path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/ebooks.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/ebooks.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.79 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>E-boeken: vrijheid of auteursrecht - GNU-project - Free Software Foundation</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/ebooks.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<h2>E-boeken: vrijheid of auteursrecht</h2>

<p>door <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard
Stallman</strong></a></p>

<p><em>Dit is een licht aangepaste versie van een artikel dat verscheen in de
<cite>Technology Review</cite> van 2000.</em></p>

<div class="announcement">
<p>Ook na te lezen: <a
href="/philosophy/ebooks-must-increase-freedom.html">E-boeken behoren onze
vrijheid te bevorderen, niet te beperken</a>.</p>
</div>
<hr />

<p>Lang geleden, in de tijd van de drukpers, schiep men een industrieel
reglement om het proces van schrijven en publiceren te reguleren. Dit heette
het auteursrecht. Dit recht, opgenomen in de Amerikaanse grondwet, had men
toegevoegd om &ldquo;vooruitgang te stimuleren&rdquo;. Oftewel, om
verspreiding te bevorderen. De gebruikte methodiek was om uitgevers
toestemming te laten vragen aan auteurs voor het gebruik van hun recente
werk.</p>

<p>De gewone lezer had weinig om te klagen daar het auteursrecht alleen
beperkingen oplegde aan het uitgeven, niet aan wat de lezer ermee kon
doen. Als dat een boek wat duurder maakte, ging het alleen maar om geld; het
be&iuml;nvloedde niet de levensstijl van de lezer. Het auteursrecht had een
maatschappelijk nut, zoals de bedoeling was, zonder nadelige effecten. Het
had zijn nut&mdash;destijds.</p>

<p>Toen ontstond er een nieuwe manier om informatie te verspreiden: computers
en netwerken. Het voordeel van de digitale informatietechnologie is dat het
het kopi&euml;ren en wijzigen van informatie mogelijk maakt, waaronder
software, muziekopnamen en boeken. Netwerken geven verder de mogelijkheid
van onbegrensde toegang tot allerlei gegevens, een informatie-utopie.</p>

<p>Er was echter een obstakel te overwinnen: het auteursrecht. Lezers die hun
computers gebruikten om uitgegeven informatie te delen waren technisch
gesproken in overtreding van het auteursrecht. Deze wet was gebleven, maar
de wereld was veranderd. Wat ooit een industri&euml;le regulering was voor
uitgevers, is een beperking geworden voor de maatschappij die het moest
dienen.</p>

<p>In een echte democratie zal een wet die een populaire en nuttige activiteit
hindert al gauw worden veranderd of verdwijnen. Maar de krachtige
uitgeverslobby wilde tegen elke prijs voorkomen dat mensen hun computers ten
volle gingen benutten en zag in het auteursrecht een geschikt wapen. Door
hun invloed werd het auteursrecht juist aangescherpt om in te spelen op de
nieuwe ontwikkelingen, overheden maakten het strenger dan ooit, compleet met
harde straffen voor overtreders die informatie deelden.</p>

<p>Maar daar hield het niet mee op. Computers kunnen een krachtig machtsmiddel
zijn wanneer een paar mensen kunnen bepalen wat alle andere mensen met hun
computers kunnen doen. De uitgevers realiseerden zich dat wanneer zij mensen
konden dwingen om alleen hun speciale software te gebruiken om elektronische
boeken te lezen, ze een ongebreidelde macht bezaten: ze konden lezers
dwingen te betalen en zich te identificeren, iedere keer dat ze een boek
wilden lezen! Dat is de natte droom van een uitgever.</p>

<p>En dus overreedde ze de Amerikaanse overheid hun de &ldquo;Digital
Millennium Copyright Act&rdquo; van 1998 te geven, een wet die hen volledige
juridische zeggenschap gaf over bijna alles wat een lezer met een e-boek zou
kunnen doen.  Zelfs het lezen zonder toestemming is een overtreding.</p>

<p>We hebben nog steeds dezelfde vrijheid met papieren boeken. Maar wanneer
e-boeken papieren boeken gaan vervangen zal die uitzondering ons niet veel
helpen. Met &ldquo;elektronische inkt&rdquo;, waarmee je nieuwe teksten kunt
downloaden op hetzelfde stuk bedrukte papier, worden zelfs kranten
vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaken meer; nooit meer een
boek aan een vriend uitlenen, nooit meer een boek lenen bij de bibliotheek,
geen &ldquo;mazen&rdquo; meer die iemand de kans geven te lezen zonder te
betalen. En wanneer we de reclames voor Microsoft Reader moeten geloven, ook
geen anoniem aanschaffen van boeken meer.  Dat is de wereld die de uitgevers
ons wensen.</p>

<p>Waarom is over deze gigantische veranderingen niet meer publieke discussie?
De meeste burgers hebben nog geen kans gehad om de politieke gevolgen van
deze futuristische technologie te doorgronden. Bovendien is het publiek
wijsgemaakt dat het auteursrecht er is om auteurs te
&ldquo;beschermen&rdquo;, daarmee aangevende dat het maatschappelijk belang
niet meetelt.</p>

<p>Maar wanneer meer mensen e-boeken zullen gaan gebruiken en erachter zullen
komen wat uitgevers voor hen in petto hadden, zullen ze zich gaan
verzetten. De maatschappij zal een dergelijk juk niet lang tolereren.</p>

<p>Uitgevers willen ons doen geloven dat dit soort onderdrukkend auteursrecht
de enige mogelijkheid is om kunst levend te houden maar we hebben geen
Strijd tegen Kopi&euml;ren nodig om een veelheid aan gepubliceerd werk te
laten verschijnen; zoals de Grateful Dead al bewees, het kopi&euml;ren
tussen fans is geen probleem voor de artiest. Door het niet-commerci&euml;le
kopi&euml;ren van e-boeken te legaliseren kunnen we het auteursrecht weer
terugbrengen tot de nuttige wet die het eens was.</p>

<p>Voor sommige werken zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor eindwerkstukken
van studenten en wetenschappelijke artikelen bijvoorbeeld zou iedereen
moeten worden aangemoedigd om die letterlijk online te zetten; dit maakt het
werk toegankelijker. Voor handleidingen en referenties zou men ook de
uitgave van gewijzigde versies toe moeten staan, omdat dit het publiek
aanspoort ze te verbeteren.</p>

<p>Uiteindelijk, wanneer computernetwerken in staat zullen zijn om op
eenvoudige wijze kleine sommen geld over te schrijven, zal de hele reden
voor het beperken van het kopi&euml;ren verdwijnen. Wanneer je een boek leuk
vindt en er verschijnt een scherm met de tekst &ldquo;Hier klikken om de
auteur een euro te geven&rdquo;, zou je dan niet klikken? Dan zal het
auteursrecht voor boeken en muziek, zoals dat nu geldt voor het verspreiden
van letterlijke kopi&euml;en, volkomen overbodig zijn geworden. En geen
moment te vroeg!</p>

<blockquote class="announcement">
<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Meld je aan bij onze
mailing list over de gevaren van e-boeken</a>.</p>
</blockquote>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<p>Copyright &copy; 2000, 2016 Richard Stallman</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<strong>Vertaling:</strong> <a
href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2017/01/13 20:28:38 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>