diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html | 614 |
1 files changed, 614 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html new file mode 100644 index 0000000..9f054b6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/right-to-read.html @@ -0,0 +1,614 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/right-to-read.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het recht om te lezen - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +blockquote, .comment { + font-style: italic; +} +blockquote cite { + font-style: normal; +} +.announcement { + text-align: center; + background: #f5f5f5; + border-left: .3em solid #fc7; + border-right: .3em solid #fc7; + margin: 2.5em 0; +} +#AuthorsNote ul, #AuthorsNote li { + margin: 0; +} +#AuthorsNote li p { + margin: 1em 0; +} +.emph-box { + background: #f7f7f7; + border-color: #e74c3c; +} +#AuthorsNote p.emph-box { + margin: 1em 6%; +} +#BadNews li p { text-indent: -.8em; } +#BadNews li p:before { + content: "\021D2"; + display: inline; + position: relative; + right: .5em; +} +#BadNews p.emph-box { + margin: 2.5em 6% 1em; +} +#References { + margin: 3em 0 2em; +} +#References h3 { + font-size: 1.2em; +} +@media (min-width: 55em) { + #AuthorsNote .columns > + p:first-child, + #AuthorsNote li p.inline-block { + margin-top: 0; + } + .comment { text-align: center; } + .table { display: table; } + .table-cell { + display: table-cell; + width: 50%; + vertical-align: middle; + } + .left { padding-right: .75em; } + .right { padding-left: .75em; } + } +}--> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" --> +<!-- +@media (min-width: 55em) { + .left { padding-left: .75em; } + .right { padding-right: .75em; } + } +}--> +<!--#endif --> + + + + +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/right-to-read.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2 class="center">Het recht om te lezen</h2> + +<address class="byline center"> +door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> +<p class="center"> +<em>Dit artikel verscheen eerder in het februarinummer uit 1997 van +<strong>Communications of the ACM</strong> (volume 40, nummer 2).</em></p> +<hr class="thin" /> + +<div class="article"> +<blockquote class="center comment"><p> + Uit <cite>De gang naar Tycho</cite>, een serie artikelen over de +voorgeschiedenis van de Luna-revolutie, verschenen in Maanstad in 2096. +</p></blockquote> + +<div class="columns"> +<p> +Voor Dirk Halbert begon de gang naar Tycho op school—toen Lisa Lenz +zijn computer te leen vroeg. Die van haar was stukgegaan en als ze niet gauw +een andere kon lenen zou ze te laat zijn met haar werkstuk. Ze durfde het +alleen Dirk te vragen.</p> + +<p> +Dit plaatste Dirk in hevige tweestrijd. Hij zou haar eigenlijk moeten +helpen—maar als hij zijn computer uitleende zou ze zijn boeken kunnen +lezen. Nog afgezien van het feit dat je een lange gevangenisstraf wachtte +wanneer je iemand anders je boeken liet lezen, schrok hij zelf eerst ook van +het idee. Net als ieder ander werd hem al sinds de basisschool ingeprent dat +het uitlenen van boeken iets slechts en crimineels was—iets wat alleen +piraten deden.</p> + +<p> +En verder weinig kans dat de SBD—de +Softwarebeschermingsdienst—er niet achter zou komen. Tijdens de lessen +Software was Dirk geleerd dat ieder boek een ingebouwde auteursrechtenagent +had die aan Centraal Licentiebeheer rapporteerde waar, wanneer en door wie +het boek gelezen werd. (Deze informatie gebruikten ze om leespiraten te +pakken, maar ook om consumentenprofielen te verkopen aan handelaren). Zodra +hij zijn computer aan het netwerk zou koppelen, zou Centraal Licentiebeheer +er achter komen. Hijzelf, als eigenaar van de computer, zou de zwaarste +straf krijgen—omdat hij niet zijn best zou hebben gedaan deze misdaad +te voorkomen.