path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/push-copyright-aside.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/push-copyright-aside.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>De wetenschap moet &ldquo;het auteursrecht terzijde schuiven&rdquo; -
GNU-project - Free Software Foundation</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/push-copyright-aside.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<h2>De wetenschap moet het auteursrecht terzijde schuiven</h2>

<p>door <strong>Richard M. Stallman</strong></p>

<p><em>Veel aangedragen argumenten waarom softwarevrijheid universeel zou
moeten zijn, gelden vaak ook op bepaalde manieren voor andere vormen van
expressie. Dit artikel past de principes van softwarevrijheid toe op de
literatuur. Over het algemeen staan zulke kwesties loodrecht op
softwarevrijheid. We nemen het hier op omdat mensen die ge&iuml;nteresseerd
zijn in Vrije Software vaak ook willen weten of deze principes op andere
gebieden kunnen worden toegepast.</em></p>

<p>(Dit artikel is verschenen in het <b>web</b>debates-forum van het
tijdschrift <em>Nature</em> in 2001.)</p>

<p>Het is een onbetwiste waarheid dat wetenschappelijke literatuur er is om
wetenschappelijke kennis te verspreiden en dat wetenschappelijke
tijdschriften er zijn om dit te bewerkstelligen. Daaruit volgt dat
bepalingen die er eventueel zijn over hoe wetenschappelijke literatuur te
gebruiken er zijn om juist dat doel te bereiken.</p>

<p>De bepalingen die we nu hebben, het auteursrecht, werden vastgesteld in de
tijd van de drukpers met zijn centrale aanpak van massaal kopi&euml;ren. In
deze gedrukte omgeving beperkten de bepalingen van het auteursrecht alleen
de uitgevers van de artikelen &mdash; door te vereisen dat zij toestemming
kregen voordat ze een artikel mochten publiceren &mdash; en potenti&euml;le
plegers van plagiaat. Dit hielp tijdschriften met het verspreiden van kennis
zonder daarvoor de wetenschappers of de studenten lastig te hoeven vallen,
als auteurs of als lezers van de artikelen. Deze regels waren geknipt voor
dat systeem.</p>

<p>De moderne technologie voor wetenschappelijk publiceren is het WereldWijde
Web.  Welke bepalingen zouden nu het beste de verspreiding van
wetenschappelijke artikelen en kennis over het web waarborgen? Artikelen
zouden moeten worden verspreid in een openbaar formaat wat voor iedereen
toegankelijk is. En iedereen zou het recht moeten hebben deze artikelen in
een &ldquo;mirror&rdquo; onder te brengen, wat betekent de artikelen
letterlijk, met bronvermelding overnemen en publiceren op een andere site.</p>

<p>Deze bepalingen zouden van toepassing moeten zijn op toekomstige en
bestaande artikelen wanneer deze in elektronische versie uit worden
gebracht. Maar het is niet nodig het huidige auteursrechtensysteem te
veranderen, want dat gaat tenslotte over papieren publicaties en is hier
niet van toepassing.</p>

<p>Helaas lijkt het erop dat niet iedereen het eens is met de onbetwiste
waarheid aan het begin van dit artikel. Veel uitgevers lijken te denken dat
het doel van wetenschappelijke tijdschriften is om artikelen te publiceren
zodat zij abonnementen kunnen verkopen aan wetenschappers en studenten. Dit
noemt men ook wel &ldquo;het verwarren van doel en middelen&rdquo;.</p>

<p>Hun benadering is om zelfs het lezen van wetenschappelijke artikelen in te
perken en alleen diegenen te laten lezen die ervoor betalen. Ze gebruiken
hiervoor het auteursrecht, dat ondanks de gebleken ongeschiktheid hiervan in
de omgeving van computernetwerken, als excuus om wetenschappers ervan te
weerhouden nieuwe bepalingen op te stellen.</p>

<p>In het belang van wetenschappelijke vooruitgang en de toekomst van de
mensheid moeten we deze benadering principieel afwijzen &mdash; niet alleen
het beperkende systeem zelf maar vooral de achterliggende idee&euml;n.</p>

