedereen vrij is het te implementeren. Met de aanwezigheid van +programma's in webpagina's is die eis noodzakelijk, maar niet +voldoende. JavaScript zelf, als formaat, is vrij, en het gebruiken van +JavaScript in een webpagina is niet noodzakelijkerwijs slecht. Echter, zoals +we hierboven hebben gezien, hoeft het ook niet goed te zijn. Wanneer de +website een programma naar de gebruiker verzendt, is het niet niet genoeg +als het programma is geschreven in een gedocumenteerde en onbelemmerde taal; +het programma moet zelf ook vrij zijn. “Alleen vrije programma's die +naar de gebruiker verzonden worden” moet onderdeel worden van de eisen +voor behoorlijk gedrag voor websites. </p> + +<p>Het stilletjes laden en uitvoeren van niet-vrije programma's is +één van de problemen die zich voordoen bij +"web-applicaties". De term "webapplicatie" is bedacht om +het fundamentele verschil, tussen software die geleverd wordt aan de +gebruikers en software die uitgevoerd wordt op een server, te +verzwijgen. Het kan verwijzen naar een gespecialiseerd clientprogramma dat +wordt uitgevoerd in een browser; het kan verwijzen naar gespecialiseerde +serversoftware; het kan verwijzen naar een gespecialiseerd clientprogramma +dat hand in hand samenwerkt met gespecialiseerde serversoftware. De client- +en server-kant brengen verschillende ethische kwesties aan het licht, zelfs +als ze zo hecht samenwerken dat ze mogelijkerwijs gedeeltes van een enkel +programma zijn. Dit artikel spreekt slechts over de kwestie van de software +aan de client-kant. We benoemen de serverkwestie apart.</p> + +<p>Hoe kunnen we, in praktisch opzicht, omgaan met het probleem van niet-vrije +JavaScript-programma's in webpagina's? De eerste stap is vermijden het uit +te voeren.</p> + +<p>Wat bedoelen we met "niet-triviaal"? Hier is geen vaste grens +voor, dus gaat het om het ontwerpen van een simpele eis die goede resultaten +geeft, in plaats van het juiste antwoord te vinden.</p> +<p> +Ons voorlopige beleid is om een JavaScript-programma niet-triviaal te +beschouwen als:</p> + +<ul> + <li>het een AJAX-verzoek doet of samen wordt geladen met scripts die een +AJAX-verzoek doen,</li> + + <li>het externe scripts dynamisch laadt of tezamen wordt geladen met scripts die +dit doen,</li> + + <li>het functies of methoden definieert en een extern script laadt (uit html) of +als zo'n script wordt geladen,</li> + + <li>het dynamische JavaScript-constructies gebruikt die moeilijk te analyseren +zijn zonder het programma te interpreteren, of als het wordt geladen tezamen +met scripts die dergelijke constructies gebruiken. Deze constructies zijn: + <ul> + <li>het gebruikmaken van de eval-functie,</li> + <li>methoden aanroepen met de rechte-haken-notatie,</li> + <li>het gebruiken van enige andere constructie dan een tekstreeks met bepaalde +methoden (Obj.write, Obj.createElement, ...).</li> + </ul> + </li> +</ul> + +<p>Hoe kunnen we uitvinden of JavaScript-code vrij is? In een <a +href="/licenses/javascript-labels.html">apart artikel</a> stellen we een +conventie voor waarmee niet-triviale JavaScript-programma's in een webpagina +de URL kunnen aangeven waar de broncode staat, alsmede zijn licentie, door +middel van gestilleerd commentaar.</p> + +<p>Tenslotte moeten we vrije browsers wijzigen zodat zij niet-triviale, +niet-vrije JavaScript detecteren en blokkeren. Het programma <a +href="/software/librejs/">LibreJS</a> detecteert niet-vrije, niet-triviale +JavaScript in de pagina's die je bezoekt, en blokkeert deze. LibreJS wordt +meegeleverd met IceCat, en is beschikbaar als add-on voor Firefox.</p> + +<p>Gebruikers van browsers hebben ook een gebruikersvriendelijke methode nodig +om JavaScript-code te gebruiken <em>in plaats van</em> de JavaScript in een +bepaalde pagina. (De gespecificeerde code kan een volledige vervanging zijn, +of een gewijzigde versie van het vrije JavaScript-programma in die pagina.) +Greasemonkey komt hier dicht in de buurt, maar niet helemaal, want het +garandeert niet dat de aangepaste JavaScript-code op de pagina wordt +gebruikt voordat het programma begint met uitvoeren. Het gebruiken van een +lokale proxy werkt, maar is momenteel te moeilijk om een echte oplossing te +zijn. We moeten een oplossing creëren die betrouwbaar en gemakkelijk +is, alsmede websites om gewijzigde programma's te delen. Het GNU-project +raadt graag websites aan die toegewijd zijn aan vrije wijzigingen.</p> + +<p>Deze functies zullen het mogelijk maken dat een JavaScript-programma dat +wordt meegeleverd met een webpagina in een praktisch opzicht vrij +is. JavaScript zal geen bijzonder obstakel zijn voor onze +vrijheid—niet meer dan C en Java nu zijn. We zullen in staat zijn om +de niet-vrije, niet-triviale JavaScript-programma's te verwerpen en zelfs te +vervangen, net zoals we niet-vrije programma's verwerpen en vervangen die +ons op de reguliere manier ter installatie aangeboden worden.</p> + +<p>In de tussentijd is er één moment waarop het acceptabel is om +een niet-vrij JavaScript-programma uit te voeren: om een klacht naar de +websitebeheerders te sturen, waarin je aangeeft dat ze de JavaScript-code op +de website zouden moeten bevrijden of verwijderen. Aarzel niet om JavaScript +tijdelijk aan te zetten om dat te doen—maar vergeet niet om het na +afloop weer uit te zetten.</p> + +<!-- any links that used to point to the appendices should point to + free-your-javascript.html instead. --> +<blockquote> +<p>Websitebeheerders: er zijn <a +href="/software/librejs/free-your-javascript.html">diverse methoden</a> om +de licentie van JavaScript-programma's op een website aan te geven.</p> +</blockquote> + +<p><strong>Dankbetuiging:</strong>Ik dank <a +href="/people/people.html#mattlee">Matt Lee</a> en <a +href="http://ejohn.org">John Resig</a> voor hun hulp bij het bepalen van de +voorgestelde criteria, en aan David Parunakian, die mij geholpen heeft me +bewust te maken van het probleem.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2009-2013, 2016, 2017 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2018/03/31 02:00:46 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/komongistan.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/komongistan.html new file mode 100644 index 0000000..6decbe3 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/komongistan.html @@ -0,0 +1,249 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/komongistan.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De merkwaardige geschiedenis van Komongistan (die korte metten maakt met de +term “intellectueel eigendom”) - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/komongistan.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De merkwaardige geschiedenis van Komongistan (die korte metten maakt met de +term “intellectueel eigendom”)</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></p> + +<p>Het doel van deze parabel is om te laten zien hoe misleidend de term +“intellectueel eigendom” eigenlijk is. Wanneer ik zeg dat <a +href="/philosophy/not-ipr.html">de term “intellectueel eigendom” +een onsamenhangende overhaaste generalisatie is</a>, dat het wetten +samenneemt die weinig gemeen hebben, en dat het gebruik ervan een obstakel +vormt voor logisch nadenken over deze wetten, kunnen velen niet geloven dat +ik echt meen wat ik zeg. Zij zijn er zó van overtuigd dat deze wetten +op elkaar lijken, als soorten van hetzelfde gen, dat zij denken dat ik een +hoop stampij maak over kleine verschillen. Hier laat ik zien hoe +fundamenteel de verschillen zijn.</p> + +<p>Vijftig jaar geleden kende iedereen duidelijk het verschil tussen de landen +Korea, Mongolië en Pakistan. En inderdaad, deze landen hebben weinig +meer gemeen dan een andere willekeurige verzameling van drie landen op +aarde, omdat ze verschillende geografische kenmerken, culturen, talen, +religies en historie hebben. Nu zijn deze verschillen echter verborgen onder +het gemeenschappelijke label “Komongistan”.</p> + +<p>Er zijn weinig mensen die zich de marketingcampagne, waarin het begrip werd +geïntroduceerd, nog herinneren. Die was afkomstig van bedrijven die +handelen met Zuid-Korea, Mongolië en Pakistan en die deze drie landen +“Komongistan” gingen noemen als simpel klinkende beschrijving +van hun activiteiten“gebied”. (Ze negeerden daarbij voor het +gemak de opdeling van Korea en of “Pakistan” het tegenwoordige +Bangladesh zou moeten bevatten.) Het label gaf potentiële investeerders +het gevoel dat zij een duidelijker beeld hadden van deze bedrijven; +bovendien bleef het makkelijk hangen. Toen mensen deze advertenties zagen +namen zij aan dat deze landen op natuurlijke wijze een eenheid vormden, en +dat die iets belangrijks gemeen hadden. Eerst begonnen wetenschappelijke +publicaties te schrijven over Komongistan, gevolgd door populaire +literatuur.</p> + +<p>De meerderheid van de stukken in prestigieuze tijdschriften over +Komongistan-studies behandelen eigenlijk een bepaald aspect van +één van de drie “regio's van Komongistan”, waarbij +“Komongistan” alleen als label werd gebruikt. Zonder dat label +zijn deze tijdschriften net zo nuttig, voor lezers die nauwkeurig genoeg +zijn om het stuk alleen te verbinden met de “regio” die het +beschrijft. </p> + +<p>Geleerden neigen echter naar generalisatie, dus breiden zij hun conclusies +vaak uit naar het “totaalplaatje” van Komongistan, wat tot +fouten leidt. Andere wetenschappelijke stukken vergelijken twee +“regio's van Komongistan”. Ook déze stukken kunnen geldig zijn +als ze worden geïnterpreteerd als een vergelijking van twee +afzonderlijke landen. Echter leidt de term “Komongistan” ertoe +dat mensen geneigd zijn om Pakistan met Mongolië en Korea te +vergelijken, en niet met het naburige India, Afghanistan en Iran, waarmee +het historische banden had.</p> + +<p>Populaire teksten over Komongistan presenteren een eenduidig beeld van de +geschiedenis en cultuur ervan. Dit foute beeld moedigt lezers aan om elk van +de drie “regio's” met het hele “Komongistan” te +vergelijken. Zij zijn gefascineerd door Dzjengis Khan, de grote +Komongistaanse (eigenlijk Mongoolse) veroveraar. Ze leren hoe de lotgevallen +van Komongistan sindsdien achteruit zijn gegaan, toen Komongistan (eigenlijk +Pakistan) onderdeel was geworden van het Britse Rijk tot 1946. Slechts vier +jaar nadat de Britse koloniale heersers weg waren, trokken Amerikaanse en +Chinese legers binnen en bevochten elkaar (eigenlijk in Korea). Lezend over +de relaties van de Afghaanse Taliban met een nabij gelegen deel van +Komongistan (eigenlijk Pakistan) krijgen ze een beter beeld doordat de +geschiedenis in een “bredere Komongistaanse context” wordt +geplaatst, maar dit vooronderstelde begrip is vals.</p> + +<p>Sommige Koreaanse taallessen op beginnersniveau zijn begonnen met het +schrijven van Koreaans in een variant van het Arabische schrift. Dit alles +onder begeleiding van docenten die vinden dat het juist is om het schrift te +gebruiken dat door de meeste Komongistanen (eigenlijk Pakistanen) wordt +gebruikt, hoewel Koreaans nog nooit op die manier is opgeschreven.</p> + +<p>Wanneer men de professoren van Komongistan-studies wijst op deze +verwarringen, antwoorden zij met de boodschap dat de naam Komongistan nuttig +en illustrerend is en gerechtvaardigd wordt door algemene eigenschappen die +gelden voor geheel Komongistan, zoals:</p> + +<ul> + <li>Komongistan ligt geheel in Azië. (Waar.)</li> + + <li>Geheel Komongistan heeft te maken gehad met machtsstrijd. (Waar maar +misleidend, omdat de drie “delen” betrokken zijn geweest bij +verschillende conflicten tussen verschillende mogendheden in verschillende +eeuwen.)</li> + + <li>Geheel Komongistan had langdurige en belangrijke banden met China. (Niet +waar, Pakistan heeft dit niet.)</li> + + <li>Geheel Komongistan kent invloeden uit het boeddhisme. (Waar, maar daar is +tegenwoordig weinig van over in Pakistan.)</li> + + <li>Bijna geheel Komongistan lag ooit in het Mongoolse Rijk. (Waar, maar dat +geldt voor een groot gedeelte van Azië.)</li> + + <li>Geheel Komongistan is gekoloniseerd geweest door westerse landen. (Niet +waar, Korea was onderworpen door Japan, niet door een Europees land.)</li> + + <li>Alle “regios's van Komongistan” beschikken over nucleaire +wapens. (Niet waar, Mongolië en Zuid-Korea hebben ze niet.)</li> + + <li>Elke “regio” van Komongistan heeft een ‘a’ in zijn +Engelstalige naam. (Waar.)</li> +</ul> + +<p>De professoren weten van de feiten die sommige van deze generalisaties +tegenspreken, maar in hun pogingen om de term te rechtvaardigen zien zij wat +zij weten over het hoofd. Wanneer zij herinnerd worden aan deze feiten +noemen zij dat kleine uitzonderingen.</p> + +<p>Ze noemen ook de wijdverspreide sociale acceptatie van de naam +Komongistan—de universiteitsfaculteiten van Komongistan-studies, de +kaften met Komongistan erop in boekwinkels en bibliotheken, de +wetenschappelijke tijdschriften zoals Komongistan Review, de +staatssecretaris van Komongistaanse Zaken, de reisadviezen voor bezoekers +aan Komongistan, en veel meer—als bewijs dat de naam Komongistan zo is +ingeburgerd dat we ons niet meer zonder kunnen voorstellen. Deze praktijken +maken de term echter niet geldig, ze laten alleen zien hoe ver de +gedachtegang in de samenleving is afgeleid.</p> + +<p>Aan het einde van de discussie besluiten ze om de verwarrende naam te +behouden, maar ze beloven om studenten beter op de verschillen tussen de +drie “regio's” van Komongistan te wijzen. Deze inspanning heeft +weinig zin, omdat het studenten er niet van kan weerhouden om met de stroom +mee te drijven die de termen verbindt.</p> + +<p>Onder druk van de Verenigde Staten en andere landen die slechts één +ambassade voor het hele Komongistan wilden hebben, begonnen de overheden van +Noord- en Zuid-Korea, Mongolië en Pakistan in 1995 te onderhandelen +over het samenvoegen van hun landen. Maar deze onderhandelingen waren snel +beëindigd vanwege kwesties als taal, geloof, en de relatieve status van +de dictators van enkele van deze landen. De kans is klein dat de realiteit +zich snel zal aanpassen aan het sprookje van Komongistan. </p> + +<p>Het verhaal van Komongistan onderstreept hoe ver de term +“intellectueel eigendom” is uitgerekt, een term die wordt +gebruikt voor veel meer wetten dan de drie waar mensen meestal aan +denken. Om recht te doen aan de hoeveelheid overhaaste generalisatie van de +term zouden we Zwitserland, Cuba, Tawantinsuyu, Gondor en de Republiek Santa +Monica erbij moeten doen.</p> + +<p>Een verhaal zoals deze kan een aanzet doen naar een conclusie maar is nog +geen bewijs. Het verhaal laat nog niet zien dat er weinig is dat je met +recht kan zeggen over zowel patentrecht, auteursrecht, handelsmerken, +plantvariëteit-monopolies, handelsgeheimen, publiciteitsrechten, en een +paar andere wetten, maar dat kan je zelf controleren als je ze bestudeert.</p> + +<p>Simpelweg de mogelijkheid dat deze wetten net zo verschillen als in dit +verhaal suggereert, is voldoende om in te zien dat de term +“intellectueel eigendom” afgewezen moet worden, zodat mensen +deze wetten kunnen beoordelen en er over kunnen leren zonder de aanname dat +ze op elkaar lijken. Zie <a href="/philosophy/not-ipr.html"> Zei u +“intellectueel eigendom”? Dat is een verleidelijke +luchtspiegeling</a> voor meer uitleg.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2015 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/11/26 14:27:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/latest-articles.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/latest-articles.html new file mode 100644 index 0000000..79a0535 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/latest-articles.html @@ -0,0 +1,168 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/latest-articles.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/latest-articles.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/latest-articles.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/latest-articles.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-12-30" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Nieuwste artikelen - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/latest-articles.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<div id="education-content"> + +<!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.nl.html" --> +</div> + +<!-- id="education-content" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> +<!--#else --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> +<!--#endif --> +<!--#endif --> +<h2>Filosofie van het GNU-project — Nieuwste artikelen</h2> + +<p>Vers van de pers: hier zijn de nieuwste artikelen over vrije software en het +GNU-project.</p> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/devils-advocate.html"> Waarom de advocaat van de duivel +de waarheid niet helpt te bereiken</a></li> + <li><a href="/philosophy/hackathons.html"> Waarom hackathons moeten aandringen +op vrije software</a> door Richard Stallman</li> + <li><a href="/philosophy/contradictory-support.html"> Pas op voor tegenstrijdige +“ondersteuning”</a></li> + <li><a href="/philosophy/when-free-depends-on-nonfree.html"> Wanneer vrije +software afhangt van niet-vrije software</a></li> + <li><a href="/philosophy/applying-free-sw-criteria.html">De criteria voor Vrije +Software toepassen</a></li> + <li><a href="/philosophy/komongistan.html">De interessante geschiedenis van +Komongistan (dat de term “intellectueel eigendom” weerlegt)</a></li> +<li><a href="/philosophy/free-hardware-designs.html"> Vrije hardware en vrije +ontwerpen voor hardware</a></li> +<li><a href="/philosophy/loyal-computers.html"> Wat maakt jouw computer +loyaal?</a></li> +<li><a href="/philosophy/technological-neutrality.html"> Technische neutraliteit +en vrije software</a></li> +<li><a href="/philosophy/imperfection-isnt-oppression.html"> Onvolledig is niet +hetzelfde als onderdrukking</a></li> +<li><a href="/philosophy/floss-and-foss.html"> FLOSS en FOSS</a></li> +<li><a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> Vrije software +is tegenwoordig nog belangrijker</a></li> +<li><a href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.html">Hoeveel controle kan +onze democratie verdragen?</a></li> +<li><a href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Waarom noemen we het de +Swindle</a></li> +<li><a href="/philosophy/is-ever-good-use-nonfree-program.html"> Is het ooit +juist om een niet-vrij programma te gebruiken?</a></li> +<li><a href="/philosophy/funding-art-vs-funding-software.html"> Kunst +financieren versus software financieren</a></li> +<li><a href="/philosophy/ubuntu-spyware.html">Ubuntu-spyware: wat te doen?</a></li> + <li><a +href="/philosophy/when-free-software-isnt-practically-superior.html">Wanneer +vrije software (praktisch gezien) niet beter is</a></li> +<li><a href="/philosophy/programs-must-not-limit-freedom.html">Waarom +programma's de vrijheid om ze uit te voeren niet mogen beperken</a></li> +<li><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">De softwarefout +die niemand mag begrijpen</a></li> +<li><a href="/philosophy/nonfree-games.html">Niet-vrije spellen met DRM op +GNU/Linux: goed of slecht?</a></li> +<li><a href="/philosophy/correcting-france-mistake.html"> Mijn fout over de +Franse wet verbeterd</a></li> +<li><a href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html"> +Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; er spelen hier andere +factoren</a></li> +<li><a href="/philosophy/stallmans-law.html">De wet van Stallman</a></li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p> +Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, +2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2018/10/14 09:30:24 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/lessig-fsfs-intro.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/lessig-fsfs-intro.html new file mode 100644 index 0000000..dec413e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/lessig-fsfs-intro.html @@ -0,0 +1,303 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/lessig-fsfs-intro.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Inleiding: Vrije Software, Vrije Maatschappij - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/lessig-fsfs-intro.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Inleiding <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><i>Vrije +Software, Vrije Maatschappij: Gebundelde artikelen van Richard +M. Stallman</i></a></h2> + +<p> +door Lawrence Lessig, Professor in de Rechten, Stanford Law School +</p> + +<p> +Iedere generatie heeft zijn filosoof — een schrijver of artiest die de +tijdgeest aanvoelt en vastlegt. Soms worden deze filosofen als zodanig +erkend; vaak gaan er generaties overheen voordat het besef doordringt. Maar +erkend of niet, een tijdperk wordt gedefinieerd door de personen die daarin +hun idealen verwoorden. Of dit nu gaat via een bescheiden gedicht of een +complete politieke beweging. +</p> +<p> +Onze generatie heeft een filosoof. Hij is geen artiest, noch een +professioneel schrijver. Hij is een programmeur. Richard Stallman startte in +de laboratoria van het <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr>, als programmeur en architect van +besturingssystemen. Hij heeft zeer publiekelijk carriére gemaakt en +was de stichter, architect en programmeur van een vrijheidsbeweging, in een +wereld die steeds meer gedomineerd wordt door “code”. +</p> +<p> +“Code” is de technologie die computers aan het werk zet. Of dit +nu vastgelegd is in software of geëtst in hardware, het is die +verzameling instructies, allereerst vastgelegd in woorden, die de +functionaliteit van de machine bepalen. Deze machines — computers +— bepalen meer en meer ons leven. Ze bepalen hoe telefoons worden +doorverbonden en wat er op TV te zien is. Ze bepalen of video door een +breedbandverbinding kan worden gestuurd naar een andere computer. Ze bepalen +wat een computer terug rapporteert aan de fabrikant. Deze machines sturen +ons. Code stuurt de machines. +</p> +<p> +Hoeveel grip moeten we op die code hebben? Hoeveel moeten we ervan +begrijpen? Hoeveel vrijheid moet er zijn om tegenwicht te bieden aan die +controlerende macht? Welke macht? +</p> +<p> +Deze vragen hebben Stallman's leven bepaald. Via zijn woorden en daden +dwingt hij ons het belang van “vrije” code in te zien. Niet vrij +in de zin dat programmeurs er niet voor betaald hoeven te worden +(“free” kan in het Engels ook gratis betekenen) maar vrij in de +zin dat de gemaakte sturing transparant is en dat iedereen dit kan bekijken +en naar willekeur kan veranderen. Dat is “vrije software”; +“Vrije software” is een antwoord op een wereld die bestaat uit +code. +</p> +<p> +“Vrij.” Stallman betreurt de dubbele betekenis. Er valt niets te +treuren. Puzzels laten mensen nadenken, en het begrip “vrij” +(“free”) maakt er een mooie puzzel van. Voor Amerikaanse +begrippen klinkt “vrije software” utopisch, onmogelijk. Niets is +gratis, alleen de zon. Hoe bestaat het dat die belangrijke woorden die die +essentiële machines sturen die de wereld laten draaien, +“vrij” zijn? Hoe kan een nuchtere samenleving dit ideaal +nastreven? +</p> +<p> +Maar, de betekenis van het woord “vrij” is iets wat wij er aan +geven. “Vrij” heeft meerdere betekenissen, waarvan er slechts +ééntje slaat op de “prijs”. Een veel fundamenteler +betekenis is de “vrij” van vrijheid of, zoals Stallman zegt, +vrijheid van meningsuiting of, wellicht nog beter, vrijheid van arbeid. Niet +vrij als in gratis maar vrij als in vrij van teveel sturing en controle door +anderen. Van vrije software is de controle openbaar en open voor +veranderingen, net als vrije wetten, of de wetten van een vrije +“gemeenschap” vrij zijn wanneer de controle erop openbaar is en +openstaat voor veranderingen. Het doel van Stallman's vrije software +gemeenschap is om zoveel mogelijk code openbaar te maken, en ook klaar voor +veranderingen door het “vrij” te maken. +</p> +<p> +Het mechanisme wat hiervoor wordt gebruikt is de uiterst slimme +“auteursplicht” (“copyleft”); aangebracht via een +licentie met de naam GPL. De macht van het auteursrecht wordt gebruikt om +zeker te stellen dat vrije software openbaar blijft en open voor +veranderingen. Tegelijkertijd moet andere software die ervan is afgeleid (en +dus telt als een “afgeleid werk” volgens het auteursrecht) zelf +ook vrij zijn. Wanneer je vrije software gebruikt en veranderd, en deze +veranderingen ook weer publiceert, dan moet die versie net zo vrij zijn als +waar het van is afgeleid. Dat moet, anders is het een overtreding van de +auteurswet. +</p> +<p> +Vrije software heeft, net als vrije gemeenschappen, zijn tegenstanders. +Microsoft heeft de oorlog verklaard aan de GPL en vertelt aan iedereen die +het weten wil dat de GPL een gevaarlijke licentie is. De gevaren die ze +opnoemen echter, bestaan voornamelijk in de verbeelding. Anderen maken +bezwaar tegen de “dwang” die de GPL oplegt waarbij gewijzigde +versies ook vrij moeten zijn. Maar een voorwaarde is nog geen dwang. Wanneer +het geen dwang is als Microsoft geen toestemming geeft gewijzigde versies +van hun Office produkt te verspreiden zonder het betalen van +(waarschijnlijk) miljoenen aan hun, dan is het ook geen dwang wanneer de GPL +erop staat dat gewijzigde versies van zijn software ook vrij zijn. +</p> +<p> +En dan zijn er nog diegenen die de boodschap van Stallman te extreem +vinden. Maar het is allesbehalve extreem. Inderdaad moge het duidelijk zijn +dat het werk van Stallman een voortzetting is op de simpele traditie van +vrijheden die ontstaan is in de wereld vóór de +code. “Vrije software” verzekert ons ervan dat de wereld zoals +deze nu door code wordt bepaald, net zo “vrij” zal zijn als de +vanzelfsprekende vrijheid in de wereld vóór die code. +</p> +<p> +Bijvoorbeeld: Een “vrije maatschappij” wordt gereguleerd door +wetgeving. Maar er zijn grenzen die een vrije maatschappij stelt aan de +regulering via wetten: geen maatschappij die zijn wetten geheim houdt kan +ooit vrij worden genoemd. Geen overheid die zijn wetten verborgen houdt voor +de maatschappij past in onze traditie. De wet reguleert. Maar doet dit +alleen goed wanneer het in alle openheid gebeurt. En er is alleen openheid +wanneer de voorwaarden bekend en beïnvloedbaar zijn door degenen die +het reguleert. Of door de vertegenwoordigers ervan (advocaten, +gerechtsdienaren). +</p> +<p> +Deze voorwaarde waaraan de wet moet voldoen gaat verder dan de wetgevende +macht. Denk daarbij aan hoe het er in de Amerikaanse rechtbank aan toe +gaat. Advocaten worden door cliënten ingehuurd om hun belangen te +verdedigen. Soms wordt dit belang gediend met het voeren van een +rechtszaak. Tijdens zo'n rechtszaak schrijven advocaten pleidooien. Deze +beïnvloeden op hun beurt de mening van rechters. Deze mening bepaald +wie een rechtszaak wint, of dat een bepaalde wet op gespannen voet staat met +de grondwet. +</p> +<p> +Alle materiaal binnen dit proces is vrij in de zin die Stallman bedoelt. +Pleidooien zijn openbaar en iedereen kan er vrijelijk gebruik van maken. De +argumenten zijn zichtbaar (wat niet betekent dat ze goed zijn) en een +pleidooi mag men opnieuw gebruiken zonder toestemming te vragen aan de +advocaat die hem bedacht. De resulterende meningen en uitspraken kan men +weer in latere pleidooien gebruiken. Ze kunnen worden gekopiëerd en +geïntegreerd in nieuwe pleidooien en uitspraken. De +“broncode” van het Amerikaans recht is willens en wetens open en +vrij voor iedereen om te gebruiken. En dat doen advocaten dan ook — +want een goed pleidooi springt creatief om met eerdere gebeurtenissen. De +bron is vrij; creativiteit en de economie bouwen er op voort. +</p> +<p> +Deze economie van vrije code (en ik bedoel hier de juridische code) +veroordeelt advocaten niet tot de bedelstaf. Advocatenkantoren hebben genoeg +inkomsten voor het maken van goede pleidooien, ook al maken ze gebruik van +materiaal waar iedereen toegang toe heeft. De advocaat is een ambachtsman; +zijn of haar produkt is openbaar. Maar het maken van pleidooien is geen +liefdadigheid. Advocaten worden betaald; men eist niet dat dit soort werk +gratis wordt gedaan. In plaats daarvan bloeit deze economie, waarbij later +werk toe wordt gevoegd aan eerdere werken. +</p> +<p> +We zouden ons een ander soort rechtssysteem voor kunnen stellen — +pleidooien en argumenten die geheim worden gehouden; gerechtelijke +uitspraken die alleen het resultaat geven maar niet hoe men hiertoe gekomen +is. Wetten die door de politie worden gehandhaafd maar verder aan niemand +bekend worden gemaakt. Regulering die aktief is maar zonder uitleg van de +spelregels. +</p> +<p> +We zouden ons een dergelijke maatschappij voor kunnen stellen maar we kunnen +deze onmogelijk “vrij” noemen. Ook al zouden de middelen in een +dergelijke maatschappij beter verdeeld zijn, zo'n maatschappij kun je niet +vrij noemen. De idealen van vrijheid, van leven in een vrije gemeenschap, +gaat om meer dan een efficiënte verdeling van middelen. Een +rechtssysteem moet in plaats daarvan op openheid en transparantie worden +gebouwd, niet met opties die de leiders goed uit komen. Het leven met +software code zou niet minder moeten zijn. +</p> +<p> +Het schrijven van programma's is geen procesvoering. Het is beter, rijker, +productiever. Maar het recht is een duidelijk voorbeeld over hoe +creativiteit en beloning los staan van volledige controle over de gemaakte +produkten. Net als jazz, literatuur en architectuur bouwt het recht voort op +werk wat reeds eerder gedaan is. Dit toevoegen en veranderen is de essentie +van creativiteit. En een vrije gemeenschap waakt ervoor dat juist zijn +belangrijkste bronnen in die zin vrij blijven. +</p> +<p> +Voor het eerst is in dit boek het verzameld werk van Richard Stallman +bijeengebracht op een manier die de kracht en subtiliteit ervan goed uit +laat komen. De verhandelingen bestrijken een groot gebied. Van auteursrecht +tot de geschiedenis van de vrije software beweging. Er staan veel minder +bekende meningen in, met daartussen een zeer inzichtelijk stuk over hoe, +door de veranderende omstandigheden, het auteursrecht in de digitale wereld +verdacht is geworden. De verhalen zullen diegenen helpen die nieuwsgierig +zijn naar de motivatie en gedachtegang van deze krachtige man — met +krachtige ideeën, passie en integriteit ook al is hij machteloos op +ieder ander gebied. Ze zullen een inspiratie zijn voor diegenen die het +gedachtengoed een warm hart toedragen en men zal hierop verder bouwen. +</p> +<p> +Ik ken Stallman niet zo goed. Ik ken hem goed genoeg om te weten dat hij +niet snel je sympathie zal winnen. Hij is gedreven, vaak ongeduldig. Hij kan +kwaad uitvallen naar zowel vriend als vijand. Hij is compromisloos en +vasthoudend; en geduldig in beide. +</p> +<p> +Maar wanneer onze wereld uiteindelijk de macht en het gevaar van code zal +gaan inzien — wanneer men zich eindelijk realiseert dat code, net als +wetten of openbaar bestuur, transparant moet zijn om echt vrij te zijn +— dan zal men terugkijken op deze compromisloze en vasthoudende +programmeur en de visie begrijpen waarvoor hij heeft gevochten: de visie van +een wereld waarin vrijheid en wetenschap de compiler overleven. En we zullen +inzien dat niemand zoveel heeft gedaan, in woord en daad, om de vrijheid van +die toekomstige maatschappij te waarborgen. +</p> +<p> +We hebben deze vrijheid nog niet verdient. We zouden hierin nog wel eens +kunnen falen. Maar of het ons lukt of niet, in deze verhandelingen wordt +reeds een beeld geschetst van hoe het zou kunnen zijn. En uit dit leven en +werk kan men inspiratie putten wanneer men, net als Stallman, wil vechten +voor het behalen van deze vrijheid. +</p> + +<p> +<strong>Lawrence Lessig</strong><br /> +<strong>Professor in de Rechten, Stanford Law School.</strong> +</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big"><a href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/">Meer over +<cite>Free Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002, 2013, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..8b4654d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html @@ -0,0 +1,335 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/linux-and-gnu.nl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/linux-and-gnu.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/linux-and-gnu.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-03-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Linux en GNU - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Vrije Software, +Besturingssysteem, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Ontwikkelt sinds 1983 het vrije, op Unix lijkende, besturingssysteem GNU, +zodat computergebruikers de vrijheid hebben om de software die zij gebruiken +te delen en te verbeteren." /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Linux en het GNU-systeem</h2> + +<p><strong>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard +Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Voor meer informatie hierover, zie ook <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux veelgestelde vragen</a>, en <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">Waarom GNU/Linux?</a></p> + </blockquote> +</div> + +<p> +Veel computergebruikers gebruiken dagelijks onbewust een aangepaste versie +van <a href= "/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">het +GNU-systeem</a>. Door een bizarre wending in het verleden is de huidige, +meestgebruikte versie van GNU bekend onder de naam “Linux”, en +veel gebruikers zijn zich er <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html"> niet van bewust</a> dat dit +het GNU-systeem is, ontwikkeld door het <a +href="/gnu/gnu-history.html">GNU-project</a>.</p> + +<p> +Linux bestaat echt en men gebruikt het, maar het is slechts een deel van het +besturingssysteem. Linux is de kernel (de “kern” van het +besturingssysteem): het programma dat de toegang regelt tot de diverse +onderdelen van het systeem zodat ander programma's behoorlijk kunnen +draaien. De kernel is een onmisbaar onderdeel van het besturingssysteem, +maar op zichzelf niet bruikbaar; het kan alleen functioneren in een compleet +besturingssysteem. Linux wordt meestal gebruikt in combinatie met het +GNU-besturingssysteem: het hele systeem is eigenlijk GNU met Linux +toegevoegd, GNU/Linux dus. Al die zogeheten “Linux” distributies +zijn dus eigenlijk GNU/Linux-distributies.</p> + +<p> +Veel gebruikers kennen het verschil niet tussen de kernel, Linux, en het +systeem als geheel, wat ze óók “Linux” noemen. Dit +dubbele gebruik van de naam geeft geen duidelijkheid. Deze gebruikers denken +vaak dat Linus Torvalds het hele systeem heeft ontwikkeld in 1991, met wat +hulp van buitenaf.</p> + +<p> +Programmeurs weten meestal wel dat Linux een kernel is. Maar omdat ze vaak +aan Linux horen refereren als aan het hele systeem nemen ze aan dat de +manier waarop het in ontwikkeld de benaming Linux rechtvaardigt. Zij geloven +bijvoorbeeld dat, nadat Linus klaar was met de Linux kernel, de gebruikers +op zoek gingen naar andere vrije software om het te completeren en de meeste +andere onderdelen zomaar vonden, klaar voor gebruik.</p> + +<p> +Wat ze vonden was niet toevallig en lag er niet zo maar—het was het +GNU-systeem dat bijna af was. De beschikbare <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> maakte het geheel +compleet doordat het GNU-project al sinds 1984 aan de weg timmerde om een +compleet besturingssysteem van de grond te krijgen. In het <a +href="/gnu/manifesto.html"> GNU-manifest</a> schetsten we het doel voor het +maken van een op Unix lijkend systeem met de naam GNU. De <a +href="/gnu/initial-announcement.html">eerste aankondiging</a> van het +GNU-project bevat ook een aantal doelen voor het GNU-systeem. Tegen de tijd +dat Linus aan Linux begon was GNU al bijna af.</p> + +<p> +De meeste vrije-softwareprojecten hebben als doel het ontwikkelen van +één programma voor een bepaald doel. Linus Torvalds +bijvoorbeeld had als doel een kernel die op Unix lijkt (Linux); Donald Knuth +had als doel een tekstzetter (TeX); Bob Scheifler had als doel een +venstersysteem (X Window systeem). Het is normaal om de bijdrage van een +dergelijk project af te meten aan de specifieke programma's die uit dat +project kwamen.</p> + +<p> +Wanneer we zo de bijdrage van het GNU-project zouden bekijken, wat zou dan +de conclusie zijn? Een verkoper van CD-ROM's kwam erachter dat in hun +“Linux-distributie”, <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">GNU-software</a> de grootste +bijdrage leverde met 28% van de totale broncode inclusief een aantal grote +onderdelen, onmisbaar voor het systeem. Linux zelf was zo'n 3%. (De +verhouding in 2008 zijn ongeveer dezelfde: in het versiebeheer van gNewSense +maakt Linux 1,5% en de GNU pakketten 15% uit van de distibutie.) Wanneer je +dus een naam zou bedenken voor het systeem op basis wie de programma's +ervoor had geschreven dan zou je eerder uitkomen op “GNU”.</p> + +<p> +Maar we vinden niet dat dit de juiste benadering is. Het GNU-project was en +is geen project voor het ontwikkelen van een specifiek programma. Het was +geen project om een <a href="/software/gcc/">C-compiler te ontwikkelen</a>, +hoewel we dit wel gedaan hebben. Het was geen project om een +tekstbewerkingsprogramma te maken, hoewel we die ontwikkeld hebben. Doel was +om <em>een compleet vrij systeem te ontwikkelen, lijkend op Unix</em>: GNU.</p> + +<p> +Velen hebben enorm bijgedragen aan de vrije software in het systeem en +allemaal verdienen ze het om genoemd te worden. Maar de reden waarom het +<em>een integraal systeem</em> is—en niet alleen maar een verzameling +bruikbare programma's—is omdat dit het doel was van het GNU +project. We hebben een lijst opgesteld met benodigde programma's zodat het +een <em>compleet</em> vrij systeem zou worden en zijn daar systematisch naar +op zoek gegaan, hebben delen zelf ontwikkeld, of laten ontwikkelen. We +schreven belangrijke maar saaie <a href="#unexciting">(1)</a> onderdelen +omdat je nu eenmaal niet zonder kunt. Sommige gereedschappen werden vanzelf +populair onder programmeurs maar we schreven ook vele onderdelen die geen +gereedschap waren <a href="#nottools">(2) </a>. We schreven zelfs een +schaakspel, GNU Chess, omdat een compleet systeem ook spelletjes nodig +heeft.</p> + +<p> +Begin jaren '90 hadden we een compleet systeem klaar, op de kernel na (waar +we ook aan werkten, <a href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, die +bovenop Mach liep). Ontwikkeling van de kernel was een stuk moeilijker dan +verwacht; <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">GNU Hurd begon in +2001 stabiel te draaien</a>. We hebben echter nog een lange weg te gaan +voordat het klaar is voor algemeen gebruik.</p> + +<p> +Gelukkig hoefden we door toedoen van Linux niet te wachten op de Hurd. Nadat +Torvalds Linux in 1992 had bevrijd vormde dit het laatste stukje van de +puzzel die het GNU-systeem is. Men kon daarna <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">Linux +combineren met GNU</a> om zo een compleet vrij systeem te verwezenlijken: +een versie van het GNU-systeem dat ook Linux bevatte. Met andere woorden, +het GNU/Linux-systeem.</p> + +<p> +De twee combineren klinkt eenvoudig genoeg maar was niet zo +makkelijk. Sommige onderdelen<a href="#somecomponents">(3)</a> van GNU +moesten behoorlijk op de schop om met Linux te kunnen samenwerken. Het +geheel zo integreren dat een distributie zo “uit de verpakking” +zou werken was ook zo'n moeilijke klus. Dit moest problemen oplossen als hoe +het systeem te installeren en op te starten—iets waar we nog niet naar +hadden gekeken omdat we nog niet zover waren. De mensen die de diverse +distributies ontwikkeld hebben droegen hun steentje bij maar dat zou toch +wel opgepakt zijn.</p> + +<p> +Het GNU-project steunt GNU/Linux-systemen en ook <em>het</em> GNU-systeem, +met financiële steun van de <a href="http://fsf.org/">FSF</a>. We +financierden het herschrijven van uitbreidingen op de C-bibliotheek die met +Linux te maken hadden, zodat deze nu naadloos samenwerken en de huidige +GNU/Linux-systemen gebruiken nu de bibliotheek zonder aparte wijzigingen. De +FSF financierde ook de start van de ontwikkeling van Debian GNU/Linux.</p> + +<p> +Tegenwoordig zijn er veel varianten van het GNU/Linux-systeem in omloop +(“distributies” genoemd). De meesten daarvan bevatten ook +niet-vrije software—hun ontwikkelaars volgen een andere filosofie die +meer verwant is aan Linux dan aan GNU. Maar er zijn ook <a +href="/distros/distros.html">compleet vrije GNU/Linux-distributies</a>. De +FSF steunt <a href="http://gnewsense.org/">gNewSense</a> met +computerapparatuur.</p> + +<p>Het maken van een vrije GNU/Linux-distributie is niet alleen een kwestie van +het uitsluiten van niet-vrije software. Tegenwoordig bevat de gangbare +versie van Linux ook niet-vrije programma's. Het is de bedoeling dat dit +soort programma's in in- en uitvoerapparaten wordt geladen wanneer het +systeem opstart en worden alleen in binaire vorm uitgeleverd als onderdeel +van de "broncode" in de vorm van eindeloze nummerreeksen. En dus houdt dat +in dat we ook een <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">vrije +versie van Linux</a> moeten onderhouden.</p> + +<p>Of je nu GNU/Linux gebruikt of niet, verwar mensen alsjeblieft niet door de +naam “Linux” slordig te gebruiken. Linux is de kernel, een +hoofdbestanddeel van het systeem. Het systeem als geheel is min of meer het +GNU-systeem met daaraan Linux toegevoegd. Wanneer je het over deze +combinatie hebt, noem het dan alsjeblieft “GNU/Linux”.</p> + +<p> +Wanneer je een link naar “GNU/Linux” aan wilt maken ter +referentie, dan zijn dit artikel en <a href="/gnu/thegnuproject.html"> +http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> een goede keuze. Als je ter +referentie een link naar Linux, de kernel, wilt aanmaken dan is <a +href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> een goede URL om +te gebruiken.</p> + +<h3>Aanvullingen</h3> + +<p> +Behalve GNU is er nog één ander project dat onafhankelijk een +vrij besturingssysteem heeft gemaakt dat lijkt op Unix. Dit systeem kent men +als BSD, ontwikkeld aan de universiteit van Berkeley. In de tachtiger jaren +is dit begonnen als niet-vrij systeem maar werd vrij gemaakt in de jaren +90. Een vrij en bestaand besturingssysteem<a href="#newersystems">(4)</a> is +tegenwoordig altijd een variant op het GNU systeem of op BSD.</p> + +<p> +Mensen vragen weleens of BSD ook een versie van GNU is, net als +GNU/Linux. De ontwikkelaars van BSD werden geïnspireerd door het +voorbeeld van het GNU-project om hun code vrij te geven, daarbij geholpen +door aanmoedigingen van GNU activisten, maar de code heeft weinig +overeenkomsten met GNU. Huidige BSD-systemen gebruiken wel wat code van GNU, +net als GNU wel het een en ander gebruikt van BSD maar over het geheel +bezien zijn het toch twee verschillende systemen die apart van elkaar zich +ontwikkeld hebben. De ontwikkelaars van BSD hebben geen kernel gemaakt en +dit toegevoegd aan het GNU-systeem en dus is een benaming als GNU/BSD hier +niet op zijn plaats.<a href="#gnubsd">(5)</a></p> + +<h3>Voetnoten:</h3> +<ol> +<li> +<a id="unexciting"></a>Deze saaie maar belangrijke componenten zijn onder +andere de GNU assembler (GAS) en de linker (GLD) beide nu onderdeel van het +<a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a> pakket, <a +href="/software/tar/"> GNU tar</a>, en meer.</li> + +<li> +<a id="nottools"></a>Bijvoorbeeld de Bourne Again SHell (BASH), de +PostScript lezer <a +href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a>, en de <a +href="/software/libc/libc.html">GNU C bibliotheek</a> zijn geen +programmeergereedschappen. Ook GNUCash, GNOME, en GNU Chess niet.</li> + +<li> +<a id="somecomponents"></a>Bijvoorbeeld de <a +href="/software/libc/libc.html">GNU C bibliotheek</a>.</li> + +<li> +<a id="newersystems"></a>Nadat dit was geschreven is er een bijna geheel +vrij Windows-achtig systeem ontwikkeld, hoewel dit technisch gezien +verschilt van GNU of Linux, dus het is hier niet van toepassing. Het +merendeel van de kernel van Solaris is inmiddels vrijgegeven maar wanneer je +daar een vrij systeem van wilt maken zul je nog delen van de kernel moeten +vervangen en het vervolgens in GNU of BSD moeten hangen.</li> + +<li> +<a id="gnubsd"></a>Hoewel, in de jaren na het verschijnen van dit artikel is +de GNU C bibliotheek overgezet op diverse versies van de BSD kernel, die het +mogelijk maakt het GNU systeem met deze kernel te distribueren. Net als +GNU/Linux zijn dit inderdaad varianten op GNU en heten dus bijvoorbeeld +GNU/kFreeBSD en GNU/kNetBSD, afhankelijk van de gebruikte kernel. Doorsnee +gebruikers van normale bureaucomputers zullen echter al nauwelijks het +verschil kennen tussen GNU/Linux e GNU/*BSD.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, 2014, 2015, 2016, +2017 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + <strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/12/30 12:08:29 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-gnu-freedom.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-gnu-freedom.html new file mode 100644 index 0000000..114cf23 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-gnu-freedom.html @@ -0,0 +1,295 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/linux-gnu-freedom.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Linux, GNU en vrijheid - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, freedom, software, macht, +rechten, Richard Stallman, rms, SIGLINUX, Joe Barr" /> +<meta http-equiv="Description" content="In dit artikel, Linux, GNU en vrijheid, reageert Richard M. Stallman op het +verslag van Joe Barr over zijn ervaringen met de FSF bij de Austin Linux +gebruikersgroep." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/linux-gnu-freedom.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Linux, GNU en vrijheid</h2> + +<p> + door <strong>Richard M. Stallman</strong></p> + +<p> + Omdat in een <a +href="https://web.archive.org/web/20190404115541/http://linux.sys-con.com/node/32755">artikel +van Joe Barr</a> kritiek werd geleverd op hoe ik met de SIGLINUX omging, wil +ik graag deze gelegenheid aangrijpen om mijn kant van het verhaal te +vertellen; wat er nu eigenlijk gebeurde en mijn redenen daarvoor.</p> +<p> + Toen SIGLINUX mij als spreker uitnodigde was het een “Linux +gebruikersgroep”, oftewel een groep gebruikers van het GNU/Linux +besturingssysteem die dit systeem aanduiden met “Linux”. Ik heb +daarop dus netjes geantwoordt dat als ze iemand van het GNU-project als +spreker wilden, ze het GNU-project ook moesten respecteren en het systeem +dan ook “GNU/Linux” moesten noemen. Het systeem is een variant +van GNU en het GNU-project is de belangrijkste ontwikkelaar dus is het +beleefd om de naam te gebruiken die wij het gegeven hebben. Meestal weiger +ik te spreken voor organisaties die het GNU-project op deze manier niet het +respect geven dat het verdient, of er moet een hele goede reden zijn om +hiervan af te wijken. Ik respecteer hun vrijheid van meningsuiting in deze +maar ik heb ook de vrijheid om geen toespraak te houden.</p> +<p> + Hierna probeerde Jeff Strunk van SIGLINUX het beleid van de groep te +veranderen en vroeg de FSF om de groep op te nemen in onze lijst van +GNU/Linux gebruikersgroepen. Onze webmaster heeft hem vervolgens meegedeeld +dat we dit niet zouden doen onder de naam “SIGLINUX” omdat de +naam aangeeft dat het over Linux gaat. Strunk stelde vervolgens de naam +“SIGFREE” voor, wat onze webmaster goed vond (het artikel van +Barr beweert dat we dit voorstel geweigerd hebben). Hoe dan ook, de groep +besloot de naam “SIGLINUX” te handhaven.</p> +<p> + Op dat moment werd ik bij de zaak betrokken en ik stelde voor dat ze op zoek +gingen naar andere mogelijke benamingen. Er zijn nog vele benamingen te +bedenken die niet aan het systeem refereren als “Linux” en ik +hoop dat ze een goeie vinden. Wat mij betreft was de zaak hiermee afgedaan.</p> +<p> + Klopt het, zoals Barr schrijft, dat sommige mensen dit optreden zien als +“het doordrijven van je zin” en het gelijkstellen aan de +monopolie-macht van Microsoft? Waarschijnlijk wel. Een uitnodiging afslaan +is geen dwang maar mensen die willen geloven dat het hele systeem +“Linux” is krijgen soms een behoorlijk verdraaide kijk op +zaken. Om die benaming als enig juiste te zien moet je van een mug wel een +olifant maken en vice versa. Wanneer je de feiten ontkent en gelooft dat +Linus Torvalds het hele systeem in zijn eentje in 1991 heeft ontwikkeld, of +wanneer je je gevoel voor rechtvaardigheid kunt negeren en geloven dat +Torvalds alle eer moet krijgen ook al heeft hij het niet in zijn eentje +gedaan, dan wordt het ook wel erg makkelijk om jezelf ervan te overtuigen +dat ik persé een toespraak moet komen houden wanneer je dat van me +vraagt.</p> +<p> + Stel je voor: het GNU-project start met de ontwikkeling van een +besturingssysteem en jaren later voegt Linus Torvalds één +belangrijk stuk aan dit systeem toe. Het GNU-project vraagt “geef ons +project alsjeblieft het krediet dat het verdient” maar Linus zegt: +“Geef ze geen krediet maar vernoem het helemaal naar mijn +naam!”. Stel je nu iemand voor die dit allemaal ziet gebeuren en +vervolgens het GNU-project beschuldigt van egoïsme. Je moet wel erg +vooringenomen zijn om de plank zo mis te slaan.</p> +<p> + Zo iemand kan allerlei beschuldigingen uiten richting het GNU-project en +denken dat het gerechtvaardigd is; zijn vrienden zullen hem hierin steunen +om hun eigen vooringenomenheid te rechtvaardigen. Tegen andersdenkenden kun +je je afzetten; dus wanneer ik weiger deel te nemen aan een activiteit onder +de noemer “Linux”, zullen ze dat onaanvaardbaar vinden en mij +verantwoordelijk stellen voor hun gevoel van ongemak achteraf. Wanneer +zoveel mensen willen dat ik het systeem “Linux” noem, hoe kan +ik, die slechts de ontwikkeling is begonnen, dit weigeren? En ze expres een +toespraak weigeren is ze expres ongelukkig maken. Dat is pas dwang, een +Microsoft waardig!</p> +<p> + Je kunt je afvragen waarom ik het niet gewoon omzeil om al dit gezeur te +voorkomen. Toen “SIGLINUX” mij uitnodigde voor een presentatie +had ik me er vanaf kunnen maken met een “Nee, sorry”. Waarom heb +ik dat niet gedaan? Omdat ik bereid ben wat moddergooien te incasseren als +ik daardoor de kans krijg om de inspanningen van het GNU-project recht te +doen.</p> +<p> + Deze variant van het GNU-systeem “Linux” noemen is gunstig voor +mensen die de keuze van hun software baseren op puur technologische gronden, +zonder af te wegen of het hun vrijheid wel respecteert. Er zijn mensen als +Barr die software willen “vrij van ideologie” en kritiek hebben +op eenieder de beweert dat vrijheid er ook toe doet. Er zijn mensen als +Torvalds die een gemeenschap zullen dwingen om niet-vrije programmatuur te +gebruiken en meteen iedereen die klaagt uit te dagen om meteen een +(technisch) beter programma te leveren of hun kop te houden. Er zij mensen +die beweren dat technische overwegingen niet gepolitiseerd moeten worden +door rekening te houden met sociale gevolgen.</p> +<p> + In de jaren 70 zijn computergebruikers hun vrijheid om naar believen +software te kopiëren of te veranderen kwijtgeraakt omdat ze vrijheid +niet op waarde schatte. Deze vrijheden zijn teruggewonnen in de jaren 80 en +90 doordat een groep idealisten, het GNU-project, ervan overtuigd was dat +vrijheid een programma ten goede kwam en daar bereid waren voor te werken.</p> +<p> + We hebben die vrijheid tegenwoordig gedeeltelijk maar hij is zeker niet +veilig. Hij wordt bedreigd door de <abbr title="Consumer Broadband and +Digital Television Promotion Act">CBDTPA</abbr> (het vroegere <abbr +title="Security Systems Standards and Certification Act">SSSCA</abbr>), door +de Broadcast “Protection” Discussion Group (zie ook <a +href="http://www.eff.org/">http://www.eff.org/</a>) die voorstelt om toegang +tot digitale TV-uitzendingen door vrije software te verbieden, door software +patenten (Europa overweegt nu ook om software patenteerbaar te maken), door +Microsoft contracten die verbieden informatie over belangrijke protocollen +vrij te geven en door eenieder die ons verleidt met niet-vrije programma's +die (technisch gezien) “beter” zijn dan bestaande vrije +programma's. Hierdoor kunnen we onze vrijheid verliezen op dezelfde manier +als de eerste keer, door er niet voldoende om te geven.</p> +<p> + Zullen voldoende mensen hierom geven? Dat hangt af van veel dingen; onder +andere van hoeveel invloed het GNU-project heeft en hoeveel invloed Linus +Torvalds heeft. Het GNU-project zegt, “wees zuinig op je +vrijheid”. Joe Barr zegt “kies alleen tussen vrije en niet-vrije +programma's op basis van technische superioriteit!” Wanneer mensen +Torvalds zien als de hoofdontwikkelaar van het GNU/Linux systeem is dat niet +alleen onjuist, het verleent ook meer kracht aan zijn boodschap, +“niet-vrije software is prima; ik ontwikkel en gebruik het zelf +ook.” Als men echter onze rol hierin erkent dan zal men ook beter naar +onze boodschap luisteren en die luidt, “Dit systeem is er gekomen +doordat mensen om vrijheid gaven. Sluit je bij ons aan, schat je vrijheid +op waarde en samen kunnen we vechten voor het behoud van die +vrijheid”. Zie ook <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> +voor de geschiedschrijving.</p> +<p> + Wanneer ik aan mensen vraag om het systeem GNU/Linux te noemen, reageren +sommigen met <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">laffe smoesjes</a>. Daar zal +weinig aan verloren gaan, dit soort mensen heeft er sowieso niets mee +op. Ondertussen zijn er andere mensen die onze beweegredenen wel onderkennen +en de naam gaan gebruiken. Door dit te doen attenderen ze ook andere mensen +op het waarom van GNU/Linux en helpt ons op onze beurt de boodschap te +verspreiden dat vrijheid belangrijk is.</p> +<p> + Daarom ga ik in tegen vooroordelen en lasterpraat. Het doet af en toe pijn +maar, wanneer ik succes heb, helpt het de GNU-campagne voor vrijheid.</p> +<p> + Daar dit speelde in de context van Linux (de kernel) en Bitkeeper, het +niet-vrije versiebeheerssysteem dat Linus Torvalds momenteel gebruikt, wil +ik ook nog even ingaan op dat punt.</p> + +<h3 id="bitkeeper">Het probleem Bitkeeper</h3> +<p> + (Zie de <a href="#update">update</a> hieronder.)</p> +<p> + Het gebruik van Bitkeeper voor de broncode van Linux heeft een rottig effect +op de vrijesoftwaregemeenschap, want iedereen die wijzigingen op de +Linux-kernel goed in de gaten wil houden kan dit alleen door dit niet-vrije +programma te installeren. Er moeten tientallen, zo niet honderden, +kernelontwikkelaars zijn die dit gedaan hebben. De meesten zullen zichzelf +langzamerhand overtuigen dat het prima is om niet-vrije software te +gebruiken, om zo hun onbehagen dat Bitkeeper op hun schijven staat te +verhelpen. Wat kan men hieraan doen?</p> +<p> + Een oplossing zou kunnen zijn een ander systeem te gebruiken voor de +Linux-broncode met behulp van bijvoorbeeld CVS of een ander vrij +versiebeheerssysteem en daarin automatisch de laatste wijzigingen op te +slaan. Hierbij zou Bitkeeper kunnen worden gebruikt om de laatste +wijzigingen te achterhalen om die vervolgens in CVS in te brengen. Dit +bijwerk-proces zou vervolgens automatisch en regelmatig kunnen lopen.</p> +<p> + De FSF kan dit niet doen doordat we Bitkeeper niet kunnen installeren. We +hebben geen niet-vrije software meer op onze systemen en hebben hier dan ook +principieel bezwaar tegen. Iemand anders, die geen bezwaar heeft tegen de +aanwezigheid van Bitkeeper op zijn systemen moet dit maar doen, of er moet +iemand opstaan die een alternatief aandraagt met behulp van vrije software.</p> +<p> + De Linux-broncode zelf heeft nog grotere problemen met niet-vrije software: +er zit wat van in. Een behoorlijk aantal aansturingsprogramma's voor +apparaten bevatten reeksen nummers die firmware programma's zijn die in een +dergelijk apparaat moeten worden geladen. Dit is geen vrije software. Wat +nummers die je in een register propt is prima; een compleet binair programma +is dat niet.</p> +<p> + De aanwezigheid van deze binaire programma's in +“broncode”-bestanden van Linux geeeft nog meer problemen: het is +de vraag of Linux binaire programma's wel legaal kunnen worden verspreid. De +GPL vereist “de complete oorspronkelijke broncode” en een rijtje +nummers is geen broncode. Op dezelfde manier is het toevoegen van binaire +code aan Linux broncode strijdig met de GPL.</p> +<p> + De Linux-ontwikkelaars willen die besturingsprogramma's naar aparte +bestanden verhuizen; dat zal een aantal jaren in beslag kunnen nemen maar +uiteindelijk wel het tweede probleem oplossen; daarmee kunnen we een +“vrije Linux” versie maken die niet de niet-vrije bestanden +bevat. Dat zal echter geen zoden aan de dijk zetten wanneer de meesten de +niet-vrije, “officële” versie van Linux gaan gebruiken. Dat +zou wel eens kunnen gebeuren omdat veel systemen de vrije versie niet kunnen +draaien zonder de niet-vrije delen. Het “vrije Linux” project +zal dan uit moeten gaan vinden wat de besturingsprogramma's doen en er vrije +versies, wellicht in machinetaal voor speciaal ingebouwde processoren, van +moeten maken. Een ontmoedigende taak. Dat zou wat minder zijn als we er een +aantal jaren geleden al mee begonnen waren om dit stuk voor stuk op te +lossen in plaats van het voor ons uit te schuiven. Bij het werven van mensen +hiervoor moeten we af van het idee, wat sommige Linux-ontwikkelaars beweren, +dat deze taak niet echt nodig is.</p> +<p> + Linux, als kernel, wordt vaak gezien als het vlaggenschip van vrije +software, de huidige versie is dat echter gedeeltelijk niet. Hoe kon dit +gebeuren? Dit probleem, net als de beslissing Bitkeeper te gebruiken, is het +resultaat van de opvattingen van de bedenker en ontwikkelaar van Linux, +iemand die denkt dat “technisch beter” belangrijker is dan +vrijheid.</p> +<p> + Waardeer je vrijheid, of je zal het verliezen is wat de geschiedenis ons +leert. “Val ons niet lastig met politiek” is de reactie van +diegenen die hardleers zijn.</p> + +<p id="update"> + <strong>Update:</strong> BitKeeper wordt sinds 2005 niet meer gebruikt om de +Linuxkernel-broncode bij te houden. Zie het artikel <a +href="/philosophy/mcvoy.html">Dank, Larry McVoy</a>. De Linux-broncode bevat +nog steeds niet-vrije blobs van fabrikanten maar vanaf januari 2008 wordt nu +een <a href="//directory.fsf.org/project/linux"> vrije versie van Linux</a> +bijgehouden voor gebruik in vrije GNU/Linux-distributies.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002, 2017, 2019 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/12/30 12:08:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/loyal-computers.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/loyal-computers.html new file mode 100644 index 0000000..d91b4a9 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/loyal-computers.html @@ -0,0 +1,244 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/loyal-computers.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/loyal-computers.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/loyal-computers.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/loyal-computers.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-03-18" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wat maakt jouw computer loyaal? - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/loyal-computers.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Wat maakt jouw computer loyaal?</h2> + +<p>door <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p>We zeggen dat je met <a href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> +op je computer <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">controle hebt over +je eigen computeractiviteiten</a>. Dit veronderstelt impliciet dat je +computer doet wat jouw programma's zeggen dat het moet doen, en niets +anders. Met andere woorden: jouw computer is loyaal aan jou.</p> + +<p>In 1990 konden we dat voor lief nemen; tegenwoordig zijn veel computers +ontworpen om ontrouw te zijn aan hun gebruikers. Het is noodzakelijk +geworden om zwart op wit te zetten waaraan een computer moet voldoen om +loyaal te zijn aan jouw beslissingen. Die beslissingen komen uit het +programma dat je aan je computer geeft.</p> + +<p>Onze voorlopige definitie bestaat uit deze principes.</p> + +<dl> +<dt>Installeerbaarheid</dt> + +<dd> +<p>Elke software die door iemand anders vervangen kan worden, moet de gebruiker +ook kunnen vervangen.</p> + +<p>Dus als de computer een wachtwoord of ander geheim vraagt voordat je de +software erin kan vervangen, moet de verkoper van de computer jou ook dat +geheim vertellen.</p> +</dd> + +<dt>Neutraliteit jegens software</dt> + +<dd> +<p>De computer zal zonder vooroordeel het programma uitvoeren dat je erop +installeert, en laat de software doen wat de code ervan zegt.</p> + +<p>Een functie om op handtekeningen op programma's te controleren is +verenigbaar met dit principe, mits het controleren van de handtekening +volledig onder controle is van de gebruiker. Wanneer dat zo is helpt deze +functie om de beslissingen van de gebruikers te honoreren over welke +programma's worden uitgevoerd, in plaats van hun beslissingen te +dwarsbomen. Handtekeningcontrole waar gebruikers geen zeggenschap over +hebben schendt dit principe.</p> +</dd> + +<dt>Neutraliteit jegens protocollen</dt> + +<dd> +<p>De computer zal zonder vooroordeel communiceren met welk protocol jouw +geïnstalleerde software ook gebruikt, alsmede met welke gebruikers en +andere netwerkcomputers dan ook.</p> + +<p>Dit betekent dat de computer geen bepaalde dienst oplegt ten koste van een +ander, of een bepaald protocol in plaats van een andere. Het vereist niet +dat de gebruiker toestemming van iemand anders moet krijgen om via een +bepaald protocol te communiceren.</p> +</dd> + +<dt>Neutraliteit jegens implementaties</dt> + +<dd> +<p>Als de computer met enig protocol communiceert, zal het dat zonder +vooroordeel doen met de code die jij kiest (er vanuit gaande dat de code dat +protocol implementeert). De computer zal niets doen om een ander deel van +het internet te helpen bepalen welke code je daarvoor gebruikt of welke +veranderingen je erin hebt gemaakt, en zal niet discrimineren op basis van +jouw keuze.</p> + +<p>Dit houdt in dat de computer verificatie op afstand weigert, wat betekent +dat het andere computers niet toestaat om via het netwerk te bepalen of jouw +computer een bepaald softwarepakket draait. Verificatie op afstand geeft +websites de macht om jouw te dwingen slechts met hen te verbinden via een +toepassing met DRM die je niet kunt omzeilen. Dit weerhoudt jou van +eigenlijke controle over de software die je gebruikt om met hen te +communiceren.</p> + +<p>We kunnen verificatie op afstand interpreteren als een algemene methode +waarmee elke website tivoisatie of “lockdown” kan opleggen op de +lokale software die ermee verbindt. Eenvoudige tivoisatie op een programma +zorgt ervoor dat veranderde versies niet correct kunnen functioneren; dat +zorgt ervoor dat het programma niet-vrij is. Websites die verificatie op +afstand gebruiken zorgen ervoor dat veranderde versies niet kunnen werken +met die websites, waarmee het programma eigenlijk niet-vrij is bij het +gebruiken van die websites. Als een computer websites toelaat om jou te +weerhouden gewijzigde programma's te gebruiken met die websites, is het +loyaal aan hen, niet aan jou.</p> +</dd> + +<dt>Neutraliteit jegens gecommuniceerde gegevens</dt> + +<dd> +<p>Wanneer de computer gegevens ontvangt via welk protocol dan ook, mag het +niet beperken wat het programma kan doen met de gegevens die het ontving via +die communicatie.</p> + +<p>Alle DRM op hardwareniveau schendt dit principe. De hardware mag +video-streams dus niet versleuteld aanleveren op zo'n manier dat alleen de +monitor die kan ontsleutelen.</p> +</dd> + +<dt>Mogelijkheid tot foutzoeken</dt> + +<dd> +<p>De computer staat jou altijd toe om de bewerkingen van een uitgevoerd +programma te analyseren.</p> +</dd> + +<dt>Compleetheid</dt> + +<dd> +<p>De principes hierboven gelden voor alle software-interfaces van de computer +en alle communicatie die de computer doet. De computer mag geen ontrouwe +programmeerbare faciliteiten hebben of enige ontrouwe communicatie +verrichten.</p> + +<p>De AMT-functionaliteit in recente Intel-processors voert bijvoorbeeld +niet-vrije software uit die op afstand met Intel kan praten. Zo'n systeem is +ontrouw tenzij deze functionaliteit is uitgeschakeld.</p> +</dd> +</dl> + +<p>Om een computer volledig tot jouw dienst te laten zijn, zou het geleverd +moeten worden met documentatie over alle interfaces die voor software in de +computer gebruikt kunnen worden om jouw computer te besturen. Een gat in de +documentatie betekent niet dat de computer actief ontrouw is, maar wel dat +er aspecten zijn die niet volledig tot jouw dienst staan. Het hangt af van +wat dat aspect doet of dit een echt probleem is of niet.</p> + +<p>We vragen lezers om kritiek en suggesties ten aanzien van deze definitie te +sturen aan <a href="mailto:computer-principles@gnu.org"> +<computer-principles@gnu.org></a>.</p> + +<h3 id="History">Geschiedenis</h3> + +<p>Hier is de lijst met veranderingen in deze pagina.</p> + +<ul> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/loyal-computers.html?root=www&r1=1.5&r2=1.6">Versie +1.6</a>: Installeerbaarheidsvereiste toegevoegd. +</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/loyal-computers.html?root=www&r1=1.3&r2=1.4">Versie +1.4</a>: Volledige documentatie is geen vereiste voor loyaliteit. +</li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 11:27:38 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html new file mode 100644 index 0000000..7a9ea21 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html @@ -0,0 +1,768 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/manifesto.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het GNU-manifest - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/manifesto.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het GNU-manifest</h2> + +<p> Het GNU-manifest hieronder is in 1985 geschreven door <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> om ondersteuning te +vragen bij de ontwikkeling van het GNU-besturingssysteem. Gedeelten van het +manifest komen nog uit de originele aankondiging in 1983. Tot 1987 heeft het +manifest kleine wijzigingen doorgemaakt om het relevant te houden; sindsdien +lijkt het het beste om het daarbij te houden.</p> + +<p>Sindsdien zijn we tegen een paar vaak voorkomende misverstanden aangelopen, +veroorzaakt door onduidelijke bewoordingen. Na 1993 zijn daarom voetnoten +toegevoegd op plaatsen waar dat nodig was.</p> + +<p>Als je het GNU/Linux-systeem wilt installeren, raden we één +van de <a href="/distros">GNU/Linux-distributies met 100% vrije software</a> +aan. Mocht je willen helpen, kijk dan op <a +href="/help/help.html">http://www.gnu.org/help</a>.</p> + +<p>GNU is een project van de vrije-softwarebeweging, een campagne voor de <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrijheid voor softwaregebruikers</a>. Het is +niet juist om GNU te associëren met “open bron” +(“open source”)— die term is in 1998 geïntroduceerd door +mensen die het niet eens zijn met de ethische waarden van de +vrije-softwarebeweging. Zij gebruiken die term om een <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">amorele benadering</a> +te promoten over hetzelfde onderwerp.</p> + +<h3 id="whats-gnu">Wat is GNU? Gnu is niet Unix!</h3> + +<p> + GNU, een afkorting van <em>Gnu's Not Unix</em>, is de naam van het complete +softwaresysteem dat ik aan het schrijven ben dat uitwisselbaar is met Unix, +met de bedoeling het aan iedereen te geven die het kan gebruiken.<a +href="#f1">(1)</a> Meerdere vrijwilligers helpen mee. Er is behoefte aan +bijdragen in de vorm van tijd, geld, programma's en apparatuur.</p> + +<p> + Tot nu toe hebben we een Emacs texteditor, met Lisp voor het schrijven van +commando's, een broncode-debugger, een parser-generator als yacc, een +linker, en ongeveer 35 hulpprogramma's. Een shell (commando-interpreter) is +bijna klaar. Een nieuwe, optimaliserende C-compiler heeft zichzelf al +gecompileerd, en zal misschien dit jaar uitkomen. Het begin van een kernel +is er al, maar om Unix te kunnen nabootsen heeft deze nog veel meer +functionaliteit nodig. Zodra de kernel en de compiler af zijn, zal het +mogelijk zijn om een GNU-systeem uit te brengen waarmee programma's +ontwikkeld kunnen worden. Als zetsysteem zullen we TeX gebruiken, hoewel er +ook aan een versie van nroff gewerkt wordt. Ook zullen we het gratis, en +bovendien hardware-onafhankelijke X Window Systeem gebruiken. Hierna brengen +we een eenvoudig over te zetten Common Lisp, een Empire spel, een +spreadsheet, en honderden andere dingen uit, voorzien van online +documentatie. We hopen uiteindelijk alles wat een Unix-systeem bruikbaar +maakt aan te kunnen bieden.</p> + +<p> + GNU zal Unix-programma's kunnen draaien, maar zal geen identieke kopie zijn +van Unix. We zullen waar we kunnen verbeteringen aanbrengen, gebaseerd op +onze ervaring met andere besturingssystemen. In het bijzonder willen we +langere bestandsnamen, bestandsversies, een bestandssysteem dat een kapotte +schijf kan overleven, automatisch aanvullen van bestandsnamen, +hardware-onafhankelijke beeldschermondersteuning, en misschien uiteindelijk +een op Lisp gebaseerd venstersysteem waardoor meerdere Lisp-programma's en +gewone Unix-programma's één scherm kunnen delen. C en Lisp +zullen allebei gebruikt kunnen worden als systeemprogrammeertaal. We zullen +proberen om UUCP, MIT Chaosnet en de Internet-protocollen voor communicatie +te ondersteunen.</p> + +<p> + GNU is gericht op machines met virtueel geheugen, in de 68000/16000 klasse, +omdat het op deze machines het makkelijkst te implementeren is. De extra +inspanning die nodig is om het op eenvoudiger computers te laten werken zal +worden overgelaten aan degenen die GNU op dit soort machines wil draaien.</p> + +<p> + Om spraakverwarring te voorkomen: De <em>g</em> in ‘GNU’ dient +uitgesproken te worden.</p> + +<h3 id="why-write">Waarom ik GNU moet schrijven</h3> + +<p> + Ik beschouw het als een Gulden Regel dat wanneer ik een programma waardeer, +ik dit programma met anderen die het ook waarderen moet kunnen delen. +Softwareverkopers willen de gebruikers verdelen om te kunnen heersen, dus ze +dwingen iedere gebruiker de programma's niet met anderen te delen. Ik +weiger om op deze manier mijn solidariteit met anderen op te geven. Het is +onmogelijk voor mij om in eer en geweten een geheimhoudingsverklaring of een +licentieovereenkomst te tekenen. Jarenlang heb ik in het laboratorium voor +kunstmatige intelligentie gevochten om deze en andere ongastvrijheden tegen +te gaan, maar uiteindelijk gingen ze te ver: ik kon niet in een instelling +aanblijven waar zulke dingen tegen mijn wil gedaan werden.</p> + +<p> + Omdat ik in staat wil zijn om op mijn manier met computers om te kunnen +blijven gaan, heb ik besloten om voldoende vrije software te vergaren, zodat +ik geen niet-vrije software hoef te gebruiken. Ik heb ontslag genomen bij +het KI lab om te zorgen dat het MIT niet op wettelijke gronden kan voorkomen +dat ik GNU weggeef.<a href="#f2a">(2)</a></p> + +<h3 id="compatible">Waarom GNU uitwisselbaar zal zijn met Unix</h3> + +<p> + Unix is niet mijn ideale systeem, maar het is ook niet slecht. De +grondslagen van Unix lijken degelijk te zijn, en ik denk dat ik Unix' +tekorten kan aanvullen zonder deze te verknoeien. En een systeem wat En een +systeem dat uitwisselbaar is met Unix is natuurlijk veel makkelijker om op +over te stappen voor de vele Unix-gebruikers.</p> + +<h3 id="available">Hoe GNU gepubliceerd zal worden</h3> + +<p> + GNU zit niet in het publieke domein. Iedereen mag het aanpassen en +verspreiden, maar niemand mag de voorwaarden waaronder het verspreid wordt +beperken. Daarmee bedoel ik dat <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">private</a> +wijzigingen niet zijn toegestaan. Ik wil de vrijheid van alle GNU-versies +veilig stellen.</p> + +<h3 id="why-help">Waarom veel programmeurs mee willen helpen</h3> + +<p> + Ik heb vele andere programmeurs gevonden die enthousiast zijn over GNU, en +graag mee willen helpen.</p> + +<p> + Veel programmeurs zijn ontevreden met de vercommercialisering van de +systeemsoftware. Ze verdienen erdoor wel meer geld, maar ze moeten andere +programmeurs als concurrenten zien, in plaats van als kameraden. De +vriendschap tussen programmeurs uit zich in het delen van programma's. De +huidige marketing verbiedt programmeurs om anderen als vrienden te +behandelen. De softwarekoper moet kiezen tussen vriendschap of de wet. Velen +kiezen natuurlijk voor het eerste, maar mensen die in de wet geloven voelen +zich daarbij niet op hun gemak. De cynici gaan geloven dat programmeren +enkel broodwinning is.</p> + +<p> + Door GNU te gebruiken in plaats van private programma's kunnen we +vriendelijk zijn tegen iedereen èn de wet respecteren. GNU kan +daarbij als een voorbeeld en baken dienen om anderen te inspireren om ons te +helpen. Dit kan ons een gevoel van harmonie geven dat je niet kunt krijgen +bij het gebruik van niet-vrije software. Ongeveer de helft van alle +programmeurs waar ik mee praat vindt dit belangrijker dan geld.</p> + +<h3 id="contribute">Hoe jij kunt helpen</h3> + +<blockquote> +<p> +(Kijk tegenwoordig eerst op de <a +href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects">lijst met projecten met +hoge prioriteit</a> en de <a +href="http://savannah.gnu.org/people/?type_id=1">lijst GNU hulp +gevraagd</a>, de algemene takenlijst voor GNU-softwarepakketten. Voor andere +mogelijkheden, zie de gids: <a href="/help/help.html">helpen met het +GNU-besturingssysteem</a>.) +</p> +</blockquote> + +<p> + Ik vraag computerfabrikanten om bijdragen in de vorm van computers en geld. +Ik vraag individuen om bijdragen in de vorm van programma's en werk.</p> + +<p> + Als je computersystemen doneert kun je verwachten dat GNU als eerste op deze +systemen zal draaien. De machines moeten complete, bruikbare systemen zijn, +geschikt voor gebruik in woonwijken, en ze moeten geen ingewikkelde koeling- +of energievoorziening eisen.</p> + +<p> + Ik heb ontdekt dat erg veel programmeurs bereid zijn om in deeltijd aan GNU +mee te werken. Coördinatie is vaak een probleem voor dit soort +deeltijdprojecten omdat de delen niet goed samenwerken maar voor Unix +bestaat dit probleem niet. Een compleet werkend Unix systeem bevat honderden +programma's, elk apart gedocumenteerd. De koppeling wordt bepaald door +uitwisselbaarheid met Unix. Als iedere medewerker een werkend alternatief +voor een Unix-programma kan schrijven dat het origineel zo goed nabootst dat +het naadloos aansluit in een Unix-systeem, zullen deze programma's ook onder +GNU naadloos kunnen samenwerken. Zelfs als we rekening houden met de wet van +Murphy's zal het geen onuitvoerbaar probleem worden. (De kernel zal +natuurlijk een hechtere samenwerking eisen, en er zal door een kleine, +hechte groep aan gewerkt worden.)</p> + +<p> + Met financiële bijdragen kan ik misschien een paar mensen deel- of +voltijds in dienst nemen. Het salaris zal niet hoog zijn naar +programmeurmaatstaven, maar ik zoek mensen voor wie gemeenschapsgevoel net +zo belangrijk is als geld verdienen. Ik zie dit als een methode om +toegewijde mensen in staat te stellen al hun aandacht op GNU te richten, +zonder dat ze zich over geld zorgen hoeven te maken.</p> + +<h3 id="benefit">Waarom dit voordeel oplevert voor alle computergebruikers</h3> + +<p> + Zodra GNU klaar is zal goede systeemsoftware net zo verkrijgbaar zijn als +lucht.<a href="#f2">(3)</a></p> + +<p> + Dit betekent meer dan iedereen de kosten van een Unix-licentie besparen, het +betekent dat veel dubbel werk wat nu gedaan wordt met het namaken van Unix +vermeden zal worden. Deze besparing zal ten goede komen van de +technologische vooruitgang.</p> + +<p> + De broncode van het complete systeem zal voor iedereen beschikbaar zijn. +Dit betekent dat een gebruiker die aanpassingen aan het systeem wil maken, +altijd in staat zal zijn om ze zelf te maken, of een programmeur of bedrijf +aan te stellen om de aanpassingen voor hem te maken. Gebruikers zullen niet +langer afhankelijk zijn van één programmeur of bedrijf wat het +alleenrecht op de broncode heeft en als enige het recht en de mogelijkheden +om veranderingen aan te brengen.</p> + +<p> + Scholen zullen een veel leerzamer systeem aan kunnen bieden door studenten +aan te moedigen de broncode te bestuderen en te verbeteren. Het computerlab +van Harvard had vroeger de regel dat geen programma op de computer mocht +draaien waarvan de broncode niet ter inzage voor iedereen was, en hield zich +aan de regel door bepaalde programma's niet toe te staan. Dit was een bron +van inspiratie voor mij.</p> + +<p> + En als laatste, de kosten gemoeid met het bepalen wie nu eigenlijk de +systeemsoftware bezit, en wat toegestaan is om te veranderen zullen niet +meer bestaan.</p> + +<p> + Regelingen om mensen te laten betalen voor het gebruik van een programma, +inclusief het licenseren van kopieën vormen een enorme maatschappelijke +kostenpost vanwege het moeizame proces dat nodig is om uit te vogelen +waarvoor een gebruiker moet betalen. En alleen een politiestaat kan iedereen +dwingen om zich aan de regels te houden. Stel je een ruimtestation voor waar +lucht schaars is, omdat het via een duur proces gemaakt moet worden. +Iedereen per liter lucht laten betalen kan dan misschien wel eerlijk zijn, +maar het is niet redelijk iedereen een gasmasker met een metertje er op te +laten dragen, met TV camera's die in de gaten houden of iemand hem niet +stiekem afneemt. Dan kun je beter de kosten van de luchtfabriek hoofdelijk +omslaan en je al die moeite besparen.</p> + +<p> + Het overnemen van een programma, of delen daarvan, is iets dat voor een +programmeur zo nuttig en natuurlijk is als ademen. Het hoort vrij te zijn.</p> + +<h3 id="rebutted-objections">Een paar bezwaren tegen de doelstellingen van GNU die makkelijk te +weerleggen zijn</h3> + +<p id="support"> +<strong>“Als het gratis is zal niemand het gebruiken, omdat ze geen +ondersteuning krijgen.”</strong></p> + +<p> +<strong>“Je moet geld voor de programma's vragen om de technische +ondersteuning te kunnen betalen.”</strong></p> + +<p> + Als mensen liever geld zouden betalen voor GNU mét service dan GNU +gratis krijgen zonder service, lijkt het mij dat een bedrijf dat alleen +service voor GNU programma's biedt toch met winst moet kunnen draaien.<a +href="#f3">(4)</a></p> + +<p> + Je moet ook onderscheid maken tussen ondersteuning in de vorm van echt +programmeerwerk, en ondersteuning in de vorm van begeleiding Op het eerste +kun je bij een softwareverkoper niet vertrouwen. Als jij de enige bent met +een specifiek probleem, dat zal de softwareverkoper zich niets van jouw +klacht aantrekken.</p> + +<p> + Als jouw bedrijf op ondersteuning moet kunnen vertrouwen, is de enige +écht veilige manier om alle broncode en hulpmiddelen zelf in huis te +hebben, zodat je wie dan ook kunt aannemen om het probleem te verhelpen; je +lot ligt niet in handen van de softwareverkoper. Bij Unix is de prijs voor +de broncode te hoog om binnen het bereik van de meeste bedrijven te zijn. +Met GNU zal dit eenvoudig zijn. Het kan zijn dat er geen competente krachten +beschikbaar zijn, maar dit is niet aan GNU te wijten.</p> + +<p> + De gebruikers die niets van computers afweten hebben echter begeleiding +nodig. Dingen die ze makkelijk zelf kunnen doen moeten voor hun gedaan +worden omdat ze niet weten hoe het moet.</p> + +<p> + Dit soort diensten zouden verleend kunnen worden door bedrijven die +uitsluitend begeleiding en reparatiediensten aanbieden. Als het waar is dat +gebruikers liever geld betalen om service te krijgen, zullen ze ook bereid +zijn om de service los te kopen, wanneer ze de programma's al gratis +gekregen hebben. De serviceaanbieders zullen concurreren op kwaliteit en +prijs, omdat gebruikers niet aan hen gebonden zijn. En gebruikers die dit +soort diensten niet nodig hebben hoeven er ook niet voor te betalen.</p> + +<p id="advertising"> +<strong>“Het is niet mogelijk om veel mensen te bereiken zonder +reklame, en dus moet je geld voor je programma's vragen om dit te kunnen +betalen”</strong></p> + +<p> +<strong>“Het heeft geen zin om reclame te maken voor een programma wat +toch gratis is.”</strong></p> + +<p> + Er zijn verschillende gratis of zeer goedkope media die aangewend kunnen +worden om computergebruikers in grote getale over iets als GNU te +informeren. Maar het kan waar zijn dat met reclame meer gebruikers te +bereiken zijn. Als dit echt zo is moet een bedrijf dat aanbiedt voor een +vergoeding GNU te kopiëren en te verzenden winstgevend genoeg zijn om +advertenties te kunnen betalen. Op deze manier betalen alleen de gebruikers +die baat hebben gehad bij die advertenties.</p> + +<p> + In het andere geval, als veel mensen GNU van vrienden krijgen, en zulke +bedrijven niet succesvol zijn, zal dit bewijzen dat GNU geen reclame nodig +had. Waarom zijn voorstanders van de vrije markt niet bereid de vrije markt +dit te laten beslissen?<a href="#f4">(5)</a></p> + +<p id="competitive"> +<strong>“Mijn bedrijf heeft een commercieel besturingssysteem nodig om +een voorsprong op de concurrentie te krijgen.”</strong></p> + +<p> + GNU zal besturingssystemen uit de concurrentiestrijd verwijderen. Je zult +op dit gebied geen voorsprong hebben op anderen, maar ook geen achterstand. +Je zult met ze in andere gebieden moeten concurreren, niet op dit gebied. +Als jouw bedrijf besturingssystemen verkoopt is dat jammer voor jou. Als +jouw bedrijf iets anders verkoopt kan GNU voorkomen dat je de dure +besturingssystemenbranche wordt ingeduwd.</p> + +<p> + Ik zou graag zien dat de ontwikkeling van GNU ondersteund wordt door +donaties van fabrikanten en gebruikers, zodat de kosten voor ons allemaal +gedrukt worden.<a href="#f5">(6)</a></p> + +<p id="deserve"> +<strong>“Verdienen programmeurs geen beloning voor hun +creativiteit?”</strong></p> + +<p> + Als iets een beloning verdient, zijn het wel bijdragen aan een gemeenschap. +Creativiteit kan een bijdrage zijn, als de gemeenschap vrij is om de +opbrengst te gebruiken. Als programmeurs beloond dienen te worden voor het +scheppen van innovatieve programma's, dienen ze volgens dezelfde logica +gestraft te worden als ze het gebruik van die programma's beperken.</p> + +<p id="reward"> +<strong>“Mag een programmeur niet om een beloning voor zijn +creativiteit vragen?”</strong></p> + +<p> + Er is niets verkeerds aan het verwachten van loon voor je werk, net zomin +als de doelstelling je inkomen toe te laten nemen, zolang de gebruikte +middelen niet destructief zijn. Maar de middelen die op dit moment gangbaar +zijn in de softwarebranche zijn dat wél.</p> + +<p> + Geld persen uit gebruikers van een programma door de mate waarin ze het +mogen gebruiken te limiteren is destructief omdat de restricties de manieren +en de mate waarin het programma kan worden gebruikt verminderen. Dit +vermindert ook de hoeveelheid welvaart die de mensheid uit het programma kan +halen. Waar moedwillig voor beperkingen wordt gekozen, is vernietiging een +van de vervelende gevolgen.</p> + +<p> + De reden waarom een goede burger niet op deze manier probeert zichzelf te +verrijken is omdat als iedereen dit zou proberen we allemaal een stuk armer +zouden worden door de wederzijdse welvaartsvernietiging. Dit is gebaseerd op +de ethiek van Kant, of de Gouden Regel. Omdat ik de gevolgen van het door +iedereen hamsteren van informatie niet op prijs stel, kan ik het ook niet +waarderen wanneer een enkeling het doet. Anders gezegd, het verlangen +beloond te worden voor creativiteit is geen geldige reden om de wereld +toegang tot creativiteit te ontzeggen.</p> + +<p id="starve"> +<strong>“Zullen programmeurs nog wel geld verdienen?”</strong></p> + +<p> + Ik zou kunnen antwoorden dat niemand gedwongen wordt om programmeur te +worden. De meesten onder ons zijn niet in staat om geld te verdienen door +op straat gekke gezichten te trekken. Maar dit betekent niet dat we hiertoe +gedwongen zijn, er is een keuze.</p> + +<p> + Maar dit is een verkeerd antwoord, omdat het de veronderstelling die in de +vraag zit voor waar aanneemt; Dat zonder private software programmeurs niet +betaald kunnen worden.</p> + +<p> + De reden dat programmeurs niet van de honger zullen omkomen is dat het nog +steeds mogelijk zal zijn om voor programmeren betaald te krijgen, zij het +niet zoveel als nu.</p> + +<p> + Het beperken van de mate waarin software verspreid mag worden is niet de +enige manier waarop handel kan worden gedreven in de softwarebranche. Het is +de populairste<a href="#f8">(7)</a>, omdat het het meeste geld opbrengt. Als +het verboden zou zijn, of als de consument het niet zou accepteren zouden +softwarebedrijven andere manieren zoeken om geld te verdienen. En die zijn +er altijd.