</p> + +<p> +Lisa wilde natuurlijk niet zijn boeken lezen. Ze zou hem alleen nodig hebben +om haar werkstuk af te maken. Maar Dirk wist dat ze uit een modaal gezin +kwam en dus nauwelijks het lesgeld kon betalen, laat staan de +leesheffing. Het lezen van zijn boeken zou weleens haar enige kans kunnen +zijn op een diploma. Hijzelf was er zich maar al te zeer van bewust; hij had +zichzelf zwaar in de schulden moeten steken om de leesheffingen te kunnen +betalen van alle wetenschappelijke publicaties die hij las. (10% van de +heffingen ging naar de onderzoekers die de artikelen schreven en aangezien +Dirk een wetenschappelijke carriére nastreefde hoopte hij in de +toekomst met zijn eigen wetenschappelijke publicaties zijn lening terug te +kunnen betalen, mits zijn publicaties maar vaak genoeg zouden worden +gerefereerd.)</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Later zou Dirk erachter komen dat er een tijd was geweest waarin iedereen +vrijelijk naar de bibliotheek kon gaan om er publicaties te lezen, en zelfs +boeken, zonder daarvoor te hoeven betalen. Er bestonden toen onafhankelijke +studenten en onderwijzers die duizenden pagina's lazen zonder +bibliotheeksubsidie van de overheid. Maar rond 1990 begonnen zowel +commerciële als niet-commerciële uitgevers geld te vragen voor +toegang. Tegen 2047 was zelfs de <em>herinnering</em> aan bibliotheken die +vrijelijk toegang boden vervaagd.</p> + +<p> +Natuurlijk waren er manieren om de SBD en Centraal Licentiebeheer te +omzeilen. Maar die waren illegaal. Dirk kende een klasgenoot in Software, +Frank Martucci, die een illegaal debug-programma op de kop had getikt wat +hij gebruikte om de code van de auteursrechtenagent over te slaan wanneer +hij boeken las. Maar hij had het teveel rondgebazuind en iemand had hem +verraden aan de SBD voor een beloning (studenten die zwaar in de schulden +zaten kwamen makkelijk tot verraad). In 2047 belandde Frank in de +gevangenis. Niet voor lees-piraterij maar voor het in bezit hebben van een +debug-programma.</p> + +<p> +Dirk zou er later achter komen dat er een tijd was geweest dat iedereen +dergelijke programma's mocht hebben. Er waren zelfs vrije debug-programma's +verkrijgbaar op CD en via het net. Maar lezers gingen ze gebruiken om +auteursrechtagenten te omzeilen en uiteindelijk bepaalde een rechter dat +debug-programma's hoofdzakelijk gebruikt werden voor dit doel. En dat +betekende dus dat ze illegaal waren; de ontwikkelaars van debug-programma's +belandden in de cel.</p> + +<p> +Programmeurs hadden natuurlijk nog steeds debug-programma's nodig maar +exemplaren werden in 2047 alleen nog in genummerde oplagen verspreid, en +alleen aan officieel geregistreerde programmeurs. Het debug-programma wat +Dirk in de lessen gebruikte zat achter een speciale firewall zodat deze +alleen voor de lessen kon worden gebruikt.</p> + +<p> +Het was ook mogelijk de agenten te omzeilen met een geprepareerd +besturingssysteem. Dirk zou er al gauw achter komen dat er rond de +eeuwwisseling vrije besturingssystemen waren. Ze waren echter niet alleen +verboden, net als debug-programma's—je zou er alleen een kunnen +installeren als je het systeemwachtwoord wist. En noch de FBI, noch +Microsoft support zou je die geven.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Dirk kwam tot de conclusie dat hij Lisa zijn computer niet kon lenen. Maar +hij wilde haar wel helpen want hij was smoorverliefd op haar. Iedere keer +dat hij haar ontmoette voelde hij de vlinders in zijn buik. En dat ze +uitgerekend hém om hulp vroeg zou wel eens kunnen betekenen dat zij +ook wat voor hem voelde.</p> + +<p> +Dirk loste het dilemma uiteindelijk op door iets nog gewaagders te +doen—hij leende Lisa's computer en vertelde haar zijn wachtwoord. Op +die manier, wanneer Lisa zijn boeken zou lezen, zou Centraal Licentiebeheer +denken dat hij het was die ze las. Het was nog steeds een misdaad maar de +SBD zou er niet automatisch achter komen. Dat zou alleen gebeuren wanneer +Lisa hem zou verraden.</p> + +<p> +Uiteraard zouden zowel hij als Lisa het als studenten kunnen vergeten op +school, wanneer die er ooit achter zou komen, of Lisa die boeken nu zou +lezen of niet. Het standpunt van de school was dat wanneer er geknoeid werd +met de manier waarop zij het gebruik van computers controleerden, dit reden +was voor strafmaatregelen. Het maakte daarbij niet uit of je er kwaad mee +deed—het knoeien belemmerde de leiding in zijn controlerende +functie. Ze namen daarbij automatisch aan dat je dus iets illegaals aan het +doen was en het interesseerde ze daarbij niet wat dat dan was.</p> + +<p> +Studenten werden voor dit vergrijp niet van school gestuurd—niet +meteen. In plaats daarvan werd hen de toegang tot de schoolcomputers +ontzegd, zodat ze uiteindelijk hun tentamens niet konden halen.</p> + +<p> +Dirk zou er later achter komen dat dit universiteitsbeleid ergens rond 1980 +was begonnen, toen studenten in grote getale computers gingen gebruiken. +Daarvóór hadden universiteiten een ander beleid. Alleen +activiteiten die schadelijk waren werden bestraft, niet de activiteiten die +slechts verdacht waren.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Lisa verraadde Dirk niet aan de SBD. Zijn besluit haar te helpen mondde +uiteindelijk uit in een huwelijk en zaaide twijfel over wat hen als kinderen +was geleerd over piraterij. Het paar begon de geschiedenis van het +auteursrecht uit te pluizen, over de Sovjet Unie met haar +kopieer-beperkingen en zelfs over de originele Amerikaanse grondwet. Ze +verhuisden naar Luna, alwaar ze gelijkgestemden ontmoetten die ook gevlucht +waren voor de lange arm van de SBD. Toen de Tycho-revolutie in 2062 begon +werd het centrale thema hiervan het universele recht om te lezen.</p> +</div> + +<div class="reduced-width"> +<blockquote class="announcement"> +<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Meld je aan bij onze +mailinglijst over de gevaren van e-boeken</a>.</p> +</blockquote> +</div> + +<div id="AuthorsNote"> +<h3>Opmerkingen van de auteur</h3> + +<ul class="no-bullet"> +<li> +<div class="reduced-width"> +<p>Dit verhaal is bedoeld als een historisch artikel dat in de toekomst door +iemand anders geschreven zal worden. Het beschrijft de jeugd van Dan Halbert +in een repressieve samenleving, die gevormd wordt door onrechtvaardige +machtigen die “piraat” als propaganda gebruiken. Het gebruikt +dus de terminologie van die samenleving. Ik heb geprobeerd om het voorwaarts +te weerspiegelen zodat het duidelijk repressief is. Zie ook <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">“piraterij”</a>. +</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="reduced-width"> +<p>Beperkingen door computers op het lenen of lezen van digitale boeken (en +andere gepubliceerde werken) staan bekend als DRM, een afkorting voor +“Digital Restrictions Management” (digitaal beheer van +beperkingen). Om DRM uit te roeien heeft de Free Software Foundation de +campagne <a href="http://DefectiveByDesign.org">Defective by Design</a> +opgezet. We vragen om jouw steun.</p> + +<p>De Electronic Frontier Foundation, een aparte organisatie die niet is +gelieerd aan de Free Software Foundation, voert ook campagne tegen DRM.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> +</ul> + +<p class="comment"> +De volgende opmerking is meerdere keren bijgewerkt sinds de eerste +publicatie.</p> + +<ul class="no-bullet"> +<li> +<div class="columns"> +<p> +De strijd om het leesrecht wordt al gestreden. Ook al kan het 50 jaar duren +voordat onze voorbije vrijheden in de vergetelheid raken, het meeste van +boven beschreven repressieve wetten en voorschriften zijn al voorgesteld; +veel ervan is al verwerkt in Amerikaanse en andere wetten. In de VS gaf de +“Digital Millenium Copyright Act” (DMCA) in 1998 expliciete +overheidssteun aan beperkingen die worden afgedwongen door computers, dat +bekend staat als DRM, door het criminaliseren van programma's die DRM kunnen +omzeilen. De Europese Unie legde soortgelijke beperkingen op in een +auteursrechtenlichtlijn in 2001, hoewel in een minder sterke vorm.</p> + +<p> +De VS voert campagne om zulke regels aan de rest van de wereld op te leggen +door middel van zogenaamde “vrijhandels”verdragen. <a +href="https://stallman.org/business-supremacy-treaties.html"> +Bedrijfsheerschappij-verdragen</a> is daar een betere term voor, omdat ze +zijn ontworpen om bedrijven macht te geven over ogenschijnlijk democratische +landen. Het DMCA-beleid om programma's die DRM omzeilen te criminaliseren is +één van de vele onrechtvaardige wetten in een breed scala aan +terreinen die deze verdragen opleggen.</p> + +<p> +De VS heeft DMCA-eisen opgelegd aan Australië, Panama, Colombia en +Zuid-Korea door middel van bilaterale verdragen, aan landen zoals Costa Rica +met een ander verdrag, CAFTA. Obama heeft de campagne verder opgevoerd met +twee voorgestelde nieuwe verdragen, de TPP en TTIP. De TPP zou de DMCA +tezamen met vele andere onrechten opleggen aan 12 landen aan de Atlantische +Oceaan. TTIP zou soortgelijke beperkingen op Europa opleggen. Al deze +verdragen moeten aan de kant worden geschoven of worden opgeheven.</p> + +<p> +Zelfs het World Wide Web Consortium (W3C) is ten prooi gevallen aan de +auteursrechten-industrie; het staat op het punt om een DRM-systeem een +officieel onderdeel te maken van de internet-specificaties.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="table"> +<div class="table-cell left"> +<p class="emph-box"> +Niet-vrije software neigt ernaar om <a href="/proprietary/">veel +eigenschappen te hebben die misbruik maken</a> van de gebruiker, wat leidt +tot de conclusie dat <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">je nooit een +niet-vrij programma kunt vertrouwen</a>. We moeten op uitsluitend vrije +software aandringen, en niet-vrije programma's afwijzen.</p> +</div> + +<p class="table-cell right"> +Met Windows Vista gaf Microsoft toe dat het een ingebouwde achterdeur had: +Microsoft kan die gebruiken om installatie van “upgrades” af te +dwingen, hoewel veel gebruikers deze beschouwen als downgrades. Het kan ook +alle machines die Vista hebben opdragen om bepaalde stuurprogramma's te +weigeren. Het primaire doel van de gebruikersonderdrukking van Vista is om +DRM te krijgen waar gebruikers geen controle over hebben. Natuurlijk is +Windows 10 geen haar beter.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="columns"> +<p> +Één van de ideeën uit het verhaal is pas in 2002 +voorgesteld. Dat is het voorstel waarbij de FBI en Microsoft het +systeemwachtwoord van je systeem beheren en het jou niet geven.</p> + +<p> +Voorstanders van zo'n systeem noemden vroege versies “vertrouwd +computeren” en “Palladium”, maar toen het uiteindelijk in +gebruik werd genomen werd het “beveiligd opstarten” genoemd.</p> + +<p> +Wat Microsoft beheert is niet precies een wachtwoord zoals we dat kennen; +niemand zal het ooit hoeven intikken. Het is meer een handtekening en een +versleutelde sleutel die overeenkomt met een tweede sleutel in jouw +computer. Dit geeft Microsoft, en mogelijk iedere website die met Microsoft +samenwerkt, totale controle over wat een gebruiker kan doen op zijn +computer. Het is waarschijnlijk dat Microsoft deze controle gebruikt namens +de FBI wanneer het er om vraagt: het laat al <a +href="/proprietary/malware-microsoft.html">veiligheidsgaten in Windows aan +de NSA zien</a> om er misbruik van te maken.</p> + +<p> +Beveiligd opstarten kan zo worden gemaakt dat de gebruiker de +ondertekeningssleutel opgeeft en bepaalt welke software te ondertekenen. In +de praktijk worden pc's met Windows 10 alleen geleverd met de sleutel van +Microsoft, en of de machine-eigenaar een ander systeem (zoals GNU/Linux) kan +installeren bepaalt Microsoft. Wij noemen dit <em>beperkt opstarten</em>.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="columns"> +<p> +In 1997, toen dit verhaal voor het eerst was gepubliceerd, chanteerde de SBD +kleine internetaanbieders en eiste dat de SBD alle gebruikers kon +controleren. De meeste aanbieders zwichtten onder deze druk omdat ze zich +geen proces konden veroorloven (Atlanta Journal-Constitution, 1 Okt 96, +D3.). Tenminste één aanbieder, Community ConneXion in Oakland, +Californië, weigerde en werd prompt voor de rechter gedaagd. De SBD +zette het proces niet door, maar de DMCA gaf hen de macht geeft die ze +zochten.</p> + +<p> +De SBD (SPA in de onvertaalde versie, of “Software Protection +Agency”) staat eigenlijk voor “Software Publisher's +Association” en is inmiddels vervangen door de BSA of Business +Software Alliance. Het is op dit moment geen officiële politiemacht +maar treedt wel zo op. Ze gebruiken methoden die aan het oude Russische +communistische regime doen denken en nodigen mensen uit hun collega's en +vrienden te verraden. Een terreurcampagne van de BSA in Argentinië in +2001 suggereerde dat mensen die software deelden verkracht zouden worden in +de gevangenis.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="reduced-width"> +<p> +Het beleid van de universiteit met betrekking tot beveiliging is niet +verzonnen. Computers op een universiteit bij Chigago laten deze boodschap +zien wanneer je inlogt:</p> + +<blockquote><p> +Dit systeem mag alleen worden gebruikt door bevoegde personen. Activiteiten +van allen die niet bevoegd zijn of buiten hun bevoegdheden treden worden +gecontroleerd en vastgelegd door de beheerders. Door de controle op +onbevoegden kan het zijn dat ook activiteiten van bevoegde gebruikers wordt +vastgelegd. Eenieder die dit systeem gebruikt stemt erin toe dat dit +gebeurt en dat bewijs van illegale activiteiten die hieruit voortvloeien, +door de beheerders kan worden aangeleverd als bewijs aan de universiteit +en/of de autoriteiten. +</p></blockquote> + +<p> +Dit is een interessante toepassing van het vierde amendement: zet iedereen +bij voorbaat onder druk om af te zien van hun rechten.</p> +</div> +</li> +</ul> +<div class="column-limit"></div> +</div> + +<div id="BadNews"> +<h3>Slecht nieuws</h3> + +<p class="reduced-width"> +We lijken de slag om het leesrecht tot nu toe te verliezen. De vijand is +goed georganiseerd, wij niet. +</p> + +<div class="columns"> +<p>Commerciële e-boeken van tegenwoordig <a +href="/philosophy/the-danger-of-ebooks.html"> schaffen de traditionele +vrijheden van lezers af</a>. De e-boek-lezer van Amazon, die ik de “<a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Amazon Swindle</a>” +noem omdat het ontworpen is lezers uit de traditionele vrijheden te +slingeren, werkt met software met verschillende vertoonde <a +href="/proprietary/malware-kindle-swindle.html">Orwelliaanse +functionaliteiten</a>. Elk van deze roept al om een totale afwijzing van het +product:</p> + +<ul class="no-bullet"> +<li><p>Het spioneert op alles wat de gebruiker doet: het meldt welk boek de +gebruiker aan het lezen is, en welke pagina, en het meldt wanneer de +gebruiker tekst markeert, en alle notities die de gebruiker invoert.</p></li> + +<li><p>Het heeft DRM, wat bedoeld is om gebruikers te beletten om kopieën te +delen.</p></li> + +<li><p>Het heeft een achterdeur waarmee Amazon elk boek op afstand kan +verwijderen. In 2009 verwijderde het duizenden kopieën van 1984, door +George Orwell.</p></li> + +<li><p class="inline-block">Alsof dat nog niet Orwelliaans genoeg is, er is een universele achterdeur +waarmee Amazon de software op afstand kan veranderen, en daarbij andere +misselijkheden kan invoeren.</p></li> +</ul> + +<p>Amazons verspreiding van e-boeken is ook repressief. Het identificeert de +gebruiker en houdt bij welke boeken de gebruiker verkrijgt. Het vereist ook +dat gebruikers instemmen met een anti-sociaal contract dat ze geen +kopieën met anderen zullen delen. Mijn geweten zegt me dat, als ik +akkoord was gegaan met zo'n contract, het minst kwade zou zijn om het te +schenden en toch kopieën te delen; het zou echter pas helemaal goed +zijn als ik in eerste instantie helemaal niet zou instemmen. Daarom weiger +ik om akkoord te gaan met zulke contracten, of het nu voor software, +e-boeken, muziek of voor iets anders is.</p> + +<p class="emph-box"> +Wanneer we een halt willen toeroepen aan het slechte nieuws moeten we ons +organiseren en vechten. Sluit je aan bij de campagne <a +href="http://defectivebydesign.org"> Defective by Design</a> van de FSF om +hulp te bieden. Je kunt <a href="http://www.fsf.org/associate">je aansluiten +bij de FSF</a> om ons werk meer algemeen te ondersteunen. Er is ook een <a +href="/help/help.html">lijst met manieren waarmee je ons werk kunt +helpen</a>. +</p> +</div> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</div> + +<div id="References"> +<h3>Referenties</h3> + +<ul> + <li>The administration's “White Paper”: Information Infrastructure +Task Force, Intellectual Property [<a +href="/philosophy/not-ipr.html">sic</a>] and the National Information +Infrastructure: The Report of the Working Group on Intellectual Property +[sic] Rights (1995).</li> + + <li><a href="http://www.wired.com/wired/archive/4.01/white.paper_pr.html">An +explanation of the White Paper: The Copyright Grab</a>, Pamela Samuelson, +<cite>Wired</cite>, 1 januari 1996.</li> + + <li><a href="http://www.law.duke.edu/boylesite/sold_out.htm">Sold Out</a>, James +Boyle, <cite>New York Times</cite>, 31 maart 1996.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20130508120533/http://www.interesting-people.org/archives/interesting-people/199611/msg00012.html">Public +Data or Private Data</a>, Dave Farber, <cite>Washington Post</cite>, 4 +november 1996.</li> + + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20151113122141/http://public-domain.org/">Union +for the Public Domain</a>—een organisatie die tot doel heeft het +doorslaan van auteursrechten en patenten tegen te gaan.</li> +</ul> +</div> + +<hr class="thin" /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit verhaal is gepubliceerd in <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije +software, vrije maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, 2016, 2019, 2020 +Richard Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/10/06 08:42:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |