path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/freedom-or-copyright-old.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright-old.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.77 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Vrijheid of Auteursrecht? (Oude Versie) - GNU Project - Free Software
Foundation</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright-old.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<h2>Vrijheid of Auteursrecht? (Oude Versie)</h2>

<div class="announcement">
<blockquote><p>Er is een <a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">nieuwere
versie</a> van dit artikel.</p></blockquote>
</div>

<p>
  door <strong>Richard M. Stallman</strong>
</p>

<blockquote>
<p>
De mooie nieuwe wereld van e-boeken: geen tweedehands boekwinkels meer, niet
meer uitlenen aan vrienden, niet meer lenen van de bibliotheek, geen aankoop
meer zonder bankpas zodat men weet wat je leest. Zelfs het lezen van een
e-boek zonder toestemming is een vergrijp.
</p>
</blockquote>

<p>
Eens, ten tijde van de drukpers, werd een industri&euml;le regeling van
kracht voor het schrijven en publiceren. Dat heette het auteursrecht. Het
doel daarvan was om het aantal publicaties van geschreven werk te
vergroten. Het systeem bestond eruit dat uitgevers toestemming kregen van
auteurs om hun recente werken te dupliceren.</p>

<p>
Lezers hadden geen reden tot klagen, het auteursrecht legde slechts de
publicatie aan banden, niet de dingen die een lezer kon doen. Wanneer dit de
prijs van een boek licht verhoogde maakte dat niet uit, het was maar
geld. Het auteursrecht diende een maatschappelijk doel, zoals dit was
bedoeld, met weinig gevolgen voor het lezend publiek. Het was in die dagen
een goede regeling.</p>

<p>
Toen kwam er een nieuwe manier van verspreiding: computers en netwerken. Het
voordeel van digitale informatietechnologie is dat het het kopi&euml;ren en
wijzigen van informatie, waaronder software, muziekopnamen en boeken,
gemakkelijk maakt. Netwerken gaven verder toegang tot allerlei
gegevens&mdash; een soort informatie-utopia.</p>

<p>
Maar er was &eacute;&eacute;n obstakel: het auteursrecht. Lezers die hun
computers gebruikten om publicaties te delen waren technisch gesproken in
overtreding van het auteursrecht. De wereld was veranderd. En wat eens een
industri&euml;le regeling voor uitgevers was, werd nu een beperking voor het
publiek waar de regeling voor bedoeld was.</p>

<p>
Binnen een democratie wordt een beperking op populaire, normale en nuttige
bezigheden snel versoepeld. Maar de uiterst machtige uitgeverslobby wilde
kostte wat kost dit voordeel voor de samenleving bestrijden en vonden in het
auteursrecht een sterk wapen. Onder druk van de uitgevers werd het
auteursrecht niet versoepeld maar juist aangehaald voor de nieuwe situatie
en maakten overheden dit recht strenger dan ooit, met harde straffen voor
diegenen die ze betrapten op het delen van informatie.</p>

<p>
Maar dat was niet alles. Computers kunnen een machtig wapen zijn wanneer een
handvol mensen wil bepalen wat alle anderen met een computer kunnen doen.
Uitgevers brachten dit in praktijk door mensen te dwingen alleen bepaalde
software te gebruiken voor het kijken van video's en het lezen van
electronische boeken. Dit geeft ze ongehoorde macht: ze kunnen lezers
dwingen te betalen en zich te identificeren, ieder keer dat ze een boek
lezen!</p>

<p>
Dat is de natte droom van iedere uitgever en dus overreedde ze de
Amerikaanse overheid om de Digital Millennium Copyright Act van 1998 aan te
nemen. Deze wet geeft ze absolute macht over alles wat een lezer zou kunnen
doen met een electronisch boek. Zelfs het lezen zonder toestemming is een
vergrijp!</p>

<p>
We hebben nog steeds de oude vrijheden met papieren boeken. Maar wanneer
electronische boeken de gedrukte exemplaren gaan vervangen zal deze
uitzondering ons weinig helpen. Met &ldquo;electronische inkt&rdquo;, die
het mogelijk maakt om tekst te vervangen op ogenschijnlijk gedrukt papier
wordt zelfs de krant vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaak
meer; nooit meer een boek aan je vrienden uitlenen; nooit meer lenen van de
openbare bibliotheek&mdash;geen &ldquo;gaten&rdquo; meer waardoor je iemand
de kans zou kunnen geven iets toch gratis te lezen. (En, afgaand op de
advertenties voor Microsoft Reader, ook nooit meer anoniem een boek
aanschaffen). Dat is de wereld die uitgevers ons wensen.</p>

<p>
Waarom is er zo weinig openbaar debat over zulke enorme veranderingen? De
meeste burgers kunnen nog niet echt bevatten wat de politieke gevolgen zijn
van deze futuristische technologie. Burgers zijn trouwens sowieso opgevoed
met het idee dat het auteursrecht er is om rechthebbenden te
&ldquo;beschermen&rdquo;, met de impliciete aanname dat het maatschappelijk
belang niet telt. (De misleidende term &ldquo;<a
href="/philosophy/not-ipr.html"> intellectueel eigendom</a>&rdquo; draagt
hier ook aan bij; ook wekt het de suggestie dat meerdere totaal
verschillende wetten, zoals auteursrecht en patentrecht, over hetzelfde
gaan.)</p>

<p>
Maar wanneer de gemeenschap kennis maakt met electronische boeken en het
regime ontdekt dat de uitgevers voor ons bedacht hebben zal de weerstand
komen. Mensen zullen dit juk niet eeuwig accepteren.</p>

<p>
De uitgevers proberen ons wijs te maken dat alleen een streng auteursrecht
kunst nog levend kan houden. Maar we hebben geen auteursrechtenoorlog nodig
om meer publicaties te bewerkstelligen; zoals de Grateful Dead al bewees is
het kopi&euml;ren onder fans geen probleem voor een artiest. (In 2007
verdiende Radiohead miljoenen door fans aan te moedigen het album te
kopi&euml;ren en te betalen wat ze er voor over hadeden; een aantal jaren
voordat Stephen King honderdduizenden verdiende met een e-boek dat mensen
konden kopi&euml;ren.) Door het kopi&euml;ren van electronische boeken
legaal te maken, kunnen we het auteursrecht weer terugbrengen tot de
industri&euml;le regeling die het eens was.</p>

<p>
Voor sommige geschriften zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor
universitaire publicaties zou iedereen gestimuleerd moeten worden om ze
online te zetten; dit zal het behoud van universitaire publicaties ten goede
komen en ze meer toegankelijk maken. Voor instructieboeken en referenties
zou publicatie van aangepaste werken ook moeten worden gelegaliseerd, dat is
goed voor de vooruitgang.</p>

<p>
Uiteindelijk, wanneer de techniek om kleine betalingen te doen
geperfectioneerd is, zal de hele reden voor beperking op het kopi&euml;ren
komen te vervallen.  Wanneer je een boek leuk vindt en er verschijnt een
scherm op je computer met de vraag &ldquo;Klik hier om de auteur een dollar
te geven&rdquo;, zou je dan niet klikken? Boeken en muziek onder
auteursrecht, waar het het kopi&euml;ren betreft, worden daarmee totaal
overbodig. En geen moment te vroeg!</p>
<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<p>Copyright &copy; 1999, 2008 Richard M. Stallman</p>

<p>Deze pagina valt onder de <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.nl">Creative
Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States Licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
 </div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2015/02/09 21:02:56 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>