<p>Uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften beweren soms dat het
faciliteren van online toegang dure servers vereist en ze dus een
toegangsheffing moeten vragen. Dit &ldquo;probleem&rdquo; is een direct
gevolg van hun eigen &ldquo;oplossing&rdquo;. Geef iedereen de vrijheid om
een &ldquo;mirror&rdquo; op te zetten en bibliotheken in de hele wereld
zullen dit soort sites opzetten om te voorzien in die behoefte. Deze
decentrale oplossing zorgt ervoor dat er minder bandbreedte nodig is op het
netwerk en tevens voor een snellere toegang, terwijl tegelijkertijd het
artikel wordt beschermd tegen verlies.</p>

<p>Uitgevers beweren ook dat het in stand houden van een redactie ze dwingt
toegang te heffen. Laten we even aannemen dat redacteuren betaald moeten
worden. De kosten voor het redigeren van een doorsnee artikel liggen tussen
de 1 en 3 procent van de totale kosten van een onderzoek. Een dergelijk
klein percentage kan nauwelijks een rechtvaardiging zijn om
onderzoekresultaten niet te publiceren.</p>

<p>In plaats daarvan zouden de redigeerkosten verhaald kunnen worden op de
auteurs, die vervolgens deze kosten verhalen op de financiers van het
onderzoek. Deze zullen daar op hun beurt geen bezwaar tegen hebben omdat ze
er nu via een omweg toch al voor betalen via de abonnementen van de
universiteitsbibliotheken op wetenschappelijke tijdschriften die verwerkt
worden in de overheadkosten. Door de kosten bij de schrijvers te leggen
vervalt de behoefte de toegang tot onderzoeksresultaten te beperken. De
zeldzame auteur die niet verbonden is aan een universiteit of
onderzoeksinstituut en die geen financier heeft zouden we vrij moeten
stellen van kosten. Deze kunnen we verhalen door de kosten voor auteurs die
verbonden zijn aan een instituut wat te verhogen.</p>

<p>Een andere rechtvaardiging om geld te vragen voor online toegang zijn de
vermeende kosten om gedrukte tijdschriften om te zetten naar een online
versie.  Dat werk moet ook gebeuren maar we zouden alternatieve wijzen van
bekostiging hiervoor moeten zoeken zonder de toegang te beperken. De
hoeveelheid werk en kosten blijven dezelfde. Maar het is tegennatuurlijk om
onderzoeksresultaten te digitaliseren wanneer je ze vervolgens niet ter
beschikking stelt.</p>

<p>De Amerikaanse grondwet stelt dat het auteursrecht er is &ldquo;om de
vooruitgang van de wetenschap te bevorderen&rdquo;. Wanneer het auteursrecht
de vooruitgang van de wetenschap tegenhoudt dan moet de wetenschap dit
auteursrecht terzijde schuiven.</p>

<hr />

Latere ontwikkelingen:

<p>Sommige universiteiten hebben nu richtlijnen gericht tegen de macht van de
uitgevers. Hier bijvoorbeeld die van MIT.<br/>
<a
href="https://libraries.mit.edu/scholarly/mit-open-access/open-access-policy/">
https://libraries.mit.edu/scholarly/mit-open-access/open-access-policy/</a>.
Nog krachtiger richtlijnen zijn noodzakelijk want deze staat nog toe dat
individuele schrijvers eruit kunnen stappen (ofwel toegeven aan de
uitgever).</p>

<p>De Amerikaanse regering heeft tegenwoordig de eis van "public access" ofwel
publieke toegang tot gesubsidieerd onderzoek. De onderzoeksresultaten moeten
dan op een site worden geplaatst die iedereen kan bekijken. Dit is een goede
maar onvoldoende ontwikkeling, het geeft nog niet de vrijheid het artikel te
verspreiden.</p>

<p>Merkwaardigerwijs, bevatte het de 2002 Budapest Open Access Initiative
(BOAI) het concept  "open access" inclusief het verspreidingsrecht. Deze
verklaring heb ik getekend, ondanks mijn weerzin tegen het woord "open",
omdat het idee goed was.</p>

<p>Het woord "open" trok echter aan het langste eind: invloedrijke lobbyisten
van "open access" lieten het verspreidingsrecht vallen uit hun doelen. Ik
steun de uitgangspunten van <a
href="http://www.budapestopenaccessinitiative.org/">BOAI</a>, maar nu "open
access" iets anders betekent noem ik het voortaan  "verspreidbare
publicatie" of "free-to-mirror publicatie".</p>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2001, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018 Richard M. Stallman</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<strong>Vertaling:</strong> <a
href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2019/08/02 10:31:51 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>