</p> + +<p> + Programmeren zal op die nieuwe manier waarschijnlijk niet zo winstgevend +zijn als het nu is, maar dat is geen argument tegen verandering. Het +salaris dat administratief personeel nu ontvangt wordt niet als +onrechtvaardig beschouwd, en als programmeurs hetzelfde zouden verdienen zou +dit evenmin onrechtvaardig zijn. (In de praktijk zullen programmeurs echter +meer verdienen dan dit salaris)</p> + +<p id="right-to-control"> +<strong>“Hebben mensen niet het recht om zelf te bepalen hoe hun +creativiteit gebruikt wordt?”</strong></p> + +<p> +Het recht om te bepalen hoe ideeën gebruikt worden is eigenlijk het +recht om het leven van anderen te manipuleren, en meestal wordt dit recht +niet ten goede gebruikt.</p> + +<p> + Mensen die het principe van intellectueel eigendom goed hebben bestudeerd<a +href="#f6">(8)</a> (zoals advocaten) zeggen dat er geen intrinsiek recht op +intellectueel eigendom is. De soorten intellectueel eigendom erkend door de +(Amerikaanse) overheid bestaan bij gratie van specifieke wetten +gecreëerd voor specifieke doeleinden.</p> + +<p> + Het systeem van patenten bijvoorbeeld was uitgevonden om uitvinders aan te +moedigen de details van hun uitvindingen openbaar te maken. Het doel was om +de gemeenschap te helpen, niet de uitvinders. Toentertijd was de duur van 17 +jaar voor een patent een korte periode, als je keek naar het tempo van de +technologische vooruitgang. Omdat patenten alleen belangrijk zijn voor +fabrikanten, voor wie de prijs van een licentie niks is vergeleken met de +kosten van het opzetten van het fabricageproces, zijn patenten niet +schadelijk voor mensen die een gepatenteerd product gebruiken.</p> + +<p> + Het principe van auteursrecht bestond in de oudheid niet; auteurs namen +vrijelijk en vaak grote stukken tekst in hun eigen werk over. Dit was +handig, en het is zelfs de enige manier waarop veel werken (gedeeltelijk) +bewaard zijn gebleven. Het systeem van auteursrecht werd +geïntroduceerd om publiceren te bevorderen. In de tijd waarin het +uitgevonden werd, toen boeken alleen goedkoop konden worden gekopieerd op +een drukpers, deed het geen kwaad, omdat het de lezers niet hinderde.</p> + +<p> + Het recht van intellectueel eigendom bestaat alleen bij de gratie van de +maatschappij, omdat gedacht werd, terecht of onterecht, dat de maatschappij +in zijn geheel er op vooruit zou gaan. Maar eigenlijk dient voor elke +situatie opnieuw een afweging gemaakt te worden. Hebben we er echt voordeel +van? Wat voor rechten geven we de persoon in kwestie eigenlijk.</p> + +<p> + Programma's vandaag de dag verschillen aanzienlijk van de boeken van honderd +jaar geleden. De gemakkelijkste manier om een programma te verspreiden is +door het door iedereen te laten kopiëren. Een programma heeft zowel +broncode als binaire code, waartussen een wezenlijk verschil bestaat. Een +programma wordt gebruikt, en niet gelezen. Deze verschillen veranderen de +situatie zodat iemand die zijn recht op intellectueel eigendom uitoefent de +maatschappij schaadt, zowel in materieel als in niet-materieel +opzicht. Iemand in de positie om dit recht uit te oefenen zou dit niet +moeten doen, ook al stelt de wet hem daartoe in staat.</p> + +<p id="competition"> +<strong>“De concurrentie zorgt voor een hogere +kwaliteit.”</strong></p> + +<p> + Concurrentie is te vergelijken met een marathon; door de winnaar te belonen +moedigen we iedereen aan om harder te rennen. Als kapitalisme op deze manier +werkt, werkt het goed, maar degenen die het systeem verdedigen nemen +onterecht aan dat het <em>altijd</em> zo werkt. Als de deelnemers vergeten +waarom ze beloond worden, maar enkel nog tegen elke prijs willen winnen, +gaan ze andere strategieën bedenken, zoals het aanvallen van andere +deelnemers. En als een vechtpartij ontstaat, komen ze allemaal te laat bij +de eindstreep.</p> + +<p> + Private software is het morele equivalent van een vechtpartij onder +hardlopers. Helaas lijkt de enige scheidsrechter de vechtpartijen niet erg +te vinden. Hij reguleert ze alleen (“voor elke dertig meter die je +loopt mag je één kogel afvuren”). Hij zou ze eigenlijk +uit elkaar moeten halen, en straffen uitdelen als ze zelfs maar +<em>proberen</em> te vechten.</p> + +<p id="stop-programming"> +<strong>“Zal niet iedereen stoppen met programmeren, als ze geen geld +krijgen?”</strong></p> + +<p> + Velen zullen programmeren zonder salaris. Programmeren heeft een grote +aantrekkingskracht op sommigen, meestal degenen die er het beste in zijn. Er +is geen gebrek aan goede muzikanten die blijven musiceren, hoewel ze weinig +hoop hebben er ooit hun brood mee te kunnen verdienen.</p> + +<p> + Maar de vraag is helemaal niet aan de orde. Programmeurs zullen nog steeds +betaald krijgen, zij het minder. Dus de vraag moet zijn: wil er iemand +programmeren voor een lager salaris? Gebaseerd op eigen ervaring kan ik +zeggen: ja.</p> + +<p> + Tien jaar lang werkten veel van de beste programmeurs ter wereld op het +laboratorium voor kunstmatige intelligentie voor veel minder geld dan dat ze +elders konden krijgen. Ze kregen echter veel beloning in niet-geldelijke +vorm: beroemdheid en waardering, bijvoorbeeld. En de mogelijkheid om hun +creativiteit bot te vieren, hetgeen een beloning op zich is.</p> + +<p> + Ze verlieten het lab pas toen ze de kans kregen om hetzelfde werk te doen +voor meer geld.</p> + +<p> + Dit laat zien dat mensen bereid zijn om te programmeren voor andere zaken +dan geld; maar als ze én veel geld kunnen verdienen, én +interessant werk kunnen doen, dan gaan ze het verwachten. Slecht betalende +organisaties doen het slecht in vergelijking met goed betalende, maar dit +gaat niet meer op als er geen goed betalende meer zijn.</p> + +<p id="desperate"> +<strong>“We hebben programmeurs hard nodig. Als zij eisen dat we onze +buren niet langer helpen, hebben we maar te gehoorzamen.”</strong></p> + +<p> + Hoe hard we de programmeurs ook nodig hebben, aan dit soort eisen hoeft +niemand te voldoen.</p> + +<p id="living"> +<strong>“Programmeurs moeten toch op de een of andere manier hun geld +verdienen.”</strong></p> + +<p> + Op de korte termijn is dit waar. Er zijn echter vele manieren waarop een +programmeur zijn brood kan verdienen zonder het recht om zijn programma te +gebruiken te hoeven verkopen. Dit is de gebruikelijke manier, omdat het +programmeurs en zakenlieden de meeste winst oplevert, maar niet omdat het de +<em>enige</em> winstgevende manier is. Het is makkelijk om andere manieren +te bedenken, als je je er even toe zet. Een paar voorbeelden:</p> + +<p> + Een fabrikant die een nieuw type computer op de markt brengt betaalt voor +het vertalen van systeembesturingssoftware zodat deze ook op het nieuwe +model werkt.</p> + +<p> + Het verkopen van onderwijs, begeleiding en onderhoudsdiensten kan ook +werkgelegenheid bieden voor programmeurs.</p> + +<p> + Mensen die nieuwe ideeën hebben kunnen hun programma's verspreiden als +<em>freeware</em><a href="#f7">(9)</a>, en tevreden gebruikers om donaties +vragen, of ondersteuning verkopen. Ik heb mensen ontmoet die op deze manier +met succes hun brood verdienden.</p> + +<p> + Gebruikers met ongeveer dezelfde belangen kunnen gebruikersgroepen vormen, +en contributie vragen. Een gebruikersgroep zou een programmeerbedrijf in +dienst kunnen nemen om programma's te schrijven die de leden van de groep +nodig hebben.</p> + +<p> + Allerlei soorten ontwikkeling kunnen worden betaald met een belasting op +software:</p> + +<p> + Iedereen die een computer aanschaft betaalt x procent van de prijs als +softwarebelasting. De overheid geeft dit aan een stichting die dit uitgeeft +aan de ontwikkeling van software.</p> + +<p> + Maar als degene die een computer aanschaft zélf een schenking maakt +aan de ontwikkeling van software, kan hij dit terugvragen van de +belastingen. Hij kan een schenking doen aan het project wat hém het +best uitkomt, bijvoorbeeld een project waarvan hij ooit de resultaten hoopt +te gebruiken. Hij kan dit bedrag terugvragen tot aan het maximale bedrag +dat hij aan softwarebelasting heeft betaald.</p> + +<p> + De belastingtarieven zou kunnen worden bepaald door de belastingbetalers te +laten stemmen, waarbij een stem zwaarder gewogen wordt naarmate de stemmer +meer belasting betaald.</p> + +<p> + De gevolgen:</p> + +<ul> +<li>Degenen die computers gebruiken zijn degenen die de ontwikkeling van +software betalen.</li> +<li>Deze gemeenschap bepaalt hoeveel er betaalt dient te worden.</li> +<li>Degenen die zelf willen bepalen aan wie ze hun geld geven hebben daartoe de +mogelijkheid.</li> +</ul> +<p> + Op de lange termijn is het bevrijden van software een stap in de richting +van een wereld zonder schaarste, waarin niemand <em>erg</em> hard moet +werken om te kunnen leven. Mensen zullen vrij zijn om zich te richten op +leuke bezigheden, zoals programmeren, nadat ze de nodige tien uur per week +hebben besteed aan noodzakelijke dingen als wetgeving, familieberaad, +robotreparatie en komeetverkennen. Er zal geen noodzaak zijn om met +programmeren je brood te verdienen.</p> + +<p> + De hoeveelheid werk die de samenleving moet verrichten om de gewenste +productiviteit te bereiken is al enorm verminderd, maar hiervan heeft zich +weinig vertaald in vrije tijd, omdat er nog veel productieve tijd nodig is +om de niet-productieve tijd mogelijk te maken. De hoofdoorzaken hiervan zijn +de bureaucratie en de strijd tegen concurrentie. Vrije software zal de +effecten van deze twee oorzaken verminderen, althans op het gebied van de +ontwikkeling van software. We moeten dit doen, zodat de technologische +vooruitgang er voor kan zorgen dat wij minder hoeven te werken.</p> + + +<h3 id="footnotes">Voetnoten</h3> + +<!-- The anchors do not match the actual footnote numbers because of + revisions over time. And if a new footnote is added, the references + to existing footnotes that follow the new one must be changed. --> +<ol> +<li id="f1">De verwoording was hier slordig. Bedoeld werd dat niemand hoefde te betalen +voor <em>toestemming</em> om het GNU-systeem te mogen gebruiken. Maar dat +blijkt niet duidelijk uit de tekst, en dit wordt vaak geïnterpreteerd +als dat GNU altijd voor niks of voor een klein bedrag moet worden +verspreid. Dat was niet de bedoeling; verderop wordt de betaalde +verspreiding van software genoemd als een manier om geld te +verdienen. Daarom heb ik nu geleerd verschil te maken tussen +“free” als in vrijheid en “free” als in +gratis. Vrije software is software waarvan de gebruikers de vrijheid hebben +het te verspreiden en veranderen. Sommigen zullen gratis exemplaren kunnen +krijgen, anderen zullen voor exemplaren betalen—en als dat geld ten +goede komt aan de ontwikkeling van de software, is dat nog beter. Het +belangrijkste is dat iedereen die een exemplaar heeft de vrijheid heeft om +het samen met anderen te gebruiken.</li> + +<li id="f2a">De term “weggeven” geeft aan dat ik nog geen duidelijk +onderscheid had gemaakt tussen prijs en vrijheid. Tegenwoordig adviseren we +deze term niet te gebruiken wanneer het over vrije software gaat. Zie <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#GiveAwaySoftware">de pagina over +verwarrende woorden en teksten</a> voor verdere uitleg.</li> + +<li id="f2">Hier was ik ook onduidelijk over welke vorm van “free” er +bedoeld werd. Wat er staat is op zich niet onwaar—het is mogelijk om +gratis exemplaren van GNU software te krijgen, bijvoorbeeld van vrienden, of +via het internet.</li> + +<li id="f3">Er bestaan nu al een aantal van dit soort bedrijven.</li> + +<li id="f4">De Free Software Foundation komt al 10 jaar aan zijn geld met het uitgeven +van software, hoewel het een stichting is, en geen bedrijf. Je kunt <a +href="/order/order.html">dingen bestellen bij de FSF</a>. +</li> + +<li id="f5">Een groep computerbedrijven is recent samen gaan werken om de ondersteuning +van de GNU C Compiler te betalen.</li> + +<li id="f8">Ik geloof dat ik fout zat met de bewering dat het meeste verdiend wordt met +het maken van niet-vrije softwarepakketten. Het maken van maatwerk-software +blijkt nog vaker voor te komen als verdienmodel. Hiervoor kun je geen "huur" +vragen, dus bedrijven moeten echt werk blijven uitvoeren om geld te blijven +verdienen. Bedrijven die maatwerk-software maken zullen min of meer +onveranderd blijven bestaan in een wereld met vrije software. Ik verwacht +dus niet meer dat de meeste programmeurs in een wereld met vrije software +minder zullen verdienen dan in de huidige situatie.</li> + +<li id="f6">In de jaren tachtig had ik er nog geen idee van hoe verwarrend het is om te +spreken over “intellectueel eigendom”. Die benaming heeft een +vooroordeel in zich; subtieler is echter dat het diverse wetten over +één kam scheert. Tegenwoordig raad ik eenieder aan deze term +niet te gebruiken doordat het mensen in de waan brengt dat het over +één onderwerp gaat. Voor de duidelijkheid moet je onderscheid +maken tussen patenten, auteursrecht en handelsmerken. Zie <a +href="/philosophy/not-ipr.html">een verdere uitleg</a> over hoe de term +verwarring en vooroordeel zaait.</li> + +<li id="f7">Nadien hebben we onderscheid leren maken tussen “vrije software” +en “freeware”. De term “freeware” betekent dat je +het vrijelijk mag distribueren maar meestal mag je de broncode niet inzien +of veranderen dus het meeste is geen vrije software. Zie <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Freeware"> de pagina over verwarrende +woorden en teksten</a> voor verdere uitleg.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1985, 1993, 2003, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010, 2014, 2015 +Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p> +Het letterlijk overnemen en kopiëren van dit artikel is toegestaan op +willekeurig welk medium onder de voorwaarden dat de copyright-mededeling en +deze mededeling ook worden meegenomen, en dat de verspreider de ontvanger +toestemming geeft voor verdere verspreiding zoals toegestaan door deze +mededeling. +<br /> +Er mogen geen aangepaste versies worden uitgegeven. +</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/08/26 19:27:11 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-antitrust.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-antitrust.html new file mode 100644 index 0000000..56c86b8 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-antitrust.html @@ -0,0 +1,195 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-antitrust.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het Microsoft Mededingingsproces en Vrije Software - GNU Project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-antitrust.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het Microsoft Mededingingsproces en Vrije Software</h2> + +<p> +Nu het proces tegen Microsoft over concurrentievervalsing op zijn einde +loopt, dringt de vraag zich op: wat moet er van Microsoft worden geëist +als het het proces verliest. Ralph Nader organiseert nu [ten tijde van dit +schrijven, Maart 1999] zelfs een conferentie over deze vraag (zie <a href= +"http://www.appraising-microsoft.org/">http://www.appraising-microsoft.org/</a>).</p> +<p> +De voor de hand liggende antwoorden—contracten beperken tussen +Microsoft en computerfabrikanten, of het bedrijf splitsen—zullen +weinig verschil maken. De eerste maatregel stimuleert wellicht het aanbod +van systemen dat met GNU/Linux voorgeïnstalleerd wordt geleverd, maar +dat gebeurt nu toch al. De tweede maatregel is met name een steuntje in de +rug voor concurrerende makers van private software, wat gebruikers alleen +maar meer manieren geeft om hun vrijheid op te geven.</p> +<p> +Ik stel daarom drie maatregelen voor die zouden moeten helpen om <a href= +"/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> besturingssystemen als +GNU/Linux op technisch gelijke voet te laten concurreren zonder de vrijheid +van gebruikers op te geven. Deze drie maatregelen hebben rechtstreeks effect +op de drie grootste obstakels voor de ontwikkeling van vrije +besturingssystemen en geven de mogelijkheid programma's uit te voeren die +gemaakt zijn voor Windows. De maatregelen rekenen gelijk af met de door +Microsoft voorgestelde (in de “Halloween documenten”) methodes +voor het belemmeren van vrije software. Het is het meest effectief wanneer +alle drie de maatregelen worden toegepast.</p> + +<ol> + <li>Vereis van Microsoft dat ze de complete documentatie publiceren van alle +koppelingen tussen hun software modules, alle gebruikte protocollen en +bestandsformaten. Dit zou één van de favoriete tactieken van +Microsoft tegengaan: geheime en niet uitwisselbare koppelingen. +<p> + Om dit effectief te laten zijn moeten we Microsoft verder verbieden om +geheimhoudingsverklaringen af te sluiten met andere organisaties waarin +wellicht geheime koppelingen kunnen worden verwerkt. De regel moet zijn: +wanneer ze een koppeling niet kunnen publiceren mogen ze ook geen +implementatie ervan vrijgeven.</p> +<p> + Het zou Microsoft wel het recht geven om een koppeling te maken voordat het +gepubliceerd is maar dan moet de publicatie samenvallen met het uitbrengen +van de koppeling.</p> +<p> + Het handhaven van deze maatregel is eenvoudig. Wanneer andere ontwikkelaars +klagen dat de vrijgegeven documentatie bepaalde aspecten van de koppeling +niet beschrijft of uitlegt hoe iets gedaan moet worden dan kan de rechtbank +Microsoft dwingen op de vragen te antwoorden. Vragen over koppelingen (in +tegenstelling tot vragen over technieken) zouden moeten worden beantwoord.</p> +<p> + Vergelijkbare voorwaarden waren onderdeel van een overeenkomst tussen IBM en +de Europese Gemeenschap in 1984, waarmee een ander proces over +concurrentievervalsing werd afgesloten. Zie <a href +="http://www.cptech.org/at/ibm/ibm1984ec.html" +>http://www.cptech.org/at/ibm/ibm1984ec.html</a>.</p> +</li> +<li>Verlang van Microsoft dat ze patenten op software alleen defensief gebruiken +(patenten op andere gebieden zouden ook overwogen kunnen worden of +uitgesloten van deze regeling). Dit zou een andere tactiek van Microsoft +tegengaan die genoemd is in de Halloween documenten: patenten gebruiken om +ontwikkeling van vrije software tegen te gaan. +<p> + We kunnen Microsoft de keuze geven tussen zelfverdediging of gezamenlijke +verdediging. Zelfverdediging houdt het kruislings licenseren van alle +patenten in, gratis met iedereen die dit wil. Gezamenlijke verdediging houdt +in dat de patenten gelicenseerd worden in een vergaarbak waar iedereen zich +bij aan kan sluiten—zelfs mensen die zelf geen patenten hebben. De +vergaarbak zou alle leden licenseren voor alle patenten van alle leden die +meedoen.</p> +<p> + Het is van belang om het probleem van patenten aan te pakken want het heeft +geen zin Microsoft een koppeling te laten publiceren wanneer daar een patent +op rust (of op de functionaliteit waar het toegang toe biedt) waardoor de +rest het niet mag implementeren.</p> +</li> +<li>Eis van Microsoft dat ze geen hardware certificeren waarvan de volledige +specificaties niet zijn gepubliceerd, zodat iedere programmeur software kan +maken die diezelfde hardware ondersteunt. +<p> + Geheime specificaties van hardware zijn meestal niet afkomstig van Microsoft +maar vormen wel een belangrijk probleem voor de ontwikkeling van vrije +besturingssystemen die voor concurrentie met Windows zouden kunnen zorgen. +Dit obstakel verwijderen zou ons tot groot voordeel zijn. Wanneer over een +schikking wordt onderhandeld met Microsoft dan moet het mogelijk zijn dit er +onderdeel van te maken—een kwestie van onderhandelen.</p> +</li> +</ol> +<p> +Microsoft's Ballmer ontvouwde in April een mogelijk plan om delen van de +broncode van Windows vrij te geven. Het wordt niet duidelijk of dit inhoud +dat het vrije software wordt, noch om welk deel van Windows het gaat. Maar +wanneer Microsoft inderdaad een deel vrije software maakt dan zou het +sommige van bovenstaande problemen op kunnen lossen voor dat deel van +Windows. (Het zou ook nog eens een bijdrage kunnen zijn aan de vrije +software gemeenschap wanneer de betreffende software nuttig is voor iets +anders dan het draaien van andere private software).</p> +<p> +Echter, een deel van Windows tot je beschikking hebben als vrije software is +niet zo belangrijk als de <em>toestemming</em> hebben om alle delen te +implementeren. De maatregelen, als boven genoemd, is wat we werkelijk nodig +hebben. Die zullen voor ons de weg vrij maken om een daadwerkelijk superieur +alternatief voor Microsoft Windows te maken, in welk deel dan ook van +Windows wat door Microsoft niet als vrije software beschikbaar wordt +gesteld.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2007, 2008 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:02:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-new-monopoly.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-new-monopoly.html new file mode 100644 index 0000000..2da5481 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-new-monopoly.html @@ -0,0 +1,227 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/microsoft-new-monopoly.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2020-07-17" --><!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-new-monopoly.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het Nieuwe Monopolie van Microsoft - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Het Nieuwe Monopolie van Microsoft</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<blockquote> +<p>Dit artikel verscheen in Juli 2005. Microsoft veranderede hun richtlijnen +in 2006, dus de hieronder beschreven richtlijnen en onze kritiek daarop zijn +alleen van historisch belang. Het probleem is daarmee echter niet verdwenen: +<a +href="https://web.archive.org/web/20120831070708/http://www.grokdoc.net/index.php/EOOXML_objections#Patent_rights_to_implement_the_Ecma_376_specification_have_not_been_granted"> +De listig opgestelde nieuwe richtlijn van Microsoft geeft niemand het recht +om OOXML daadwerkelijk te implementeren.</a> +</p> +</blockquote> + +<p>Europese wetgevers die software patenten voorstaan beweren vaak dat deze +geen invloed hebben op vrije software (of “open bron”). De +advocaten van Microsoft zijn vastbesloten hun ongelijk te bewijzen.</p> + +<p>Documenten die gelekt zijn in 1998 vertellen dat Microsoft het vrije +besturingssysteem GNU/Linux (hierin vermeld als “Linux”) als +grootste concurrent beschouwen van Windows, en verhalen van het toepassen +van patenten en geheime bestandsformaten om ons te bestrijden.</p> + +<p>Omdat Microsoft zoveel macht in de markt heeft kan het vaak standaarden +opdringen. Het hoeft alleen een triviaal idee te patenteren, daaromheen een +bestandsformaat te ontwerpen, of een programmeertaal of communicatie +protocol en het vervolgens op te dringen aan gebruikers. Op dat moment +zullen wij in de vrije software gemeenschap geblokkeerd zijn om gebruikers +de software te geven die zij willen; ze zullen ingesloten zijn door +Microsoft en wij zullen buitengesloten zijn om hen te helpen.</p> +<p>Eerder probeerde Microsoft zijn gepatenteerde methode voor het blokkeren van +spam geaccepteerd te krijgen als Internet standaard, zodat vrije software +buitengesloten was van het verwerken van email. Het betreffende +standaardisatie comité verwierp het voorstel maar Microsoft reageerde +daarop door te proberen het aan grote <abbr title="Internet service +provider">ISP</abbr>s te verkopen opdat de methode toch gebruikt zou worden.</p> + +<p>Nu is Microsoft iets soortgelijks aan het proberen met Word bestanden.</p> + +<p>Een aantal jaar geleden stopte Microsoft met zijn gedocumenteerde formaat +voor het opslaan van documenten en ging over op een geheim formaat. +Ontwikkelaars van tekstverwerkers in vrije software echter, zoals Abiword en +OpenOffice.org, onderzochten jarenlang vlijtig het formaat en nu kunnen ze +de meeste Word bestanden wel lezen. Maar Microsoft is daarmee nog niet +verslagen.</p> + +<p>De volgende versie van Microsoft Word zal formaten gebruiken waarvan +Microsoft beweert dat er patenten op rusten. Microsoft biedt verder een +gratis licentie hierop aan voor bepaalde beperkte toepassingen maar dit is +dusdanig beperkt dat het geen vrije software toelaat. Je kunt de licentie +hier bekijken: <a +href="https://msdn.microsoft.com/en-us/windows/hardware/gg463420.aspx"> +https://msdn.microsoft.com/en-us/windows/hardware/gg463420.aspx</a>.</p> + +<p>Vrije software wordt gedefinieerd als software die vier fundamentele +vrijheden in ere houdt: (0) de vrijheid om software te gebruiken op wat voor +manier dan ook. (1) de vrijheid om de broncode te bestuderen en wijzigen +naar wat jij wil, (2) de vrijheid om kopiëen te maken en te +verspreiden, en (3) de vrijheid om gewijzigde versies uit te +brengen. Alleen programmeurs kunnen direct gebruik maken van vrijheden 1 en +3, maar alle gebruikers kunnen vrijheden 0 en 2 uitoefenen, en alle +gebruikers kunnen direct profiteren van de wijzigingen die programmeurs +maken en uitbrengen.</p> + +<p>Het uitbrengen van een toepassing onder de Microsoft patent-licentie geeft +voorwaarden die de meeste wijzigingen van de software uitsluiten. Omdat +vrijheid 3 niet aanwezig is, de vrijheid om gewijzigde versies uit te +brengen, zal het geen vrije software zijn (ik geloof dat het ook geen +“open bron” kan zijn omdat die definitie er op lijkt maar niet +helemaal. En ik kan hier niet spreken voor de voorstanders van open bron).</p> + +<p>De Microsoft licentie vereist ook de opname van een specifieke +paragraaf. Deze bepaling zou een programma nog niet diskwalificeren als +vrije software. Het is gebruikelijk bij vrije software om +licentie-mededelingen op te nemen die niet veranderd mogen worden en deze +paragraaf zou hierin opgenomen kunnen worden. De paragraaf zelf is +bevooroordeeld en verwarrend omdat het het begrip “intellectueel +eigendom” bevat, maar men hoeft de paragraaf niet als waarheid of +betekenisvol te presenteren—alleen maar op te nemen. De ontwikkelaar +zou er bijvoorbeeld het volgende voor kunnen zetten: “de volgende +misleidende paragraaf wordt ons door Microsoft opgedrongen; hou er rekening +mee dat het propaganda is. Zie <a href= "/philosophy/not-ipr.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/not-ipr.html</a> voor uitleg.”</p> + +<p>De eis echter om een bepaalde paragraaf op te nemen is zeer sluw want +eenieder die dit doet is impliciet akkoord gegaan met de beperkingen die het +Microsoft patent vereist en heeft ze toegepast. Het resulterende programma +is duidelijk geen vrije software.</p> + +<p>Een aantal vrije software licenties, zoals de populaire GNU General Public +License (Algemene Openbare Licentie), verbieden het uitbrengen van +wijzigingen aan het programma als die wijzigingen niet zelf ook vrij zijn +(we noemen dit de vrijheid of sterven clausule omdat het veiligstelt dat een +programma vrij blijft of afsterft). Het toepassen van de licentie van +Microsoft op een GNU GPL programma zou een overtreding zijn van die +licentie; het zou illegaal zijn. Vele andere vrije software licenties staan +niet-vrije wijzigingen toe. Het zou dan wel legaal zijn een dergelijk +programma onder de licentie van Microsoft uit te brengen. Maar die +gewijzigde versie, met de gewijzigde licentie, zou geen vrije software meer +zijn.</p> + +<p>Het patent van Microsoft op het nieuwe formaat van Word is een Amerikaans +patent. Het heeft geen betrekking op Europese gebruikers; Europeanen kunnen +vrijelijk ieder programma gebruiken wat dit formaat kan lezen. Europeanen +die op dit moment software gebruiken of ontwikkelen hebben dus een voordeel +ten opzichte van Amerikanen: Amerikanen kunnen voor de rechter worden +gesleept voor het schenden van patentrecht maar Europeanen in Europa +niet. Europeanen kunnen Amerikaanse patenten bemachtigen en Amerikanen voor +de rechter slepen maar Amerikanen kunnen geen patenten in Europa bemachtigen +wanneer Europa dit niet toestaat. +</p> + +<p>Dit alles zal veranderen wanneer het Europese parlement softwarepatenten zal +goedkeuren. Microsoft zal slechts één van de duizenden +buitenlandse patenthouders zijn die hun patenten ook in Europa zullen +registreren om zo te kunnen procederen tegen softwareontwikkelaars en +computergebruikers. Van de ongeveer 50.000 vermeende ongeldige +software-patenten die zijn geregistreerd bij het Europese patentenbureau, is +80 procent niet in Europese handen. Het Europese parlement zou ervoor moeten +kiezen deze patenten niet toe te laten om zo Europa veilig te stellen.</p> + +<p> +[2009 nota bene]: het EU voorstel om software patenten toe te staan werd +afgewezen maar het europesche patentbureau gaat door met het uigeven ervan +en sommige landen erkennen ze ook. Zie <a href="http://ffii.org"> +ffii.org</a> voor verdere informatie over deelname aan de campagne tegen +software patenten in europa. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2005, 2009, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/09/15 18:59:26 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-old.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-old.html new file mode 100644 index 0000000..865160e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-old.html @@ -0,0 +1,142 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-old.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Is Microsoft de Duivel? (Oude Versie) - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-old.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Is Microsoft de Duivel? (Oude Versie)</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Er is een <a href="/philosophy/microsoft.html">nieuwere versie</a> van dit +artikel.</p></blockquote> +</div> + +<p>Velen bezien Microsoft als het grote kwaad van de software industrie. Er is +zelfs een campagne om Microsoft te boycotten. Deze stemming is grimmiger +geworden sinds Microsoft vrije software openlijk vijandig heeft bejegend.</p> + +<p>Binnen de vrije software beweging kijken we daar anders tegenaan. We zien +dat Microsoft iets doet wat slecht is voor gebruikers van software: het <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">privaat</a> maken van +software en daardoor mensen hun vrijheid ontzeggend.</p> + +<p>Maar Microsoft is de enige niet; bijna alle softwarebedrijven doen hun +gebruikers hetzelfde aan. Wanneer andere bedrijven minder gebruikers +domineren dan Microsoft dan heeft dat niet aan hun gebrek aan inzet gelegen.</p> + +<p>Dit is natuurlijk geen excuus voor Microsoft. Het geeft wel aan dat +Microsoft de natuurlijke doorontwikkeling vormt van een industrie die zich +baseert op <a href="/philosophy/shouldbefree.html">verdeel en heers politiek +van gebruikers en vrijheidsberoving</a>. Wanneer we kritiek hebben op +Microsoft moeten we vooral ook die andere bedrijven niet vergeten die ook +private software maken. Bij de FSF gebruiken we geen private +software—niet van Microsoft noch van iemand anders.</p> + +<p>In de “Halloween documenten”, uitgekomen eind Oktober 1998, werd +door managers binnen Microsoft de intentie uitgesproken diverse methoden toe +te passen om de ontwikkeling van vrije software dwars te zitten: zoals het +ontwerpen van geheime protocollen en bestandsformaten en het patenteren van +algoritmen en software-oplossingen.</p> + +<p>Dit soort tegenwerking is niet nieuw: Microsoft, en menig ander bedrijf met +hen, passen dit soort tactieken al jaren toe. In het verleden was dit om +elkaar dwars te zitten; tegenwoordig, zo lijkt het, bevinden wij ons ook in +de vuurlinie. Deze verlegging van doelen heeft echter weinig gevolgen omdat +geheime overeenkomsten en software patenten iedereen in de weg zitten, +ongeacht of je in de “vuurlinie” zit of niet.</p> + +<p>Geheimhouding en patenten vormen een reële bedreiging voor vrije +software. Ze hebben ons behoorlijk in de weg gezeten in het verleden en we +kunnen nog meer hiervan verwachten in de nabije toekomst. Maar dit zou niet +anders zijn geweest wanneer Microsoft ons niet had opgemerkt. Het enige +belangwekkende wat uit de “Halloween documenten” blijkt is dat +Microsoft kennelijk verwacht dat het <a href +="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux systeem</a> het in zich heeft een groot +succes te worden.</p> + +<p>Bedankt daarvoor Microsoft en nu even opzij gaan graag.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2000, 2007, 2008, 2009 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-verdict.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-verdict.html new file mode 100644 index 0000000..1097c40 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/microsoft-verdict.html @@ -0,0 +1,122 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-verdict.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Over de Veroordeling van Microsoft - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-verdict.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Over de Veroordeling van Microsoft</h2> + +<p> +Veel <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> gebruikers denken over +het besturingssysteem in termen van concurrentie voor Microsoft. Maar de +vrije software beweging bestrijdt een probleem wat veel groter is dan alleen +Microsoft: private, niet vrijelijk bruikbare software, ontworpen om mensen +afhankelijk te houden en samenwerking tegen te gaan. Microsoft is de +grootste ontwikkelaar van dergelijke software, maar vele andere bedrijven +behandelen de vrijheid van gebruikers net zo slecht; als ze niet net zoveel +gebruikers aan zich gebonden hebben dan komt dit niet doordat ze niet hun +best hebben gedaan.</p> +<p> +Omdat Microsoft slechts een deel van het probleem vormt, is zijn nederlaag +in het proces over concurrentievervalsing niet noodzakelijk een overwinning +voor de vrije software. Of de uitslag van het proces gunstig zal zijn voor +vrije software en de vrijheid van gebruikers hangt af van de maatregelen die +de rechter zal nemen.</p> +<p> +Wanneer de maatregelen er alleen maar op zijn afgestemd dat andere bedrijven +die private, niet-vrije, software maken ook kunnen concurreren zal dat de +vrije wereld geen goed doen. Keuze uit meerdere bazen is geen vrijheid. En +dit soort concurrentie kan er toe leiden dat ze “beter” hun best +doen. Technisch gezien beter; dat zou het voor ons moeilijker maken om op +technisch niveau te “concurreren”. Wij zullen doorgaan +gebruikers te bieden wat deze bedrijven niet doen—vrijheid—en +gebruikers die vrijheid weten te waarderen zullen om die reden doorgaan met +het gebruik van vrije software. Mensen die vrijheid niet op waarde weten te +schatten, en in plaats daarvan de makkelijke weg kiezen, zullen wellicht +worden verleid tot het gebruik van “verbeterde” private +systemen.</p> +<p> +Microsoft opsplitsen in diverse bedrijven kan ook een gevaar vormen voor +vrije software omdat deze kleinere bedrijven, niet gehinderd door de +publieke opinie die Microsoft veroordeeld, hier een kans zien om vrije +software nog meer aan te vallen dan het huidige Microsoft.</p> +<p> +Ik <a href="/philosophy/microsoft-antitrust.html">heb maatregelen +voorgesteld </a> die gunstig zouden zijn voor de concurrentie van vrije +software met Microsoft: bijvoorbeeld van Microsoft eisen dat ze de +specificaties van al hun koppelingen moet publiceren en patenten alleen +defensief mogen gebruiken, niet agressief. Dit zou van Microsoft de wapens +ontnemen waarmee ze ons willen bestrijden (volgens de “Halloween +documenten” die binnen Microsoft werden gelekt en waarin stond hoe ze +de ontwikkeling van GNU/Linux trachtten te bestrijden).</p> +<p> +Wanneer duidelijk wordt welke maatregelen de rechter neemt zal ook duidelijk +worden of de rechtszaak de vrije software gemeenschap zal helpen of niet.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2000, 2007, 2008 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..833e84e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html @@ -0,0 +1,690 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/misinterpreting-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Verkeerde uitleg van het auteursrecht - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/misinterpreting-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Verkeerde uitleg van auteursrecht—een serie fouten</h2> + +<p>door <a href="http://stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +Er is iets vreemds en gevaarlijks gaande met het auteursrecht. Volgens de +Amerikaanse grondwet is het auteursrecht er ten behoeve van de +gebruikers—diegenen die de boeken lezen, de muziek luisteren of de +programma's draaien—en niet ten behoeve van de uitgevers of +auteurs. Terwijl mensen in toenemende mate echter de beperkingen afwijzen en +overtreden die ze in naam van deze wet krijgen opgelegd, “ten behoeve +van zichzelf”, is diezelfde Amerikaanse overheid bezig om meer +beperkingen op te leggen en probeert het mensen af te schrikken met nieuwe +strengere straffen.</p> +<p> +Hoe kan het, dat het auteursrecht haaks staat op de oorspronkelijke +bedoeling van deze wet, zoals die in de grondwet is verwoord? En hoe kunnen +we deze weer in lijn brengen met het oorspronkelijke doel? Om dit te +begrijpen moeten we teruggaan naar de basis van deze wet: de Amerikaanse +grondwet.</p> + +<h3>Auteursrecht in de Amerikaanse grondwet</h3> +<p> +Ten tijde van het opstellen van die grondwet werd voorgesteld dat auteurs +recht zouden moeten hebben op een auteursrechtenmonopolie—wat werd +verworpen. De stichters van dit land namen een ander standpunt in, namelijk +dat het auteursrecht geen natuurlijk recht van auteurs is maar een +kunstmatige toestemming voor hen ten behoeve van algemene vooruitgang. De +grondwet staat een auteursrechtensysteem toe met de volgende paragraaf +(artikel I, sectie 8):</p> +<blockquote><p> +Het Congres zal gerechtigd zijn om de vooruitgang van wetenschap en kunst te +stimuleren door het vergeven van tijdelijke, exclusieve rechten aan auteurs +en uitvinders voor respectievelijk hun werken en uitvindingen. +</p></blockquote> +<p> +Het Hooggerechtshof heeft al in meerdere uitspraken bevestigd dat het +stimuleren van vooruitgang betekent dat gebruikers van auteursrechtelijk +beschermd werk er de vruchten van plukken. Bijvoorbeeld in de uitspraak van +<em>Fox Film versus Doyal</em> was de uitspraak:</p> +<blockquote><p> +Het enige belang van de Verenigde Staten en de enige reden voor het verlenen +van het auteursrechtmonopolie ligt in de algemene voordelen voor de +maatschappij die het werk van auteurs met zich meebrengt. +</p></blockquote> +<p> +Deze fundamentele beslissing verklaart waarom het auteursrecht geen +<b>vereiste</b> is voor de grondwet maar slechts <b>toegestaan</b> als +mogelijkheid—en waarom het om een “tijdelijke” regeling +gaat. Wanneer het auteursrecht een natuurlijk recht betrof, iets wat auteurs +krijgen omdat ze het verdienen, zou er geen enkele reden zijn dit recht na +een periode te laten vervallen. Net zoals er geen enkele reden zou zijn dat +eenieders huis publiek eigendom zou worden na een bepaalde periode na de +bouw.</p> + +<h3>De “auteursrechten-ruilhandel”</h3> +<p> +Het auteursrechtensysteem werkt doordat het voorrechten verleent aan +uitgevers en auteurs; maar niet ten behoeve van zichzelf. Men doet dit om +hun gedrag te sturen: een aanmoediging richting auteurs om meer te schrijven +en publiceren. Feitelijk spendeert de overheid natuurlijke rechten van +mensen, ten behoeve van de maatschappij, om die zo te voorzien van meer +uitgegeven werk. Juristen noemen dit begrip de +“auteursrechten-ruilhandel”. Het is net als de aanschaf van een +snelweg of vliegtuig door de overheid met ons belastinggeld, behalve dan dat +de overheid onze vrijheid uitgeeft, niet ons geld.</p> +<p> +Maar is de hedendaagse ruilhandel voor de maatschappij ook echt het +goedkoopste? Er zijn vele soorten ruilhandel mogelijk; welke is de beste? +Ieder vraagstuk over auteursrecht gaat hierover. Wanneer we de vraag niet +goed begrijpen zal het antwoord ook nergens op slaan.</p> +<p> +De grondwet maakt het mogelijk om auteursrecht toe te kennen aan auteurs. In +de praktijk geven die het meestal door aan hun uitgevers; het zijn de +uitgevers, niet de auteurs, die hiervan profiteren, hoewel de auteurs soms +ook een klein gedeelte hiervan verdienen. En dus zijn het meestal de +uitgevers die pleiten voor meer auteursrecht. Om de alledaagse praktijk van +het auteursrecht beter te laten zien zal dit artikel het hebben over +uitgevers in plaats van auteurs als houders van het auteursrecht. We hebben +het, als gebruikers van het auteursrecht, ook over “lezers” +hoewel het gebruik niet altijd over lezen gaat omdat “de +gebruiker” iets abstracts is.</p> + +<h3>De eerste fout: “een compromis”</h3> +<p> +De auteursrechten-ruilhandel gaat over de belangen van de maatschappij: +voordeel voor het lezend publiek is het doel; de voordelen (als die er zijn) +voor de uitgevers zijn alleen een middel om dit doel te bereiken. Het belang +van de lezer en de uitgever zijn op de eerste plaats al niet kwalitatief +gelijk. De eerste fout in de uitleg van het auteursrecht is dat belangen van +de uitgever gelijk worden gesteld aan die van de lezer.</p> +<p> +Er wordt vaak beweerd dat het Amerikaanse auteursrecht een +“compromis” moet zijn tussen de belangen van de uitgever en die +van de lezers. Een aantal mensen doet alsof dit als een alternatieve +verwoording van het auteursrecht in de grondwet is. Oftewel: die wordt goed +vertegenwoordigd door de huidige auteursrechten-ruilhandel.</p> +<p> +Maar deze twee interpretaties zijn niet gelijk; ze verschillen in opvatting +en gevolgen. Het concept van een compromis gaat ervan uit dat de belangen +van de lezer en de uitgever alleen kwantitatief verschillen: <em>hoeveel +belang</em> we er aan moeten hechten. Het begrip +“belanghebbenden” wordt hierbij vaak gebruikt; het gaat ervan +uit dat allerlei belangen in een beleidsbeslissing gelijk gewicht in de +schaal leggen. Dit inzicht negeert de kwalitatieve belangen van lezers +versus uitgevers, die juist de basis vormt voor de overheid om deel te nemen +aan de auteursrechten-ruilhandel.</p> +<p> +De gevolgen hiervan zijn verstrekkend, omdat de rechten van het publiek in +de auteursrechten-ruilhandel—het idee dat auteursrechten alleen zijn +goed te praten in het belang van de lezers—teniet wordt gedaan door de +“compromis”-interpretatie. Omdat de belangen van de uitgevers +als een doel op zich worden beschouwd, kunnen die de auteursvoorrechten +rechtvaardigen. Met andere woorden, het “compromis”-concept doet +alsof deze voorrechten zijn te rechtvaardigen voor andere belangen dan die +van algemeen nut.</p> +<p> +Praktisch gezien wordt hiermee een omgekeerde bewijslast gecreëerd voor +veranderingen in het auteursrecht. De auteursrechten-ruilhandel vraagt van +uitgevers om het publiek te overtuigen bepaalde vrijheden op te geven. Het +concept van een compromis draait dit om, omdat er in het algemeen geen +twijfel is dat uitgevers zullen profiteren van meer voorrechten. Dus wanneer +lezers niet aan kunnen tonen dat dit belang “voldoende” wordt +geschaad, denken we te moeten concluderen dat uitgevers ieder voorrecht +mogen opeisen dat ze wensen.</p> +<p> +Omdat dit “compromis” tussen uitgevers en lezers dus voorbijgaat +aan de gerechtigde belangen van de lezers moeten we het afwijzen.</p> + +<h3>Een compromis waarvoor?</h3> +<p> +Wanneer de overheid iets aanschaft voor de gemeenschap handelt het namens +die gemeenschap; ze hebben de verplichting de beste overeenkomst aan te gaan +— het beste voor de gemeenschap, niet voor de andere partij.</p> +<p> +Wanneer bijvoorbeeld aannemers worden benaderd voor het maken van een +snelweg zal de overheid ernaar streven zo min mogelijk geld uit te geven +voor zoveel mogelijk snelweg. Hiervoor gebruiken ze een +aanbestedingsprocedure, om de prijs te drukken.</p> +<p> +In de praktijk kan de prijs niet dalen tot nul omdat aannemers niet zo laag +zullen bieden. Ze hebben hierbij de normale rechten van deelnemers aan een +vrije maatschappij, waaronder het recht om nadelige contracten te weigeren; +zelfs het laagste bod zal een aannemer winst brengen. Er is dus sprake van +een soort van compromis. Maar het is geen weloverwogen compromis van twee +belangen die beide menen dat er naar hun belangen gekeken moet worden. Het +is een compromis tussen het algemeen belang en de marktwerking. De overheid +probeert de beste overeenkomst te bereiken in het belang van de +belastingbetalende automobilist in de context van een vrije maatschappij met +een vrije markt.</p> +<p> +Bij de auteursrechten-ruilhandel geeft de overheid onze vrijheid uit in +plaats van ons belastinggeld. Vrijheid is meer waard dan geld dus de +overheid moet nog zorgvuldiger omgaan met de uitgave ervan. De overheid moet +dus de belangen van uitgevers nooit gelijk stellen aan de vrijheid van de +maatschappij.</p> + +<h3>Geen “compromis” maar “ruil”</h3> +<p> +Het idee om het belang van de lezer af te wegen tegen het belang van de +uitgever is een verkeerde benadering van het auteursrecht. Er zijn echter +wel twee afwegingen van belang: twee belangen <b>van de lezers</b>. Lezers +hebben een eigen belang om uitgegeven werken in alle vrijheid te +gebruiken. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen ze ook belang hebben bij +één of ander aanmoedigingssysteem voor publicaties.</p> +<p> +Het woord “compromis” binnen het auteursrecht is synoniem +geworden met het idee dat belangen tussen uitgevers en lezers worden +afgewogen. Het begrip “een compromis sluiten” wanneer het gaat +om de twee belangen van de lezer is daarom verwarrend.<a +href="#footnote1">[1]</a> We hebben een ander begrip nodig.</p> +<p> +Wanneer iemand twee gedeeltelijk tegengestelde belangen heeft, en beide niet +volledig kan bereiken, noemen we dit een “afweging”. Dus in +plaats van te spreken over een “compromis sluiten” tussen +partijen kunnen we beter spreken van het “maken van een goede afweging +tussen het uitgeven van onze vrijheid en hem behouden”.</p> + +<h3>De tweede fout: maximaliseren van de verkoop</h3> +<p> +De tweede fout met het auteursrecht neemt als uitgangspunt het maximaliseren +van het aantal uitgegeven werken — niet slechts het verhogen +ervan. Het idee van een “compromis” stelt de belangen van +uitgevers gelijk aan die van lezers; deze tweede fout plaatst ze zelfs ver +boven die lezers.</p> +<p> +Wanneer we iets kopen, kopen we niet meteen de hele voorraad of het duurste +model. We bewaren ook nog wat voor andere aankopen door alleen te kopen wat +we nodig hebben of wat voldoet aan de wensen. Het principe van de +verminderde meeropbrengst suggereert dat al je geld steken in +één product niet efficiënt is; normaal gesproken kiezen +we ervoor om wat geld over te houden voor later.</p> +<p> +Dit principe geldt ook voor het auteursrecht. De eerste vrijheden die we +moeten verruilen zijn diegene die we het minst zullen missen, en het meeste +effect hebben op het stimuleren van nieuwe publicaties. Wanneer we meer +vrijheden verruilen zullen we merken dat elke ruil een groter offer van ons +vraagt dan de vorige, terwijl het voor een kleinere verhoging van literaire +activiteiten zorgt. Ruim voordat die verhoging nul wordt is het het niet +meer waard om die extra prijs te betalen. En zo komen we op een overeenkomst +waarbij de hoeveelheid publicaties wordt verhoogd zonder dat we ál +teveel hoeven inleveren.</p> +<p> +Het accepteren van het idee van maximalisatie gaat bij voorbaat al in tegen +al deze verstandige, voordelige afwegingen — het bepaalt dat iedereen +bijna al zijn vrijheid moet opgeven ter stimulering van iets meer +publicaties.</p> + +<h3>De retoriek van maximalisatie</h3> +<p> +In de praktijk wordt dit idee van maximalisatie ten koste van al je vrijheid +gesteund door wijdverbreide retoriek die stelt dat kopiëren van +uitgegeven werk illegaal, oneerlijk en fout is. Uitgevers noemen mensen die +kopiëren bijvoorbeeld “piraten”, een scheldwoord met als +doel om het delen met je buurman gelijk te stellen aan het aanvallen van een +schip. (Dit scheldwoord werd eerder gebruikt door schrijvers om uitgevers te +beschrijven die manieren vonden om toch legaal ongeautoriseerd werk te +publiceren; het huidige gebruik door uitgevers is bijna het +tegenovergestelde). Deze retoriek is een directe afwijzing van het +grondwettelijke uitgangspunt van auteursrecht, maar presenteert zichzelf als +de enig juiste traditie van het Amerikaanse rechtssysteem.</p> +<p> +De “piraten”-retoriek wordt geaccepteerd omdat de media dit +denken te begrijpen zodat niemand beseft hoe radicaal dit wel niet is. Het +is vervolgens effectief doordat, wanneer we dit accepteren als iets +illegaals, we ook geen bezwaar kunnen maken tegen uitgevers die eisen dat we +de vrijheid om dit te doen opgeven. Oftewel, wanneer uitgevers ons vragen ze +meer macht te geven, kunnen we dit niet weigeren met het simpele bezwaar: +“nee, want we willen kunnen kopiëren”, want dat is +tenslotte “illegaal”.</p> +<p> +Er blijven zo weinig argumenten over tegen uitbreiding van het auteursrecht, +behalve bijzaken. Hierdoor gaat het tegenwoordig in het debat om versterking +van het auteursrecht uitsluitend nog om bijzaken, niemand durft tenslotte +nog te refereren aan het recht om te kopiëren als iets legaals.</p> +<p> +Maximalisatie draait er in de praktijk dus op uit dat uitgevers durven te +zeggen dat “zekere handelingen onze verkopen doen stagneren—of +wij denken dat dit zal gebeuren—en dus nemen wij aan dat dit de +hoeveelheid publicaties negatief zal beïnvloeden en dus dienen die +handelingen verboden te worden”. Wat tot de belachelijke conclusie +leidt dat het publiek belang direct samenhangt met de omzet van uitgevers: +wat goed is voor de media is goed voor het land.</p> + +<h3>De derde fout: het vergroten van de macht van uitgevers</h3> +<p> +Wanneer uitgevers mensen eenmaal hebben overtuigd van de noodzaak tot +maximalisatie, kostte wat kost, is de volgende stap om daaruit af te leiden +dat ze <em>dus</em> absolute zeggenschap moeten hebben over de gepubliceerde +werken—door het auteursrecht tot in het extreme uit te breiden en alle +soorten van gebruik te laten afdekken of door alternatieve juridische +trucjes zoals verzegelde verpakkingen en licenties. Het doel hiervan is om +“redelijk gebruik” af te schaffen en de “rechten van de +eerste koper” teniet te doen. Deze lobby wordt uitgeoefend op ieder +denkbaar overheidsniveau, van staten tot de regering en internationale +organen.</p> +<p> +Deze stap is niet goed want een strenger auteursrecht werkt averechts op het +verschijnen van nieuw, nuttig werk. Shakespeare bijvoorbeeld, leende +verhaallijnen van stukken die een tiental jaren daarvoor waren +gepubliceerd. Wanneer destijds dus het huidige auteursrecht had gegolden +waren zijn toneelstukken illegaal geweest.</p> +<p> +Ook al willen we, kostte wat kost, zoveel mogelijk publicaties, het +uitbreiden van de macht van uitgevers is daarvoor niet het juiste +middel. Als promotiemiddel voor vooruitgang snijdt het zichzelf in de +vingers.</p> + +<h3>Het resultaat van deze drie fouten</h3> +<p> +De huidige trend bij auteursrechten is om uitgevers meer macht te geven voor +langere tijd. Het verwrongen principe van het auteursrecht dat voorkomt uit +deze reeks fouten, geeft zelden aanleiding om hiertegen te zijn. Wetgevers +bedienen aldus de uitgevers, onder het mom het publieke belang te dienen.</p> +<p> +Dit is bijvoorbeeld wat senator Hatch had te zeggen bij zijn introductie van +wetsvoorstel S. 483 uit 1995 die het auteursrecht met 20 jaar zou verlengen:</p> + +<blockquote><p> +Ik geloof dat we nu op het punt zijn aanbeland om ons af te vragen of de +huidige auteursrechttermijn de belangen van auteurs genoeg beschermt en de +verwante kwestie of deze beschermingstermijn voldoende stimulans geeft voor +het maken van nieuw werk. +</p></blockquote> +<p> +Dit wetsvoorstel verlengde het auteursrecht op bestaande werken vanaf +1920. De wijziging was een cadeautje aan de uitgevers zonder dat dit het +publieke belang op welke manier dan ook diende. Het is tenslotte onmogelijk +om met terugwerkende kracht alsnog het aantal publicaties uit die periode te +verhogen. Men heeft de gemeenschap ondertussen wel een vrijheid afgenomen +— het recht om een boek uit die tijd te verspreiden. Merk het gebruik +van de propagandaterm “<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Protection" >bescherming</a>” +op, die de tweede fout laat zien.</p> +<p> +Het voorstel verlengde ook het auteursrecht voor werk wat nog niet is +verschenen. Dit zou neerkomen op 95 in plaats van 75 jaar. Dit zou in +theorie goed zijn voor het stimuleren van nieuwe werken; maar iedere +uitgever die beweert dat hij deze extra aansporing nodig heeft zou dit +moeten onderbouwen met serieuze verkoopprognoses tot 75 jaar na dato.</p> +<p> +Het moge duidelijk zijn dat de argumenten van de uitgevers niet door het +congres werden aangevochten: het voorstel werd in 1998 aangenomen. Het werd +bekend als het Sonny Bono Verlengingsvoorstel, genoemd naar een van de +voorstellers die eerder dat jaar overleed. Wij noemen het meestal het Mickey +Mouse Auteursrecht omdat we aannemen dat de echte reden is om het verlopen +van het auteursrecht op Mickey Mouse te voorkomen. De weduwe van Bono, die +zijn termijn verder uitzat, had hierover het volgende te zeggen:</p> + +<blockquote><p> +Eigenlijk wilde Sonny dat het auteursrecht voor eeuwig zou gelden. Men heeft +mij verteld dat dit ongrondwettelijk zou zijn. Ik nodig hierbij iedereen uit +om mij te steunen in het streven het auteursrecht op alle mogelijke manieren +te versterken. Zoals bekend, ligt er een voorstel van Jack Valenti om het +auteursrecht te verlengen tot eeuwig minus één dag. Wellicht +dat de commissie zich hierover kan buigen op het volgende congres. +</p></blockquote> +<p> +Het hooggerechtshof boog zich over een lopende zaak die de wet terug wil +draaien voor reeds verschenen werk op grond van het feit dat dit geen +vooruitgang stimuleert, zoals aangegeven in de grondwet. Het hof antwoordde +dat het deze vraag niet hoefde te beantwoorden, de grondwet vereist slechts +lippendienst.</p> +<p> +Een andere wet, aangenomen in 1997, verbiedt het kopiëren van +uitgegeven werk, ook al geef je ze weg aan vrienden om aardig te +zijn. Voorheen was dit in de VS gewoon toegestaan.</p> +<p> +Maar het kan nog erger met de “Digital Millennium Copyright Act” +(DMCA). Die had als doel om wat destijds “kopieerbeveiliging” +werd genoemd — nu bekend als <a +href="/proprietary/proprietary-drm.html">DRM</a> (digitaal beheer van +beperkingen) — waar computergebruikers al een hekel aan hadden, +opnieuw te introduceren door het strafbaar te stellen dit soort beperkingen +te omzeilen of zelfs maar informatie hierover prijs te geven. De wet geeft +feitelijk de macht aan uitgevers om hun eigen auteursrecht te maken. Het +stelt dat uitgevers vrij zijn om wat voor beperkingen dan ook op het gebruik +van een werk aan te brengen waarbij die beperking automatisch wettelijke +status heeft mits het versleuteld is dan wel een licentie heeft om het af te +dwingen.</p> +<p> +Eén van de aanleidingen voor deze wet was dat het regelingen zou +bevatten, voortkomend uit een recente overeenkomst om het auteursrecht uit +te breiden. De overeenkomst werd uitgevaardigd door de “World <a +href="/philosophy/not-ipr.html">Intellectual Property</a> +Organization”, een organisatie bestaande uit voornamelijk +auteursrechthebbenden en patenthouders, daarbij gesteund door de regering +Clinton. Daar de overeenkomst alleen gaat over het uitbreiden van het +auteursrecht is het nog maar de vraag in hoeverre dit het publieke belang +dient. Hoe dan ook, het wetsvoorstel ging veel verder dan de overeenkomst +vereiste.</p> +<p> +Vooral bibliotheken leverden tegenstand, voornamelijk vanwege de regel die +kopiëren in het geheel verbiedt, ook voor “redelijk eigen +gebruik”. Wat was de reactie hierop van de uitgevers? Gewezen +volksvertegenwoordiger Pat Schroeder, tegenwoordig een lobbyist voor de +Amerikaanse uitgevers organisatie, stelde dat de uitgevers niet konden leven +met waar de bibliotheken om vroegen. Aangezien die bibliotheken alleen +vroegen om een handhaving van de huidige status, vraagt men zich af hoe de +uitgevers dan tot nu toe hebben overleefd.</p> +<p> +Congreslid Barney Frank liet zien, in een bijeenkomst met mij en anderen die +tegen deze wet waren, hoever de grondwet in deze wordt genegeerd. Hij +beweerde dat er dringend nieuwe regelgeving nodig was, compleet met +wettelijke straffen, omdat de “filmindustrie zich zorgen +maakte”, net als de “muziekindustrie”, alsook andere +“industrieën”. Dus vroeg ik hem of dit in het publiek +belang was. Zijn antwoord sprak boekdelen: “Waarom heb je het over het +publiek belang? Deze creatievelingen hoeven hun rechten niet op te geven in +het belang van de gemeenschap!” De “industrie” wordt +gelijk gesteld aan de creatieve auteurs die het inhuurt. Het auteursrecht +beschouwd men daarbij als een natuurlijk recht en de grondwet is op zijn kop +gezet.</p> +<p> +De DMCA werd van kracht in 1998. Het stelt dat redelijk eigen gebruik nog +steeds is toegestaan maar geeft uitgevers het recht alle software of +hardware te verbieden waarmee je dit zou kunnen gebruiken. In de praktijk is +redelijk eigen gebruik dus verboden geworden.</p> +<p> +Met deze wet in de hand heeft de filmindustrie censuur opgelegd aan vrije +software die DVD's leest en afspeelt en zelfs informatie over hoe DVD's +gelezen kunnen worden is gecensureerd. In April 2001 werd professor Edward +Felten middels dreigende rechtszaken van de “Recording Industry +Association of America”, gedwongen zijn wetenschappelijke artikel in +te trekken waarin hij uitlegde wat hij wijzer was geworden van een +voorgesteld versleutelsysteem voor het beperkt toegankelijk maken van +opgenomen muziek.</p> +<p> +We zien inmiddels ook de opkomst van elektronische boeken die de normale +vrijheden van een lezer ontnemen — bijvoorbeeld de vrijheid om een +boek uit te lenen aan een vriend, de vrijheid het aan een tweedehands winkel +te verkopen, de vrijheid het uit een bibliotheek te kunnen lenen, de +vrijheid het te kunnen kopen zonder hiervoor je personalia af te hoeven +geven en zelfs de vrijheid om het twee keer te lezen. Versleutelde +electronische boeken stellen aan al deze aktiviteiten paal en perk — +je kunt ze alleen lezen met speciale, geheime software die er is om jou te +beperken in het gebruik.</p> +<p> +Ik zal nooit een dergelijk elektronisch boek kopen en ik hoop dat jij ze ook +zult weigeren. Als een elektronisch boek je niet dezelfde rechten geeft als +een papieren exemplaar, weiger het dan!</p> +<p> +Iedereen die onafhankelijk software uitbrengt die versleutelde electronische +boeken kan lezen riskeert strafvervolging. Dat overkwam een Russische +programmeur, Dmitry Sklyarov, die in 2001 werd gearresteerd bij een bezoek +aan de VS voor een conferentie. Hij had in Rusland zo'n programma +geschreven, iets wat in zijn land niet verboden was. Nu bereid Rusland een +wet voor die dit ook verbiedt en de Europese Unie heeft recent een +dergelijke wet al aangenomen.</p> +<p> +Electronische boeken zijn nog niet door het grote publiek geaccepteerd, maar +niet omdat lezers zo aan hun vrijheid hechtten; het was om andere redenen +niet aantrekkelijk ze te lezen, met name omdat de schermen niet zo makkelijk +zijn af te lezen als papier. De volgende poging zal waarschijnlijk wel raak +zijn met de komst van “electronisch papier” — boek-achtige +apparaatjes waarin een beveiligd electronisch boek kan worden +geladen. Wanneer deze beter leesbaar blijken dan papier zullen we weer op de +bres moeten voor onze vrijheid. Ondertussen maakt het electronische boek in +beperkte kring wel opgang: de universiteit van New York en andere +tandheelkundige opleidingen leveren hun studenten alleen beveiligde +electronische studieboeken.</p> +<p> +De mediabedrijven vinden dit nog niet ver genoeg gaan. In 2001 stelde +Senator Hollings, gesteund door Disney, een wet voor genaamd de +“Security Systems Standards and Certification Act” (SSSCA)<a +href="#footnote2">[2]</a>, die voorstelt dat alle computers (en alle andere +digitale opnameapparatuur en afspelers) moeten worden uitgerust met een door +de overheid goedgekeurd systeem voor kopieerbeperking. Dat is het +uiteindelijke doel, maar als eerste op de agenda staat het verbieden van het +op de markt brengen van apparaten die HDTV kunnen ontvangen en die je kunt +aanpassen (oftewel ombouwen voor je eigen doeleinden). Omdat vrije software +software is die gebruikers kunnen veranderen worden we hier dus voor het +eerst geconfronteerd met een wet die vrije software verbiedt voor een +bepaalde toepassing. Het verbieden voor andere toepassingen zal daarna niet +lang op zich laten wachten. Wanneer de FCC deze wet overneemt zal software +zoals GNU Radio dus gecensureerd worden.</p> +<p> +Er moet politieke druk worden uitgeoefend om dit soort wetsvoorstellen de +kop in te drukken.<a href="#footnote3">[3]</a></p> + +<h3>Op zoek naar een goede ruil</h3> +<p> +Hoe kan men het best een beleid bepalen met betrekking tot het auteursrecht? +Wanneer het auteursrecht een transactie is die wordt gedaan in het publiek +belang dan zal het dus vooral dat publieke belang moeten dienen. De plicht +van de overheid daarbij is dus om die vrijheid zo duur mogelijk te +verkopen. We zouden zo min mogelijk auteursrecht willen vergeven zonder de +hoeveelheid publicaties te veel aan te tasten.</p> +<p> +De minimum prijs in vrijheid die we hiervoor moeten betalen is niet te +bepalen middels openbare aanbesteding, zoals bij bouwprojecten mogelijk +is. Hoe dan wel?</p> +<p> +Een mogelijkheid is om het auteursrecht in stappen af te bouwen en te kijken +naar de resultaten. Door te observeren wanneer en hoeveel afname in +publicaties er optreden kunnen we vaststellen hoeveel auteursrecht er +precies nodig is om een aanvaardbaar niveau van publicaties te handhaven +(het publieke belang). Dit moeten we vaststellen door te meten, niet door af +te gaan op wilde voorspellingen van uitgevers, in wiens belang het is die te +overdrijven wanneer hun macht wordt ingeperkt.</p> +<p> +Het auteursrecht heeft een aantal onafhankelijke aspecten die apart kunnen +worden aangepakt. Wanneer we het minimum hebben gevonden voor een aspect zou +men best nog wel eens een ander aspect van auteursrecht kunnen reduceren +zonder dat dit de stroom publicaties negatief beïnvloedt.</p> +<p> +Een belangrijk aspect is de duur, die nu is vastgesteld op ongeveer een +eeuw. Een goede eerste stap is om de duur van het monopolie op +kopiëren terug te brengen naar 10 jaar vanaf de dag van publicatie. Een +ander aspect, het maken van afgeleide werken, zou een langere periode kunnen +beslaan.</p> +<p> +Waarom trouwens uitgaan van de dag van publicatie? Omdat het recht om te +kopiëren geen waarde heeft voor werken die nog niet zijn uitgegeven; +want er zijn nog geen kopieën. Auteurs langer de tijd geven iets te +publiceren schaadt geen enkel belang. Schrijvers (die meestal wel de +auteursrechten hebben vóór publicatie) zullen publicatie niet +uitstellen alleen om het auteursrecht te verlengen.</p> +<p> +Waarom tien jaar? Omdat dat een veilige periode is. We kunnen er, kijkend +naar de praktijk, van uit gaan dat dit weinig invloed heeft op de stroom +uitgegeven werk. Bij de meeste media en genres zijn populaire werken zeer +winstgevend in de eerste paar jaar en zelfs bestsellers zijn voor die tijd +meestal niet meer in druk. Zelfs voor naslagwerken, die meestal een langere +levensduur hebben dan tien jaar, zou het genoeg moeten zijn: lezers zullen +dan de voorkeur geven aan recent bijgewerkte uitgaven -waarvoor weer +auteursrecht geldt- in plaats van de verouderde -rechtenvrije- versies.</p> +<p> +Tien jaar is misschien zelfs langer dan nodig; na een tijdje zouden we +kunnen proberen de periode verder te verkorten om zo het systeem beter af te +stellen. Tijdens een discussie over auteursrecht op een literaire +bijeenkomst, waar ik die tienjarige periode voorstelde, reageerde mijn +buurman -een bekende fantasy schrijver- verontwaardigd met de opmerking dat +alles langer dan vijf jaar onacceptabel was.</p> +<p> +Maar niet alles hoeft over één kam te worden geschoren. Een +auteursrecht wat uniform is is niet van het hoogste -publieke- belang en het +auteursrecht heeft wel meer uitzonderingen voor bepaald gebruik of +media. Het zou gek zijn om bij iedere aanbesteding voor het aanleggen van +wegen uit te gaan van het hoogste tarief; zo ook zou het gek zijn om er van +uit te gaan dat voor iedere artistieke uiting we altijd de hoogste prijs in +vrijheid moeten “betalen”.</p> +<p> +Wellicht moeten romans, woordenboeken, programma's, liedjes, symfonieën +en films ieder een andere monopolie-periode krijgen zodat we de optimale +-minimale- periode kunnen bepalen voor ieder soort werk waarbij de stroom +publicaties nog op peil blijft. Films langer dan een uur kunnen bijvoorbeeld +een periode van twintig jaar krijgen toebedeeld vanwege de hoge kosten die +het produceren met zich mee brengt. Op mijn eigen vakgebied, programmeren, +zou drie jaar voldoende moeten zijn. Product-cycli in dit segment zijn +meestal nog korter.</p> +<p> +Een ander aspect is de vaststelling wat nog voor “redelijk eigen +gebruik” door kan gaan: mogelijkheden om -delen van- werken legaal te +reproduceren ook al rust er auteursrecht op. De eerste natuurlijke stap +daarbij zou het toestaan van individuele, niet-commerciële, +kopieën zijn. Dit zou de privacyschending van de auteursrechtenpolitie +van vandaag de dag overbodig maken en heeft waarschijnlijk weinig effect op +de verkoop. (Wellicht moeten er dan ook maatregelen worden getroffen om +verzegelde licenties tegen te gaan die dit soort kopieergedrag weer zouden +kunnen verbieden). Ervaringen met Napster leren ons verder dat we ook het +niet-commerciëel uitlenen toe moeten staan. — wanneer zoveel +mensen het willen kopiëren en delen, en het zo nuttig vinden, kunnen +alleen draconische maatregelen hen hier van af houden, en de gemeenschap +verdient het te krijgen wat ze wil.</p> +<p> +Voor romans, en meer in het algemeen voor alle werken met amusementswaarde, +is het uitleenrecht waarschijnlijk al voldoende. Computerprogramma's, die +een functionele waarde hebben (ze krijgen iets voor elkaar) hebben meer +vrijheden nodig, zoals het recht een verbeterde versie uit te brengen. Zie +ook de “Free Software Definition” elders in dit boek voor een +uitleg over de vrijheden die gebruikers van software zouden moeten +hebben. Het is wellicht een haalbaar compromis om dit pas in te laten gaan +twee of drie jaar na publicatie.</p> +<p> +Dit soort wijzigingen brengt het auteursrecht voor wat betreft digitaal +kopiëren op een niveau waar de gemeenschap vrede mee zou +hebben. Uitgevers zullen deze voorstellen bestempelen als +“oneerlijk”; ze zouden kunnen dreigen er mee op te houden maar +dat zullen ze uiteindelijk niet doen want het uitgeven blijft winstgevend en +dit zal de enige manier van uitgeven zijn.</p> +<p> +Wanneer we het auteursrecht inperken moeten we er voor waken dat uitgevers +dit niet gaan vervangen door eindgebruikerslicenties. We zullen +overeenkomsten, die verder gaan dan het auteursrecht op het gebied van +kopiëren, moeten verbieden. Dit soort beperkingen op algemene +-niet-onderhandelde- transacties zijn een standaard onderdeel van het +Amerikaanse rechtssysteem.</p> + +<h3>Een persoonlijke noot</h3> +<p> +Ik ben ontwerper van software, geen jurist. Ik ging me verdiepen in het +auteursrecht omdat je er onvermijdelijk mee te maken krijgt in de wereld van +computernetwerken. Als gebruiker van computernetwerken -en dat al dertig +jaar- weet ik de vrijheden die we in de loop van de tijd zijn kwijtgeraakt +op waarde te schatten, evenals de vrijheden die we nog dreigen te +verliezen. Als auteur verwerp ik het romantische idee van de bijna +goddelijke artistieke <a href="words-to-avoid.html#Creator">schepper</a> +zoals deze vaak wordt opgevoerd door uitgevers, om de speciale voorrechten +voor auteurs te rechtvaardigen, terwijl ze er zelf met die rechten vandoor +gaan.</p> +<p> +Het grootste deel van dit artikel bestaat uit verifieerbare feiten en +redeneringen, en voorstellen waarover je zelf een mening kunt vormen. Ik +vraag je echter één ding van me aan te nemen: dat auteurs +zoals ikzelf geen speciale voorrechten verdienen. Wanneer je je waardering +wilt laten blijken voor de programma's of de boeken die ik heb geschreven +dan neem ik je geld van harte aan — maar offer alsjeblieft je vrijheid +niet op ter wille van mij.</p> + +<h4>Voetnoten</h4> +<ol> +<li> +<a id="footnote1"></a>Zie het artikel van Julian Sanchez over <a +href="http://www.juliansanchez.com/2011/02/04/the-trouble-with-balance-metaphors/">“Het +probleem met ‘compromis’-metaforen”</a> voor een onderzoek +“hoe de vergelijking tussen gefundeerde uitspraken en een compromis +tussen belangen ons denken op negatieve wijze beïnvloedt”.</li> +<li> +<a id="footnote2"></a>Sindsdien omgedoopt tot het onuitspreekbare CBDTPA, +een goede afkorting voor “Consume, But Don't Try Programming +Anything,” maar eigenlijk staat het voor “Consumer Broadband and +Digital Television Promotion Act”.</li> +<li> +<a id="footnote3"></a>Wanneer je wilt helpen kan ik de volgende websites +aanbevelen: <a +href="http://defectivebydesign.org">DefectiveByDesign.org</a>, <a +href="http://publicknowledge.org">publicknowledge.org</a> en <a +href="http://www.eff.org">www.eff.org</a>.</li> +</ol> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit artikel is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije +Software, Vrije Maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2002, 2003, 2007, 2015, 2016, 2018 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/motif.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/motif.html new file mode 100644 index 0000000..23b4a81 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/motif.html @@ -0,0 +1,141 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/motif.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De Motif-licentie - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/motif.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De Motif-licentie</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p> +Een aantal weken geleden heeft de Open Group zijn licentie op Motif +veranderd met de uitnodiging aan vrije-software-ontwikkelaars om het te +gebruiken. De nieuwe Motif licentie voldoet echter niet aan de definitie +voor vrije software en zelfs niet aan de minder strikte definitie voor Open +Source (open bron).</p> +<p> +Ze kondigden aan dat ze deze versie van Motif hebben uitgebracht “voor +de open-bron-gemeenschap” maar alleen als je er op een vreemde manier +tegenaan kijkt is dit waar. Ze hebben de software niet beschikbaar gemaakt +voor de vrije-softwaregemeenschap; in plaats daarvan hebben ze mensen uit de +vrije-softwaregemeenschap uitgenodigd om die gemeenschap te verlaten door +Motif te gebruiken.</p> +<p> +Ik heb de Open Group hierover aangeschreven en ze gevraagd de licentie te +veranderen. We kunnen hopen dat ze dat zullen doen maar we kunnen er niet +van uit gaan. Op dit moment moeten we Motif op dezelfde manier benaderen als +in het verleden: niet beschikbaar voor ons. Motif kan nog steeds geen +onderdeel worden van een vrij besturingssysteem en code onder GPL koppelen +aan Motif is nog steeds een overtreding van die GPL behalve in zeer speciale +omstandigheden.</p> +<p> +Er is gelukkig een alternatief in vrije software voor Motif met de naam +LessTif. De meeste programma's die voor Motif zijn geschreven kunnen zonder +wijzigingen ook draaien met LessTif. Steun alsjeblieft de +vrije-softwaregemeenschap door LessTif te gebruiken en niet Motif. LessTif +is nog niet helemaal af; vrijwilligers kunnen zich aanmelden bij <a +href="mailto:lesstif@hungry.com"> <lesstif@hungry.com></a>.</p> +<p> +Hier een aantal problemen met de licentie van Motif:</p> +<ul> + <li>Het zegt dat je de licentie accepteert alleen maar door het te +“gebruiken”. Alleen een verzegeling of iets dergelijks kan dit +doen en licenties via verzegelingen zijn slecht. + </li> + + <li>De licentie beperkt het gebruik tot alleen bepaalde besturingssystemen die +in een bepaalde categorie, genaamd “open bron”, vallen. Zowel de +vrije-softwarebeweging, alsook de open-bronbeweging vinden dit soort +beperkingen onacceptabel. + </li> + + <li>Hun definitie van “open source” verschilt heel erg van degene +die de Open Source-gemeenschap gebruikt, wat alleen maar verwarring zaait. + </li> +</ul> +<p> +In de vrije-softwaregemeenschap zijn we het niet eens met de basis-normen en +waarden die de Open Source-gemeenschap aanhangt (voor meer uitleg, zie <a +href= +"/philosophy/open-source-misses-the-point.html">open-source-misses-the-point.html</a>). +Desalniettemin kunnen we het niet goedkeuren dat men mensen op het verkeerde +been zet over wat hun basiseisen zijn. De feiten in deze situatie zijn al +moeilijk genoeg; nog meer verwarring zaaien is niet gewenst.</p> + +<h3 id="LaterNote">Latere opmerking</h3> + +<p> +<em>In 2012 is <a href="http://motif.sourceforge.net/"> Motif</a> +uitgebracht onder de GNU Lesser General Public License, versie 2.1.</em></p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2007, 2008, 2010 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>. +</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/01/13 20:58:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/my_doom.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/my_doom.html new file mode 100644 index 0000000..8019550 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/my_doom.html @@ -0,0 +1,158 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/my_doom.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>MyDoom en Jij - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/my_doom.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>MyDoom en Jij</h2> + +<p>door <a href="http://stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +Ik ben opgegroeid in een gemeenschap met daarin mensen die misdaden hebben +begaan, tot moord aan toe. In de stad New York, met z'n 8 miljoen inwoners, +gebeurden honderden moorden per jaar, voonamelijk gepleegd door zijn +inwoners. Gewelddadige overvallen waren er nog meer.</p> +<p> +Er waren ook veel andere kwade praktijken met betrekking tot gesjoemel met +informatie. Sommige agenten bijvoorbeeld logen in de getuigenbank en +bedachten er zelfs een apart woord voor: in plaats van +“testifying” hadden ze het over +“testilying”. Sommige programmeurs uit New York vervielen in het +legale, maar sociaal onaangepaste, gedrag van het maken van private +software: ze boden klanten leuke softwarepakketten te koop aan zonder +broncode en dwongen af dat de klanten dit niet zouden delen met anderen.</p> +<p> +Ondanks deze heersende criminaliteit ben ik nog nooit iemand tegengekomen +die alle New Yorkers trachtte te veroordelen op basis van wat een handvol +criminelen allemaal uitvrat. Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die aannam +dat alle inwoners van New York schuldig waren aan moord, doodslag, beroving, +meineed of het maken van private software. Mensen weten dat niet iedere New +Yorker schuldig is aan deze criminaliteit alleen maar omdat bekend is dat +sommige New Yorkers ze plegen. Dat heet “schuld door associatie” +en mensen weten dat dit niet klopt. Ik woon tegenwoordig in de kleinere +stad Cambridge (in de staat Massachusetts). Ook hier vinden moorden en +overvallen plaats; ik weet niet of de politie hier ook liegt in de +getuigenbank maar private software tiert hier welig. Ik heb echter nog +niemand gezien die daarom heel Cambridge beschuldigt. Ook hier begrijpt men +dat schuld door associatie niet juist is.</p> +<p> +Ik woon nu in de kleinere stad Cambridge, Massachusetts. Ook hier is moord +en doodslag; ik weet niet of de politie hier ook regelmatig liegt in de +rechtszaal maar wel dat er veel private software is.Ik ben echter nog +niemand tegengekomen die hier de gehele stad voor verantwoordelijk houd. Ook +hier weet men dat je nog niet schuldig bent door ergens mee in verband te +worden gebracht.</p> +<p> +Mensen willen het echter nog wel eens vergeten. Mijn virtuele gemeenschap, +de vrije software gemeenschap die ik heb helpen opbouwen sinds 1984 met het +ontwikkelen van het GNU besturingssysteem, is nu het slachtoffer van een +hetze met als kern schuld door associatie. Een aantal artikelen —ik +heb er een paar gezien— beschuldigd de hele gemeenschap van het +ontwikkelen van het virus “MyDoom”.</p> +<p> +We kunnen er zeker van zijn dat een aantal New Yorkers een moord hebben +gepleegd. Ze zijn immers door een rechtbank schuldig bevonden en bestraft +daarvoor. We weten niet of iemand binnen de vrije software gemeenschap mee +heeft geholpen aan de ontwikkeling van het MyDoom virus. Er zijn geen +ontwikkelaars geïdentificeerd; ze weten zelf wie ze zijn maar wij +kunnen alleen maar speculeren. We kunnen speculeren dat gebruikers van +GNU/Linux het virus hebben gemaakt om SCO aan te vallen. We kunnen ook +poneren dat Microsoft het virus heeft gemaakt zodat wij de schuld zouden +krijgen. We kunnen speculeren dat ontevreden medewerkers van SCO het virus +hebben gemaakt om wraak te nemen. Maar er is geen enkel bewijs voor welk +van deze aannames dan ook.</p> +<p> +Als op een gegeven moment duidelijk wordt dat de ontwikkelaars van het virus +afkomstig waren uit de vrije software gelederen dan zal mijn virtuele +gemeenschap in dezelfde situatie verkeren als New York en Cambridge: het is +dan duidelijk dat sommigen onder hun leden/inwoners zich schuldig maken aan +crimineel gedrag.</p> +<p> +Daar hoeft niemand verbaasd over te zijn. De vrije software gemeenschap +heeft tientallen miljoenen leden, groter dan New York of zelfs Shanghai. Je +kunt moeilijk verwachten dat iedereen binnen zo'n gemeenschap zich ethisch +opstelt. Onze gemeenschap heeft zichzelf gevormd rond een gedeeltelijke of +gehele afwijzing van één onethische praktijk, die van private +software. Maar dat is geen garantie voor perfectie. De aanwezigheid van een +handvol criminele elementen tussen miljoenen is geen verrassing — en +ook geen reden voor schuld door associatie.</p> +<p> +Ik ben er van overtuigd dat de meeste lezers van dit artikel niets te maken +hadden met de ontwikkeling van het MyDoom virus. Dus als iemand je +beschuldigd, spring dan niet in het defensief. Je hebt net zo weinig van +doen met het virus als je aanklager, dus hou je rug recht en zeg hem dat.</p> +<p> +Als iemand wetenschap heeft of bewijs over wie het virus heeft ontwikkeld, +dan hoop ik dat diegene naar buiten treedt en specifieke beschuldigingen zal +uiten richting specifieke mensen, gebaseerd op specifiek bewijs. Maar +niemand moet in het wilde weg gaan beschuldigen zonder bewijs en er is geen +excuus voor schuld door associatie. Niet in New York, niet in Cambridge en +niet in de vrije wereld.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004, 2007 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/netscape-npl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/netscape-npl.html new file mode 100644 index 0000000..4958c79 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/netscape-npl.html @@ -0,0 +1,292 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/netscape-npl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Netscape Public License - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/netscape-npl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Over de Netscape Public License</h2> + +<p> +door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p> +(Het <a href="/philosophy/netscape-npl-old.html">oorspronkelijke artikel</a> +dateert van maart 1998 en gaat over een eerste proef-versie van de NPL +(“Netscape Openbare Licentie”). Ons eerste artikel hierover was +<a href= "/philosophy/netscape.html">Netscape overweegt zijn browser in +vrije software te veranderen</a>.)</p></blockquote> +</div> + +<p> +De Netscape Public License of NPL (Netscape Openbare Licentie) is +uiteindelijk ontworpen als een licentie voor vrije software—maar het +heeft drie serieuze tekortkomingen. Eéntje geeft een verkeerd +filosofisch signaal af, een tweede verzwakt de positie van de vrije software +gemeenschap en de derde heeft onpraktische gevolgen voor de vrije software +gemeenschap. Twee van deze fouten zitten ook in de Mozilla Public +License. Daarom adviseren we je de NPL of MPL niet te gebruiken voor je +vrije software.</p> + +<h3>1. Niet alle gebruikers zijn gelijk</h3> + +<p> +Het eerste probleem dat me opviel in de NPL was dat het geen gelijke rechten +geeft aan Netscape versus de rest van de gebruikers, zoals de GNU GPL dat +doet. Onder de NPL kunnen we alleen de broncode van Netscape gebruiken +zoals het omschreven staat in de NPL, maar Netscape mag op zijn beurt onze +wijzigingen op wat voor manier dan ook gebruiken—zelfs in private +versies van de software.</p> + +<p> +Het probleem is subtiel want dit maakt het programma niet onvrij. Het belet +ons niet het programma weer te kopiëren of te veranderen; het beperkt +ons niet in onze vrijheid. Puur pragmatisch bekeken is er dus niets aan de +hand.</p> + +<p> +Het probleem zit meer in wat dit uitdraagt. Het is in tegenspraak met het +idee van samenwerking op gelijke voet waarop onze gemeenschap stoelt. Het +straalt uit dat werken aan een vrij programma ook bijdragen aan een privaat +product is. Degenen die dit accepteren zullen er door worden beïnvloed +en dit zal de gemeenschap niet ten goede komen.</p> + +<p> +Een voorgestelde oplossing is om hier een tijdslimiet aan te stellen— +bijvoorbeeld drie tot vijf jaar. Dat zou een grote verbetering zijn omdat +door een dergelijke limiet de negatieve associatie wordt weggenomen.</p> + +<p> +Het praktische effect hiervan wordt nog eens teniet gedaan door een ander +nadeel van de NPL: het is niet ontworpen met complete copyleft +(“auteursplicht”). Oftewel, de licentie doet niet erg zijn best +om te garanderen dat veranderingen van gebruikers óók +beschikbaar komen als vrije software.</p> + +<p> +De MPL (Mozilla Public License) heeft dit probleem <em>niet</em>. Dat is het +belangrijkste verschil tussen de MPL en de NPL.</p> + +<h3>2. Geen auteursplicht</h3> + +<p> +De NPL ziet eruit als auteursplichtig; het zegt dat alle veranderingen van +gebruikers weer onder de NPL uitgebracht dienen te worden. Maar dit slaat +alleen op veranderingen van bestaande code—niet op toegevoegde +subroutines wanneer die in een apart bestand staan. Praktisch gesproken +betekent dit dat het eenvoudig is om private veranderingen door te voeren +wanneer je dat wilt: zet gewoon al je broncode in een apart bestand en noem +dit een “Larger Work” (significant werk). Alleen de aanroepen +van de subroutine moeten vrij worden gegeven onder de NPL en die hebben +weinig zin wanneer die routines niet mee worden geleverd.</p> + +<p> +Het ontbreken van echte auteursplicht is geen ramp; het maakt de software +niet onvrij. De X.org distributievoorwaarden bijvoorbeeld hebben het in het +geheel niet over auteursplicht, maar het is toch vrije software. BSD is ook +niet-auteursplichtige vrije software (hoewel de oudere BSD voorwaarden +andere <a href="/licenses/bsd.html">serieuze problemen</a> hebben die geen +navolging verdienen—als je vrije software uit wilt brengen zonder +auteursplicht, gebruik dan de X.org voorwaarden). Software onder de NPL is +ook <a href="/philosophy/categories.html">vrije software</a> zonder +auteursplicht en dit feit alleen maakt de NPL niet slechter dan andere vrije +software zonder auteursplicht.</p> + +<p> +Hoewel het geen ramp is, is het toch een nadeel. En omdat de NPL op +auteursplicht lijkt , kan dit sommige gebruikers verwarren die de NPL +vervolgens toch gebruiken in de veronderstelling dat ze de voordelen van de +auteursplicht hebben terwijl dat in werkelijkheid niet zo is. Om dit effect +te bestrijden zullen we hard moeten werken om mensen het subtiele verschil +duidelijk te maken.</p> + +<h3>3. Niet uitwisselbaar met de GPL</h3> + +<p> +Praktisch gesproken is het grootste probleem van de NPL dat het niet +uitwisselbaar is met de GNU GPL. Het is niet mogelijk om broncode onder de +NPL te combineren met code onder de GNU GPL in één programma, +zelfs niet door ze te koppelen via aparte object-bestanden of +programmabibliotheken; maakt niet uit hoe dit wordt gedaan, het overtreedt +de ene of de andere licentie.</p> + +<p> +Het conflict is aanwezig doordat de GPL zeer serieus omgaat met +auteursplicht: het is dusdanig ontworpen dat het garandeert dat alle +wijzigingen en uitbreidingen van een vrij programma ook vrij zullen zijn. Er +zit dus geen maas in de wet die het toelaat dat je veranderingen privaat +kunt maken door het in een apart bestand op te nemen. Om dit gat te dichten +heeft de GPL een voorwaarde die niet toestaat dat een auteursplichtig +programma gekoppeld wordt met code die andere beperkingen of voorwaarden +heeft—zoals de NPL.</p> + +<p> +Niet uitwisselbaar zijn met de GPL betekent nog niet dat een programma +onvrij is; het werpt geen fundamentele morele bezwaren op. Het kan echter +een serieus probleem worden voor de vrije software gemeenschap wanneer alle +beschikbare code wordt gescheiden door twee licenties die je niet kunt +combineren. Praktisch gesproken kan dat een groot probleem zijn.</p> + +<p> +Het oplossen door de GPL te wijzigen is een mogelijkheid, maar dat betekent +afscheid nemen van de auteursplicht—wat meer kwaad dan goed zal +doen. Het is ook mogelijk het probleem op te lossen door een kleine +wijziging in de NPL (zie hieronder voor een specifieke manier om dit te +doen).</p> + +<h3>4. Over namen</h3> +<p> +NPL staat voor Netscape Public License maar GPL staat niet voor GNU Public +License. De volledige naam van de licentie is de GNU General Public License, +afgekort tot GNU GPL. Soms laten mensen het woord “GNU” weg en +schrijven alleen GPL.</p> + +<p> +(Dit is geen probleem maar gewoon een feit dat je zou moeten weten).</p> + +<h3>Conclusie</h3> + +<p> +Aangezien het derde probleem het ergst is hoop ik dat mensen vriendelijk +doch dringend Netscape willen wijzen op het belang van een oplossing +hiervoor. Er is een oplossing bij de hand; ze hoeven alleen te beslissen hem +toe te passen.</p> + +<p> +Hier een mogelijke manier om het koppelen van code onder de NPL met dat van +code onder de GPL mogelijk te maken. Hiervoor hoeven alleen de volgende +paragrafen aan de NPL toe te worden gevoegd (noot van de vertaler: de +volgende twee paragrafen zijn vertaald uit het Amerikaans en een benadering +van wat er zou moeten staan. Ze hebben geen juridische waarde):</p> + +<pre> +A.1. Je mag een “Covered Work” verspreiden onder de voorwaarden van + de GNU General Public LIcense, versie 2 of hoger, zoals gepubliceerd door + de Free Software Foundation, wanneer het onderdeel wordt van een + “Larger Work” dat als geheel wordt gedistribueerd onder de + voorwaarden van diezelfde GNU General Public License. + +A.2. Wanneer je een kopie hebt ontvangen van een “Larger Work” onder + de voorwaarden van de GNU General Public License van willekeurig welke + versie en je maakt wijzigingen in delen daarvan die onder de NPL vallen, + dan heb je de keus om deze delen alsnog onder te brengen in de GNU General + Public License met de betreffende versie waaronder je het + “Larger Work” hebt verkregen. + +</pre> +<p> +Dit staat mensen toe om code onder de NPL te combineren met code onder de +GPL en de combinatie te distribueren onder de voorwaarden van de GNU GPL.</p> + +<p> +Het geeft mensen toestemming om wijzigingen van dergelijke combinaties uit +te brengen onder de voorwaarden van de GNU GPL—maar de eenvoudigste +manier van uitbrengen is onder de NPL.</p> + +<p> +Wanneer mensen A.2 gaan gebruiken zullen hun wijzigingen alleen onder de GNU +GPL voorwaarden worden uitgebracht; waardoor deze wijzigingen niet +beschikbaar zijn voor Netscape om toe te passen in hun private versies. Het +is logisch als Netscape dit niet zou kunnen waarderen.</p> + +<p> +Echter, de NPL geeft private software ontwikkelaars alle gelegenheid hun +veranderingen onbruikbaar te maken voor Netscape—door de broncode in +aparte bestanden te zetten en de combinatie te betitelen als Larger +Work. Dit is zelfs makkelijker voor ze dan dat A.2 is voor GPL gebruikers.</p> + +<p> +Wanneer Netscape denkt te kunnen leven met de sores van (feitelijk) private +wijzigingen, dan is het nog minder moeite te leven met wijzigingen onder de +GPL. Wanneer Netscape er van overtuigd is dat de private software +gemeenschap om praktische redenen geneigd zal zijn zijn wijzigingen terug te +geven aan Netscape, zonder dwang, dan zou dezelfde redenering op moeten gaan +voor de wereld van de vrije software. Netscape zou in moeten zien dat deze +wijziging een acceptabele is en hem toe moeten passen om zo te voorkomen dat +ze de vrije software ontwikkelaars met een serieus dilemma opzadelen.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2003, 2007, 2013, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/05/22 08:01:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html new file mode 100644 index 0000000..74e6ee1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html @@ -0,0 +1,226 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2020-01-07" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; hier spelen andere problemen - +GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; hier spelen andere problemen</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p><strong>Programma's en diensten zijn verschillende dingen. Een programma is +een werk dat je kan uitvoeren; een dienst is een activiteit waarmee je een +interactie kunt hebben.</strong></p> + +<p>Bij programma's maken we onderscheid tussen vrij en niet-vrij (privaat). Om +precies te zijn heeft dit onderscheid betrekking op een programma waarvan je +een kopie hebt: je <a href="/philosophy/free-sw.html"> hebt de vier +vrijheden voor jouw kopie</a> of niet.</p> + +<p>Een activiteit (zoals een dienst) bestaat niet in de vorm van kopieën, +dus is het voor een gebruiker niet mogelijk om er een kopie van te hebben, +laat staan om meer kopieën te maken. Daarom zijn de vier vrijheden die +vrije software definiëren niet van toepassing op diensten. </p> + +<p>Om een culinaire vergelijking te maken: mijn kookkunsten kunnen geen kopie +zijn van jouw kookkunsten, zelfs niet als ik leerde koken door naar jou te +kijken. Ik zou een kopie van jouw <em>recept</em> kunnen hebben en +gebruiken, omdat een recept, zoals een programma, een werk is en bestaat in +de vorm van kopieën, maar het recept is niet hetzelfde als het koken +zelf. (En geen van beide is hetzelfde als het voedsel dat voortkomt uit het +koken.)</p> + +<p>Met de technologie van vandaag worden diensten vaak geïmplementeerd +door het uitvoeren van programma's op computers, maar dat is niet de enige +manier om het te doen. (Er zijn netwerkdiensten die geïmplementeerd +zijn door mensen die antwoord geven op vragen.) De implementatie is hoe dan +ook niet zichtbaar voor de gebruikers van de dienst, dus heeft het geen +directe invloed op hen.</p> + +<p>Een netwerkdienst kan voor de gebruikers kwesties oproepen in de zin van +vrije/niet-vrije software door middel van de software die de gebruiker nodig +heeft om de dienst te gebruiken. Als een dienst een niet-vrij programma aan +de zijde van de gebruiker vereist, betekent het gebruiken van die dienst het +opgeven van jouw vrijheid aan dat programma. Met veel webdiensten is de +niet-vrije software <a href="/philosophy/javascript-trap.html"> +JavaScript-code</a> die stilletjes geïnstalleerd wordt in de browser +van de gebruiker. De add-on <a href="/software/librejs">GNU LibreJS</a> +maakt het gemakkelijker om deze niet-vrije JavaScript-code te +blokkeren. Maar deze kwestie van gebruikerssoftware is logischerwijs +gescheiden van de dienst zelf.</p> + +<p>Er is één geval waarbij een dienst direct vergelijkbaar is met een +programma: wanneer de dienst in principe gelijk staat aan het hebben van een +kopie van een hypothetisch programma dat je zelf uitvoert. In dit geval +noemen we het Service als Softwarevervanging (<abbr title="Service as a +Software Substitute">SaaSS</abbr>), en een dergelijke dienst is altijd +slecht. De taak die het uitvoert is de eigen computeractiviteit van de +gebruiker, en de gebruiker zou daar volledige zeggenschap over moeten +hebben. De manier waarop gebruikers zeggenschap over hun eigen +computeractiviteiten kunnen hebben is door een kopie van een vrij programma +te gebruiken. Het gebruikmaken van andermans server om je eigen +computeractiviteiten uit te voeren betekent verlies van zeggenschap.</p> + +<p>SaaSS is vergelijkbaar met een niet-vrij programma met spionagefuncties en +een universele achterdeur, dus <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">moet je het +afwijzen en vervangen door een vrij programma</a> dat dezelfde taak doet.</p> + +<p>Het hoofddoel van de meeste diensten is echter communicatie of informatie +publiceren; dat is onvergelijkbaar met het zelf uitvoeren van een programma, +dus zijn zij geen SaaSS. Zij kunnen ook niet worden vervangen door jouw +kopie van een programma; een programma dat wordt uitgevoerd op jouw +computers, die alleen door jou gebruikt worden, is op zich niet genoeg om te +communiceren met andere mensen. </p> + +<p>Diensten die geen SaaSS zijn kunnen hun gebruikers wel op andere manieren +misbruiken. Dingen om op letten zijn onder meer of het de gegevens die jij +verstuurt misbruikt, en of het andere gegevens verzamelt. De <a +href="https://web.archive.org/web/20090124084811/http://autonomo.us/2008/07/franklin-street-statement/">Franklin +Street Statement</a> heeft geprobeerd om deze kwesties aan te kaarten, maar +we hebben nog geen positie hierover ingenomen. Wat in ieder geval wel +duidelijk is, is dat de kwesties die komen kijken bij een dienst +<em>verschillen</em> van die van een programma. Daarom zijn we duidelijk en +noemen we een dienst niet “vrij” of “niet-vrij”.</p> + +<p>Neem bijvoorbeeld een dienst die is gemaakt met behulp van software: de +serverbeheerder heeft kopieën van veel programma's, en voert deze uit +om de dienst te leveren. Deze kopieën zijn vrije software of niet. Als +de beheerder die software zelf ontwikkeld heeft en gebruikt zonder deze te +verspreiden, is deze software vrij, omdat elke gebruiker (er is +één gebruiker) de vier vrijheden heeft.</p> + +<p>Als sommige programma's niet-vrij zijn, heeft dat normaal gesproken geen +invloed op de gebruikers van de dienst. Zij voeren die programma's niet uit; +alleen de serverbeheerder doet dat. Echter, in de volgende situatie kunnen +deze programma's indirect invloed hebben op de gebruikers van de dienst: als +de dienst privé-gegevens bewaart, kunnen gebruikers zich zorgen maken dat de +niet-vrije programma's op de server een achterdeur kan hebben waarmee iemand +anders hun gegevens kan inzien. Daarmee moeten gebruikers van een server met +niet-vrije software niet alleen vertrouwen hebben in de serverbeheerder, +maar ook in de ontwikkelaars van het programma. Hoe erg dit in de praktijk +is, hangt af van details, zoals wat de taak van het niet-vrije programma is.</p> + +<p>De enige partij die <em>zeker weten</em> wordt misbruikt door de niet-vrije +programma's waarmee de dienst is gemaakt, is de serverbeheerder zelf. We +veroordelen de serverbeheerder niet omdat hij is overgeleverd aan niet-vrije +software en we boycotten hem hier zeker niet voor. We zijn wel bezorgd over +de vrijheid van de serverbeheerder, zoals bij elke gebruiker van niet-vrije +software. Mocht de mogelijkheid zich voordoen, zullen we uitleggen waarom +zijn vrijheid wordt afgenomen, waarbij we hopen dat hij overstapt naar vrije +software.</p> + +<p>Aan de andere kant, als de serverbeheerder GNU/Linux of andere vrije +software gebruikt, is dat geen deugd die jou raakt, maar wel een voordeel +voor hemzelf. We prijzen hem dan niet aan of bedanken hem, maar we +feliciteren hem voor het maken van deze wijze keus.</p> + +<p>Als de serverbeheerder software voor de dienst heeft ontwikkeld, en dat +heeft uitgebracht als vrije software, dán hebben we een reden om hem +te bedanken. We raden aan om deze programma's onder de <a +href="/licenses/license-recommendations.html">GNU Affero GPL</a> uit te +brengen, omdat die duidelijk nuttig zijn op servers.</p> + +<p><a href="/licenses/why-affero-gpl.html">Waarom de Affero GPL?</a></p> + +<p>Kortom, we hebben geen regel dat vrije systemen niet gebruik mogen maken of +afhankelijk mogen zijn van diensten (of websites) die gemaakt zijn met +niet-vrije software. Vrije systemen zouden echter niet afhankelijk mogen +zijn van diensten die SaaSS zijn, of het gebruik hiervan aanraden of +aanmoedigen. SaaSS zou moeten worden vervangen door vrije software. Voor de +rest is het goed om een voorkeur te hebben voor service-providers die een +bijdrage leveren aan de gemeenschap door middel van nuttige vrije software, +en een voorkeur te hebben voor peer-to-peer-communicatie in plaats van +gecentraliseerde communicatie via één server, voor activiteiten die niet per +se een centraal punt nodig hebben.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2012, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:11:21 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/no-ip-ethos.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/no-ip-ethos.html new file mode 100644 index 0000000..5734e1b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/no-ip-ethos.html @@ -0,0 +1,187 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/no-ip-ethos.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Laat Je Niet Corrumperen Door ‘Intellectueel Eigendom’</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/no-ip-ethos.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Laat Je Niet Corrumperen Door ‘Intellectueel Eigendom’</h2> + + <p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a><br /> + June 09, 2006</p> + + <p>De meeste vrije software licenties zijn gebaseerd op het auteursrecht en dat +heeft een goede reden: het auteursrecht is internationaal veel beter +verspreid dan het alternatief, het contractrecht.</p> + + <p>Er is nóg een reden om geen contractrecht te gebruiken: het vereist +dat een distributeur een overeenkomst aangaat met iedere gebruiker voordat +die een kopie kan krijgen. Een CD uitreiken aan iemand zonder dat die eerst +zijn handtekening zet zou verboden zijn. Wat een gedoe!</p> + + <p>Het klopt dat in landen als China, waar het auteursrecht meestal niet wordt +eerbiedigt, we ook problemen kunnen krijgen met het handhaven van vrije +software licenties, zoals Heather Meeker al opmerkte in haar recente +LinuxInsider artikel, <a +href="http://www.linuxinsider.com/story/50421.html">“Only in America? +Copyright Law Key to Global Free Software Mode l”</a> (Alleen in +Amerika? Auteursrecht Sleutel tot Globaal Model voor Vrije Software).</p> + + <p>Dit is echter nog geen reden om druk uit te oefenen op China om hun +auteursrecht beter te handhaven. Hoewel we het zouden gebruiken om mensen +hun vrijheid te garanderen, moeten we ook onderkennen dat veelal de +Microsoft's , Disney's en Sony's van deze wereld hier het gevaar vormen om +ons die vrijheid te ontnemen.</p> + + <p>Ironisch genoeg zouden we waarschijnlijk meer succes hebben met de +handhaving in China dan bij Microsoft, Disney of Sony—omdat wat wij +willen makkelijker is.</p> + + <p>Disney wil iedere vorm van semi-legale organisaties uitbannen die exacte +kopieën verkopen. Met vrije software, ongeacht het type licentie, is +dit soort kopiëren legaal. Wat we willen voorkomen, wanneer de software +onder de GNU <a href="/copyleft/gpl.html">GPL</a> valt, is het uitbrengen +van private software, gebaseerd op onze vrije producten. Dat soort misbruik +is het ergst wanneer dit door grote bedrijven wordt gedaan—en dit zijn +eenvoudiger prooien voor de handhaving. Dus handhaving van de GPL in China +is geen verloren zaak maar het zal niet makkelijk worden.</p> + + <h3>Geen Chinese Wasserij</h3> + + <p>Desalniettemin slaat haar bewering dat dit tot een globaal probleem kan +leiden nergens op. Je kunt software met Amerikaans auteursrecht niet +“witwassen” door het door China te voeren, zoals ook zij zou +moeten weten.</p> + + <p>Wanneer iemand de GNU GPL schendt door niet-vrije versies van GCC te +verspreiden in de VS dan maakt het niet uit of de versie vanuit China kwam +of daar veranderd was. Het Amerikaans auteursrecht is onverkort van +toepassing en zal worden gehandhaafd.</p> + + <p>Deze fout lijkt het centrale punt in Meeker's artikel maar is dat niet. Het +echte centrale punt is hier het gebruikte perspectief, wat duidelijk wordt +met haar gebruik van de term “intellectueel eigendom”. Zij +gebruikt deze term uitdrukkelijk, alsof het aan iets coherents refereert +— een afgebakend begrip waarover je kunt discussiëren. Wanneer je +dat redelijk lijkt dan heb je de verborgen aanname hierin geaccepteerd.</p> + + <h3>Laks Taalgebruik</h3> + + <p>Meeker gebruikt de termen “intellectueel eigendom” en +“auteursrecht” dwars door elkaar. Alsof het om één +en hetzelfde ding gaat. Soms ook haalt ze “intellectueel +eigendom” en patenten door elkaar alsof dat hetzelfde is. Meeker heeft +beide wetten bestudeerd en weet dus hoe verschillend ze zijn; het enige wat +ze gemeen hebben is de globale opzet.</p> + + <p>Ander wetten met betrekking tot “intellectueel eigendom” hebben +zelfs dat niet gemeen. De suggestie dat je dit over één kam +kunt scheren is gewoon misleidend.</p> + + <p>De term “intellectueel eigendom” geeft een valse voorstelling +over waarvoor die verschillende wetten zijn. Meeker heeft het over een +“moraal” aangaande “intellectueel eigendom” die in +de VS zou bestaan omdat het begrip “intellectueel eigendom verwerkt +zou zijn in de Amerikaanse grondwet”. De grootste fout die je maar +kunt maken.</p> + + <p>Wat staat er écht in de Amerikaanse grondwet? Die heeft het niet over +“intellectueel eigendom” en het zegt niets over de meeste wetten +die men onder deze term laat vallen. Slechts twee worden er +genoemd—het auteursrecht en het patentrecht.</p> + + <p>Wat zegt de grondwet hierover? Wat is zijn moraal? Het is zeker niet de +“moraal van het intellectueel eigendom” wat Meeker voor zich +ziet.</p> + + <h3>Probleem in de Uitvoering</h3> + + <p>Wat de grondwet zegt is dat auteursrecht en patentrecht optioneel zijn. Het +hoeft niet te bestaan. Het zegt dat wanneer ze toch bestaan, dit moet zijn +voor het openbaar belang—om vooruitgang te stimuleren door kunstmatige +prikkelingen.</p> + + <p>Het zijn geen rechten waar de houders recht op hebben; het zijn kunstmatige +voorrechten die we misschien wel of niet verlenen om mensen aan te moedigen +te doen wat wij wellicht nuttig vinden.</p> + + <p>Dit is een wijs beleid. Helaas luistert het congres — die de grondwet +uitvoert namens ons — alleen naar Hollywood en Microsoft in plaats van +naar ons.</p> + + <p>Waneer je de grondwet van de VS wel kunt waarderen, laat je dan niet moreel +corrumperen door het begrip “intellectueel eigendom”. Laat het +denken in dergelijke begrippen niet toe.</p> + + <p>Praktisch gesproken hebben het auteursrecht, patentrecht en +handelsmerkenrecht maar één ding gemeen: ieder is alleen +toegestaan wanneer het openbare belang wordt gediend. Jou belang in je +vrijheid is een deel van het openbare belang dat gediend moet worden.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2006, 2007 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + <strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/05/22 08:01:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/no-word-attachments.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/no-word-attachments.html new file mode 100644 index 0000000..7caa3d5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/no-word-attachments.html @@ -0,0 +1,379 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/no-word-attachments.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/no-word-attachments.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/no-word-attachments.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/no-word-attachments.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2020-01-07" --><!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/no-word-attachments.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>We kunnen een einde maken aan Word bijlagen - GNU Project - Free Software +Foundation</title> +<meta http-equiv="keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, general, publiek, licentie, gpl, +general public license, vrijheid, software, macht, rechten, word, bijlage, +word bijlage, microsoft" /> +<meta http-equiv="description" content="In dit artikel wordt uitgelegd waarom Word bijlagen in email bijsluiten +verkeerd is en geeft het tips wat te doen om dit te stoppen." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/no-word-attachments.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>We kunnen een einde maken aan Word bijlagen</h2> + +<p>door <strong>Richard M. Stallman</strong> +</p> + +<p> +Heeft u er ook zo'n hekel aan Word documenten bij e-mail te ontvangen? Word +bijlagen zijn vervelend, maar erger nog, ze belemmeren mensen over te +stappen op Vrije Software. Misschien kunnen we deze praktijken stoppen door +simpelweg samen te werken. Alles wat we hoeven te doen is iedere persoon die +ons een Word document stuurt, vragen hierover nog eens na te denken.</p> + +<p> +De meeste computergebruikers gebruiken Microsoft Word. Dat is jammer voor +ze, omdat Word private software is, die gebruikers de vrijheid ontzegt deze +software te bestuderen, veranderen, kopiëren of opnieuw te +distribueren. En omdat Microsoft het Word-bestandsformaat met elke nieuwe +versie verandert, zitten gebruikers vast aan een systeem dat hen verplicht +elke upgrade te kopen, of ze daar nu behoefte aan hebben of niet. Misschien +komen ze er zelfs over een paar jaar achter dat Word documenten die ze nu +schrijven niet langer gelezen kunnen worden met de versie van Word die ze op +dat moment gebruiken.</p> + +<p> +Maar het is voor ons ook nadelig als ze er vanuit gaan dat we Word gebruiken +en ons documenten in Word-formaat sturen (of verwachten dat wij hen +dergelijke bestanden sturen). Sommige mensen publiceren of posten documenten +in Word formaat. Sommige organisaties accepteren alleen bestanden in Word +formaat: iemand die ik ken kon niet solliciteren op een baan omdat hij zijn +CV moest insturen als Word-bestand. Zelfs overheden verplichten burgers soms +het Word-formaat te gebruiken, wat echt te gek is voor woorden.</p> + +<p> +Voor ons gebruikers van vrije besturingssystemen, is het ontvangen van +Word-documenten een ongemak. Maar de ergste gevolgen heeft het gebruik van +het Word formaat op hen die over zouden willen stappen op vrije +besturingssystemen. Zij twijfelen, omdat ze denken dat ze Word moeten +hebben om Word-bestanden die ze ontvangen te kunnen lezen. Het gebruik van +het geheime Word-formaat om bestanden en informatie uit te wisselen remt de +groei van onze gemeenschap en de verspreiding van vrijheid. Wat we merken is +de irritatie die we van tijd tot tijd voelen als we een Word-document +ontvangen, maar de voortdurende en blijvende schade die dit doet aan onze +gemeenschap valt ons meestal niet op. Maar het gebeurt de hele tijd.</p> + +<p> +Veel GNU gebruikers die Word documenten ontvangen proberen manieren te +vinden om ze te openen. Je kunt wat obscure ASCII tekst in het bestand +vinden door er doorheen te bladeren. Vrije software kan vandaag de dag +sommige Word-documenten lezen, maar niet allemaal—het bestandsformaat +is geheim en niet helemaal gedecodeerd. Erger nog: Microsoft kan het op elk +moment veranderen.</p> + +<p> +Erger nog, ze hebben het al gedaan. Microsoft Office 2007 gebruikt een +variatie op het gepatenteerde formaat OOXML (Dat is degene die Microsoft tot +“open standard” heeft geforceerd door politieke druk en het +volstoppen van commissies met eigen personeel.) Het formaat is niet helemaal +OOXML en niet volledig gedocumenteerd. Microsoft bied een gratis licentie +aan voor OOXML maar die staat geen implementaties in vrije toepassingen +toe. We krijgen nu dus Word bestanden in een formaat dat vrije programma's +niet eens mogen lezen.</p> + +<p> +Als u een document dat u ontvangt ziet als een incident, is het +vanzelfsprekend dat u er op uw manier probeert uit te komen. Maar indien u +het onderkent als een schadelijke gang van zaken, is er een andere aanpak +nodig. Proberen het bestand te lezen is symptoombestrijding. Om de ziekte te +genezen, moeten we mensen overtuigen geen Word-bestanden meer te sturen of +te posten.</p> + +<p> +Daarom heb ik er een gewoonte van gemaakt mensen die Word bestanden als +bijlage meesturen er met een beleefd bericht op te wijzen dat dit +onverstandig is en de persoon gevraagd het materiaal opnieuw op te sturen in +een formaat dat niet geheim is. Dit is een stuk minder werk dan proberen +obscure ASCII teksten te lezen in een Word bestand. En mijn ervaring is dat +mensen normaal gesproken begripsvol zijn en velen zeggen geen Word-bestanden +meer aan anderen te zullen sturen.</p> + +<p> +Als we dit allemaal doen, zal het een veel groter effect hebben. Mensen die +één beleefd verzoek negeren, veranderen misschien wel van +gedachten als ze meerdere verzoeken ontvangen, van verschillende mensen. +Misschien slagen we erin <em>Stuur geen Word-bestanden</em> de status van +netiquette te geven, als we systematisch aan hen die ze versturen aangeven +dat dit problemen oplevert.</p> + +<p> +Om dit efficiënt te houden, wilt u waarschijnlijk een standaard +antwoord ontwikkelen, dat u snel kunt versturen, iedere keer wanneer dit +nodig is. Ik heb twee voorbeelden toegevoegd: de versie die ik zelf +recentelijk gebruikte, gevolgd door een nieuwe versie, die de Word-gebruiker +leert hoe hij of zij zijn bestanden moet omzetten in iets +bruikbaarders. Daarna volgen nog enkele suggesties, ingestuurd door anderen.</p> + +<p> +U kunt deze voorbeelden zo overnemen, als u wilt, of u kunt ze aanpassen aan +uw persoonlijke voorkeur of u kunt er zelf een schrijven. Schrijft u vooral +een antwoord dat uw ideeën en persoonlijkheid uitdraagt—als de +antwoorden persoonlijk zijn en niet allemaal hetzelfde, maakt dat onze +campagne effectiever.</p> + +<p> +Deze antwoorden zijn bedoeld voor personen die Word bestanden +sturen. Wanneer een organisatie dit doet moet je het anders aanpakken; hier +kun je appeleren aan begrippen als gelijkheid, waar je bij een individu niet +mee aan kan komen.</p> + +<p> +Sommige wervingsburo's vragen om CV's in Word-formaat. Merkwaardig genoeg +vragen sommige wervingsburo's zelfs om een dergelijk CV wanneer ze op zoek +zijn naar iemand voor een baan in de vrije software sector (Iemand die een +wervingsburo gebruikt om een vacature te vullen in deze sector, krijgt +waarschijnlijk geen geschikte kandidaat.) Om dit te verhelpen, kunt u een +link naar deze pagina in uw CV opnemen, naast links naar uw CV in andere +bestandsformaten. Iemand op zoek naar een Word-versie van uw CV, leest dan +waarschijnlijk deze pagina wel.</p> + +<p> +Dit artikel gaat over bijlagen in Word omdat dit de meest voorkomende +is. Maar hetzelfde gaat natuurlijk op voor ander gesloten formaten zoals +Powerpoint en Excel. Aarzel niet om je retour antwoorden aan te passen naar +gelang de situatie.</p> + +<p> +Met de grootte van onze gemeenschap kunnen we een verschil maken, gewoon +door te vragen.</p> + +<hr /> + +<p> +<em>U heeft mij bijlagen gestuurd in het Microsoft Word-formaat, een geheim, +privaat formaat. Daarom kan ik de bijlage niet lezen. Indien u mij bijlagen +stuurt in normale tekst, HTML of PDF, dan zou ik ze wel kunnen lezen.</em></p> + +<p> +<em>Het versturen van Word-documenten aan andere mensen heeft nadelige +effecten, omdat dat mensen dwingt Microsoft software te gebruiken. Hiermee +ondersteunt u het Microsoft monopolie. Dit specifieke gedrag is een groot +probleem voor een bredere acceptatie van GNU/Linux. Wilt u het gebruik van +het Word-bestandsformaat alstublieft achterwege laten wanneer u met anderen +communiceert?</em></p> + +<hr /> + +<p> +(Verklaring: Ik kan ODF ook lezen maar dat is niet zo makkelijk voor mij +daarom neem ik hem niet op in mijn lijst van alternatieven.)</p> + +<hr /> + +<p> +<em>U heeft mij een bijlage gestuurd in het Microsoft Word-formaat, een +geheim, privaat formaat, dus het is voor mij moeilijk te lezen. Indien u mij +de documenten in normale tekst, HTML of PDF stuurt, dan zal ik het +lezen.</em></p> + +<p> +<em>Het versturen van documenten in het Word-formaat is slecht voor u en +voor anderen. U kunt er niet zeker van zijn hoe iets eruit ziet in een +andere versie van Word; misschien werkt het daar wel helemaal niet.</em></p> + +<p> +<em>Het ontvangen van Word bijlagen is slecht voor u, omdat er virussen in +kunnen zitten (zie: http://en.wikipedia.org/wiki/Macro_virus). Het versturen +van Word bijlagen is slecht voor u, omdat een Word document normaal +gesproken geheime informatie bevat over de auteur. Deze informatie stelt +sommigen in staat hun neus te steken in de zaken van de auteur (misschien +wel die van u). Tekst die u denkt verwijderd te hebben, kunnen nog steeds +aanwezig zijn, waardoor u ernstig in verlegenheid kan worden gebracht. Zie +http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3154479.stm voor meer informatie. +</em></p> + +<p> +<em>Maar bovenal oefent het gebruik van het Word-formaat druk uit op +ontvangers van uw bericht om Microsoft software te gebruiken en blokkeert +het andere keuzes. Met andere woorden: door het gebruik van het Word-formaat +in uw e-mail communicatie ondersteunt u het Microsoft monopolie. Dit is een +groot struikelblok voor de acceptatie van vrije software. Wilt u alstublieft +afzien van het gebruik van het Word-bestandsformaat in uw e-mail +communicatie met anderen?</em></p> + +<p> +<em> Zou je alsjeblieft een ander formaat dan Word willen gebruiken als +bijlage?</em></p> + +<p> +<em>Microsoft is al bezig gebruikers van Word om te laten schakelen naar een +nieuw formaat, gebaseerd op OOXML. De specificaties hiervan beslaan 6000 +pagina's—zo compex dat waarschijnlijk niemand dit kan +implementeren—en Microsoft kan je op basis van het patent voor de +rechter slepen wanneer je het probeert. Wanneer je niet mee wenst te werken +aan deze aanslag op de uitwisselbaarheid dan kun je het beste besluiten om +geen Word bijlagen meer te sturen.</em></p> + +<p> +<em>Het omzetten van een bestand naar HTML met Word is simpel. Open het +document, klik op “Bestand”, dan op “Opslaan als” en +vervolgens kiest u “HTML-document” of “Webpagina” in +het “Opslaan als”-menu. Klik vervolgens op +“Opslaan”. U kunt nu een HTML-document als bijlage aan uw e-mail +toevoegen in plaats van een Word-document. Houd er rekening mee dat Word nog +wel eens op een onvoorspelbare manier veranderd wordt—indien u iets +andere menu items ziet, probeert u die dan alstublieft.</em></p> + +<p> +<em>Om een document om te zetten naar normale tekst doet u bijna hetzelfde +als hierboven omschreven—in plaats van “HTML-document”, +kiest u dan “Alleen tekst” of “Tekst document” in +het “Opslaan als”-menu.</em></p> + +<p> +<em>Wellicht heeft uw computer een programma om bestanden om te zetten naar +PDF-formaat. Klik op “Bestand” en vervolgens op +“Afdrukken”. Loop de lijst met printers door tot u de +PDF-omzetter ziet staan. Klik op de knop “Afdrukken” en kies een +naam voor het PDF-bestand, wanneer dat gevraagd wordt.</em></p> + +<p> +<em>Zie http://www.gnu.org/philosophy/no-word-attachments.html for more +about this issue.</em></p> + +<hr /> + +<p> +Hier is nog een andere benadering, voorgesteld door Bob Chassell. U moet dit +voorbeeld wel elke keer aanpassen en het gaat er vanuit dat u een manier +kent om de inhoud uit het Word-bestand te destilleren en te bekijken hoe +lang die is.</p> + +<hr /> + +<p> +<em>Ik begrijp het niet. Waarom stuurde u me 876.377 bytes in uw laatste +e-mail, terwijl de inhoud van de tekst maar 27.133 bytes groot was?</em></p> + +<p> +<em>U heeft me vijf bestanden gestuurd in een niet-standaard, veel te groot, +.doc formaat, dat een geheim van Microsoft is, in plaats van het +internationale, openbare en veel efficiëntere normale tekst formaat. +</em></p> + +<p> +<em>Microsoft kan er voor zorgen dat de plaatselijke politie en justitie +wetten afdwingen die studenten ervan weerhouden code te bestuderen, +ondernemers ervan weerhouden nieuwe bedrijven op te starten en professionals +ervan weerhouden hun diensten aan te bieden. (En Microsoft +hééft dit onlangs gedaan in Brazilië en Kenia.) Steun +Microsoft hierin alstublieft niet!</em></p> + +<hr /> + +<p> +John D. Ramsdell adviseert mensen door een klein berichtje in hun +<kbd>.signature</kbd> bestand anderen te ontmoedigen Word en +Powerpoint-bestanden te versturen:</p> + +<hr /> + +<p> +<em>Stuur me alstublieft geen Word- of Powerpoint bijlagen!<br /> +Zie http://www.gnu.org/philosophy/no-word-attachments.html</em></p> + +<hr /> + +<p> +<a href="/philosophy/anonymous-response.html">Hier is een antwoord</a> op +een email bericht met Word bijlage.</p> + +<hr /> + +<p> +Kevin Cole van de Gallaudet University in Washington, D.C. <a href= +"/philosophy/kevin-cole-response.html">stuurt dit automatische antwoord</a> +wanneer hij een Word bijlage ontvangt (Ik denk dat het beter is de +antwoorden handmatig te versturen en ter vermelden dat je dat zo gedaan +hebt. Dat maakt een betere indruk).</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2002, 2007, 2019 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/03/07 12:58:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html new file mode 100644 index 0000000..df67306 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html @@ -0,0 +1,352 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/not-ipr.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Zei u “intellectueel eigendom”? Dat is een verleidelijke +luchtspiegeling - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/not-ipr.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Zei u “intellectueel eigendom”? Dat is een verleidelijke +luchtspiegeling</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></p> + +<p> +Het is tegenwoordig modieus om de begrippen auteursrecht, patentrecht en +handelsmerken—drie verschillende begrippen met daarbij behorende +verschillende wetgeving — op één hoop te gooien onder de +noemer “intellectueel eigendom”. Deze verwarrende en misleidende +term is niet toevallig ontstaan. Bedrijven die baat hebben bij deze +verwarring bevorderen het gebruik ervan. De eenvoudigste manier om dit tegen +te gaan is om de term volledig af te wijzen. +</p> + +<p> +Volgens professor Mark Lemley, tegenwoordig van de Stanford Law School, +begon de term in de mode te komen na de stichting van de Wereldorganisatie +voor de “Intellectuele Eigendom” (WIPO) in 1967 en werd pas +recent echt gemeengoed (WIPO is formeel een organisatie van de VN maar +vertegenwoordigt feitelijk de belangen van houders van patenten, +auteursrechten en handelsmerken). Algemeen gebruik van de term begon <a +href="https://books.google.com/ngrams/graph?content=intellectual+property&year_start=1800&year_end=2008&corpus=15&smoothing=1&share=&direct_url=t1%3B%2Cintellectual%20property%3B%2Cc0">rond +1990</a>. (<a href="/graphics/seductivemirage.png">kopie</a>) +</p> + +<p> +De uitdrukking bevat een duidelijk vooroordeel: het suggereert dat +auteursrecht, patentrecht en handelsmerken bijna hetzelfde is als +eigendomsrechten op vaste objecten. (Deze analogie is in tegenspraak met het +juridische denken over auteursrechten, patenten en handelsmerken, maar +alleen specialisten weten dat.) Deze wetten lijken helemaal niet op +eigendomsrecht, maar het gebruik van deze uitdrukking verleidt wetgevers om +er wél zo over te denken en wetten dus navenant aan te +passen. Aangezien bedrijven die auteursrechten, patenten en handelsmerken +hebben dit juist willen, komt het ingebakken vooroordeel in de uitdrukking +“intellectueel eigendom” hen goed van pas. +</p> + +<p> +Dit vooroordeel is voldoende om de uitdrukking af te keuren en mensen hebben +me vaak gevraagd een andere naam te bedenken voor de hele categorie—of +kwamen zelfs met eigen (vaak geestige) suggesties. Zoals IMPs voor Imposed +Monopoly Privileges (opgedrongen monopolie-voorrechten) en GOLEMs voor +Government-Originated Legally Enforced Monopolies (van overheidswege +gelegaliseerde monopolies). Sommigen hebben het over “exclusieve +rechtenregimes” maar verwijzen naar beperkingen als zijnde +“rechten” klopt ook niet. +</p> + +<p> +Sommige van de alternatieve uitdrukkingen zouden zeker een verbetering zijn, +maar het is een vergissing om de term “intellectueel eigendom” +te willen vervangen. Een andere uitdrukking is geen oplossing voor het +dieper liggende probleem: overdreven generaliseren. Er bestaat geen +universeel iets als “intellectueel eigendom”—het is een +luchtspiegeling. De enige reden waarom mensen denken dat het een +samenhangend geheel is, is het wijdverbreide gebruik van de uitdrukking die +tot deze indruk leidt. +</p> + +<p> +De term “intellectueel eigendom” is op zijn best een omsluiting +van meerdere wetten die niets met elkaar te maken hebben. Niet-juristen die +de uitdrukking toegepast zien op deze diverse wetten hebben de neiging aan +te nemen dat ze gebaseerd zijn op hetzelfde principe en hetzelfde werken. +</p> + +<p> +Niets is minder waar. Deze wetten hebben een eigen ontstaansgeschiedenis, +zijn langs aparte wegen geëvolueerd, gaan over verschillende +activiteiten, hebben andere regels en hebben betrekking op verschillend +openbaar beleid. +</p> + +<p> +Het auteursrecht was bijvoorbeeld in het leven geroepen om het schrijven en +de kunsten te bevorderen en regelt de verschijningsvorm van een werk. Het +patentrecht had tot doel het publiceren van nuttige ideeën te +bevorderen, met als tegenprestatie een tijdelijk monopolie op het idee voor +de bedenker—een prijs die het waard is betaald te worden op sommige +gebieden maar bij anderen weer niet. +</p> + +<p> +In tegenstelling hiermee was het handelsmerk nooit bedoeld om bepaalde +acties te bevorderen maar gewoon om kopers te laten weten wat ze eigenlijk +kochten. Wetgevers, onder invloed van het begrip “intellectueel +eigendom”, hebben dit echter verdraaid naar een aanmoediging voor het +maken van reclame. En dit zijn slechts drie van de vele wetten waar de term +naar verwijst. +</p> + +<p> +Aangezien deze wetten onafhankelijk van elkaar zijn ontstaan, verschillen ze +op allerlei punten, zo ook op hun uitgangspunten. Als je dus iets weet over +auteursrecht kun je maar beter aannemen dat dit niét in patentrecht +voorkomt. Je zult het zelden verkeerd hebben! +</p> + +<p> +In de praktijk zullen bijna alle algemene beweringen die worden gedaan met +de term “intellectueel eigendom” foutief zijn. Je zult +bijvoorbeeld beweringen zien waarin wordt gezegd dat het doel van +“intellectueel eigendom” is om “innovatie te +stimuleren”, maar die uitspraak past alleen bij patentrecht en +misschien plantvariëteit-monopolies. Het auteursrecht bemoeit zicht niet met +innovatie; een lied of roman valt onder het auteursrecht zelfs als er niets +innovatiefs aan is. Handelsmerkenrecht heeft niks te maken met innovatie; +als ik een theewinkel begin en het “rms thee” noem, zou dat een +sterk handelsmerk zijn, zelfs als ik de thee verkoop op dezelfde manier als +alle anderen. Handelsgeheim heeft ook niks te maken met innovatie, behalve +indirect: mijn lijst van theeconsumenten zou een handelsgeheim zijn dat niks +van doen heeft met innovatie.</p> + +<p> +Je zult ook beweringen tegenkomen die menen dat “intellectueel +eigendom” te maken heeft met “creativiteit”, maar dat +geldt alleen voor auteursrecht. Er is meer dan creativiteit nodig om een +patenteerbare uitvinding te doen. Handelsmerken en handelsgeheim hebben niks +te maken met creativiteit; de naam “rms thee” is totaal niet +creatief, evenmin mijn geheime lijst van theeconsumenten.</p> + +<p> +Mensen misbruiken vaak de uitdrukking “intellectueel eigendom” +voor een veel bredere verzameling wetten, of een veel specifiekere. Rijke +landen bijvoorbeeld leggen vaak oneerlijke wetten op aan arme landen om daar +geld aan te kunnen verdienen. Sommige van deze wetten gaan over +“intellectueel eigendom”, en anderen niet; niettemin grijpen +critici van deze praktijken vaak naar dit begrip omdat het bekend is. Deze +term dekt echter niet de lading en het zou beter zijn om iets passenders te +gebruiken zoals “koloniserende wetgeving”, wat precies zegt waar +het op staat. +</p> + +<p> +Het zijn niet alleen leken die dit verwarren. Zelfs professoren in de +rechten, die deze wetten onderwijzen, worden door de uitdrukking +“intellectueel eigendom” verleid en afgeleid en doen daardoor +uitspraken die tegen de feiten in gaan, hoewel ze die feiten dus +kennen. Bijvoorbeeld in 2006 schreef een professor: +</p> + +<blockquote><p> +In tegenstelling tot hun nazaten, die nu de WIPO bevolken, hadden de +grondleggers van de Amerikaanse grondwet een principiële en +concurrentie-gezinde houding ten opzichte van intellectueel eigendom. Ze +wisten dat er wellicht rechten nodig waren maar…ze beperkten het +Congres en dus zijn macht op verschillende manieren. +</p></blockquote> + +<p> +Deze uitspraak slaat op artikel 1, sectie 8, sub 8 van de Amerikaanse +grondwet, die auteursrecht en patentrecht toestaat. Deze clausule heeft +echter niets te maken met de wetten op het handelsmerk, het handelsgeheim, +en anderen. De uitdrukking “intellectueel eigendom” leidde tot +deze foute veralgemenisering van de professor. +</p> + +<p> +De uitdrukking “intellectueel eigendom” leid ook tot té +simpel denken. Het legt de nadruk op die ene kleine eigenschap die de wetten +gemeen hebben—dat ze kunstmatige rechten verlenen aan bepaalde +partijen—en negeert de verdere details waaruit die wetten bestaan: de +precieze beperkingen die iedere wet oplegt aan de gemeenschap en de gevolgen +hiervan. Dit simplistische blindstaren werkt een “economische” +kijk op dit alles in de hand. +</p> + +<p> +Deze economische kijk werkt, zoals zo vaak, ondoordachte aannames in de +hand. Onder ander aannames over normen en waarden zoals de aanname dat +alleen de hoeveelheid productie van belang is en vrijheid of +levensovertuiging niet, en feitelijke aannames die niet kloppen zoals dat +het auteursrecht bij muziek er is voor de muzikanten of de aanname dat +patenten op geneesmiddelen onontbeerlijk zijn voor de voortgang van +levensreddend onderzoek op dit gebied. +</p> + +<p> +De term “intellectueel eigendom” is dusdanig algemeen dat het +als het ware specifieke eigenschappen van de diverse wetten +ondersneeuwt. Dit soort eigenschappen volgen uit de details van iedere wet +— exact datgene wat met het gebruik van de term “intellectueel +eigendom” mensen aanzet tot het negeren daarvan. Een discussiepunt dat +te maken heeft met het auteursrecht bijvoorbeeld is of het delen van muziek +verboden zou moeten worden of niet. Het patentrecht heeft daar niets mee te +maken. Binnen het patentrecht wordt gediscussieerd over of arme landen zelf +vitale medicijnen goedkoop zouden mogen produceren om zo levens te +redden. Het auteursrecht heeft daar niets mee te maken. +</p> + +<p> +Geen van deze geschilpunten heeft alleen een economische invalshoek, maar ze +hebben ook weinig gemeenschappelijk. Maar iedereen die er met een +oppervlakkige economische blik naar kijkt zal het verschil ontgaan. Wanneer +je dit vervolgens rangschikt onder één noemer, +“intellectueel eigendom”, dan zul je merken dat je daardoor +moeilijker over ieder probleem apart kunt nadenken. +</p> + +<p> +En dus is ieder standpunt over “het probleem intellectueel +eigendom” en iedere generalisatie bij voorbaat al niet goed +doordacht. Wanneer je ervan uit gaat dat al deze wetten hetzelfde +probleemgebied behandelen zul je je mening dus baseren op een veel te +vereenvoudigd standpunt en dat is nooit goed. +</p> + +<p> +Het afwijzen van “intellectueel eigendom” kan ook op andere dan +filosofische gronden. Het gebruik ervan richt schade aan. Apple gebruikte +het om <a +href="https://www.theguardian.com/us-news/2017/mar/11/nebraska-farmers-right-to-repair-bill-stalls-apple">een +debat over Nebraska's wet op het “recht om te repareren” te +verstoren</a>. Het concept gaf Apple de mogelijkheid om zijn voorkeur voor +geheimhouding, dat haaks op het consumentenbelang staat, op zo'n manier te +presenteren dat het leek alsof consumenten en de overheid moeten hiervoor +moesten wijken.</p> + +<p> +Als je je een gefundeerde mening wilt vormen bij discussies over patenten, +auteursrecht of merkenrecht dan moet je om te beginnen de drie niet op +één hoop gooien. Ten tweede moet je het starre denkbeeld wat +“intellectueel eigendom” oproept vergeten. Behandel de diverse +gebieden apart en je hebt een kans dat je de juiste afwegingen maakt. +</p> + +<p>En wat het veranderen van het WIPO betreft, hier een <a +href="https://fsfe.org/activities/wipo/wiwo.nl.html">voorstel tot +naamswijziging en invulling van het instituut</a>. +</p> + +<hr /> + +<p> +Zie ook <a href="/philosophy/komongistan.html">De merkwaardige geschiedenis +van Komongistan (die korte metten maakt met de term “intellectueel +eigendom”)</a>. +</p> + +<p> +Landen in Afrika lijken meer op elkaar dan deze wetten, en +“Afrika” is een samenhangend geografisch concept; maar nog +steeds veroorzaakt <a +href="http://www.theguardian.com/world/2014/jan/24/africa-clinton">praten +over “Afrika” in plaats van over een specifiek land veel +verwarring</a>. +</p> + +<p> +<a +href="http://torrentfreak.com/language-matters-framing-the-copyright-monopoly-so-we-can-keep-our-liberties-130714/"> +Rickard Falkvinge ondersteunt het afwijzen van deze term</a>.</p> + +<p><a +href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2016/11/cory-doctorow-sole-and-despotic-dominion/"> +Cory Doctorow keurt de term “intellectueel eigendom” ook af</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2004, 2006, 2010, 2013, 2015, 2016, 2017, 2018 Richard +M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html new file mode 100644 index 0000000..bcadc9e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html @@ -0,0 +1,482 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/open-source-misses-the-point.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/open-source-misses-the-point.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-02-20" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom open bron de essentie van vrije software niet begrijpt - GNU-project +- Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Waarom “open bron” de essentie van vrije software niet begrijpt</h2> + +<p class="byline">door Richard Stallman</p> + +<div class="article"> + +<p>Als we software “vrij” noemen bedoelen we daarmee dat het de <a +href="/philosophy/free-sw.html">basisvrijheden van gebruikers</a> +respecteert: de vrijheid om programma's uit te voeren of naar believen te +kopiëren, met of zonder veranderingen. Het gaat hierbij om vrijheid, +niet om geld, denk dus aan “vrijheid van meningsuiting”, niet +aan “vrij van kosten”<sup><a href="#TransNote1">1</a></sup>.</p> + +<p>Deze vrijheden zijn van essentieel belang. Niet alleen voor de individuele +gebruiker, maar ook voor de samenleving, omdat ze betrokkenheid kweekt +— te weten via delen en samenwerken. Dit wordt belangrijker naarmate +we digitaler gaan leven en werken. In een wereld van digitale muziek, +plaatjes en tekst wordt vrije software steeds meer de vertegenwoordiger van +vrijheid in het algemeen.</p> + +<p>Miljoenen mensen over de hele wereld gebruiken nu vrije software; scholen in +regio's in India en Spanje geven leerlingen onderwijs met het vrije <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">besturingssysteem GNU/Linux</a>. Maar de +meeste van deze gebruikers hebben nog nooit gehoord van de ethische +achtergrond om dit te ontwikkelen en een gemeenschap van vrije software te +stichten omdat de systemen tegenwoordig worden aangeduid met “open +bron” (Engels: “open source”) en er een andere filosofie +aan wordt gehangen die weinig met verworven vrijheden van doen heeft.</p> + +<p>De vrije-softwarebeweging strijdt al voor vrijheid in softwaregebruik sinds +1983. In 1984 begonnen we met de ontwikkeling van het vrije +besturingssysteem GNU, zodat we geen gebruik hoefden te maken van de +niet-vrije besturingssystemen die de gebruikers hun vrijheid ontzeggen. In +de tachtiger jaren ontwikkelden we de meeste essentiële componenten +hiervan, alsook de <a href="/licenses/gpl.html">GNU General Public +License</a>, een licentie die met name de vrijheid van gebruikers beschermt.</p> + +<p>Echter, niet alle gebruikers en ontwikkelaars waren het eens met de +filosofie van de vrije-softwarebeweging. In 1998 was er een afscheiding van +de vrije software die het idee van “open bron” verkondigden. Van +origine werd deze uitdrukking voorgesteld om mogelijke verwarring met +“vrije software” te voorkomen, maar al snel werd het +geassocieerd met filosofische overtuigingen die niets met vrije software van +doen hadden.</p> + +<p>Bepaalde voorstanders van “open bron” beschouwden het als een +“marketingcampagne voor vrije software” die zakelijke gebruikers +zou aanspreken door praktische voordelen te benoemen en tegelijkertijd +principes over vrijheid overboord te gooien omdat ondernemers dit wellicht +minder zou aanspreken. Andere voorstanders waren gewoon tegen de normen en +waarden van de vrije-softwarebeweging. Hoe dan ook, in de campagne voor +“open bron” werden daardoor deze normen en waarden niet +genoemd. De uitdrukking “open bron” werd daardoor al snel +geassocieerd met praktische waarden als het maken van krachtige, betrouwbare +software. De meeste medestanders van “open bron” stammen uit die +tijd en hebben dus de huidige mores overgenomen.</p> + +<p>De benamingen duiden bijna dezelfde categorie. Ze zijn echter gebaseerd op +verschillende ideeën. Open bron is een manier van ontwikkelen; vrije +software is een sociaal gebeuren. Voor de vrije-softwarebeweging is vrije +software essentieel omdat alleen dit de vrijheid van gebruikers +waarborgt. Open bron daarentegen gaat het alleen om hoe software +“beter” te maken — alleen vanuit een praktisch oogpunt. +Het beweert dat niet-vrije software een niet-optimale oplossing is. De +discussie binnen “open bron” gaat niet over goed of slecht maar +alleen over populariteit en succes; hier een <a +href="http://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html">typerend +voorbeeld</a>.</p> + +<p>Voor de vrije-softwarebeweging echter is niet-vrije software een sociaal +probleem, dat je kan oplossen door het niet te gebruiken en over te gaan +naar vrije software.</p> + +<p>“Vrije software”. “Open bron”. Als het dezelfde +software is (<a href="/philosophy/free-open-overlap.html">of bijna</a>), +maakt het dan uit welke benaming je gebruikt? Jazeker, want ze +vertegenwoordigen verschillende principes. Want hoewel ieder vrij programma +je die vrijheid nu geeft, zal het niet blijvend zijn wanneer je mensen dat +vrijheidsgevoel niet bijbrengt. Als je dat belangrijk vindt kun je maar +beter spreken over “vrije software”.</p> + +<p>Wij van de vrije-softwarebeweging beschouwen open bron niet als vijandig; de +vijand is private (niet-vrije) software. We willen echter wel laten weten +dat we voor vrijheid staan en dus willen we niet worden verward met +voorstanders van open bron.</p> + +<h3>Praktische verschillen tussen vrije software en open bron</h3> + +<p>Praktisch gesproken hanteert open bron minder strikte vereisten dan vrije +software. Voor zover wij weten voldoet alle uitgegeven broncode van vrije +software ook aan die van open bron. Bijna alle open-bronsoftware is vrije +software, maar er zijn uitzonderingen. Allereerst zijn er licenties die +teveel beperkingen bevatten waardoor ze niet vrij zijn. Bijvoorbeeld +“Open Watcom” is niet vrij, want de licentie staat het +veranderen van de code voor eigen gebruik niet toe. Gelukkig zijn er slechts +weinig programma's die een dergelijke licentie gebruiken.</p> + +<p>Ten tweede, en veel belangrijker, bevatten veel apparaten met computers erin +uitvoerbare programma's afkomstig uit vrije-software-broncode waarbij deze +apparaten het niet toelaten dat de gebruiker zelf gewijzigde versies van die +programma's installeert; alleen één speciaal bedrijf kan dit +doen. We noemen die apparaten “tirannen” en in de praktijk +noemen we dit “tivoization”, genoemd naar het apparaat waar we +het voor het eerst constateerden (de Tivo). Deze uitvoerbare programma's +zijn geen vrije software omdat gebruikers geen aangepaste versies kunnen +gebruiken, ook al is de broncode waar het van afstamt wel vrij.</p> + +<p>Open bron erkent dit probleem niet; het gaat ze alleen om het uitgeven van +de broncode. Deze programma's zijn gemaakt van broncode zoals Linux die +zowel open bron als vrij is, maar het niet te wijzigen uitvoerbare programma +is wel open bron maar niet vrij. Veel Android-producten bevatten dergelijke +niet-vrije programma's van Linux.</p> + +<h3>Misverstanden over “vrije software” en “open bron”</h3> + +<p>De uitdrukking “vrije software” heeft het probleem dat het (in +het Engels) verkeerd kan worden opgevat: de onbedoelde uitleg, +“software die je gratis kunt krijgen” en diegene die we +bedoelen, “software die de gebruikers vrijheid geeft”. We pakken +dit probleem aan door de definitie te publiceren en te zeggen “Denk +aan vrijheid van meningsuiting, niet aan vrij van kosten”. Het is geen +perfecte oplossing en een andere eenduidige uitdrukking zou beter zijn maar +die is er niet.</p> + +<p>Helaas hebben alle Engelse alternatieven hun eigen problemen. We hebben een +heleboel suggesties onderzocht maar geen daarvan drukt zo duidelijk uit dat +een overstap hiernaartoe een “goede” is. Ieder alternatief voor +“vrije software” heeft wel een semantisch probleem — en +dus ook “open-bronsoftware”.</p> + +<p>De <a href="https://opensource.org/osd">officiële definitie van +“open-bronsoftware”</a> (die wordt gegeven door de Open Source +Initiative en te uitgebreid is om hier te herhalen) is indirect afgeleid van +onze doelstellingen voor vrije software. Maar het is niet hetzelfde; in +sommige opzichten is het wat losser. In de praktijk lijkt hun definitie +echter veel op die van ons.</p> + +<p>Echter, de overduidelijke betekenis van “open-bronsoftware” is +“je kunt de broncode bekijken” en de meeste mensen denken dat +dit het is. Dit is echter een veel zwakker criterium dan vrije software, of +zelfs dan de officiële definitie van open bron. Het slaat ook op een +hoop programma's die noch vrij, noch open bron zijn.</p> + +<p>Omdat de normale betekenis van “open bron” niet degene is die de +voorstanders bedoelen, is het directe gevolg dat de meeste mensen hem +verkeerd begrijpen. Volgens schrijver Neal Stephenson is +“Linux‘open-bron’software, wat betekent dat iedereen +kopiën kan krijgen van de broncode.” Ik denk niet dat hij erop +uit was de officiële definitie aan te vechten maar dat hij gewoon de +gebruiken binnen de Engelse taal overnam om tot een definitie te komen. De +<a +href="https://web.archive.org/web/20001011193422/http://da.state.ks.us/ITEC/TechArchPt6ver80.pdf">staat +Kansas in de VS</a> publiceerde een soortgelijke definitie: “Gebruik +open-bronsoftware. Dit is software waarvan de broncode vrijelijk beschikbaar +is, hoewel de specifieke licenties kunnen variëren met betrekking tot +wat je doen kunt met de code.”</p> + +<p>De <i>New York Times</i> schreef <a +href="http://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html"> +een artikel dat de betekenis van de term oprekte</a> doelend op +beta-testen—een paar gebruikers een vroege versie uit laten proberen +om daarover vertrouwelijk te rapporteren—wat private ontwikkelaars al +decennia toepassen.</p> + +<p>De term is zelfs opgerekt naar ontwerpen van apparatuur die <a +href="http://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">zonder +octrooi gepubliceerd zijn</a>. Patentvrije apparatuurontwerpen kunnen goede +aanvullingen zijn voor de samenleving, maar de term “open bron” +is niet geschikt hiervoor.</p> + +<p>De mensen van open bron proberen hiermee om te gaan door te verwijzen naar +hun officiële definitie, maar die corrigerende aanpak is minder +effectief dan die van ons. “Vrije software” is (in het Engels) +slechts voor tweeërlei uitleg vatbaar, één daarvan is de +goeie. Iemand die de boodschap “vrij als in vrijheid van meningsuiting +en niet als in vrij van kosten” begrepen heeft zal niet snel dezelfde +fout maken. “Open bron” heeft echter slechts één +uitleg, die verschilt van wat wordt bedoeld. Er is echter geen korte en +bondige manier om dit uit te leggen, wat de verwarring alleen maar groter +maakt.</p> + +<p>Een ander misverstand over “open bron” is het idee dat het +betekent “niet de GNU GPL gebruiken”. Vaak vergezeld van een +ander misverstand dat “vrije software” “software met een +GPL-licentie” betekent. Beiden zijn fout want de GNU GPL is een +open=bronlicentie en de meeste open-bronlicenties voldoen ook aan de +criteria voor vrije software. Er zijn <a href="/licenses/license-list.html"> +vele vrije-softwarelicenties</a> naast de GNU GPL.</p> + +<p>Het begrip “open bron” is verder opgerekt door toepassingen op +ander terreinen zoals overheid, onderwijs en wetenschap, waar men geen +broncode kent en de criteria voor softwarelicenties niet gelden. Het enige +wat ze gemeen hebben is dat ze mensen uitnodigen deel te nemen. De betekenis +wordt zover opgerekt dat het alleen nog “meedoen” betekent. Het +is verworden tot een <a +href="http://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html"> +modewoord</a>.</p> + +<h3>Verschillende uitgangspunten kunnen tot dezelfde conclusies +leiden—maar niet altijd</h3> + +<p>Radicale groepen in de jaren zestig hadden de reputatie van splintergroepen: +sommigen vielen uiteen over verschillen van inzicht in de strategie en de +resulterende splintergroeperingen behandelden elkaar als vijanden, ook al +hadden ze dezelfde uitgangspunten gemeen. Rechts buitte dit uit en gebruikte +het om links te bekritiseren.</p> + +<p>Sommigen proberen de vrije-softwarebeweging in diskrediet te brengen door +een vergelijk te trekken tussen het meningsverschil met open bron en de +meningsverschillen tussen de radicale groeperingen uit de jaren zestig. Het +tegenovergestelde is het geval. We zijn het niet eens over de +doelstellingen, maar de verschillende zienswijzen leiden wel tot hetzelfde +gedrag — het ontwikkelen van vrije software.</p> + +<p>Het resultaat is dat mensen van de vrije-softwarebeweging en de +open-bronbeweging vaak samenwerken op projecten zoals +software-ontwikkeling. Het is opvallend om te zien hoe die verschillende +uitgangspunten toch leiden tot zoveel samenwerking in projecten. De +uitgangspunten zijn echter nog altijd verschillend en kunnen dus aanleiding +geven tot verschillende gedragingen.</p> + +<p>De grondgedachte achter open bron is dat wanneer gebruikers de broncode +kunnen wijzigen en kopiëren, dit automatisch leidt tot krachtiger en +betrouwbaarder software. Dit is echter niet gegarandeerd. Ontwikkelaars van +private software zijn niet per definitie onbekwaam. Soms produceren ze een +betrouwbaar en krachtig programma, ook al treedt het de vrijheid van +gebruikers met voeten. Hoe zullen voorstanders van vrije software en open +bron daarop reageren?</p> + +<p>Een echte voorstander van open bron zal reageren met, “het verbaast me +dat je een dergelijk goedwerkend programma hebt kunnen maken zonder ons +model te gebruiken, waar kan ik een kopie krijgen?” Een dergelijke +opstelling beloont modellen die ons van onze vrijheid beroven.</p> + +<p>De voorstander van vrije software zal zeggen, “Dat is een mooi +programma maar kost me wel mijn vrijheid. Ik zal het dus niet gebruiken. Ik +zal daarentegen wel een project steunen dat een vrije vervanging van dit +programma maakt”. Als we onze vrijheid liefhebben, moeten we daarnaar +handelen.</p> + +<h3>Krachtige, betrouwbare software hoeft nog niet goed te zijn</h3> + +<p>Het idee dat software krachtig en betrouwbaar moet zijn stamt af van de +aanname dat software er is voor de gebruiker. Wanneer het krachtig en +betrouwbaar is, is het hun beter tot nut.</p> + +<p>Software kan echter alleen nuttig zijn voor gebruikers wanneer het hun +vrijheden respecteert. Wat als het de gebruikers vastketent? Dan betekent +krachtig de mate van stevigheid van de ketting en betrouwbaarheid hoe +moeilijk deze te verwijderen is. Foute functionaliteit als gebruikers +bespioneren, ze beperken, achterdeurtjes en verplichte upgrades zijn +gemeengoed in private software en sommige open-bron-supporters willen deze +in open-bronprogramma's aanbrengen.</p> + +<p>Met steun van de film- en muziekindustrie wordt meer en meer software +gemaakt die juist ontworpen is om gebruikers te beperken. Deze kwade opzet +noemt men ook wel digitaal beheer van beperkingen (Digital Restrictions +Management, DRM) (zie <a +href="http://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a>), en is de +tegenpool van de vrijheid die vrije software wil bewerkstelligen. En niet +beperkt tot het gedachtegoed: het doel van DRM is immers het inperken van je +vrijheid en DRM-ontwikkelaars proberen het moeilijk of zelfs illegaal te +maken om software te wijzigen die DRM implementeert.</p> + +<p>Sommige voorstanders hebben zelfs voorgesteld “open bron DRM” te +ontwikkelen. Het idee daarbij is dat, met het publiceren van de broncode en +de rechten om het te veranderen, er betere en meer betrouwbare software komt +om jou als gebruiker te kunnen beperken. Om vervolgens te worden gebruikt in +apparaten die je verhinderen dit te veranderen.</p> + +<p>De software mag dan “open bron” zijn en dat model gebruiken; het +zal nooit vrije software zijn omdat het de vrijheden van de gebruiker niet +respecteert. Als het open-bron-ontwikkelingsmodel erin slaagt software te +maken die je krachtiger en betrouwbaarder beperkt, dan zijn we alleen maar +slechter af.</p> + +<h3>Bang voor vrijheid</h3> + +<p>De belangrijkste reden voor de introductie van de term +“open-bronsoftware” is het feit dat de uitdrukking “vrije +software” sommige mensen ongemakkelijk maakt. En dat klopt: praten +over vrijheid, over ethische bezwaren, over verantwoordelijkheden en gemak, +is mensen vragen om na te denken over aspecten die ze wellicht liever willen +negeren, zoals of ze zich wel ethisch gedragen. Dit kan ongemakkelijk zijn +en sommigen hebben dan ook de neiging dit te negeren. Dat betekent nog niet +dat we er niet over moeten praten.</p> + +<p>Dat is echter wat de leiders van de open bron gedaan hebben. Ze dachten de +software beter te kunnen “verkopen” door nadruk te leggen op +bepaalde praktische voordelen voor met name zakelijke gebruikers door +ethische vraagstukken en vrijheden te verzwijgen.</p> + +<p>Wanneer voorstanders van open bron praten over dingen die dieper gaan dan +dat, hebben zij het vaak over het “schenken” van broncode aan de +gemeenschap. Daarmee doen zij alsof dit een goede daad is die verder gaat +dan wat moreel vereist is, waarbij zij aannemen dat het uitgeven van +niet-vrije software (zonder broncode) moreel acceptabel is.</p> + +<p>Dat is effectief gebleken, op een bepaalde manier. De retoriek van open bron +heeft menig bedrijf en persoon overgehaald om vrije software te gebruiken of +zelfs te ontwikkelen, wat onze gemeenschap zeker ten goede kwam—maar +alleen op praktisch gebied. De filosofie en toepassing van open bron staat +een dieper begrip van vrije software in de weg; het geeft een aanwas van +veel aanhangers maar leert ze niet de filosofie te verdedigen. Dat is prima +voor zolang het duurt maar is niet genoeg om vrijheid te waarborgen. Het +binnenhalen van gebruikers van vrije software is slechts de halve +inspanning, ze zijn daarmee nog geen voorvechters van hun eigen vrijheid.</p> + +<p>Vroeg of laat zullen deze gebruikers worden verleid om over te stappen op +private software vanwege één of ander praktisch +voordeel. Ontelbare bedrijven bieden deze verleiding, sommigen via gratis +kopieën. Waarom zouden gebruikers hier nee tegen zeggen? Alleen als ze +geleerd hebben om vrijheid boven praktische bruikbaarheid te stellen. Om dit +idee verder post te laten vatten moeten we het over vrijheid +hebben. Wellicht dat een zekere “zachtjes zachtjes”-aanpak +richting bedrijven de gemeenschap kan helpen, maar het wordt gevaarlijk +zodra het belijden van vrijheid wordt gezien als een excentriciteit.</p> + +<p>Die gevaarlijke situatie hebben we op dit moment. De meeste mensen die zich +bezighouden met vrije software zeggen niets over vrijheid—omdat ze +meestal meer “bedrijfsvriendelijk” willen overkomen. Dit geldt +vooral voor software-distributeurs. Bijna alle GNU/Linux-distributies voegen +additionele private software toe aan de vrije distributies en verkopen de +gebruikers dit als voordeel in plaats van een stap terug.</p> + +<p>Private aanvullende software en gedeeltelijk niet-vrije GNU/Linux +distributies vinden gretig aftrek omdat de meesten binnen de gemeenschap +niet geven om vrijheid binnen de software. Dat is geen toeval. De meeste +gebruikers maakten kennis met het systeem via open bron, die vrijheid niet +tot doel heeft. Gedrag wat niets met vrijheid te maken heeft en woorden die +niet over vrijheid reppen. Om deze neiging te onderdrukken moeten we het +méér over vrijheid hebben, niet minder.</p> + +<h3>“FLOSS” en “FOSS”</h3> + +<p> De begrippen “FLOSS” en “FOSS” waren <a +href="/philosophy/floss-and-foss.html"> inwisselbaar tussen vrije software +en open bron</a>. Wanneer je neutraal wilt blijven kun je beter +“FLOSS” gebruiken. Maar wanneer je op wilt komen voor je +vrijheid moet je geen neutrale termen gebruiken. Dan moet je mensen laten +zien dat je die steunt.</p> + +<h3>Rivalen voor bewustzijn</h3> + +<p>“Vrij” en “open” zijn rivalen voor bewustzijn bij de +consument. “Vrije Software” en “open bron” zijn +verschillende ideeën maar, concurreren bij het innemen van dezelfde +conceptuele ruimte die de meeste mensen hebben als zij naar software +kijken. Wanneer mensen gewend raken om “open bron” te zeggen en +te denken dan vormt dat voor hen een obstakel voor het begrijpen van de +filosofie van de vrije-softwarebeweging en het denken erover. Als ze ons en +onze software al associëren met het woord “open”, dan zouden we +ze wellicht intellectueel moeten choqueren voordat zij inzien dat wij voor +iets <em>anders</em> staan. Iedere activiteit die het woord +“open” promoot heeft de neiging om het gordijn te verlengen dat +de ideeën van de vrije-softwarebeweging verbergt.</p> + +<p>En dus adviseren we aan vrije-softwareactivisten om te weigeren mee te +werken aan activiteiten die zichzelf “open” noemen. Ook al is de +activiteit van zichzelf goed, iedere bijdrage daaraan doet ook een beetje +kwaad door het idee van open bron te promoten. Er zijn meer dan voldoende +andere goede activiteiten die zichzelf“vrij” of +“libre” noemen. Ieder bijdrage aan deze projecten brengt iets +extra goeds met zich mee. Waarom zou je dan niet voor één van deze goede en +nuttige projecten kiezen?</p> + +<h3>Conclusie</h3> + +<p>Terwijl voorstanders van open bron meer gebruikers onze gemeenschap in +trekken, moeten wij als activisten van vrije software steeds harder werken +om hen op het aspect vrijheid te attenderen. We moeten uitroepen, “het +is vrije software en geeft je vrijheid!”—steeds vaker en +harder. Iedere keer dat je refereert aan “vrije software” in +plaats van “open bron” help je onze zaak.</p> + +</div> + +<h4>Notitie</h4> + +<!-- The article is incomplete (#793776) as of 21st January 2013. +<p> + +Joe Barr's article, +<a href="http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">“Live and +let license,”</a> gives his perspective on this issue.</p> +--> +<p> +Lakhani and Wolf's <a +href="http://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">scriptie +over de motivatie van ontwikkelaars van vrije software</a> beweert dat een +aanzienlijk deel van de ontwikkelaars zijn motivatie haalt uit de +overtuiging dat software vrij zou moeten zijn. Dit ondanks het feit dat de +enquête onder ontwikkelaars van Sourceforge werdt gedaan, een website die +geen ethische bezwaren tegen niet-vrije software heeft.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<h3>Opmerking van het vertaalteam</h3> +<ol> +<li id="TransNote1">In het Engels kan het woord <em>free</em> meerdere +betekenissen hebben: “vrij” of “gratis”. Vandaar +deze uitleg. In het Nederlands is het eenvoudiger: men kan gewoon spreken +over vrije software.</li> +</ol></div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> + +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2007, 2010, 2012, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 11:27:38 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/opposing-drm.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/opposing-drm.html new file mode 100644 index 0000000..4aa2d0e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/opposing-drm.html @@ -0,0 +1,228 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/opposing-drm.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/opposing-drm.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/opposing-drm.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/opposing-drm.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-11-28" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Strijden Tegen 'Digital Rights Mismanagement' - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/opposing-drm.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Strijden Tegen 'Digital Rights Mismanagement'<br /> +<span style="font-size: .7em">(Of “Digital Restrictions +Management”, zoals we het nu noemen)</span></h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a> +</p> +<p><em>Voor het eerst verschenen in BusinessWeek Online.</em></p> + +<p>In 1989, in een heel andere wereld, schreef ik een eerste versie van de GNU +General Public License, een licentie die gebruikers vrijheid geeft. Deze GNU +GPL licentie geeft het best weer wat de normen en waarden zijn van de vrije +software beweging door vier fundamentele vrijheden voor de computergebruiker +te waarborgen. Dit zijn de vrijheden om 0) het programma te draaien wanneer +jij dat wil; 1) de code te bestuderen en veranderen zoals jij dat wilt; 2) +kopieën te maken en uit te geven; 3) en gewijzigde versies uit te geven +wanneer je dat wilt. +</p> +<p> +Iedere licentie die deze vrijheden geeft is een vrije software licentie. De +GNU GPL gaat nog verder: het beschermt deze vrijheden voor alle gebruikers +van alle versies van het programma door te verbieden dat tussenpersonen deze +vrijheden via andere licenties dit kunnen ontnemen. De meeste onderdelen +van het GNU/Linux besturingssysteem, inclusief het Linux-onderdeel wat in +1992 vrije software werd, zijn nu verkrijgbaar onder de GPL versie 2 +licentie die uitkwam in 1991. En thans, met juridische begeleiding van +professor Eben Moglen, ben ik versie 3 van de GNU GPL aan het ontwerpen. +</p> +<p> +GPLv3 moet opboksen tegen nieuwe bedreigingen van onze +vrijheid. Bedreigingen die we in 1989 niet konden voorzien. De volgende +generatie computers, en vele andere producten die krachtige computers +bevatten, worden erop ontworpen om onze vrijheden te ontnemen nog voor we ze +kopen—het ontwerp is zodanig dat het ons beperkingen oplegt in het +gebruik van die apparatuur. +</p> +<p> +Allereerst was er de TiVo (harddisk videorecorder, bekend in de VS). Men +ziet dit als een apparaat wat TV-programma's op kan nemen maar het bevat een +complete computer met daarop GNU/Linux. Zoals de GPL voorschrijft kun je de +broncode van het systeem krijgen, de code compileren en installeren. Maar +zodra je een gewijzigde versie installeert werkt de TiVo niet meer door een +ingebouwd mechanisme dat erin zit om jou te saboteren. Vrijheid nummer 1, de +vrijheid om software naar willekeur te kunnen veranderen, is een wassen neus +geworden. +</p> +<p> +Daarna volgde <em>Treacherous Computing</em> (“Verraderlijk +computeren”), verkocht als <em>Trusted Computing</em> +(“Vertrouwelijk computeren”) wat inhoudt dat bedrijven jouw +computer kunnen vertrouwen omdat die doet wat zij willen. Het stelt sites op +het Internet in staat om te achterhalen welk programma jij aan het draaien +bent; als je dat programma veranderd, of je eigen programma schrijft, zullen +ze weigeren met je te communiceren. Opnieuw wordt vrijheid nummer 1 hiermee +een wassen neus. +</p> +<p> +Microsoft had een mechanisme, Palladium genaamd, die een toepassing in staat +stelde gegevens te “verzegelen” zodat geen enkel ander programma +er bij kan. Wanneer Disney zo zijn films gaat verspreiden zul je niet in +staat zijn je wettelijke recht op “fair use” uit te oefenen, ook +niet “de minimis”. Wanneer een toepassing je gegevens op deze +manier zou vastleggen is er sprake van een totale afscherming door de +fabrikant. Ook dit helpt vrijheid nummer 1 om zeep — wanneer +gewijzigde versies van een programma niet dezelfde gegevens kunnen benaderen +is er dus geen sprake van het wijzigen van een programma om te doen wat jij +wilt. Iets wat op Palladium lijkt staat op de rol voor een volgende versie +van Windows. +</p> +<p> +AACS, het “Advanced Access Content System,” wat aan de man wordt +gebracht door Disney, IBM, Microsoft, Intel, Sony en anderen heeft tot doel +HDTV opnames te beperken—met de bijbehorende software—zodat +opnames alleen gebruikt kunnen worden zoals de fabrikanten dat willen. Sony +werd vorig jaar ontmaskert met de installatie van een “rootkit” +op miljoenen computers waarbij ze niet vertelden hoe je die weer kon +verwijderen. Sony heeft inmiddels zijn lesje geleerd: ze zullen de +“rootkit” nu installeren vóórdat je de computer +koopt en die zul je niet kunnen verwijderen. Zo'n opzet vereist dat een +dergelijk apparaat “robuust” is—wat betekent dat je het +niet kunt veranderen. De bouwers zullen zeker ook GPL-software daarin willen +stoppen, waarmee vrijheid nummer 1 weer geweld wordt aangedaan. Dit idee zou +ge-“AACSed,” moeten worden en een boycot van HD DVD en Blu-ray +systemen is al aangekondigd (<a +href="http://web.archive.org/web/20140217075603/http://bluraysucks.com/">http://bluraysucks.com/ +[gearchiveerd]</a>). +</p> +<p> +Het is een teken van een falende regering wanneer men toestaat dat een +aantal zakenmensen onze vrijheid kunnen afnemen ten behoeve van hun +winst. Maar tot nu toe hebben de meeste regeringen, onder leiding van de VS, +gereageerd als betaalde hulpjes voor dit soort plannen in plaats van als +politieman. De auteursrechtenlobby heeft er zo goed voor gezorgd dat hun +verwrongen ideeën over goed en kwaad tussen de oren van de mensen komen +dat menigeen moeite zal hebben met het idee dat individuele rechten +belangrijker zijn dan de winsten van dit soort ondernemers. +</p> + +<p>Gezien deze bedreigingen van onze vrijheid, wat staat de vrije software +gemeenschap nu te doen? Sommigen beweren dat we moeten accepteren dat men +software verspreidt op een manier die geen gewijzigde versies toestaat omdat +dit de populariteit van onze software ten goede zal komen. Sommigen +verwijzen naar onze software met de term “open source (open +broncode)”, een a-morele benaming die als hoogste doel alleen goede en +betrouwbare software voorstaat. Indien we toestaan dat ondernemers vrije +software gebruiken om ons te beperken zal deze “open source DRM” +daar héél goed voor kunnen zorgen. Diegenen met de macht +zouden profiteren van het systeem van met elkaar delen van broncode en het +verbeteren ervan. Wij zouden die broncode ook kunnen lezen. Lezen en huilen, +omdat we een gewijzigde versie niet kunnen draaien. Voor wat betreft de +doelstellingen van de vrije software beweging —vrijheid en +gemeenschap—, zou een concessie op dit gebied het falen ervan +betekenen. +</p> +<p> +We hebben het GNU besturingssysteem gemaakt met het doel onze computers +vrijelijk te kunnen gebruiken om daarmee in vrijheid te kunnen samenwerken. +Het nastreven van populariteit voor onze software door deze vrijheden op te +geven zou een tegengesteld doel dienen, hoogstens zouden we ons ego +strelen. Daarom werken we aan versie 3 van de GNU GPL. Om zo de vrijheid te +waarborgen om broncode te kunnen veranderen en dit ook daadwerkelijk te +kunnen toepassen. +</p> +<p> +De discussie over GPL v3 is onderdeel van een meer algemene discussie over +DRM (digitale toegangsrechten) versus jouw grondrechten. DRM is er om de +winsten te waarborgen voor diegenen die ze toepassen. Hun winst is echter +ondergeschikt aan de rechten van miljoenen mensen om in vrijheid te leven; +het streven naar winst, waar op zich niets verkeerds aan is, kan geen +vergoelijking zijn voor het wegnemen van het recht van mensen om zelf de +baas te zijn over hun eigen technologie. Het verdedigen van die vrijheid +houdt onder andere in dat DRM tegen moet worden gehouden. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2006 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 11:27:39 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/patent-reform-is-not-enough.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/patent-reform-is-not-enough.html new file mode 100644 index 0000000..cfb3445 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/patent-reform-is-not-enough.html @@ -0,0 +1,175 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/patent-reform-is-not-enough.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Patenthervorming is Niet Voldoende - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/patent-reform-is-not-enough.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Patenthervorming is Niet Voldoende</h2> + +<p> +Wanneer mensen voor het eerst van het patentprobleem horen gaat de aandacht +vaak uit naar de opvallende voorbeelden: patenten op technieken die allang +bekend zijn. Dit soort technieken zijn bijvoorbeeld het sorteren van een +verzameling formules op een dusdanige manier dat geen enkele variabele wordt +gebruikt voordat hij is berekend (beter bekend als “natuurlijke orde +herberekening” in spreadsheets) en het gebruik van “exclusive-or +” voor het wijzigen van de bitmap van een scherm.</p> + +<p> +Door de aandacht voor deze voorbeelden zullen sommige mensen de rest van het +probleem vergeten. Zij zullen positief staan tegenover het standpunt dat het +patentsysteem in principe goed is maar alleen wat “hervormingen” +nodig heeft om goed te functioneren.</p> + +<p> +Maar zal een correcte uitvoering van de regels ook de problemen op +software-patenten oplossen? Laten we naar een voorbeeld kijken.</p> + +<p> +In de vroege jaren 90 hadden we heel hard een nieuw vrij programma nodig +voor datacompressie omdat het oude “standaard” programma +“compress” door patenten voor ons onbruikbaar was geworden. In +April van 1991 kwam softwareontwikkelaar Ross Williams met een aantal +compressieprogramma's die nieuwe algoritmen gebruikten die hij zelf had +gemaakt. De verbeterde snelheid en kwaliteit van compressie trok al gauw +veel gebruikers.</p> + +<p> +September van dat jaar, een week voordat de FSF deze programma's wilde +uitbrengen als de nieuwe standaard voor het distribueren van bestanden, kwam +ook hier een kink in de kabel via een nieuw patent met nummer 5.049.881.</p> + +<p> +Volgens de regels van het patentsysteem mag het publiek deze programma's +gebruiken (oftewel is het patent niet geldig) wanneer er sprake is van +“prior art” (eerdere publicatie): als het idee al was +gepubliceerd voordat het patent werd aangevraagd. Dat was op 18 Juni +1990. De publicatie van Williams in April 1991 was daarna, dus dat telde +niet.</p> + +<p> +Een student had eenzelfde algoritme beschreven in 1988-1989, in een verslag +aan de universiteit van San Francisco maar dat verslag was nooit +gepubliceerd. En dus geldt het niet als “prior art” onder de +huidige regels.</p> + +<p> +Hervormingen om het systeem “correct” te laten werken zouden dit +probleem niet hebben verholpen. Volgens de huidige regels met betrekking tot +patenten lijkt dit patent geldig. Er was geen “prior art”. Het +is ook geen “triviaal” patent volgens de geldende regels (zoals +de meeste patenten is het niet wereldschokkend en ook niet triviaal maar +iets er tussenin). De fout zit hem in de regels zelf, niet in de uitvoering +ervan.</p> + +<p> +Binnen het Amerikaanse rechtssysteem is een patent bedoeld als een compromis +tussen de maatschappij en individuen; het is de bedoeling dat de +maatschappij profiteert van de publicatie van technieken die anders niet tot +onze beschikking zouden staan. Het is ook duidelijk dat de maatschappij niet +profiteert van patentnummer 5.049.881. De techniek zou sowieso beschikbaar +komen. Het was gemakkelijk te achterhalen dat verschillende mensen dit rond +hetzelfde tijdstip deden.</p> + +<p> +Gegeven de huidige regels hangt de bruikbaarheid van het programma van +Williams dus af van het feit of iemand hetzelfde idee vóór 18 +Juni 1990 heeft gepubliceerd. Oftewel, het hangt af van geluk. Een dergelijk +systeem is goed voor een juridisch steekspel maar niet voor vooruitgang in +de software.</p> + +<p> +Het patentbureau beter opvoeden zodat ze beter naar “prior art” +kijken kan de ergste blunders voorkomen. Het zal echter niet het grotere +probleem, dat van het patenteren van ieder <em>nieuw</em> snufje op het +gebied van computers zoals Williams en de zijnen onafhankelijk hadden +ontwikkeld, oplossen.</p> + +<p> +Daarmee veranderen we software in een moeras. Zelfs een innovatief programma +gebruikt altijd nog tientallen niet-zo-nieuwe technieken en snufjes, op +ieder daarvan zou een patent kunnen rusten. Of we bevoegd zijn om ieder +snufje te gebruiken zal dus afhangen van geluk. En wanneer we de helft van +de tijd geen geluk hebben, zullen maar weinig programma's eraan ontkomen dat +ze een groot aantal patenten schenden. Om de patenten heen laveren zal +moeilijker worden dan het schrijven van software. Zoals <cite>The +Economist</cite> al stelde, softwarepatenten zijn slecht voor de economie.</p> + +<h3>Wat jij kan doen om te helpen</h3> + +<p> +<!-- [Dead as of 2019-03-23] support <a href="http://stopsoftwarepatents.eu/"> +this +petition</a> for a Europe free of software patents, and --> +Er is een groot offensief in Europa om softwarepatenten tegen te houden. Zie +de <a href="http://www.ffii.org"> website van de FFII</a> voor verdere +details over hoe je kunt helpen.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2001, 2008, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/philosophy.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/philosophy.html new file mode 100644 index 0000000..545ff31 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/philosophy.html @@ -0,0 +1,175 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/philosophy.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De filosofie van het GNU-project - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/philosophy.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<div id="education-content"> + +<!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.nl.html" --> +</div> + +<!-- id="education-content" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> +<!--#else --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> +<!--#endif --> +<!--#endif --> +<h2>De filosofie van het GNU-project</h2> + +<blockquote><p> +Zie <a href="http://audio-video.gnu.org/">audio-video.gnu.org</a> voor +opnamen van de toespraken van Richard Stallman. +</p></blockquote> + +<p><em>Vrije software</em> betekent dat gebruikers van de software vrijheid +hebben. (De kwestie gaat niet over prijs.) We hebben het +GNU-besturingssysteem ontwikkeld zodat gebruikers vrijheid kunnen hebben bij +hun computeractiviteiten.</p> + +<p>Specifieker betekent vrije software dat gebruikers de <a +href="/philosophy/free-sw.html">vier essentiële vrijheden</a> hebben: +(0) om het programma uit te voeren, (1) om te bekijken hoe het programma +werkt en het te wijzigen, (2) om exacte kopieën te verspreiden en (3) +om aangepaste versies te verspreiden.</p> + +<p>Software verschilt van materiële zaken zoals stoelen, boterhammen of +olie, omdat het makkelijker gekopieerd, verspreid én veranderd kan +worden. Juist déze mogelijkheden zorgen ervoor dat software nuttig is, en +wij vinden dat gebruikers deze eigenschappen van software volledig moeten +kunnen benutten, niet alleen de ontwikkelaar.</p> + +<p>Selecteer een onderdeel uit het menu hierboven om verder te lezen.</p> + +<p>Een lijst van <a href="/philosophy/latest-articles.html">meest recente +artikelen</a> is ook beschikbaar.</p> + +<h3 id="introduction">Inleiding</h3> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/free-sw.html">Wat is Vrije Software?</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">Waarom we +moeten aandringen op het gebruik van vrije software</a></li> + <li><a href="/proprietary/proprietary.html"> Niet-vrije software is vaak +malware</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu.html">De geschiedenis van GNU/Linux</a></li> + <li><a href="/philosophy/pragmatic.html">Het pragmatisch idealisme van +auteursplicht</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-doc.html">Waarom vrije software vrije +handleidingen nodig heeft</a></li> + <li>Het <a href="/philosophy/selling.html">verkopen van vrije software</a> is +prima!</li> + <li><a href="/philosophy/fs-motives.html">Beweegredenen voor het schrijven van +vrije software</a></li> + <li><a href="/philosophy/right-to-read.html">Het recht om te lezen: een kort +verhaal</a> door <a href="http://www.stallman.org/"> Richard Stallman</a></li> + <li><a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Waarom “open +bron” de essentie van vrije software niet begrijpt</a></li> + <li><a +href="/philosophy/when-free-software-isnt-practically-superior.html">Vrije +software is (praktisch gezien) niet altijd beter</a></li> + <li><a href="/philosophy/government-free-software.html">Maatregelen die +overheden kunnen nemen om vrije software te promoten</a></li> + <li><a href="/education/education.html">Vrije software in het onderwijs</a></li> +</ul> + +<!-- please leave both these ID attributes here. ... --> +<!-- ... we removed this as an H$ section as it was duplicating the --> +<!-- same information on links.html, but it's possible that some users --> +<!-- have the URLs bookmarked or on their pages. -len --> +<div id="TOCFreedomOrganizations"> +<p id="FreedomOrganizations">We hebben ook een lijst van <a +href="/links/links.html#FreedomOrganizations">organisaties die zich inzetten +voor vrijheid in computerontwikkeling en andere vormen van elektronische +communicatie</a>.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2013, 2015, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/15 16:58:49 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/plan-nine.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/plan-nine.html new file mode 100644 index 0000000..ff9d322 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/plan-nine.html @@ -0,0 +1,213 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/plan-nine.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De Problemen met de Plan 9 Licentie - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/plan-nine.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De Problemen met de -Vroegere Versie van de- Plan 9 Licentie</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p><em>Attentie:</em> Dit gaat over een eerdere versie van de Plan 9 +licentie. De huidige versie van Plan 9 voldoet aan de definitie voor vrije +software (en ook van open bron). Dus het voorbeeld uit dit artikel is alleen +van historisch belang. Niettemin doet de algemene regel nog steeds opgeld.</p> + +<hr /> + +<p> +Toen ik de aankondiging zag dat de software van Plan 9 werd vrijgegeven als +“open source” (open broncode of open bron), vroeg ik me af in +hoeverre het ook vrije software zou zijn. Na bestudering bleek dat het geen +vrije software was; de licentie bevat meerdere beperkingen die het volledig +onacceptabel maken voor de vrije software beweging (zie: <a +href="/philosophy/free-sw.html">http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html.) +</a></p> + +<p> +Ik ben geen voorstander van de Open Bron Beweging maar ik was blij toen +één van hun leiders me vertelde dat zij de licentie ook niet +acceptabel vonden. Wanneer de ontwikkelaars van Plan 9 het als “open +bron” beschrijven, veranderen ze daarmee de betekenis van de term en +dat werkt verwarrend. (De term “open bron” wordt vaak verkeerd +begrepen; zie <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">http://www.gnu.org/philosophy/open-source-misses-the-point.html</a>.)</p> + +<p> +Hieronder een opsomming van de problemen die ik aantrof in de licentie van +Plan 9. Sommige bepalingen beperken de software van Plan 9 dusdanig dat het +duidelijk niet-vrij is; anderen zijn alleen maar heel vervelend.</p> + +<p> +Allereerst de bepalingen die de software niet-vrij maken. (Noot van de +vertaler: de vertaling van de licentie-bepalingen alhier gegeven zijn +slechts een benadering en hebben geen juridische waarde)</p> +<p> +<strong>Je stemt ermee in wijzigingen die door jou, voor wat voor doel dan +ook, zijn aangebracht ter beschikking te stellen aan de originele auteur +voor zowel de broncode, object-versie alsook enige begeleidende +documentatie. </strong></p> +<p> +Dit blokkeert veranderingen voor privégebruik, een grondrecht voor de +gebruiker.</p> +<p> +<strong>hier mogen in alle redelijkheid te verwachten kosten voor gebruik +van media aan verbonden zijn die in rekening gebracht kunnen worden +</strong></p> +<p> +Dit lijkt een maximum te stellen aan de prijs die men kan berekenen voor een +initiële publicatie, waardoor het niet mogelijk is om kopiëen met +winst te verkopen.</p> +<p> +<strong>Het verder distribueren aan derden onder deze licentie kan alleen +gebeuren onder dezelfde voorwaarden en bepalingen als opgesteld in deze +overeenkomst, </strong></p> +<p> +Dit lijkt te zeggen dat wanneer je her-distribueert, je een overeenkomst +moet aangaan met de ontvangers, net als Lucent vereist wanneer je het +download.</p> +<p> +<strong>1. De licentie en rechten onder deze overeenkomst worden automatisch +ingetrokken wanneer (i) je je niet houdt aan alle bepalingen en voorwaarden +in deze overeenkomst; of (ii) je een actie onderneemt, of daaraan deelneemt, +op het gebied van intellectueel eigendom, gericht tegen de originele auteurs +of mede-auteurs. </strong></p> +<p> +Dit leek mij op het eerste gezicht redelijk maar later besefte ik dat dit te +ver ging. Een vergeldingsclausule zoals deze zou gerechtvaardigd zijn +wanneer het alleen over patenten gaat maar dat gebeurd hier niet. Dit zou +betekenen dat wanneer Lucent of één van zijn auteurs een +licentie zou schenden van jou vrije software onder de GPL en je zou proberen +ze aan die licentie te houden dat je daarmee je recht verliest om Plan 9 +software te gebruiken.</p> +<p> +<strong>Je gaat ermee akkoord dat, wanneer je de software exporteert of +opnieuw exporteert, je verantwoordelijk bent voor het naleven van de +Amerikaanse exportbepalingen en de originele auteur en andere auteurs +vrijwaart van eventuele schadeclaims als gevolg hiervan. </strong></p> +<p> +Het is niet acceptabel dat een licentie de voorwaarde stelt dat je +Amerikaanse exportbepalingen naleeft. De wetten zijn van toepassing op +<em>bepaalde situaties</em>, ongeacht of ze genoemd zijn in een licentie; de +bepaling opnemen echter kan het bereik van de wet vergroten tot buiten de +jurisdictie van de Verenigde Staten, en dat is zeker fout.</p> +<p> +Een deel van de distributie bevat verder een andere onacceptabele beperking:</p> +<p> +<strong>2.2 De licentie geeft geen recht om afgeleide werken te maken van of +opnieuw te distribueren van (anders dan met de originele software) de screen +imprinter lettertypen in map /lib/font/bit/lucida en printer lettertypen +(Lucida Sans Unicode, Lucida Sans Italic, Lucida Sans Demibold, Lucida +Typewriter, Lucida Sans Typewriter83), in map +/sys/lib/postscript/font. </strong></p> +<p> +Eén deel van deze verzameling is vrij—de Ghostscript +lettertypen die onder de GNU GPL vallen. De rest komt zelfs niet in de +buurt.</p> +<p> +Afgezien van deze grove fouten heeft de licentie nog andere irritante +bepalingen:</p> +<p> +<strong>…Als zodanig, wanneer jij of wie dan ook, deze software +verwerkt in een commercieel product, dan zul je de originele auteurs moeten +vrijwaren. </strong></p> +<p> +Vrijwaring verlangen van je gebruikers is behoorlijk irritant.</p> +<p> +<strong>De auteurs zullen onbeperkte, niet-exclusieve, wereldwijde, eeuwige +en gratis rechten hebben op het gebruik, reproduceren, wijzigen, tonen, +uitvoeren, sublicenties uitbrengen en distribueren van jou wijzigingen en om +dit ook toe te staan aan derden, met inbegrip en zonder beperkingen als +onderdeel van de software onder licentie; </strong></p> +<p> +Dit is een variant op de <a +href="/licenses/license-list.html#SoftwareLicenses">NPL</a> asymmetrie: je +krijgt beperkte rechten om hun code te gebruiken maar zij krijgen onbeperkte +rechten op jouw wijzigingen. En hoewel deze bepaling alleen het nog niet tot +niet-vrije software maakt (wanneer de andere problemen zijn opgelost), is +het toch jammer.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2000 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/practical.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/practical.html new file mode 100644 index 0000000..86748cf --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/practical.html @@ -0,0 +1,118 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/practical.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De voordelen van vrije software - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/practical.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De voordelen van vrije software</h2> + +<p>door <strong>Richard Stallman</strong></p> + +<p><strong>Mensen van buiten de vrije-softwarebeweging vragen vaak naar de +praktische voordelen van vrije software. Het is een interessante +vraag.</strong></p> + +<p>Niet-vrije software is slecht omdat het jouw vrijheid ontzegt. Dus het +vragen naar de praktische voordelen van vrije software is net zoiets als +vragen naar de praktische voordelen van het geen handboeien om hebben. Dat +heeft inderdaad voordelen:</p> + +<ul> +<li>Je kan een normaal shirt dragen.</li> +<li>Je kan door metaaldetectoren komen zonder ze te laten piepen.</li> +<li>Je kunt een hand op het stuur houden terwijl je van versnelling wisselt.</li> +<li>Je kunt een honkbal gooien.</li> +<li>Je kunt een rugzak dragen.</li> +</ul> + +<p>We zouden meer voordelen kunnen zoeken, maar moeten we ze allemaal vinden +voordat we handboeien afwijzen? Waarschijnlijk niet, omdat je begrijpt dat +het om je vrijheid gaat.</p> + +<p>Wanneer je je realiseert dat dit aan de orde is bij het gebruik van +niet-vrije software, hoef je niet meer te vragen naar de praktische +voordelen van vrije software.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2010 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/04/18 18:57:54 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/pragmatic.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/pragmatic.html new file mode 100644 index 0000000..45f5db7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/pragmatic.html @@ -0,0 +1,246 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Auteursplicht: Pragmatisch Idealisme - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Auteursplicht: Pragmatisch Idealisme</h2> + +<p> +door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p> +Iedere beslissing die een individu maakt is gebaseerd op de normen van die +persoon en zijn doelstelling. Mensen kunnen vele doelen en normen hebben; +beroemdheid, winst, liefde, overleving, lol en vrijheid zijn een greep uit +de doelen die mensen kunnen hebben. Wanneer het een principieel doel is +noemen we dat idealisme.</p> + +<p> +Mijn werken aan vrije software heeft een idealistisch motief: het +verspreiden van vrijheid en samenwerking. Ik wil <a +href="/philosophy/why-copyleft.html">meehelpen vrije software te +verspreiden</a> zodat dit private software, die samenwerking tegenhoudt, kan +vervangen. En daardoor mijn steentje bijdragen aan de verbetering van de +maatschappij.</p> +<p> +Dat is de belangrijkste reden waarom de GNU General Public License (Algemene +Openbare Licentie) in zijn huidige vorm is opgesteld—als een +auteursplicht (<a href="/copyleft"> copyleft</a>). Alle broncode die aan een +programma onder de GPL wordt toegevoegd moet vrije software zijn, zelfs als +het in een apart bestand wordt aangeleverd. Mijn code is beschikbaar voor +gebruik in andere vrije software maar niet voor private software, om zo +mensen over te halen hun software ook vrij te maken. Ik had zo bedacht dat, +omdat makers van private software het auteursrecht gebruiken om ons te +verhinderen software te delen, het een goed idee zou zijn om het +auteursrecht te gebruiken om samenwerkende mensen een eigen voordeel te +geven:alleen zij kunnen onze code gebruiken.</p> +<p> +Niet iedereen die de GNU GPL gebruikt heeft hetzelfde doel. Jaren geleden +werd een vriend van mij gevraagd zijn auteursplichtige programma opnieuw uit +te brengen onder een niet-auteursplichtige licentie en zijn antwoord kwam +hierop neer:</p> +<blockquote><p> +“Soms werk ik aan vrije software en soms aan private +software—maar wanneer ik aan private software werk, verwacht ik +<em>betaald</em> te worden.” +</p></blockquote> + +<p> +Hij was bereid zijn werk te delen met een gemeenschap die software deelt +maar zag geen reden het zakenleven tegemoet te komen die producten maakt die +onze gemeenschap niet mag gebruiken. Zijn doel verschilde van de mijne maar +hij besloot dat de GPL voor hem ook nuttig was.</p> +<p> +Als je wat wilt bereiken in deze wereld is idealisme niet voldoende—je +moet een aanpak kiezen die helpt je doel te bereiken. Oftewel, je moet +“pragmatisch” zijn. Is de GPL pragmatisch? Laten we eens naar de +resultaten kijken.</p> +<p> +Neem GNU C++. Waarom hebben we een vrije C++ compiler? Alleen maar omdat de +GNU GPL had bepaald dat het vrij moest zijn. GNU C++ is ontwikkeld door een +industrieel conglomeraat genaamd MCC die dit baseerde op de GNU C +compiler. Normaliter maakt MCC zijn producten zo privaat als maar kan. Ze +moesten de C++ front end echter vrij maken doordat de GNU GPL had bepaald +dat dit de enige mogelijkheid was om de software uit te brengen. De C++ +front end bevat een behoorlijk aantal nieuwe bestanden maar omdat deze aan +GCC moesten worden gekoppeld was de GPL van toepassing. Het voordeel voor +onze gemeenschap is duidelijk.</p> +<p> +Neem GNU Objective C. Het bedrijf NeXT wilde dit front end aanvankelijk +privaat maken; hun voorstel was om het uit te brengen als <samp>.o </samp> +bestanden en het aan gebruikers over te laten dit te koppelen met de rest +van GCC, men dacht hiermee de GPL te omzeilen. Onze advocaat beweerde echter +dat hiermee de voorwaarden niet werden omzeild en dat het niet was +toegestaan. En aldus werd de Objective C front end vrije software.</p> +<p> +Bovenstaande voorbeelden dateren van jaren her maar de GNU GPL blijft ons +voorzien van vrije software.</p> +<p> +Veel GNU software bibliotheken vallen onder de “GNU Lesser General +Public Licencse” (Minder Algemene Openbare Licentie), maar niet +allemaal. Een bibliotheek die onder de normale GPL valt is Readline, die +afhandeling van commando-regels doet. Ik kwam er een keer achter dat een +niet-vrij programma dit gebruikte en vertelde de ontwikkelaar dat dit niet +mocht. Hij had die commando-regel afhandeling er uit kunnen slopen maar wat +hij uiteindelijk deed was het uitbrengen onder de GPL. Het is nu vrije +software.</p> +<p> +De programmeurs die verbeteringen aanbrengen op GCC (of Emacs, Bash, Linux +of enig ander programma onder de GPL) zijn meestal in dienst van +universiteiten of bedrijven. Wanneer de programmeur zijn verbeteringen door +wil voeren in de volgende versie zou de baas wel eens kunnen zeggen: +“Wacht even—die code is van ons! We willen dit niet delen; +daarom hebben we besloten er een private versie van te maken”.</p> +<p> +Op dat moment is de GNU GPL de reddende engel. De programmeur kan de chef +laten zien dat deze private versie een inbreuk is op het auteursrecht en de +chef realiseert zich dat hij de keuze heeft uit twee dingen: de nieuwe +versie als vrije software uitbrengen of helemaal niets uitbrengen. Bijna +altijd laat hij dan de programmeur zijn gang gaan en de code komt in de +nieuwe versie.</p> +<p> +De GNU GPL is geen doetje. Het verbiedt een aantal dingen die mensen soms +willen doen. Er zijn gebruikers die dit niet goed vinden—dat de GPL +zekere individuen die private software maken “uitsluit” die +“de vrije software gemeenschap binnengehaald moeten worden”</p> +<p> +Maar we sluiten dit soort mensen niet uit; zij besluiten geen deel uit te +willen maken van onze gemeenschap. Hun besluit private software te maken is +tevens een besluit om geen deel uit te maken van onze gemeenschap. Onderdeel +zijn van onze gemeenschap betekent dat je samenwerkt met ons; we kunnen +niemand dwingen zich bij ons aan te sluiten als ze dat niet willen.</p> +<p> +Wat we <em>wel</em> kunnen doen is ze een reden geven om zich bij ons aan te +sluiten. De GNU GPL is zó ontworpen dat onze bestaande software een +goede reden vormt: “Wanneer je je software vrij maakt kun je deze +broncode gebruiken”. Die vlieger zal niet altijd opgaan, maar soms +wel.</p> +<p> +Private software draagt niet bij aan onze gemeenschap maar de ontwikkelaars +ervan vragen wel vaak om gunsten van ons. Gebruikers van vrije software +kunnen het ego van een vrije software ontwikkelaar strelen—met +dankbaarheid en erkenning—maar het kan nog verleidelijker zijn wanneer +een bedrijf je voorstelt: “Laat ons je programma uitbrengen in een +privaat pakket, dan zal het gebruikt gaan worden door nog duizenden +anderen”. De verleiding kan dan groot zijn maar uiteindelijk zullen we +beter af zijn wanneer we er niet aan toegeven.</p> +<p> +De druk en verleiding kan ook sluipenderwijs komen, via vrije software +organisaties die ook beleid hebben om private software tegemoet te +komen. Het X Consortium (en zijn opvolger, de Open Group) kan hierbij als +voorbeeld dienen: gesponsord door bedrijven die private software maken, +hebben deze 10 jaar lang geprobeerd programmeurs over te halen om niet +“auteursplicht” (“copyleft”) te gebruiken. Nu de +Open Group <a href= "/philosophy/x.html">X11R6.4 heeft uitgebracht onder een +niet-vrije licentie </a>, zijn wij, die deze druk hebben weerstaan, blij dat +we dat gedaan hebben.</p> +<p> +In September 1998, een aantal maanden nadat X11R6.4 was uitgebracht onder +een niet-vrije licentie, draaide de Open Group deze beslissing weer terug en +bracht het opnieuw uit onder dezelfde niet-auteursplichtige vrije software +licentie als X11R6.3. Bedankt daarvoor, Open Group—maar dit +terugdraaien draait niet tevens onze reactie terug op het feit dat dit +toevoegen van beperkingen zelfs maar <em>mogelijk</em> was.</p> +<p> +Om even pragmatisch te blijven, het hogere doel op de lange termijn in +gedachten houden zal je sterken in je overtuiging niet toe te geven aan deze +druk. Als je je concentreert op de vrijheid en gemeenschap die je aan het +creëren bent wanneer je niet toegeeft dan zul je die kracht ook +vinden. “Sta voor iets of je faalt voor niets”.</p> +<p> +En wanneer de cynyci vrijheid belachelijk maken, of de gemeenschap...waneer +“realisten” je vertellen dat winst het enige ideaal +is…negeer ze dan gewoon en gebruik toch “auteursplicht”.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit artikel is uitgebracht in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2003 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/privacyaction.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/privacyaction.html new file mode 100644 index 0000000..de5e888 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/privacyaction.html @@ -0,0 +1,156 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/privacyaction.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Bescherm Privépost - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/privacyaction.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Bescherm Privépost</h2> + +<p> +Het stuk hieronder is geschreven door Kathleen Ellis. De Free Software +Foundation voert deze campagne niet maar steunt hem door er bekendheid aan +te geven. We hopen dat jij het ook verder zal vertellen.</p> + +<h3>Achtergrond</h3> +<p> +De postdienst van de VS hebben een voorstel richting congres gedaan dat alle +Commercial Mail Recieving Agencies (CMRAs, bedrijven die post ontvangen en +doorsturen) vanaf 25 Juni 1999 gedetailleerde informatie moeten bijhouden +van al hun klanten. Dit zou zijn weerslag hebben op anonieme posttransacties +en zou miljoenen klanten van CMRAs kunnen duperen. De CMRA, of klant +daarvan, die hieraan niet meewerkt verliest het recht op het ontvangen van +post.</p> +<p> +Dit voorstel (gepubliceerd in de Federal Register op 25 Maart 1999) eist van +CMRAs dat ze namen, adressen, telefoonnummers en pasfoto's vastleggen en +bijhouden van elk van hun klanten. Wanneer een klant van een CMRA zichzelf +als bedrijf identificeert dan moeten ze de gegevens van die postbushouder +vrijgeven aan eenieder die daarom vraagt. CMRAs worden veel gebruikt door +slachtoffers van huiselijk geweld, geïnfiltreerde rechercheurs en +slachtoffers van “stalking” om zo hun identiteit te verbergen +voor mensen die hen schade kunnen berokkenen.</p> +<p> +Het voorstel was ter bestrijding van fraude via de post, die consumenten +jaarlijks miljoenen dollars kost. Experts beweren echter dat deze +maatregelen weinig effect zullen hebben op criminelen en hun +gedrag. “Het is eenvoudig voor mensen met geld om huizen of +appartementen te huren, of kantoorruimte in de meeste stedelijke +gebieden”, aldus de website van Postal Watch.</p> +<p> +Congreslid Ron Paul heeft “House Joint Resolution 55” +ingebracht, die het nieuwe voorstel effectief de nek omdraait. Maar hiervoor +is jouw steun nodig om te voorkomen dat deze verraderlijke aanval op je +privacy slaagt.</p> + +<h3>Wat kun jij doen</h3> + +<ol> + <li>Neem contact op met je volksvertegenwoordiger en vraag hem om HJR 55 te +steunen.</li> + <li>Schrijf of bel met leden van het “House Appropriations +Committee”, leg ze het probleem voor en vraag ze HJR 55 goed te +keuren.</li> + <li>Stuur commentaar per brief over dit voorstel naar de Amerikaanse postdienst +voor 9 Juli 1999 naar: + <address> + Manager, Administration and FOIA United States Postal Service + <br /> + 475 L'Enfant Plaza SW, Room 8141 Washington, DC 20260-5202 + </address></li> +</ol> + +<h3>Meer informatie</h3> +Voor meer informatie, zie de volgende webpagina's: + +<ul> + <li><a href="http://www.privacy.org/">Privacy.org</a></li> + <li><a +href="https://www.congress.gov/bill/106th-congress/house-joint-resolution/55"> +H.J.Res.55 – 106th Congress</a></li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2007, 2008, 2018 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/27 16:58:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/protecting.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/protecting.html new file mode 100644 index 0000000..00d7ff8 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/protecting.html @@ -0,0 +1,141 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/protecting.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Help te strijden voor het recht om zowel vrije als niet-vrije software te +schrijven - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/protecting.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Help te strijden voor het recht om zowel vrije als niet-vrije software te +schrijven</h2> + +<blockquote><p> +De League for Programming Freedom is nu inactief. Sluit je aan bij onze +campagne om <a href="http://endsoftpatents.org">softwarepatenten te +stoppen</a>. +</p></blockquote> + +<p> +Het recht om zowel niet-vrije als vrije software te schrijven wordt bedreigd +door <a +href="https://web.archive.org/web/20150329143651/http://progfree.org/Patents/patents.html">patenten +op software</a> en zogenaamde <a +href="https://web.archive.org/web/20150329142315/http://progfree.org/Copyright/copyright.html"> +processen over auteursrecht op “look-and-feel”</a>.</p> + +<p> + De Free Software Foundation bestrijdt deze dreigingen op vele manieren, +zoals via ondersteuning en lidmaatschap van de <a +href="https://web.archive.org/web/20150329224604/http://www.progfree.org/">League +for Programming Freedom</a>. +</p> + +<p> + De League is een maatschappelijke organisatie van professoren, studenten, +zakenlieden, programmeurs, gebruikers, en zelfs softwarebedrijven, met als +doel het herstellen van de vrijheid om programma's te schrijven. De League +is niet tégen het juridisch systeem dat het (Amerikaanse) congres +voor ogen stond—namelijk auteursrecht op individuele programma's. De +League probeert echter recente wijzigingen in dit recht ongedaan te maken +die waren aangebracht door gerechtelijke uitspraken die inspeelden op +belangen van bepaalde groepen. +</p> + +<p>De FSF moedigt je aan om te helpen in de strijd door <a +href="https://web.archive.org/web/20150329142830/http://progfree.org/Help/help.html">de +League</a> te helpen.</p> + +<p> + <strong>De League is onafhankelijk van de Free Software Foundation, en heeft +geen belang in het concept van vrije software.</strong> De FSF steunt de +League omdat deze vrijheid, zoals elke softwareontwikkelaar kleiner dan +Microsoft, bedreigd wordt door patenten op software en auteursrechten op +koppelings-programma's. En jij wordt ook bedreigd! Het zou gemakkelijk zijn +om het probleem te negeren totdat je werkgever wordt aangeklaagd, maar het +is verstandiger om actie te ondernemen vóórdat dit gebeurt. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2007, 2008, 2013, 2015 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/07/05 09:28:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/push-copyright-aside.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/push-copyright-aside.html new file mode 100644 index 0000000..e9f74f3 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/push-copyright-aside.html @@ -0,0 +1,226 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/push-copyright-aside.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De wetenschap moet “het auteursrecht terzijde schuiven” - +GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/push-copyright-aside.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De wetenschap moet het auteursrecht terzijde schuiven</h2> + +<p>door <strong>Richard M. Stallman</strong></p> + +<p><em>Veel aangedragen argumenten waarom softwarevrijheid universeel zou +moeten zijn, gelden vaak ook op bepaalde manieren voor andere vormen van +expressie. Dit artikel past de principes van softwarevrijheid toe op de +literatuur. Over het algemeen staan zulke kwesties loodrecht op +softwarevrijheid. We nemen het hier op omdat mensen die geïnteresseerd +zijn in Vrije Software vaak ook willen weten of deze principes op andere +gebieden kunnen worden toegepast.</em></p> + +<p>(Dit artikel is verschenen in het <b>web</b>debates-forum van het +tijdschrift <em>Nature</em> in 2001.)</p> + +<p>Het is een onbetwiste waarheid dat wetenschappelijke literatuur er is om +wetenschappelijke kennis te verspreiden en dat wetenschappelijke +tijdschriften er zijn om dit te bewerkstelligen. Daaruit volgt dat +bepalingen die er eventueel zijn over hoe wetenschappelijke literatuur te +gebruiken er zijn om juist dat doel te bereiken.</p> + +<p>De bepalingen die we nu hebben, het auteursrecht, werden vastgesteld in de +tijd van de drukpers met zijn centrale aanpak van massaal kopiëren. In +deze gedrukte omgeving beperkten de bepalingen van het auteursrecht alleen +de uitgevers van de artikelen — door te vereisen dat zij toestemming +kregen voordat ze een artikel mochten publiceren — en potentiële +plegers van plagiaat. Dit hielp tijdschriften met het verspreiden van kennis +zonder daarvoor de wetenschappers of de studenten lastig te hoeven vallen, +als auteurs of als lezers van de artikelen. Deze regels waren geknipt voor +dat systeem.</p> + +<p>De moderne technologie voor wetenschappelijk publiceren is het WereldWijde +Web. Welke bepalingen zouden nu het beste de verspreiding van +wetenschappelijke artikelen en kennis over het web waarborgen? Artikelen +zouden moeten worden verspreid in een openbaar formaat wat voor iedereen +toegankelijk is. En iedereen zou het recht moeten hebben deze artikelen in +een “mirror” onder te brengen, wat betekent de artikelen +letterlijk, met bronvermelding overnemen en publiceren op een andere site.</p> + +<p>Deze bepalingen zouden van toepassing moeten zijn op toekomstige en +bestaande artikelen wanneer deze in elektronische versie uit worden +gebracht. Maar het is niet nodig het huidige auteursrechtensysteem te +veranderen, want dat gaat tenslotte over papieren publicaties en is hier +niet van toepassing.</p> + +<p>Helaas lijkt het erop dat niet iedereen het eens is met de onbetwiste +waarheid aan het begin van dit artikel. Veel uitgevers lijken te denken dat +het doel van wetenschappelijke tijdschriften is om artikelen te publiceren +zodat zij abonnementen kunnen verkopen aan wetenschappers en studenten. Dit +noemt men ook wel “het verwarren van doel en middelen”.</p> + +<p>Hun benadering is om zelfs het lezen van wetenschappelijke artikelen in te +perken en alleen diegenen te laten lezen die ervoor betalen. Ze gebruiken +hiervoor het auteursrecht, dat ondanks de gebleken ongeschiktheid hiervan in +de omgeving van computernetwerken, als excuus om wetenschappers ervan te +weerhouden nieuwe bepalingen op te stellen.</p> + +<p>In het belang van wetenschappelijke vooruitgang en de toekomst van de +mensheid moeten we deze benadering principieel afwijzen — niet alleen +het beperkende systeem zelf maar vooral de achterliggende ideeën.</p> + +<p>Uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften beweren soms dat het +faciliteren van online toegang dure servers vereist en ze dus een +toegangsheffing moeten vragen. Dit “probleem” is een direct +gevolg van hun eigen “oplossing”. Geef iedereen de vrijheid om +een “mirror” op te zetten en bibliotheken in de hele wereld +zullen dit soort sites opzetten om te voorzien in die behoefte. Deze +decentrale oplossing zorgt ervoor dat er minder bandbreedte nodig is op het +netwerk en tevens voor een snellere toegang, terwijl tegelijkertijd het +artikel wordt beschermd tegen verlies.</p> + +<p>Uitgevers beweren ook dat het in stand houden van een redactie ze dwingt +toegang te heffen. Laten we even aannemen dat redacteuren betaald moeten +worden. De kosten voor het redigeren van een doorsnee artikel liggen tussen +de 1 en 3 procent van de totale kosten van een onderzoek. Een dergelijk +klein percentage kan nauwelijks een rechtvaardiging zijn om +onderzoekresultaten niet te publiceren.</p> + +<p>In plaats daarvan zouden de redigeerkosten verhaald kunnen worden op de +auteurs, die vervolgens deze kosten verhalen op de financiers van het +onderzoek. Deze zullen daar op hun beurt geen bezwaar tegen hebben omdat ze +er nu via een omweg toch al voor betalen via de abonnementen van de +universiteitsbibliotheken op wetenschappelijke tijdschriften die verwerkt +worden in de overheadkosten. Door de kosten bij de schrijvers te leggen +vervalt de behoefte de toegang tot onderzoeksresultaten te beperken. De +zeldzame auteur die niet verbonden is aan een universiteit of +onderzoeksinstituut en die geen financier heeft zouden we vrij moeten +stellen van kosten. Deze kunnen we verhalen door de kosten voor auteurs die +verbonden zijn aan een instituut wat te verhogen.</p> + +<p>Een andere rechtvaardiging om geld te vragen voor online toegang zijn de +vermeende kosten om gedrukte tijdschriften om te zetten naar een online +versie. Dat werk moet ook gebeuren maar we zouden alternatieve wijzen van +bekostiging hiervoor moeten zoeken zonder de toegang te beperken. De +hoeveelheid werk en kosten blijven dezelfde. Maar het is tegennatuurlijk om +onderzoeksresultaten te digitaliseren wanneer je ze vervolgens niet ter +beschikking stelt.</p> + +<p>De Amerikaanse grondwet stelt dat het auteursrecht er is “om de +vooruitgang van de wetenschap te bevorderen”. Wanneer het auteursrecht +de vooruitgang van de wetenschap tegenhoudt dan moet de wetenschap dit +auteursrecht terzijde schuiven.</p> + +<hr /> + +Latere ontwikkelingen: + +<p>Sommige universiteiten hebben nu richtlijnen gericht tegen de macht van de +uitgevers. Hier bijvoorbeeld die van MIT.<br/> +<a +href="https://libraries.mit.edu/scholarly/mit-open-access/open-access-policy/"> +https://libraries.mit.edu/scholarly/mit-open-access/open-access-policy/</a>. +Nog krachtiger richtlijnen zijn noodzakelijk want deze staat nog toe dat +individuele schrijvers eruit kunnen stappen (ofwel toegeven aan de +uitgever).</p> + +<p>De Amerikaanse regering heeft tegenwoordig de eis van "public access" ofwel +publieke toegang tot gesubsidieerd onderzoek. De onderzoeksresultaten moeten +dan op een site worden geplaatst die iedereen kan bekijken. Dit is een goede +maar onvoldoende ontwikkeling, het geeft nog niet de vrijheid het artikel te +verspreiden.</p> + +<p>Merkwaardigerwijs, bevatte het de 2002 Budapest Open Access Initiative +(BOAI) het concept "open access" inclusief het verspreidingsrecht. Deze +verklaring heb ik getekend, ondanks mijn weerzin tegen het woord "open", +omdat het idee goed was.</p> + +<p>Het woord "open" trok echter aan het langste eind: invloedrijke lobbyisten +van "open access" lieten het verspreidingsrecht vallen uit hun doelen. Ik +steun de uitgangspunten van <a +href="http://www.budapestopenaccessinitiative.org/">BOAI</a>, maar nu "open +access" iets anders betekent noem ik het voortaan "verspreidbare +publicatie" of "free-to-mirror publicatie".</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2001, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/reevaluating-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/reevaluating-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..dd12256 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/reevaluating-copyright.html @@ -0,0 +1,430 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/reevaluating-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het auteursrecht opnieuw bekeken: voorrang aan de gemeenschap - GNU-project +- Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/reevaluating-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het auteursrecht opnieuw bekeken: voorrang aan de gemeenschap</h2> + +<pre> + Het auteursrecht opnieuw bekeken: voorrang aan de gemeenschap + [Gepubliceerd in de Oregon Law Review, lente 1996] + + Richard Stallman +</pre> + +<p>De juridische wereld is er inmiddels achter dat informatietechnologie een +“probleem vormt voor het auteursrecht” maar heeft de oorzaak +hiervan nog niet begrepen: een principieel verschil van opvatting tussen +uitgevers en lezers. De uitgevers, die hun eigen belang prima kennen, hebben +een voorstel gelanceerd via de regering-Clinton die de +“problemen” met het auteursrecht zal verhelpen in hun +voordeel. Dit voorstel, de “Lehman White Paper” <a +href="#ft2">[2]</a> was het belangrijkste discussiestuk van het symposium +“Innovation and the Information Environment” op de universiteit +van Oregon (november 1995).</p> + +<p>John Perry Barlow <a href="#ft3">[3]</a>, één van de sprekers +vertelde hoe de groep de “Grateful Dead” dit probleem onderkende +en het aanpakte. Zij besloten dat er niets mis was met het kopiëren van +hun concerten op tape en de verspreiding ervan via internet maar ook vonden +ze het handhaven van hun auteursrecht op cd's geen enkel probleem.</p> + +<p>Barlow ging verder niet in op de achterliggende reden om deze media apart te +behandelen en later ging Gary Glisson <a href="#ft4">[4]</a> hier op in door +te stellen dat het idee van Barlow dat het internet nu eenmaal uniek was wat +betreft het auteursrecht, onzin zou zijn. Hij beweerde dat we in staat +zouden moeten zijn om het auteursrecht op het Internet precies hetzelfde te +benaderen als bij andere media. Dit artikel zal daartoe een poging wagen.</p> + +<p>Barlow veronderstelde dat ons denkbeeld van eigendom van echte objecten, +iets anders zou zijn dan die voor informatie omdat dit begrip te +“abstract” zou zijn. Zoals Steven Winter <a href="#ft5">[5]</a> +al opmerkte, bestaat abstract eigendom al eeuwenlang. Aandelen in een +bedrijf, handelspapieren en zelfs papieren geld zijn min of meer +abstract. Barlow en de zijnen, die ervoor pleiten dat informatie vrij zou +moeten zijn, zijn niet tegen deze andere vormen van eigendom. Het is +duidelijk dat het onderscheid tussen informatie en eigendom hem niet zit in +de mate van abstractheid. Wat is het dan wel? Ik stel een eenvoudige en +praktische benadering voor.</p> + +<p>Het auteursrecht van de Verenigde Staten beschouwt het als een transactie +tussen de gemeenschap en de “auteurs” (in de praktijk zijn het +meestal de uitgevers die de auteurs hierin vertegenwoordigen). De +gemeenschap ruilt een deel van zijn vrijheid in voor meer uitgegeven +werken. Tot de komst van het “White Paper” had onze overheid nog +nooit voorgesteld om <b>ál</b> onze vrijheden op te geven in ruil +voor meer uitgegeven werk. Het auteursrecht gaat over het opgeven van zeer +bepaalde rechten, en het behouden van andere. Dit houdt in dat er ook andere +overeenkomsten zijn te sluiten tussen de gemeenschap en uitgevers. Dus welke +is het gunstigst voor de gemeenschap? Welke vrijheden is de gemeenschap +bereidt op te geven en voor hoe lang? Het antwoord hangt van twee dingen af: +hoeveel meer zal er worden gepubliceerd met het opgeven van deze vrijheden +en in hoeverre profiteert de gemeenschap met het in stand houden hiervan?</p> + +<p>Dit voorbeeld toont wel aan hoe fout het is om beslissingen op basis van <a +href= "#later-1">intellectueel eigendom</a> te nemen alsof het fysiek +eigendom betreft. Winter beweerde overtuigend dat het mogelijk is om het +probleem via dergelijke overeenkomsten te benaderen <a +href="#ft6">[6]</a>. Dit zal ongetwijfeld tot een conclusie leiden maar is +het ook de juiste conclusie? Overeenkomsten zijn geen goede basis waarop +beslissingen kunnen worden genomen over wat wel en niet te kopen en tegen +welke prijs.</p> + +<p>We baseren bijvoorbeeld niet een beslissing op het bouwen van een snelweg in +New York City op overeenkomsten met een eerder besluit om een snelweg te +bouwen in Iowa. Voor iedere beslissing omtrent het bouwen van snelwegen +baseren we ons op dezelfde grootheden (kosten, verkeersdrukte, hoeveelheid +land); wanneer we ons zouden baseren op overeenkomsten met eerdere +beslissingen zou het erop uit draaien dat we iedere snelweg wel zouden +bouwen of juist geen een. In plaats daarvan baseren we ons op de voor- en +nadelen en de ernst daarvan, die per geval kan verschillen. Zo ook zouden we +in het auteursrecht de voor- en nadelen moeten afwegen met betrekking tot de +huidige situatie en de moderne media, en niet zoals het in het verleden +ging.</p> + +<p>Dit laat ook zien waarom de stelling van Laurence Tribe, dat de vrijheid van +meningsuiting niet af moet hangen van het type medium<a href="#ft7">[7]</a>, +niet op gaat voor beslissingen met betrekking tot het auteursrecht. Het +auteursrecht is een overeenkomst met de gemeenschap, geen natuurlijk +recht. Het auteursrecht gaat over welke overeenkomst het gunstigst is voor +de gemeenschap, niet over vermeende rechten van uitgevers of lezers.</p> + +<p>Het auteursrecht werd uitgevonden met de komst van de drukpers. In dat +tijdperk was het voor een lezer onmogelijk om een boek te +kopiëren. Daarvoor had je een drukpers nodig en doorsnee lezers hadden +die niet. Sterker nog, het op deze manier kopiëren was belachelijk duur +en alleen nuttig wanneer je een heleboel kopieën zou maken — wat +er in de praktijk op neer kwam dat alleen een uitgever een boek op +economische wijze kon kopiëren.</p> + +<p>Dus toen de gemeenschap het recht om te kopiëren opgaf aan de +uitgevers, ruilden ze een recht in dat ze <b>toch niet konden +gebruiken</b>. Iets ruilen wat je toch niet kunt gebruiken voor iets wat +nuttig is is altijd een goede ruil. En dus was het auteursrecht een regeling +tot ieders tevredenheid in de dagen van de drukpers, juist omdat het lezers +niet beperkte in hun normale doen en laten.</p> + +<p>Maar het tijdperk van de drukpers loopt ten einde. Het kopieerapparaat en de +audio- en videotapes luidden de verandering in; digitale technieken brengen +het naar een nieuw tijdperk. De technieken maken het voor de gemeenschap +mogelijk om zelf te kopiëren. En dat doen ze dan ook!</p> + +<p>En nu de mogelijkheid om zelf te kopiëren er is zijn mensen veel minder +bereid die vrijheid op te geven. Ze willen die vrijheid nu behouden en +uitoefenen in plaats van deze in te wisselen. De transactie van het +auteursrecht is geen gunstige overeenkomst meer voor de gemeenschap en dus +is het tijd deze te herzien — tijd voor de wetgevende macht om het +voordeel te onderkennen van een gemeenschap die kopieert en deelt.</p> + +<p>Met deze analyse wordt duidelijk dat het verwerpen van het oude auteursrecht +niet gebaseerd is op het vermeende unieke karakter van het internet. Het +internet is hier van belang doordat het het kopiëren en delen tussen +gewone lezers mogelijk maakt. En hoe makkelijker er gedeeld en gekopieerd +kan worden, des te nuttiger wordt het, en des te meer wordt het oude +auteursrecht een obstakel, een slechte ruil.</p> + +<p>Deze analyse maakt ook duidelijk waarom het zinnig was voor de Grateful Dead +om het auteursrecht op cd's te handhaven en voor individueel kopiëren +los te laten. Het maken van cd's is als de vroegere drukpers; het is niet +makkelijk voor normale gebruikers, ook niet voor eigenaars van computers, om +een cd te kopiëren. En dus heeft het auteursrecht hier zijn nut voor +muziekliefhebbers, net zoals dat met de drukpers het geval was. Om het +kopiëren van die muziek op digitale cassettes te verbieden gaat weer te +ver en dit moeten we dan ook afwijzen. (opmerking voor 1999: de praktijk +waar het cd's betreft is inmiddels veranderd doordat normale +computergebruikers nu ook cd's kunnen kopiëren. Cd's moeten we dus zien +als een soort tapes. Verklaring van 2007: ondanks de vooruitgang in +cd-technologie is het nog steeds zinnig om auteursrecht toe te passen op +commerciële verspreiding en tegelijk individuen het recht te geven om +kopiën te maken.)</p> + +<p>Het wordt nu ook duidelijk waarom de abstractie van <a href="#later-1"> +intellectueel eigendom</a> niet werkt. Andere vormen van abstract bezit zijn +onder andere aandelen van iets. Het kopiëren van een aandeel is van +nature een nul-operatie; de persoon die kopieert profiteert alleen door +rijkdom van iemand anders weg te nemen. Het kopiëren van een +dollarbiljet in een kleuren kopieermachine is feitelijk hetzelfde als van +alle andere dollarbiljetten een stukje afnemen en uit al deze stukjes een +nieuwe dollar maken. Uiteraard vinden we dit fout gedrag.</p> + +<p>Dit in tegenstelling tot het kopiëren van nuttige, amusante of leerzame +informatie ten behoeve van je vrienden, wat van de wereld een gelukkiger en +betere plaats maakt; je vrienden hebben er voordeel van en je berokkent +niemand schade. Het is een constructieve bezigheid die de sociale cohesie +verbetert.</p> + +<p>Sommige lezers zullen deze uitspraak wellicht ter discussie stellen omdat ze +weten dat uitgevers beweren dat ze van illegaal kopiëren +“schade” lijden. Die bewering is onnauwkeurig en gedeeltelijk +misleidend. Maar het is vooral een drogreden.</p> + +<ul> + <li>De bewering is onnauwkeurig omdat dit veronderstelt dat de betreffende +vriend anders een kopie van de uitgever zou hebben gekocht. Dat kan in +sommige gevallen kloppen maar meestal is dat niet zo; en wanneer het niet zo +is, is er ook geen sprake van schade.</li> + + <li>De misleiding zit hem in het woord “schade”, die suggereert dat +er iets van iemand af wordt genomen. Wanneer bijvoorbeeld de voorraad boeken +van een winkel in de brand vliegt of het geld in de kassa wordt versnipperd +dan spreken we meestal van “schade”. En we zijn het erover eens +dat het fout is om dit andere mensen aan te doen. + + <p>Maar wanneer je vriend geen kopie meer hoeft aan te schaffen betekent dit +niet dat de boekwinkel en de uitgever iets verliezen wat ze hadden. Een +betere omschrijving zou zijn dat de uitgever en winkel wellicht minder +inkomen krijgen dan mogelijk was. Maar dit gebeurt ook wanneer die vriend +besluit om bridge te gaan spelen in plaats van een boek te lezen. In een +vrije markteconomie kan geen enkel bedrijf van onrecht spreken, alleen omdat +een potentiële klant geen zaken met hem besluit te doen.</p> + </li> + + <li>Het is een drogreden omdat het idee van “schade” uitgaat van de +aanname dat de uitgever “had moeten worden” betaald. Dat is op +zijn beurt gebaseerd op de gedachte dat het auteursrecht er is om +individueel kopiëren tegen te gaan. Maar daar gaat het nu net om: wat +zou het auteursrecht af moeten dekken? Wanneer de gemeenschap beslist dat +het kopieën kan delen, dan heeft de uitgever geen recht om te +verwachten dat iedere gemaakte kopie betaald wordt en kan hij dus geen +schade declareren wanneer die er niet is. + + <p>Met andere woorden, de “schade” zit in het +auteursrechtensysteem; niet in het kopiëren. Het kopiëren zelf +schaadt niemand.</p> + </li> +</ul> + +<p>Het meest controversiële onderdeel in het White Paper is de voorziening +voor collectieve aansprakelijkheid, waarbij de eigenaar van een computer +verplicht is om de gebruikers van die computer actief te controleren en hij +strafbaar wordt gesteld wanneer zo'n gebruiker iets doet waar de eigenaar +niets mee van doen heeft maar die hij niet actief heeft kunnen +tegenhouden. Tim Sloan <a href="#ft8">[8]</a> wees erop dat dit +auteursrechtenhouders een speciale status geeft die niemand anders heeft die +beweerd te zijn benadeeld door een gebruiker; niemand stelt bijvoorbeeld +voor om de eigenaar te straffen wanneer deze niet actief ingrijpt als een +gebruiker iemand anders belasterd. Het is normaal voor een overheid om zich +tot collectieve aansprakelijkheid te wenden wanneer zo'n groot deel van de +gemeenschap het niet eens is met de regels. Hoe meer digitale technieken +mensen helpen informatie te delen, des te draconischer zullen de benodigde +maatregelen moeten zijn om mensen het auteursrecht door de strot te duwen.</p> + +<p>Toen de grondwet van de Verenigde Staten werd opgesteld, werd het idee van +een auteursrechten-monopolie voor auteurs voorgesteld—en verworpen <a +href= "#ft9">[9]</a>. In plaats daarvan hingen de stichters van dit land een +ander idee van auteursrecht aan, één die de gemeenschap voorop +stelde <a href="#ft10">[10]</a>. Het auteursrecht in de Verenigde Staten is +er in het belang van de gebruikers; voordelen voor uitgevers en auteurs +worden niet gegeven ten behoeve van hen maar alleen als een aanmoediging om +hun gedrag te beïnvloeden. Zoals het hooggerechtshof al bepaalde in de +rechtszaak van Fox Film Corp. v. Doyal: “Het enige belang van de +Verenigde Staten en het voornaamste doel met het vergeven van het +auteursrechten-monopolie, zit in de maatschappelijke voordelen die het werk +van auteurs oplevert.” <a href= "#ft11">[11]</a></p> + +<p>In de grondwettelijke visie van het auteursrecht, wanneer de gemeenschap +ervoor kiest om kopieën te maken in bepaalde gevallen, ook al heeft dit +een vermindering van publicaties tot gevolg, dan is die beslissing +bindend. Er is geen enkele mogelijke rechtvaardiging om de maatschappij het +kopiëren te verbieden.</p> + +<p>Al sinds de oprichting van die grondwet hebben uitgevers geprobeerd deze +terug te draaien door het verspreiden van verkeerde informatie. Dit doen ze +door steeds weer te herhalen dat het auteursrecht een natuurlijk recht van +auteurs is (waarbij ze vergeten te vermelden dat die ze bijna altijd +overdragen aan uitgevers). Mensen die deze argumenten aanhoren zullen +aannemen dat dit zo is of ze moeten wel heel erg doordrongen zijn van het +feit dat deze vooronderstelling totaal niet overeenkomt met de grondslagen +van ons rechtssysteem.</p> + +<p>Deze fout in de redenering is zo wijdverbreid dat mensen die tegen de nieuwe +wetsvoorstellen op het gebied van auteursrecht zijn zich wenden tot +argumenten die stellen dat zelfs auteurs en uitgevers door deze regels +worden benadeeld. Aldus legt James Boyle <a href="#ft12">[12]</a> uit hoe +een streng <a href= "#later-2">systeem van intellectueel eigendom</a> het +uitbrengen van nieuw werk in de weg kan zitten. Jessica Litman <a +href="#ft13">[13]</a> heeft het over de beschutting van +auteursrechtenregelingen in het verleden die vele nieuwe media +gepopulariseerd heeft. Pamela Samuelson <a href="#ft14">[14]</a> waarschuwt +verder dat het White Paper wel eens de ontwikkeling van de “derde +generatie” informatie-industrie zou kunnen stopzetten door de wereld +op te sluiten in het huidige “tweede generatie” economische +systeem die alleen geschikt is voor de drukpers.</p> + +<p>Dit soort tegenargumenten kunnen zeer effectief zijn, vooral bij een Congres +en overheid die overwegend het idee heeft dat “Wat goed is voor de +mediabedrijven goed is voor de Verenigde Staten”. Maar dit verhult de +foute vooronderstelling waarop dit is gebaseerd met als resultaat dat het op +de lange termijn geen effect heeft. Wanneer dit soort argumenten het een +keer winnen dan bouw je daar nog geen algemeen begrip mee op waarmee je de +volgende discussie zou kunnen winnen. Als we dit soort argumenten te vaak +gebruiken lopen we het risico dat uitgevers op een gegeven moment de +grondwet zonder protest kunnen veranderen.</p> + +<p>Bijvoorbeeld, een recent opiniestuk van de “Digital Future +Coalition” een overkoepelende organisatie, somt een hele lijst nadelen +op van het White Paper met betrekking tot auteurs, bibliotheken, onderwijs, +arme Amerikanen, technologische vooruitgang, economische flexibiliteit en de +privacy — allen goede argumenten maar die richten zich op de +neveneffecten <a href= "#ft15">[15]</a>. Grote afwezige in deze lijst is de +belangrijkste reden: dat vele Amerikanen (de meesten, wellicht) door willen +gaan met kopiëren. De DFC bekritiseert daarmee niet het werkelijke doel +van het White Paper: om uitgevers meer macht te geven en de centrale +beslissing om tegen de grondwet in te gaan en uitgevers boven gebruikers te +stellen. Het ontbreken van kritiek hierop zou op kunnen worden gevat als +instemming.</p> + +<p>Je verzetten tegen de druk om uitgevers meer macht te geven hangt af van een +algeheel bewustzijn dat de belangen van het lezende en luisterende publiek +het belangrijkst zijn; dat het auteursrecht er is voor de gebruikers en niet +andersom. Wanneer de gemeenschap bepaalde auteursrechten niet accepteert is +dit reden genoeg om ze niet door te voeren. Alleen door het publiek en de +wetgevende macht eraan te herinneren dat het doel van het auteursrecht een +vrije stroom van informatie is, kunnen we veilig stellen dat de gemeenschap +recht wordt gedaan.</p> + +<h3>Voetnoten</h3> + +<p id="ft2">[2] Informational Infrastructure Task Force, Intellectual Property and the +National Information Infrastructure: Het rapport van de werkgroep over +intellectueel eigendom. (1995).</p> + +<p id="ft3">[3] John Perry Barlow, Remarks at the Innovation and the Information +Environment Conference (Nov. 1995). Mr. Barlow is één van de +oprichters van de Electronic Frontier Foundation, een organsatie die +vrijheid predikt van digitale media, en tevens gewezen liedjesschrijver van +de Grateful Dead.</p> + +<p id="ft4">[4] Gary Glisson, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (Nov. 1995); zie ook: Gary Glisson, A Practitioner's Defense of +the NII White Paper, 75 Or. L. Rev. (1996) (steunt het White Paper). +Mr. Glisson is een partner en bestuurslid van de Intellectual Property Group +bij Lane Powell Spears Lubersky in Portland, Oregon.</p> + +<p id="ft5">[5] Steven Winter, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (Nov. 1995). Mr. Winter is een professor aan de rechtenfaculteit +van de universiteit van Miami.</p> + +<p id="ft6">[6] Winter, supra noot 5.</p> + +<p id="ft7">[7] Zie Laurence H. Tribe, The Constitution in Cyberspace: Law and Liberty +Beyond the Electronic Frontier, Humanist, Sept.-Oct. 1991, op 15.</p> + +<p id="ft8">[8] Tim Sloan, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (Nov. 1995). Mr. Sloan is lid van de National Telecommunication +and Information Administration.</p> + +<p id="ft9">[9] Zie Jane C. Ginsburg, A Tale of Two Copyrights: Liberary Property in +Revolutionary France and America, uit, Of Authors and Origins: Essays on +Copyright Law 131, 137-38 (Brad Sherman & Alain Strowel, eds., 1994) +(waarin staat dat de makers van de grondwet hetzij de bedoeling hadden +“de belangen van de auteurs ondergeschikt te maken aan die van het +maatschappelijk belang”, of om “het eigen- en publieke belang +gelijk te behandelen”)</p> + +<p id="ft10">[10] Amerikaanse grondwet, art. I, p. 8, cl. 8 (“Het Congres zal de +macht hebben…de voortgang in wetenschap en kunst te stimuleren door +auteurs en uitvinders een tijdelijk exclusief recht te verlenen op hun +werken en uitvindingen.”).</p> + +<p id="ft11">[11] 286 V.S. 123, 127 (1932).</p> + +<p id="ft12">[12] James Boyle, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (Nov. 1995). Mr. Boyle is een professor aan de rechtenfaculteit +van de American University in Washington, D.C.</p> + +<p id="ft13">[13] Jessica Litman, Remarks at the Innovation and the Information +Environment Conference (Nov. 1995). Mw. Litman is een professor aan de +rechtenfaculteit van de Wayne State University in Detroit, Michigan.</p> + +<p id="ft14">[14] Pamela Samuelson, The Copyright Grab, Wired, Jan. 1996. Mw. Samuelson +is een professor aan de Cornell Law School.</p> + +<p id="ft15"><!-- (available at URL: +<a href="http://home.worldweb.net/dfc/press.html"> +http://home.worldweb.net/dfc/press.html</a>)--> +[15] Digital Future Coalition, Brede Coalitie Spreekt Zijn Zorg Uit Over +Voorstellen Aangaande Het Intellectueel Eigendom, Nov. 15, 1995.</p> + +<h3>Recente voetnoten</h3> + +<p id="later-1">[1] Dit artikel opende mij de ogen over de <a +href="/philosophy/not-ipr.html">vooroordelen en verwarrende aard van de term +“intellectueel eigendom”</a>. Tegenwoordig ben ik van mening dat +je de uitdrukking nooit moet gebruiken, voor wat dan ook.</p> + +<p id="later-2">[2] Hier maakte ik zelf de modische fout door “intellectueel +eigendom” te schrijven terwijl ik “auteursrecht” +bedoelde. Dit is net als het schrijven van “Europa” wanneer je +eigenlijk “Frankrijk” bedoelt—het geeft verwarring en is +eenvoudig te voorkomen.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1999, 2016 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/01/14 13:57:36 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html new file mode 100644 index 0000000..9f054b6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html @@ -0,0 +1,614 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/right-to-read.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het recht om te lezen - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +blockquote, .comment { + font-style: italic; +} +blockquote cite { + font-style: normal; +} +.announcement { + text-align: center; + background: #f5f5f5; + border-left: .3em solid #fc7; + border-right: .3em solid #fc7; + margin: 2.5em 0; +} +#AuthorsNote ul, #AuthorsNote li { + margin: 0; +} +#AuthorsNote li p { + margin: 1em 0; +} +.emph-box { + background: #f7f7f7; + border-color: #e74c3c; +} +#AuthorsNote p.emph-box { + margin: 1em 6%; +} +#BadNews li p { text-indent: -.8em; } +#BadNews li p:before { + content: "\021D2"; + display: inline; + position: relative; + right: .5em; +} +#BadNews p.emph-box { + margin: 2.5em 6% 1em; +} +#References { + margin: 3em 0 2em; +} +#References h3 { + font-size: 1.2em; +} +@media (min-width: 55em) { + #AuthorsNote .columns > + p:first-child, + #AuthorsNote li p.inline-block { + margin-top: 0; + } + .comment { text-align: center; } + .table { display: table; } + .table-cell { + display: table-cell; + width: 50%; + vertical-align: middle; + } + .left { padding-right: .75em; } + .right { padding-left: .75em; } + } +}--> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" --> +<!-- +@media (min-width: 55em) { + .left { padding-left: .75em; } + .right { padding-right: .75em; } + } +}--> +<!--#endif --> + + + + +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/right-to-read.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2 class="center">Het recht om te lezen</h2> + +<address class="byline center"> +door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> +<p class="center"> +<em>Dit artikel verscheen eerder in het februarinummer uit 1997 van +<strong>Communications of the ACM</strong> (volume 40, nummer 2).</em></p> +<hr class="thin" /> + +<div class="article"> +<blockquote class="center comment"><p> + Uit <cite>De gang naar Tycho</cite>, een serie artikelen over de +voorgeschiedenis van de Luna-revolutie, verschenen in Maanstad in 2096. +</p></blockquote> + +<div class="columns"> +<p> +Voor Dirk Halbert begon de gang naar Tycho op school—toen Lisa Lenz +zijn computer te leen vroeg. Die van haar was stukgegaan en als ze niet gauw +een andere kon lenen zou ze te laat zijn met haar werkstuk. Ze durfde het +alleen Dirk te vragen.</p> + +<p> +Dit plaatste Dirk in hevige tweestrijd. Hij zou haar eigenlijk moeten +helpen—maar als hij zijn computer uitleende zou ze zijn boeken kunnen +lezen. Nog afgezien van het feit dat je een lange gevangenisstraf wachtte +wanneer je iemand anders je boeken liet lezen, schrok hij zelf eerst ook van +het idee. Net als ieder ander werd hem al sinds de basisschool ingeprent dat +het uitlenen van boeken iets slechts en crimineels was—iets wat alleen +piraten deden.</p> + +<p> +En verder weinig kans dat de SBD—de +Softwarebeschermingsdienst—er niet achter zou komen. Tijdens de lessen +Software was Dirk geleerd dat ieder boek een ingebouwde auteursrechtenagent +had die aan Centraal Licentiebeheer rapporteerde waar, wanneer en door wie +het boek gelezen werd. (Deze informatie gebruikten ze om leespiraten te +pakken, maar ook om consumentenprofielen te verkopen aan handelaren). Zodra +hij zijn computer aan het netwerk zou koppelen, zou Centraal Licentiebeheer +er achter komen. Hijzelf, als eigenaar van de computer, zou de zwaarste +straf krijgen—omdat hij niet zijn best zou hebben gedaan deze misdaad +te voorkomen.</p> + +<p> +Lisa wilde natuurlijk niet zijn boeken lezen. Ze zou hem alleen nodig hebben +om haar werkstuk af te maken. Maar Dirk wist dat ze uit een modaal gezin +kwam en dus nauwelijks het lesgeld kon betalen, laat staan de +leesheffing. Het lezen van zijn boeken zou weleens haar enige kans kunnen +zijn op een diploma. Hijzelf was er zich maar al te zeer van bewust; hij had +zichzelf zwaar in de schulden moeten steken om de leesheffingen te kunnen +betalen van alle wetenschappelijke publicaties die hij las. (10% van de +heffingen ging naar de onderzoekers die de artikelen schreven en aangezien +Dirk een wetenschappelijke carriére nastreefde hoopte hij in de +toekomst met zijn eigen wetenschappelijke publicaties zijn lening terug te +kunnen betalen, mits zijn publicaties maar vaak genoeg zouden worden +gerefereerd.)</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Later zou Dirk erachter komen dat er een tijd was geweest waarin iedereen +vrijelijk naar de bibliotheek kon gaan om er publicaties te lezen, en zelfs +boeken, zonder daarvoor te hoeven betalen. Er bestonden toen onafhankelijke +studenten en onderwijzers die duizenden pagina's lazen zonder +bibliotheeksubsidie van de overheid. Maar rond 1990 begonnen zowel +commerciële als niet-commerciële uitgevers geld te vragen voor +toegang. Tegen 2047 was zelfs de <em>herinnering</em> aan bibliotheken die +vrijelijk toegang boden vervaagd.</p> + +<p> +Natuurlijk waren er manieren om de SBD en Centraal Licentiebeheer te +omzeilen. Maar die waren illegaal. Dirk kende een klasgenoot in Software, +Frank Martucci, die een illegaal debug-programma op de kop had getikt wat +hij gebruikte om de code van de auteursrechtenagent over te slaan wanneer +hij boeken las. Maar hij had het teveel rondgebazuind en iemand had hem +verraden aan de SBD voor een beloning (studenten die zwaar in de schulden +zaten kwamen makkelijk tot verraad). In 2047 belandde Frank in de +gevangenis. Niet voor lees-piraterij maar voor het in bezit hebben van een +debug-programma.</p> + +<p> +Dirk zou er later achter komen dat er een tijd was geweest dat iedereen +dergelijke programma's mocht hebben. Er waren zelfs vrije debug-programma's +verkrijgbaar op CD en via het net. Maar lezers gingen ze gebruiken om +auteursrechtagenten te omzeilen en uiteindelijk bepaalde een rechter dat +debug-programma's hoofdzakelijk gebruikt werden voor dit doel. En dat +betekende dus dat ze illegaal waren; de ontwikkelaars van debug-programma's +belandden in de cel.</p> + +<p> +Programmeurs hadden natuurlijk nog steeds debug-programma's nodig maar +exemplaren werden in 2047 alleen nog in genummerde oplagen verspreid, en +alleen aan officieel geregistreerde programmeurs. Het debug-programma wat +Dirk in de lessen gebruikte zat achter een speciale firewall zodat deze +alleen voor de lessen kon worden gebruikt.</p> + +<p> +Het was ook mogelijk de agenten te omzeilen met een geprepareerd +besturingssysteem. Dirk zou er al gauw achter komen dat er rond de +eeuwwisseling vrije besturingssystemen waren. Ze waren echter niet alleen +verboden, net als debug-programma's—je zou er alleen een kunnen +installeren als je het systeemwachtwoord wist. En noch de FBI, noch +Microsoft support zou je die geven.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Dirk kwam tot de conclusie dat hij Lisa zijn computer niet kon lenen. Maar +hij wilde haar wel helpen want hij was smoorverliefd op haar. Iedere keer +dat hij haar ontmoette voelde hij de vlinders in zijn buik. En dat ze +uitgerekend hém om hulp vroeg zou wel eens kunnen betekenen dat zij +ook wat voor hem voelde.</p> + +<p> +Dirk loste het dilemma uiteindelijk op door iets nog gewaagders te +doen—hij leende Lisa's computer en vertelde haar zijn wachtwoord. Op +die manier, wanneer Lisa zijn boeken zou lezen, zou Centraal Licentiebeheer +denken dat hij het was die ze las. Het was nog steeds een misdaad maar de +SBD zou er niet automatisch achter komen. Dat zou alleen gebeuren wanneer +Lisa hem zou verraden.</p> + +<p> +Uiteraard zouden zowel hij als Lisa het als studenten kunnen vergeten op +school, wanneer die er ooit achter zou komen, of Lisa die boeken nu zou +lezen of niet. Het standpunt van de school was dat wanneer er geknoeid werd +met de manier waarop zij het gebruik van computers controleerden, dit reden +was voor strafmaatregelen. Het maakte daarbij niet uit of je er kwaad mee +deed—het knoeien belemmerde de leiding in zijn controlerende +functie. Ze namen daarbij automatisch aan dat je dus iets illegaals aan het +doen was en het interesseerde ze daarbij niet wat dat dan was.</p> + +<p> +Studenten werden voor dit vergrijp niet van school gestuurd—niet +meteen. In plaats daarvan werd hen de toegang tot de schoolcomputers +ontzegd, zodat ze uiteindelijk hun tentamens niet konden halen.</p> + +<p> +Dirk zou er later achter komen dat dit universiteitsbeleid ergens rond 1980 +was begonnen, toen studenten in grote getale computers gingen gebruiken. +Daarvóór hadden universiteiten een ander beleid. Alleen +activiteiten die schadelijk waren werden bestraft, niet de activiteiten die +slechts verdacht waren.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Lisa verraadde Dirk niet aan de SBD. Zijn besluit haar te helpen mondde +uiteindelijk uit in een huwelijk en zaaide twijfel over wat hen als kinderen +was geleerd over piraterij. Het paar begon de geschiedenis van het +auteursrecht uit te pluizen, over de Sovjet Unie met haar +kopieer-beperkingen en zelfs over de originele Amerikaanse grondwet. Ze +verhuisden naar Luna, alwaar ze gelijkgestemden ontmoetten die ook gevlucht +waren voor de lange arm van de SBD. Toen de Tycho-revolutie in 2062 begon +werd het centrale thema hiervan het universele recht om te lezen.</p> +</div> + +<div class="reduced-width"> +<blockquote class="announcement"> +<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Meld je aan bij onze +mailinglijst over de gevaren van e-boeken</a>.</p> +</blockquote> +</div> + +<div id="AuthorsNote"> +<h3>Opmerkingen van de auteur</h3> + +<ul class="no-bullet"> +<li> +<div class="reduced-width"> +<p>Dit verhaal is bedoeld als een historisch artikel dat in de toekomst door +iemand anders geschreven zal worden. Het beschrijft de jeugd van Dan Halbert +in een repressieve samenleving, die gevormd wordt door onrechtvaardige +machtigen die “piraat” als propaganda gebruiken. Het gebruikt +dus de terminologie van die samenleving. Ik heb geprobeerd om het voorwaarts +te weerspiegelen zodat het duidelijk repressief is. Zie ook <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">“piraterij”</a>. +</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="reduced-width"> +<p>Beperkingen door computers op het lenen of lezen van digitale boeken (en +andere gepubliceerde werken) staan bekend als DRM, een afkorting voor +“Digital Restrictions Management” (digitaal beheer van +beperkingen). Om DRM uit te roeien heeft de Free Software Foundation de +campagne <a href="http://DefectiveByDesign.org">Defective by Design</a> +opgezet. We vragen om jouw steun.</p> + +<p>De Electronic Frontier Foundation, een aparte organisatie die niet is +gelieerd aan de Free Software Foundation, voert ook campagne tegen DRM.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> +</ul> + +<p class="comment"> +De volgende opmerking is meerdere keren bijgewerkt sinds de eerste +publicatie.</p> + +<ul class="no-bullet"> +<li> +<div class="columns"> +<p> +De strijd om het leesrecht wordt al gestreden. Ook al kan het 50 jaar duren +voordat onze voorbije vrijheden in de vergetelheid raken, het meeste van +boven beschreven repressieve wetten en voorschriften zijn al voorgesteld; +veel ervan is al verwerkt in Amerikaanse en andere wetten. In de VS gaf de +“Digital Millenium Copyright Act” (DMCA) in 1998 expliciete +overheidssteun aan beperkingen die worden afgedwongen door computers, dat +bekend staat als DRM, door het criminaliseren van programma's die DRM kunnen +omzeilen. De Europese Unie legde soortgelijke beperkingen op in een +auteursrechtenlichtlijn in 2001, hoewel in een minder sterke vorm.</p> + +<p> +De VS voert campagne om zulke regels aan de rest van de wereld op te leggen +door middel van zogenaamde “vrijhandels”verdragen. <a +href="https://stallman.org/business-supremacy-treaties.html"> +Bedrijfsheerschappij-verdragen</a> is daar een betere term voor, omdat ze +zijn ontworpen om bedrijven macht te geven over ogenschijnlijk democratische +landen. Het DMCA-beleid om programma's die DRM omzeilen te criminaliseren is +één van de vele onrechtvaardige wetten in een breed scala aan +terreinen die deze verdragen opleggen.</p> + +<p> +De VS heeft DMCA-eisen opgelegd aan Australië, Panama, Colombia en +Zuid-Korea door middel van bilaterale verdragen, aan landen zoals Costa Rica +met een ander verdrag, CAFTA. Obama heeft de campagne verder opgevoerd met +twee voorgestelde nieuwe verdragen, de TPP en TTIP. De TPP zou de DMCA +tezamen met vele andere onrechten opleggen aan 12 landen aan de Atlantische +Oceaan. TTIP zou soortgelijke beperkingen op Europa opleggen. Al deze +verdragen moeten aan de kant worden geschoven of worden opgeheven.</p> + +<p> +Zelfs het World Wide Web Consortium (W3C) is ten prooi gevallen aan de +auteursrechten-industrie; het staat op het punt om een DRM-systeem een +officieel onderdeel te maken van de internet-specificaties.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="table"> +<div class="table-cell left"> +<p class="emph-box"> +Niet-vrije software neigt ernaar om <a href="/proprietary/">veel +eigenschappen te hebben die misbruik maken</a> van de gebruiker, wat leidt +tot de conclusie dat <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">je nooit een +niet-vrij programma kunt vertrouwen</a>. We moeten op uitsluitend vrije +software aandringen, en niet-vrije programma's afwijzen.</p> +</div> + +<p class="table-cell right"> +Met Windows Vista gaf Microsoft toe dat het een ingebouwde achterdeur had: +Microsoft kan die gebruiken om installatie van “upgrades” af te +dwingen, hoewel veel gebruikers deze beschouwen als downgrades. Het kan ook +alle machines die Vista hebben opdragen om bepaalde stuurprogramma's te +weigeren. Het primaire doel van de gebruikersonderdrukking van Vista is om +DRM te krijgen waar gebruikers geen controle over hebben. Natuurlijk is +Windows 10 geen haar beter.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="columns"> +<p> +Één van de ideeën uit het verhaal is pas in 2002 +voorgesteld. Dat is het voorstel waarbij de FBI en Microsoft het +systeemwachtwoord van je systeem beheren en het jou niet geven.</p> + +<p> +Voorstanders van zo'n systeem noemden vroege versies “vertrouwd +computeren” en “Palladium”, maar toen het uiteindelijk in +gebruik werd genomen werd het “beveiligd opstarten” genoemd.</p> + +<p> +Wat Microsoft beheert is niet precies een wachtwoord zoals we dat kennen; +niemand zal het ooit hoeven intikken. Het is meer een handtekening en een +versleutelde sleutel die overeenkomt met een tweede sleutel in jouw +computer. Dit geeft Microsoft, en mogelijk iedere website die met Microsoft +samenwerkt, totale controle over wat een gebruiker kan doen op zijn +computer. Het is waarschijnlijk dat Microsoft deze controle gebruikt namens +de FBI wanneer het er om vraagt: het laat al <a +href="/proprietary/malware-microsoft.html">veiligheidsgaten in Windows aan +de NSA zien</a> om er misbruik van te maken.</p> + +<p> +Beveiligd opstarten kan zo worden gemaakt dat de gebruiker de +ondertekeningssleutel opgeeft en bepaalt welke software te ondertekenen. In +de praktijk worden pc's met Windows 10 alleen geleverd met de sleutel van +Microsoft, en of de machine-eigenaar een ander systeem (zoals GNU/Linux) kan +installeren bepaalt Microsoft. Wij noemen dit <em>beperkt opstarten</em>.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="columns"> +<p> +In 1997, toen dit verhaal voor het eerst was gepubliceerd, chanteerde de SBD +kleine internetaanbieders en eiste dat de SBD alle gebruikers kon +controleren. De meeste aanbieders zwichtten onder deze druk omdat ze zich +geen proces konden veroorloven (Atlanta Journal-Constitution, 1 Okt 96, +D3.). Tenminste één aanbieder, Community ConneXion in Oakland, +Californië, weigerde en werd prompt voor de rechter gedaagd. De SBD +zette het proces niet door, maar de DMCA gaf hen de macht geeft die ze +zochten.</p> + +<p> +De SBD (SPA in de onvertaalde versie, of “Software Protection +Agency”) staat eigenlijk voor “Software Publisher's +Association” en is inmiddels vervangen door de BSA of Business +Software Alliance. Het is op dit moment geen officiële politiemacht +maar treedt wel zo op. Ze gebruiken methoden die aan het oude Russische +communistische regime doen denken en nodigen mensen uit hun collega's en +vrienden te verraden. Een terreurcampagne van de BSA in Argentinië in +2001 suggereerde dat mensen die software deelden verkracht zouden worden in +de gevangenis.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="reduced-width"> +<p> +Het beleid van de universiteit met betrekking tot beveiliging is niet +verzonnen. Computers op een universiteit bij Chigago laten deze boodschap +zien wanneer je inlogt:</p> + +<blockquote><p> +Dit systeem mag alleen worden gebruikt door bevoegde personen. Activiteiten +van allen die niet bevoegd zijn of buiten hun bevoegdheden treden worden +gecontroleerd en vastgelegd door de beheerders. Door de controle op +onbevoegden kan het zijn dat ook activiteiten van bevoegde gebruikers wordt +vastgelegd. Eenieder die dit systeem gebruikt stemt erin toe dat dit +gebeurt en dat bewijs van illegale activiteiten die hieruit voortvloeien, +door de beheerders kan worden aangeleverd als bewijs aan de universiteit +en/of de autoriteiten. +</p></blockquote> + +<p> +Dit is een interessante toepassing van het vierde amendement: zet iedereen +bij voorbaat onder druk om af te zien van hun rechten.</p> +</div> +</li> +</ul> +<div class="column-limit"></div> +</div> + +<div id="BadNews"> +<h3>Slecht nieuws</h3> + +<p class="reduced-width"> +We lijken de slag om het leesrecht tot nu toe te verliezen. De vijand is +goed georganiseerd, wij niet. +</p> + +<div class="columns"> +<p>Commerciële e-boeken van tegenwoordig <a +href="/philosophy/the-danger-of-ebooks.html"> schaffen de traditionele +vrijheden van lezers af</a>. De e-boek-lezer van Amazon, die ik de “<a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Amazon Swindle</a>” +noem omdat het ontworpen is lezers uit de traditionele vrijheden te +slingeren, werkt met software met verschillende vertoonde <a +href="/proprietary/malware-kindle-swindle.html">Orwelliaanse +functionaliteiten</a>. Elk van deze roept al om een totale afwijzing van het +product:</p> + +<ul class="no-bullet"> +<li><p>Het spioneert op alles wat de gebruiker doet: het meldt welk boek de +gebruiker aan het lezen is, en welke pagina, en het meldt wanneer de +gebruiker tekst markeert, en alle notities die de gebruiker invoert.</p></li> + +<li><p>Het heeft DRM, wat bedoeld is om gebruikers te beletten om kopieën te +delen.</p></li> + +<li><p>Het heeft een achterdeur waarmee Amazon elk boek op afstand kan +verwijderen. In 2009 verwijderde het duizenden kopieën van 1984, door +George Orwell.</p></li> + +<li><p class="inline-block">Alsof dat nog niet Orwelliaans genoeg is, er is een universele achterdeur +waarmee Amazon de software op afstand kan veranderen, en daarbij andere +misselijkheden kan invoeren.</p></li> +</ul> + +<p>Amazons verspreiding van e-boeken is ook repressief. Het identificeert de +gebruiker en houdt bij welke boeken de gebruiker verkrijgt. Het vereist ook +dat gebruikers instemmen met een anti-sociaal contract dat ze geen +kopieën met anderen zullen delen. Mijn geweten zegt me dat, als ik +akkoord was gegaan met zo'n contract, het minst kwade zou zijn om het te +schenden en toch kopieën te delen; het zou echter pas helemaal goed +zijn als ik in eerste instantie helemaal niet zou instemmen. Daarom weiger +ik om akkoord te gaan met zulke contracten, of het nu voor software, +e-boeken, muziek of voor iets anders is.</p> + +<p class="emph-box"> +Wanneer we een halt willen toeroepen aan het slechte nieuws moeten we ons +organiseren en vechten. Sluit je aan bij de campagne <a +href="http://defectivebydesign.org"> Defective by Design</a> van de FSF om +hulp te bieden. Je kunt <a href="http://www.fsf.org/associate">je aansluiten +bij de FSF</a> om ons werk meer algemeen te ondersteunen. Er is ook een <a +href="/help/help.html">lijst met manieren waarmee je ons werk kunt +helpen</a>. +</p> +</div> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</div> + +<div id="References"> +<h3>Referenties</h3> + +<ul> + <li>The administration's “White Paper”: Information Infrastructure +Task Force, Intellectual Property [<a +href="/philosophy/not-ipr.html">sic</a>] and the National Information +Infrastructure: The Report of the Working Group on Intellectual Property +[sic] Rights (1995).</li> + + <li><a href="http://www.wired.com/wired/archive/4.01/white.paper_pr.html">An +explanation of the White Paper: The Copyright Grab</a>, Pamela Samuelson, +<cite>Wired</cite>, 1 januari 1996.</li> + + <li><a href="http://www.law.duke.edu/boylesite/sold_out.htm">Sold Out</a>, James +Boyle, <cite>New York Times</cite>, 31 maart 1996.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20130508120533/http://www.interesting-people.org/archives/interesting-people/199611/msg00012.html">Public +Data or Private Data</a>, Dave Farber, <cite>Washington Post</cite>, 4 +november 1996.</li> + + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20151113122141/http://public-domain.org/">Union +for the Public Domain</a>—een organisatie die tot doel heeft het +doorslaan van auteursrechten en patenten tegen te gaan.</li> +</ul> +</div> + +<hr class="thin" /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit verhaal is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije +software, vrije maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, 2016, 2019, 2020 +Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/10/06 08:42:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/savingeurope.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/savingeurope.html new file mode 100644 index 0000000..5f8a15d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/savingeurope.html @@ -0,0 +1,207 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/savingeurope.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/savingeurope.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/savingeurope.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/savingeurope.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-05-06" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Red Europa van Softwarepatenten - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/savingeurope.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Red Europa van Softwarepatenten</h2> + +<p> +Stel je voor dat je iedere keer dat je een ontwerpbeslissing zou nemen of +dat je een algoritme zou gebruiken wat je in een tijdschrift hebt gelezen, +je het gevaar zou lopen om een proces aan je broek te krijgen.</p> +<p> +Dat is de situatie tegenwoordig in de VS met de huidige +softwarepatenten. Het dreigt nu ook in Europa te gebeuren (<a +href="#ft1">1</a>). De landen die het patentbureau besturen, de +patent-advokaten en de grote bedrijven sturen allemaal aan op patenten op +mathematische formules.</p> +<p> +Om dit tegen te gaan zullen Europese burgers actie moeten ondernemen, en +vlug —door met hun eigen regeringen te praten om zo oppositie te +bewerkstelligen. Vooral in Duitsland, Zweden, Finland, Nederland en +Denemarken is het van belang om je aan te sluiten bij een campagne die nu +loopt in Frankrijk.</p> +<p> +Patenten hebben vrije software al flink in de war gestuurd. In de tachtiger +jaren onderdrukten patenthouders alle vrije software met betrekking tot +beveiligingssoftware. Ze wilden ook PGP tegenhouden maar, in reactie op +brede publieke kritiek, sloten ze een compromis: met een beperking van PGP +zodat dit geen vrije software meer zou zijn. (We zijn begonnen met de +ontwikkeling van de GNU Privacy Guard zodra het breedste patent hierop +afgelopen was).</p> +<p> +Compuserve ontwikkelde het <abbr title="Graphics Interchange Format"> +GIF</abbr> formaat voor afbeeldingen, wat werd tegengehouden door Unisys die +dreigde alles en iedereen een proces aan te doen die met GIF zou +werken. Unisys had een patent op de LZW datacompressie, en weigerde +categorisch het gebruik ervan in vrije software (<a href="#ft2">2 </a>). En +dus loopt ieder vrij programma wat gecomprimeerde GIFs gebruikt het risico +een proces aan zijn broek te krijgen.</p> +<p> +In de VS en een aantal andere landen kan geen vrije software met +MP3-ondersteuning uit worden gebracht; in 1998 werden ontwikkelaars die +vrije programma's met MP3-ondersteuning uitbrachten, bedreigd met +rechtszaken en gedwongen hun programma's terug te trekken. Sommigen worden +nu wel in Europa uitgebracht—maar wanneer het Europees patentbureau +zijn zin krijgt wordt het ook hier niet meer verkrijgbaar.</p> +<p> +In 1998 gijzelde Microsoft ook het Internet door een patent in de +WWW-standaards te smokkelen die “style sheets” betrof. Het is +niet de eerste keer dat een standaardisatie organisatie in een +patent-valstrik werd gelokt. De reactie van de gemeenschap was aanleiding +voor Microsoft om hier van af te zien, maar we kunnen niet iedere keer +rekenen op een dergelijke genade.</p> +<p> +De lijst zou nog veel langer kunnen zijn wanneer ik tijd zou hebben mijn +oude email na te lopen op voorbeelden.</p> +<p> +Waar het patenten betreft hebben ontwikkelaars van vrije- en private +software dezelfde belangen omdat ook ontwikkelaars van private software hier +de dupe van kunnen worden. Alsook de vele ontwikkelaars van +maatwerksoftware.</p> +<p> +Niet iedereen ondervindt nadeel van softwarepatenten; wanneer dat zo zou +zijn zou het snel worden afgeschaft. Grote bedrijven hebben vaak veel +patenten en hebben de macht om andere bedrijven -klein of groot- te dwingen +om licenties uit te ruilen. Ze hebben daardoor weinig last van de nadelen +van patenten maar plukken ondertussen wel de vruchten van de macht die +patenten hen geven. Daarom zijn de belangrijkste voorstanders van patenten +de multinationale ondernemingen. En die hebben veel invloed op de overheid.</p> +<p> +Soms profiteert een klein bedrijf van een patent wanneer zijn product zo +simpel is dat het geen patenten overtreedt van de grote bedrijven en ze dus +niet gedwongen kunnen worden tot licentieruil. En patenthouders die geen +producten ontwikkelen maar alleen geld kloppen uit bedrijven die wel +producten ontwikkelen lachen helemaal als laatste, terwijl ze ondertussen de +vooruitgang in de weg staan.</p> +<p> +Maar de meeste ontwikkelaars en gebruikers zijn slechter af met +softwarepatenten, die daarmee de ontwikkeling van software meer tegenhoudt +dan dat ze het stimuleert.</p> +<p> +Mensen noemden het idee van vrije software absurd en dat we niet in staat +waren tot het ontwikkelen van grote hoeveelheden software. Dit is compleet +weerlegt met empirische feiten, door het ontwikkelen van een breed aanbod +aan krachtige software die de vrijheid van de gebruiker eerbiedigt. Mensen +het volledige scala aan bruikbare software leveren kunnen we +waarmaken—behalve wanneer het verboden wordt software aan mensen te +geven.</p> +<p> +Softwarepatenten hebben die bedreiging in zich. We moeten nu actie +ondernemen. Ga naar <a href="http://www.ffii.org/">www.ffii.org</a> voor +verdere informatie en suggesties voor actie. Neem even de tijd om te helpen.</p> + +<h4>Voetnoten:</h4> + +<ol> +<li id="ft1">Het Europese patentbureau wordt gebruikt door veel landen en heeft al heel +veel patenten uitgevaardigd die zijn weerslag hebben op software maar niet +als zodanig zijn aangemeld. Wanneer de huidig voorgestelde wijziging +doorgang zou vinden zou dit de deur openzetten naar ongelimiteerde +patentering van algoritmen en software-toepassingen, en daarmee het aantal +patenten reusachtig vergroten.</li> + +<li id="ft2">Unisys heeft een ingenieuze uitspraak gedaan met betrekking tot +<abbr>GIF</abbr>s die men meestal opvat als toestemming voor vrije software +om het te gebruiken maar ik geloof het niet en heb daar mijn kanttekeningen +bij. Ik heb hun juridische afdeling gevraagd om een uitleg en/of verandering +van beleid maar heb daar vooralsnog geen antwoord op ontvangen.</li> + +</ol> + +<hr /> +<h4><a href="/philosophy/philosophy.html">Andere artikelen</a></h4> +<ul> + <li>Lees de laatste bedreigingen van het Internet in Europa op <a href= +"http://www.ffii.org">ffii.org</a></li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2007 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 11:27:39 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/second-sight.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/second-sight.html new file mode 100644 index 0000000..ca539ab --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/second-sight.html @@ -0,0 +1,170 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/second-sight.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrije Software en de (elektronische) overheid - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/second-sight.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrije Software en de (elektronische) overheid</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Dit artikel is eerder verschenen in The Guardian — 3 maart 2005</p></blockquote> +</div> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p> +De Engelse overheid heeft de ontwikkeling van software voor een +elektronische overheid gesubsidieerd en weet nu niet wat ermee te +doen. Iemand had het slimme idee om het over te dragen aan de lokale +besturen en ze aan te sporen dit als een soort softwarebedrijf te +exploiteren. +</p> + +<p> +De gemeenschap heeft al betaald voor de ontwikkeling van deze software +middels de subsidie. Is het niet te gek voor woorden om ze nóg een +keer te laten betalen om het te mogen gebruiken? Is het niet absurd om ze +beperkingen op te leggen in het gebruik ervan? Helaas, dit soort absurde +situaties is niet ongewoon; het is dagelijkse praktijk dat overheden +software laten ontwikkelen met publieke gelden en deze software vervolgens +aan de bedrijven toe laten komen. Bedrijven die de gemeenschap — en +zelfs de overheid — vervolgens laten smeken om het te mogen gebruiken. +</p> + +<p> +Erger nog, ze leggen irritante beperkingen op aan het gebruik ervan en geven +geen toegang tot de broncode van de programma's, de code die programmeurs +kunnen lezen waardoor ze het programma zouden kunnen begrijpen en +veranderen. Alles wat gebruikers krijgen is de uitvoerbare code, een +“zwarte doos”, zodat ze het niet aan kunnen passen, bestuderen +of zelfs maar nagaan of het wel werkt zoals de bedoeling was. +</p> + +<p> +Er zit nog wel een redelijk motief achter deze onredelijke gang van +zaken. Het doel is om zeker te stellen dat iemand de zorg voor deze software +op zich neemt. De fouten herstelt die er onherroepelijk inzitten en het +aanpast aan nieuwe behoeften. Mensen waren ervan overtuigd dat, door dit in +handen te geven van een bedrijf en die alle macht daar over te geven, dit de +enige manier was om het doel te verwezenlijken. +</p> + +<p> +Vandaag de dag hebben we een alternatief: vrije software (ook bekend als <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">open bron</a> of Foss +[Free open source software]). Met vrije software zijn mensen vrij in het +gebruik ervan. Vrij om het opnieuw te verspreiden en vrij om het te +bestuderen en zelfs uit te breiden met nieuwe functionaliteit. +</p> + +<p> +Het woord “vrij” slaat op vrijheid, niet op prijs (in het Engels +betekent “free” ook gratis). Wanneer er gebruikers zijn die +graag ondersteuning willen en daarvoor ook willen betalen is er meteen een +vrije markt voor ondersteunende diensten in plaats van een monopolie. Vrije +software geeft overheden ook de mogelijkheid om verantwoording te nemen voor +de computersystemen van de staat en de controle niet af te staan aan +bedrijven. +</p> + +<p> +Sinds 1984 hebben vrijwilligers krachtige en bruikbare vrije programma's +ontwikkeld — eerst een paar programma's, daarna complete +besturingssystemen zoals GNU/Linux en BSD. Tegenwoordig bevat het <a +href="http://directory.fsf.org/wiki/Main_Page">Overzicht Vrije Software</a> +een lijst van bijna 4.000 vrijesoftwarepakketten. De regering van Groot +Brittannië heeft al besloten meer gebruik te gaan maken van vrije +software; dit is de perfecte gelegenheid om het te gaan gebruiken en er aan +bij te dragen. +</p> + +<p> +Het departement van de vice-premier zou van de programma's voor de +elektronische overheid vrije software moeten maken, een website inrichten om +de ontwikkeling te faciliteren en een handjevol mensen aannemen om het +geheel in goede banen te leiden. Overheden over de gehele wereld zullen deze +software vervolgens gaan gebruiken, repareren, uitbreiden en de +verbeteringen weer teruggeven. +</p> + +<p> +De hele wereld zal hier profijt van hebben en alle gebruikers zullen hun +waardering uitspreken over het leiderschap dat Groot Brittannië hierin +toont. +</p> + +<pre> +-- Richard Stallman startte het GNU-besturingssysteem (www.gnu.org) in 1984 + en stichtte de Free Software Foundation (fsf.org) in 1985. +</pre> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2005, 2017, 2018 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/selling.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/selling.html new file mode 100644 index 0000000..9b3d351 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/selling.html @@ -0,0 +1,265 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/selling.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het verkopen van vrije software - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/selling.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het verkopen van vrije software</h2> + +<p><em><a href="/philosophy/selling-exceptions.html">Er zijn ook ideeën +beschikbaar over de verkoop van uitzonderingen op vrije-softwarelicenties, +zoals de GNU GPL</a>.</em></p> + +<p> +Veel mensen denken dat het doel van het GNU-project is om gratis software te +verspreiden, of in ieder geval zo goedkoop mogelijk—hooguit genoeg om +uit de kosten te komen. Dat is een misverstand.</p> + +<p> +In werkelijkheid moedigen we mensen die <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> verspreiden juist aan om +zoveel mogelijk geld te vragen. Als een licentie gebruikers verbiedt om +kopieën te maken en te verkopen, is dat een niet-vrije licentie. Als +dit je verbaast, lees dan vooral verder.</p> + +<p> +Het Engelse woord “free” heeft twee betekenissen; vrijheid of +gratis. Als we het hebben over “free software” dan bedoelen we +het achterliggende idee van vrijheid, niet over geld. Beter gezegd: +gebruikers hebben de vrijheid om het programma te gebruiken, het te +bestuderen en veranderen, en het weer te verspreiden met of zonder die +veranderingen.</p> + +<p> +Vrije programma's worden soms gratis verspreid en andere keren voor een +behoorlijke prijs. Vaak is hetzelfde programma op beide manieren op meerdere +plekken verkrijgbaar. Het programma is nog steeds vrij ondanks de prijs want +gebruikers zijn nog steeds vrij in het gebruik ervan.</p> + +<p> +<a href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">Niet-vrije +programma's</a> worden meestal duur verkocht, maar soms zal een winkel het +gratis weggeven. Hierdoor is het echter nog geen vrije software. Of je nu +betaalt of niet, het programma is nog steeds niet-vrij omdat gebruikers hun +vrijheid wordt ontzegd.</p> + +<p> +Aangezien vrije software niet gaat over geld maakt een lagere prijs de +software dus niet “meer” vrij. Wanneer je dus kopiën van +vrije software verspreidt, kun je er maar beter zoveel mogelijk voor vragen +en er <em>iets op verdienen</em>. Verspreiden van vrije software is een +prima en legale activiteit; wanneer je dat doet kun je er maar beter wat aan +verdienen.</p> + +<p> +Vrije software is een gemeenschapsproject en iedereen die erop leunt zou +naar manieren moeten zoeken om bij te dragen aan die gemeenschap. Voor +diegene die het verspreidt kan dit door een deel van de opbrengsten te +doneren aan de <a href="/fsf/fsf.html">Free Software Foundation</a> of een +ander vrije-softwareproject. Door het financieren van software-ontwikkeling +kun je de gemeenschap verder helpen.</p> + +<p> +<strong>Het verspreiden van vrije software is een kans om geld binnen te +halen voor de financiering van software-ontwikkeling. Benut die +kans!</strong></p> + +<p> +Om een deel van de opbrengst te kunnen doneren moet je dus wat extra's +vragen bij het verspreiden. Als je marge te laag is blijft er niets over om +te doneren.</p> + + +<h3>Zullen hogere distributiekosten nadelig zijn voor bepaalde gebruikers?</h3> + +<p> +Mensen maken zich nog wel eens druk vanwege het feit dat hogere bedragen +bepaalde gebruikers zullen buitensluiten die dit niet kunnen betalen. Bij +<a href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">private +software</a> met een hoge prijs geldt dit inderdaad—maar vrije +software verschilt hierin.</p> + +<p> +Het verschil zit hem in de neiging van vrije software om zich van nature te +verspreiden en er zijn meerdere mogelijkheden er aan te komen.</p> + +<p> +Hamsteraars van software halen alles uit de kast om te voorkomen dat je hun +programma gebruikt zonder er eerst hun prijs voor te betalen. Als het duur +is dan wordt het inderdaad moeilijker op te brengen voor gebruikers met +minder geld.</p> + +<p> +Bij vrije software <em>hoeven</em> gebruikers geen verspreidingskosten te +betalen om het programma te kunnen gebruiken. Ze kunnen het kopiëren +van een vriendin die een kopie heeft, of met behulp van een vriendin die +netwerktoegang heeft. Of een groep gebruikers kan onderling geld inzamelen +en één CD-ROM aanschaffen die ze vervolgens allemaal +installeren. Een dure CD-ROM vormt zo geen obstakel wanneer de software +vrij is.</p> + + +<h3>Zijn hoge distributiekosten van invloed op het gebruik van vrije software?</h3> + +<p> +Een andere veelgehoorde overweging betreft de populariteit van vrije +software. Men denkt dat hoge distributiekosten minder gebruikers tot gevolg +zal hebben, of dat een lage prijs gebruikers juist aantrekt.</p> + +<p> +Dit geldt inderdaad voor private software—maar vrije software is +anders. Door het grote aantal mogelijkheden om aan kopiën te komen +zijn de distributiekosten veel minder van invloed op de populariteit.</p> + +<p> +Uiteindelijk bepalen de <em>mogelijkheden van de software</em> en de +gebruiksvriendelijkheid de mate waarin vrije software populair is. Veel +gebruikers blijven private software gebruiken wanneer vrije programma's niet +alles bieden wat zij ermee willen. Dus uiteindelijk, wanneer we meer +gebruikers van vrije software willen, zullen we <em>meer vrije software +moeten ontwikkelen</em>.</p> + +<p> +De kortste weg daartoe is het zelf ontwikkelen van ontbrekende <a +href="http://savannah.gnu.org/projects/tasklist">vrije software</a> of <a +href="/doc/doc.html">handleidingen</a>. Maar als je software verspreidt en +niet zelf schrijft dan is de beste methode om te helpen het verwerven van +fondsen voor het <em>laten</em> schrijven van software.</p> + + +<h3>De uitdrukking “software verkopen” kan ook verwarrend zijn</h3> + +<p> +Strikt genomen betekent “verkopen” het ruilen van goederen voor +geld. Een vrij programma verkopen is legaal en wij stimuleren dat.</p> + +<p> +Wanneer mensen echter denken aan <a +href="words-to-avoid.html#SellSoftware">“software verkopen”</a>, +stellen ze zich meestal de manier van de meeste bedrijven voor: software +privaat maken in plaats van vrij.</p> + +<p> +Dus, wanneer je het onderscheid niet duidelijk maakt zoals in dit artikel, +kun je beter niet praten over “software verkopen” maar over iets +anders. Bijvoorbeeld “software verspreiden voor een +vergoeding”—wat minder dubbelzinnig is.</p> + + +<h3>Hoge of lage vergoedingen, en de GNU GPL</h3> + +<p> +Met uitzondering van één speciale situatie, zegt de <a +href="/copyleft/gpl.html">GNU General Public License</a> (GNU GPL - algemene +openbare licentie) niets over hoeveel je kan vragen voor een kopie van vrije +software. Je kunt niets vragen, een cent, een euro of een miljoen euro. Dat +hangt helemaal van jouw en de markt af. Kom dus niet bij ons klagen als +mensen geen miljoen willen betalen voor jouw kopie.</p> + +<p> +De enige uitzondering is het geval waarbij de executeerbare code wordt +gedistribueerd zonder de bijbehorende broncode. Degenen die dat doen moeten +volgens de GNU GPL de broncode op verzoek overhandigen. Zonder een redelijk +maximum bedrag voor de bijdrage op die broncode zou men hier een belachelijk +hoog bedrag voor kunnen vragen—een miljoen euro bijvoorbeeld—en +zo doen alsof ze broncode vrijgeven terwijl ze dat in werkelijkheid juist +niet doen. <a href="/licenses/gpl.html#section6">In dit geval moeten we dus +een maximum stellen op de bijdrage</a> voor broncode om de vrijheid van de +gebruiker te waarborgen. Normaal gesproken is er echter geen reden om een +maximum te stellen aan bijdragen dus hanteren we verder geen limieten.</p> + +<p> +Soms, wanneer bedrijven op de rand zitten van wat de GNU GPL toestaat +pleiten ze om toestemming met de smoes dat ze “voor de GNU software +niets in rekening zullen brengen” of iets dergelijks. Dat zal ze niet +helpen. Vrije software gaat over vrijheid en de GPL toepassen is het +verdedigen van die vrijheid. In het verdedigen van die vrijheid laten we ons +niet afleiden door niet ter zake doende details zoals hoeveel een kopie moet +kosten. Het gaat over vrijheid en over niets anders.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2001, 2007, 2015, 2016, 2017, 2018 Free +Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/shouldbefree.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/shouldbefree.html new file mode 100644 index 0000000..5f808c5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/shouldbefree.html @@ -0,0 +1,951 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/shouldbefree.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom software vrij zou moeten zijn - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/shouldbefree.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Waarom software vrij zou moeten zijn</h2> + +<p> +door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> +<h3 id="introduction">Introductie</h3> +<p> +Het bestaan van software leidt onherroepelijk tot de vraag hoe men beslist +over het gebruik ervan. Een individu bijvoorbeeld, met een kopie van een +programma, loopt iemand anders tegen het lijf die ook een kopie zou willen +hebben. Het is mogelijk om hiervan een kopie te maken; wie zou mogen +beslissen of dit ook gebeurt? De betreffende personen? Of een andere partij, +te weten de “eigenaar”?</p> +<p> + Softwareontwikkelaars gaan er doorgaans vanuit dat een beslissing gebaseerd +zal zijn op het maximaliseren van de winst voor de ontwikkelaar. De +politieke kracht van bedrijven heeft ertoe geleid dat de regering dit +criterium heeft overgenomen en ook het antwoord wat daarop gegeven wordt +door de ontwikkelaars: dat een programma een eigenaar heeft, meestal een +bedrijf wat betrokken was bij de ontwikkeling.</p> +<p> + Ik zou graag diezelfde vraag in overweging willen nemen maar dan met een +ander uitgangspunt: de voorspoed en vrijheid van mensen in het algemeen.</p> +<p> + De beslissing kan niet genomen worden door huidige wetgeving—de wet +dient de ethiek te volgen, niet andersom. De huidige manier van werken kan +dit ook niet beslissen, maar wel een mogelijke richting aangeven. De enige +manier om dit goed te kunnen beoordelen is door te kijken wie er mee is +geholpen (en waarom en hoeveel) en wie niet wanneer we erkennen dat software +in eigendom kan zijn. Oftewel, een kosten-batenanalyse voor de maatschappij +als geheel, rekening houdend met individuele vrijheid alsook de productie +van materiële goederen.</p> +<p> + In dit artikel zal ik de gevolgen beschrijven wanneer software in eigendom +wordt genomen en aantonen dat dit schadelijk is. Mijn conclusie is dat +programmeurs de plicht hebben om iedereen aan te moedigen de software die ze +maken te delen, te kopiëren, te bestuderen en te verbeteren: oftewel om +<a href= "/philosophy/free-sw.html">“vrije” software</a> te +maken.<a href= "#f1">(1)</a></p> + +<h3 id="owner-justification">Hoe eigenaren hun macht rechtvaardigen</h3> +<p> + Degenen die baat hebben bij de huidige praktijk van programma's die bezit +vormen, komen met twee rechtvaardigingen hiervoor: een emotionele en een +economische.</p> +<p> + Het emotionele argument gaat als volgt: “Ik heb mijn bloed, zweet en +tranen in dit programma zitten. <em>Ik</em> heb het gemaakt, het is van +<em>mij</em>!”</p> +<p> + Dit argument hoeven we amper te weerleggen. De gehechtheid aan een programma +is iets wat programmeurs kunnen veinzen wanneer het ze uit komt; het is niet +onontkoombaar. Ga bijvoorbeeld maar eens na hoe makkelijk diezelfde +programmeurs al hun rechten inleveren bij een bedrijf in ruil voor een +salaris; de emotionele band met de programmatuur verdwijnt als sneeuw voor +de zon. Zet daar de grote kunstenaars en ambachtslieden uit de Middeleeuwen +tegenover, die hun werk niet eens signeerden. Voor hen was de naam van de +kunstenaar niet belangrijk. Wat van belang was was het werk dat gedaan moest +worden—en het doel dat dit diende. Zo heeft men er eeuwen tegenaan +gekeken.</p> +<p> + Het economische argument gaat als volgt: “Ik wil rijk worden (vaak wat +slordig omschreven als 'je brood verdienen'), en als je mij niet toestaat +rijk te worden door te programmeren dan ga ik niet programmeren. Iedereen +denkt er zo over dus niemand zal dan ooit programmeren. En dan zul je dus +geen programma's meer hebben!” Dit wordt meestal gebracht als een +vriendelijk advies van hen die het weten kunnen.</p> +<p> + Ik zal later uitleggen waarom dit dreigement bluf is. Eerst wil ik het +hebben over een stille aanname die duidelijk wordt in een andere versie van +datzelfde argument.</p> +<p> + Daarbij begint men het sociale nut van een privaat programma te vergelijken +met de situatie dat er geen programma is, waarbij men de conclusie trekt +dat, door de bank genomen, private software dus nut heeft en moet worden +gestimuleerd. De fout in deze redenering is dat men slechts twee +mogelijkheden vergelijkt— private software of geen software—en +aanneemt dat er geen andere alternatieven zijn.</p> +<p> + Door het systeem van auteursrechten is de ontwikkeling van software meestal +geassocieerd met een eigenaar die bepaalt hoe de software wordt gebruikt. +Zolang deze associatie bestaat hebben we dus meestal de keus tussen private +software of geen software. Deze associatie is echter geen wetmatigheid of +onontkoombaar: het is slechts het gevolg van onze sociale en juridische +beleidskeuze die we hier aan de tand voelen: de beslissing om eigenaren te +hebben. Door het neer te zetten als een keuze tussen private software of +geen software wordt de vraag ontweken.</p> + +<h3 id="against-having-owners">Argumenten tegen het eigenaarschap</h3> +<p> + De vraag is dus, “moet het ontwikkelen van software gebonden zijn aan +het hebben van eigenaren die het gebruik ervan kunnen limiteren?”.</p> +<p> + Om dit te kunnen beoordelen moeten we het effect van beide activiteiten op +de maatschappij <em>afzonderlijk</em> bekijken: het effect van het +ontwikkelen van software (ongeacht hoe dit gedistribueerd wordt) en het +effect van het beperken van het gebruikersrecht (aannemende dat de software +al ontwikkeld is). Als één ervan ons verder helpt en een ander +ons schaadt dan zijn we beter af wanneer we de schadelijke activiteit +stoppen.</p> +<p> + Anders gezegd, als het beperken van het gebruikersrecht van een programma +dat al is ontwikkeld schadelijk is voor de gemeenschap dan zal een +gewetensvolle programmeur geen beperkingen in dat recht aanbrengen.</p> +<p> + Om het effect van het beperken van het delen van programma's vast te kunnen +stellen moeten we vaststellen wat de waarde voor de gemeenschap is van een +programma met gebruikersbeperkingen (oftewel privaat) en dat van een +programma wat voor iedereen toegankelijk is. De twee mogelijkheden +vergelijken dus.</p> +<p> + Deze analyse weerlegt ook een tegenargument wat soms wordt gebruikt dat +“het voordeel dat men heeft door je buurman een kopie van het +programma te geven teniet wordt gedaan door het nadeel dat je de eigenaar +berokkent”. Dit tegenargument veronderstelt dat de berokkende schade +en het verkregen voordeel even groot zijn. De analyse vergelijkt dus ook de +ernst van de gevolgen en zal aantonen dat het verkregen voordeel veel groter +is dan de berokkende schade.</p> +<p> + Laten we de discussie ter verheldering eens toepassen op het bouwen van +wegen.</p> +<p> + Het is mogelijk om het bouwen van wegen te financieren met +tolheffing. Hiervoor heb je tolhuisjes nodig op iedere kruising. Een +dergelijk systeem bevat een grote prikkel om wegen te verbeteren. Bijkomend +voordeel is dat alleen gebruikers van die weg ervoor hoeven te betalen. Een +tolhuisje is echter een kunstmatig obstakel op de weg—kunstmatig +doordat het niets te maken heeft met hoe wegen of auto's werken.</p> +<p> + Wanneer we vervolgens het nut van tolwegen met vrije wegen vergelijken zien +we dat (over het geheel genomen) wegen zonder tolhuisjes goedkoper zijn om +te bouwen en te exploiteren, veiliger zijn en efficiënter in gebruik <a +href= "#f2">(2)</a>. In arme landen zal tolheffing bepaalde +bevolkingsgroepen uitsluiten van het gebruik van deze wegen. Wegen zonder +tolheffing geven dus een groter voordeel voor de maatschappij tegen minder +kosten; maatschappelijk gezien verdient dit dus de voorkeur. Dus dient de +maatschappij een andere manier dan tolheffing te vinden voor het financieren +van wegen. Het gebruik van wegen zou, wanneer ze eenmaal gebouwd zijn, vrij +moeten zijn.</p> +<p> + Wanneer voorstanders van tolhuisjes dit voorstellen als <em>slechts</em> een +manier om de financiering rond te krijgen dan is dat niet de hele waarheid. +Tolhuisjes brengen wel geld op maar ze doen ook nog iets anders: in feite +verslechteren ze de weg. Een tolweg is niet zo goed als een vrije weg; het +bouwen van meer- of technisch betere wegen zou wel eens geen vooruitgang +kunnen zijn wanneer dit betekent dat vrije wegen worden vervangen door +tolwegen.</p> +<p> + Uiteraard is het bouwen van een weg niet gratis en zullen we die met z'n +allen moeten financieren. Dit betekent echter niet automatisch dat we +tolhuisjes moeten inzetten. Wij, die in beide gevallen voor de kosten moeten +opdraaien krijgen meer waar voor ons geld wanneer we een vrije weg kopen.</p> +<p> + Ik beweer hier niet dat een tolweg nog slechter is dan helemaal geen +weg. Dat zou alleen opgaan wanneer de tol zo hoog is dat bijna niemand hem +zal gebruiken —iets wat niet snel voor zal komen doordat het niet in +het voordeel is van de tolheffer. Zolang tolhuisjes echter voor oponthoud en +verspilling blijven zorgen is het raadzaam om wegen op een minder +hinderlijke manier te financieren.</p> +<p> + Om deze redenering nu door te zetten naar software ontwikkeling zal ik laten +zien dat het de maatschappij behoorlijk wat schade berokkent wanneer we +dergelijke “tolhuisjes” opzetten voor nuttige programmatuur: het +maakt programma's duurder om te maken, duurder om te verspreiden en minder +bruikbaar en efficiënt. Hieruit zal blijken dat het maken van +programma's beter op een andere manier gestimuleerd kan worden. Daarna zal +ik andere methoden behandelen om softwareontwikkeling te stimuleren en (voor +zover nodig) te financieren.</p> + +<h4 id="harm-done">De schade van software met beperkingen</h4> +<p> + Neem even aan dat een nieuw programma is gemaakt en alle rekeningen voor de +ontwikkeling ervan zijn voldaan; nu moet de maatschappij een keuze maken +tussen het privaat (niet-vrij) maken van het programma of toestaan dat het +vrijelijk wordt gekopieerd en gebruikt. Laten we verder aannemen dat het +bestaan van het programma en de verkrijgbaarheid ervan wenselijk is <a +href="#f3" >(3)</a>.</p> +<p> + Beperkingen met betrekking tot de verspreiding of het veranderen van het +programma helpen niet in de verspreiding van het gebruik ervan. Het staat +dit maar in de weg. Het effect kan dus alleen maar negatief zijn. Maar hoe +erg? En op wat voor manier?</p> +<p> + Drie verschillende niveaus van materiële schade volgen uit dergelijke +beperkingen:</p> + +<ul> +<li>Minder mensen zullen het programma gebruiken.</li> + +<li>Geen enkele gebruiker kan het programma aanpassen of repareren.</li> + +<li>Andere ontwikkelaars kunnen niets leren van dit programma of het gebruiken +als basis voor nieuwe ontwikkelingen.</li> +</ul> + +<p> + Ieder niveau van materiële schade gaat ook gepaard met een zekere +psychosociale schade. Dit gaat om het fenomeen dat beslissingen van mensen +gevolgen hebben voor hun gevoelens, houding en gemoedstoestand. Dit soort +veranderingen in het denken van mensen zal op zijn beurt weer gevolgen +hebben op hun onderlinge relaties met anderen, wat weer tot materiële +gevolgen kan leiden.</p> +<p> + De drie niveaus van materiële schade doen afbreuk aan de bijdrage van +een programma maar niet zozeer dat er helemaal geen sprake meer is van een +bijdrage. Wanneer de afbreuk de bijdrage zou neutraliseren dan is de +maximale schade voor de gemeenschap gelijk aan de inspanning die het gekost +heeft om het programma te maken. Verder is aan te voeren dat een programma +dat winst maakt kennelijk iets toevoegt wat direct materieel resultaat +oplevert.</p> +<p> + Rekening houdend met de bijkomende psychosociale nadelen, is er geen grens +aan de mate waarin private software schade kan aanrichten.</p> + +<h4 id="obstructing-use">Gebruiksbeperkingen van programma's</h4> +<p> + Het eerste nadelige niveau heeft betrekking op het directe gebruik van een +programma. Een kopie van een programma kost bijna niets (en je kunt die +kosten nog drukken door zelf te kopiëren) dus in een vrije markt zou de +prijs bijna nul zijn. Een licentiebijdrage is een groot obstakel wanneer je +het programma wilt gebruiken. Wanneer een breed toepasbaar programma privaat +is zullen veel minder mensen het gebruiken.</p> +<p> + Het is eenvoudig aan te tonen dat de totale bijdrage van een programma aan +de gemeenschap wordt verminderd wanneer een programma een eigenaar +krijgt. Iedere potentiële gebruiker van het programma die wordt +geconfronteerd met de eis te betalen als ze het willen gebruiken zal een +keuze maken: gebruiken of niet. Wanneer de gebruiker beslist het te +gebruiken en dus te betalen vindt er een neutrale overdracht van welvaart +plaats tussen gebruiker en eigenaar. Iedere keer echter dat een gebruiker +het verkiest om niet te betalen en het dus niet te gebruiken berokkent het +die potentiële gebruiker schade zonder dat iemand er ook profijt van +heeft. De som van deze negatieve gevolgen en de neutrale transacties kan dus +alleen maar negatief zijn.</p> +<p> + Dit vermindert echter niet de hoeveelheid werk die erin gaat zitten om het +programma te <em>ontwikkelen</em>. Resultaat hiervan is dus dat de mate van +efficiëntie achteruit gaat wanneer we kijken naar mate van gebruikers +tevredenheid per gewerkt uur.</p> +<p> + Dit is een belangrijk verschil tussen kopieën van programma's en +auto's, stoelen of broodjes. Er bestaat geen kopieermachine voor +gebruiksvoorwerpen, behalve in science fiction. Programma's zijn echter +makkelijk te kopiëren; iedereen kan er zoveel maken als hij wil met +minimale inspanning. Dit gaat niet op voor voorwerpen omdat grondstoffen +worden gebruikt: iedere kopie moet net zo opgebouwd worden uit grondstoffen +als het origineel.</p> +<p> + Bij materiële voorwerpen is het logisch het gebruik te ontmoedigen +omdat minder voorwerpen ook betekent minder grondstoffen en minder +inspanning benodigd om het te maken. Er zijn meestal ook wel opstartkosten +aan verbonden maar die worden uitgesmeerd over de totale productie. Zolang +deze kosten marginaal zijn ten opzichte van de productiekosten zal het +toevoegen van de kosten voor ontwikkeling weinig verschil uitmaken op de +kwaliteit. En het vereist geen beperkingen op de vrijheid van reguliere +gebruikers.</p> +<p> + Echter, geld vragen voor iets wat anders gratis zou zijn is wel een +kwalitatieve verandering. Een centraal opgelegde bijdrage voor het +verspreiden van software ontmoedigt het gebruik sterk.</p> +<p> + Sterker nog, het centraal verspreiden van de software, zoals nu gebeurt, is +niet erg efficiënt. Het systeem bevat het onnodig verpakken van disks +en tapes, ze in grote hoeveelheden over de wereld verschepen en opslaan voor +de verkoop. Deze kosten worden voorgesteld als noodzakelijke zakelijke +uitgaven, terwijl het deels verspilling is vanwege het feit dat we zo nodig +eigenaren van software moeten hebben.</p> + +<h4 id="damaging-social-cohesion">Schadelijk voor de maatschappelijke betrokkenheid</h4> +<p> + Veronderstel dat zowel jij als je buurman het nuttig vinden om een bepaald +programma te gebruiken. Ethisch gezien zou je je verplicht moeten voelen om +het programma met je buurman te delen. Een voorstel om slechts +één van jullie toe te staan het programma te gebruiken en de +ander te beperken is onderscheidend; zowel jij als je buurman zouden dit +onacceptabel moeten vinden.</p> +<p> + Het ondertekenen van een doorsnee licentieovereenkomst staat gelijk aan je +buurman verraden: “Ik beloof mijn buurman dit programma te onthouden +zodat ik een kopie kan hebben voor alleen mezelf”. Wanneer mensen die +keuze maken voelen ze tegelijk een psychologische dwang om dit gedrag te +vergoelijken: door het belang van het helpen van je buurman te gaan +bagatelliseren— waarmee de maatschappelijke betrokkenheid in het +gedrang komt. Dit is dus psychosociale schade die voortkomt uit de +materiële schade als gevolg van de beperkingen in het gebruik van het +programma.</p> +<p> + Een hoop gebruikers herkennen het foute in het niet delen van software en +besluiten dus de licenties en wetten te laten voor wat ze zijn en toch tot +het delen van programma's over te gaan. Ze voelen zich daar echter vaak +schuldig over. Ze weten dat ze de wet moeten overtreden wanneer ze een goede +buur willen zijn, maar vinden wel dat mensen zich aan de wet moeten houden +en concluderen dus dat wanneer je een goede buur bent (en dat zijn ze) dit +iets slechts is om je over te schamen. Dat is ook een soort psychosociale +schade die je kunt ontlopen door aan te nemen dat licenties en wetten geen +morele waarden bevatten.</p> +<p> + Programmeurs lijden ook psychosociale schade in de wetenschap dat veel +gebruikers hun programma's niet mogen gebruiken. Dit leidt tot cynisme en +ontkenning. Een programmeur kan enthousiast vertellen over het werk dat hij +technisch uitdagend vindt; en dan, wanneer je hem de vraag stelt, “Mag +ik dat ook gebruiken?”, zie je z'n gezicht betrekken en toegeven dat +het antwoord nee is. Om de ontmoediging te ontlopen zal hij óf dit +gegeven meestal negeren óf hij neemt een cynische houding aan die het +belang ervan bagatelliseert.</p> +<p> + Sinds het Reagan-tijdperk is de grootste schaarste in de Verenigde Staten +niet die van technische innovatie maar meer de bereidheid van mensen om +samen te werken voor het algemeen belang. Het slaat nergens op om het eerste +te stimuleren ten koste van het tweede.</p> + +<h4 id="custom-adaptation">Het tegengaan van lokale wijzigingen in programma's</h4> +<p> + Het tweede niveau van materiële schade is de onmogelijkheid om +programma's aan te passen. Het gemak waarmee software aan kan worden gepast +is één van de grote voordelen ten opzichte van oudere +technologie. Maar de meeste commerciële software is niet verkrijgbaar +in een vorm waarin je het kunt wijzigen, zelfs niet nadat je het hebt +gekocht. Het staat je ter beschikking als een zwarte doos, slikken of +stikken—dat is alles.</p> +<p> + Een programma dat je uitvoert bestaat uit een reeks obscure +nummers. Niemand, zelfs geen goede programmeur, is in staat om die nummers +eenvoudig te veranderen zodat het programma wat anders doet.</p> +<p> + Programmeurs werken normaal gesproken met de “broncode” van een +programma dat geschreven is in een programmeertaal als Fortran of C. Het +gebruikt namen om data aan te duiden die wordt gebruikt en onderdelen van +het programma en het representeert berekeningen symbolisch zoals +‘+’ voor optellen en ‘-’ voor aftrekken. De taal is +ontworpen om programmeurs te helpen in het lezen en wijzigen van +programma's. Hieronder een voorbeeld van een programma om de afstand van +twee punten in een plat vlak tot elkaar te berekenen:</p> + +<pre> + float + distance (p0, p1) + struct point p0, p1; + { + float xdist = p1.x - p0.x; + float ydist = p1.y - p0.y; + return sqrt (xdist * xdist + ydist * ydist); + } +</pre> +<p> + Wat die broncode precies inhoud is niet belangrijk: het gaat erom dat het +lijkt op algebra en iemand die de programmeertaal kent zal het duidelijk +vinden en begrijpen. Ter contrast hier hetzelfde programma in uitvoerbare +vorm, op de computer waarop ik het programma ook schreef: +</p> + +<pre> + 1314258944 -232267772 -231844864 1634862 + 1411907592 -231844736 2159150 1420296208 + -234880989 -234879837 -234879966 -232295424 + 1644167167 -3214848 1090581031 1962942495 + 572518958 -803143692 1314803317 +</pre> + +<p> + Broncode kan nuttig zijn (in potentie) voor iedere gebruiker van een +programma. Maar de meeste gebruikers mogen geen kopie van de broncode +hebben. Meestal wordt de broncode van een privaat programma geheim gehouden +door de eigenaar, iemand zou er eens wat van mogen opsteken. Gebruikers +krijgen alleen een kopie van de bestanden met de obscure nummers die een +computer uitvoert. Dit betekent dat alleen de eigenaar van het programma dit +programma kan veranderen.</p> +<p> + Een vriend van me vertelde eens hoe hij, als programmeur voor een bank, zes +maanden bezig is geweest met het maken van een programma dat iets +soortgelijks deed als een commercieel verkrijgbaar programma. Zij was er van +overtuigd dat als ze toegang had gehad tot de broncode, ze het eenvoudig had +kunnen aanpassen op hun behoeften. De bank wilde er voor betalen maar mocht +dit niet —de broncode was geheim. Dus moest ze zes maanden bouwen aan +een imitatie, werk dat wel meetelt in het BNP maar eigenlijk gewoon +weggegooid geld is.</p> +<p> + Het <abbr title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</abbr> +laboratorium voor kunstmatige intelligentie kreeg een grafische printer +geschonken door Xerox rond 1977. Het werd bestuurd door vrije software +waarin we vele aanpassingen maakten die voor ons nuttig waren. De software +meldde bijvoorbeeld meteen terug aan de gebruiker wanneer hij klaar was met +een uitdraai. Zodra de printer problemen had, klem zittend papier of papier +op, meldde de software dit onmiddellijk aan alle gebruikers die een uitdraai +hadden klaarstaan. Dit soort handigheidjes zorgde voor een glad verloop van +het print-proces.</p> +<p> + Wat later doneerde Xerox een snellere printer, een van de eerste +laserprinters, aan het laboratorium. Hij werd aangestuurd door private +software die op een aparte computer liep waardoor we onze favoriete +aanpassingen niet toe konden passen. We konden instellen dat er een melding +kwam wanneer er een uitdraai naar de printer werd gestuurd maar niet wanneer +het uiteindelijk op de printer belandde (bovendien was de vertraging van die +melding meestal groot). Er was geen enkele manier om te achterhalen of een +uitdraai ook daadwerkelijk gelukt was; hier kon je alleen maar naar +raden. En niemand kreeg een melding wanneer er papier klem zat dus dat kon +wel eens een uur duren voordat iemand dat door had.</p> +<p> + De systeemprogrammeurs op het laboratorium waren prima in staat om dit soort +extra functionaliteit toe te voegen, waarschijnlijk net zo goed als de +makers van het programma. Xerox wilde dit niet oplossen en koos ervoor +oplossingen van ons tegen te houden. We werden dus gedwongen deze problemen +te accepteren, ze werden nooit opgelost.</p> +<p> + De meeste goede programmeurs kennen deze frustratie. De bank kon het zich +veroorloven het probleem op te lossen middels het opnieuw schrijven van een +programma maar een doorsnee gebruiker, hoe capabel ook, kan het alleen maar +opgeven.</p> +<p> + Het opgeven leidt tot psychosociale schade—in je gevoel van +zelfstandigheid. Het is frustrerend om in een huis te wonen dat je niet zelf +mag inrichten. Het leidt tot berusting en moedeloosheid, die je kwaliteit +van leven weer beïnvloeden. Mensen die zich zo voelen zijn niet +gelukkig en presteren slecht.</p> +<p> + Stel je voor dat men met recepten op dezelfde manier om zou gaan als met +software. Je zou dan op kunnen merken: “Hoe kan ik dit recept +veranderen zodat er minder zout in zit?” en de machtige chef zou +antwoorden: “Hoe durf je mijn recept te beledigen, het product van +mijn brein en verhemelte, door ermee te gaan knoeien? Jij kunt zo'n +verandering helemaal niet inschatten en er het juiste resultaat uit +krijgen!”</p> +<p> + “Maar ik mag helemaal geen zout van de dokter! Wat kan ik hieraan +doen? Wil jij het er voor me uit halen?”</p> +<p> + “Natuurlijk, met alle liefde, en ik reken slechts 50.000 euro voor een +dergelijke wijziging”. Omdat een eigenaar het monopolie heeft op +wijzigingen zijn de tarieven meestal hoog. “Helaas heb ik nu echter +even geen tijd hiervoor. Ik ben bezig met een opdracht voor de marine om +nieuw scheepsbeschuit te ontwerpen. Over ongeveer twee jaar heb ik wel weer +tijd”.</p> + +<h4 id="software-development">Software-ontwikkeling tegenwerken</h4> +<p> + Het derde niveau van materiële schade betreft software-ontwikkeling. +Software-ontwikkeling was vroeger een evolutionair proces waarbij iemand een +bestaand programma nam en daarin wijzigingen en toevoegingen aanbracht voor +een bepaalde nieuwe toepassing. Vervolgens gebruikte een ander dat resultaat +weer om op zijn beurt wijzigingen en toevoegingen aan te brengen voor weer +een andere toepassing: in sommige gevallen ging dat wel twintig jaar zo +door. Intussen werden delen van dat programma weer +“gekannibaliseerd” om te gebruiken als basis voor weer een nieuw +programma.</p> +<p> + Het bestaan van eigenaren houdt dit soort evolutie tegen waardoor het +noodzakelijk wordt een nieuw programma van de grond af op te bouwen. Het +laat ook niet toe dat nieuwe programmeurs bestaande programma's bestuderen +om daarvan nuttige technieken te leren, of zelfs hoe grote programma's in +elkaar zitten.</p> +<p> + Eigenaren houden ook scholing tegen. Ik heb informaticastudenten ontmoet die +nog nooit de broncode van een groot programma hebben gezien. Ze zullen +wellicht goed zijn in het maken van kleine programma's, maar ze kunnen nog +niet eens de vaardigheden beginnen aan te leren van het schrijven van grote +programma's wanneer ze niet de kans krijgen te zien hoe anderen dit gedaan +hebben.</p> +<p> + In welk intellectueel streven dan ook kan men alleen grote hoogten bereiken +op de schouders van anderen. Maar dat mag over het algemeen niet meer in de +wereld van de software—je kan alleen op de schouders staan van anderen +<em>in je eigen bedrijf</em>.</p> +<p> + De resulterende psychosociale schade is van invloed op de geest van +wetenschappelijke samenwerking die vroeger zo sterk was dat het zelfs +oorlogen oversteeg. Zo was het mogelijk dat Japanse oceanografen die hun +laboratorium op een Pacifisch eiland moesten verlaten hun werk zorgvuldig +beschermd probeerden achter te laten voor de binnenvallende Amerikaanse +mariniers met een briefje erbij met het verzoek hier goed voor te zorgen.</p> +<p> + Het gevecht om winst heeft kapotgemaakt wat internationale oorlogen nooit is +gelukt. Tegenwoordig publiceren wetenschappers in vele disciplines niet +voldoende informatie meer in hun scripties om anderen in staat te stellen +het experiment te herhalen. Ze publiceren net genoeg zodat anderen kunnen +bewonderen wat ze allemaal wel niet bereikt hebben. Dit geldt zeker voor de +computerwetenschappen, waar de broncode waarover men schrijft meestal geheim +is.</p> + +<h4 id="does-not-matter-how">Het maakt niet uit hoe het delen wordt neperkt</h4> +<p> + Ik heb de gevolgen besproken die het heeft wanneer mensen verboden wordt om +programma's te kopiëren, wijzigen of uitbouwen. Ik heb het niet gehad +over hoe men dit verbiedt want dat maakt voor de gevolgen niets uit. Of het +nu gebeurd via kopieerbeveiligingen, auteursrecht, licenties, versleuteling, +<abbr title="Read-only Memory">ROM</abbr> kaarten of hardware serienummers, +als het <em>lukt</em> om gebruik te voorkomen, dan berokkent het schade.</p> +<p> + Gebruikers vinden sommige methoden hinderlijker dan andere methodes. Ik zou +zeggen dat de meest hinderlijke methode degene is die het daadwerkelijk lukt +ons van het gebruik af te houden.</p> + +<h4 id="should-be-free">Software zou vrij moeten zijn</h4> +<p> + Ik heb aangetoond dat het in eigendom hebben van een programma—de +macht om gebruik of distributie te verbieden—belemmerend werkt. Er +zijn veel belangrijke negatieve effecten aan verbonden. Hieruit volgt dat de +maatschappij het in eigendom hebben van programma's beter niet kan hebben.</p> +<p> + Een andere manier om dit te zeggen is dat de maatschappij vrije software +nodig heeft en dat private software een slechte vervanger is. Gebruik van +het surrogaat aanmoedigen om te krijgen wat we nodig hebben is niet logisch.</p> +<p> + Vaclav Havel adviseerde ons al om te “Werken voor iets omdat het goed +is, niet alleen omdat het een kans van slagen heeft”. Een bedrijf dat +private software maakt heeft kans van slagen op zijn eigen beperkte terrein +maar dat is niet goed voor de maatschappij.</p> + +<h3 id="why-develop">Waarom mensen software zullen maken</h3> +<p> + Wanneer we het auteursrecht uitschakelen als motivator voor mensen om +software te ontwikkelen zal er in eerste instantie minder software worden +ontwikkeld maar die software zal wel bruikbaarder zijn. Het is nog niet +duidelijk of de tevredenheid onder gebruikers zal afnemen; maar als dat zo +is, of wanneer we het sowieso willen verhogen, dan zijn er andere methoden +om het maken van software te stimuleren. Net als er andere manieren dan +alleen tolhuisjes zijn om financiering voor straten los te krijgen. Voordat +we die alternatieven gaan bekijken wil ik eerst eens vaststellen hoeveel +kunstmatige stimulering er eigenlijk echt nodig is.</p> + +<h4 id="fun">Programmeren is leuk</h4> +<p> + Er zijn een aantal beroepen die men alleen voor geld zou willen doen; +wegwerker bijvoorbeeld. Er zijn ook andere studies en kunstrichtingen waar +men nooit rijk van zal worden maar waar mensen van gefascineerd zijn of +denken een goede bijdrage aan de maatschappij mee te kunnen +leveren. Voorbeelden daarvan zijn mathematische logica, klassieke muziek en +archeologie. Mensen concurreren, meer tot hun verdriet dan bitter, om de +paar honderd plekken die te vergeven zijn en niet erg goed worden +betaald. Ze zullen soms zelfs betalen voor de kans om op dat gebied werkzaam +te zijn, als ze het zich kunnen veroorloven.</p> +<p> + Een dergelijke discipline kan volledig veranderen wanneer het de +mogelijkheid biedt om rijk te worden. Als één werker rijk +wordt gaan de anderen hetzelfde willen. Al snel zal iedereen grote bedragen +vragen voor het werk dat ze voorheen voor hun plezier deden. Na nog wat +jaren zullen ze eenieder uitlachen die het idee oppert dat het werk ook kan +worden gedaan zonder grote financiële compensaties. Ze zullen overheden +oproepen maatregelen te treffen om hun inkomsten veilig te stellen met +voorstellen over speciale voorrechten, machtigingen en monopolies en +suggereren dat dit nodig is.</p> +<p> + Deze verandering vond plaats in het programmeervak gedurende de jaren +tachtig. In de zevertiger jaren verschenen er artikelen over “computer +verslaving”: gebruikers waren de hele tijd “online” en +ontwikkelden honderd-euro-per-week gewoontes. Het was algemeen bekend dat +mensen zoveel van programmeren hielden dat het hun het huwelijk +kostte. Tegenwoordig programmeert er niemand meer zonder daar zwaar voor te +worden betaald. Mensen zijn vergeten wat ze toen wisten.</p> +<p> + Wanneer de meeste mensen in een vakgebied alleen willen werken voor veel +geld wil dat nog niet zeggen dat dit niet kan veranderen. Het proces kan +worden omgekeerd wanneer de maatschappij hier de stimulansen voor +aanlevert. Wanneer we de mogelijkheid wegnemen om in het vakgebied vreselijk +rijk te worden dan zal men na een tijdje, wanneer mensen aan de nieuwe +situatie gewend zijn geraakt, weer gemotiveerd raken om in dit vakgebied +voor de lol te werken.</p> +<p> + De vraag “Hoe kunnen we onze programmeurs betalen?” wordt +makkelijker te beantwoorden wanneer we ons realiseren dat ze geen fortuin +hoeven te verdienen. Een normaal salaris om van te leven is voldoende.</p> + +<h4 id="funding">Het financieren van Vrije Software</h4> +<p> + Instituten die programmeurs betalen hoeven niet persé +softwarebedrijven te zijn. Vele andere bestaande organisaties kunnen dit ook +doen.</p> +<p> + Hardwarefabrikanten vinden het belangrijk om softwareontwikkeling te steunen +ook al hebben ze zelf geen zeggenschap over die software. In 1970 was veel +van hun software vrij omdat ze niet op het idee kwamen er beperkingen op te +leggen. Tegenwoordig, met hun neiging consortia te vormen, wordt duidelijk +dat ze zich realiseren dat het in eigendom hebben van software niet +belangrijk is voor ze.</p> +<p> + Universiteiten voeren veel programmeerprojecten uit. Tegenwoordig verkopen +ze vaak de resultaten maar in 1970 deden ze dat nog niet. Is er iemand die +betwijfelt of universiteiten vrije software zouden ontwikkelen wanneer ze +geen software mogen verkopen? Dit soort projecten zou gefinancierd kunnen +worden met dezelfde overheidssubsidies en beurzen die nu worden gebruikt +voor het ontwikkelen van private software.</p> +<p> + Het is gewoonte geworden bij onderzoekers om subsidie te krijgen voor het +ontwikkelen van een systeem, dit net niet af te maken en het dan +“af” te verklaren. Om vervolgens een bedrijf te starten, waarin +het project daadwerkelijk wordt afgemaakt en het systeem bruikbaar +gemaakt. Soms verklaren ze de half voltooide versie nog “vrij”; +maar wanneer ze totaal corrupt zijn onderhandelen ze in plaats daarvan met +de universiteit over een exclusieve licentie. Dit is geen geheim; het wordt +openlijk toegegeven door alle betrokkenen. Wanneer onderzoekers echter niet +in de verleiding worden gebracht om dit soort dingen te doen, zouden ze nu +nog steeds onderzoek doen.</p> +<p> + Programmeurs die vrije software maken kunnen hun kostje bij elkaar +scharrelen door gerelateerde services te verkopen bij hun software. Ikzelf +ben ingehuurd om de <a href="/software/gcc/">GNU C-compiler</a> geschikt te +maken voor nieuwe hardware en voor het uitbreiden van de gebruikersinterface +van <a href= "/software/emacs/">GNU Emacs</a> (Ik geef deze verbeteringen +weer vrij wanneer ze ontwikkeld zijn). Ik geef ook betaald les.</p> +<p> + Ik ben niet de enige die zo werkt; er is nu een succesvol en groeiend +bedrijfje dat alleen dit soort werk doet. Verschillende andere bedrijven +bieden nu ook commerciële ondersteuning aan voor de vrije software van +het GNU-systeem. Dit is het begin van een onafhankelijke software support +industrie—een industrietak die heel groot zou kunnen worden wanneer +vrije software de voorkeur krijgt. Het geeft gebruikers een optie die +meestal niet beschikbaar is voor private software, behalve voor de heel +rijken.</p> +<p> + Nieuwe instellingen zoals de <a href="/fsf/fsf.html">Free Software +Foundation</a> (de stichting voor vrije software) kunnen ook programmeurs +sponsoren. De inkomsten van deze stichting zijn voornamelijk afkomstig van +gebruikers die tapes met software bestellen via de postorder. De software op +de tapes is vrij, wat inhoudt dat men deze mag wijzigen en kopiëren +maar velen betalen toch voor de kopie (“vrije” software slaat op +vrijheid in het gebruik, niet vrij van kosten). Sommige gebruikers die al +een kopie hebben bestellen toch de tapes, hun manier om een bijdrage te doen +voor de goede zaak. De stichting krijgt ook grote schenkingen van +computerfabrikanten.</p> +<p> + De Free Software Foundation is een liefdadige instelling en zijn inkomsten +worden besteed aan het inhuren van zoveel mogelijk programmeurs. Wanneer het +was opgezet als een zakelijke onderneming, waarbij dezelfde software voor +dezelfde vergoeding werd gedistribueerd, dan had dit de oprichter nauwelijks +in zijn levensonderhoud kunnen voorzien.</p> +<p> + Omdat de stichting een liefdadig doel is werken programmeurs vaak voor de +helft van de prijs die ze elders kunnen krijgen. Dit doen ze omdat we +gevrijwaard zijn van bureaucratie en omdat het ze een goed gevoel geeft om +software te maken die vrijelijk gebruikt kan worden. Maar ze doen het vooral +omdat ze programmeren leuk vinden. Daarbovenop zijn er ook vrijwilligers die +menig nuttig programma hebben bijgedragen (zelfs technisch schrijvers hebben +zich als vrijwilliger gemeld).</p> +<p> + Dit bewijst dat programmeren een fascinerend vak is, net zo fascinerend als +muziek en kunst. We hoeven ons geen zorgen te maken dat straks niemand meer +wil programmeren.</p> + +<h4 id="owe">Wat zijn gebruikers ontwikkelaars verschuldigd?</h4> +<p> + Het is terecht dat gebruikers zich moreel verplicht voelen om bij te dragen +aan de ontwikkelingen. Ontwikkelaars van vrije software dragen bij aan de +activiteiten van gebruikers en dus is het in het directe belang van +gebruikers, ook op de langere termijn, om financieel hieraan bij te dragen.</p> +<p> + Dit gaat echter niet op voor ontwikkelaars van private software. Hinderlijk +gedrag dient bestraft te worden, niet beloond.</p> +<p> + We hebben hier dus een paradox: de ontwikkelaar van nuttige software heeft +recht op steun van de gebruikers maar iedere poging deze morele plicht om te +zetten in een eis doet de plicht teniet. Een ontwikkelaar kan een beloning +verdienen of vragen maar niet beide tegelijk.</p> +<p> + Ik ben van mening dat een ethisch verantwoorde programmeur die met deze +paradox wordt geconfronteerd zich dusdanig op moet stellen dat hij de +beloning verdient maar tegelijkertijd gebruikers op hun gemoed moet spelen +door aan te dringen op vrijwillige bijdragen. Uiteindelijk zullen gebruikers +automatisch programmeurs steunen zonder morele druk, net zoals ze dat nu +doen met publieke radio- en televisiestations.</p> + +<h3 id="productivity">Wat is softwareproductiviteit? </h3> +<p> + Wanneer software vrij zou zijn zouden er nog steeds programmeurs zijn maar +wellicht minder dan nu. Zou dit slecht voor de maatschappij zijn?</p> +<p> + Niet persé. Tegenwoordig hebben de ontwikkelde landen minder boeren +dan in 1900 maar we zien dit niet als zijnde slecht voor de maatschappij +want de weinige boeren die we hebben leveren meer voedsel richting consument +dan de vele die we hadden. We noemen dit toegenomen productiviteit. We +zouden ook toe kunnen met minder programmeurs van vrije software door de +toegenomen productiviteit op alle niveaus:</p> + +<ul> +<li> Wijder verspreid gebruik van programma's die worden ontwikkeld.</li> +<li> De mogelijkheid bestaande programma's aan te passen aan specifieke behoeftes +in plaats van telkens opnieuw beginnen.</li> +<li> Betere opleiding van programmeurs.</li> +<li> Het wegnemen van dubbele ontwikkel-inspanningen.</li> +</ul> + +<p> + Degenen die tegen samenwerking zijn met de bewering dat dit leidt tot minder +emplooi voor programmeurs hebben dus eigenlijk bezwaar tegen een toename in +productiviteit. Meestal onderschrijven ze echter wel de algemeen gangbare +stelling dat de software-industrie meer productiviteit nodig heeft. Hoe kan +dat?</p> +<p> + “Productiviteit in software” kan op twee dingen betrekking +hebben: de algemene productiviteit van alle software-ontwikkelingen of de +productiviteit van individuele projecten. De maatschappij wil graag de +algemene productiviteit verhogen en de simpelste manier om dit te bereiken +is door het afschaffen van kunstmatige belemmeringen in samenwerking. Maar +onderzoekers die het probleem van “productiviteit in software” +onderzoeken spitsen het onderzoek toe op de tweede, meer beperkte, +interpretatie die moeilijke technologische oplossingen behoeven.</p> + +<h3 id="competition">Is concurrentie onvermijdelijk?</h3> +<p> + Is het onvermijdelijk dat mensen zullen proberen te concurreren met hun +rivalen in de maatschappij? Misschien wel. Maar concurrentie is niet +schadelijk; het schadelijke element is <em>vechten</em>.</p> +<p> + Er zijn vele manieren om te concurreren. Concurrentie kan eruit bestaan dat +men probeert steeds meer te bereiken dan tot nu toe of dingen beter te doen +dan anderen. Vroeger was er bijvoorbeeld concurrentie tussen +programmeertalenten—wedstrijdjes wie de computer de meest verbazende +dingen kon laten doen, of wie het kortste of snelste programma kon maken +gegeven een bepaalde taak. Dit soort competitie kan iedereen tot nut zijn, +<em>zolang men hier maar sportief mee om gaat</em>.</p> +<p> + Opbouwende concurrentie is voldoende competitie om mensen te stimuleren tot +grote dingen. Een aantal mensen streeft ernaar om de eerste te zijn die alle +landen op de wereld heeft bezocht; sommigen geven er zelfs fortuinen aan +uit. Maar ze zullen geen kapiteins omkopen om hun rivalen te laten stranden +op verlaten eilanden. Ze hebben er vrede mee dat de beste zal winnen.</p> +<p> + Concurrentie wordt vechten wanneer rivalen elkaar gaan proberen te +verhinderen iets te bereiken in plaats van te proberen zelf wat te +bereiken—wanneer “dat de beste mag winnen” verandert in +“laat mij winnen, ongeacht of ik de beste ben”. Private software +is schadelijk, niet omdat het een manier van concurreren is maar een vorm +van vechten tussen mensen in de maatschappij.</p> +<p> + Zakelijke concurrentie is niet per definitie vechten. Wanneer bijvoorbeeld +twee groentewinkels met elkaar concurreren is al hun inspanning gericht op +het verbeteren van hun eigen bedrijfsvoering, niet op het saboteren van de +ander. Dit is echter geen demonstratie van zakelijk fatsoen; het is meer zo +dat er weinig mogelijkheid is om te vechten, behalve het gebruik van fysiek +geweld. Niet alle zakelijke sectoren zitten zo in elkaar. Het achterhouden +van informatie die iedereen zou kunnen helpen is een vorm van vechten.</p> +<p> + Zakelijke ideologie bereidt het publiek niet voor op het weerstaan van +verleidingen om de concurrentie de loef af te steken. Sommige vormen van +concurrentie of strijd zijn bij wet verboden zoals concurrentievervalsing, +liegen bij het adverteren enzovoorts maar in plaats van dit breder te +trekken door bij wet dit soort strijd in het algemeen te verbieden, bedenken +zakenmensen steeds nieuwe vormen van strijd die niet specifiek zijn +verboden. Maatschappelijke gelden worden zo verkwist aan een economische +equivalent van burgeroorlog.</p> + +<h3 id="communism">“Waarom verkas je niet naar Rusland?”</h3> +<p> + Iedere voorstander in de Verenigde Staten van meer dan een minimale +overheidsbemoeienis heeft dit vaak te horen gekregen. Het wordt geuit tegen +voorstanders van meer overheidsbemoeienis met de gezondheidszorg, iets dat +alle andere ontwikkelde landen wel hebben. Het wordt geuit tegen +voorstanders van meer ondersteuning vanuit de overheid voor kunst, ook +gebruikelijk in alle andere ontwikkelde landen. Het idee dat inwoners wat +voor verplichting dan ook hebben richting de maatschappij wordt +gelijkgesteld aan communisme. Maar in hoeverre lijken die ideeën op +elkaar?</p> +<p> + Het communisme, zoals dat in de Sovjet-Unie werd gebezigd, was een centraal +gestuurd systeem waar alle activiteit was gereguleerd, onder het mom dat het +goed was voor de gemeenschap maar feitelijk alleen voor de leden van de +communistische partij. En waar kopieerapparatuur zwaar werd bewaakt om +illegaal kopiëren tegen te gaan.</p> +<p> + Het Amerikaanse systeem van auteursrecht oefent totale controle uit op het +distribueren van een programma en bewaakt het kopiëren met automatische +kopieerbeveiligingen om illegaal kopiëren tegen te gaan.</p> +<p> + Daarentegen ben ik een systeem aan het bouwen waarbij mensen vrij zijn om +zelf te beslissen wat ze ermee gaan doen; vooral vrij zijn om hun buren te +helpen en vrij zijn om de hulpmiddelen die ze in hun dagelijks leven +gebruiken te veranderen en verbeteren naar eigen believen. Een systeem, +gebaseerd op vrijwillige samenwerking en decentralisatie.</p> +<p> + Wanneer we dus inzichten beoordelen op hun gelijkenis met het Russische +communisme dan zijn het de eigenaren van software die de communisten zijn.</p> + +<h3 id="premises">De juiste uitgangspunten</h3> +<p> + In dit artikel ga ik er van uit dat de gebruiker van software niet minder +belangrijk is dan een auteur of zelfs de werkgever van een auteur. Met +andere woorden, ons besluit voor de juiste actie is gebaseerd op het +uitgangspunt dat hun belangen even groot zijn.</p> +<p> + Dit uitgangspunt wordt niet door iedereen gedeeld. Velen houden vol dat de +belangen van een werkgever belangrijker zijn dan ieder ander. Ze beweren +bijvoorbeeld dat het doel van het hebben van eigenaren van software de +werkgever juist het voordeel geven dat hij verdient—ongeacht wat voor +gevolgen dit heeft voor het publiek.</p> +<p> + Het heeft geen zin deze uitgangspunten aan te vechten. Bewijs wordt +gebaseerd op algemeen aanvaarde aannames. Dus het meeste van wat ik hier te +zeggen heb is voor diegenen die zich in mijn uitgangspunt kunnen vinden, of +in ieder geval nieuwsgierig zijn naar de consequenties. Dit artikel is +gewoon niet relevant voor diegenen die geloven dat eigenaren belangrijker +zijn dan de rest.</p> +<p> + Maar waarom zouden vele Amerikanen een uitgangspunt accepteren dat sommige +mensen boven anderen verheft? Gedeeltelijk doordat men gelooft dat dit +uitgangspunt onderdeel is van de juridische grondslag van de Amerikaanse +maatschappij. Sommigen zullen dit beleven als het aan de kaak stellen van +hun maatschappelijke basis.</p> +<p> + Het is belangrijk dat deze mensen zich realiseren dat dit uitgangspunt nooit +een onderdeel is geweest van onze (Amerikaanse) juridische traditie. Dat is +het ook nooit geweest.</p> +<p> + Aldus zegt de grondwet dat het doel van het auteursrecht is “het +stimuleren van wetenschappelijke vooruitgang en nuttige kunst”. Het +Hooggerechtshof heeft zich hier nog nader over uitgesproken met de uitspraak +in <em>Fox Film vs. Doyal</em> dat “het enige belang van de Verenigde +Staten en primaire doel van het verlenen van het [auteursrecht]monopolie +ligt in de algemene voordelen die de maatschappij zal genieten van het werk +van auteurs”.</p> +<p> + We hoeven het niet eens te zijn met de grondwet of met het Hooggerechtshof +(ze hebben in het verleden slavernij goedgekeurd). Dus hun standpunten doen +niets af aan het uitgangspunt van grotere belangen van werkgevers. Ik hoop +wel dat het besef dat dit een rechts-radicaal standpunt is en niet een +traditioneel, algemeen aanvaardbaar standpunt, de aantrekkingskracht van het +standpunt zal doen verminderen.</p> + +<h3 id="conclusion">Conclusie</h3> +<p> + Wij denken dat onze maatschappij het helpen van je buren stimuleert; maar +iedere keer dat we iemand belonen wanneer die iets tegenhoudt, of ze +bewonderen om de rijkdom die ze op die manier vergaard hebben, zenden we het +tegenovergestelde signaal uit.</p> +<p> + Het verzamelen van software is een uiting van onze neiging om persoonlijk +gewin voor het welbevinden van de maatschappij te stellen. We kunnen deze +neiging herleiden van Ronald Reagan naar Dick Cheney, van Exxon naar Enron, +van falende banken naar falende scholen. We kunnen het afmeten aan het +aantal zwervers en het aantal gevangenen. Dit asociale gedrag houdt zichzelf +in stand, want hoe meer we zien dat andere mensen ons niet willen helpen des +te kleiner wordt de neiging om hen te helpen. En aldus vervalt de +maatschappij tot een jungle.</p> +<p> + Wanneer we niet in een jungle willen leven moeten we ons gedrag +veranderen. We moeten het signaal gaan afgeven dat een goed burger er een is +die met anderen samenwerkt wanneer dat zo te pas komt, niet een die succes +heeft met dingen afnemen van anderen. Ik hoop dat de +vrijesoftwaregemeenschap hiertoe zal bijdragen: op tenminste +één gebied zullen we de jungle vervangen door een +efficiënter systeem dat gebaseerd zal zijn op vrijwillige samenwerking.</p> + + +<h3 id="footnotes">Voetnoten</h3> + +<ol> +<li id="f1">Het woord “vrij” in “vrije software” slaat op +vrijheid, niet op prijs; de prijs die je betaalt voor de kopie van een vrij +programma kan nul zijn, een beetje of (soms) heel veel (Noot van de +vertaler: “free” in het Engels betekent zowel vrijheid als +gratis, vandaar deze voetnoot).</li> + +<li id="f2">Problemen met vervuiling of filevorming veranderen de conclusie +niet. Wanneer we het rijden duurder willen maken om het te ontmoedigen is +het nog steeds ongunstig om tolhuisjes te gebruiken omdat die juist +bijdragen aan vervuiling en filevorming. Belasting op brandstof is veel +beter. Op dezelfde manier is het om veiligheidsredenen verlagen van de +maximumsnelheid niet relevant; een weg met vrije toegang verhoogt de +gemiddelde snelheid door het voorkomen van stoppen en vertragingen, voor +welke maximumsnelheid dan ook.</li> + +<li id="f3">Men zou een bepaald programma schadelijk kunnen vinden en van mening zijn +dat het nooit had moeten worden uitgebracht, zoals de Lotus Marketplace +databank met persoonlijke informatie, die uit de verkoop werd gehaald +vanwege de publieke afkeuring. De meeste beweringen die ik doe slaan niet op +dit geval, maar het is zinloos om aan te voeren dat een programma een +eigenaar zou moeten hebben zodat het programma beperkt wordt +uitgebracht. Een eigenaar zal het programma niet <em>volledig</em> beperken, +zoals je zou willen met een programma dat beschouwd wordt als schadelijk.</li> +</ol> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit korte verhaal is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije +Software, Vrije Maatschappij: Geselecteerde Artikelen van Richard +M. Stallman </cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1991, 1992, 1998, 2000, 2001, 2006, 2007, 2010, 2017, 2018, +2020 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/social-inertia.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/social-inertia.html new file mode 100644 index 0000000..f39beee --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/social-inertia.html @@ -0,0 +1,155 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/social-inertia.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het overwinnen van sociale traagheid - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/social-inertia.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het overwinnen van sociale traagheid</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p> +Bijna twee decennia zijn verstreken sinds de combinatie van GNU en Linux het +mogelijk maakte om een pc in vrijheid te gebruiken. We hebben sindsdien veel +bereikt. Je kunt nu zelfs een laptop met GNU/Linux voorgeïnstalleerd +kopen bij meer dan één hardwareverkoper—hoewel de +systemen die ze leveren niet volledig vrije software zijn. Dus wat belet ons +nog volledig succes te hebben?</p> + +<p> +Het grootste obstakel voor de overwinning van vrije software is sociale +traagheid. Het bestaat in allerlei soorten, en je hebt daar vast enkele van +gezien. Voorbeelden zijn apparaten die alleen werken met Windows, +commerciële websites die alleen toegankelijk zijn vanuit Windows, en de +iPlayer van de BBC die alleen werkt op Windows. Als je gemak op korte +termijn belangrijker vindt dan vrijheid, zouden deze redenen wel eens genoeg +kunnen zijn om Windows te gebruiken. De meeste bedrijven gebruiken Windows, +dus studenten die alleen denken aan de korte termijn willen het leren +gebruiken en vragen hun scholen en universiteiten om het te +onderwijzen. Scholen onderwijzen Windows, leveren afgestudeerden die gewend +zijn Windows te gebruiken, en dit moedigt bedrijven aan om Windows te +gebruiken.</p> + +<p>Microsoft moedigt deze traagheid actief aan: het moedigt scholen en +universiteiten aan om afhankelijkheid van Windows in te stampen, en biedt +contracten aan voor websites die vervolgens alleen met Internet Explorer +blijken te werken.</p> + +<p> +Een paar jaar geleden waren er advertenties van Microsoft die zeiden dat +Windows goedkoper in het gebruik is dan GNU/Linux. Hun vergelijkingen waren +een lachertje, maar het is interessant om de fundamentelere onjuistheid op +te merken, de impliciete aanname die een vorm van sociale traagheid laat +zien: “Momenteel zijn er meer technische mensen die Windows kennen dan +GNU/Linux.” Mensen die hun vrijheid waarderen zouden het niet opgeven +om wat geld te besparen, maar veel bedrijfsleiding gelooft ideologisch dat +alles wat zij bezitten, zelfs hun vrijheid, te koop zou moeten zijn.</p> + +<p> +Sociale traagheid bestaat uit mensen die zich hebben overgegeven aan sociale +luiheid. Als je je overgeeft aan sociale luiheid maak je deel uit van de +druk die het uitoefent op anderen; als je het kan weerstaan verminder je +het. Wij overwinnen de sociale onbewogenheid door het op te merken, en +lossen het op door er niet aan mee te doen.</p> + +<p> +Hier komt een zwakte in onze gemeenschap naar boven: de meeste +GNU/Linux-gebruikers hebben nog nooit gehoord van de vrijheidsidealen die de +ontwikkeling van GNU motiveerden, dus baseren zij hun keuzes nog steeds op +basis van gemak op de korte termijn in plaats van hun vrijheid. Dit maakt +hen kwetsbaar om meegetrokken te worden door sociale traagheid, zodat zij +onderdeel worden van die traagheid.</p> + +<p> +Om de kracht van onze gemeenschap te behouden moeten we praten over vrije +software en vrijheid—niet alleen over de praktische voordelen die +open-bron-aanhangers noemen. Naarmate meer mensen zich realiseren wat ze +moeten doen om de onbewogenheid te overwinnen, zullen we meer vooruitgang +boeken.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2007 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a>.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/11/26 14:27:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/software-literary-patents.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/software-literary-patents.html new file mode 100644 index 0000000..74cd3ae --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/software-literary-patents.html @@ -0,0 +1,305 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/software-literary-patents.nl.po"> + http://www.gnu.org/philosophy/po/software-literary-patents.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/software-literary-patents.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2012-06-10" --> +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/software-literary-patents.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Software Patenten en Literaire Patenten - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/software-literary-patents.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Software Patenten en Literaire Patenten</h2> + +<p>door <strong><a href="http://stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> + +<p> +<em>De originele versie van dit artikel is gepubliceerd in <cite>The +Guardian</cite>, of London, op 23 juni 2005. Dit ging in op de voorgestelde +“European software patent directive”.</em></p> + +<p> +Vele politici zullen blind stemmen; omdat ze geen programmeurs zijn +begrijpen ze ook het effect van een dergelijk software-patent niet. Ze +denken vaak dat een patent op grote lijnen hetzelfde werkt als +auteursrecht—wat niet zo is. Toen ik bijvoorbeeld in het openbaar +Patrick Devedjian, de Franse minister voor industrie, aansprak en hem vroeg +hoe Frankrijk zou stemmen, antwoordde Devedjian met een hartstochtelijk +betoog ter verdediging van het auteursrecht en prees daarbij Victor Hugo +voor zijn voortrekkersrol in het tot stand komen van dat recht. (De +misleidende term <a href="/philosophy/not-ipr.html"> “intellectueel +eigendom”</a> draagt bij aan de verwarring—één van +de redenen om het nooit te gebruiken.) +</p> + +<p> +Diegenen die gelijksoortige effecten verwachten van softwarepatenten als van +het auteursrecht begrijpen duidelijk de echte effecten van software patenten +niet. We kunnen Victor Hugo goed gebruiken om het verschil duidelijk te +maken. +</p> + +<p> +Een roman en een modern, complex, programma hebben zekere overeenkomsten: ze +zijn beide groot en bevatten veel ideeën. Laten we de analogie dus eens +doortrekken en aannemen dat het patentrecht zou worden toegepast op romans +uit 1800; laten we aannemen dat landen als Frankrijk het patenteren van +literaire ideeën had toegestaan. Wat voor effect zou dit gehad hebben +op het schrijven van Victor Hugo. Wat zou het effect zijn van literaire +patenten in plaats van het auteursrecht? +</p> + +<p> +Neem bijvoorbeeld de roman <cite>Les Misérables</cite> van Victor +Hugo. Omdat hij het geschreven heeft rust het auteursrecht op hem—en +niemand anders. Hij hoefde niet te vrezen dat een vreemde hem een proces aan +zou doen wegens het schenden van het auteursrecht en dit zou winnen. Dat is +onmogelijk omdat het auteursrecht alleen gaat over het werk van een auteur +en het alleen het kopiëren aan banden legt. Hugo had <cite>Les +Misérables</cite> niet gekopieerd en liep dus geen gevaar. +</p> + +<p> +Patenten werken anders. Patenten gaan over ideeën; ieder patent geeft +een monopolie op de uitvoer van een idee, die in het patent wordt +beschreven. Hier een voorbeeld van een hypothetisch literair patent: +</p> + +<ul> + <li>Idee 1: Een communicatieproces wat bij de lezer de verbeelding oproept van +een personage die reeds lang in de gevangenis zit en verbitterd raakt jegens +de maatschappij en de mensheid.</li> + + <li>Idee 2: Een communicatieproces als in idee 1 waarbij betreffend personage +vervolgens morele redding vindt via de goedheid van een ander.</li> + + <li>Idee 3: Een communicatieproces als in idee 1 en 2, waarbij het betreffende +personage tijdens het verhaal zijn naam wijzigt.</li> +</ul> + +<p> +Wanneer een dergelijk patent in 1862 had bestaan toen Les Misérables +werd gepubliceerd dan zou de roman inbreuk gemaakt hebben op alle drie de +ideeën omdat al deze dingen gebeurden met Jean Valjean, het personage +uit de roman. Er zou Victor Hugo een proces zijn aangedaan die hij zou +hebben verloren. De roman had daarmee verboden kunnen worden—feitelijk +gecensureerd— door de patenthouder. +</p> + +<p> +Laten we nog eens een ander hypothetisch literair patent onder de loep +nemen: +</p> + +<ul> + <li>Idee 1: Een communicatieproces wat bij de lezer de verbeelding oproept van +een personage die reeds lang in de gevangenis zit en vervolgens zijn naam +veranderd.</li> +</ul> + +<p> +Ook hier schendt <cite>Les Misérables</cite> het patent omdat ook +deze beschrijving op Jean Valjean slaat. En hier nog een hypothetisch +patent: +</p> + +<ul> + <li>Idee 1: Een communicatieproces wat bij de lezer de verbeelding oproept van +een personage dat moreel wordt gered en vervolgens zijn naam veranderd.</li> +</ul> + +<p> +Jean Valjean zou ook dit patent geschonden hebben. +</p> + +<p> +Deze drie patenten zouden allemaal betrekking hebben op het personage uit de +roman. Ze hebben overeenkomsten maar zijn niet precies hetzelfde. Ze zouden +dus alle drie tegelijk geldig kunnen zijn; alle drie patenthouders hadden +Victor Hugo een proces aan kunnen doen. En ieder van de drie had publicatie +kunnen verbieden van <cite>Les Misérables</cite>. +</p> + +<p> +Dit patent zou hier ook op van toepassing zijn: +</p> + +<ul> + <li>Idee 1: Een communicatieproces dat een personage presenteert wiens voornaam +dezelfde is als het laatste deel van zijn achternaam.</li> +</ul> + +<p> +middels de naam “Jean Valjean”, maar dit patent zou tenminste +makkelijk te omzeilen zijn. +</p> + +<p> +Je zou denken dat dit soort ideeën zo simpel zijn dat geen patentbureau +ze zou accepteren. Wij programmeurs staan echter regelmatig verbaasd van de +onnozelheid van de ideeën die echte softwarepatenten soms hebben. Het +Europees bureau voor patenten heeft bijvoorbeeld patenten uitgevaardigd op +de voortgangs maatstreep (“progress bar”) en een patent op het +aanvaarden van betalingen via credit cards. Dergelijke patenten zouden op de +lachspieren werken als ze niet zo gevaarlijk waren. +</p> + +<p> +Andere aspecten van <cite>Les Misérables</cite> hadden ook door +patenten getroffen kunnen worden. Er had bijvoorbeeld een patent kunnen +liggen op een fictieve beschrijving van de slag bij Waterloo. Of het gebruik +van Parijse accenten in fictie. Nog twee rechtszaken. Feitelijk is er geen +limiet aan het aantal patenten waarmee houders rechtszaken hadden kunnen +aanspannen tegen een roman als <cite>Les Misérables</cite>. En alle +patenthouders hadden aanspraak kunnen maken op een beloning voor de +literaire vooruitgang die hun ideeën vertegenwoordigden. Maar deze +hindernissen zouden geen literaire vooruitgang brengen, het zou ze alleen +maar tegenhouden. +</p> + +<p> +Een zeer algemeen patent had al deze eisen teniet kunnen doen. Stel je een +algemeen patent voor als het volgende: +</p> + +<ul> + <li>Een communicatieproces gestructureerd in een verhaal dat over vele +bladzijden wordt verteld.</li> + <li>Een verhaalstructuur die soms lijkt op een fuga of improvisatie</li> + <li>Intrige, uitgewerkt rond de confrontatie van diverse personages, waarbij +ieder beurtelings vallen voor elkaar zet.</li> + <li>Een verhaal dat meerdere lagen van de maatschappij beschrijft.</li> + <li>Een verhaal dat de mechanismen van samenzwering blootlegt.</li> + </ul> + + <p> Wie zouden de patenthouders zijn geweest? Het zouden andere romanschrijvers +geweest kunnen zijn, wellicht Dumas of Balzac die dergelijke romans +geschreven hebben—maar niet noodzakelijkerwijs. Het is niet nodig een +programma te maken om een software-idee te kunnen patenteren. Dus wanneer +onze literaire patenten hadden gewerkt volgens het echte patentsysteem dan +hadden de patenthouders geen romans hoeven te schrijven, of verhalen, of wat +dan ook—behalve patentaanvragen. Parasitaire patent-bedrijven, +bedrijven die niets maken maar alleen dreigen met rechtszaken, nemen in +aantal toe.</p> + + <p> Gegeven die algemene patenten zou Victor Hugo niet eens het stadium bereikt +hebben waarop hij zich zou kunnen afvragen voor welke patentschendingen hij +voor de rechter gesleept zou worden want hij zou niet eens de kans gehad +hebben een dergelijke roman zelfs maar in overweging te nemen.</p> + +<p>Deze analogie zou niet-programmeurs kunnen helpen in te zien wat +softwarepatenten kunnen aanrichten. Softwarepatenten gaan over snufjes, +zoals het definiëren van afkortingen in tekstverwerkers, of +herberekeningen in een rekenblad (“spreadsheet”). Patenten gaan +over algoritmen die programma's nodig hebben. Patenten gaan over bepaalde +delen van bestandsformaten, zoals de nieuwe formaten in Word van +Microsoft. Het video-formaat van MPEG 2 wordt beschermd door 39 +verschillende Amerikaanse patenten.</p> + +<p>Net zoals een roman veel diverse literaire patenten tegelijk kan schenden, +kan een programma hetzelfde doen met software-patenten. Het is dusdanig veel +werk om het aantal schendingen in een groot programma te achterhalen dat een +dergelijke studie slechts éénmaal is uitgevoerd. Een onderzoek +uit 2004 van Linux, de kernel van het GNU/Linux besturingssysteem, bracht +283 verschillende schendingen van Amerikaanse patenten aan het +licht. Oftewel, ieder van deze 283 patenten sloeg op een onderdeel van het +rekenproces dat je kunt vinden in de duizenden pagina's broncode van Linux.</p> + +<p> +De oplossing om ervoor te zorgen dat softwarepatenten de +softwareontwikkeling niet de nek om draait is simpel: sta de patenten niet +toe. +</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit artikel is opgenomen in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2005, 2007, 2008 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 20:35:06 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/speeches-and-interview.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/speeches-and-interview.html new file mode 100644 index 0000000..94f482d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/speeches-and-interview.html @@ -0,0 +1,493 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/speeches-and-interview.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Toespraken en interviews - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/speeches-and-interview.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<div id="education-content"> + +<!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.nl.html" --> +</div> + +<!-- id="education-content" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> +<!--#else --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> +<!--#endif --> +<!--#endif --> +<h2>Toespraken en interviews</h2> + +<blockquote><p> +Zie de <a href="https://www.fsf.org/tedx" >video-opname</a> (en <a +href="https://static.fsf.org/nosvn/RMS_Intro_to_FS_TEDx_Slideshow.odp">dia's</a>) +van de TEDx-toespraak van Richard Stallman in Genève, Zwitserland op +7 april 2014. +</p></blockquote> + +<p>Op deze pagina vind je andere opnamen van toespraken en interviews met +Stallman, in omgekeerde chronologische volgorde. Op <a +href="https://audio-video.gnu.org">https://audio-video.gnu.org</a> staan nog +meer opnamen van toespraken en andere evenementen van de Free Software +Foundation en het GNU-project.</p> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/rms-pour-une-societe-numerique-libre.html"><cite>Pour +une société numérique libre</cite></a>, uitgeschreven toespraak (in het +Frans) van een toespraak die RMS gaf bij het <cite>Médiathèque Aragon</cite> +in Choisy-le-Roi, Frankrijk, op 16 april 2016.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2015-07-10--rms--a-free-digital-society"><cite>A +Free Digital Society</cite></a>, video-opname van een toespraak die Richard +M. Stallman gaf bij Gerthsen-Hörsaal in Karlsruhe, Duitsland, op 10 juli +2015.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2015-05-27--rms--chania--greece">Video</a>- +en <a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/#2015-05-27--rms--chania--greece">audio</a>-opname +van een toespraak die Richard M. Stallman gaf op de Technische Universiteit +van Kreta, Chania, Griekenland, op 27 mei 2015.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2015-05-12--rms--logiciels-libres-et-l-education"><cite>Logiciels +Libres et l'éducation</cite> (in het Frans)</a>, video-opname van een +toespraak die Richard M. Stallman gaf in het Amphi Guilcher, Faculté Segalen +in Brest, Frankrijk, op 12 mei 2015.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2015-03-16--rms--free-software-and-your-freedom"><cite>Free +Software and Your Freedom</cite></a>, video-opname van een toespraak die +Richard M. Stallman gaf in het <cite>Grainger Auditorium</cite> in +Champaign-Urbana, Illinois, Verenigde Staten, op 16 maart 2015.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/#2014-12-29--rms--freedom-in-your-computer-and-in-the-net">Audio</a>- +en <a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2014-12-29--rms--freedom-in-your-computer-and-in-the-net">video</a>-opnamen +van <cite>Free Software in Your Computer and in the Net</cite>, een +toespraak die Richard M. Stallman gaf in het Congrescentrum in Hamburg, +Duitsland, op 29 december 2014.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2014-12-04--rms--por-una-sociedad-digital-libre"><cite>Por +una Sociedad Digital Libre</cite>(in het Spaans)</a>, een video-opname van +een toespraak die Richard M. Stallman gaf bij <cite>Salón de Actos</cite>, +<cite>Facultad de Informática de la Universidad Complutense de +Madrid</cite>, Madrid, Spanje, op 4 december 2014.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/#2014-11-21--rms--internet-le-logiciel-libre-et-l-entreprise-libertes-sans-frontiere"><cite>Le +logiciel libre et ta liberté</cite> (in het Frans)</a>, audio-opname van een +toespraak die Richard M. Stallman gaf in Parijs, Frankrijk, op 21 november +2014.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2014-11-07--rms--copyright-vs-community"><cite>Copyright +vs. Community</cite></a>, video-opname van een toespraak die Richard +M. Stallman gaf in <cite>Hoffman Hall</cite>, <cite>Portland State +University in Portland</cite>, Oregon, Verenigde staten, op 7 november 2014.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2014-10-17-libre-software-libre-education"><cite>Libre +Software, Libre Education</cite></a>, video-opname van een toespraak die +Richard M. Stallman gaf in de <cite>Butler Library</cite>, Columbia +Universiteit in New York, Verenigde staten, op 17 oktober 2014.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2014-10-14--stallman--uga"><cite>Should +We Have More Surveillance Than the USSR?</cite></a>, video-opname van een +toespraak die Richard M. Stallman gaf bij <cite>The University of Georgia +Chapel in Athens</cite>, Georgia, Verenigde Staten, op 14 oktober 2014.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2014-07-06--rms--le-logiciel-libre-et-ta-liberte"><cite>Le +logiciel libre et ta liberté</cite> (in het Frans)</a>, video-opname van een +toespraak die Richard M. Stallman gaf bij de <cite>Esplanade Charles de +Gaulle</cite> in Montpellier, Frankrijk, op 6 juli 2014.</li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2014-05-11--rms--a-free-digital-society"><cite>A +Free Digital Society</cite></a>, video-opname van een toespraak die Richard +M. Stallman gaf bij de <cite>National Chi Nan University</cite> in Puli, +Nantou, Taiwan, op 11 mei 2014.</li> + + <li><a +href="https://archive.org/details/RichardStallmanInterviewByJustinHall201403"><cite> +Freedom, Malware & Cannibalism</cite></a>, video-opname van een +interview door Justin Hall in maart 2014.</li> + + <li><a href="/philosophy/rms-patents.html"><cite>Solutions to the Software +Patent Problem</cite></a>, een toespraak die Richard Stallman gaf in het +Locatelli Center, Santa Clara University, in november 2012.</li> + + <li><a href="http://hackerpublicradio.org/eps.php?id=1116"> Audio-opname van +Richard Stallman ondervraagd door Hacker Public Radio</a> op 12 november +2012</li> + + <li><a href="https://audio-video.gnu.org/video/#2012-RMS-SFD-Iran">Welcome to +Software Freedom Day</a>, video-opname van een toespraak gegeven door +Richard M. Stallman op het kantoor van de Free Software Foundation office in +Boston, Massachusetts, Verenigde Staten, op 11 september 2012 voor de Iran +Software Freedom Day.</li> + + <li><a href="/philosophy/ough-interview.html">Richard Stallman ondervraagd door +Theodoros Papatheodorou</a>, transcriptie van een vraaggesprek in mei 2012.</li> + +<li>Richard Stallman was <a +href="http://liberte-info.net/interviews/richard_stallman.html"> ondervraagd +door Medhi op 14 mei 2012.</a></li> + + <li><a +href="https://audio-video.gnu.org/video/#2012-02-29--rms--free-software-and-your-freedom">Free +Software and Your Freedom</a>, video-opname van een toespraak gegeven door +Richard M. Stallman bij XIX SINFO, Instituto Superior Técnico in Lissabon, +Portugal, op 29 februari 2012.</li> + + <li><a href="/philosophy/rms-aj.html">RMS on Alex Jones Show</a>, transcriptie +van een vraaggesprek op 19 januari 2012.</li> + + <li><a href="/philosophy/free-digital-society.html">A Free Digital Society</a>, +transcriptie van een toespraak door <a +href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/the-law-of-success-2.html">The Law of Success 2.0: An +Interview with Richard Stallman</a>, met Haegwan Kim, geplaatst op 4 +november 2010.</li> + + <li><a href="http://www.greenleft.org.au/node/45532">Richard Stallman en de +vrijesoftwarebeweging</a>, transcriptie van een vraaggesprek met <a +href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/rms-on-radio-nz.html">RMS on Radio New Zealand</a>. +Transcriptie van een vraaggesprek met Richard Stallman, oktober 2009.</li> + + <li><a href="/philosophy/copyright-versus-community.html" id="StallmanTalkLSM"> +Copyright versus community in the age of computer networks</a>: is een +onverkortte versie van een keynote door <a href="http://www.stallman.org"> +Richard Stallman</a> op het LIANZA Conference in Christchurch +(Nieuw-Zeeland), 12 Oktober 2009.</li> + + <li><a href="/philosophy/danger-of-software-patents.html">Het gevaar van +softwarepatenten</a>, transcriptie van een toespraak door <a +href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>.</li> + + <li><a +href="http://broadcast.oreilly.com/2009/04/stallman-discusses-free-softwa.html">Transcriptie +van een vraaggesprek met Richard Stallman</a> door Federico Biancuzzi voor +O'Reilly Media. Naast een uitgebreide discussie over Vrije +Software-licenties gaat het interview over kwesties zoals de geschiedenis en +huidige activiteiten van de FSF, het verspreiden van DMCA-achtige wetten +over de hele wereld, softwarepatenten en de noodzaak van vrije +stuurprogramma's voor apparaten.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20111114124839/http://nb.inode.co.nz/articles/rmsrnz/index.html">Transcriptie +van een interview</a> met Richard Stallman voor Radio New Zealand, door Kim +Hill op 9 augustus 2008. Het interview gaat over vele onderwerpen — +vrije software, het ontstaan van de vrijesoftwarebeweging, de misleidende +term “intellectueel eigendom”, Google's diensten en het +auteursrecht in Nieuw Zeeland.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20090516000904/http://www.zeuux.org/philosophy/billxu-rms-fsm-ancient-to-gplv2.html"> +De vrijesoftwarebeweging: van Genesis tot de GNU GPL versie 2</a>, een +interview met Richard Stallman door Bill Xu (<a +href="http://web.archive.org/web/20100621084138/http://www.zeuux.org/philosophy/billxu-rms-fsm-ancient-to-gplv2.cn.html">Chinese +versie</a> ook beschikbaar).</li> + + <li><a href="https://audio-video.gnu.org/video/copy_vs_comm.ogg">Video-opname +van de toespraak <cite>Copyright vs. Community</cite></a> met een <a +href="https://audio-video.gnu.org/video/copy_vs_comm.txt">korte +omschrijving</a>, gegeven door Richard Stallman op 5 juli 2007 in +Mississauga, Ontario, Canada.</li> + + <li><a href="/philosophy/rms-kol.html">Uitgeschreven toespraak</a> van <a +href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a> over vrije software en +de West-Bengaalse overheid in Calcutta in augustus 2006.</li> + + <li><a href="http://archive.org/details/QuestionsPleaseOnFreeSoftware">Jonathan +Roberts heeft een vraaggesprek met Richard Stallman en anderen</a> over +vrije software.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20090907065901/http://www.zeuux.org/law/billxu-rms-drm.html">Bill +Xu vraagt Richard Stallman over DRM</a>. Ook te lezen <a +href="http://web.archive.org/web/20100621070721/http://www.zeuux.org/law/billxu-rms-drm.cn.html">in +het Chinees</a>.</li> + + <li>Eben Moglen, <a href="http://punkcast.com/964/">Free Software and Free +Media</a>, aan de Jefferson Market Library in New York, New York, 3 mei 2006 +voor de Metropolitan NY Chapter of the Internet Society</li> + + <li><a href="http://www.countercurrents.org/stallman201205.htm"> Richard +Stallman ondervraagd</a> door Justin Podur over <cite>Free Software as a +Social Movement</cite>, 1 december 2005</li> + + <li><a href="http://www.onlamp.com/pub/a/onlamp/2005/09/22/gpl3.html">Richard +Stallman ondervraagd</a> door Federico Biancuzzi, over het belang van de +GPL, voor ONLamp.com, 22 september 2005</li> + + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20180628165142/http://wm-eddie.info/rms.html">Presentatie +van het doel en de filosofie van het GNU-besturingssysteem</a> door <a +href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a> aan de Universiteit van +Pittsburgh, 7 april 2005 </li> + + <li><a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>'s <a +href="https://web.archive.org/web/20050517082933/http://www.ofb.biz/modules.php?name=News&file=article&sid=353"> +interview</a> met Timothy R. Butler over “De huidige status van +GNU/Linux”, op 31 maart 2005.</li> + + <li><a href="/philosophy/rms-kernel-trap-interview.html">Vraaggesprek met +Richard Stallman</a> door Jeremy Andrews in 2005.</li> + + <li><a href="/philosophy/google-engineering-talk.html"><cite>GNU & The Free +Software Foundation</cite></a>, een Engineering Tech Talk bij Google door <a +href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>, 2004.</li> + + <li><a href="/philosophy/nit-india.html">Afschrift van een toespraak</a> gegeven +door <a href="http://www.stallman.org"> Richard M. Stallman</a> bij het +National Institute of Technology, Trichy, India, 17 Februari 2004.</li> + +<li><a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>'s <a +href="http://web.archive.org/web/20050310003435/http://www.neteconomie.com/perl/navig.pl/neteconomie/infos/article/20041208104640"> +interview met NetEconomie.com [gearchiveerde pagina]</a> (in het frans) 10 +December 2004</li> + + <li><a href="/philosophy/patent-practice-panel.html">Afschrift van een +groeps-presentatie</a>, <cite>New developments in patent practice: assessing +the risks and cost of portfolio licensing and hold-ups</cite>, gegeven door +Daniel B. Ravicher als directeur van het Public Patent Foundation op +woensdag 10 November 2004, tijdens een conferentie, georganiseerd door de +Foundation for a Free Information Infrastructure (FFII) in Brussel, +België</li> + +<li><a href="http://www.ariel.com.au/a/rms-unsw.html">Samenvatting van een +toespraak</a> gegeven door <a href="http://www.stallman.org">Richard +M. Stallman</a> over softwarepatenten op 14 oktober 2004.</li> + +<li><a href="/philosophy/rms-interview-edinburgh.html">Interview</a> met Richard +Stallman die plaatsvond aan de informatica-faculteit van Edinburgh +University, op 27 mei 2004. Oorspronkelijk gepubliceerd bij Indymedia. De +meeste vragen gaan over de relatie tussen de vrijesoftwarebeweging en andere +sociale bewegingen, en de afwijkende normen en waarden van de “open +bron”-campagne.</li> + +<li><a +href="http://web.archive.org/web/20040603002019/http://laurel.datsi.fi.upm.es/~fsanchez/rms/" +> Webpagina met interviews/audio/video van toespraken in Madrid (mei 2004) +[gearchiveerde pagina]</a> gegeven door <a +href="http://www.stallman.org">Richard M. Stallman</a> (site is in het +Spaans) + </li> + +<li><a href="/philosophy/moglen-harvard-speech-2004.html" >Uitgeschreven +toespraak</a> over auteursrecht en SCO, gegeven door <a +href="http://emoglen.law.columbia.edu/" >Prof. Eben Moglen</a> aan Harvard +op 23 februari 2004.</li> + +<li><a href="/philosophy/wsis-2003.html">Uitgeschreven toespraak</a> over vrije +software en duurzame ontwikkeling, gegeven door <a +href="http://www.stallman.org">Richard M. Stallman</a>op de WSIS, 16 juli +2003.</li> + +<li><a href="/philosophy/rieti.html">Uitgeschreven toespraak</a> gegeven door <a +href="http://www.stallman.org">Richard M. Stallman</a>, 21 April 2003.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/bradley-m-kuhn-software-freedom-and-the-gnu-generation-07-2002.ogg"> +Geluidsopname van de toespraak, <cite>Software Freedom and the GNU +Generation</cite>, gegeven door Bradley M. Kuhn</a> 22 April 2003.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-cambridgeuni-england2002.ogg">Geluidsopname +van de toespraak, <cite>Software Patents:Obstacles to software +development</cite>, gegeven door Richard M. Stallman aan de Universiteit van +Cambridge, Engeland</a> 25 Maart 2002. Een <a +href="/philosophy/software-patents.html">uitgeschreven versie van de +toespraak</a> is ook beschikbaar.</li> + +<li><a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a> interview uit 2002, +een gesprek over <a href="/philosophy/rms-hack.html">de gemeenschap van +hackers en hun ethiek</a>, dit interview is ook <a +href="http://web.archive.org/web/20100903110335/http://www.uta.fi/~fiteva/rms_int_fi.html">beschikbaar +in het Fins</a> [gearchiveerd].</li> +<li><a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>'s <a +href="https://web.archive.org/web/20030314184246/http://www.mytech.it/mytech/internet/art006010045404.jsp"> +interview, <cite>Perché l'open source non è tutto</cite>, in +het Italiaans,</a> met de Mytech-website, 22 april 2003. (De titel is: +<cite>Waarom open bron niet alles is</cite>.)</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-qmul-london2002.ogg">Geluidsopname +van de toespraak, <cite>Copyright vs Community in the age of computer +Networks</cite>, gegeven door Richard M. Stallman aan de Queen Mary +Universiteit van London, Engeland</a> 12 februari 2002.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/francais/rms-speech-paris-30-jan-2002.ogg">Geluidsopnames +in het Frans van de toespraak, <cite>l'éthique du système +GNU/Linux et de la communauté des logiciels libres, les tâches +à accomplir et les risques à envisager</cite>, gegeven door +Richard M. Stallman bij Linux Expo 2002</a>, CNIT de la Défense, +(Parijs, Frankrijk), op 30 januari 2002. Een <a +href="/philosophy/2002-linuxexpo-paris.fr.html">transcriptie van de +toespraak</a> is beschikbaar.</li> + +<li><a +href="http://www.april.org/actions/rms/20011120/stream.html">Geluidsopnames +en gedeeltelijk op schrift gestelde </a>toespraak gegeven door <a +href="http://www.stallman.org">Richard M. Stallman</a> bij de Franse +nationale assemblee op 20 november 2001.</li> + +<li><!-- (Content is removed, the site shows 'Page Not Found' - 25-Mar-2011 - shailesh) Also, the MEC has posted an <a href="http://www.mec.ac.in/events/rms/"> +audio recording and transcript</a> at their website.--> +<a href="/philosophy/stallman-mec-india.html">Uitgeschreven toespraak, +<cite>The Danger of Software Patents</cite></a> door <a +href="http://www.stallman.org">Richard M. Stallman</a> gegeven aan +Government Model Engineering College, India op 24 juli 2001. </li> + +<li><a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>'s <a +href="/philosophy/luispo-rms-interview.html"> interview</a> over vrije +software in het zakenleven met Louis Suarez-Potts in Mei 2001.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-nyu2001.ogg">Geluidsopname +van de toespraak, <cite>Free Software: Freedom and Cooperation</cite>, +gegeven door Richard M. Stallman op de Universiteit van New York</a>. Een +<a href="/events/rms-nyu-2001-transcript.html">uitgeschreven versie van de +toespraak</a> is ook beschikbaar.</li> + +<li><a href="/philosophy/copyright-and-globalization.html">Uitgeschreven +toespraak, <cite>Copyright and Globalization in the Age of Computer +Networks</cite>, gegeven door Richard M. Stallman op het MIT</a>.</li> + +<li><a href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-mit2001.ogg">Audio +recording of a speech, <cite>Copyright and Globalization in the Age of +Computer Networks</cite>, gegeven door Richard M. Stallman op het MIT</a>.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-arsdigita2001.ogg">Geluidsopname +van de toespraak, <cite>The Free Software Movement and the GNU/Linux +Operating System</cite>, gegeven door Richard M. Stallman op de ArsDigita +Universiteit</a>.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-slovenia-2000.ogg">Geluidsopname +van de toespraak, <cite>The Free Software Movement and the GNU/Linux +Operating System</cite>, gegeven door Richard M. Stallman in Auditorium +Smelt, Ljubljana, Slovenia</a>.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-linuxtag2000.ogg">Geluidsopname +van de toespraak, <cite>The Free Software Movement and the GNU/Linux +Operating System</cite>, gegeven door Richard M. Stallman op LinuxTag +2000</a>.</li> + +<li><a href="/philosophy/copyright-versus-community-2000.html"><cite>Copyright +versus Community in the Age of Computer Networks</cite></a>, uitgeschreven +toespraak van Richard Stallman, 2000.</li> + +<li><a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/rms-speech-cglug2000.ogg">Geluidsopname +van de toespraak, <cite>The Free Software Movement and the GNU/Linux +Operating System</cite>, gegeven door Richard M. Stallman op de Universiteit +van Cincinnati</a>.</li> + + <li><a href="http://www.april.org/actions/rms/10111998/texte.html">Verslag (in +het frans)</a> van een toespraak van <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> aan de Universiteit van +Parijs uit 1998.</li> + <li><a href="/philosophy/greve-clown.en.html">Engelse vertaling van een +toespraak</a> over de geschiedenis en de beginselen van het GNU-project, in +1998 gegeven door Georg Greve, op de GNU/Linux Cluster “CLOWN” +in Duitsland. (<a href="/philosophy/greve-clown.de.html">Het Duitse +origineel</a>).</li> + <li><a href="/gnu/byte-interview.html">Interview uit BYTE</a> van juli 1986 met +<a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> over de ontwikkeling +van het GNU-systeem.</li> + <li>Een <a href="/philosophy/stallman-kth.html">toespraak</a> gehouden door <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> in 1986 aan het +Koninklijk Instituut voor de Technologie van Zweden, over de +hacker-gemeenschap en de vroege dagen van de vrijesoftwarebeweging.</li> + +<li>Er zijn twee andere opnames van <a +href="https://audio-video.gnu.org/audio/francais"> interviews in het +Frans</a> bij audio-video.gnu.org.</li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996-2013, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/27 16:58:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/stallmans-law.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/stallmans-law.html new file mode 100644 index 0000000..92d8a91 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/stallmans-law.html @@ -0,0 +1,96 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/stallmans-law.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De wet van Stallman - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/stallmans-law.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De wet van Stallman</h2> + +<p>Nu dat bedrijven de samenleving domineren en de wetten voorschrijven, geeft +elke vooruitgang of verandering in de technologie hen een nieuwe kans om hun +gebruikers verder te beperken of te misbruiken.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2012, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/02/23 19:29:10 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/sun-in-night-time.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/sun-in-night-time.html new file mode 100644 index 0000000..e7d0f5d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/sun-in-night-time.html @@ -0,0 +1,167 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/sun-in-night-time.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het Merwaardige Incident van Sun in de Nacht - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/sun-in-night-time.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het Merwaardige Incident van Sun in de Nacht</h2> + +<p><i>We laten deze pagina intact om historische redenen maar vanaf December +2006 is Sun al bezig om <a +href="http://www.fsf.org/news/fsf-welcomes-gpl-java.html">zijn Java platform +onder de GNU GPL uit te brengen</a>. Wanneer dit zijn beslag heeft +verwachten we dat Sun's Java vrije software zal zijn.</i></p> + + <p> + door <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a><br /> + 24 Mei 2006. + </p> + + <p> + Onze gemeenschap gonsde van de geruchten dat Sun zijn implementatie van Java +vrije software had gemaakt (of “open source”). Leiders binnen +de gemeenschap hebben Sun ook al publiekelijk bedankt voor deze +bijdrage. Wat is die nieuwe bijdrage van Sun aan de FLOSS gemeenschap? + </p> + + <p> + Niets. Helemaal niets—en dat maakt de reactie op dit non-gebeuren zo +merkwaardig. + </p> + + <p> + De Java implementatie van Sun blijft private software, net als hiervoor. Het +komt niet in de buurt van de voorwaarden voor <a href= +"/philosophy/free-sw.html">vrije software</a>, of de bijna identieke maar +minder strikte voorwaarden voor open source. De broncode is alleen +beschikbaar onder een geheimhoudingsovereenkomst. + </p> + + <p> + Dus wat heeft Sun nu eigenlijk gedaan? Het heeft voor een eenvoudiger +verspreiding van de binaire code van zijn Java platform gezorgd. Met deze +wijziging in de licentie kunnen GNU/Linux distributies nu het niet-vrije +Java platform meenemen, net zoals sommigen nu al de niet vrije nVidia +stuurprogramma's meenemen. Maar dit kan alleen wanneer die distributie +niet-vrij wordt gemaakt. + </p> + + <p> + Ironisch genoeg heeft de licentie van Sun een voorwaarde die gebruikers +juist zal tegenhouden om deze niet-vrije component voetstoots te accepteren: +de licentie staat erop dat de distributeur van het besturingssysteem +expliciet toestemming krijgt van de gebruiker voordat het geïnstalleerd +mag worden. Wat betekent dat het besturingssysteem niet stilletjes het Java +platform van Sun mag installeren zonder gebruikers erop te attenderen dat ze +niet-vrije software krijgen, zoals sommige GNU/Linux distributies doen met +het nVidia stuurprogramma. + </p> + + <p> + Wanneer je het persbericht van Sun goed leest zul je zien dat het klopt met +de beweringen die we hier doen. Het zegt niet dat het Java platform van Sun +vrije software is noch open source. Het voorspelt alleen dat het platform +“alom verkrijgbaar” zal zijn op “de belangrijkste open +source platformen”. Verkrijgbaar echter als private software, op +voorwaarden die je je vrijheid ontzeggen. + </p> + + <p> + Waarom riep dit non-gebeuren een dergelijke grote en verwarde reactie op? +Wellicht omdat mensen dit soort persberichten niet zorgvuldig genoeg +lezen. Sinds men de term “open source” (open bron, als in open +broncode) heeft bedacht zijn er bedrijven geweest die een manier zochten om +deze term en de naam van hun product in één zin te verwerken +(ze lijken dit niet te doen met “vrije software”, hoewel ze dat +zouden kunnen doen wanneer ze dat willen). De oppervlakkige lezer ziet de +twee begrippen vlak bij elkaar gebruikt worden en zal abusievelijk aannemen +dat het ene over het andere gaat. + </p> + + <p> + Sommigen geloven dat dit non-gebeuren een teken is van verkennende stappen +van Sun om uiteindelijk te komen tot het uitbrengen van een vrije versie van +hun Java platform. Laten we hopen dat Sun dit op een dag doet. We zouden dat +van harte verwelkomen maar bewaren onze waardering voor de dag dat dit ook +daadwerkelijk gebeurd. In de tussentijd ligt de <a href= +"/philosophy/java-trap.html">Java Valstrik</a> nog steeds op de loer voor +programmeurs die geen voorzorgsmaatregelen treffen. + </p> + + <p> + Wij blijven binnen het GNU project de <a href= +"http://gcc.gnu.org/java/">GNU Compiler voor Java en GNU Classpath</a> +ontwikkelen; we hebben het afgelopen jaar veel vooruitgang geboekt en dus is +ons vrije platform voor Java al opgenomen in veel belangrijke distributies +van GNU/Linux. Als je Java wilt draaien en vrijheid hebt, sluit je dan bij +ons aan en kom helpen. + </p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2006 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/surveillance-vs-democracy.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/surveillance-vs-democracy.html new file mode 100644 index 0000000..dc37808 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/surveillance-vs-democracy.html @@ -0,0 +1,657 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/surveillance-vs-democracy.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Hoeveel controle kan onze democratie verdragen? - GNU-project - Free +Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +#intro { margin: 2em auto 1.5em; } +.pict.wide { width: 23em; } +.pict p { margin-top: .2em; } +@media (min-width: 55em) { + #intro { max-width: 55em; } + .pict.wide { margin-bottom: 0; } +} +--> +</style> + +<!-- GNUN: localize URL /graphics/dog.small.jpg --> +<!--#include virtual="/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2 class="center">Hoeveel controle kan onze democratie verdragen?</h2> + +<p class="byline center">door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<!-- rms: I deleted the link because of Wired's announced + anti-ad-block system --> +<blockquote class="center"><p>Een variant van dit artikel is voor het eerst gepubliceerd in Wired in +oktober 2013.<br /> +</p></blockquote> + +<div class="article"> + +<div id="intro"> +<div class="pict wide"> +<a href="/graphics/dog.html"> +<img src="/graphics/dog.small.jpg" alt="Striptekening van een hond, die zich verwondert over de drie advertenties +die op zijn computerscherm opdoemen..." /></a> +<p>“Hoe weten ze dat ik een hond ben?”</p> +</div> + +<p>Met dank aan de onthullingen van Edward Snowden weten we dat de rechten van +de mens worden verdrukt door het huidige toezicht. De herhaalde intimidatie +en vervolging van dissidenten, bronnen en journalisten in de Verenigde +Staten en daarbuiten leveren het bewijs. We moeten het niveau van algemene +controle verminderen, maar hoe veel? Wat is het <em>maximum toelaatbare +niveau van controle</em> waar we zeker niet overheen mogen gaan? Dat is het +punt waarop de hoeveelheid controle begint te knagen aan het functioneren +van onze democratie, waarbij klokkenluiders (zoals Snowden) al snel worden +opgepakt.</p> +</div> +<div class="columns" style="clear:both"> +<p>Wij, het volk, zijn afhankelijk van klokkenluiders die <a +href="https://www.eff.org/deeplinks/2013/11/reddit-tpp-ama">ons vertellen +wat de overheid aan het doen is</a> als het gaat om overheidsgeheimen. Het +huidige toezicht bedreigt mogelijke klokkenluiders, wat betekent dat dit +toezicht te veel is. Om onze democratische zeggenschap over de overheid te +herstellen, moeten we de mate van toezicht terugbrengen naar een punt waarop +klokkenluiders erop kunnen vertrouwen dat zij veilig zijn.</p> + +<p>Het gebruiken van vrije software, <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">waar ik al 30 jaar +voor pleit</a>, is de eerste stap op weg naar zeggenschap over onze digitale +levens, inclusief het tegengaan van te veel toezicht. We kunnen niet-vrije +software niet vertrouwen; de NSA <a +href="https://web.archive.org/web/20130622044225/http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/how-can-any-company-ever-trust-microsoft-again/index.htm">gebruikt</a> +en <a +href="http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security">maakt</a> +zelfs veiligheidsgaten in niet-vrije software om onze eigen computers en +routers binnen te dringen. Vrije software geeft ons zeggenschap over onze +computers, maar <a href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/">dat +beschermt onze privacy niet als we ons op het internet begeven</a>.</p> + +<p>Er worden <a +href="http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-patriot-act-author-bill">wetten +voorgesteld om in de VS de “nationale surveillance-krachten in te +perken”</a>, maar deze wetgeving baseert zich op beperking van het +<em>gebruik</em> van onze virtuele dossiers door de overheid. Wanneer +“de klokkenluider pakken” genoeg reden is om een klokkenluider +te identificeren, wordt hij niet genoeg beschermd. We moeten verder gaan.</p> +</div> + +<h3 class="subheader" style="clear: both">De bovengrens van controle in een democratie</h3> + +<div class="columns"> +<p>Als klokkenluiders geen strafbare feiten en leugens meer durven onthullen +verliezen we de laatste zeggenschap over onze overheid en organisaties. Dat +is waarom toezicht, waarbij de overheid kan uitzoeken met wie een journalist +heeft gepraat, te veel toezicht is—meer dan een democratie kan +verdragen.</p> + +<p>Een naamloze overheidsambtenaar in de VS vertelde in 2011 aan journalisten +dat de <a +href="http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river">VS +verslaggevers niet zou dagvaarden omdat “We toch weten met wie je +praat.”</a> Soms <a +href="http://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-press">worden +opnames van telefoongesprekken van journalisten opgevraagd</a> om dit uit te +zoeken, maar Snowden heeft ons laten zien dat ze in feite de hele tijd +opnames van iedereen in de VS opvragen, <a +href="https://www.theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-data-court-order">van +Verizon</a> en <a +href="http://www.marketwatch.com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07">ook +andere bedrijven</a>.</p> + +<p>De oppositie en dissidenten moeten geheimen kunnen hebben voor de overheid +die vieze spelletjes met ze speelt. De ACLU (American Civil Liberties Union) +heeft laten zien hoe de overheid van de VS <a +href="http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf">vredige, dissidente +groepen systematisch infiltreert</a> onder het voorwendsel dat zich bij die +groepen mogelijk terroristen zouden kunnen bevinden. Het punt waarop +overheidstoezicht te veel is, is het punt waarop de overheid er achter kan +komen wie met een bekende journalist of dissident heeft gesproken.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">Eenmaal verzamelde informatie zal worden misbruikt</h3> + +<div class="columns"> +<p id="willbemisused">Als mensen erkennen dat het niveau van overheidstoezicht te hoog is, is de +eerste reactie de toegang tot verzamelde gegevens in te perken. Dat klinkt +mooi, maar zal het probleem zelfs niet een beetje oplossen, zelfs als we +aannemen dat de overheid de regels naleeft. (De NSA heeft de FISA-rechtbank +misleid, die zei dat het <a +href="http://www.wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/">niet in +staat was om de NSA te controleren</a>.) Verdenking van een strafbaar feit +zal reden zijn tot toegang, dus wanneer een klokkenluider beschuldigd wordt +van “spionage”, zal het vinden van de “spion” een +excuus vormen om toegang te krijgen tot het verzamelde materiaal.</p> + +<p>Bovendien zullen overheidsambtenaren die gegevens misbruiken voor +persoonlijke doeleinden. Sommige NSA-agenten <a +href="http://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems">hebben +toezichtgegevens van de VS gebruikt om hun geliefden te +volgen</a>—geliefden in het verleden, heden of waar ze op +hoopten— een praktijk die bekend staat als “LOVEINT”. De +NSA zegt dat het deze praktijk een aantal keer heeft gevonden en bestraft; +we weten echter niet hoe vaak het is gebeurd waarbij dader niet was +gepakt. Maar deze gebeurtenissen zouden ons niet mogen verbazen, omdat de +politie <a +href="https://web.archive.org/web/20160401102120/http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm#.V_mKlYbb69I">haar +toegang tot nummerplaten heeft gebruikt om een aantrekkelijk iemand te +volgen</a>, een praktijk die bekend staat als “achtervolg een plaat +voor een afspraakje”. Deze praktijk komt nog vaker voor met <a +href="https://theyarewatching.org/issues/risks-increase-once-data-shared">nieuwe +digitale systemen</a>. In 2016 was de openbaar aanklager beschuldigd van het +namaken van handtekeningen van rechters om toestemming te krijgen voor het +<a +href="http://gizmodo.com/government-officials-cant-stop-spying-on-their-crushes-1789490933"> +aftappen van iemand die het slachtoffer was van een romantische +obsessie</a>. De AP weet van <a +href="https://apnews.com/699236946e3140659fff8a2362e16f43">veel meer +voorbeelden in de VS</a>. +</p> + +<p>Toezicht-gegevens zullen altijd worden gebruikt voor andere doeleinden, +zelfs als dit verboden is. Als de gegevens eenmaal zijn verzameld en de +overheid de mogelijkheid heeft om toegang te krijgen, kan het die gegevens +op verschillende manieren misbruiken. Voorbeelden laten dit zien, zoals in +<a +href="http://falkvinge.net/2012/03/17/collected-personal-data-will-always-be-used-against-the-citizens/">Europa</a> +en in <a +href="https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_American_internment">de VS</a>. +</p> + +<p>Het is ook waarschijnlijk dat persoonlijke gegevens, die worden verzameld +door de overheid, door krakers worden verkregen die de beveiliging van de +servers hebben omzeild, zelfs door <a +href="https://www.techdirt.com/articles/20150612/16334231330/second-opm-hack-revealed-even-worse-than-first.shtml">krakers +die voor vijandelijke landen werken</a>.</p> + +<p>Overheden kunnen massale surveillance-mogelijkheden gemakkelijk gebruiken om +<a +href="http://www.nytimes.com/2015/06/22/world/europe/macedonia-government-is-blamed-for-wiretapping-scandal.html">de +democratie rechtstreeks uit te hollen</a>.</p> + +<p>Totaal overheidstoezicht maakt het mogelijk dat de overheid een massale +volgactie start tegen elke willekeurige persoon. Om de persvrijheid en +democratie veilig te stellen, moeten we het verzamelen van gegevens die +gemakkelijk voor de overheid toegankelijk is, beperken.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">Goede privacy-bescherming moet technisch zijn</h3> + +<div class="columns"> +<p>De Electronic Frontier Foundation en andere organisaties stellen een aantal +juridische regels voor die zijn ontworpen om <a +href="https://en.necessaryandproportionate.org/text">het misbruik van +massale surveillance te voorkomen</a>. Deze principes bevatten cruciale, +expliciete en juridische bescherming voor klokkenluiders; deze zouden +voldoende moeten zijn om de democratische vrijheden te beschermen—als +deze compleet worden aangenomen en zonder enige uitzondering altijd worden +doorgevoerd.</p> + +<p>Zulke wettelijke bescherming is echter wankel: zoals de recente geschiedenis +ons laat zien, kan een dergelijke wet worden teruggedraaid (zoals in de FISA +Amendement-wet), opgeschort, of <a +href="http://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html">genegeerd</a>.</p> + +<p>Tegelijkertijd zal de populist de gebruikelijke smoezen gebruiken als reden +voor totaal toezicht; elke terroristenaanval, zelfs eentje waarbij slechts +een handvol mensen omkomt, kan hiervoor worden aangegrepen.</p> + +<p>Als toegangsbeperkingen tot gegevens terzijde worden geschoven, zal het zijn +alsof die beperkingen nooit hebben bestaan. Dossiers die in al die jaren +zijn opgebouwd, zouden plotseling beschikbaar komen voor misbruik door de +overheid en zijn instellingen, en als ze door bedrijven zijn verzameld, ook +voor hun misbruik. Als we echter stoppen met het verzamelen van dossiers +over iedereen, zouden die dossiers niet bestaan, en is het niet mogelijk om +ze achteraf samen te stellen. Een nieuwe ondemocratische regering zou +overheidstoezicht van de grond af aan op moeten zetten, en het zou pas vanaf +die datum kunnen beginnen met gegevens verzamelen. Het opschorten of +tijdelijk negeren van de wet op toegang tot gegevens zou in zo'n situatie +nauwelijks zin hebben.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">Wees om te beginnen geen dwaas</h3> + +<div class="columns"> +<p>Om privacy te hebben moet je het het niet weggooien: de eerste die jouw +privacy moet beschermen ben jij. Vermijd het kenbaar maken van jezelf aan +websites, verbind met hen via Tor, en gebruik een browser die er voor zorgt +dat websites hun bezoekers niet kunnen volgen. Gebruik de GNU Privacy Guard +om de inhoud van je e-mail te versleutelen. Betaal contant voor dingen.</p> + +<p>Bewaar je eigen gegevens; sla jouw gegevens niet op op een +“gemakkelijke” server van een bedrijf. Het is echter wel veilig +om je reservekopieën toe te vertrouwen aan een commerciële dienst, +wanneer je de bestanden in een archief hebt gezet en het hele archief +inclusief de bestandsnamen versleutelt, met vrije software op je eigen +computer, voordat je het archief daar naartoe uploadt. </p> + +<p>In het belang van je privacy moet je niet-vrije software vermijden. Met +niet-vrije software geef je anderen controle over jouw computeractiviteiten; +daarmee is het <a +href="/malware/proprietary-surveillance.html">waarschijnlijk dat het jou +bespioneert</a>. Vermijd ook <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">service als +softwarevervanging (SaaSS)</a>; buiten het uit handen geven van controle +over jouw computeractiviteiten, vereist het ook dat je al jouw gegevens aan +een server overhandigt.</p> + +<p>Bescherm ook de privacy van je vrienden en kennissen. <a +href="http://bits.blogs.nytimes.com/2014/05/21/in-cybersecurity-sometimes-the-weakest-link-is-a-family-member/">Geef +hun persoonlijke informatie niet weg</a> behalve hoe je contact met hen kunt +opnemen, en geef geen enkele website jouw lijst van telefoon- of +e-mailcontactpersonen. Vertel een bedrijf zoals Facebook geen dingen over je +vrienden die zij misschien niet in de krant willen zien. Het is nog beter om +helemaal niet te worden gebruikt door Facebook. Gebruik geen +communicatiesystemen die van gebruikers verlangen dat ze hun echte naam +geven, zelfs als je jouw naam toch gaat geven, omdat het druk zet op anderen +om hun privacy in te leveren.</p> + +<p>Zelfbescherming is essentieel, maar zelfs de meest rigide zelfbescherming is +onvoldoende om jouw privacy te beschermen op of tegen systemen die niet van +jou zijn. Als we met anderen communiceren of ons voortbewegen in de stad, +hangt onze privacy af van hoe de samenleving is georganiseerd. We kunnen +sommige systemen vermijden die onze communicatie en bewegingen vastleggen, +maar niet allemaal. Het is overduidelijk beter om er voor te zorgen dat deze +systemen stoppen met het volgen van personen die niet verdacht worden van +misdrijven.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">We moeten elk systeem ontwerpen met het oog op privacy</h3> + +<div class="columns"> +<p>Als we geen samenleving willen waar toezicht wordt gehouden op alles, moeten +we surveillance beschouwen als een soort sociale vervuiling, en moeten we de +toezichtmogelijkheden van elk nieuw digitaal systeem beperken, net zoals we +de invloed van constructiebouw op het milieu beperken.</p> + +<p>Bijvoorbeeld: “slimme” energiemeters worden aangeprezen omdat +zij het energiebedrijf precieze gegevens over het elektriciteitsgebruik van +elke klant verstrekken, waaronder gegevens voor het vergelijken van verbruik +met de gemiddelde gebruiker. Deze methode gebruikt algemene surveillance, +maar heeft helemaal geen surveillance nodig. Het energiebedrijf zou +gemakkelijk het gemiddelde gebruik in een woonwijk kunnen berekenen door het +totale gebruik te delen door het aantal klanten, en dat getal naar de meters +kunnen sturen. De meter van elke klant kan zijn/haar gebruik vergelijken, +over elke gewenste tijdsperiode, met de het gemiddelde gebruik voor die +periode. Hetzelfde voordeel, zonder surveillance!</p> + +<p>We moeten zulke privacy in al onze digitale systemen inbouwen.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">Oplossing voor het verzamelen van gegevens: verspreid het</h3> + +<div class="columns"> +<p>Eén manier om toezicht samen te laten gaan met privacy is door <a +name="dispersal">de gegevens verspreid en niet gemakkelijk bereikbaar te +houden</a>. Ouderwetse beveiligingscamera's waren geen bedreiging voor de +privacy(<a href="#privatespace">*</a>). De opname werd lokaal opgeslagen, en +hooguit voor een paar weken bewaard. Omdat het niet zo gemakkelijk was om +toegang te krijgen tot deze opnames, werd het nooit massaal gedaan; ze +werden alleen gebruikt op de plaatsen waar iemand een misdrijf had +gemeld. Het zou niet mogelijk zijn om alle videobanden elke dag fysiek te +verzamelen en te bekijken of te kopiëren. </p> + +<p>Tegenwoordig zijn beveiligingscamera's surveillancecamera's geworden: ze +zijn verbonden met het internet zodat opnamen kunnen worden verzameld in een +datacentrum en voorgoed worden opgeslagen. Dit is al gevaarlijk, maar het +wordt nog erger. Ontwikkelingen in gezichtsherkenning kunnen ons naar de dag +leiden waarop verdachte journalisten altijd op straat kunnen worden gevolgd, +waarbij bekeken kan worden met wie ze praten.</p> + +<p>Camera's die met internet zijn verbonden, zijn zelf digitaal slecht +beveiligd, wat betekent dat <a +href="https://www.csoonline.com/article/2221934/cia-wants-to-spy-on-you-through-your-appliances.html">iedereen +zou kunnen zien wat die camera's zien</a>. Dit zorgt ervoor dat +internetcamera's een grote bedreiging zijn voor zowel veiligheid als +privacy. In het belang van privacy zouden we het gebruik van +internetcamera's moeten verbieden op plekken en tijden waarop het algemene +publiek is toegelaten, behalve als ze worden gedragen door mensen. Iedereen +moet vrij zijn om af en toe foto's en video's te publiceren, maar de +systematische verzameling van zulke gegevens op het internet moet worden +beperkt.</p> + +<p><a name="privatespace"><b>*</b></a>Ik neem hier aan dat de veiligheidscamera +is gericht op de binnenkant van een winkel of op de straat. Een camera die +door iemand anders op iemands privéterrein is gericht schendt de +privacy, maar dat is een andere kwestie.</p> +</div> + +<h3 id="digitalcash" class="subheader">Oplossing voor internettoezicht door bedrijven</h3> + +<div class="columns"> +<p>De meeste dataverzameling komt voort uit de eigen digitale activiteiten van +mensen. Meestal worden die door bedrijven verzameld. Maar als het aankomt op +bedreiging van de privacy en democratie, maakt het niet uit of de gegevens +direct door de overheid worden verzameld of door bedrijven. De gegevens die +bedrijven verzamelen zijn sowieso al systematisch beschikbaar voor de +overheid.</p> + +<p>De NSA heeft via PRISM <a +href="https://www.commondreams.org/headline/2013/08/23-2">toegang verkregen +tot gegevensbanken van veel grote internetbedrijven</a>. AT&T heeft alle +telefoongesprekken sinds 1987 opgeslagen en <a +href="http://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0">overhandigt +deze op verzoek aan de DEA</a> om doorzocht te worden. Strikt genomen heeft +de overheid van de VS die gegevens niet, maar in de praktijk is dit wel het +geval. Sommige bedrijven worden geprezen omdat zij <a +href="https://www.eff.org/who-has-your-back-government-data-requests-2015">overheidsverzoeken +tot gegevens afwijzen indien mogelijk</a>, maar dat compenseert niet de +schade die zij hebben aangericht door de gegevens in eerste instantie te +verzamelen. Daarnaast misbruiken veel van deze bedrijven de gegevens zelf of +overhandigen het aan gegevenshandelaren.</p> + +<p>Om journalistiek en democratie veilig te maken moet de hoeveelheid gegevens +die over mensen wordt verzameld, door welke organisatie dan ook (niet alleen +de overheid), worden verminderd. We moeten digitale systemen opnieuw +ontwerpen zodat ze geen gegevens over hun gebruikers bewaren. Als zij +digitale gegevens nodig hebben over onze transacties, mag het niet zijn +toegestaan om deze langer te behouden dan een korte tijd, niet langer dan +nodig om de aankoop te verwerken.</p> + +<p>Eén van de redenen voor de huidige internettoezicht is dat websites +worden betaald door middel van advertenties die gebaseerd zijn op +activiteiten en voorkeuren van gebruikers. Dit zorgt ervoor dat een kleine +irritatie—advertenties die we kunnen leren te negeren—wordt +omgezet in een volgsysteem dat ons schade berokkent, of we het nu weten of +niet. Aankopen op het internet worden ook gevolgd. En we zijn er allemaal +mee bekend dat het hebben van een “privacy-beleid” een excuus is +om privacy te schenden en niet iets om je aan te houden.</p> + +<p>We kunnen beide problemen verhelpen door een anoniem betaalsysteem te +gebruiken—anoniem voor degene die betaalt. (We willen degene die +betaald wordt niet helpen belasting te ontduiken.) <a +href="http://www.wired.com/opinion/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/">Bitcoin +is niet anoniem</a>, hoewel er pogingen worden gedaan om betalen met Bitcoin +anoniem te maken. Technologie voor <a +href="http://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html">digitaal +contant geld is reeds voor het eerst ontwikkeld in de jaren '80</a>; de +GNU-software hiervoor heet <a href="http://taler.net/">GNU Taler</a>. Nu +hebben we alleen geschikte afspraken met bedrijven nodig, en een overheid +die geen belemmering vormt.</p> + +<p><a +href="https://stallman.org/articles/anonymous-payments-thru-phones.html">Prepaid +telefoonkaarten</a> zijn een andere mogelijke manier om anonieme betalingen +mogelijk te maken. Het is minder makkelijk, maar eenvoudig te organiseren.</p> + +<p>Een andere bedreiging voor het verzamelen van persoonlijke informatie door +websites is dat krakers kunnen binnenkomen, de informatie stelen en het +misbruiken. Deze gegevens bevatten ook creditcardgegevens van klanten. Een +anoniem betaalsysteem zou een einde maken aan dit gevaar: een veiligheidsgat +in een website kan jou geen schade toebrengen als de website niets over jou +weet.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">Oplossing voor toezicht in het verkeer en vervoer</h3> + +<div class="columns"> +<p>We moeten het incasseren van digitale tol omzetten naar anonieme betaling +(met digitaal contant geld bijvoorbeeld). Systemen met +kentekenplaat-herkenning <a +href="https://www.eff.org/deeplinks/2018/11/eff-and-muckrock-release-records-and-data-200-law-enforcement-agencies-automated">noteren +alle auto kentekens</a>, en de <a +href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/whos_watching_you/8064333.stm">gegevens +kunnen onbeperkt worden opgeslagen</a>. Het zou bij wet verplicht moeten +zijn om alleen die kentekens op te nemen die door de rechter op een lijst +met gezochte auto's geplaatst zijn. Een minder veilig alternatief zou zijn +om alle opnamen van auto's lokaal op te slaan, maar slechts voor een paar +dagen. De volledige gegevens zouden niet over het internet beschikbaar +moeten zijn; toegang tot de gegevens zou moeten worden beperkt tot het +zoeken naar gezochte kentekens die door een rechter op die lijst zijn +geplaatst.</p> + +<p>De lijst met personen die in de VS niet mogen vliegen moet worden afgeschaft +omdat het <a +href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-justice/victory-federal-court-recognizes">straft +zonder rechtszaak</a>.</p> + +<p>Het is acceptabel om een lijst te hebben met personen wiens bagage extra zal +worden doorzocht, en anonieme passagiers op binnenlandse vluchten kunnen +worden behandeld alsof ze op deze lijst staan. Het is ook acceptabel om +mensen naar een bepaald land niet aan boord van het vliegtuig te laten gaan +als zij dit land niet mogen binnenreizen. Dit zou genoeg moeten zijn voor +alle legitieme doeleinden.</p> + +<p>Veel systemen in het openbaar vervoer gebruiken een ov-chipkaart waarmee +betaald kan worden. Deze systemen verzamelen persoonlijke gegevens: als je +één keer de fout hebt gemaakt om met iets anders te betalen +dan contant geld, hebben ze de ov-kaart permanent met jouw naam +verbonden. Verder slaan ze alle reizen op die elke kaart maakt. Tezamen is +dit massaal toezicht. Deze gegevensverzameling moet worden ingeperkt.</p> + +<p>Navigatiesystemen volgen gebruikers: de computer van de gebruiker vertelt +aan de kaartendienst waar de gebruiker is en waar de gebruiker heen wil +gaan; vervolgens bepaalt de server de route en stuurt die terug naar de +computer van de gebruiker, die deze route toont. Tegenwoordig slaat de +server waarschijnlijk de locaties van de gebruiker op, omdat er niets is dat +dit in de weg staat. Dit toezicht is niet noodzakelijk en een herontwerp zou +het kunnen vermijden. Vrije software in de computer van de gebruiker kan de +kaartgegevens downloaden voor de gewenste regio's (als deze kaartgegevens +niet al aanwezig zijn), de route berekenen, en deze weergeven, zonder dat +iemand ooit wordt verteld waar de gebruiker is of waar hij heen wil gaan.</p> + +<p>Systemen van het huren van fietsen enz., kunnen zo worden ontworpen dat de +identiteit van degene die de fiets huurt alleen bekend is binnen het station +waar de fiets is gehuurd. Wanneer de fiets is gehuurd, worden alle stations +geïnformeerd dat die fiets naar “buiten” is, dus als de +gebruiker de fiets weer op een willekeurig station inlevert (wellicht op een +ander station), zal dat station weten waar en wanneer die fiets was +gehuurd. Het zal het andere station informeren dat de fiets niet langer +“buiten” is. Het zal ook de rekening voor de gebruiker +berekenen, en die via een paar andere stations naar het hoofdkantoor sturen, +zodat het hoofdstation niet kan uitzoeken waar de rekening vandaan kwam. Als +dit is gedaan kan het inleverstation alles over de transactie vergeten. Als +een fiets te lang “buiten” blijft, kan het station waar het +vandaan kwam het hoofdkantoor informeren; in een dergelijk geval kan het de +identiteit van de huurder onmiddellijk versturen.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">Oplossing voor communicatiedossiers</h3> + +<div class="columns"> +<p>Internetaanbieders en telefoonbedrijven bewaren uitgebreide contactgegevens +van hun klanten (browsing, telefoongesprekken, enz.). Met mobiele telefoons +slaan ze ook <a +href="http://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz">de +fysieke locatie van de gebruiker op</a>. Zij bewaren deze dossiers een zeer +lange tijd: meer dan 30 jaar in het geval van AT&T. Binnenkort zullen ze +zelfs de <a +href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/">lichaamsactiviteiten +van gebruikers opslaan</a>. Het lijkt erop dat de <a +href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty/it-sure-sounds-nsa-tracking-your-location">NSA +locatiegegevens van mobiele telefoons massaal aan het verzamelen is</a>.</p> + +<p>Communicatie zonder registratie is onmogelijk als systemen zulke dossiers +maken. Het zou illegaal moeten zijn om deze te maken of bij te +houden. Internetaanbieders en telefoonbedrijven zouden moeten worden +verplicht om deze informatie niet lang te bewaren, met uitzondering van een +uitspraak van een rechter om een bepaalde partij te volgen.</p> + +<p>Deze oplossing is niet geheel bevredigend, omdat het de overheid er niet +fysiek van zal weerhouden om alle informatie te verzamelen direct nadat het +is ontstaan—wat de <a +href="http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order">VS +doet met enkele of alle telefoonbedrijven</a>. We zijn dan afhankelijk van +een wet die dat verbiedt. Dat zou echter nog steeds beter zijn dan de +huidige situatie, waar de betreffende wet (de PATRIOT-wet) deze praktijk +niet duidelijk verbiedt. Bovendien, als de overheid dit soort toezicht weer +zou hervatten, zou het geen gegevens verkrijgen van de telefoongesprekken +van iedereen van voor die tijd.</p> + +<p>Om je gegevens over met wie je e-mailt te beschermen, is een simpele +deeloplossing voor jou en anderen om een e-maildienst te gebruiken in een +land dat nooit zou samenwerken met je eigen overheid, en om te communiceren +met elkaar via versleuteling. Echter, Ladar Levison (de eigenaar van de +e-maildienst Lavabit die was doorzocht door VS-overheidstoezicht) heeft een +beter idee voor een versleutelingssysteem waarmee jouw e-maildienst alleen +zou weten dat je een e-mail hebt gestuurd naar een gebruiker van mijn +e-maildienst, en mijn e-maildienst zou alleen weten dat ik een e-mail heb +ontvangen van een gebruiker van jouw e-maildienst, maar het zou moeilijk +zijn om vast te stellen dat jij een e-mail naar mij hebt gestuurd.</p> +</div> + +<h3 class="subheader">Een beetje toezicht is wel nodig</h3> + +<div class="columns"> +<p>Om er voor te zorgen dat de overheid criminelen vindt, moet het in staat +zijn om bepaalde misdaden te onderzoeken, of geplande misdaden, met +toestemming en in opdracht van de rechter. Met het internet wordt de macht +om telefoongesprekken af te tappen op natuurlijke wijze doorgetrokken naar +de macht om internetverbindingen af te tappen. Het is gemakkelijk om deze +macht te misbruiken om politieke redenen, maar het is ook +noodzakelijk. Gelukkig zou deze macht het niet mogelijk maken om +klokkenluiders te vinden na hun openbaringen, als (zoals ik aanbeveel) we +digitale systemen zo ontwerpen dat er geen massale dossiers worden opgebouwd +vóór de openbaring.</p> + +<p>Organisaties met speciale macht die door de overheid is verleend, zoals de +politie, verspelen hun recht op privacy en daar moet toezicht op gehouden +worden. (In feite heeft de politie zijn eigen jargon voor meineed, “<a +href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&oldid=552608302">testilying</a>,” +omdat ze het zo vaak doen, voornamelijk bij demonstranten en <a +href="https://www.themaven.net/pinacnews/">fotografen</a>.) Een stad in +Californië die besloot dat de politie altijd video-camera's mee moest +dragen, ontdekte dat <a +href="http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-police-edition">hun +gebruik van dwang met 60% was verminderd</a>. De ACLU is hier voorstander +van.</p> + +<p><a +href="http://action.citizen.org/p/dia/action3/common/public/?action_KEY=12266">Bedrijven +zijn geen mensen, en kunnen geen aanspraak maken op mensenrechten</a>. Het +is legitiem om te vereisen dan bedrijven de details publiceren van processen +die chemische, biologische, nucleaire, fiscale, digitale (bijvoorbeeld <a +href="http://DefectiveByDesign.org">DRM</a>) of politieke (bijv. lobbyen) +schade aanrichten aan de samenleving, tot welk niveau dan ook wat nodig is +voor algemeen welzijn. Het gevaar van deze activiteiten (zoals de olieramp +van BP, de kernramp van Fukushima, en de financiële crisis van 2008) is +groter dan terrorisme.</p> + +<p>Journalistiek moet echter beschermd worden tegen elk overheidstoezicht, +zelfs als het bedrijfsmatig wordt bedreven.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="reduced-width"> +<p>Digitale technologie heeft gezorgd voor veel meer toezicht op onze +bewegingen, acties en contacten. Het is veel meer dan we ondervonden in de +jaren 90, en <a +href="https://hbr.org/2013/06/your-iphone-works-for-the-secret-police">veel +meer dan de mensen achter het IJzeren Gordijn ondervonden</a> in de jaren +80. Voorgestelde wettelijke limieten op het gebruik van verzamelde gegevens +door de overheid zullen dat niet veranderen.</p> + +<p>Bedrijven ontwerpen zelfs nog opdringeriger toezicht. Sommige mensen +voorspellen dat indringend toezicht, van bedrijven zoals Facebook, grote +effecten kan hebben op <a +href="https://www.theguardian.com/technology/2015/aug/10/internet-of-things-predictable-people">hoe +mensen denken</a>. Zulke effecten zijn niet aantoonbaar, maar de bedreiging +voor de democratie is geen speculatie. Het bestaat en is vandaag de dag al +zichtbaar.</p> + +<p>Tenzij we geloven dat onze vrije landen voorheen te lijden hadden onder een +groot gebrek aan toezicht, en we meer gevolgd dienen te worden dan mensen in +de Sovjet-Unie en Oost-Duitsland, dienen we deze stijging terug te +draaien. Dit vereist dat we stoppen met het massaal verzamelen van +informatie over mensen.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<strong>Noot van de vertaler</strong><br /> +Dit artikel beschrijft de staat van privacy, democratie en digitale +mensenrechten wereldwijd, aan de hand van voorbeelden in de Verenigde +Staten. De situatie in Nederland en België is er niet +noodzakelijkerwijs beter aan toe. Bits of Freedom houdt zich bezig met de +situatie in Nederland; bezoek <a href="https://www.bof.nl/">hun website</a> +om meer te weten te komen over ontwikkelingen hier.</div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2015, 2016, 2017 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/27 12:12:36 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/technological-neutrality.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/technological-neutrality.html new file mode 100644 index 0000000..f3cce67 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/technological-neutrality.html @@ -0,0 +1,149 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/technological-neutrality.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Technische neutraliteit en vrije software - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/technological-neutrality.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Technische neutraliteit en vrije software</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p>Ontwikkelaars van niet-vrije software die bezwaar maken tegen wetten die +vrije software bevorderen, beweren vaak dat deze wetten het principe van +“technische neutraliteit” schenden. Dat is een verkeerde +conclusie, maar waar zit de fout?</p> + +<p>Technische neutraliteit is het principe dat de overheid geen voorkeuren moet +hebben voor een specifiek soort technologie. Er zou bijvoorbeeld geen regel +moeten zijn die bepaalt of overheidsinstanties Solid State Memory-schijven +of magnetische schijven zou moeten gebruiken, of dat de overheid GNU/Linux +of BSD zou moeten gebruiken. In plaats hiervan zou de overheid bieders +moeten laten komen met een acceptabele technologie als onderdeel van hun +oplossing, en vervolgens het beste/goedkoopste aanbod kiezen aan de hand van +de gebruikelijke regels.</p> + +<p>Het principe van technische neutraliteit is geldig, maar kent zijn +grenzen. Sommige technologieën zijn schadelijk; ze kunnen bijvoorbeeld +lucht of water vervuilen, antibiotische resistentie opleveren, gebruikers +misbruiken, de werknemers die de technologie maken schaden, of massale +werkeloosheid veroorzaken. Op deze technologieën zou extra belasting +moeten worden geheven, of ze moeten worden gereguleerd, ontmoedigd of zelfs +totaal verboden worden.</p> + +<p>Het principe van technische neutraliteit is alleen van toepassing op +beslissingen die slechts technisch zijn. Het is geen “ethische +neutraliteit” of “sociale neutraliteit” en is niet van +toepassing op beslissingen over ethische en sociale kwesties—zoals de +keuze tussen vrije software en niet-vrije software.</p> + +<p>Als de overheid bijvoorbeeld wetten aanneemt ten aanzien van het overstappen +naar vrije software, om de onafhankelijkheid van het land te herstellen en +mensen richting vrijheid en samenwerking te leiden, is dat geen technische +voorkeur. Het is ethisch, sociaal en politiek beleid, geen technisch +beleid. De overheid behoort niet neutraal te zijn over de vraag of mensen +vrijheid moeten hebben of moeten worden aangemoedigd om samen te werken. De +overheid behoort niet neutraal te zijn over het behouden of herstellen van +onafhankelijkheid.</p> + +<p>Het is de plicht van de overheid om erop toe te zien dat publieke +instellingen de onafhankelijkheid van het land respecteren, en dat de +software die wordt onderwezen in scholen en universiteiten, leerlingen en +studenten opleidt in vrijheid en samenwerking. De overheid moet toezien op +exclusief gebruik van vrije software bij <a +href="/philosophy/government-free-software.html">publieke instanties</a> en +in het <a href="/education/edu-schools.html">onderwijs</a>. Het is de taak +van de overheid om zeggenschap te hebben over de eigen computeractiviteiten, +dus mag het het die zeggenschap niet verliezen door middel van <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Service als +Softwarevervanging</a>. Daarnaast <a +href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.html">moet de overheid geen +persoonlijke gegevens over burgers aan bedrijven overhandigen</a>.</p> + +<p>Wanneer er geen ethische eisen van toepassing zijn op een bepaalde +technische beslissing, kan deze worden overgelaten aan het domein van de +technische neutraliteit.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2014, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/07/06 19:28:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/thegnuproject.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/thegnuproject.html new file mode 100644 index 0000000..1f0413d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/thegnuproject.html @@ -0,0 +1,1115 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/thegnuproject.nl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/thegnuproject.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/thegnuproject.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/thegnuproject.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Over het GNU-project - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, GNU-project, FSF, Vrije software, Free Software Foundation, +Geschiedenis" /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/thegnuproject.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Het GNU-project</h2> + +<p> +door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<blockquote> +<p> +Gepubliceerd in het boek <em>Open Sources</em>. Richard Stallman was <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nooit een voorstander +van “open source”</a>, maar droeg bij met dit artikel zodat het +gedachtegoed van de vrije-softwarebeweging niet zouden ontbreken in dit +boek. +</p> +<p> +Waarom het belangrijker is dan ooit om <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">aan te dringen op +het gebruik van vrije software</a>. +</p> +</blockquote> + +<h3>De eerste software-delende gemeenschap</h3> +<p> +Toen ik mijn loopbaan begon aan het Laboratorium van Kunstmatige +Intelligentie aan het <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr> in 1971, werd ik opgenomen in een software-delende +gemeenschap die al jaren bestond. Het delen van software was niet +voorbehouden aan onze eigen gemeenschap; het is al zo oud als de computer, +net als het uitwisselen van recepten zo oud is als koken. Maar wij deden het +meer dan de meesten.</p> +<p> +Het Laboratorium voor Kunstmatige Intelligentie (KI lab.) gebruikte een +timesharing besturingssysteem met de naam <abbr title="Incompatible +Timesharing System">ITS</abbr> (het ‘Incompatibele Timesharing +Systeem’) dat hackers (1) onder het laboratoriumpersoneel hadden +ontworpen en geschreven in assembleer taal voor de <abbr title="Programmed +Data Processor">PDP</abbr>-10 van Digital, één van de grote +computers uit die tijd. Als lid van deze gemeenschap, een hacker van het KI +lab., was het mijn taak dit systeem te verbeteren.</p> +<p> +We noemden onze software geen “vrije software”, omdat die term +nog niet bestond; maar dat was het. Telkens wanneer mensen van een andere +universiteit of bedrijf een programma wilde vertalen en gebruiken voor een +ander platform, lieten we ze met plezier hun gang gaan. Als je iemand een +onbekend en interessant programma zag gebruiken, kon je altijd vragen om de +bron code zodat je het kon lezen, veranderen, en er stukken uit slopen om +een nieuw programma te maken.</p> +<p> +(1) Het gebruik van het woord “hacker” in de betekenis van +“digitale inbreker” is een fout van de media. Wij hackers +weigeren deze betekenis te accepteren, en gaan door met de originele +betekenis “Iemand die van programmeren houdt en/of er plezier in heeft er +goed in te zijn”. Zie ook mijn artikel: <a +href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">On Hacking</a>.</p> + +<h3>Het instorten van de gemeenschap</h3> +<p> +De situatie veranderde drastisch aan het begin van de jaren 80 toen Digital +stopte met de PDP-10 serie. Deze architectuur, elegant en krachtig in de +jaren zestig kon niet meekomen met de grotere adres ruimtes die mogelijk +werden in de tachtiger jaren. Dit betekende dat bijna alle programma's voor +ITS verouderd waren.</p> +<p> +De gemeenschap van KI Lab hackers was kort daarvoor al ingestort. In 1981 +had het spin-off bedrijf Symbolics bijna alle hackers van het KI +lab. ingehuurd, en de uitgedunde gemeenschap kon zichzelf niet in stand +houden. (Het boek Hackers, van Steve Levy, beschrijft deze gebeurtenissen, +en geeft een helder beeld van deze gemeenschap op haar hoogtepunt). Toen het +KI lab. de nieuwe PDP-10 kocht in 1982 besloten de beheerders om het private +timesharing systeem van Digital te gebruiken, in plaats van ITS.</p> +<p> +De moderne computers uit die tijd, zoals de VAX of de 68020 hadden hun eigen +besturingssystemen, maar geen van deze was vrije software: je moest een +geheimhoudingsplicht ondertekenen om zelfs maar een gecompileerde kopie te +krijgen.</p> +<p> +Dit betekende dat de eerste stap om een computer te kunnen gebruiken was, om +te beloven dat je je buurman niet zou helpen. Een samenwerkende gemeenschap +werd verboden. De regel, opgesteld door eigenaren van private software was, +“Als u uw software deelt met uw buurman, bent u een piraat. Als u +veranderingen wilt in een programma, smeek ons er dan om.”</p> +<p> +Het idee dat het systeem van private software—dat voorschrijft dat u +geen software mag veranderen of delen—asociaal is, of onethisch, of +zelfs simpelweg fout, kan als een verassing komen voor sommige lezers. Maar +welk ander oordeel kunnen we vellen over een systeem gebaseerd op het +verdeel- en heers-principe waarbij gebruikers machteloos worden gemaakt? +Lezers die dit idee verbaast, hebben misschien het systeem van private +software als een gegeven beschouwd, of klakkeloos de zienswijze van private +softwarebedrijven overgenomen. Softwarebedrijven hebben tenslotte lang en +hard gewerkt om mensen te overtuigen dat er maar één manier is +om naar deze zaak te kijken.</p> +<p> +Als software uitgevers praten over “handhaving” van hun +“rechten” of het “stoppen van <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">piraterij</a>”; is wat +ze <em>zeggen</em> maar bijzaak. De echte boodschap in deze uitspraken zijn +de impliciete aannames die ze maken, en van de maatschappij wordt verwacht +dat ze dit klakkeloos overnemen. Laten we die aannames eens aan een +onderzoek onderwerpen.</p> +<p> +Aangenomen wordt dat softwarebedrijven een onaantastbaar natuurlijk recht +hebben om software te bezitten, en daarmee macht te hebben over alle +gebruikers. (Als dit daadwerkelijk zo was, dan zouden we hier geen bezwaar +tegen kunnen maken, hoe schadelijk die situatie ook is voor de +maatschappij.) Opvallend is dat de Grondwet en justitiële traditie van +de VS deze uitleg verwerpen; auteursrecht is geen natuurlijk recht, maar een +kunstmatig door de overheid in stand gehouden monopolie, dat het natuurlijk +gebruikersrecht om te kopiëren aan banden legt.</p> +<p> +Een andere stilzwijgende aanname is dat het enige belangrijke aan software +is wat je er mee kunt doen—dat wij computergebruikers niet +maatschappelijk betrokken zouden mogen zijn.</p> +<p> +Een derde aanname is dat wij geen bruikbare software zouden hebben (of nooit +een programma zouden hebben dat deze of gene bepaalde taak doet) als we een +bedrijf geen macht over de gebruikers van het programma zouden geven. Dit +leek een geloofwaardige aanname, voordat de vrije-softwarebeweging aantoonde +dat wij meer dan genoeg bruikbare software kunnen maken, zonder het aan de +ketting te leggen.</p> +<p> +Wanneer wij deze aannames verwerpen, en de zaak beoordelen met ons gezond +-moreel- verstand en we plaatsen de gebruikers op de eerste plaats, dan +komen we tot hele andere conclusies. Computergebruikers zouden vrij moeten +zijn om programma's aan te passen aan hun behoeften, om de software vrij met +elkaar te delen, omdat andere mensen helpen de basis van een maatschappij +is.</p> +<p> +Dit stuk wordt te lang met een uitgebreide verhandeling over de motivatie +achter deze conclusie, dus ik verwijs de lezer door naar deze pagina's: <a +href="/philosophy/why-free.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html</a> en <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.html</a>. +</p> + +<h3>Een duidelijke morele keuze</h3> +<p> +Nu mijn gemeenschap verdwenen was, kon ik niet op de oude voet doorgaan. In +plaats daarvan werd ik geconfronteerd met een scherpe morele keuze.</p> +<p> +De makkelijke weg was om me aan te sluiten bij de private software wereld, +geheimhoudingsplichten te ondertekenen en te beloven mijn mede-hacker niet +te helpen. Hoogstwaarschijnlijk zou ik dan ook software gaan ontwikkelen die +onder geheimhoudingsplicht zou worden gepubliceerd, en zo de druk verhogen +op andere mensen om ook hun medemens te verraden.</p> +<p> +Ik had op deze manier geld kunnen verdienen, en wellicht mezelf kunnen +amuseren met het schrijven van code. Maar ik wist dat ik aan het einde van +mijn loopbaan zou terugkijken op een leven waarin ik muren tussen mensen had +opgebouwd die mensen verdelen, en het gevoel zou hebben dat ik mijn leven in +dienst gesteld zou hebben van het verergeren van de toestand in de wereld.</p> +<p> +Ik had al ervaring opgedaan aan de verkeerde kant van een +geheimhoudingsplicht, toen iemand mij en het MIT KI Lab weigerde ons de +broncode van het stuurprogramma voor onze printer te geven. (Het gebrek aan +bepaalde mogelijkheden van dit programma maakte het gebruik van de printer +uitermate frustrerend.) Dus ik kon mezelf niet wijsmaken dat +geheimhoudingsplichten onschuldig waren. Ik werd erg kwaad toen hij weigerde +met ons te delen; ik kon mezelf niet verloochenen en anderen hetzelfde +aandoen.</p> +<p> +Een andere keuze, simpel maar onprettig, was om de computer wereld vaarwel +te zeggen. Op die manier zouden mijn vaardigheden niet worden misbruikt, +maar ze zouden wel weggegooid worden. Ik zou niet aangeklaagd kunnen worden +voor het verdelen en beperken van computergebruikers, maar dat zou zonder +mij toch wel gebeuren.</p> +<p> +Dus ik zocht naar een manier waarop een programmeur toch iets goeds kon +doen. Ik vroeg mezelf af of er een programma was dat ik zou kunnen +schrijven, zodat een gemeenschap weer opnieuw mogelijk werd?</p> +<p> +Het antwoord was duidelijk: ten eerste was er een besturingssysteem +nodig. Dit is cruciale software voor het gebruik van een computer. Met een +besturingssysteem worden vele mogelijkheden gerealiseerd; zonder is een +computer volkomen onbruikbaar. Met een vrij besturingssysteem zouden we +opnieuw een gemeenschap van samenwerkende hackers hebben—en iedereen +kunnen uitnodigen om zich aan te sluiten. En iedereen zou een computer +kunnen gebruiken, zonder mee te hoeven doen aan een samenzwering die haar of +zijn vrienden uitsluit.</p> +<p> +Als ontwikkelaar van besturingssystemen had ik de juiste vaardigheden. Dus +hoewel succes niet verzekerd was realiseerde ik me dat ik dit werk zou +moeten doen. Ik koos ervoor om het systeem uitwisselbaar te maken met Unix, +zodat het overgezet kon worden naar andere computers en Unix gebruikers +makkelijk over konden stappen. De naam GNU volgde uit de hackertraditie van +recursieve afkortingen: “GNU's Not Unix” (GNU is geen Unix). Het +wordt uitgesproken als <i>knoe</i>, als <a +href="/gnu/pronunciation.html">één lettergreep met een zachte k</a>.</p> +<p> +Een besturingssysteem bestaat niet alleen uit een kernel, net genoeg om +andere programma's te draaien. In de jaren zeventig bevatte ieder zichzelf +respecterend besturingssysteem commando-uitvoerprogramma's, assembleerders, +compilers, interpreters, debuggers, tekstverwerkers, emailprogramma's, en +nog veel meer. ITS had ze, Multics had ze, VMS had ze, en Unix had ze. Het +GNU-besturingssysteem zou ze ook hebben.</p> +<p> +Later hoorde ik deze woorden, toegeschreven aan Hillel (1):</p> + +<blockquote><p> + Als ik niet voor mezelf ben, wie zal dan voor mij zijn?<br /> + Als ik alleen voor mezelf ben, wat ben ik dan?<br /> + Wanneer niet nu, wanneer dan? +</p></blockquote> +<p> +De beslissing om te starten met het GNU-project is hierop geïnspireerd.</p> +<p> +(1) Als atheïst volg ik geen religieuze leiders, maar soms ontdek ik +dat ik iets bewonder wat sommige van ze hebben gezegd.</p> + +<h3>Vrij als in vrijheid</h3> +<p> +De term “vrije software” wordt soms verkeerd opgevat—het +heeft niets met prijs te maken. Het gaat om vrijheid (het Engelse +“free” kan zowel <em>vrij</em> als <em>gratis</em> betekenen, +vandaar deze uitleg). Daarom hier de definitie van vrije software.</p> + +<p>Een programma kun je vrije software noemen, voor jou als gebruiker, wanneer:</p> + +<ul> + <li>Je hebt de vrijheid het programma uit te voeren, voor welk doel dan ook.</li> + + <li>Je de vrijheid hebt het programma aan te passen aan je behoeften. (Om deze +vrijheid effectief te laten zijn moet je toegang hebben tot de broncode, +omdat veranderingen aanbrengen in een programma zonder broncode bijzonder +moeilijk is.)</li> + + <li>Je de vrijheid hebt om kopieën te verspreiden, gratis of tegen +betaling.</li> + + <li>Je de vrijheid hebt om aangepaste versies van het programma te verspreiden, +zodat je verbeteringen de gemeenschap ten goede komen.</li> +</ul> +<p> +Omdat “vrij” hier slaat op vrijheid, niet de prijs, is er geen +tegenstelling tussen het verkopen van kopieën en vrije software. In +feite is de vrijheid om kopieën te verkopen cruciaal: een verzameling +vrije software, verkocht op CD-ROMs, zijn belangrijk voor de gemeenschap, en +de verkoop is een belangrijke manier om geld in te zamelen voor vrije +software ontwikkeling. Daarom is een programma dat mensen niet bij zo'n +verzameling kunnen voegen geen vrije software.</p> +<p> +Vanwege de dubbelzinnigheid van “free”, zijn mensen al lang op +zoek naar alternatieven, maar niemand heeft er nog een gevonden. De Engelse +taal heeft meer woorden en nuances dan iedere andere taal, maar het mist een +simpel ondubbelzinnig wordt dat “vrij” betekent, als in +vrijheid—“ongeketend” is het woord dat er het dichtst bij +komt. Alternatieven als “bevrijd”, “vrijheid”, en +“open” hebben ofwel de verkeerde betekenis of een ander nadeel.</p> + +<h3>GNU-software en het GNU-systeem</h3> +<p> +Het bouwen van een heel systeem is een groot project. Om het haalbaar te +maken besloot ik bestaande vrije software in te passen waar +mogelijk. Voorbeeld: ik besloot helemaal aan het begin om TeX als +belangrijkste tekstzetter te gebruiken; een paar jaar later besloot ik het X +Window Systeem te gaan gebruiken in plaats van opnieuw een venstersysteem te +schrijven voor GNU.</p> +<p> +Vanwege deze en andere beslissingen is het GNU-systeem niet hetzelfde als de +collectie van alle GNU-software. Het GNU-systeem omvat programma's die geen +GNU-software zijn: programma's die werden ontwikkeld door anderen - +projecten met hun eigen drijfveren - maar die we kunnen gebruiken omdat ze +vrije software zijn.</p> + +<h3>Start van het project</h3> +<p> +In januari 1984 nam ik ontslag bij MIT en begon GNU-software te +schrijven. MIT verlaten was nodig zodat MIT geen vinger achter de +distributie van GNU als vrije software kon krijgen. Als ik daar was gebleven +als staflid, zou MIT het eigendom van het werk kunnen opeisen, en haar eigen +voorwaarden voor distributie kunnen opdringen, of het werk zelfs in private +software kunnen veranderen. Ik had geen zin om een grote hoeveelheid werk te +verzetten, alleen maar om het te zien veranderen in iets tegengesteld aan +het doel: het creëren van een nieuwe software-delende gemeenschap.</p> +<p> +Professor Winston echter, destijds hoofd van het MIT KI Lab, was zo +vriendelijk me uit te nodigen om gebruik te blijven maken van de +faciliteiten van het lab.</p> + +<h3>De eerste stappen</h3> +<p> +Kort voor aanvang van het GNU-project hoorde ik over de Vrije Universiteit +Compiler Kit, ook wel bekend als VUCK. Dit was een compiler geschreven voor +meerdere programmeertalen, zoals C en Pascal, en ondersteunde meerdere +machines. Ik schreef naar de auteur met de vraag of GNU het mocht gebruiken.</p> +<p> +Hij antwoordde bot met de mededeling dat de universiteit vrij was, maar niet +de compiler. Daarom besloot ik dat mijn eerste programma voor het +GNU-project een compiler voor meerdere talen en platformen zou worden.</p> +<p> +In de hoop niet de hele compiler zelf te hoeven schrijven kwam ik in het +bezit van de bron code voor de Pastel-compiler, een compiler voor meerdere +platformen, ontwikkeld bij het Lawrence Livermore Laboratorium. Het +ondersteunde en was geschreven in een uitgebreide versie van Pascal, +ontwikkeld als systeem-programmeertaal. Ik voegde er een C front-end aan +toe, en begon het aan te passen aan de Motorola 68000 computer. Maar dit +moest ik opgeven toen ik ontdekte dat de compiler vele megabytes aan +stackruimte nodig had, en het 68000 Unix systeem maar 64k had.</p> +<p> +Ik realiseerde me toen dat de Pastel-compiler functioneerde door het hele +invoer bestand om te zetten in een syntax-boom, dan de hele syntax-boom +omzette in een lijst “instructies”, om daarna het hele +uitvoerbestand te genereren, zonder ooit geheugenruimte vrij te geven. Op +dat moment besefte ik dat ik een nieuwe compiler vanaf de grond zou moeten +opbouwen. Die nieuwe compiler staat nu bekend als <abbr title="GNU Compiler +Collection">GCC</abbr>; niets van de Pastel compiler is er voor gebruikt, +maar ik was in staat het eerder geschreven C front-end aan te passen en erin +te verwerken. Maar dat was enkele jaren later; eerst werkte ik aan GNU +Emacs.</p> + +<h3>GNU Emacs</h3> +<p> +I begon het werk aan GNU Emacs in September 1984, begin 1985 begon het +bruikbaar te worden. Hierdoor werd het mogelijk voor mij om bestanden te +schrijven op Unix systemen; ik had geen zin om het gebruik van vi of ed te +leren, en had mijn schrijfwerk tot nog toe op andere machines gedaan.</p> +<p> +Op dat punt wilden mensen GNU Emacs gaan gebruiken, hierdoor kwam de vraag +op hoe te distribueren. Uiteraard zette ik het op de anonieme ftp server van +de MIT computer die ik gebruikte. (Deze computer, prep.ai.mit.edu werd +zodoende de hoofd GNU ftp distributiewebsite; toen het na enkele jaren +buiten gebruik werd gesteld, namen we de naam over naar onze nieuwe ftp +server.) Maar toentertijd hadden geïnteresseerden geen Internet toegang +en konden geen kopie per ftp krijgen. De vraag was dus, wat had ik ze te +vertellen?</p> +<p> +Ik zou hebben kunnen zeggen “Zoek een kennis die op het net zit die +een kopie voor je kan maken.” Of ik had hetzelfde kunnen doen als ik +heb gedaan met de originele PDP-10 Emacs: tegen ze zeggen, “Stuur me +een tape en een aan jezelf geadresseerde envelop, dan stuur ik het terug met +Emacs erop.” Maar ik had geen werk, en zocht manieren om geld te +verdienen met vrije software. Daarom verklaarde ik dat ik een tape met Emacs +voor een vergoeding van $150 op zou sturen naar wie het maar wilde hebben. +Op deze manier begon ik de vrije-software-business, een voorloper van de +bedrijven die vandaag de dag hele GNU/Linux-systemen distribueren.</p> + +<h3>Is een programma vrij voor iedere gebruiker?</h3> +<p> +Wanneer een programma vrije software is als het de handen van de auteur +verlaat wil dat nog niet zeggen dat het vrije software is voor iedereen die +er een kopie van heeft. Voorbeeld: <a +href="/philosophy/categories.html#PublicDomainSoftware"> publiek domein +software</a> (software zonder auteursrecht) is vrije software; maar iedereen +kan er een private, aangepaste versie van maken. Ook hebben veel programma's +een auteursrecht, maar worden ze onder een simpele licentie verspreidt, die +veel toestaat, waaronder private, aangepaste versies.</p> +<p> +Het archetypische voorbeeld van dit probleem is het X Window systeem. +Ontwikkeld door MIT, en vrijgegeven als vrije software met een licentie die +veel toelaat, werd het snel overgenomen door verschillende +computerbedrijven. Zij voegden X toe aan hun private Unix systemen, +exclusief in binaire vorm en onder dezelfde geheimhoudingsplicht. Deze +kopieën van X waren net zo min vrij als Unix was.</p> +<p> +De ontwikkelaars van het X Window systeem vonden dit geen probleem—ze +verwachten en wilden dat het gebeurde. Hun doel was niet vrijheid, enkel +“succes”, als in “veel gebruikers”. Het kon ze niet +schelen of de gebruikers vrijheid hadden, alleen dat het er veel zouden +zijn.</p> +<p> +Dit leidde tot de paradoxale situatie dat twee verschillende manieren om de +hoeveelheid vrijheid te meten, verschillende antwoorden gaven op de vaag +“Is dit programma vrij?”. Als je het beoordeelde op basis van de +vrijheden die de MIT publicatie toeliet, zou je zeggen dat X vrije software +was. Maar als je het zou meten aan de vrijheid van de gemiddelde gebruiker +van X, zou je zeggen dat het private software was. De meeste X gebruikers +gebruikten de private versie die gebundeld was met Unix systemen, niet de +vrije versie.</p> + +<h3>Auteursplicht en de GNU GPL</h3> +<p> +Het doel van GNU was om gebruikers vrijheid te geven, niet om slechts +populair te zijn. We hadden dus distributievoorwaarden nodig die zouden +voorkomen dat GNU software in private software zou veranderen. De methode +die we gebruiken heet “auteursplicht”(1) (of op zijn Engels: +“copyleft”)</p> +<p> +Auteursplicht gebruikt het auteursrecht, maar draait het om zodat het +tegendeel van het gewoonlijke doel wordt gediend: in plaats van een methode +om software te privatiseren, wordt het een middel om software vrij te +houden.</p> +<p> +Het idee van auteursplicht is dat we iedereen toestaan het programma te +draaien, te kopiëren, aan te passen, en aangepaste versies te +distribueren—maar niet toestaan om eigen beperkingen toe te voegen. +De cruciale vrijheden die “vrije software” definiëren +worden daarom gegarandeerd aan iedereen die een kopie heeft; het worden +onvervreemdbare rechten.</p> +<p> +Voor een effectieve auteursplicht moeten aangepaste versies ook vrij zijn. +Zo wordt werk gebaseerd op dat van ons toegankelijk voor onze gemeenschap +als het wordt gepubliceerd. Wanneer programmeurs, die banen hebben als +programmeur vrijwillig GNU software verbeteren, voorkomt de auteursplicht +dat hun werkgever zegt, “Jij kunt die veranderingen niet delen, omdat +we ze gaan gebruiken voor onze private versie van het programma.”</p> +<p> +De eis dat veranderingen vrij moeten zijn, is essentieel als we de vrijheid +van iedere gebruiker willen beschermen. De bedrijven die het X Window +systeem privatiseerden pasten het gewoonlijk aan aan hun systemen en +hardware. Deze veranderingen waren klein vergeleken met het grote X project, +maar ze waren niet triviaal. Als het aanbrengen van veranderingen als excuus +kan gelden om gebruikers van hun vrijheid te beroven, zou het voor iedereen +makkelijk zijn met dit excuus hun eigen voordeel te doen.</p> +<p> +Een aanverwant probleem is het combineren van een vrij programma met niet +vrije code. Zo'n combinatie is onvermijdelijk niet vrij; de vrijheden die +ontbreken in het niet vrije gedeelte zouden in het geheel ook +ontbreken. Dergelijke combinaties toestaan zou een gat openen, groot genoeg +om een schip in te zinken. Daarom is het een cruciale eis voor auteursplicht +dit gat te dichten: wat aan het auteursplichtige programma wordt toegevoegd +of er mee wordt gecombineerd, moet zorgen dat de grotere gecombineerde +versie ook vrij en auteursplichtig is.</p> +<p> +De specifieke implementatie van auteursplicht die we voor de meeste +GNU-software gebruiken is de GNU General Public License (“GNU Algemene +Publieke Licentie”, nvdv). We hebben andere soorten auteursplicht die +worden gebruikt in speciale omstandigheden. GNU handleidingen worden ook +auteursplichtig, maar gebruiken een veel eenvoudiger vorm, omdat de +gecompliceerdheid van de GNU GPL onnodig is voor handleidingen.(2)</p> +<p> +(1) In 1984 of 1985 stuurde Don Hopkins (een erg fantasievolle kerel) me +een brief. Op de enveloppe had hij wat grappige gezegden geschreven, +waaronder deze: “Copyleft—all rights reversed.” +(“Auteursplicht—alle rechten omgedraaid”, nvdv). Ik +gebruikte het woord “auteursplicht” als werknaam voor het +distributieconcept dat ik op dat moment aan het ontwikkelen was.</p> + +<p> +(2) We gebruiken nu de <a href="/licenses/fdl.html"> GNU Free Documentation +License </a> ("GNU Vrije Documentatie Licentie", nvdv) voor documentatie.</p> + +<h3>De Free Software Foundation (Stichting voor Vrije Software)</h3> + +<p>Toen de interesse in Emacs groeide gingen meer mensen zich bezig houden met +het GNU project, en we besloten dat het tijd werd om weer fondsen te +werven. Dus we richten de <a href="http://www.fsf.org/">Free Software +Foundation</a> op in 1985, een goed doel, belastingaftrekbaar, voor vrije +software ontwikkeling. De <abbr title="Free Software Foundation">FSF</abbr> +nam ook de Emacs tape distributie activiteit over; later groeide dit door +andere vrije software (GNU en niet-GNU) toe te voegen aan de tape, en met de +verkoop van vrije handleidingen.</p> + +<p>De FSF accepteert donaties, maar het grootste deel van de inkomsten kwam +altijd uit de verkoop—kopieën van vrije software, en aanverwante +diensten. Vandaag de dag verkoopt het CD-ROMs met broncode, CD-ROMs met +binaire bestanden, mooi gedrukte handleidingen (allemaal met de vrijheden om +verder te distribueren en aan te passen), en Luxe Distributies (waar we de +hele softwarecollectie op maat maken voor het door u gekozen platform). De +FSF verkoopt nog steeds <a href="http://shop.fsf.org/">handleidingen en +aanverwante artikelen</a>, maar het meeste komt van bijdragen uit de +lidmaatschap. Je kunt lid worden van de FSF bij <a +href="http://fsf.org/join">fsf.org</a>.</p> + +<p>Free Software Foundation werknemers hebben een aantal GNU-software pakketten +geschreven en onderhouden. Twee opmerkelijke zijn de C bibliotheek en de +shell. De GNU C-bibliotheek is wat ieder programma dat draait op een +GNU/Linux systeem gebruikt om met Linux te communiceren. Het werd ontwikkeld +door een staflid van de Free Software Foundation, Roland McGrath. De shell +die wordt gebruikt op de meeste GNU/Linux-systemen is <abbr title="Bourne +Again Shell">BASH</abbr>, de Bourne Again Shell(1), die werd ontwikkeld door +FSF werknemer Brian Fox.</p> + +<p>We financierden de ontwikkeling van deze programma's omdat het GNU-project +niet slechts ging over een software-ontwikkelomgeving. Ons doel was een +compleet besturingssysteem, en deze programma's waren daarvoor nodig.</p> + +<p>(1) “Bourne again Shell” (<em>Opnieuw geboren Schil</em>, nvdv) +is een woordgrapje met de naam “Bourne Shell”, de meest +voorkomende shell op Unix.</p> + +<h3>Ondersteuning voor vrije software</h3> + +<p>De vrije-softwarefilosofie verwerpt een bepaalde veel voorkomende vorm van +commerciële activiteit, maar is niet vies van commercie. Als bedrijven +de vrijheid van gebruikers respecteren, wensen wij hen succes.</p> + +<p>De verkoop van kopieën van Emacs is een voorbeeld van zaken doen met +vrije software. Toen de FSF die handel overnam, moest ik op een andere +manier brood op de plank krijgen. Ik vond een manier om diensten te verkopen +die verband hielden met de door mij ontwikkelde software. Onder meer les +geven in hoe GNU Emacs te programmeren, het aanpassen van GCC, +softwareontwikkeling; vooral het aanpassen van GCC aan nieuwe platformen.</p> + +<p>Tegenwoordig wordt elk van deze manieren van vrije software handel +uitgevoerd door een aantal bedrijven. Sommige distribueren vrije software +collecties op CD-ROM, anderen verkopen ondersteuning op verschillende +niveaus, van het beantwoorden van gebruikersvragen, het corrigeren van +fouten, tot het toevoegen van compleet nieuwe mogelijkheden. We zien nu +zelfs vrije software bedrijven gebaseerd op het lanceren van nieuwe vrije +software producten.</p> + +<p>Maar pas op: een aantal bedrijven die zichzelf associëren met de term +“open source” (“open broncode”, nvdv), baseren hun +handel op niet-vrije software die werkt met vrije software. Dit zijn geen +vrije software bedrijven, het zijn private software bedrijven wiens +producten gebruikers wegleiden van vrijheid. Ze noemen het +“toegevoegde waarde”, waarin ze andere normen aan ons op willen +dringen: gemak boven vrijheid. Als wij meer waarde hechten aan vrijheid, +zouden we ze “minus vrijheid” producten noemen.</p> + +<h3>Technische doelen</h3> + +<p>Het hoofddoel van GNU is om vrije software te zijn. Zelfs als GNU geen +technische voordelen boven Unix had, zou het een sociaal voordeel hebben dat +gebruikers toestaat om samen te werken, en een ethisch voordeel, respect +voor de vrijheid van de gebruikers.</p> + +<p>Maar van nature pasten we de bekende standaarden voor goed werk +toe—bijvoorbeeld: dynamisch toewijzen van data structuren om +vaststaande limieten van willekeurige grootte te omzeilen, en het correct +afhandelen van alle mogelijke 8-bit codes waar dat zinnig was.</p> + +<p>Daarbij kwam dat we de Unix focus op weinig geheugen gebruik verwierpen met +de beslissing dat we de 16-bit machines niet zouden ondersteunen (het was +duidelijk dat 32-bit machines de norm zouden zijn op het moment dat het +GNU-systeem klaar zou zijn), en geheugen gebruik niet zouden proberen te +verminderen tenzij het meer dan een megabyte zou zijn. In programma's die +niet persé werken met hele grote bestanden, moedigden we programmeurs +aan om het invoer bestand in één keer in geheugen in te lezen, +en dan de inhoud te scannen zonder aandacht te besteden aan Invoer/Uitvoer.</p> + +<p>Deze beslissingen maakten het mogelijk voor veel GNU-programma's om hun Unix +equivalent voorbij te streven in betrouwbaarheid en snelheid.</p> + +<h3>Gedoneerde computers</h3> + +<p>Terwijl de reputatie van het GNU-project groeide, begonnen mensen computers +te doneren waarop Unix draaide. Deze waren heel bruikbaar, omdat de +makkelijkste manier om onderdelen voor GNU te ontwikkelen op een +Unix-systeem was, en de onderdelen van dat systeem stuk voor stuk te +vervangen. Maar we werden geconfronteerd met een ethisch probleem: was het +wel terecht dat we überhaupt een Unix kopie hadden.</p> + +<p>Unix was (en is) private software, en de filosofie van het GNU-project zegt +dat we geen private software zullen gebruiken. Maar, gebruikmakend van +dezelfde logica die zegt dat geweld ter zelfverdediging gerechtvaardigd is, +concludeerde ik dat het legitiem was om een privaat pakket toe te passen als +het noodzakelijk was in de ontwikkeling van een vrije vervanging, die +gebruikers in staat zou stellen met het private pakket te stoppen.</p> + +<p>Maar, ook al was dit een noodzakelijk kwaad, het was nog altijd een +kwaad. Tegenwoordig hebben we geen Unix kopieën meer, omdat we ze +hebben vervangen met vrije besturingssystemen. Als we het besturingssysteem +van een machine niet konden vervangen met een vrije versie, vervingen we in +plaats daarvan de machine.</p> + +<h3>De GNU-takenlijst</h3> + +<p>Op een gegeven moment, terwijl het GNU-project verder ging en steeds meer +systeem componenten werden gevonden of ontwikkeld, werd het zinnig om een +lijst met missende onderdelen te maken. Normaal gesproken namen we +ontwikkelaars aan om deze missende delen te schrijven. Deze lijst is bekend +geworden als de GNU-takenlijst. Hier bovenop voegden we andere software en +documentatie projecten toe die, zo dachten wij, een echt compleet systeem +zou moeten hebben.</p> + +<p>Vandaag de dag (1) zijn er vrijwel geen Unix componenten over op de +GNU-takenlijst—dat werk is gedaan, op een paar minder belangrijke +dingen na. Maar de lijst staat vol met projecten die door sommigen +“toepassingen” genoemd zouden worden. Elk programma dat +aantrekkelijk is voor meer dan een hele speciale klasse gebruikers zou een +goede toevoeging aan een besturingssysteem zijn.</p> + +<p>Zelfs spelletjes worden op de takenlijst gezet—dit was al zo vanaf het +begin. Unix had spelletjes, dus GNU natuurlijk ook. Maar samen kunnen werken +met Unix op dit gebied was niet belangrijk voor spelletjes, dus we volgden +niet de Unix lijst met spelletjes. In plaats daarvan maakten we een +spectrum van verschillende soorten spelletjes die gebruikers wellicht leuk +zouden vinden.</p> + +<p>(1) Dit was geschreven in 1998. Sinds 2009 houden we geen lange takenlijst +meer bij. De gemeenschap ontwikkelt zó snel vrije software dat we dit +niet allemaal meer bij kunnen houden. In plaats daarvan hebben we nu een +lijst met Belangrijkste Projecten, een lijst met projecten waarvan we echt +graag willen dat ze uit worden gevoerd.</p> + +<h3>De GNU Programmabibliotheek GPL</h3> + +<p>De GNU C-bibliotheek gebruikt een speciaal soort auteursplicht met de naam +de GNU Library General Public License(1) (GNU LGPL—GNU Bibliotheek +Algemene Publieke Licentie), die toestaat dat private software de +bibliotheek mag gebruiken. Waarom deze uitzondering?</p> + +<p>Dit is geen principieel punt; er is geen principe dat zegt dat private +softwareproducten het recht hebben om onze code in zich op te nemen. (Waarom +meewerken aan een project dat noodzakelijkerwijs niets met ons zal delen?) +Het gebruik van de LGPL voor de C bibliotheek, en voor iedere andere +bibliotheek, is strategisch.</p> + +<p>De C-bibliotheek doet een algemene taak; ieder privaat systeem of compiler +heeft een C-bibliotheek. Daarom zou als we de C-bibliotheek alleen +toegankelijk maakten voor vrije software dit vrije software geen voordeel +hebben opgeleverd—het zou alleen gebruik van onze bibliotheek hebben +ontmoedigd.</p> + +<p>Één systeem vormt hierop een uitzondering: op het GNU-systeem +(en ook GNU/Linux), is de GNU C-bibliotheek de enige C-bibliotheek. Dus de +distributie voorwaarden voor de GNU C-bibliotheek bepalen of het mogelijk is +om private programma's voor het GNU-systeem te compileren. Er is geen +ethische reden om private toepassingen toe te staan op het GNU-systeem, maar +strategisch gezien lijkt het weren ervan eerder het gebruik van het +GNU-systeem af te remmen, dan dat het ontwikkelen van vrije toepassingen +wordt gestimuleerd. Daarom is het gebruik van de Library GPL een goede +strategie voor de C-bibliotheek.</p> + +<p>Daarom is het toepassen van de LGPL een goede strategie voor de +C-bibliotheek. Voor andere programmabibliotheken moet de strategische +beslissing per geval worden bekeken. Als de bibliotheek een speciale taak +heeft die bepaalde soorten programma's mogelijk maken, dan is het vrijgeven +onder de GPL, zodat alleen vrije programma's het kunnen aanroepen, een +manier om vrije software ontwikkelaars te helpen, zodat ze een voordeel over +private software hebben.</p> + +<p>Kijk eens naar GNU Readline, een bibliotheek die werd ontwikkeld om +commando-regel redigeren makkelijk te maken voor BASH. Readline wordt +gepubliceerd onder de gewone GNU GPL, niet de LGPL. Dit vermindert +waarschijnlijk het gebruik van Readline, maar dat is geen probleem voor +ons. Tegelijkertijd is tenminste één toepassing vrije software +geworden zodat het Readline kon gebruiken, dat is echte meerwaarde voor de +gemeenschap.</p> + +<p>Private software-ontwikkelaars hebben het voordeel dat geld hen geeft; +vrije-software-ontwikkelaars moeten voor elkaar voordelen scheppen. Ik hoop +dat we op een dag een grote collectie onder de GPL uitgegeven bibliotheken +hebben, waarvan geen gelijke voor private programma's bestaat, die bruikbare +modules leveren als bouwstenen voor nieuwe vrije software, zodat er een +groot voordeel ontstaat voor verdere vrije software ontwikkeling.</p> + +<p>(1) Deze licentie wordt nu de GNU Lesser General Public License (“GNU +Verminderde Algemene Publieke Licentie”) genoemd, om verwarring, dat +alle bibliotheken het zouden moeten gebruiken, te voorkomen. <a +href="/philosophy/why-not-lgpl.html">Waarom je niet de Lesser GPL moet +gebruiken voor je volgende programmabibliotheek</a>.</p> + +<h3>Krabben aan jeuk?</h3> +<p> +Eric Raymond zegt dat “Ieder goed stuk software ontstaat door het +krabben aan de persoonlijke jeuk van een ontwikkelaar.” Misschien +gebeurd dat wel eens, maar veel essentiële stukken GNU-software werden +ontwikkeld om een compleet vrij besturingssysteem te hebben. Ze komen voort +uit een visie, een plan, niet uit een impuls.</p> +<p> +Bijvoorbeeld, we ontwikkelen de GNU C-bibliotheek omdat een Unix-achtig +systeem een C-bibliotheek nodig heeft, de Bourne-Again Shell (BASH) omdat +een Unix-achtig systeem een shell moet hebben, en GNU tar omdat een +Unix-achtig systeem een archiveringsprogramma nodig heeft. Hetzelfde geldt +voor veel van mijn eigen programma's—de GNU C-compiler, GNU Emacs, GDB +en GNU Make.</p> +<p> +Sommige GNU-programma's werden ontwikkeld om specifieke bedreigingen voor +onze vrijheid het hoofd te bieden. Daarom ontwikkelden we gzip om het +Compress-programma te vervangen, omdat we dit als gemeenschap kwijt waren +vanwege de <abbr title="Lempel-Ziv-Welch">LZW</abbr>-patenten. We hebben +mensen gevonden om LessTif te maken, en recent startte <abbr title="GNU +Network Object Model Environment">GNOME</abbr> en Harmony, om bepaalde +private bibliotheken (zie onder) te omzeilen. We ontwikkelen de GNU Privacy +Guard om populaire onvrije encryptie software te vervangen, zodat gebruikers +niet noodgedwongen tussen privacy en vrijheid hoeven te kiezen.</p> +<p> +Uiteraard raakten de mensen die deze programma's schrijven +geïnteresseerd in het werk, en veel mogelijkheden werden toegevoegd +omdat ze het zelf nodig hadden, of het hun boeide. Maar dat is niet de reden +dat deze programma's bestaan.</p> + +<h3>Onverwachte wendingen</h3> +<p> +Aan het begin van het GNU-project zag ik voor me dat we het hele GNU-systeem +zouden ontwikkelen, en het dan als geheel publiceren. Zo is het dus niet +gegaan.</p> +<p> +Omdat elk onderdeel van het GNU-systeem werd gemaakt op een Unix-systeem, +kon elk onderdeel dus draaien op Unix-systemen, lang voordat er een compleet +GNU-systeem bestond. Sommige van deze programma's werden populair, en +gebruikers begonnen ze uit te breiden en aan te passen aan andere +platform—naar de verschillende versies van Unix, en soms ook naar +andere systemen.</p> +<p> +Dit proces maakte de programma's vele malen krachtiger, en trok geld en +medewerkers naar het GNU-project. Maar het heeft waarschijnlijk ook tot +vertraging geleidt van een paar jaar voordat een minimaal werkend systeem af +was, aangezien GNU-ontwikkelaars nu tijd staken in het onderhouden van deze +aanpassingen, en zelf mogelijkheden aan bestaande onderdelen toevoegden, in +plaats van door te gaan met het één voor één +schrijven van de benodigde onderdelen.</p> + +<h3>De GNU Hurd</h3> +<p> +Tegen 1990 was het GNU-systeem bijna compleet; het enige missende onderdeel +was de kernel. We hadden besloten om onze kernel als een collectie van +server processen bovenop Mach te schrijven. Mach is een microkernel +ontwikkeld aan de Carnegie Mellon Universiteit en daarna aan de Universiteit +van Utah; de GNU HURD is een verzameling servers (een “herd of +gnus” (“kudde gnoes”, nvdv)) die bovenop Mach draaien, en +die de verschillende taken van de Unixkernel uitvoeren. De start van de +ontwikkeling werd vertraagd terwijl we wachtten tot Mach als vrije software +werd vrijgegeven, zoals was beloofd.</p> +<p> +Het moeilijkste onderdeel van het schrijven van de kernel leek ons het +debuggen van een kernelprogramma zonder een gelijktijdig draaiende debugger, +dat was een reden voor dit ontwerp. Die taak was al gedaan, in Mach, en we +verwachtten Hurd-servers te kunnen debuggen als gebruiker programma's, met +GDB. Maar het heeft lang geduurd om dat mogelijk te maken, en de +multi-executie-pad servers die berichten naar elkaar sturen bleken heel +moeilijk te debuggen. Hurd stabiel te laten werken duurde steeds langer, +jaren.</p> + +<h3>Alix</h3> +<p> +De GNU-kernel zou eerst niet de naam Hurd krijgen. De originele naam was +Alix—vernoemd naar de vrouw die ik toen liefhad. Zij, een Unix +systeembeheerder, wees op het feit dat haar naam een algemeen patroon van +Unix-systeem versies volgde; als grap vertelde ze haar vrienden +“Iemand zou een kernel naar mij moeten noemen.” Ik zei niets, +maar besloot haar te verassen met een kernel “Alix”.</p> +<p> +Maar het hield geen stand. Michael Bushnell (nu Thomas), hoofdontwikkelaar +van de kernel gaf de voorkeur aan Hurd, en bepaalde dat een bepaald +onderdeel van de kernel Alix zou heten—het deel dat systeemaanroepen +zou afvangen, en de aanvraag zou verwerken door berichten naar Hurd-servers +te zenden.</p> +<p> +Uiteindelijk ging het uit tussen mij en Alix, en ze veranderde haar naam; +onafhankelijk hiervan werd het Hurd ontwerp veranderd zodat de C-bibliotheek +de berichten direct naar de servers zou zenden, het Alix-onderdeel verdween +uit het ontwerp.</p> +<p> +Voordat dit echter gebeurde zag een vriend van haar de naam Alix in de Hurd +broncode en vertelde het tegen haar. Ze heeft dus de kans gehad een kernel +naar haar vernoemd te hebben.</p> + +<h3>Linux en GNU/Linux</h3> +<p> +GNU Hurd is nog niet productierijp en we weten niet of dit ooit het geval +zal zijn. Het toepassingsgerichte ontwerp heeft problemen die een direct +gevolg zijn van het flexibele ontwerp. Het is niet duidelijk of er een +oplossing is.</p> + +<p> +Gelukkig is een andere kernel voorhanden. In 1991 ontwikkelde Linus Torvalds +een Unix-achtige kernel, en noemde het Linux. Die was eerst privaat, maar in +1992 maakte hij het vrije software; het combineren van Linux met het +nog-niet-helemaal-complete GNU-systeem resulteerde in een compleet vrij +besturingssysteem. (Het combineren zelf was een flinke taak, uiteraard.) +Dankzij Linux kunnen we daadwerkelijk vandaag de dag een versie van het GNU +systeem draaien.</p> +<p> +Wij noemen deze versie <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, om +aan te geven dat het een combinatie betreft van het GNU-systeem met Linux +als kernel. Noem het hele systeem alsjeblief geen “Linux”, omdat +dat zou betekenen dat ons werk aan iemand anders wordt toegeschreven. Benoem +ons alsjeblieft <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">op een gelijkwaardige +manier</a>.</p> + +<h3>Uitdagingen voor de toekomst</h3> +<p> +Wij hebben bewezen dat we een breed spectrum vrije software kunnen +ontwikkelen. Dit betekent niet dat we onoverwinnelijk en niet te stoppen +zijn. Verschillende uitdagingen maken de toekomst van vrije software +onzeker; die het hoofd bieden zal standvastigheid en volhouden vergen, soms +jarenlang. Het zal het soort doorzettingsvermogen vergen die mensen laten +zien als ze vrij willen zijn, en niet toelaten dat die afgenomen wordt.</p> +<p> +De volgende vier secties behandelen deze uitdagingen.</p> + +<h3>Geheime hardware</h3> +<p> +Hardwarefabrikanten houden steeds vaker hun hardwarespecificaties +geheim. Dit maakt het moeilijk om vrije stuurprogramma's te schrijven zodat +Linux en XFree86 de nieuwe hardware kunnen ondersteunen. We hebben nu +compleet vrije systemen, maar dat geldt niet voor de toekomst als we de +computers van morgen niet kunnen ondersteunen.</p> +<p> +Er zijn twee manieren om met dit probleem om te gaan. Programmeurs kunnen de +hardware van buiten benaderen om uit te vinden hoe het werkt. De rest kan +hardware kiezen die wordt ondersteund door vrije software; als we dit +massaal doen wordt geheimhouding van specificaties een doodlopende weg.</p> +<p> +Het ontrafelen van software is een zware taak; hebben we hier programmeurs +met voldoende doorzettingsvermogen voor? Ja—als we ons sterk maken +voor vrije software als principe, en onvrije stuurprogramma's niet +tolereren. En zullen velen van ons extra geld uitgeven, of zelfs een beetje +meer tijd, zodat we vrije stuurprogramma's kunnen gebruiken? Zeker als de +vastberadenheid voor vrijheid breed wordt gedragen.</p> +<p> +(2008 voetnoot: dit speelt ook in de BIOS. Er is een vrije BIOS, <a +href="http://www.libreboot.org/">LibreBoot</a> (een distributie van +coreboot); het probleem is het verkrijgen van specificaties van machines +zodat LibreBoot die kan ondersteunen zonder niet-vrije “blobs”.)</p> + +<h3>Niet-vrije programmabibliotheken</h3> +<p> +Een niet-vrije programmabibliotheek die draait op een vrij besturingssysteem +werkt als een hinderlaag voor vrije-software-ontwikkelaars. De bibliotheek +heeft aantrekkelijke mogelijkheden, het aas; als je de bibliotheek gebruikt +val je in de val, omdat je programma geen bruikbaar onderdeel van een vrij +besturingssysteem kan worden. (Strikt gesproken kunnen we je programma +opnemen, maar het zal niet <em>draaien</em> als de bibliotheek mist.) +Sterker nog, als een programma populair wordt dat private bibliotheken +gebruikt kan het andere nietsvermoedende programmeurs in de val lokken.</p> +<p> +De eerste keer dat dit een probleem werd was met de Motif-toolkit, al weer +lang geleden in de tachtiger jaren. Alhoewel er toen nog geen vrije +besturingssystemen waren, was duidelijk welk probleem Motif zou gaan +opleveren voor vrije software programma's. Het GNU-project reageerde op twee +manieren: door individuele vrije software projecten te vragen om de vrije X +Toolkit widgets naast die van Motif te ondersteunen, en om te vragen om +iemand die een vrije vervanging voor Motif kon schrijven. Dit kostte vele +jaren; LessTif, ontwikkeld door de Hungry Programmers, werd pas in 1997 +krachtig genoeg om de meeste Motif toepassingen te ondersteunen.</p> +<p> +Tussen 1996 en 1998 werd een andere niet-vrije <abbr title="Graphical User +Interface">GUI</abbr> toolkit (een programmabibliotheek met grafische +hulpmiddelen), Qt genoemd, gebruikt in een aanzienlijke hoeveelheid vrije +software, de bureaublad software <abbr title="K Desktop +Environment">KDE</abbr>.</p> +<p> +Vrije GNU/Linux-systemen konden KDE niet gebruiken omdat we de bibliotheek +niet konden inzetten. Sommige commerciële distributeurs van +GNU/Linux-systemen, die niet principieel waren met vrije software, voegden +KDE toe aan hun systemen—waardoor hun producten meer konden, maar met +minder vrijheid. De KDE-groep probeerde meer programmeurs over te halen om +Qt te gaan gebruiken, en miljoenen nieuwe “Linux gebruikers” +wisten niet dat dit een probleem was. Het zag er moeilijk uit.</p> +<p> +De vrije software gemeenschap reageerde op twee manieren: GNOME en Harmony.</p> +<p> +GNOME, de GNU Network Object Model Environment, is GNU's desktopproject. Het +werd gestart in 1997 door Miguel de Icaza, en ontwikkelde zich, ondersteund +door Red Hat Software; GNOME had als doel gelijkwaardige desktop +faciliteiten te bieden, maar exclusief met vrije software. Het heeft ook +technische voordelen, zoals het ondersteunen van vele verschillende talen, +niet alleen C++. Maar het belangrijkste doel was vrijheid: onafhankelijkheid +van onvrije software.</p> +<p> +Harmony is een vervanger voor Qt, met dezelfde interface, zodat KDE-software +kan draaien zonder Qt.</p> +<p> +In november 1998 kondigden de Qt-ontwikkelaars aan dat ze hun licentie +gingen veranderen, zodat - als ze dit echt gingen doen - Qt vrije software +zou worden. We weten het niet zeker, maar ik denk dat dit gedeeltelijk een +reactie was op het krachtige weerwoord van de gemeenschap op het Qt +probleem, toen het nog onvrij was. (De nieuwe licentie is onhandig en +ongelijkwaardig, het blijft dus aan te raden om Qt niet te gebruiken.)</p> +<p> +[Aanvullende noot: in september 2000 werd Qt opnieuw uitgebracht onder de +GNU GPL, dit probleem is nu in feite opgelost.]</p> +<p> +Wat zal ons antwoord zijn op de volgende aantrekkelijke onvrije bibliotheek? +Zal de hele gemeenschap de noodzaak inzien van het ontwijken van de val? Of +zullen velen van ons vrijheid opgeven voor het gemak, en grote problemen +gaan opleveren? Onze toekomst hangt af van onze filosofie.</p> + +<h3>Softwarepatenten</h3> +<p> +De grootste dreiging komt van softwarepatenten, die kunnen algoritmes en +mogelijkheden voor maximaal twintig jaar verboden gebied verklaren. Het +LZW-compressie-algoritme-patent werd aangevraagd in 1983, en we kunnen nog +altijd geen vrije software produceren die correct gecomprimeerde <abbr +title="Graphics Interchange Format">GIF</abbr>s maakt [Sinds 2009 zijn ze +verlopen]. In 1998 kon een vrij programma dat <abbr title="MPEG-1 Audio +Layer 3">MP3</abbr> audiobestanden comprimeerde niet meer worden +uitgebracht, onder dreiging van een patent-rechtszaak. +</p> +<p> +Er zijn manieren om ons tegen patenten te verweren: we kunnen zoeken naar +bewijs dat een patent ongeldig is, en we kunnen zoeken naar alternatieve +manieren om het werk te doen. Maar deze oplossingen werken niet altijd; als +beide falen kan het patent alle vrije software dwingen bepaalde +functionaliteit niet te hebben terwijl gebruikers het willen. Na lang +wachten zullen de patenten verlopen (MP3-patenten zullen naar verwachting in +2018 verlopen zijn), maar wat doen we tot dan?</p> +<p> +Diegenen van ons die vrije software waarderen om zijn vrijheid, zullen +altijd bij de vrije software blijven. We zullen ons werk doen zonder de +gepatenteerde functionaliteit. Maar degenen die van vrije software houden +omdat ze ervan verwachten dat het technisch superieur is, zullen het +waarschijnlijk een mislukking vinden als het door een patent wordt +tegengehouden. Dus, hoewel het zinnig is te discussiëren over het +praktische effect van het “bazaar”-model voor ontwikkeling, en de +betrouwbaarheid en kracht van vrije software, moeten we daar niet +ophouden. We moeten het hebben over vrijheid en principes.</p> + +<h3>Vrije documentatie</h3> +<p> +Het grootste gebrek in onze vrije besturingssystemen ligt niet in de +software—er is een tekort aan goede vrije handleidingen die we met +onze systemen kunnen bundelen. Documentatie is een essentieel onderdeel van +ieder softwarepakket; als een belangrijk vrij softwarepakket geen goede +vrije handleiding heeft, is dat een groot gemis. We hebben veel van zulke +gaten momenteel.</p> +<p> +Vrije documentatie is, net als vrije software, een kwestie van vrijheid, +niet van prijs. Het criterium voor een vrije handleiding is min of meer +gelijk aan dat van vrije software: alle gebruikers krijgen bepaalde +vrijheden. Verspreiding (inclusief commerciële handel) moet worden +toegestaan, elektronisch en op papier, zodat de handleiding met iedere kopie +van het programma kan worden geleverd.</p> +<p> +Toestaan van aanpassingen is ook belangrijk. In het algemeen geloof ik niet +dat het essentieel is dat mensen toestemming hebben om allerlei artikelen en +boeken aan te passen. Het lijkt me bijvoorbeeld niet nodig dat jij of ik +toestemming geven om een artikel als dit te veranderen, iets dat onze +activiteiten en meningen beschrijft.</p> +<p> +Maar er is een speciale reden waarom de vrijheid van aanpassen essentieel is +voor documentatie van vrije software. Als mensen van hun recht om software +aan te passen gebruik maken, zoals het toevoegen of veranderen van dingen, +dan zullen ze als ze verantwoordelijk bezig willen zijn, ook de handleiding +aan willen passen—zodat ze correcte en bruikbare informatie met het +aangepaste programma kunnen leveren. Een handleiding die programmeurs niet +toelaat een taak verantwoordelijk af te ronden, voorziet niet in de +behoeften van de gemeenschap.</p> +<p> +Bepaalde grenzen aan wat veranderd mag worden zijn geen probleem. +Bijvoorbeeld: de eis dat het auteursrecht van de originele auteur, de +voorwaarden voor distributie, en de lijst van auteurs gehandhaafd blijven, +daar is niets mis mee. Het is ook geen probleem te eisen dat veranderde +versies een notitie bevatten dat ze veranderd werden, of zelfs het hebben +van hele onderdelen die niet veranderd of verwijderd mogen worden, zolang +die onderdelen maar niet over de techniek gaan. Dit soort beperkingen zijn +geen probleem omdat ze een verantwoordelijke programmeur niet in de weg +zitten bij het aanpassen van een handleiding aan een veranderd programma. +Met andere woorden: ze verhinderen niet het gebruik van de handleiding door +de software gemeenschap.</p> +<p> +Het moet echter mogelijk blijven alle <em>technische</em> inhoud van een +handleiding te redigeren, en het resultaat te kunnen distribueren via de +gebruikelijke wegen en kanalen; anders zitten de beperkingen de gemeenschap +in de weg; de handleiding is niet vrij, we hebben dan een andere handleiding +nodig.</p> +<p> +Zullen vrije-software-ontwikkelaars de oplettendheid en het +doorzettingsvermogen hebben om een breed spectrum vrije handleidingen te +produceren? Onze filosofie bepaalt onze toekomst.</p> + +<h3>We moeten het over vrijheid hebben</h3> +<p> +Er wordt heden ten dage geschat dat er tientallen miljoenen gebruikers van +GNU/Linux-systemen zoals Debian GNU/Linux en Red Hat “Linux” +zijn. Vrije software heeft zoveel praktische voordelen ontwikkeld, dat +gebruikers alleen daar al massaal op af komen.</p> +<p> +De goede gevolgen hiervan zijn duidelijk: meer interesse in het ontwikkelen +van vrije software, meer klanten voor vrijesoftwarebedrijven, meer +mogelijkheden om bedrijven aan te moedigen commerciële vrije software +in plaats van private software te maken.</p> +<p> +Maar de interesse voor de software groeit sneller dan de bekendheid van de +achterliggende filosofie, dit geeft problemen. Onze kracht om de boven +beschreven uitdagingen aan te gaan hangt af van de wil om achter onze +vrijheid te gaan staan. Om zeker te zijn dat onze gemeenschap deze wil +heeft, is het nodig deze ideeën te verspreiden naar nieuwe gebruikers, +als ze met de gemeenschap in aanraking komen.</p> +<p> +Maar dit is aan het mislukken: er wordt veel meer moeite gestoken in het +aantrekken van nieuwe gebruikers, dan in het aanleren van de +basisvoorwaarden van onze gemeenschap. Het is nodig beide te doen, en te +zorgen dat deze twee doelen in evenwicht blijven.</p> + +<h3>“Open source”</h3> +<p> +Aanleren van het basisprincipe vrijheid aan nieuwe gebruikers werd +moeilijker in 1998, toen een deel van de gemeenschap besloot te stoppen met +de term “vrije software”, en over “open source +software” (“software met open broncode”) begon te spreken.</p> +<p> +Er waren er die de voorkeur gaven aan de nieuwe term, omdat het +“vrij” niet met “gratis” kan worden verward—op +zich een goede reden. Anderen stelden zich echter ten doel om de +principiële inspiratie die de vrije-softwarebeweging en het GNU-project +gemotiveerd hadden, opzij te zetten, om in de gunst van bedrijfsleiders en +commerciële gebruikers te komen, waarvan velen een ideologie aanhangen +die winst boven vrijheid stelt, boven gemeenschap, boven principes. De +“open source”-retoriek richt zich op de mogelijkheid kwalitatief +hoogstaande en krachtige software te maken, maar schudt ideeën als +vrijheid, gemeenschap en principes van zich af.</p> +<p> +De “Linux”-bladen zijn hier een duidelijk voorbeeld van—ze +staan vol advertenties voor private software die met GNU/Linux werkt. Als +de volgende Motif of Qt verschijnt, zullen deze bladen dan de programmeurs +waarschuwen zich er niet mee in te laten, of zullen ze er advertenties voor +plaatsen?</p> +<p> +De steun van bedrijven kan bijdragen aan de gemeenschap, op veel manieren; +op die manier is het nuttig. Maar hen overhalen door nog minder over +vrijheid en principes te praten kan rampzalig zijn; het uit evenwicht zijn +van het aantrekken van gebruikers en het aanleren van onze cultuur wordt nog +erger.</p> +<p> +“Vrije software” en “open source” beschrijven min of +meer dezelfde software-categorie, maar ze zeggen verschillende dingen over +deze software, en over normen en waarden. Het GNU-project gaat door met de +term “vrije software”, om duidelijk te maken dat het over +vrijheid gaat, meer dan slechts techniek.</p> + +<h3>Proberen!</h3> +<p> +Yoda's aforisme (“‘Proberen’ bestaat niet”) klinkt +leuk, maar is niks voor mij. Meestal ben ik tijdens het werk in de stress of +ik het eigenlijk wel kan. Maar ik probeerde het toch, omdat er niemand +anders tussen de vijand en mijn stad stond. Tot mijn eigen verbazing is het +soms toch gelukt.</p> +<p> +Soms is het mis gegaan; een paar van mijn steden zijn gevallen. Dan vond ik +een andere bedreigde stad, en maakte me klaar voor nieuwe strijd. Ik leerde +uit te kijken naar gevaren, en plaatste mijzelf tussen hen en mijn stad, +hulp in roepend van andere hackers om zich bij mij aan te sluiten.</p> +<p> +Tegenwoordig ben ik vaak niet de enige. Het is een opluchting en een feest +wanneer ik een regiment hackers zich zie ingraven om het front te +verdedigen, en ik realiseer me, deze stad kan overleven—voor +even. Maar de gevaren zijn elk jaar groter, en nu neemt Microsoft expliciet +onze gemeenschap op de korrel. Wij kunnen de toekomst van vrijheid niet voor +lief nemen. Neem het niet voor lief! Als je je vrijheid wilt, moet je bereid +zijn het te verdedigen.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2001, 2002, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010, 2014, 2015, +2017 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + <strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/04 08:32:33 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/third-party-ideas.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/third-party-ideas.html new file mode 100644 index 0000000..40514a6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/third-party-ideas.html @@ -0,0 +1,499 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/third-party-ideas.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Ideeën van derden - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/third-party-ideas.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<div id="education-content"> + +<!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.nl.html" --> +</div> + +<!-- id="education-content" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> +<!--#else --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> +<!--#endif --> +<!--#endif --> +<h2 id="ThirdPartyIdeas">Ideeën van derden</h2> + +<p> +De artikelen hier genoemd zijn niet van het GNU-project, maar ze gaan over +vrije software, of aanverwante zaken, en we zijn het min of meer met ze +eens.</p> + +<p> +Veel van de <a href="/links/links.html#FreedomOrganizations">Organisaties +die zich inzetten voor vrijheid in Computerontwikkelingen en Electronische +communicatie</a> ebben ook filosofische overtuigingen die de vrije software +en aanverwante zaken steunen.</p> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/lessig-fsfs-intro.html">De inleiding van Lawrence +Lessig</a> tot het boek <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><i>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard M. Stallman</i></a>.</li> + + <li><a href="http://freedom-to-tinker.com/blog/tblee/trouble-free-riding">The +Trouble with “Free Riding”</a>, door Timothy B. Lee.</li> + + <li><a +href="http://www.cato-unbound.org/2008/06/09/rasmus-fleischer/the-future-of-copyright/">The +Future of Copyright</a>, een betoog door Rasmus Fleischer.</li> + + <li><a href="http://cic.unb.br/~rezende/trabs/stockholm.html">The Digital +Stockholm Syndrome</a>: reflecties op enkele psychologische antwoorden op +marktgrootmachten, door Pedro Rezende, universiteit van Brasilia.</li> + + <li><a href="http://questioncopyright.org">QuestionCopyright.org</a> is een site +over de geschiedenis en invloed van het auteursrecht met de bedoeling te +wijzen op de gevaren en gevolgen van het hedendaagse auteursrechtensysteem.</li> + <li> + <a +href="http://www.informationweek.com/how-vista-lets-microsoft-lock-users-in/d/d-id/1049559"> +How Vista Lets Microsoft Lock Users In</a> door Cory +Doctorow. <b>Notabene:</b> Wij geloven dat het fout is om verbloemende +woorden als “trusted computing” te gebruiken om een kwaadwillend +plan te beschrijven. + </li> + <li> + <a +href="https://web.archive.org/web/20180914161858/http://movingtofreedom.org/archives/">movingtofreedom.org</a>, +een blog van Scott Carpenter met veel artikelen over vrijheid. + </li> + <li> + <a href="http://lwn.net/Articles/194701/">A couple of lessons on the hazards +of proprietary software</a>, beschrijft de gevaren van private software. + </li> + <li> + <a +href="http://southflorida.bizjournals.com/southflorida/stories/2006/07/03/story8.html"> +Multiple doctors cut off from records by Dr. Notes</a>, een voorbeeld hoe +private software de ontwikkelaar teveel macht geeft over zijn gebruikers. + </li> + <li><a +href="http://blog.jimmywales.com/index.php/archives/2004/10/21/free-knowledge-requires-free-software-and-free-file-formats/"> +Free Knowledge requires Free Software and Free File Formats</a>: Jimmy Wales +betoogt waarom vrije kennis vrije software en vrije bestandsformaten nodig +heeft, en ook waarom <a href="http://www.wikipedia.org">Wikipedia</a> vrije +software moet zijn.</li> + <li><a href="http://www.juergen-ernst.de/info_swpat_en.html">Software patents +under the magnifying glass</a>. In dit artikel bewijst de auteur met behulp +van lambda calculus waarom software niet gepatenteerd kan worden.</li> + <li><a href="http://lwn.net/Articles/204641/">Free gadgets need free +software</a>, een redactioneel stuk dat verhaalt van een “firmware +upgrade” die de mogelijkheid tot het opnemen van radio uitzendingen +blokkeert.</li> + <li>Lakhani en Wolf's <a +href="http://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">paper +over de motivatie van vrijesoftwareontwikkelaars</a> zegt dat een +aanzienlijk deel van de programmeurs gemotiveerd wordt door de mening dat +software vrij moet zijn. Dit ondanks het feit dat men ontwikkelaars +ondervroeg op SourcForge, een site die het er niet mee eens is dat het om +een ethische kwestie gaat.</li> + <li><a href="http://www.theinquirer.net/?article=11663">Groklaw sends a Dear +Darl letter</a>: een aantal mensen van de vrije software en open bron +beweging hebben een brief samengesteld als antwoord op de open brief van +Darl McBride, CEO van SCO, aan de Open Bron Gemeenschap.</li> + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20060313152550/http://www.hardwarecentral.com/hardwarecentral/editorials/4788/1/">Hardware +Central [gearchiveerde pagina]</a>. We zijn het met één +conclusie van dit artikel niet eens: het is niet juist dat Microsoft Disney +en de RIAA helpt met het opdringen van Digital Restrictions Management (het +beheren van digitale beperkingen) aan jou, netzomin als het rechtmatig is +van Disney en de RIAA om dit te proberen. Alle kracht van de computer dient +ter beschikking te staan van jou en niet van de eigenaren van informatie.</li> + +<li>De reactie op de SCO Klaag Mij Aan-petitie heeft de bedenker overstelpt en +hij heeft de stembus dan ook gesloten. De schrijver van de petitie, John +Everitt had slechts een paar reacties verwacht maar in plaats daarvan kreeg +hij duizenden deelnemers. <a +href="https://www.linuxjournal.com/article/6913">In zijn laatste bericht +over de petitie</a> spoort hij de mensen aan de <a +href="http://www.fsf.org">FSF</a> te helpen op wat voor manier dan ook.</li> + +<li><a +href="https://web.archive.org/web/20030904102640/http://proposicion.org.ar/doc/gob/Conde-281102/index.html.en">Senator +Alberto Conde's antwoord</a> aan CESSI aangaande wetsvoorstel E-135/02-03 +die voorstelt alleen vrije software te gebruiken binnen de +overheidsinstanties van de provincie Buenos Aires. <a +href="https://web.archive.org/web/20030204005052/http://www.proposicion.org.ar/proyecto/leyes/E-135.02-03/">Het +wetsvoorstel</a> werd door Senator Alberto Conde zelf ingediend.</li> + +<li>Sommige economen beweren dat auteursrecht en patentrecht <a +href="https://reason.com/2003/03/01/creation-myths-2/">de voortgang niet +stimuleren</a> terwijl die rechten juist daarvoor in het leven zijn +geroepen. +<p> +Het artikel heeft een beperkte economische invalshoek door sociale +alternatieven alleen af te wegen op welke goederen beschikbaar zijn tegen +welke prijs, aannemende dat jij als burger slechts een consument bent die +geen waarde hecht aan zijn vrijheid. Het gebruikt ook de misleidende term <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty">“intellectueel +eigendom”</a>, misleidend doordat het geen onderscheid maakt tussen +auteursrecht en patentrecht. Het kan daarmee wegkomen doordat het de sociale +gevolgen van deze rechten negeert. +</p><p> +Ondanks deze tekortkomingen is het veelzeggend. Als men reeds kan +vaststellen dat het auteursrecht schadelijk is op grond van deze beperkte +economische visie, zonder oog voor de ethische gevolgen die mensen belet +informatie te delen, wat zijn dan wel niet de conclusies als de ethiek +<em>wel</em> mee wordt genomen? +</p></li> + + <li>Twee artikelen van Duncan Campbell beschrijven hoe in private programma's +achterdeurtjes voor de NSA (“National Security Agency”, het +beveiligingsinstituut van de VS) werden ingebouwd: <a +href="https://web.archive.org/web/20130723003646/http://www.heise.de/tp/artikel/2/2898/1.html">Only +NSA can listen, so that's OK</a> en <a +href="https://www.heise.de/tp/features/How-NSA-access-was-built-into-Windows-3444341.html">How +NSA access was built into Windows</a>. Beide tonen aan hoe gebruikers van +private software vaak niet in de gaten hebben wat hun programma's eigenlijk +allemaal uitvoeren.</li> + + <li><a +href="http://www.compilerpress.ca/Cultural%20Economics/Works/CPU%202000.htm">Copyright +C.P.U.</a>, van Harry Hillman Chartrand, bevat een goede samenvatting van de +geschiedenis van het auteursrecht.</li> + + <li>Malla Pollack's <a +href="http://eon.law.harvard.edu/openlaw/eldredvashcroft/progress.html">What +is Congress Supposed to Promote?</a> legt uit hoe de huidige neigingen van +de amerikaanse overheid om auteursrechthouders volledig te beschermen in +scherp contrast staat met de reden om het auteursrecht sowieso in de +grondwet op te nemen.</li> + + <li>Senator Dr. Edgar David Villanueva Nuñez van Peru schreef een brief +aan een manager van Microsoft in antwoord op een schrijven van die manager, +waarin deze zijn zorgen uitte over het wetsvoorstel aangaande het gebruik +van vrije software in de openbare instellingen. Het weerlegt op een prima +manier alle bezwaren en bedenkingen die Microsoft en de zijnen altijd te +berde brengen wanneer het om vrije software gaat. De Engelse vertaling kun +je <a +href="http://web.archive.org/web/20030207075039/http://www.pimientolinux.com/peru2ms/villanueva_to_ms.html">hier</a> +vinden.</li> + + <li><a href="http://www.gutenberg.org/files/2170/2170-h/2170-h.htm#2H_4_0018">De +Britse historicus Thomas Macaulay</a> behandelde het auteursrecht reeds in +1841 en deze ideeën zijn nog steeds geldig.</li> + + + <li>openrevolt.org was een site gewijd aan de europses richtlijn over het +auteursrecht en aanverwante wetgeving. Het gaat daarbij om twee fundamentele +problemen van deze richtlijn, die het makkelijker moet maken voor +auteursrechthouders om websites via ISPs te censureren en auteursrechten +wettelijke bescherming probeert te geven.</li> + + <li><a href="http://www.chillingeffects.org">Chilling Effects</a> is een +verzamelpunt voor juridische dwangbevelen (of dreigingen daarmee) over +online aktiviteiten — wij nodigen bezoekers uit om dwangbevelen die +zij zelf over dit onderwerp hebben verstuurd of ontvangen hier in te +zenden. De site slaat ze op in een databank die je kunt doorzoeken en brengt +links aan naar bestaande juridische vraagstukken.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20020222080928/www.byte.com/documents/s=2302/byt1011380870846/"> +Coding is a Crime</a>, van Shannon Cochran, is een opiniestuk over de +vervolging van Jon Johansen als zware crimineel vanwege het helpen bij het +maken van het programma DeCSS.</li> + + <li><a href="http://law.duke.edu/pd/papers/boyle.pdf">The Second Enclosure +Movement and the Construction of the Public Domain</a>, van James Boyle.</li> + + <li><a +href="http://besser.tsoa.nyu.edu/howard/Papers/pw-public-spaces.html">Intellectual +Property: The Attack on Public Space in Cyberspace</a>, van Howard Besser, +beschrijft hoe diverse bedrijfstakken hun auteursrecht misbruiken om op +steeds meer plaatsen op het Internet de toegang voor het publiek te +beperken.</li> + + <li><a +href="http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=267848#PaperDownload">Locating +Copyright Within the First Amendment Skein</a>, door Neil W. Netanel, +betoogt dat de Amerikaanse rechtbank een fout maakt door aan te nemen dat +het zogenaamde “redelijk gebruik” een oplossing is voor het +probleem tussen het auteursrecht en eerste amendement.</li> + + <li>Richard Stallman was mede-ondertekenaar van <a +href="http://web.archive.org/web/20030803114409/http://perens.com/Articles/StandTogether.html">een +gezamenlijke reactie op commentaar door Craig Mundie of Microsoft +[gearchiveerde pagina]</a>.</li> + + <li>In <a href="/philosophy/dmarti-patent.html">Verander het patentrecht +nu!</a>, doet Don Marti een oproep aan de vrijesoftwaregemeenschap om +Richard M. Stallman voor te dragen als lid van de adviescommissie van het +Amerikaanse patentenbureau.</li> + + <li><a href="/philosophy/stophr3028.html">Stop H.R. 3028</a>, “The +Trademark Cyberpiracy Prevention Act of 1999”.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20010410172314/http://www-personal.si.umich.edu/~beejoo/gnuproject.html"> +The GNU Project FTP Site: A Digital Collection Supporting a Social Movement +[gearchiveerde pagina]</a>, door Michelle Bejian.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20000815064842/http://oppression.nerdherd.org/Stories/1998/9810/ucla/ucla.html">UCLA +discrimineert studenten die GNU/Linux gebruiken. Een onderdeel van hun +rechtvaardiging is het ondersteunen van de macht van +software-eigenaren. [gearchiveerde pagina]</a></li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/19991012082619/http://simson.net/clips/98.Globe.05-07.Read_them_and_weep.htm">Read +Them And Weep [gearchiveerde pagina]</a>, van Simson Garfinkel, over de +huidige Amerikaanse wetsvoorstellen die de eigenaren van informatie +onvoorstelbare nieuwe rechten geven om activiteiten van gebruikers in te +perken.</li> + + <li><a href="/philosophy/nonsoftware-copyleft.html">Het toepassen van +auteursplicht op informatie die geen software is</a>, door Michael Stutz.</li> + <li><a href="/philosophy/free-world.html">Alleen de vrije wereld kan Microsoft +weerstaan</a>, door Tom Hull.</li> + <li><a href="http://www.ram.org/ramblings/philosophy/fmp.html">The Free Music +Philosophy</a>, door Ram Samudrala.</li> + + <li>Platenmaatschappijen pleiten voor meer auteursrechten ter ondersteuning van +muzikanten. <a +href="https://web.archive.org/web/20040916075542/http://www.negativland.com/albini.html">Dit +artikel</a> laat zien hoe deze bedrijven <em>echt</em> met muzikanten +omgaan.</li> + +<!-- the original link was not working, rms suggested i + make a temporary link -neel + http://www.musicisum.com/manifesto.shtml + --> +<!-- + + 05 June 2013: Link Broken. It is not available in web.archive.org + because of robots.txt - rsiddharth + + <li> +<a href="http://www.maui.net/~zen_gtr/zgzinepg4.html">The Manifesto: + Piracy is Your Friend</a>, by Jaron Lanier. + <br /> + <strong>Note</strong> that the GNU Project recommends + <a href="/philosophy/words-to-avoid.html">avoiding</a> the term + <a href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">piracy</a> since + it implies that sharing copies is somehow illegitimate.</li> + --> +<li><a href="http://www.ram.org/ramblings/philosophy/fmp/copying_primer.html">A +primer on the ethics of “Intellectual property”</a>, door Ram +Samudrala.</li> + <li><a href="/philosophy/self-interest.html">Is eigenbelang voldoende basis voor +een vrije economie?</a> door Loyd Fueston.</li> + + <li><a href="/philosophy/kragen-software.html">Mensen, plaatsen, dingen en +ideeën</a> door Kragen Sitaker</li> + <li><a href="http://freenation.org/a/f31l1.html">The Libertarian Case Against +Intellectual Property Rights</a> door Roderick T. Long + <br /> + De vrije software beweging preekt geen liberalisme en <a +href="/philosophy/rms-comment-longs-article.html">we zijn het niet helemaal +eens</a> met het artikel. Het is echter nuttig ter weerleggging van een +vermeend voordeel van private software.</li> + <li><a href="http://old.law.columbia.edu/my_pubs/anarchism.html">Anarchism +Triumphant: Free Software and the Death of Copyright</a></li> + + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20130409233705/http://www-rohan.sdsu.edu/~digger/596/werry_comm.pdf">Imagined +Electronic Community: Representations of Virtual Community in Contemporary +Business Discourse</a> door Chris Werry.</li> + + <li><a href="/philosophy/economics_frank/frank.html">Staat een Studie Economie +Samenwerking in de Weg?</a> door Frank, Gilovich en Regan.</li> + <li><a href="http://danny.oz.au/freedom/ip/aidfs.html">Development, Ethical +Trading, and Free Software</a> door Danny Yee.</li> + <li><a href="/philosophy/bdk.html">The Ballad of Dennis Karjala</a>: Een +politiek commentaar in de vorm van een ballade door Timothy R. Phillips.</li> + <li><a href="/philosophy/ICT-for-prosperity.html">Bouwen Aan Samenwerkende ICT +Ontwikkeling en Initiatieven voor Wereldwijde Vooruitgang</a>, door Robert +J. Chassell.</li> + <li><a +href="http://www.fsfla.org/~lxoliva/papers/free-software/selection-html/"> +Competitive Advantages of Free Software</a> door Alexandre Oliva.</li> + <li><a href="http://www.advogato.org/article/89.html" +id="PatentgrantundertheGPL">Patent grant under the GPL</a>, door Raph +Levien.</li> + <li><a +href="http://www.nytimes.com/library/tech/00/05/biztech/articles/10digital.html" +id="ConceptofCopyrightFightsMarkoff">The Concept of Copyright Fights for +Internet Survival</a> door John Markoff.</li> + + <li><a id="TheRealPurposeOfCopyrightBerry" +href="http://www.libraryjournal.com/article/CA158872.html">The Real Purpose +of Copyright</a> door John N. Berry III.</li> + <li><a id="Copyrightfire" href="/philosophy/fire.html">Het patenteren van vuur! +(Humor)</a> door Ian Clarke.</li> + <li><a +href="http://www.praxagora.com/andyo/professional/infirmation_technology.html" +id="INFOTECH">The Future Brings “Infirmation Technology”</a> +door Andy Oram.</li> + +<!-- Re: Free Protocols Foundation - it's a maintainance nightmare --> +<!-- to have full descriptions in more then one place. -len --> +<!-- RMS requests that this link is put back, 14 Dec 2000, paulv --> +<li><a href="http://www.freeprotocols.org/">The Free Protocols Foundation</a> is +een openbaar onafhankelijk forum ter ondersteuning van protocollen zonder +patenten.</li> + <li><a href="/philosophy/software-libre-commercial-viability.html">Software +Libre en Commerciële Levensvatbaarheid</a> van Alessandro Rubini</li> + <li><a href="http://www.bmartin.cc/pubs/98il/"> Information liberation</a> van +Brian Martin. Wij raden mensen aan de term <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">intellectueel eigendom</a> te +vermijden en in plaats daarvan het te hebben over auteursrechten, patenten +en/of handelsmerken.</li> + <li><a href="http://wearcam.org/seatsale/index.htm">Seat Sale</a>, een satire op +auteursrechten.</li> + + <li>Een <a href="http://www.cs.cmu.edu/~dst/DeCSS/Gallery/">gallerij</a> van +voorbeelden die demonstreren hoe schandelijk en absurd de Digital Millenium +Copyright Act (Amerikaanse wet op digitale informatie) is.</li> + + <li><a +href="http://slashdot.org/article.pl?sid=01/03/28/0121209&mode=nocomment"> +Een boekbespreking over <cite>Digitale Auteursrechten</cite></a>.</li> + +<!-- The archived version is truncated. + <li> +<a + href="http://web.archive.org/web/20080703140137/http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">Live and + let license [archived]</a> by Joe Barr.</li> +--> +<li><a +href="https://web.archive.org/web/20191221223329/http://www.piecepack.org/">Piecepack</a> +is een verzameling stukken voor bordspellen die iedereen vrijelijk kan +gebruiken voor het bedenken of spelen van diverse soorten spellen.</li> + + <li>Eastern Gianozia geeft een <a +href="http://www.gianoziaorientale.org/info/foreign_politics.html">ironische +visie op Software Patenten en DRM</a>.</li> + + <li><a href="http://www.linuxjournal.com/article/7813">Free Software and +Scouting</a></li> + + <li><a href="http://fare.tunes.org/articles/patents.html">Patents Are an +Economic Absurdity</a>: Dit artikel gaat er van uit dat vrije handel altijd +goed is. Daar zijn we het niet altijd mee eens — op een gegeven moment +geeft vrije handel bedrijven teveel macht, die gebruikt wordt om de +democratie onder druk te zetten. Maar dit terzijde. </li> + + <!-- Description text by RMS --> +<li><a +href="http://www.lewrockwell.com/2000/09/stephan-kinsella/in-defense-of-napster-and-against-the-second-homesteading-rule/">In +Defense of Napster and Against the Second Homesteading Rule</a></li> + + <li><a href="http://www.mises.org/journals/jls/15_2/15_2_1.pdf">Against +Intellectual Property</a>, Lente 2001, Journal of Libertarian Studies (PDF)</li> + +<!-- Available only against a fee. + <li> +<a href="http://www.lulu.com/dcparris/">Penguin in the Pew</a>, Free Software from a Christian perspective.</li> +--> +<li><a +href="http://web.archive.org/web/20121029031829/http://www.sci.brooklyn.cuny.edu/~sdexter/Pubs/cepe2005.pdf"> +A Comparative Ethical Assessment of Free Software Licensing Schemes</a> door +Samir Chopra and Scott Dexter</li> + + <li>The <a +href="http://web.archive.org/web/20131126094524/http://simplemachines.it/index.php/sim-one-project">SIM.ONE +hardware project</a> heeft vrije computerontwerpen gemaakt.</li> + + <li><a href="/philosophy/vaccination.html">Viral Code and Vaccination</a>, een +article door Robert J. Chassell.</li> + + <li><a href="/philosophy/why-audio-format-matters.html">Waarom het audioformaat +uitmaakt</a> door Karl Fogel</li> + + <li>Helaas niet online maar al in 1960 schreef Bernard Galler een brief aan de +redacteur van de Communications of the ACM (vol.3, no.4, pag. A12-A13), met +onder andere het volgende (over de prijs maar duidelijk verwijzend naar +vrijheid): + <blockquote> + <p> + … het is duidelijk dat hier de ontwikkeling van het programma in +rekening wordt gebracht, en hoewel ik vooral boos ben over het feit dat dit +van een universiteit afkomt, ben ik ook van mening dat dit een slechte zaak +is voor de hele beroepsgroep. Er is geen operationeel 704 systeem te +bedenken dat niet rechtstreeks voordeel heeft gehad van de vrije +uitwisseling van programma's zoals dat door het SHARE systeem mogelijk werd +gemaakt. Wanneer we onze programma's gaan verkopen schept dat een zeer +ongewenst precedent. + </p> + </blockquote> + (Met dank aan Nelson Beebe voor de verwijzing.)</li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, +2006, 2007, 2008, 2009, 2015, 2016, 2017, 2019, 2020 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/06/21 23:30:06 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/trivial-patent.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/trivial-patent.html new file mode 100644 index 0000000..10f0953 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/trivial-patent.html @@ -0,0 +1,310 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/trivial-patent.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Een triviaal patent ontleed - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/trivial-patent.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Een triviaal patent ontleed</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p>Programmeurs weten heel goed dat veel softwarepatenten over belachelijk voor +de hand liggende ideeën gaan. Voorstanders van het patentsysteem werpen +daar tegenin dat deze ideeën niet zo voor de hand liggen, alleen lijkt +dat achteraf zo. In een debat is dat verbazingwekkend moeilijk te +weerleggen. Waarom?</p> + +<p>Eén van de redenen is dat ieder idee moeilijk lijkt wanneer je het +stuk analyseert. Nog een reden is dat eenvoudige ideeën vaak moeilijk +lijken door de manier waarop ze in een patent worden beschreven. Verdedigers +van het patentrecht zullen daar naar wijzen en opmerken: “Hoe kan +zoiets moeilijks voor de hand liggend zijn?”</p> + +<p>Ik zal een voorbeeld geven om dit te illustreren. Hier is een Amerikaanse +patentaanvraag met nummer 5.963.916, ingediend in oktober 1996:</p> + +<blockquote> +<p>1. Een methode om een gebruiker op afstand in staat te stellen een vooraf +geselecteerd muziekfragment te beluisteren via een netwerk website met +verschillende muziekopnamen met gebruikmaking van een computer, een +computerscherm en een telecommunicatieverbinding tussen de computer van de +gebruiker op afstand en de netwerk website. De methode bevat de volgende +stappen:</p> + +<ul> +<li>a) met behulp van de computer op afstand wordt een +telecommunicatieverbinding tot stand gebracht met de netwerk website, +waarbij deze site bestaat uit (i) een centrale server, gekoppeld aan een +communicatienetwerk voor het ophalen en verzenden van vooraf geselecteerde +fragmenten van de muziek-producten, op verzoek van de gebruiker op afstand +en (ii) een centraal opslagsysteem voor de opslag van vooraf geselecteerde +fragmenten van een uitgebreide collectie aan vastgelegde muziek;</li> +</ul> + +<ul> +<li>b) verzenden van gebruikersidentificatiegegevens vanaf de computer van de +gebruiker op afstand naar de centrale server om zo de gebruiker te kunnen +herkennen en volgen in zijn voortgang op de netwerk website;</li> +</ul> + +<ul> +<li>c) de keuze van tenminste één vooraf geselecteerd +muziekfragment vanaf de centrale server;</li> +</ul> + +<ul> +<li>d) ontvangst van het gekozen fragment uit de vastgelegde muziekcollectie; en</li> +</ul> + +<ul> +<li>e) het interactief beluisteren van het ontvangen fragment van de vastgelegde +muziekcollectie.</li> +</ul> +</blockquote> + +<p>Klinkt behoorlijk moeilijk, toch? Hier is toch een zeer slim iemand aan de +gang geweest? Nee, maar de bewoordingen zijn wel slim gekozen en laten het +moeilijk lijken. Laten we de oorzaak van die vermeende complexiteit eens +bekijken:</p> + +<blockquote> +<p>1. Een methode om een gebruiker op afstand in staat te stellen een vooraf +geselecteerd muziekfragment te beluisteren via een netwerk website</p> +</blockquote> + +<p>Dat is het grootste deel van het idee. Ze hebben fragmenten van +muziekstukken op een server zodat gebruikers daarnaar kunnen luisteren.</p> + +<blockquote> +<p>met verschillende muziekopnamen,</p> +</blockquote> + +<p>Dit benadrukt dat ze meer dan één stuk muziek hebben.</p> + +<p>Het is in de computerwetenschap een algemeen gegeven dat wanneer een +computer iets kan, het dat vele malen kan herhalen op steeds wisselende +gegevens. Veel patenten wekken de illusie dat dit principe voor een bepaalde +toepassing een “uitvinding” is.</p> + +<blockquote> +<p>met gebruikmaking van een computer, een computerscherm en een +telecommunicatieverbinding tussen de computer van de gebruiker op afstand en +de netwerkwebsite,</p> +</blockquote> + +<p>Hier staat dat ze een server in een netwerk gebruiken.</p> + +<blockquote> +<p>de methode bestaat uit de volgende stappen:</p> +<p>De methode bevat de volgende stappen: * a) met behulp van de computer op +afstand wordt een telecommunicatieverbinding tot stand gebracht met de +netwerk website</p> +</blockquote> + +<p>Dit zegt dat de gebruiker contact maakt met de server over het +netwerk. (Daar is een server voor.)</p> + +<blockquote> +<p>waarbij deze site bestaat uit (i) een centrale server, gekoppeld aan een +communicatienetwerk</p> +</blockquote> + +<p>Hier wordt ons verteld dat de server aan het net hangt. (Dat is nou zeer +typerend voor een server.)</p> + +<blockquote> +<p>voor het ophalen en verzenden van vooraf geselecteerde fragmenten van de +muziek-producten, op verzoek van de gebruiker op afstand</p> +</blockquote> + +<p>Dit herhaalt het idee uit de eerste twee regels van deze aanvraag.</p> + +<blockquote> +<p>en (ii) een centraal opslagsysteem voor de opslag van vooraf geselecteerde +fragmenten van een uitgebreide collectie aan vastgelegde muziek;</p> +</blockquote> + +<p>Ze hebben besloten een harde schijf (of ander opslagmedium) in hun computer +te proppen en daar muziekfragmenten op op te slaan. Al sinds 1980 is dit een +beproefde methode om snel toegankelijke gegevens op een computer op te +slaan.</p> + +<p>Merk ook op dat ze weer benadrukken dat ze meer dan één +fragment opslaan. Uiteraard laat ieder zichzelf respecterend bestandssysteem +het toe dat je meerdere bestanden kunt opslaan.</p> + +<blockquote> +<p>b) verzenden van gebruikersidentificatiegegevens vanaf de computer van de +gebruiker op afstand naar de centrale server om zo de gebruiker te kunnen +herkennen en volgen in zijn voortgang op de netwerk website;</p> +</blockquote> + +<p>Hier staat dat ze bijhouden wie je bent en wat je doet — een +gebruikelijke (maar bedenkelijke) gang van zaken bij webservers. Ik geloof +dat dit al gemeengoed was in 1996.</p> + +<blockquote> +<p>c) de keuze van tenminste één vooraf geselecteerd +muziekfragment vanaf de centrale server;</p> +</blockquote> + +<p>Oftewel, de gebruiker klikt een link aan die hij wil volgen. Dat is typerend +aan webservers. Wanneer ze daarvoor een andere manier hadden gevonden zou +het misschien een uitvinding zijn.</p> + +<blockquote> +<p>d) ontvangst van het gekozen fragment uit de vastgelegde muziekcollectie; en</p> +</blockquote> + +<p>Wanneer je een link klikt zal je browserprogramma de inhoud lezen. +Standaard gedrag van webbrowsers.</p> + +<blockquote> +<p>e) het interactief beluisteren van het ontvangen fragment van de vastgelegde +muziekcollectie.</p> +</blockquote> + +<p>Hier staat dat je browser de muziek voor je zal spelen. (Veel browsers doen +dit al automatisch wanneer ze een link naar een audiobestand volgen.)</p> + +<p>Het wordt nu duidelijk hoe ze het idee opkloppen om er iets moeilijks van te +maken: ze betrekken er beschrijvingen bij van wat computers, webservers en +webbrowsers al doen. Dit hele complex samen met de twee regels in het begin +wat hun eigen idee eigenlijk inhoudt, vormen tezamen de zogenaamde +“uitvinding” waarop ze patent kregen.</p> + +<p>Dit voorbeeld is typerend voor softwarepatenten. Ook ideeën die +wél complex zijn zien er zo uit.</p> + +<p>Kijk nu eens naar de volgende aanspraak:</p> + +<blockquote> +<p>3. De methode van aanspraak 1 waarbij het centrale opslagapparaat een +verzameling vormt van compact disc-read only memory (CD-ROMs).</p> +</blockquote> + +<p>Wat ze hier zeggen is het volgende: “Zelfs al vind je de eerste +aanspraak geen echte uitvinding, dan is het idee om met CD-ROMs de gegevens +op te slaan toch echt wel een uitvinding. Een gemiddelde systeemontwerper +zou hier nooit op komen.”</p> + +<p>En bekijk ook de volgende aanspraak:</p> + +<blockquote> +<p>4. De methode van aanspraak 1 waarbij het centrale opslagapparaat bestaat +uit RAID-schijven.</p> +</blockquote> + +<p>Een RAID is een verzameling schijven die zo zijn geconfigureerd dat het +lijkt of ze één grote opslagschijf vormen met de extra +eigenschap dat als er een disk uit die verzameling uitvalt, je gegevens niet +verloren gaan en nog steeds op de andere schijven in die verzameling +staan. Dergelijke apparatuur werd al ver voor 1996 verkocht en zijn +gebruikelijk in systemen met hoge beschikbaarheid. Maar deze briljante +uitvinders hebben een patent op het gebruik van RAID voor deze specifieke +toepassing.</p> + +<p>Ook al is hij nog zo alledaags, dit patent zou niet zonder meer worden +verworpen in de rechtszaal. Want zowel het patentenbureau alsook de +rechtbanken hanteren een zeer lage standaard wanneer ze vaststellen of een +patent “vanzelfsprekend” is of niet. Dit patent zou wel eens +geldig bevonden kunnen worden volgens hen.</p> + +<p>Bovendien zijn rechters niet snel geneigd een beslissing van het +patentenbureau terug te draaien en heeft dit meer kans wanneer je +“prior art” aan kunt tonen (= dat een idee al eerder is +gepubliceerd dan de aanvraag en dat het patentbureau dit heeft gemist). +Wanneer de rechters een hogere standaard aan zouden willen houden voor het +beoordelen van vanzelfsprekendheid zouden we ze kunnen helpen door meer +“prior art” te documenteren. De voorstellen om het +“systeem beter te laten werken” door het patentenbureau te +voorzien van een betere databank met “prior art” zou daarbij +contraproductief zijn.</p> + +<p>Het is heel moeilijk een systeem van patenten goed te laten functioneren; +het is een complexe bureaucratie met zijn eigen geboden die op de letter uit +worden gevoerd, ongeacht of dit het “doel” dient. De enige +praktische oplossing om van al die vanzelfsprekende patenten en manier van +zakendoen af te komen is om dit soort patenten helemaal af te schaffen. Daar +verliezen we gelukkig niets bij: ook de minder vanzelfsprekende +softwarepatenten helpen niemand.</p> + +<p>Het systeem van patenten is in het leven geroepen om vooruitgang te +bevorderen. Diegenen die van softwarepatenten profiteren vragen ons ze +blindelings te geloven wanneer ze beweren dat deze dat effect ook +hebben. Maar de ervaring van programmeurs leert ons anders. Nieuwe +theoretische onderzoeken tonen aan dat dit geen paradox is (zie <a +href="https://web.archive.org/web/20000815064858/http://www.researchoninnovation.org/patent.pdf">researchoninnovation.org/patent.pdf</a> +op web.archive.org). Er is geen enkele reden waarom de samenleving +software-ontwikkelaars en gebruikers moet blootstellen aan de gevaren van +softwarepatenten.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2006, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/07/05 09:28:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ucita.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ucita.html new file mode 100644 index 0000000..ddce4b2 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ucita.html @@ -0,0 +1,271 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/ucita.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom we ons moeten verzetten tegen UCITA - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/ucita.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Waarom we ons moeten verzetten tegen UCITA</h2> + +<p> +UCITA is een wetsvoorstel, bedacht door ontwikkelaars van private software, +die nu om goedkeuring vragen in alle 50 staten van de VS. Wanneer dit +voorstel wordt aangenomen zal dat een ramp betekenen voor de vrije +software. <a href="#Note1">(1)</a> Lees verder om te begrijpen waarom.</p> +<p> +In het algemeen hebben we de overtuiging dat grote bedrijven een grote +verantwoordelijkheid hebben richting hun klanten, omdat ze dit kunnen +betalen en omdat het ze eerlijk houdt. Tegelijkertijd geven we individuen, +amateurs en goedwillenden eerder het voordeel van de twijfel.</p> +<p> +UCITA doet precies het omgekeerde. Het geeft grote verantwoordelijkheid aan +individuen, amateurs en goedwillenden maar niet aan de grote bedrijven.</p> +<p> +Want de UCITA zegt dat normaal gesproken de ontwikkelaar van software of de +distributeur volledig aansprakelijk is voor fouten in het programma; maar +dat dit ook teniet kan worden gedaan via verzegelde uitgifte met +licenties. Grote softwarebedrijven zullen er uitgebreide licenties met +verzegeling op na houden om hun verantwoordelijkheid volledig af te +wentelen. Maar amateurs en zelfstandigen die software voor anderen +ontwikkelen zullen de sigaar zijn omdat ze zich van het probleem niet bewust +zijn. En wij als vrije software-ontwikkelaars kunnen op geen enkele manier +dit probleem ontlopen.</p> +<p> +Wat zouden we hiertegen kunnen doen? We kunnen proberen onze licenties te +wijzigen om het te vermijden. Maar omdat we geen verzegeling gebruiken +kunnen we niet om de UCITA-standaard heen, die zegt dat wij aansprakelijk +zijn. Wellicht kunnen we geen software meer verspreiden in de staten die +deze wet aannemen. Dat zou het probleem op kunnen lossen—voor de +software die we in de toekomst uitbrengen. Maar we kunnen het niet met +terugwerkende kracht doen met de software die al is uitgebracht. Die versies +zijn al beschikbaar, mensen mogen die al verspreiden en wanneer dit gebeurd +onder de UCITA zijn we dus aansprakelijk. We kunnen niets aan de situatie +doen door nu onze licenties te veranderen; we moeten dan complexe juridische +argumenten bedenken die wellicht zullen werken maar misschien ook niet.</p> +<p> +UCITA heeft nog een indirect gevolg die software ontwikkeling op de lange +termijn in de weg zal staan—het geeft ontwikkelaars van private +software het recht om reverse engineering te verbieden. Dit zal het hen +makkelijk maken om geheime protocollen en formaten te bedenken waar wij op +geen enkele legale wijze achter kunnen komen.</p> +<p> +Dat zou desastreus kunnen zijn voor de ontwikkeling van vrije software met +een praktische insteek, want de uitwisseling van informatie met private +programma's is zo'n praktische behoefte. Veel gebruikers zijn ervan +overtuigd dat ze Windows nodig hebben, alleen maar omdat ze dan teksten in +het Word formaat kunnen lezen en schrijven. De “Halloween +Documents” van Microsoft deden een plan uit de doeken om de +ontwikkeling van het GNU/Linux systeem te dwarsbomen met de ontwikkeling van +geheime protocollen en formaten als wapen <a href="#Note2">(2)</a>.</p> +<p> +Juist dit soort beperkingen wordt nu toegepast in Noorwegen om de 16-jarige +Jon Johansen te vervolgen, die het formaat van DVD's achterhaalde en het zo +mogelijk maakte om vrije software te schrijven die de DVD's af kon spelen op +een vrij besturingssysteem. (De Electronic Frontier Foundation helpt hem bij +zijn verdediging; zie <a href="http://www.eff.org/">http://www.eff.org </a> +voor verdere informatie.)</p> +<p> +Sommige voorstanders van vrije software beargumenteerden dat de UCITA in ons +voordeel zou werken doordat niet-vrije software teveel zou worden beperkt, +waardoor gebruikers automatisch naar vrije software zouden worden gedreven. +Maar realistisch is dit niet, dat zou er van uit gaan dat ontwikkelaars van +vrije software tegen hun eigen belangen zouden handelen. Ze mogen dan +hebberig en meedogenloos zijn, stom zijn ze niet.</p> +<p> +Ontwikkelaars van private software zullen de extra macht van de UCITA +gebruiken om hun winsten op te krikken. In plaats van het volledig gebruiken +van die macht zullen ze alleen datgene gebruiken wat het publiek nog +acceptabel vindt en hun winsten maximaliseert. Praktijken die gebruikers +doen besluiten het niet te kopen zullen worden stopgezet; dat wat de meeste +gebruikers nog zullen accepteren zal de norm worden. UCITA zal ons niet +helpen.</p> +<p> +UCITA slaat niet alleen op software. Het slaat op alles wat met een computer +te lezen is. Zelfs wanneer je alleen vrije software gebruikt loop je de kans +om artikelen op je computer te lezen, en toegang te zoeken tot +databanken. UCITA staat de meest wilde beperkingen toe. Ze kunnen de +licentie op ieder moment met terugwerkende kracht veranderen en je dwingen +het materiaal te verwijderen wanneer je niet akkoord gaat met de +wijziging. Ze kunnen je zelfs verbieden om te publiceren wat jij fout vind +aan het materiaal.</p> +<p> +Dit is te gek voor woorden, zelfs al helpt het indirect een goede zaak. Als +iemand met normen en waarden moeten we dit anderen niet toewensen, ook al +zullen ze daarmee naar onze goed zaak worden toegedreven. Laten we geen +Machiavelli spelen. Het idee van vrije software is aandacht voor elkaar.</p> +<p> +Ons enige slimme plan, ons enige ethisch verantwoorde plan is… om +UCITA te verslaan!</p> +<p> +Wanneer je wilt helpen in de strijd tegen UCITA, via ontmoetingen met +openbaar aanklagers in jou staat, stuur dan email naar Skip Lockwood <a +href= "mailto:dfc@dfc.org">< dfc@dfc.org ></a>. Hij kan je vertellen +hoe je het beste bij kan dragen</p> +<p> +We hebben vooral vrijwilligers nodig in Virginia en Maryland <a +href="#Note3">(3)</a>, maar ook Californië en Oklahoma zitten er aan te +komen. Het zal in iedere staat wel een strijd gaan worden.</p> +<p> +Voor meer informatie over UCITA, zie <a +href="http://web.archive.org/web/20000520080750/http://www.badsoftware.com/uccindex.htm"> +http://www.badsoftware.com [gearchiveerd]</a> of <a +href="http://en.wikipedia.org/wiki/Uniform_Computer_Information_Transactions_Act"> +het Wikipedia-artikel</a>. </p> + +<!-- Link broken as of 21 Oct 2012 +InfoWorld magazine is also helping to fight +against UCITA; see +<a href="http://archive.infoworld.com/cgi-bin/displayStory.pl?/features/990531ucita_home.htm"> + +http://archive.infoworld.com/cgi-bin/displayStory.pl?/features/990531ucita_home.htm</a> +--> +<h4>Voetnoten</h4> +<ol> +<li id="Note1">Anderen gebruiken de term “open source” (open broncode) om een +verwante categorie software te beschrijven. Ik gebruik de term “vrije +software” om aan te geven dat de vrijesoftwarebeweging er nog steeds +is en niet is overgenomen door de openbronbeweging. +<p> +Als je vrijheid je net zo lief is als je gemak dan adviseer ik je om de +uitdrukking “vrije software” te gebruiken en niet “open +bron”, om je eigen werk te beschrijven, en zo duidelijk aan te geven +waar je voor staat.</p> +<p> +Wanner je correct wilt zijn, gebruik dan de uitdrukking “vrije +software”, niet “open bron”, om het werk van de +vrijesoftwarebeweging te beschrijven. Het GNU-besturingssysteem, de variant +GNU/Linux, de vele GNU-pakketten en de GNU GPL zijn allemaal het werk van de +vrijesoftwarebeweging. De aanhangers van de openbronbeweging mogen hun eigen +waarden uitdragen, maar niet over de rug van wat wij hebben bewerkstelligd.</p> +<p> +Zie <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/open-source-misses-the-point.html</a> voor +verdere uitleg.</p></li> + +<li id="Note2">Men noemt het systeem vaak “Linux”, maar eigenlijk slaat dit +alleen op de kernel, een belangrijke component van het systeem (zie <a href= +"/gnu/linux-and-gnu.html">http://www.gnu.org/gnu/linux-and-gnu.html</a>).</li> + +<li id="Note3">Het lagerhuis van Maryland heeft de UCITA aangenomen; men probeert het nu +door de senaat te loodsen voor het reces van 10 april. +<p> +De haast om deze wet er door te jagen is nog dommer dan de wet zelf. Dus +wanneer je in Maryland woont, bel of schrijf dan naar je vertegenwoordiger +om UCITA in ieder geval uitgesteld te krijgen tot na de zomer, als het niet +al direct wordt afgewezen.</p> +<p> +Wanneer je iemand kent in Maryland die met computers werkt, laat hem dan +alsjeblieft dit artikel lezen en vraag om hulp.</p></li> +</ol> + +<hr /> +<p style="text-align:center"> +Wanneer je de anti-UCITA campagne steunt, <em>plaats dan een goed zichtbare +link naar deze pagina: http://www.4cite.org [gesloten].</em> +</p> + +<hr /> +<h4>Verwijzingen naar andere artikelen</h4> +<ul> + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20160322150920/http://www.ieeeusa.org/policy/issues/UCITA">De +IEEE steunt de strijd tegen UCITA [gearchiveerd]</a></li> + + <li><a +href="https://www.computerworld.com/article/2593115/cios-join-fight-to-kill-ucita.html">Hoofden +automatisering doen mee met de strijd tegen UCITA</a></li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20010818101424/http://interlog.com/~cjazz/bnews7.htm">Anti +UCITA, en andere links, bijgehouden door “Citizens on the Web” +[gearchiveerd]</a> +</li> + +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2000, 2008, 2013, 2016, 2017, 2018, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/07/27 16:58:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/udi.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/udi.html new file mode 100644 index 0000000..eff543a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/udi.html @@ -0,0 +1,187 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/udi.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De Vrije Software Beweging en UDI - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/udi.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>De Vrije Software Beweging en UDI</h2> + +<p> +Een project met de naam UDI (Universal Driver Interface - Universele +koppeling voor stuurprogramma's) probeert één koppeling te +definiëren tussen besturingssystemen en stuurprogramma's voor het +aansturen van apparaten. Wat moet de vrije software beweging hiervan +denken?</p> +<p> +Wanneer we ons een situatie voorstellen waarbij een aantal +besturingssystemen en ontwikkelaars van hardware op gelijke voet gaan +samenwerken, dan zou UDI (wanneer het technisch haalbaar is) een heel goed +idee zijn. Het zou ons in staat stellen slechts één +stuurprogramma te ontwikkelen voor allerlei apparaten om die vervolgens te +delen. Het zou een hoger niveau van samenwerking mogelijk maken.</p> +<p> +Wanneer we ons op de realiteit gaan richten van de wereld met daarin vrije +software ontwikkelaars die graag samenwerken en private software +ontwikkelaars die graag domineren, dan ziet het plaatje er ineens anders +uit. Geen enkele wijze van UDI-toepassing zal de vrije software beweging tot +voordeel strekken. Als het al iets doet dan zal het ons verdelen en +verzwakken.</p> +<p> +Wanneer Linux UDI zou ondersteunen en we zouden nieuwe stuurprogramma's gaan +ontwerpen om via UDI met Linux te communiceren, wat zouden daarvan de +gevolgen zijn?</p> + +<ul> +<li> Mensen zouden vrije Linux stuurprogramma's -onder de GPL- kunnen gebruiken +met Windows systemen. +<p> +Dit zou alleen gebruikers van Windows helpen: het heeft geen enkel effect +voor ons als gebruikers van vrije besturingssystemen. Het zou ons ook niet +direct schaden; maar de ontwikkelaars van vrije stuurprogramma's onder de +GPL zouden ontmoedigd kunnen raken wanneer ze het zo gebruikt zien worden, +en dat zou heel slecht zijn. Het kan ook een overtreding van de GPL zijn +door de stuurprogramma's te koppelen aan private besturingssystemen. De +verleiding vergroten om dit toch te doen is vragen om problemen.</p></li> + +<li> Mensen zouden niet-vrije Windows stuurprogramma's kunnen draaien op <a href= +"/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> systemen. +<p> +Dit zou geen directe gevolgen hebben voor het aantal apparaten dat wordt +ondersteund door vrije software. Indirect echter zou dit kunnen verminderen +door een verleiding te vormen voor miljoenen GNU/Linux gebruikers die nog +niet geleerd hebben vrijheid te waarderen voor wat het is. Tot aan een punt +waarop men in zou gaan op de verleiding en we langzamerhand zouden +verschuiven naar het gebruik van niet-vrije stuurprogramma's in plaats van +het maken van vrije versies.</p> +<p> +UDI zou op zich niet de ontwikkeling van vrije stuurprogramma's +tegenhouden. Dus wanneer voldoende mensen de verleiding zouden weerstaan, +zouden er nog steeds vrije stuurprogramma's worden ontwikkeld, net als nu +zonder UDI.</p> +<p> +Maar waarom zouden we de gemeenschap willen verzwakken? Waarom de toekomst +van vrije software op het spel zetten? Omdat UDI ons niet verder helpt +kunnen we UDI beter afwijzen.</p></li> +</ul> + +<p> +Gezien dit alles is het geen verrassing dat Intel, een voorstander van UDI, +zich “tot de Linux gemeenschap heeft gericht voor hulp met +UDI”. Hoe richt een rijk en egoïstisch bedrijf zich tot een +samenwerkende gemeenschap? Door om een voorkeursbehandeling te vragen +natuurlijk. Ze hebben daarin niets te verliezen en wij zouden wel eens +verrast kunnen worden en onbedoeld ja zeggen.</p> +<p> +Samenwerking met UDI is niet uitgesloten. We zouden UDI, Intel of wie dan +ook niet gelijk voor de Duivel uit moeten maken. Maar voordat we op dit +soort voorstellen ingaan moeten we die grondig bestuderen om er zeker van te +zijn dat het in het voordeel is van de vrije software gemeenschap en niet +alleen in het voordeel van de private software ontwikkelaars. Voor wat +betreft dit onderwerp betekent het dat we samenwerking willen die ons een +stap verder brengt op de weg naar het ultieme doel voor vrije +besturingssystemen en stuurprogramma's: de ondersteuning van <em>alle</em> +relevante apparaten met vrije stuurprogramma's.</p> +<p> +Om dit een goede overeenkomst te laten zijn zou men het UDI project kunnen +wijzigen. Eric Raymond heeft voorgesteld dat een vereiste voor UDI is dat +het stuurprogramma vrije software zal zijn. Dat zou ideaal zijn maar er zijn +ook goede alternatieven. Alleen maar vereisen dat de broncode van het +stuurprogramma openbaar wordt gemaakt en geen bedrijfsgeheim zou al genoeg +zijn—want ook als is het stuurprogramma dan niet vrij, het zou in +ieder geval genoeg informatie bevatten om een vrije versie hiervan te kunnen +maken.</p> +<p> +Intel zou de vrije software gemeenschap ook buiten UDI nog van dienst kunnen +zijn met dit probleem. Er is bijvoorbeeld een soort van certificering die +ontwikkelaars van hardware willen hebben en die Intel uitreikt. Intel zou +dan bijvoorbeeld de certificering moeilijker kunnen maken voor fabrikanten +die hun specificaties geheim willen houden. Dat is misschien geen complete +oplossing maar zou behoorlijk kunnen helpen.</p> +<p> +Een mogelijk probleem bij een overeenkomst met Intel over UDI is dat wij ons +deel van de overeenkomst meteen zouden moeten inwilligen maar het deel van +Intel zich zou uitstrekken over een zeer lange tijd. We zouden Intel dus in +principe krediet verstrekken. Zal Intel daarbij zijn schuld blijven +inlossen? Waarschijnlijk wel, wanneer we het zwart op wit krijgen en de +overeenkomst waterdicht is; anders kunnen we hier niet van uit +gaan. Bedrijven zijn berucht om hun onbetrouwbaarheid: de mensen waarmee we +zaken doen mogen dan integer zijn maar zij kunnen van hogerhand weer worden +teruggeroepen worden of zelfs vervangen door anderen. Zelfs een CEO met de +meeste aandelen in handen kan altijd nog worden uitgekocht. Wanneer je een +overeenkomst sluit met een bedrijf, verzeker je er dan van dat dit goed op +papier staat.</p> +<p> +Het lijkt er niet op dat Intel uit is op een overeenkomst die ons geeft wat +wij willen. Feitelijk lijkt UDI juist ontworpen zodat specificaties +makkelijker geheim gehouden kunnen worden.</p> +<p> +Het kan natuurlijk geen kwaad de deur op een kier te houden, zolang we maar +oppassen wie we binnen laten.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1998 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/university.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/university.html new file mode 100644 index 0000000..096f2d2 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/university.html @@ -0,0 +1,201 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/university.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Vrije software uitbrengen wanneer je op een universiteit werkt - GNU-project +- Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/university.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Vrije software uitbrengen wanneer je op een universiteit werkt</h2> + +<p> +Bij de vrije-softwarebeweging geloven we dat computergebruikers de +mogelijkheid moeten hebben om vrijelijk de software die ze gebruiken te +veranderen en te kopiëren. Het “vrije” in vrije software +slaat op vrijheid. Het betekent de vrijheid om programma's te gebruiken, te +veranderen en wederom te distribueren. Vrije software vergroot de kennis +van de mensheid, niet-vrije software doet dat niet. Universiteiten zouden +daarom vrije software moeten steunen, om zo de kennis te vergroten net zoals +ze wetenschappers en studenten aanmoedigen om hun onderzoek te publiceren.</p> + +<p> +Helaas vertonen veel universiteitsbestuurders een inhalige mentaliteit met +betrekking tot software (en wetenschap); zij zien software als een kans op +inkomsten, niet als een kans om meer kennis te vergaren. Vrije software +ontwikkelaars moeten al 20 jaar tegen deze neiging opboksen.</p> + +<p> +Toen ik in 1984 begon met de ontwikkeling van het <a href= +"/gnu/thegnuproject.html">GNU besturingssysteem</a> heb ik allereerst +ontslag genomen bij het MIT (technische hogeschool van Massachussets). Dit +deed ik om te voorkomen dat de licentie-afdeling van het MIT mij zou kunnen +dwarsbomen in het uitbrengen van GNU als vrije software. Ik had het plan +voor een licentie voor GNU die zou garanderen dat veranderde versies van het +programma ook vrije software bleven, een benadering die aanleiding gaf tot +de <a href="/licenses/gpl.html">GNU General Public License</a> (GNU GPL - +GNU algemene, openbare licentie) en ik had geen zin om de MIT bestuurders te +smeken dit te mogen gebruiken.</p> + +<p> +Door de jaren heen hebben al veel universiteitsmedewerkers contact gezocht +met de vrije software beweging en gevraagd om advies over hoe om te gaan met +bestuurders die software alleen zien als inkomstenbron. Een aanrader +hierbij, die je ook kunt toepassen voor specifiek gesubsidieerde projecten, +is om je werk te baseren op een stuk software dat al onder de GNU GPL +valt. Dan kun je de bestuurders namelijk meedelen: “We mogen deze +gewijzigde versie alleen uitbrengen onder de GNU GPL—op iedere andere +wijze zouden we de licentie-bepalingen overtreden”. Nadat de +euro-tekens uit hun ogen zijn verdwenen zullen ze meestal berusten in het +uitbrengen van vrije software.</p> + +<p> +Je kunt ook je geldschieter om hulp vragen. Toen een groep aan het NYU +(Universiteit van New York) de GNU Ada compiler ging ontwikkelen met +sponsoring van de Amerikaanse luchtmacht, had men specifiek in het contract +laten opnemen dat de resulterende broncode aan de Free Software Foundation +zou worden geschonken. Regel dit eerst met je geldschieter en vervoeg je +vervolgens netjes bij het bestuur met de mededeling dat hierover niet te +onderhandelen valt. Ze hebben liever een contract om vrije software te +ontwikkelen dan helemaal geen contract dus zullen ze waarschijnlijk wel +akkoord gaan.</p> + +<p> +Wat je ook doet, snijd het probleem snel aan—zeker voordat het +programma al half af is. Op dat moment heeft de universiteit je nog nodig en +dus kun je het hard spelen: vertel het bestuur dat je het programma zult +afmaken, het programma bruikbaar maken wanneer ze akkoord gaan met jouw +keuze voor de vrije-softwarelicentie voor het programma en dit ook +zwart-op-wit hebben gezet. Anders zul je slechts genoeg doen om er een +scriptie over te kunnen maken en nooit een versie maken die goed genoeg is +om uit te brengen. Wanneer het bestuur beseft dat ze de keuze hebben tussen +een vrij softwarepakket wat gunstig afstraalt op de universiteit of helemaal +niets, dan zullen ze meestal voor het eerste kiezen.</p> +<p> +De FSF kan je universiteit soms overhalen om de GNU General Public License +te accepteren, of GPL versie 3. Als dat je alleen niet lukt, geef ons dan +alsjeblieft de mogelijkheid om te helpen. Stuur een e-mail naar +licensing@fsf.org en zet “urgent” in het onderwerp.</p> + +<p> +Niet alle universiteiten hebben een inhalig beleid. De universiteit van +Texas bijvoorbeeld heeft richtlijnen die het heel gemakkelijk maken om +software onder de GNU GPL uit te brengen. Univates in Brazilië en het +International Institute of Information Technology in Hyderabad, India, +hebben een voorkeursbeleid voor het publiceren van vrije software onder de +GPL. Door dit eerst tot faculteitsbeleid te maken kun je wellicht in een +later stadium dit tot universiteitsbeleid promoveren. Breng het als een +principe-kwestie: heeft de universiteit een missie om kennis te vergaren of +is het enige doel het in stand houden van de universiteit?</p> + +<p> +Bij het overtuigen van de universiteit helpt het om standvastig te zijn en +het vanuit een ethisch perspectief te brengen, zoals we dit ook doen in de +vrije-softwarebeweging. Wil je mensen ethisch verantwoord bejegenen dan moet +software vrij zijn voor iedereen.</p> + +<p> +Een hoop ontwikkelaars van vrije software verklaren meer specifieke redenen +te hebben om dit te doen: ze steunen het veranderen en delen van software om +zo sneller software te kunnen maken die robuust en krachtig is. Als dit je +motivator is om vrije software te ontwikkelen dan is dat prima, en bedankt +voor je bijdrage. Maar met dit soort waarden sta je niet sterk tegenover een +universiteitsbestuur dat probeert het programma toch onvrij te maken.</p> + +<p> +Ze kunnen bijvoorbeeld het volgende beweren: “We kunnen het programma +nog krachtiger en robuuster maken met al het geld dat we er voor kunnen +krijgen”. Dit kan later wellicht blijken niet te kloppen maar het is +moeilijk om van tevoren het tegendeel te bewijzen. Ze stellen wellicht voor +om het uit te brengen onder een licentie die bepaald dat kopiëren mag, +gratis maar alleen voor onderwijsdoeleinden, wat in wezen zegt dat mensen in +zijn algemeenheid geen vrijheid verdienen. Ze zouden verder betogen dat dit +medewerking van andere universiteiten zal stimuleren en dat dat eigenlijk +alles is wat je (volgens hen) nodig hebt.</p> + +<p> +Als je uitgaat van die “pragmatische” beweegredenen dan is het +moeilijk om dit soort uitzichtloze voorstellen af te wijzen. Het wordt al +een stuk eenvoudiger wanneer je je kunt beroepen op ethische en politieke +waarden. Wat heb je eraan een programma krachtig en robuust te maken ten +koste van de vrijheid van gebruikers? Zou vrijheid niet net zo hard buiten +de academische wereld moeten gelden als daarbinnen? De antwoorden zijn +vanzelfsprekend wanneer je vrijheid en gemeenschap als je doelen hebt. Vrije +software respecteert de vrijheid van gebruikers, niet-vrije software ontkent +het.</p> + +<p> +Niets is zo motiverend als te weten dat de vrijheid van de gemeenschap in +één geval van jouw afhangt.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit verhaal is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije +software, vrije maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/09/21 18:58:31 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/using-gfdl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/using-gfdl.html new file mode 100644 index 0000000..c9d36a3 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/using-gfdl.html @@ -0,0 +1,144 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/using-gfdl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>GNU FDL Gebruiken - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/using-gfdl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>GNU FDL Gebruiken</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a></p> + +<p>Wanneer je iemand kent die een handleiding aan het schrijven is over vrije +software en op zoek is naar commerciële publicatie dan kun je de Vrije +Software beweging enorm helpen met weinig inspanning: door voor te stellen +de handleiding uit te geven onder de <a href="/copyleft/fdl.html">GNU Free +Documentation License</a> (de GNU Vrije Documentatie Licentie).</p> + +<p>De commerciële uitgave van een boek hield tot voor kort in dat het een +niet-vrij boek werd. Maar net als commerciële vrije software, zit nu +ook de vrije commerciële documentatie in de lift. Een aantal grote +uitgevers van documentatie over het <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux systeem</a> en vrije software in +het algemeen willen tegenwoordig wel boeken uitbrengen onder de GNU FDL en +auteurs daarbij op de normale manier vergoeden—ALS auteurs maar voet +bij stuk houden.</p> + +<p>Uitgevers hebben echter de gewoonte eerst een normaal privaat boek voor te +stellen. En wanneer schrijvers hiermee akkoord gaan dan zal het zo +gebeuren. Het is dus belangrijk dat schrijvers zelf het initiatief nemen en +zeggen: “we willen de GNU FDL gebruiken voor dit boek”. Dus +wanneer die kennis van je het heeft over het maken van een handleiding kun +je dit beïnvloeden door eenvoudig te wijzen op deze mogelijkheid.</p> + +<p>Wanneer een uitgever dit in eerste instantie weigert kan het GNU project +wellicht helpen de beslissing te beïnvloeden. Ze kunnen als volgt +contact met ons opnemen: <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>.</p> + +<p>Er zijn <a +href="/licenses/license-list.html#DocumentationLicenses">andere</a> prima +vrije documentatie-licenties maar soms moet je ze met beleid toepassen. Er +is bijvoorbeeld een licentie met twee opties die geactiveerd kunnen worden; +de licentie is vrij als geen van de opties wordt gebruikt maar niet-vrij +wanneer één van de opties gebruikt wordt (zie <a href= +"/licenses/license-list.html">http://www.gnu.org/licenses/license-list.html</a>). +Schrijvers die vrije documentatie willen publiceren met een andere licentie +dan de GNU FDL kunnen contact met ons opnemen zodat we na kunnen gaan of die +licentie echt vrije documentatie tot gevolg heeft.</p> + +<p>Wanneer een commerciële handleiding vrij is en een relatie heeft met +het GNU systeem dan kan het GNU project dit aanbevelen aan het publiek +middels het opnemen van een link er naar toe vanaf <a +href="/doc/other-free-books.html">www.gnu.org/doc/other-free-books.html</a>, +vooropgesteld dat het voldoet aan de gebruikelijke criteria (bijvoorbeeld +dat de pagina's geen link bevatten naar niet-vrije software of documentatie +en niet opdringerig zijn in een poging het te verkopen). Stel alsjeblieft <a +href= "mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> op de +hoogte van dit soort pagina's.</p> + +<p>Zie ook: <a href="/philosophy/free-doc.html">Vrije Software en Vrije +Handleidingen</a></p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/w3c-patent.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/w3c-patent.html new file mode 100644 index 0000000..2ce888d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/w3c-patent.html @@ -0,0 +1,154 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/w3c-patent.nl.po"> + http://www.gnu.org/philosophy/po/w3c-patent.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/w3c-patent.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2012-07-21" --> +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/w3c-patent.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het standpunt van de FSF over het beleid van “kosteloze” +Patenten bij het W3 Consortium - GNU Project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, patent, algemeen, publiek, +licentie, gpl, general public license, policy, vrijheid, software, Eben, +Moglen, Eben Moglen" /> +<meta http-equiv="Description" + content="De W3C RF patent policy lijkt de vrije software te ondersteunen maar dat is +niet zo. De FSF vraagt iedereen om dit bekend te maken tijdens de laatste +behandeling." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/w3c-patent.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Het standpunt van de FSF over het beleid van “kosteloze” +Patenten bij het W3 Consortium</h2> +<p style="text-align:center"> +<i>Herschreven op 1 Juni 2003</i> +</p> + +<h3>Ons Standpunt</h3> + +<p> +De Free Software Foundation, vertegenwoordigd door professor Moglen van de +Columbia University Law School, heeft vanaf November 2001 tot heden +deelgenomen aan de werkgroep van het W3 Consortium die beleid moest +formuleren aangaande patenten. Het huidige beleid, dat verbiedt +licentierechten te verzilveren, is een stap in de goede richting wat betreft +het beschermen van het Web tegen standaards waarin patenten zijn verwerkt. +Maar het is niet voldoende, door een maas in de bepalingen die het +onmogelijk maakt dit soort standaards met patenten in vrije software te +bouwen.</p> + +<p> +Het probleem zit in de beperkingen op toepassingsgebieden (de “fields +of use”) die patenthouders aan kunnen brengen in hun gratis +licenties. Een dergelijke beperking staat je toe het patent te gebruiken, +maar alleen voor het exact implementeren van de standaard— en nergens +anders voor. Wanneer je dan de code veranderd zodat je ook maar iets afwijkt +van de standaard ben je niet langer beschermd tegen rechtszaken over +patentschendingen.</p> + +<p> +Een bepaling voor vrije software is dat gebruikers de vrijheid hebben het +aan te passen en opnieuw te verspreiden. Maar we kunnen moeilijk rekening +houden met het gegeven dat men de vrijheid heeft gewijzigde versies te +publiceren, met uitzondering van bepaalde delen waarvoor dit dan niet zou +gelden. En dus zorgt deze bepaling van beperkingen op het toepassingsgebied +ervoor dat het implementeren van W3C standaards niet meer kan in <a +href="/philosophy/free-sw.html">Vrije Software</a>.</p> + +<p> +Verder zijn deze beperkingen op toepassingsgebied juridisch niet in +overeenstemming te brengen met sectie 7 van de <a +href="/licenses/old-licenses/gpl-2.0.html">GNU General Public License +(versie 2)</a>, omdat die niet toestaat dat de vrijheid om te wijzigen op +deze manier ontnomen wordt.</p> + +<p> +Vele andere vrije software licenties hebben geen bepaling zoals onze sectie +7 maar je kunt het probleem niet oplossen door gebruik van andere +licenties. Sectie 7 heeft als doel te voorkomen dat er bijbepalingen gaan +meespelen (bijvoorbeeld via licenties van patenten) die je de vrijheid +ontnemen die de GPL je nu juist geeft. Wanneer de licentie geen bepaling +heeft die dit voorkomt kun je terechtkomen in een situatie waarbij het lijkt +of de licentie je vrijheid geeft maar dat die vrijheid je weer ontnomen is +via beperkingen die niet in de licentie staan.</p> + +<p> +De vrijheid om software te wijzigen kan altijd beperkt worden door patenten +van derden op manieren die niet in de software licentie staan. Daarom zijn +softwarepatenten <a href="http://www.ffii.org/">zo gevaarlijk voor de +vrijheid</a>.</p> + +<p>De FSF zal doorgaan met deelname aan implementaties. We zullen trachten +patenthouders over te halen geen beperkingen op toepassingsgebied op te +leggen. Verder raden we iedereen aan die geven om de rechten van vrije +software ontwikkelaars om hetzelfde te doen.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002, 2008 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 20:35:06 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/wassenaar.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/wassenaar.html new file mode 100644 index 0000000..d7470f1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/wassenaar.html @@ -0,0 +1,145 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/wassenaar.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het Akkoord van Wassenaar - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/wassenaar.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het Akkoord van Wassenaar.</h2> + +<p> +De eerste informatie die wij ontvingen over het akkoord van Wassenaar was in +de vorm van een krantenartikel dat meldde dat export van +beveiligingssoftware verboden zou worden—en dit leek ook te gelden +voor vrije software. Dus publiceerden wij een aankondiging om mensen in +niet-Wassenaarlanden te vragen om mee te werken aan de verspreiding en +ontwikkeling van vrije beveiligingssoftware.</p> + +<p> +Vervolgens kregen wij de eigenlijke tekst van de overeenkomst van Wassenaar +te zien. Daarin zagen we dat er kennelijk een uitzondering blijft bestaan +voor vrije software (De term “public domain” werd gebruikt, maar +ze leken vrije software te bedoelen.) Er is dus waarschijnlijk geen +probleem.</p> + +<p> +De VS wil echter nog steeds zulke beperkingen instellen en daarom lijkt het +ons verstandig door te gaan met onze voorbereidingen, voor het geval dat een +toekomstige versie van het Wassenaar-akkoord grotere beperkingen stelt aan +de export van vrije software.</p> + +<p> +Hier is onze interpretatie van de tekst van het meest recente +Wassenaar-akkoord, zoals wij het zien. Dit is niet gecontroleerd door een +advocaat.</p> + +<p> +Volgens de <em>General Software Notes, entry 2</em>, betreft deze +overeenkomst niet de software in het “public domain”. Dit wordt +gedefinieerd als technologie of software die beschikbaar wordt gemaakt +zonder dat er beperkingen wordt geplaatst op verdere verspreiding. Er wordt +ook gesteld dat een copyright niet automatisch de “public +domain” status doet vervallen.</p> + +<p> +Er zijn momenteel discussies gaande over het akkoord, en het lijkt +aannemelijk dat de definitie van “public domain” zal worden +opgehelderd.</p> + +<p> +Finse ambtenaren hebben gezegd dat <cite>“[er] niets zal veranderen +wat “public domain” software en het Wassenaar-akkoord van 3 +December betreft.”</cite></p> + +<p> +We hebben gehoord dat het Deense Ministerie van Handel een beheerder had +opgedragen het aanbieden van het programma PGP stop te zetten.</p> + +<p> +Recentelijk heeft de Australische regering de export van vrije +beveiligingssoftware voor versleuteling verboden door de Wassenaar-lijst aan +te passen wat betreft de definitie van software “in het publieke +domein”.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2008, 2014 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:03 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/when-free-software-isnt-practically-superior.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/when-free-software-isnt-practically-superior.html new file mode 100644 index 0000000..752fc69 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/when-free-software-isnt-practically-superior.html @@ -0,0 +1,213 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/when-free-software-isnt-practically-superior.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title> Vrije software is (praktisch gezien) niet altijd beter - GNU-project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/when-free-software-isnt-practically-superior.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2> Vrije software is (praktisch gezien) niet altijd beter</h2> + +<p> +door <a href="https://mako.cc/writing/"><strong>Benjamin Mako +Hill</strong></a></p> + +<p>In de missie van het <em>Open Source Initiative</em> staat: “Open bron +is een ontwikkelingsmodel voor software dat gebruik maakt van de kracht van +onderlinge toetsing en transparantie van processen. De belofte van open bron +is betere kwaliteit, hogere betrouwbaarheid, meer flexibiliteit, lagere +kosten, en een einde aan vendor lock-in.”</p> + +<p>Al meer dan een decennium pleit de Free Software Foundation tegen deze +“open bron”-karakteristiek van de +vrije-softwarebeweging. Voorstanders van vrije software hebben vooral tegen +deze weergave gepleit omdat “open bron” expliciet oproept om +onze kernboodschap van vrijheid te begraven, en het belang van onze beweging +in het succes met de software die wij hebben gemaakt verdoezelt. We hebben +beargumenteerd dat “open bron” fundamenteel slecht is, omdat het +mensen ervan probeert te weerhouden over softwarevrijheid te praten. Maar er +is een andere reden waarom we op moeten opletten voor de beeldvorming van +open bron. Het fundamentele argument voor open bron, zoals aangehaald in de +bovenstaande missieverklaring, is vaak onjuist.</p> + +<p>Hoewel het <em>Open Source Initiative</em> de suggestie wekt dat “de +belofte van open bron betere kwaliteit, hogere betrouwbaarheid en meer +flexibiliteit” is, wordt deze belofte niet altijd waar gemaakt. Hoewel +we het niet vaak benadrukken, kan elke gebruiker van een beginnend +vrije-software-project uitleggen dat vrije software niet altijd zo +gemakkelijk is (praktisch gezien) als zijn private concurrenten. Vrije +software is soms van lage kwaliteit. Het is soms onbetrouwbaar. Soms is het +niet flexibel. Als mensen de argumenten van open bron serieus nemen, moeten +ze uitleggen waarom open bron zich niet aan zijn “belofte” +houdt, en zouden ze moeten concluderen dat private software een betere keuze +is. Maar er is ook geen reden waarom we dat zouden moeten doen.</p> + +<p>Richard Stallman heeft het hierover in zijn artikel <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">waarom open bron de +essentie niet begrijpt</a> waarin hij uitlegt: “De grondgedachte +achter open bron is dat wanneer gebruikers de broncode kunnen wijzigen en +kopiëren, dit automatisch leidt tot krachtiger en betrouwbaarder +software. Dit is echter niet gegarandeerd. Ontwikkelaars van private +software zijn niet per definitie onbekwaam. Soms produceren ze een +betrouwbaar en krachtig programma, ook al treedt het de vrijheid van +gebruikers met voeten.”</p> + +<p>Voor open bron is software van slechte kwaliteit een probleem dat moet +worden uitgelegd, of een reden om de software in zijn geheel te +vermijden. Voor vrije software is het een probleem waaraan gewerkt moet +worden. Voor vrije-software-supporters zijn defecten en ontbrekende functies +nooit een reden voor schaamte. Elk stuk vrije software dat de vrijheid van +de gebruiker respecteert, heeft een inherent sterk voordeel ten opzichte van +een niet-vrije concurrent. Zelfs als vrije software andere problemen heeft, +geeft het nog altijd vrijheid.</p> + +<p>Natuurlijk moet elk stuk vrije software ergens beginnen. Bijvoorbeeld, een +fonkelnieuw stuk software heeft waarschijnlijk minder mogelijkheden dan een +bestaand niet-vrij programma. Projecten beginnen met veel bugs en hebben +tijd nodig om te verbeteren. Waar open-bron-voorstanders wellicht menen dat +een project nuttiger wordt met wat tijd en geluk, ziet de +vrije-software-voorstander een vrije-software-project vanaf dag +één als een belangrijke bijdrage. Elk stuk software die +gebruikers zeggenschap over hun technologie geeft is een stap +voorwaarts. Hogere kwaliteit in latere stadia is de kers op de taart.</p> + +<p>Het tweede feit, dat misschien belastender is, is dat het samenwerkende, +gespreide ontwikkelproces met onderlinge toetsing dat de basis vormt van de +open-bron-definitie weinig overeenkomsten vertoont met de praktijk van +software-ontwikkeling bij de meerderheid van projecten met een vrije (of +“open bron”) licentie.</p> + +<p>Verschillende wetenschappelijke onderzoeken over <a +href="/software/repo-criteria.html"> vrije-software-hostingsites</a> +SourceForge en <a href="http://sv.gnu.org">Savannah</a> hebben laten zien +wat veel vrije-software-ontwikkelaars die code online hebben gezet uit de +eerste hand weten. De meerderheid van de vrije-software-projecten is niet zo +samenwerkend. De mediaan van het aantal bijdragers aan een +vrije-software-project op SourceForge? Eén. Een enkele +ontwikkelaar. Het 95e percentiel van deelnemersgrootte voor +SourceForge-projecten is slechts vijf bijdragers. Meer dan de helft van deze +vrije-software-projecten—en zelfs de meeste projecten die meerdere +succesvolle uitgaven hebben gedaan en vaak zijn gedownload, zijn het werk +van een enkele ontwikkelaar met weinig hulp van buitenaf.</p> + +<p>Door de nadruk te leggen op de kracht van samenwerking en het +“gespreide proces met onderlinge toetsing”, lijken +open-bron-voorstanders weinig te kunnen zeggen over de vraag waarom je het +grootste gedeelte van de vrije-software-projecten zou moeten gebruiken of +eraan zou bijdragen. Omdat de beweerde samenwerkingsvoordelen niet mogelijk +zijn zonder samenwerking, hebben de meeste vrije-software-projecten geen +technisch voordeel ten opzichte van een private concurrent.</p> + +<p>Voor vrije-software-voorstanders is elk van deze projecten een belangrijk +succes. Omdat elk stuk vrije software de vrijheid van gebruikers +respecteert, menen voorstanders van softwarevrijheid dat elk stuk vrije +software al een ethische voorsprong heeft op een private +concurrent—zelfs eentje die meer functies heeft. Door vrijheid meer te +benadrukken dan praktische voordelen is de roep om vrije software geworteld +in de technische realiteit, op een manier waarop open bron dat vaak niet +is. Als de vrije software beter is hebben we iets om te vieren. Als dat niet +zo is hoeven we dat niet te beschouwen als kritiek op de roep om vrije +software, laat staan als een dwingende reden tegen het gebruik van die +software.</p> + +<p>Voorstanders van open bron moeten hun stelling bewijzen dat vrijelijk +ontwikkelde software, eventueel na een tijd, beter zou moeten zijn dan +private software. Vrije-software-voorstanders kunnen daarentegen vragen: +“Hoe kunnen we vrije software beter maken?” In het licht van +vrije software is software van hoge kwaliteit een middel en geen doel op +zich. Vrije-software-ontwikkelaars zouden moeten streven naar functionele en +flexibele software die gebruikers tot nut is. Maar dat is niet de enige +manier om stappen te zetten richting een gemakkelijker en veel belangrijker +doel: hun vrijheid respecteren en beschermen.</p> + +<p>Natuurlijk hoeven we het argument dat samenwerking een belangrijke rol kan +spelen bij het maken van software van hoge kwaliteit, niet af te wijzen. Bij +veel van de meest succesvolle vrije-software-projecten is die samenwerking +duidelijk van belang geweest. De voordelen van samenwerking zijn iets om te +begrijpen, ondersteunen en gebruiken, en dienen niet ter vervanging van +ideologie.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999-2011 Benjamin Mako Hill</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een a <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken Verenigde Staten Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2017/01/14 14:58:43 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> + diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/who-does-that-server-really-serve.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/who-does-that-server-really-serve.html new file mode 100644 index 0000000..dd81043 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/who-does-that-server-really-serve.html @@ -0,0 +1,511 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-03-31" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wie dient die server eigenlijk echt? - GNU-project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Wie dient die server eigenlijk echt?</h2> + +<p>door <strong>Richard Stallman</strong></p> + +<blockquote><p>(De eerste versie verscheen in de <a +href="http://www.bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM"> +Boston Review</a>.)</p></blockquote> + +<p><strong>Op het internet is niet-vrije software niet de enige manier om je +vrijheid te verliezen. Service als Softwarevervanging, of SaaSS, is een +andere manier om iemand anders macht te geven over jouw +computeractiviteiten.</strong></p> + +<p>Waar het om gaat is dat je zeggenschap hebt over een programma dat iemand +anders heeft geschreven (als het tenminste vrij is), terwijl je nooit +zeggenschap kunt hebben over een dienst die iemand anders beheert. Gebruik +dus nooit een dienst als een programma in principe hetzelfde kan.</p> + + +<p>SaaSS betekent dat je iemand anders' dienst gebruikt, in plaats van jouw +eigen kopie van een programma. Wij hebben de uitdrukking bedacht; artikelen +en advertenties gebruiken 'm niet, en ze zullen je niet vertellen dat hun +dienst SaaSS is. In plaats daarvan gebruiken ze waarschijnlijk de vage en +afleidende term “cloud”, wat een noemer is voor SaaSS en vele +andere praktijken, waarvan sommigen gebruikers misbruiken en andere weer +prima zijn. Met de uitleg en voorbeelden op deze pagina kan je vaststellen +of een dienst SaaSS is.</p> + +<h3>Achtergrond: hoe niet-vrije software jouw vrijheid wegneemt</h3> + +<p>Digitale technologie kan je vrijheid geven, maar het kan jouw vrijheid ook +wegnemen. De zeggenschap over onze eigen computeractiviteiten werd eerst +bedreigd door <em>niet-vrije software</em>: software waar gebruikers geen +controle over hebben, omdat de eigenaar (een bedrijf zoals Apple of +Microsoft) er controle over heeft. Die eigenaar maakt vaak misbruik van deze +onrechtvaardige macht door middel van malafide functies in het programma, +zoals spionage, achterdeurtjes, en <a +href="http://DefectiveByDesign.org">digitaal beheer van beperkingen +(DRM)</a> (door hun eigen propaganda “digitaal beheer van +rechten”genoemd).</p> + +<p>Onze oplossing voor dit probleem is het ontwikkelen van <em>vrije +software</em> en het niet accepteren van niet-vrije software. Vrije software +betekent dat jij, als gebruiker, vier essentiële vrijheden hebt. De +vrijheid: (0) om het programma uit te voeren zoals jij wilt, +(1) om de broncode te bestuderen en te wijzigen, zodat het werkt zoals +jij wilt, (2) om exacte kopieën te verspreiden en (3) om +kopieën van jouw aangepaste versies te verspreiden. (Zie de <a +href="/philosophy/free-sw.html">definitie van vrije software</a>.)</p> + +<p>Met vrije software kunnen wij als gebruikers weer zeggenschap krijgen over +onze eigen computeractiviteiten. Er bestaat nog steeds niet-vrije software, +maar we kunnen het uitsluiten van ons leven, en velen onder ons hebben dat +gedaan. Nu krijgen we echter een andere verleidelijke manier aangeboden om +de controle over onze computeractiviteiten kwijt te raken: Service als +Softwarevervanging (SaaSS). In het belang van onze vrijheid moeten we ook +dat niet accepteren. </p> + +<h3>Hoe Service als Softwarevervanging je van je vrijheid berooft</h3> + +<p>Service als Softwarevervanging (SaaSS) betekent dat je een dienst gebruikt, +in plaats van jouw eigen kopie van een programma. Concreet betekent het dat +iemand een netwerkserver opzet die bepaalde computertaken +doet—bijvoorbeeld het bewerken van een foto, het vertalen van tekst +naar een andere taal, enz.—en vervolgens gebruikers uitnodigt om die +activiteiten via die server te doen. Een gebruiker daarvan stuurt zijn +gegevens naar die server, die dan de <em>computeractiviteiten van de +gebruiker zelf</em> uitvoert met de verstrekte gegevens. Vervolgens stuurt +de server de resultaten terug naar de gebruiker of handelt op eigen houtje +namens hem. </p> + +<p>Die computeractiviteit behoort toe aan <em>de gebruiker</em>, omdat hij het +in principe ook zelf had kunnen doen, door het uitvoeren van een programma +op zijn eigen computer (of de gebruiker nu de beschikking heeft over dat +programma of niet). In de gevallen dat deze aanname niet klopt, is het geen +SaaSS.</p> + +<p>Deze servers ontnemen de controle van de gebruiker nog meer dan bij +niet-vrije software. Met niet-vrije software krijgen gebruikers vaak een +uitvoerbaar bestand maar niet de broncode. Dat maakt het moeilijk om te +bestuderen wat het programma eigenlijk doet, en moeilijk om het te +veranderen.</p> + +<p>Met SaaSS krijgen gebruikers niet eens een uitvoerbaar bestand dat hun +computeractiviteiten doet: het staat op de server van iemand anders, waar de +gebruikers het niet kunnen zien of aanraken. Dus is het onmogelijk om vast +te stellen wat het eigenlijk doet, en onmogelijk om het te veranderen. </p> + +<p>Bovendien leidt SaaSS automatisch tot gevolgen die even erg zijn als de +malafide functies van bepaalde niet-vrije software.</p> + +<p> Sommige niet-vrije programma's zijn bijvoorbeeld “spyware”: het +programma <a href="/philosophy/proprietary-surveillance.html">verstuurt +gegevens over de computeractiviteiten van de gebruiker</a>. Microsoft +Windows verstuurt informatie over de activiteiten van de gebruiker naar +Microsoft. Windows Media Player rapporteert waar elke gebruiker naar kijkt +of luistert. De Amazon Kindle meldt welke pagina's van welke boeken de +gebruiker leest, en wanneer. Angry Birds verstuurt alle bezochte locaties +van de gebruiker.</p> + +<p>In tegenstelling tot niet-vrije software heeft SaaSS geen achterbakse code +nodig om de gegevens van de gebruiker te krijgen. In plaats daarvan moeten +gebruikers hun gegevens naar de server versturen om het te kunnen +gebruiken. Dit heeft hetzelfde effect als spyware: de serverbeheerder krijgt +de gegevens—zonder speciale moeite, dit is hoe SaaSS werkt. Amy Webb, +iemand die nooit de bedoeling had om foto's van haar dochter te publiceren, +maakte de fout SaaSS (Instagram) te gebruiken om haar foto's te +bewerken. Uiteindelijk <a +href="http://www.slate.com/articles/technology/data_mine_1/2013/09/privacy_facebook_kids_don_t_post_photos_of_your_kids_on_social_media.html">waren +ze daar uitgelekt</a>. +</p> + +<p>Theoretisch gezien zou homomorfische versleuteling op een dag zover +gevorderd kunnen zijn, dat SaaSS-diensten zouden kunnen worden ontworpen om +geen gegevens van de gebruiker te kunnen begrijpen. Zulke diensten +<em>zouden</em> zo kunnen worden ingesteld dat ze gebruikers niet +bespioneren; dat betekent echter niet dat ze dat ook niet zullen +<em>doen</em>. </p> + +<p>Sommige niet-vrije besturingssystemen hebben een universele achterdeur, +waarmee iemand anders op afstand softwareveranderingen kan +installeren. Windows heeft bijvoorbeeld een universele achterdeur waarmee +Microsoft andere software op de machine kan forceren. Bijna alle mobiele +telefoons hebben ook er ook ééntje. Sommige niet-vrije +programma's hebben ook een universele achterdeur; het Steam-programma voor +GNU/Linux stelt de ontwikkelaar in staat om op afstand gewijzigde versies te +installeren.</p> + +<p>Met SaaSS kan de serverbeheerder de gebruikte software op de server +veranderen. Het is terecht dat hij dit moet kunnen doen; het is immers zijn +computer. Het resultaat is echter hetzelfde als het gebruiken van een +niet-vrij programma met een universele achterdeur: iemand heeft de macht om +stilletjes te kunnen veranderen hoe de gebruiker zijn computeractiviteiten +uitvoert.</p> + +<p>SaaSS is dus gelijkwaardig aan het gebruiken van niet-vrije software met +spyware en een universele achterdeur. Het geeft de serverbeheerder +onrechtvaardige macht over de gebruiker, en die macht moeten we niet +accepteren. </p> + +<h3>SaaSS en SaaS</h3> + +<p>In het begin noemden we deze problematische praktijk “SaaS”, wat +staat voor “Software als een Service”. Die term wordt vaak +gebruikt voor het opzetten van software op een server in plaats van het +aanbieden van een kopie ervan aan gebruikers. We dachten dat het precies die +zaken beschrijft waar dit probleem voorkomt.</p> + +<p>Daarna kwamen we erachter dat de term SaaS soms wordt gebruikt voor +communicatiediensten—activiteiten waarbij deze kwestie niet van +toepassing is. De term “Software als een Service” legt daarnaast +niet uit <em>waarom</em> deze praktijk slecht is. Dus introduceerden we de +term “Service als Softwarevervanging”, die de slechte praktijk +verduidelijkt en uitlegt wat er slecht aan is.</p> + +<h3>Het verschil tussen SaaSS en niet-vrije software</h3> + +<p>SaaSS en niet-vrije software leiden tot dezelfde schadelijke resultaten, +maar het mechanisme erachter is anders. Met niet-vrije software is het +mechanisme dat jij een kopie hebt die moeilijk en/of illegaal is om te +veranderen. Met SaaSS is het mechanisme dat je de kopie die jouw +computeractiviteiten doet, niet eens hebt.</p> + +<p>Deze twee kwesties worden vaak verward, en niet alleen per +ongeluk. Web-ontwikkelaars gebruiken de term “webapplicatie” als +één noemer om de serversoftware samen te nemen met programma's die in je +browser (op jouw machine) worden uitgevoerd. Sommige webpagina's installeren +niet-triviale, soms zelfs grote JavaScript-programma's in jouw browser +zonder je dit te vertellen of te vragen. <a +href="/philosophy/javascript-trap.html">Wanneer deze JavaScript-programma's +niet-vrij zijn</a> is dit net zo onrechtvaardig als andere niet-vrije +software. Hier houden we ons echter bezig met de kwestie van het gebruik van +de dienst zelf.</p> + +<p>Veel aanhangers van vrije software menen dat het probleem van SaaSS kan +worden opgelost door het ontwikkelen van vrije software voor servers. In het +belang van de serverbeheerder kan hij maar beter vrije software gebruiken; +anders hebben die ontwikkelaars/eigenaars macht over de server in plaats van +de serverbeheerder zelf. En het helpt de gebruikers van de server al +helemaal niet. Maar als de programma's op de server vrij zijn, beschermt dat +<em>de gebruikers van de server</em> niet tegen de consequenties van +SaaSS. Deze vrije programma's bevrijden de serverbeheerder, maar niet de +gebruikers van de server.</p> + +<p>Het publiceren van de broncode van serversoftware is gemeenschappelijk +belang: hiermee kunnen gebruikers met de nodige kennis soortgelijke servers +opzetten, misschien zelfs met gewijzigde software. <a +href="/licenses/license-recommendations.html">Wij raden de GNU Affero GPL +aan</a> als licentie voor programma's die vaak op servers gebruikt worden.</p> + +<p>Geen van deze servers zal jou echter zeggenschap geven over de +computeractiviteiten die je ermee doet, behalve als het <em>jouw</em> server +is (één waarvan de serversoftware onder jouw controle staat, ongeacht of de +machine van jou is). Het is prima om de server van een vriend te gebruiken +voor sommige taken, net zoals je vriend misschien de software op jouw +computer onderhoudt. Buiten dat zijn al deze servers voor jou SaaSS. SaaSS +onderwerpt je altijd aan de macht van de serverbeheerder, en de enige +oplossing is: <em>Gebruik geen SaaSS!</em> Gebruik niet de server van iemand +anders om jouw eigen computeractiviteiten uit te voeren met gegevens die jij +verstrekt.</p> + +<p>Deze kwestie toont het verschil aan tussen “open” en +“vrij”. Broncode die open source (open bron) is, <a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">is bijna altijd vrij</a>. Het idee +van een <a href="http://opendefinition.org/software-service">“open +software”-dienst</a>, wat betekent dat de serversoftware open source +en/of vrij is, slaagt er niet in om het SaaSS-probleem op te lossen.</p> + +<p>Diensten zijn wezenlijk verschillend van programma's, en de ethische +kwesties die zich aandienen bij diensten zijn fundamenteel anders dan de +kwesties die programma's oproepen. Om verwarring te vermijden, <a +href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html"> beschrijven +we een service niet als “vrij” of “niet-vrij”</a>.</p> + +<h3>Het verschil tussen SaaSS en andere netwerkdiensten</h3> + +<p>Welke online diensten zijn SaaSS? Het duidelijkste voorbeeld is een +vertaaldienst, die bijvoorbeeld Engelse tekst naar Nederlandse tekst +vertaalt. Het vertalen van een tekst voor jezelf is een activiteit die +helemaal van jou is. Je zou het kunnen doen door een programma te gebruiken +op je eigen computer, mits je het juiste programma hebt (de ethische keuze +daarbij is een vrij programma). De vertaaldienst vervangt dat programma, dus +is het Service als Softwarevervanging, of SaaSS. Het ontzegt jou zeggenschap +over je eigen computeractiviteiten, en doet jou dus onrecht aan.</p> + +<p>Een ander duidelijk voorbeeld is het gebruik van een dienst als Flickr of +Instagram om een foto te bewerken. Het bewerken van foto's is iets dat +mensen al decennialang op hun eigen computer doen. Wanneer je dit doet met +een server die jij niet beheert, in plaats van met je eigen computer, is dit +SaaSS. </p> + +<p>Het verwerpen van SaaSS betekent niet dat je weigert elke netwerkserver te +gebruiken die iemand anders beheert. De meeste servers zijn geen SaaSS, +omdat de taken die hierop worden uitgevoerd een vorm van communicatie zijn, +en niet de eigen computeractiviteiten van de gebruiker.</p> + +<p>Het oorspronkelijke idee van webservers was niet dat zij jouw activiteiten +gingen doen; ze waren bedoeld om informatie te publiceren waar jij toegang +tot hebt. Vandaag de dag is dit wat de meeste websites doen, en hier komt +het SaaSS-probleem niet bij kijken: iemand anders' gepubliceerde informatie +bekijken is niet hetzelfde als je eigen computeractiviteiten uitvoeren. Het +gebruiken van een blogwebsite om je eigen werkstukken te publiceren is ook +geen SaaSS, evenals het gebruiken van een microblogging-dienst zoals Twitter +of StatusNet. (Deze diensten hebben misschien andere problemen, maar dat +hangt af van details.) Hetzelfde geldt voor andere communicatie die niet +privé is, zoals chatgroepen.</p> + +<p>In essentie is het gebruik van een online sociaal netwerk een vorm van +communicatie en publicatie, geen SaaSS. Een dienst die vooral bedoeld is +voor sociale netwerken kan echter ook andere functies of uitbreidingen +hebben die wel SaaSS zijn.</p> + +<p>Als een dienst geen SaaSS is, is het niet per definitie prima. Bij diensten +komen ook andere ethische kwesties kijken. Facebook verspreidt bijvoorbeeld +video's in Flash, wat gebruikers onder druk zet om niet-vrije software te +installeren; het vereist ook het uitvoeren van niet-vrije JavaScript-code; +en het geeft gebruikers een misleidende indruk van wat privacy inhoudt, +terwijl ze hun leven blootleggen aan Facebook. Dit zijn belangrijke dingen, +die niks te maken hebben met SaaSS. +</p> + +<p>Diensten zoals zoekmachines verzamelen gegevens over het hele internet en +laten jou het bestuderen. Het bekijken van hun verzameling van gegevens is +niet jouw eigen computeractiviteit op de gebruikelijke manier—jij hebt +die informatie niet gegeven—dus het gebruiken van een dienst om het +internet te doorzoeken is geen SaaSS. Het gebruiken van de server van iemand +anders om zoekfunctionaliteit te implementeren voor je eigen website is +<em>wel</em> SaaSS.</p> + +<p>Online kopen is geen SaaSS, omdat de computeractiviteit niet <em>jouw +eigen</em> activiteit is; het wordt gezamenlijk gedaan door jou en de +winkel. De echte kwestie bij online winkelen gaat erom of jij de andere +partij vertrouwt met jouw geld en andere persoonlijke informatie (te +beginnen met je naam). </p> + +<p>Opslagplaatsen zoals Savannah en SourceForge zijn niet noodzakelijkerwijs +SaaSS, omdat de taak van de opslagplaats is om gegevens te publiceren.</p> + +<p>Servers van een gezamenlijk project gebruiken is geen SaaSS omdat de +computeractiviteit die jij op die manier doet, niet jouw eigen activiteit +is. Als je bijvoorbeeld pagina's op Wikipedia bewerkt, voer je niet je eigen +computeractiviteit uit; je werkt samen met de activiteiten van +Wikipedia. Wikipedia beheert zijn eigen servers, maar organisaties en +individuen ervaren het SaaSS-probleem als zij hun eigen computeractiviteiten +uitvoeren op de server van iemand anders.</p> + +<p>Sommige websites bieden meerdere diensten aan, en als één geen SaaSS is, is +een andere misschien wel SaaSS. De hoofddienst van Facebook is bijvoorbeeld +het sociale netwerk, en dat is geen SaaSS; echter, het ondersteunt ook +toepassingen van derde partijen, waarvan sommige SaaSS zijn. De hoofddienst +van Flickr is het verspreiden van foto's, wat geen SaaSS is, maar het bevat +ook functies voor het bewerken van foto's, wat SaaSS is. Op dezelfde manier +is het publiceren van een foto op Instagram geen SaaSS, maar deze dienst +gebruiken om een foto te veranderen is dat wel. </p> + +<p>Google Docs laat ons zien hoe ingewikkeld de evaluatie van één +enkele dienst kan worden. Het nodigt mensen uit om een document te bewerken +door middel van het uitvoeren van een groot <a +href="/philosophy/javascript-trap.html">niet-vrij JavaScript-programma</a>, +overduidelijk verkeerd. Het biedt echter ook een API aan voor het uploaden +en downloaden van documenten in standaardformaten. Een +vrije-softwarebewerker kan dit doen met deze API. Dit gebruiksscenario is +geen SaaSS, omdat het Google Docs gebruikt als opslagplaats. Als je al jouw +gegevens aan een bedrijf laat zien is dit slecht, maar dat is een +privacy-kwestie, geen SaaSS; afhankelijk zijn van een dienst om toegang te +hebben tot je gegevens is slecht, maar dit is een kwestie van risico, geen +SaaSS. Aan de andere kant, het gebruiken van de dienst om documentformaten +om te zetten is <em>wel</em> SaaSS, omdat het iets is dat je had kunnen doen +met een geschikt programma (uiteraard vrij) op je eigen computer.</p> + +<p>Het gebruiken van Google Docs met een vrije tekstverwerker zal natuurlijk +niet vaak voorkomen. Meestal gebruiken mensen het door middel van het +niet-vrije JavaScript-programma, wat net zo slecht is als ieder ander +niet-vrij programma. Dit scenario zou ook SaaSS in zich kunnen hebben; dat +hangt af van welk deel van het bewerken door het JavaScript-programma wordt +gedaan en welk gedeelte op de server. We weten dat niet, maar dat is ook +niet belangrijk omdat SaaSS en niet-vrije software in dezelfde mate onrecht +doen aan de gebruiker.</p> + +<p>Het publiceren via iemand anders' opslagplaats werpt geen privacykwesties +op, maar het publiceren via Google Docs heeft een speciaal probleem: het is +onmogelijk om zelfs alleen maar <em>de tekst te bekijken</em> van een Google +Docs-document in een browser zonder de niet-vrije JavaScript-code uit te +voeren. Dus zou je Google Docs niet moeten gebruiken om iets te +publiceren—maar de reden heeft niet te maken met SaaSS.</p> + +<p>De IT-industrie ontmoedigt mensen om het onderscheid te maken. Daar is het +modewoord “cloud computing” voor bedoeld. Die term is in nevelen +gehuld en kan verwijzen naar bijna elk gebruik van het internet. Het omvat +SaaSS en vele andere vormen van netwerkgebruik. In elke context heeft een +auteur die schrijft over de “cloud” vaak een specifieke +betekenis in gedachten, maar legt vaak niet uit dat deze term in andere +artikelen een andere betekenis kan hebben. De term zorgt ervoor dat mensen +dingen gaan generaliseren die eigenlijk individueel bekeken moeten worden.</p> + +<p>Als “cloud computing” een betekenis heeft, is dat in ieder geval +niet een manier om te computeren, maar een manier om te denken over +computeren: een onverschillige benadering die zegt: “Stel geen +vragen. Maak je geen zorgen over wie zeggenschap heeft over jouw +computeractiviteiten of wie jouw gegevens bewaart. Controleer vooral niet of +er een haak in onze dienst zit voordat je slikt. Vertrouw bedrijven zonder +te twijfelen.” Anders gezegd: “Wees een onbenul.” Een +nevelige gedachtegang is een obstakel voor logisch nadenken. Laten we de +term “cloud” vermijden om duidelijk te kunnen nadenken over +computeractiviteiten.</p> + +<h3 id="renting">Het verschil tussen het huren van een server en SaaSS</h3> + +<p>Als je een server huurt (echt of virtueel), waar software op staat onder +jouw controle, is dat geen SaaSS. Bij SaaSS beslist iemand anders welke +software op de server uitgevoerd wordt en bepaalt daarom hoe je jouw +computeractiviteiten uitvoert. In het geval waarbij jij de software op de +server installeert, bepaal jij welke activiteiten het voor jou uitvoert. Dus +de gehuurde server is feitelijk jouw computer. Voor deze kwestie telt het +als de jouwe.</p> + +<p>De <em>gegevens</em> op de gehuurde server op afstand zijn minder veilig dan +een eigen server thuis, maar dat is een andere kwestie dan SaaSS.</p> + +<h3>Omgaan met het SaaSS-probleem</h3> + +<p>Slechts een klein gedeelte van alle websites doen aan SaaSS; de meeste +hebben niks te maken met deze kwestie. Maar wat moeten we doen met websites +die hier wel mee van doen hebben?</p> + +<p>Voor het simpele geval waarbij je jouw eigen computeractiviteiten uitvoert +met gegevens in eigen handen, is de oplossing eenvoudig: gebruik je eigen +kopie van een vrij programma. Doe je tekstbewerkingsactiviteiten met jouw +kopie van een vrije tekstbewerker zoals GNU Emacs of een vrije +tekstverwerker. Doe je fotobewerkingen met jouw kopie van een vrij programma +zoals GIMP. Wat als er geen vrij programma beschikbaar is? Een niet-vrij +programma of SaaSS zou jouw vrijheid wegnemen, dus moet je die niet +gebruiken. Je kan je tijd of geld besteden aan de ontwikkeling van een vrije +vervanging.</p> + +<p>Wat doen we als we als groep willen samenwerken met andere individuen? Het +is misschien moeilijk om dit vandaag de dag te doen zonder gebruik te maken +van een server, en jouw groep weet misschien niet hoe je je eigen server +kunt gebruiken. Als je de server van iemand anders gebruikt, vertrouw dan op +zijn minst niet de server van een bedrijf. Met een contract alleen heb je +als consument geen bescherming, behalve als je een gat ontdekt en een +aanklacht kan indienen, en het bedrijf schrijft zijn contracten +waarschijnlijk op zo'n manier dat het veel soorten misbruik toestaat. De +staat kan jouw gegevens opvragen van het bedrijf samen met de gegevens van +wie dan ook, zoals Obama heeft gedaan met telefoonbedrijven, waarbij we er +ook maar even vanuit gaan dat het bedrijf niet vrijwillig meewerkt, zoals de +telefoonbedrijven in de VS die hun klanten illegaal aftapten voor Bush. Als +je een server moet gebruiken, gebruik dan een server waarvan je de +beheerders vertrouwt op andere dan commerciële gronden.</p> + +<p>Op de wat langere termijn kunnen we echter alternatieven voor het gebruiken +van servers opzetten. We kunnen bijvoorbeeld een peer-to-peer-programma +maken waarmee mensen kunnen samenwerken door hun gegevens versleuteld te +delen. De vrije-softwaregemeenschap zou gedecentraliseerde +peer-to-peer-vervangingen voor belangrijke “webapplicaties” +moeten ontwikkelen. Het zou slim kunnen zijn om die uit te geven onder de <a +href="/licenses/why-affero-gpl.html"> GNU Affero GPL</a>, omdat iemand +anders deze programma's waarschijnlijk gemakkelijk kan omzetten in +server-gebaseerde programma's. Het <a href="/">GNU-project</a> zoekt +vrijwilligers om te werken aan zulke vervangingen. We nodigen andere +vrije-softwareprojecten ook uit om deze kwestie mee te nemen in hun ontwerp.</p> + +<p>In de tussentijd, als een bedrijf jou uitnodigt om zijn server te gebruiken +voor jouw eigen computertaken, geef niet toe; gebruik geen SaaSS. Koop of +installeer geen “thin clients”, wat simpelweg computers zijn die +zo zwak zijn dat ze het echte werk op een server doen, behalve als je deze +gaat doen met <em>jouw</em> server. Gebruik een echte computer en houd je +gegevens daar. Doe je eigen computeractiviteiten met jouw eigen kopie van +een vrij programma, in het belang van jouw vrijheid.</p> + +<h3>Zie ook:</h3> +<p><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">De bug die +niemand mag begrijpen</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2010, 2013, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2018/06/05 16:02:26 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-copyleft.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-copyleft.html new file mode 100644 index 0000000..09bf0de --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-copyleft.html @@ -0,0 +1,139 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/why-copyleft.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/why-copyleft.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/why-copyleft.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/why-copyleft.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-12-11" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom Copyleft? - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/why-copyleft.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Waarom Copyleft?</h2> + +<p> +<cite> “Wanneer het aankomt op het verdedigen van de vrijheid van +gebruikers, is niets doen en je in de situatie schikken een teken van +zwakte, niet van nederigheid.” </cite> +</p> + +<p> +In het GNU project raden we mensen meestal aan een <a +href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a> (“auteursplicht”) +licentie te gebruiken zoals de GNU GPL, in plaats van meer toegeeflijke +niet-auteursplichtige vrije software licenties.We maken daar geen al te +groot punt van—we bevelen het zelfs onder bepaalde omstandigheden +aan— maar de voorstanders van een dergelijke licentie zijn vaak +mordicus tegen de <abbr title="General Public License">GPL</abbr>. +</p> + +<p> +In een dergelijke discussie beweerde iemand dat zijn gebruik van de BSD +licentie een “nederige aktie” is: “Ik verlang niets van +diegenen die mijn code gebruiken behalve dat ze mij vermelden.”. Het +vereist een flexibele geest om een juridische eis tot bronvermelding als +“nederig” te bestempelen, maar er zit meer aan vast. +</p> + +<p> +Nederigheid is het verloochenen van je eigen belangen, maar jij en degene +die je code gebruiken zijn niet de enigen die worden beïnvloed door jou +keuze van software-licentie. Iemand die jou code gebruikt in een niet-vrij +programma probeert anderen hun vrijheid te ontzeggen en als je dat toestaat +dan verdedig je niet hun vrijheid. Als het erop aan komt de vrijheid van +anderen te verdedigen is niets doen en je in de situatie schikken een teken +van zwakte, niet van nederigheid. +</p> + +<p> +Je code uitbrengen onder <a href="/licenses/bsd.html">één van +de BSD licenties</a>, of enige andere losse niet-copyleft licentie, is niet +iets fouts: het programma is nog steeds vrije software en nog steeds een +bijdrage aan de gemeenschap. Maar het is zwak en meestal niet de beste +manier om de vrijheid van gebruikers, om software uit te wisselen en te +veranderen, te steunen. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003, 2007, 2008, 2013 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:10:53 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-free.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-free.html new file mode 100644 index 0000000..6818786 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-free.html @@ -0,0 +1,394 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/why-free.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom Software Geen Bezit Mag Zijn - GNU Project - Free Software Foundation</title> + +<meta name="Keywords" content="GNU, GNU Project, FSF, Free Software, Free Software Foundation, Waarom +software geen eigendom zou moeten zijn" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/why-free.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Waarom Software Geen Bezit Mag Zijn</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p> +Het informatietijdperk zorgt ervoor dat we steeds makkelijker informatie +kunnen kopiëren en wijzigen. Computers gaan dit makkelijker maken voor +iedereen.</p> + +<p> +Niet iedereen wil dat het makkelijker wordt. Het systeem van auteursrechten +maakt van programma's bezit en veel eigenaren willen niet dat ook anderen +hier voordeel van hebben. Ze willen niet dat wij -die hun software +gebruiken- deze software ook kunnen kopiëren of wijzigen.</p> + +<p> +Het auteursrecht ontstond gelijk met de drukpers—een techniek voor +massaal kopiëren. Het auteursrecht paste prima bij deze technologie +omdat dit recht het massaal kopiëren aan banden legt. Lezers van +boeken werden hierdoor niet beperkt. Een doorsnee lezer, niet in het bezit +van een drukpers, kon altijd nog een boek kopiëren met behulp van pen +en papier. Weinigen werden hiervoor voor de rechter gesleept.</p> + +<p> +De digitale technieken zijn wat flexibeler als de drukpers: informatie in +digitale vorm is erg makkelijk te kopiëren en te delen met anderen. +Die flexibiliteit past niet goed bij het auteursrecht. Vandaar de steeds +drastischer maatregelen om toch het auteursrecht op software te handhaven. +Neem bijvoorbeeld deze methodes van de Business Software Alliance (BSA):</p> + +<ul> +<li>Grootscheepse propaganda met de boodschap dat het fout is om tegen de wil +van de eigenaren in te gaan om een vriend te helpen.</li> + +<li>Aanmoedigingen tot het verklikken van collega's.</li> + +<li>Invallen (met hulp van politie) in scholen en bedrijven, waarbij mensen +wordt wijsgemaakt dat ze moeten bewijzen onschuldig te zijn aan illegaal +kopiëren.</li> + +<li>Het vervolgen van personen (door de Amerikaanse overheid, op verzoek van de +SPA [Amerikaanse tegenhanger van de BSA]) zoals David LaMacchia van het +<abbr title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</abbr>, niet voor +het kopiëren van software (daarvan wordt hij niet beschuldigd), maar +alleen vanwege het onbeheerd laten staan van kopieer apparatuur en geen +beperkingen te leggen op het gebruik ervan.<a href="#footnote1">[1]</a></li> +</ul> + +<p> +Alle vier methoden hebben veel weg van de werkwijze zoals die in het +voormalig Oostblok werd gebruikt, waar iedere kopieermachine een bewaker had +om te controleren of niemand verboden kopieën maakte en waar mensen aan +waren gewezen op het clandestien doorgeven van informatie als +"samizdat". Er is echter ook een verschil: in het voormalig +Oostblok had dit een politieke reden; in het vrije westen draait het om +winst. We hebben echter last van de methodes, niet van de motieven. Ieder +poging het delen van informatie aan banden te leggen, maakt niet uit waarom, +leidt tot dezelfde methoden en dezelfde hardvochtigheid.</p> + +<p> +Software eigenaren hanteren verschillende argumenten waarom zij zouden mogen +bepalen hoe wij informatie gebruiken:</p> + + +<ul> +<li id="name-calling">Taalgebruik. + +<p> +Eigenaren gebruiken beladen begrippen als "piraterij" en +"diefstal", of vaktermen als "intellectueel eigendom" en +"schade". Het publiek daarmee een bepaalde gedachtegang op +dringend---een (te) simplistisch verband tussen software en voorwerpen.</p> + +<p> +Onze associatie bij materieel bezit is eerder of het goed of slecht is om +<em>een voorwerp van iemand anders te stelen</em>. Een verband met <em>het +maken van een kopie</em> is minder snel gelegd. Eigenaren willen toch vooral +dat wij dat eerste verband leggen.</p></li> + +<li id="exaggeration">Overdrijven. + +<p> +Eigenaren beweren dat zij -economische- "schade" lijden wanneer +gebruikers voor zichzelf kopieën maken. Het kopiëren heeft echter +geen direct gevolg voor de eigenaar, en het schaadt niemand anders. De +eigenaar kan alleen schade lijden wanneer degene die de kopie maakt hem er +anders voor zou hebben betaald</p> + +<p> +Even nadenken en je beseft dat de meeste van deze mensen er geen geld voor +zouden neertellen. Eigenaren van software baseren hun "verliezen" +echter wel degelijk op het gegeven dat iedere kopie anders ook gekocht zou +worden. Dat is de zaken overdrijven--en dan zeg ik het netjes.</p></li> + +<li id="law">De wet. + +<p> +Eigenaren hebben het vaak over de wet en de zware straffen die ze ons in het +vooruitzicht kunnen stellen. Daarbij wordt er impliciet van uit gegaan dat +de huidige wetten het resultaat zijn van boven alle kritiek verheven +ethiek—en de bijbehorende straffen dus onvermijdelijk.</p> + +<p> +Deze gedachtegang houdt natuurlijk geen stand als je er even kritisch over +nadenkt; het doel is een bepaalde mores te ondersteunen.</p> + +<p> +Het is een feit dat wetten niet over goed of fout beslissen. Iedere burger +zou dat moeten weten. In de vijftiger jaren was het in een aantal staten van +de VS wettelijk verboden voor zwarten om voorin de bus te zitten; maar +alleen racisten zouden beargumenteren dat dit goed was.</p></li> + +<li id="natural-rights">Natuurlijk recht. + +<p> +Auteurs hebben het vaak over een speciale band met de programma's die ze +gemaakt hebben. Daarom vinden ze dat hun belangen wat betreft dit programma +altijd belangrijker zijn dan die van alle anderen. (Meestal zijn het +trouwens bedrijven en geen auteurs die de rechten op software hebben, maar +we worden geacht dit gemakshalve even te vergeten).</p> + +<p> +Deze auteurs schrijven dus de volgende ethische stelling voor: de auteur is +belangrijker dan jij. Als zo'n zelfde bekende auteur van software kan ik +alleen maar zeggen dat dit de grootste onzin is.</p> + +<p> +Er zijn twee redenen te bedenken waarbij mensen begrip kunnen opbrengen voor +het feit dat anderen het recht op iets opeisen.</p> + +<p> +Eén van die redenen betreft het kunstmatige verband met het bezit van +een voorwerp, een object. Als ik stamppot maak, vind ik het niet leuk +wanneer iemand anders die eet, want dan kan ik het niet eten. Mijn nadeel +is precies de ander zijn voordeel: slechts één van ons kan die +stamppot eten, de vraag is wie? Het kleinste onderscheid kan daarbij in het +voordeel van één van ons uitvallen.</p> + +<p> +Maar als je een programma gebruikt of wijzigt is dat rechtstreeks van +invloed op jou maar slechts indirect op mij (de auteur). Wanneer je een +kopie aan een vriend geeft heeft dat veel meer betrekking op jou en je +vriend dan op mij. Ik zou de macht niet mogen hebben om je dat te +verbieden. Die macht zou niemand moeten hebben.</p> + +<p> +De tweede reden is dat ons is wijsgemaakt dat dit natuurlijke recht van de +auteur een geaccepteerde en onomstreden traditie is in onze samenleving.</p> + +<p> +Historisch gezien is juist het tegenovergestelde het geval. Een voorstel om +dit natuurlijke recht van auteurs in de Amerikaanse grondwet vast te leggen +werd juist verworpen. Vandaar dat de grondwet het auteursrechten systeem +<em>toestaat</em> en niet <em>verplicht</em> stelt; dat is tevens de reden +dat het tijdelijk moet zijn. Er staat ook in dat het auteursrecht er is om +vooruitgang te stimuleren—niet om auteurs te belonen. De +auteursrechten beloont auteurs een beetje, en uitgevers nog meer, maar dat +is om hun gedrag te veranderen.</p> + +<p> +De echte gevestigde traditie binnen onze maatschappij is dat het +auteursrecht indruist tegen het natuurlijk recht van de gemeenschap—en +dat dit alleen recht van bestaan heeft in het belang van die gemeenschap.</p></li> + +<li id="economics">Economische belangen. + +<p> +Het laatste argument om eigendom van software te vergoelijken is dat dit zou +leiden tot de productie van meer software.</p> + +<p> +In tegenstelling tot de anderen, bevat dit argument logica. Het is +gebaseerd op een geldig streven—gebruikers van software tevreden +stellen. Verder staat het empirisch vast dat mensen meer produceren naar +gelang ze daar beter voor betaald worden.</p> + +<p> +Het economische argument gaat echter uit van een verkeerde aanname: dat het +verschil in productie wordt bepaald door hoeveel geld we bereid zijn te +betalen. Het gaat er van uit dat we "productie van software" +willen, of de software nu een eigenaar heeft of niet.</p> + +<p> +Men accepteert deze aanname omdat dit overeen komt met onze ervaringen als +het gaat om echte dingen. Een belegd broodje bijvoorbeeld. Je zou een +zelfde broodje gratis kunnen krijgen of voor een bepaalde prijs. In dat +geval is dat wat je betaald het enige verschil. Betaald of niet, het +broodje blijft hetzelfde, met dezelfde smaak, zelfde voedingswaarde en je +kunt het altijd maar één keer opeten. Of je het broodje nu +krijgt van een eigenaar of niet heeft alleen effect op het bedrag wat je +moet neertellen.</p> + +<p> +Dit geldt voor alle materiële zaken—of het nu wel of geen +eigenaar heeft is niet direct van invloed op wat het <em>is</em>, of wat je +ermee kunt doen als je het verkrijgt.</p> + +<p> +Wanneer een programma echter een eigenaar heeft, dan is dit heel erg van +invloed op wat het is en wat je met een kopie ervan kan doen wanneer je het +gekocht hebt. Het verschil zit hem niet alleen in de hoeveelheid geld. Het +auteursrechten systeem moedigt auteurs aan iets te produceren—maar +niet per definitie wat de gemeenschap echt nodig heeft. Het geeft een vage +ethische vervuiling die ons allemaal beïnvloed.</p></li> + +</ul> + +<p> +Wat heeft de maatschappij dan nodig? Deze heeft behoefte aan informatie die +echt ter beschikking staat voor het publiek—zoals bijvoorbeeld +programma's die mensen kunnen bestuderen, repareren, aanpassen en verbeteren +en niet alleen maar gebruiken. Wat eigenaren van software echter meestal +leveren is een zwarte doos waaraan niets valt te bestuderen of veranderen.</p> + +<p> +De maatschappij heeft ook vrijheid nodig. Wanneer een programma een eigenaar +heeft verliezen gebruikers de vrijheid over een deel van hun leven.</p> + +<p> +Maar bovenal moet de maatschappij vrijwillige samenwerking stimuleren bij +zijn mensen. Wanneer eigenaren van software ons wijsmaken dat het op een +normale wijze helpen van je buurman "piraterij" is, dan zijn ze +bezig onze moraal te vervuilen.</p> + +<p> +Daarom zeggen we dat <a href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> +gaat over vrijheid, niet over prijs.</p> + +<p> +Het economische argument van eigenaren klopt niet, maar er is wel degelijk +een economische kant. Sommigen maken nuttige software omdat ze het leuk +vinden of om hun kunnen te laten zien; als we echter meer software willen +hebben dan deze mensen op dit moment maken dan zullen we hiervoor fondsen +moeten werven.</p> + +<p> +Al zeker tien jaar proberen ontwikkelaars van vrije software op +verschillende manieren fondsen te werven, met wisselend succes. Niemand +hoeft daar rijk van te worden; het gemiddelde inkomen is voldoende +aansporing voor banen die minder leuk zijn dan programmeren.</p> + +<p> +Jarenlang, totdat een toelage dit overbodig maakte, heb ik in mijn onderhoud +voorzien door op verzoek aanpassingen te maken in de vrije software die ik +had geschreven. Iedere aanpassing werd aan het standaardpakket toegevoegd en +kwam dus weer voor eenieder beschikbaar. Klanten betaalden me zodat ik zou +werken aan de wijzigingen die zij wilden, in plaats van wijzigingen die ik +anders in een andere volgorde gedaan zou hebben.</p> + +<p> +Sommige programmeurs van vrije software verdienen hun geld door het verkopen +van ondersteuning bij die programma's. Cygnus Support, met 50 werknemers in +dienst (toen dit artikel werd geschreven), schat dat zo'n 15 procent van hun +activiteiten het ontwikkelen van vrije software is—een respectabel +percentage voor een software bedrijf.</p> + +<p> +In de jaren negentig financierde bedrijven als Intel, Motorola, Texas +Instruments en Analog Devices, de verdere ontwikkeling van de GNU compiler +voor de programmeertaal C. Intussen is de GNU compiler voor Ada gefinancierd +door de Amerikaanse luchtmacht en wordt nu voortgezet door een bedrijf dat +hier speciaal voor is opgericht.</p> + +<p> +De beweging voor vrije software is nog klein en jong. Maar het voorbeeld van +de door luisteraars ondersteunde radio in dit land [de VS] toont aan dat het +mogelijk is om grootschalige activiteiten te ontplooien zonder dat iedere +gebruiker gedwongen is te betalen.</p> + +<p> +Als computergebruiker kan het zijn dat je op een gegeven moment <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">auteurs rechtelijke +</a> software gebruikt. Als een vriend je vraagt een kopie voor hem te maken +zou het fout zijn hem dit te weigeren. Samenwerking is belangrijker dan +kopieer rechten. Maar stiekeme, ondergrondse samenwerking ondermijnt de +normen en waarden van een maatschappij. Men zou ernaar moeten streven een +open en eerlijk leven te leiden waarbij je trots op jezelf kunt zijn. Dit +betekent dat je "nee" moet zeggen tegen auteurs rechtelijke +software.</p> + +<p> +Je verdient het om openlijk en vrijelijk te kunnen samenwerken met andere +mensen die software gebruiken. Je verdient het om erachter te kunnen komen +hoe een programma werkt en dit je studenten als lesmateriaal aan te kunnen +bieden. Je verdient het om de vrijheid te hebben je favoriete programmeur in +te huren om het programma te maken als het stuk gaat.</p> + +<p> +Je verdient vrije software.</p> + +<h3>Voetnoten</h3> +<ol> +<li id="footnote1">De rechtszaak ging niet door.</li> +</ol> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit artikel is opgenomen in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1994, 2009, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-gnu-linux.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-gnu-linux.html new file mode 100644 index 0000000..d7d345a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-gnu-linux.html @@ -0,0 +1,285 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-gnu-linux.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom GNU/Linux? - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/why-gnu-linux.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Als het beestje maar een naam heeft</h2> + +<p><strong>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard +Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Meer informatie hierover is te vinden in onze <a href= +"/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux veelgestelde vragen</a>, ons artikel +over <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux en het GNU-project</a> dat de +geschiedenis van het GNU/Linux-systeem beschrijft en hoe het aan de naam +komt, en ons artikel over <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU-gebruikers die nog nooit +van GNU gehoord hebben</a>. + +</p></blockquote> +</div> + +<p> +Namen hebben betekenis; de keuze van een naam zegt iets over het genoemde. +Een verkeerde naam zet mensen op het verkeerde been. Een roos blijft zoet +ruiken, hoe je het ook noemt—maar wanneer je die een pen noemt zullen +mensen nogal teleurgesteld zijn wanneer je er niet mee kunt schrijven. En +wanneer je pennen uitscheldt voor “rozen” ontgaat het mensen +wellicht waar ze voor zijn. Wanneer je ons besturingssysteem +“Linux” noemt, geeft dit het verkeerde beeld over de oorsprong +van dit systeem, zijn geschiedenis en het doel. De naam <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> geeft de situatie al beter +weer.</p> +<p> +Maakt dit verschil voor onze gemeenschap? Is het belangrijk wanneer mensen +de oorsprong, geschiedenis en doel van het systeem kennen? +Jazeker—want mensen die de geschiedenis niet kennen zijn gedoemd deze +steeds te herhalen. De vrije wereld die ontstaan is rond <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> wordt altijd bedreigd; de +problemen die de aanleiding waren om GNU te ontwikkelen zijn nog niet +volledig verdwenen en dreigen zelfs terug te komen.</p> + +<p> +Wanneer ik uitleg waarom het belangrijk is het systeem GNU/Linux en niet +“Linux” te noemen reageren mensen soms als volgt:</p> + +<blockquote><p> +<em> Toegegeven, het GNU project komt de eer toe voor het werk dat ze verzet +hebben maar is het de ophef waard wanneer dat niet gebeurd? Is het niet veel +belangrijker dat het werk gedaan is en niet wie het gedaan heeft? Ontspan +toch, geniet van je mooie stukje werk en maak je niet druk over wie de eer +toekomt. </em> +</p></blockquote> +<p> +Dat zou gezond advies zijn wanneer het werk ook inderdaad gedaan zou zijn en +het tijd zou zijn te ontspannen. Was dat maar zo! Er zijn nog dreigingen +alom en nu is niet het moment om rustig achterover te leunen. De kracht van +onze gemeenschap zit in onze toewijding aan vrijheid en samenwerking. Het +gebruik van de naam <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> helpt +ons en anderen aan die doelen te herinneren.</p> + +<p> +Het is mogelijk om goede vrije software te schrijven zonder het gedachtegoed +van GNU; er is ook veel goed werk verricht in naam van Linux. Maar het +begrip “Linux” is van begin af aan niet verbonden geweest met +een filosofie van vrijheid van samenwerking. En wanneer de naam steeds vaker +in het zakenleven wordt gebruikt zullen we meer moeite hebben dit te +verbinden met onze gemeenschapszin.</p> + +<p> +Een grote uitdaging in de nabije toekomst komt van de neiging van +“Linux”-distributeurs om niet-vrije software aan <a href= +"/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> toe te voegen uit naam van het gemak +en bruikbaarheid. Alle grote commerciële uitgevers doen dit; geeneen +levert een distributie die helemaal vrij is. De meesten geven niet eens aan +welke onderdelen niet-vrij zijn. Velen ontwikkelen zelfs niet-vrije software +en voegen dit aan de distributie toe. Sommigen hebben zelfs het lef te +adverteren met “Linux”-systemen met een “licentie per +gebruiker”, waarmee je net zoveel vrijheid krijgt als met Microsoft +Windows.</p> + +<p> +Mensen proberen vaak niet-vrije software toe te voegen met het excuus dat +dit de “populariteit van Linux” vergroot—waarmee +populariteit dus boven vrijheid wordt gesteld. Soms geeft men dit openlijk +toe. Wired Magazine schreef bijvoorbeeld dat Robert McMillan, redacteur van +Linux Magazine, “ervan overtuigd was dat een overstap naar +open-bron-software ingegeven zou moeten zijn door technische overwegingen en +geen politieke”. En de <abbr title= "Chief Executive +Officer">CEO</abbr> van Caldera pleitte openlijk dat gebruikers het <a +href="http://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">idee van +vrijheid op moeten geven in ruil voor de “populariteit van +Linux”</a>.</p> + +<p> +Het toevoegen van niet-vrije software aan <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>-systemen is misschien goed voor +de populariteit wanneer we dit afmeten aan het aantal mensen dat een +combinatie van GNU/Linux en niet-vrije software zal +gebruiken. Tegelijkertijd word je daarmee gevraagd om niet-vrije software te +accepteren als iets goeds en het idee van vrijheid maar te laten varen. Het +heeft geen zin harder te rijden wanneer je daarmee niet op de weg kan +blijven.</p> + +<p> +Wanneer de niet-vrije “toevoeging” een programmabibliotheek of +programmeergereedschap is, wordt dit gelijk een valkuil voor +vrije-software-ontwikkelaars. Wanneer ze vrije software ontwikkelen die +afhankelijk is van een dergelijk pakket kan hun software geen onderdeel zijn +van een vrij systeem. Motif en Qt hebben op die manier in het verleden heel +veel vrije software in de val gelokt. Daardoor ontstonden problemen die +jaren gekost hebben om op te lossen. Het probleem met Motif bleef bestaan +totdat het niet meer gebruikt werd. De niet-vrije implementatie van Sun's +Java had later hetzelfde effect: de <a href +="/philosophy/java-trap.html">Java-valstrik</a> (merk op dat dit gelukkig +grotendeels is opgelost).</p> + +<p> +Wanneer onze gemeenschap in die richting opschuift eindigen we met <a href= +"/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> nog in een mozaïek van vrije en +niet-vrije componenten. Over vijf jaar zullen we ongetwijfeld nog genoeg +vrije software hebben; maar als we niet uitkijken zal dit nauwelijks te +gebruiken zijn zonder de niet-vrije software die gebruikers gewend zijn +erbij te krijgen. Wanneer dat gebeurt zal onze strijd voor de vrijheid +mislukt zijn.</p> + +<p> +Wanneer het uitbrengen van vrije alternatieven alleen een kwestie van +programmeren was zouden we toekomstige problemen steeds beter op kunnen +lossen door het groeiende aantal leden binnen onze gemeenschap. Maar er zijn +beren op de weg: wetten die vrije software verbieden. Terwijl het aantal +softwarepatenten alarmerend toeneemt en ook wetten als de <abbr +title="Digital Millennium Copyright Act">DMCA</abbr> worden aangenomen die +worden gebruikt om te verhinderen dat er belangrijke vrije software wordt +ontwikkeld voor bijvoorbeeld het bekijken van DVD's en het luisteren naar +RealAudio-kanalen, zullen er uiteindelijk weinig manieren overblijven om +patenten en geheime opslagformaten te bestrijden, behalve door <strong>te +weigeren deze niet-vrije programma's te gebruiken</strong>.</p> + +<p> +Deze bedreigingen het hoofd bieden zal veel verschillende soorten inspanning +vergen. Maar wat we vooral in de gaten moeten houden, willen we effectief +weerstand blijven bieden, is ons doel om in alle vrijheid samen te kunnen +werken. We kunnen hierbij niet alleen uitgaan van de wil om krachtige en +betrouwbare software te maken die mensen zal motiveren tot grote +inspanningen. We hebben het soort vastberadenheid nodig die mensen op +kunnen brengen wanneer ze vechten voor hun vrijheid en hun gemeenschap, de +vastberadenheid om jaren vol te houden en niet op te geven.</p> + +<p> +In onze gemeenschap is dat doel en die vastberadenheid vooral binnen het +GNU-project te vinden. Wij zijn degenen die over vrijheid praten en +gemeenschap als iets wat het waard is om voor te vechten; de organisaties +die het over “Linux” hebben praten hier meestal niet over; de +tijdschriften over “Linux” staan meestal vol met advertenties +voor niet-vrije software; bedrijven die “Linux” distribueren +voegen er niet-vrije software aan toe; ander bedrijven “ondersteunen +Linux” met niet-vrije toepassingen die werken op GNU/Linux; de +“Linux”-gebruikersgroepen nodigen vaak verkopers uit om dit +soort toepassingen te komen presenteren. De meest waarschijnlijke plaats +waar mensen uit onze gemeenschap in aanraking kunnen komen met het idee van +vrijheid en vastberadenheid is in het GNU-project.</p> + +<p> +Maar wanneer mensen hiermee in aanraking komen, zullen ze zich dan +aangesproken voelen?</p> + +<p> +Diegenen die weten dat ze een systeem gebruiken dat uit het GNU-project +stamt zien meestal een directe relatie tussen zichzelf en GNU. Ze zullen het +niet automatisch eens zijn met onze filosofie maar het zal voor hen reden +genoeg zijn om er in ieder geval over na te denken. Dit in tegenstelling tot +diegenen die zichzelf als “Linux-gebruikers” zien en geloven dat +het GNU-project “gereedschappen ontwikkelde die Linux goed uit +kwamen”, zij zullen slechts een indirecte relatie zien tussen zichzelf +en GNU. Ze zouden de GNU-filosofie weleens kunnen negeren wanneer ze ermee +in aanraking zouden komen.</p> + +<p> +Het GNU-project is idealistisch en dat is tegenwoordig een nadeel: de +huidige mores dicteert dat idealisme “onpraktisch” is. Ons +idealisme is echter extreem praktisch geweest: het is de reden dat we nu een +vrij <a href= "/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>-besturingssysteem +hebben. Mensen die dit systeem een warm hart toedragen dienen te weten dat +het ons idealisme is geweest wat dit mogelijk heeft gemaakt.</p> + +<p> +Wanneer “het werk” echt gedaan zou zijn, als er niets anders op +het spel stond dan alleen nog de eer, dan zou het wellicht beter zijn om dit +te laten voor wat het is. Maar we bevinden ons niet in die positie. Om +mensen te kunnen inspireren en voort te laten bouwen op ons werk, moeten we +de eer krijgen die we verdienen voor het werk wat in het verleden is +gedaan. Help ons daarin door het besturingssysteem <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> te noemen.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit verhaal is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije +software, vrije maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2000, 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/04 09:00:35 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-programs-should-be-shared.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-programs-should-be-shared.html new file mode 100644 index 0000000..e3c6f54 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/why-programs-should-be-shared.html @@ -0,0 +1,150 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-programs-should-be-shared.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Waarom programma's gedeeld zouden moeten worden - GNU-project - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/why-programs-should-be-shared.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Waarom programma's gedeeld zouden moeten worden</h2> + +<p><strong>by <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> + + <blockquote> + <p>Richard Stallman schreef deze tekst, die is gevonden in een bestand uit mei +1983, hoewel het niet duidelijk is of hij het destijds of al eerder +geschreven had. In mei 1983 overwoog hij om een vrij besturingssysteem te +ontwikkelen, maar hij had wellicht nog niet besloten om een systeem lijkend +op Unix te maken in plaats van iets als de Lisp-machine van MIT.</p> + + <p>Hij had nog geen onderscheid gemaakt tussen de twee betekenissen van het +Engelse woord “free”; dit bericht is geformuleerd in +bewoordingen van gratis kopieën, maar neemt voor lief dat dit betekent +dat gebruikers ook vrijheid hebben.</p> + </blockquote> + +<p>Vijf jaar geleden kon je ervan op aan dat elk nuttig programma dat is +geschreven door <abbr title="Stanford Artificial Intelligence +Laboratory">SAIL</abbr>, <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr>, <abbr title="Carnegie Mellon University">CMU</abbr>, +enz., zou worden gedeeld. Sindsdien zijn deze universiteiten zich net als +softwarebedrijven gaan gedragen—al het nuttige zal worden verkocht +voor een appel en een ei (vaak nadat het is bekostigd door de overheid).</p> + +<p>Mensen zoeken allerlei excuses waarom het schadelijk is om software weg te +geven. Deze zogenaamde problemen waren nooit een probleem voor ons toen we +<em>wilden</em> delen, en hadden geen invloed op EMACS, dus ik vermoed dat +ze onzin zijn.</p> + +<p>Mensen zeggen bijvoorbeeld dat bedrijven het zullen “stelen” en +verkopen. Als dat zo is zou dat niet slechter zijn dan als Stanford het zou +verkopen! In ieder geval zouden mensen dan de keuze hebben om een gratis +kopie te verkrijgen. Willen gebruikers onderhouden software kopen? Laat +mensen dan servicecontracten afsluiten—maar geef de software zelf vrij +weg.</p> + +<p>Ik denk dat ik alle redenen die je kunt verzinnen voor het niet delen van +software, kan weerleggen. Maar veel belangrijker is de reden waarom we +zouden <em>moeten</em> delen:</p> + +<p>We zouden veel meer gedaan kunnen krijgen met dezelfde hoeveelheid moeite, +als kunstmatige barrières weggehaald zijn. En we zouden ons meer in +harmonie voelen met iedereen.</p> + +<p>Het delen van software is de vorm die wetenschappelijke samenwerking +aanneemt in het vakgebied van de computerwetenschappen. Universiteiten +verdedigden altijd het principe van wetenschappelijke samenwerking. Is het +juist om dat nu overboord te zetten om de winst?</p> + +<p>Moeten we dat goed vinden?</p> + +<p>Er zijn nu studenten aan het werk aan programmeerprojecten waarvan het de +bedoeling is ze te verkopen. Als we de normen van vijf jaar geleden zouden +terugbrengen, zullen universiteiten dit niet durven doen. En als je start +met delen zullen andere mensen wellicht beginnen te delen met jou.</p> + +<p>Dus laten we weer gaan delen.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/11/26 14:27:57 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/wsis.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/wsis.html new file mode 100644 index 0000000..8fef4a6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/wsis.html @@ -0,0 +1,183 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/wsis.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wereldtop over de informatiemaatschappij - GNU Project - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/wsis.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Wereldtop over de informatiemaatschappij</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p><em>(gepubliceerd door Newsforge.)</em></p> + +<blockquote> +<p>Op de <abbr title="World Summit on the Information Society">WSIS</abbr>, in +een sfeer van onderdrukken van meningsverschillen is de stand 0-0.<br /> +<span style="margin-left: 30%">-- Richard Stallman</span></p> +</blockquote> + +<p>Het doel van de wereldtop over de informatiemaatschappij is het dichten van +de digitale kloof door Internet toegankelijk te maken voor iedereen. De +onderhandelingen waren in November al afgerond dus de grote officiële +top in Geneve vorige week was meer een beurs dan een echt topoverleg.</p> + +<p>De opzet van de top was zodanig dat ook maatschappelijke organisaties +(vooral diegenen die vechten voor mensenrechten, gelijke rechten en +armoedebestrijding) mee konden doen, zie ook de discussies en het +commentaar. De uiteindelijke slotverklaring echter bevatte niets van de +aanbevelingen die deze organisaties deden. In feite werd de maatschappij +uitgenodigd om tegen een uitgeschakelde microfoon te praten.</p> + +<p>In de slotverklaring staat weinig vernieuwends. En als het gaat om de vraag +wat mensen nu vrijelijk mogen <em>doen</em> met het Internet, gaat de +verklaring voornamelijk in op eisen van diverse regeringen om de toegang tot +cyberspace te beperken.</p> + +<p>Eén van de oorzaken van de digitale kloof is de kunstmatige +beperkingen die men oplegt aan het delen van informatie met anderen. Onder +andere geldt dit voor licenties op niet-vrije software en de schadelijke +beperkingen die het auteursrecht ons oplegt. De Braziliaanse afvaardiging +streefde maatregelen na die vrije software zou bevorderen maar de +Amerikaanse delegatie was daar fel op tegen (merk op dat de Bush-campagne +gesponsord werd door Microsoft). Het resultaat was een gelijkspel, waarbij +de slotverklaring vrije software, open source en private software op gelijke +voet stelde wat betreft hun rechtmatigheid. De VS stond er ook nog op om de +vermeende voordelen van “intellectueel eigendom” aan te +stippen. (Dit begrip met ingebouwd vooroordeel <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty">leidt tot +simplistische generalisaties</a>; om een goede mening te kunnen vormen over +voors en tegens van het auteursrecht, dan wel de hemelsbreed verschillende +voors en tegens van het patentrecht, kan men beter dit begrip niet +gebruiken.)</p> + +<p>De slotverklaring spoort regeringen aan om vrije toegang te verlenen tot +openbare informatie maar zegt niets over wat er nog meer als openbare +informatie vrijgegeven moet worden.</p> + +<p>De mensenrechten werden min of meer gerespecteerd maar een voorstel tot het +“recht om informatie uit te wisselen” (niet alleen om toegang +tot informatie) via het Internet werd afgeschoten door een groot aantal +landen. De top heeft ook kritiek gekregen op hun beslissing om de top van +2005 in Tunesië te houden, een schoolvoorbeeld van hoe het niet +moet. Er zijn daar mensen <a +href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/2777389.stm">gevangen gezet voor het +gebruik van Internet om de regering te bekritiseren</a>. +</p> + +<p>Onderdrukken van kritiek tijdens deze conferentie werd ook actief +gedaan. Een anti-conferentie, meer een aantal discussies en vergaderingen, +was georganiseerd voor dinsdag maar werd onderbroken door de politie van +Geneve die overduidelijk op zoek was naar een excuus om dit tegen te +houden. Eerst werd beweerd dat de eigenaar geen toestemming had gegeven voor +het gebruik van die ruimte totdat de huurder kwam opdagen die de ruimte voor +jaren had gehuurd en vertelde dat hij de conferentie had goedgekeurd. Toen +kwam de politie met het excuus dat het pand niet brandveilig was, naar ik +van inwoners van Geneve heb begrepen geldt dit voor de meeste gebouwen +aldaar. Een prima excuus dus om wat dan ook te verbieden. De aandacht van de +pers hiervoor heeft er tenslotte toe geleid dat de stad uiteindelijk de +anti-conferentie toch toestond op een andere lokatie.</p> + +<p>Een onderdrukkingsactie op kleinere schaal was de actie van de +discussieleider aan de ronde tafel die mij afkapte met de mededeling dat +mijn tijd om was lang voordat de drie minuten die er voor stonden verstreken +waren. Ze flikte hetzelfde kunstje met de vertegenwoordiger van EPIC. Later +begreep ik dat ze werkte voor de internationale kamer van +koophandel——dat verklaarde veel. En hoe frappant voor deze top +dat men haar aan het stuur zette op het moment dat wij aan de beurt waren om +te spreken.</p> + +<p>De onderdrukking kon men ook duidelijk afleiden uit de uitsluiting van +bepaalde maatschappelijke groeperingen die, door hun aandacht voor +mensenrechten, hun regeringen, die hier geen aandacht voor hadden, duidelijk +in verlegenheid brachten. De conferentie <a +href="http://www.hrichina.org/en/content/2301">weigerde bijvoorbeeld +“Human Rights In China” te erkennen</a>. Een groep die kritiek +heeft op de Chinese regering vanwege, onder andere, censuur van het +Internet.</p> + +<p><!--a href="http://ar.rsf.org/article.php3?id_article=8774"--> +<!--/a--> +Verslaggevers Zonder Grenzen werd ook buitengesloten. Om mensen te wijzen op +hun uitsluiting en op censuur van het Internet door diverse landen in het +algemeen, hebben ze een radiostation in buurland Frankrijk opgezet en +mini-radios uitgedeeld zodat deelnemers aan de conferentie konden vernemen +wat de organisatie allemaal had onderdrukt.</p> + +<p>De top heeft wellicht wat bruikbaars opgeleverd. Er kwamen bijvoorbeeld +diverse mensen bijeen om een organisatie op te richten die Afrika zou helpen +over te schakelen op GNU/Linux. Maar de conferentie heeft daar niet meer aan +bijgedragen dan de mogelijkheid voor ons om elkaar te ontmoeten. En ik denk +ook niet dat dat de bedoeling van de organisatoren was. De algehele +benadering van deze conferentie was dat men Microsoft de gelegenheid heeft +gegeven om met bewindslieden en soms vóór bewindslieden, te +kunnen preken ——om zo een crimineel bedrijf te legitimeren.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2003 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative +Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2015/02/09 21:03:03 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/x.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/x.html new file mode 100644 index 0000000..ba81f9c --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/x.html @@ -0,0 +1,246 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/x.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>De X Window's Valstrik - GNU Project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Free Software Foundation, vrijheid, Richard Stallman, rms, vrije +software beweging" /> +<meta http-equiv="Description" + content="Richard Stallman vertelt de geschiedenis van de vrije software beweging die +een vrij besturingssysteem wil ontwikkelen." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/x.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<div class="reduced-width"> +<h2>De X Window's Valstrik</h2> + +<address class="byline">door Richard Stallman</address> +<hr class="thin" /> +<div class="article"> +<p> +Auteursplicht of geen auteursplicht? Dat is één van de +grootste controversen binnen de vrije software gemeenschap. Het idee van +auteursplicht is om vuur met vuur te bestrijden—het auteursrecht +gebruiken om onze code vrij te houden. De GNU GPL (General Public License) +is een voorbeeld van een licentie met auteursplicht.</p> + +<p> +Sommige ontwikkelaars van vrije software hebben een voorkeur voor licenties +zonder auteursplicht. Niet auteursplichtige licenties zoals XFree86 en <a +href= "/licenses/bsd.html">BSD</a> hebben als uitgangspunt om nooit nee te +zeggen —ook niet tegen mensen die jouw werk willen gebruiken om +anderen te beperken. Niet auteursplichtige licenties doen niets fout, maar +ze doen ook niets om actief onze vrijheid om software te veranderen en +verder te verspreiden, te verdedigen. Daarvoor hebben we auteursplicht +nodig.</p> + +<p> +Jarenlang is het X Consortium de grootste tegenstander geweest van +auteursplicht. Ze probeerden morele druk uit te oefenen en vrije software +ontwikkelaars te ontmoedigen om auteursplicht op hun programma's te zetten. +Morele druk door te verkondigen dat het niet netjes is om nee te zeggen. +Ontmoedigen door hun richtlijn dat programma's met auteursplicht geen +onderdeel van de X software mocht zijn.</p> + +<p> +Waarom had het X Consortium dit beleid? Dat had te maken met hun definitie +van succes. Die was gedefinieerd in termen van populariteit—of om +precies te zijn, zoveel mogelijk computerbedrijven over te halen hun X +Window systeem te gebruiken. Dit liet alle macht aan de +computerbedrijven. Wat ze ook wilden, het X Consortium had het maar te +leveren.</p> + +<p> +Computerbedrijven brengen normaliter private software uit. Ze wilden echter +dat ontwikkelaars van vrije software hun werk aan hun zouden geven. Als ze +direct hierom hadden gevraagd zouden ze zijn uitgelachen. Het X Consortium +echter kon, als stroman, dit verzoek inkleedden als een onbaatzuchtig +verzoek. “Geef, net als wij, je werk aan de ontwikkelaars van private +software”, zeiden ze, de indruk wekkend dat dit een nobel en +onbaatzuchtig streven was. “Help ons om populair te worden”, +zeiden ze, alsof het geen offer was.</p> + +<p> +Maar het gaat hier niet om zelfopoffering: het opgeven van de bescherming +die auteursplicht geeft, en die de vrijheid van de hele gemeenschap +beschermt, is meer dan alleen jezelf opofferen. Diegenen die de software +schonken aan het X Consortium gaven tevens de toekomst van de gemeenschap in +handen van datzelfde consortium.</p> + +<p> +Het vertrouwen was misplaatst. Het laatste jaar heeft het X Consortium +plannen gemaakt om de aanstaande versie X11R6.4 te beperken, zodat het geen +vrije software meer is. Ze hebben besloten om nu echt nee te gaan zeggen, +niet alleen tegen ontwikkelaars van private software, maar ook tegen onze +gemeenschap.</p> + +<p> +Het is ironisch. Als je ja zei tegen het X Consortium toen ze je vroegen om +geen auteursplicht te gebruiken heb je ze ook de volmacht gegeven om jou +versie van je programma te beperken en er een licentie op te zetten, samen +met de kern van het X systeem.</p> + +<p> +Het X Consortium heeft dit plan niet uitgevoerd. Het heeft zichzelf in +plaats daarvan opgeheven en alle spullen overgedragen aan de Open Group, +wiens medewerkers nu een vergelijkbaar plan uitvoeren. Om eerlijk te zijn, +toen ik ze vroeg om versie X11R6.4 ook onder de GNU GPL uit te brengen, +naast de geplande beperkte licentie, heeft men dit wel overwogen (ze waren +fel gekant tegen het handhaven van de oude X11 licentie). Voordat ze ja of +nee konden zeggen tegen dit voorstel, was het al misgegaan om een andere +reden: de XFree86 groep handhaaft het oude beleid van het X Consortium en +accepteren geen auteursplichtige software. +</p> + +<p> +In September 1998, maanden na het uitbrengen van X11R6.4 onder een +niet-vrije licentie, draaide de Open Group deze beslissing terug en bracht +dezelfde versie uit onder de niet-auteursplichtige vrije software licentie +waarmee ook X11R6.3 was uitgebracht. De Open Group deed het uiteindelijk dus +goed maar dat doet niets af aan het oorspronkelijke probleem.</p> + +<p> +Maar zelfs wanneer het X Consortium of de Open Group nooit het plan hadden +gehad om X te beperken, dan nog had iemand anders dat kunnen doen. +Niet-auteursplichtige software is kwetsbaar aan alle kanten; het staat +iedereen toe om te proberen een niet-vrije versie dominant te maken, wanneer +hij er genoeg tijd en geld aan spendeert om belangrijke functionaliteit in +private vorm eraan toe te voegen. Gebruikers die software kiezen op basis +van technisch kunnen in plaats van op vrijheid, kunnen daarmee gemakkelijk +worden verleidt tot het gebruiken van de private versie voor het gemak op +korte termijn.</p> + +<p> +Noch het X Consortium, noch de Open Group kan nog morele druk uitoefenen +door te beweren dat het niet netjes is om nee te zeggen. Dit maakt het des +te makkelijker om te beslissen je X-gerelateerde software met copyleft +(auteursplicht) uit te brengen.</p> + +<p> +Wanneer je aan de kern van X werkt, aan programma's zoals de X server, Xlib +en Xt, dan is er geen praktische reden om hier auteursplicht op te leggen. +De X.org groep doet belangrijk werk voor de gemeenschap met het onderhoud +van deze programma's en het auteursplichtig maken van delen zou dus meer +kwaad doen dan goed door de noodzakelijke splitsing van de ontwikkeling. Het +is daarom beter met de XFree86 groep samen te werken en onze wijzigingen +niet auteursplichtig te maken. Hetzelfde geldt voor programma's die daar +nauw aan gerelateerd zijn zoals <code>xset</code> en <code>xrdb</code> en +die geen grote verbeteringen meer nodig hebben. We weten tenminste zeker dat +de X.org groep zijn best zal doen om deze programma's verder te ontwikkelen +als vrije software.</p> + +<p> +Voor programma's buiten de kern van X is dit anders: toepassingen, window +managers, extra programmabilbliotheken en widgets. Er is geen reden om hier +geen auteursplicht op te leggen en dat zouden we dan ook moeten doen.</p> + +<p> +Mocht je je toch verplicht voelen door de voorwaarden voor opname in de X +distributie, dan kan het GNU project het op zich nemen om auteursplichtige +programma's te publiceren die met X werken. Als je auteursplicht op je +programma wilt leggen maar bang bent dat de uitsluiting van X de +populariteit negatief zal beïnvloeden, vraag ons dan om hulp.</p> + +<p> +Het is tegelijkertijd beter om niet teveel te streven naar +populariteit. Wanneer een zakenman je probeert te overtuigen met “meer +populariteit” zou hij kunnen beweren dat zijn gebruik van het +programma cruciaal is voor het succes. Geloof hem niet! Wanneer je programma +goed genoeg is, komen de gebruikers vanzelf wel; je hoeft niet wanhopig op +zoek naar gebruikersgroepen en je zult dan ook sterker staan als je dat niet +doet. Het geeft een onbeschrijfelijk gevoel van vreugde en vrijheid om te +kunnen antwoorden, “slikken of stikken—mij maakt het niet +uit”. Meestal zal de zakenman van gedachten veranderen en het +programma accepteren met auteursplicht, als je hem zo uitdaagt.</p> + +<p> +Vrienden, vrije software ontwikkelaars, stoot je niet aan dezelfde steen. +Wanneer we geen auteursplicht toepassen op onze software, dan brengen we +zijn toekomst in gevaar en is de software overgeleverd aan iedereen met meer +middelen en minder scrupules. Met auteursplicht kunnen we onze vrijheid +verdedigen, niet alleen voor onszelf maar ook voor de gemeenschap.</p> +</div> +</div> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 1999, 2009, 2015, 2020 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/10/06 08:42:13 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/yes-give-it-away.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/yes-give-it-away.html new file mode 100644 index 0000000..ed63c3f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/yes-give-it-away.html @@ -0,0 +1,142 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/yes-give-it-away.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Ja, geef het weg - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/yes-give-it-away.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Ja, geef het weg</h2> + +<p><strong>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard +Stallman</a></strong></p> + + <blockquote> + <p>Richard Stallman schreef deze tekst, die is gevonden in een bestand uit mei +1983, hoewel het niet duidelijk is of hij het destijds of al eerder +geschreven had. In mei 1983 overwoog hij om een vrij besturingssysteem te +ontwikkelen, maar hij had wellicht nog niet besloten om een systeem lijkend +op Unix te maken in plaats van iets als de Lisp-machine van MIT.</p> + + <p>Hij had nog geen onderscheid gemaakt tussen de twee betekenissen van het +Engelse woord “free”; dit bericht is geformuleerd in +bewoordingen van gratis kopieën, maar neemt voor lief dat dit betekent +dat gebruikers ook vrijheid hebben.</p> + </blockquote> + +<p>Eén van de belangrijke redenen voor het gratis weggeven van software +is dat gebruikers de mogelijkheid hebben om het te veranderen. Hiermee +kunnen zij er beter gebruik van maken, en dit moedigt hen ook aan om mee te +helpen. Bovendien ontwikkelen zij onafhankelijkheid, zelfvertrouwen, en een +gevoel van verantwoordelijkheid.</p> + +<p>Ik heb vaak gehoord dat Amerikanen denken dat iets waardeloos is als het +gratis is. Dat kan wel waar zijn, maar het is niet rationeel. Mensen hebben +het recht om neurotisch te zijn maar we zouden dit niet moeten +aanmoedigen. In de tussentijd is het weggeven van software niet het +“waardeloos behandelen” ervan, alleen maar omdat wat masochisten +zouden kunnen denken dat het waardeloos is.</p> + +<p>Gebruikers zouden software niet veranderen als het waardeloos is; het is hen +in gewijzigde toestand juist meer waard dan ervoor. Wat centrale +ontwikkeling is ook nuttig, maar er zijn andere manieren om hiervoor te +zorgen naast het lastigvallen van gebruikers.</p> + +<p>Ik heb veel ervaring met het delen van software en gebruikers die het +vervolgens veranderen. Ik merk dat</p> + +<ol> + <li>er weinig aanleiding is om te denken dat EMACS nutteloos is</li> + <li>gebruikers veranderen EMACS vaak </li> + <li>veranderingen van gebruikersdragen bij aan de ontwikkeling van EMACS</li> + <li>centrale ontwikkeling van EMACS gaat door</li> +</ol> + +<p>Ik heb gebruikers benaderd op basis van samenwerking en vertrouwen, en ze +reageerden enthousiast en samenwerkend. Als ze horen dat er beperkingen +worden opgelegd om hun neuroses om de tuin te leiden of omdat ze van tevoren +als incompetent worden afgeschilderd, voelen zij begrijpelijke wrok. Ze +worden er ook vaak incompetent en neurotisch van.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/11/26 14:57:46 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |