diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/sq')
47 files changed, 8282 insertions, 3078 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/15-years-of-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/15-years-of-free-software.html index efc649c..0f0f7b3 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/15-years-of-free-software.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/15-years-of-free-software.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/15-years-of-free-software.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays upholding fsmovement" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>15 Vjet Software të Lirë - - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> @@ -14,11 +17,14 @@ sistemi operativ të lirë." /> <!--#include virtual="/philosophy/po/15-years-of-free-software.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> + <h2>15 Vjet Software të Lirë</h2> -<p> - nga <strong>Richard M. Stallman</strong> -</p> +<address class="byline">nga Richard Stallman</address> <p> U mbushën 15 vjet që nga fillimi i Lëvizjes për Software të Lirë dhe @@ -82,6 +88,7 @@ përballojë bashkësia e software-it të lirë, dhe të tjera çështje që pre lirinë e përdoruesve të kompjuterave, si dhe zhvillimet që lidhen me sistemin operativ GNU/Linux. </p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -91,7 +98,7 @@ sistemin operativ GNU/Linux. <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -112,7 +119,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -142,7 +149,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1999, 2014, 2020 Richard M. Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1999, 2021 Richard M. Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -157,11 +164,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/08/08 17:00:01 $ +$Date: 2021/09/05 08:35:41 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/2020-announcement-1.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/2020-announcement-1.html new file mode 100644 index 0000000..75d3afd --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/2020-announcement-1.html @@ -0,0 +1,117 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/2020-announcement-1.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.91 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Përditësim rreth bashkëpunimit GNU-FSF - Projekti GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/2020-announcement-1.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<h2>Përditësim rreth bashkëpunimit GNU-FSF</h2> + +<p>Udhëheqja e Free Software Foundation dhe Projektit GNU po përcaktojnë se si +bashkëpunojnë këto dy grupe të ndryshëm. Synimi ynë i përbashkët është të +punojmë tok si ortakë, teksa minimizohet ndryshimi në aspektet praktike të +këtij bashkëpunimi, që të mund të bëjmë përpara në misionin tonë të +përbashkët të software-it të lirë.</p> + +<p>Alex Oliva, Henry Poole dhe John Sullivan (<a +href="https://www.fsf.org/about/staff-and-board">anëtarë bordi ose ose +drejtues të FSF-së</a>) dhe Richard Stallman (drejtues i Projektit GNU), +janë takuar për të hartuar një kuadër të përgjithshëm që do të shërbejë si +bazë për diskutim të mëtejshëm mbi fusha të veçanta të bashkëpunimit. Kemi +marrë në shqyrtim tok mendimin e marrë nga publiku përmes <a +href="mailto:fsf-and-gnu@fsf.org"><fsf-and-gnu@fsf.org></a> dhe <a +href="mailto:gnu-and-fsf@gnu.org"><gnu-and-fsf@gnu.org></a>. U +kërkojmë njerëzve të dërgojnë çfarëdo mendimi të mëtejshëm deri më 13 +shkurt, ngaqë presim që ta përfundojmë këtë kuadër pune së shpejti.</p> + +<p>Ky njoftim i përbashkët mund të lexohet edhe në <a +href="https://www.fsf.org/news/gnu-fsf-cooperation-update"> +https://www.fsf.org/news/gnu-fsf-cooperation-update</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2020 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/30 15:59:16 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/about-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/about-gnu.html index 00703e8..585224f 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/about-gnu.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/about-gnu.html @@ -1,28 +1,27 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/about-gnu.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> -<title>Rreth Sistemit Operativ GNU - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<title>GNU me Dy Fjalë - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/gnu/po/about-gnu.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Rreth Sistemit Operativ GNU</h2> - -<blockquote> -<p>Emri “GNU” është një akronim ripërsëritës për “GNU's Not -Unix!”; shqiptohet si <a href="/gnu/pronunciation.html"> një rrokje me -një g të dëgjueshme</a>.</p> -</blockquote> - -<p>[<a href="/gnu/gnu.html">Të tjerë artikuj historikë dhe të përgjithshëm mbi -GNU-në.</a>]</p> - -<p>GNU-ja u nis nga Richard Stallman (rms) më 1983, si një sistem operativ që -do të krijohej nga njerëz që do të punonin tok me synimin që tërë -përdoruesit e kompjuterit të ishin të lirë të kontrollonin kompjuterin e -tyre. Deri sot rms mbetet ende Chief GNUisance.</p> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>GNU-ja me Dy Fjalë</h2> +<div class="thin"></div> + +<p>GNU-ja <a href="#f1">[1]</a> u nis nga Richard Stallman (rms) më 1983, +si një sistem operativ që do të krijohej nga njerëz që do të punonin tok me +synimin që tërë përdoruesit e kompjuterit të ishin të lirë të kontrollonin +kompjuterin e tyre. Deri sot rms mbetet ende Chief GNUisance.</p> <p>Synimi fillestar dhe i vazhdueshëm i GNU-së mbetet ofrimi i një sistemi të përputhshëm me Unix-in, i cili do të ishte 100% <a @@ -34,9 +33,9 @@ diçka tjetër. Teknikisht, GNU-ja ngjan me Unix-in. Por ndryshe nga Unix-i, GNU-ja u jep liri përdoruesve të vet.</p> <p>Sot ka të passhme <a href="/distros/free-distros.html">shpërndarje sistemi -krejtësisht të lirë</a> (“distro”) që e plotësojnë këtë synim, -me shumë prej tyre që përdorin <a -href="http://www.fsfla.org/svnwiki/selibre/linux-libre/">kernelin +krejtësisht të lirë</a> (“distro”) që e plotësojnë këtë synim, me shumë prej +tyre që përdorin <a +href="https://www.fsfla.org/svnwiki/selibre/linux-libre/">kernelin Linux-libre</a> (<a href="/gnu/linux-and-gnu.html">marrëdhëniet mes GNU-së dhe kernelit Linux</a> përshkruhen më në hollësi diku tjetër). <a href="/software/software.html">Paketat GNU</a> janë hartuar që të punojnë @@ -50,27 +49,34 @@ dobishme, mjete, librari, madje dhe lojëra—krejt programet që një sistem operativ mund t’u ofrojë përdoruesve të vet. <a href="/help/evaluation.html">Mirëpresim paketa të reja.</a> </p> -<p>Për ta bërë GNU-në atë sukses që përfaqëson sot, kanë punuar me mijëra vetë, -dhe ka <a href="/help/help.html">plot rrugë për të kontribuar</a>, si -teknike, ashtu edhe joteknike. Zhvilluesit e GNU-së takohen herë pas here +<p>Për ta bërë GNU-në atë sukses që përfaqëson sot, kanë punuar me mijëra vetë +dhe ka <a href="/help/help.html">plot rrugë për të dhënë ndihmesë</a>, si +teknike, ashtu edhe jo teknike. Zhvilluesit e GNU-së takohen herë pas here gjatë <a href="/ghm/ghm.html">GNU Hackers Meetings</a>, ndonjëherë edhe si pjesë e konferencave të një bashkësie më të gjerë të software-it të lirë, -asaj <a href="http://libreplanet.org/">LibrePlanet</a>.</p> +asaj <a href="https://libreplanet.org/">LibrePlanet</a>.</p> <p>GNU-ja është përkrahur në rrugë të ndryshme nga <a -href="http://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a>, organizëm -jofitimprurës edhe ky i themeluar nga RMS për mbrojtjen e idealeve të -software-it të lirë. Mes të tjerash, FSF-ja pranon dhënie të drejtash -kopjimi dhe klauzola rreth tyre, ndaj mund të përfaqësojë programe GNU në -çështje gjyqësore. (Për të qenë të qartë, dhënia e një programi te GNU-ja -<em>nuk</em> lyp transferim te FSF-ja të të drejtave të kopjimit. Nëse i -jepni të drejtat e kopjimit, FSF-ja do të zbatojë GPL-në për programin, nëse -dikush e shkel atë; nëse i ruani vetë të drejtat e kopjimit, zbatimi ju -mbetet juve.)</p> +href="https://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a>, ent jofitimprurës +edhe ky i themeluar nga RMS për mbrojtjen e idealeve të software-it të +lirë. Mes të tjerash, FSF-ja pranon dhënie të drejtash kopjimi dhe klauzola +rreth tyre, ndaj mund të përfaqësojë programe GNU në çështje gjyqësore. +(Për të qenë të qartë, dhënia e një programi te GNU-ja <em>nuk</em> lyp +transferim te FSF-ja të të drejtave të kopjimit. Nëse i jepni të drejtat e +kopjimit, FSF-ja do të zbatojë GPL-në për programin, nëse dikush e shkel +atë; nëse i ruani vetë të drejtat e kopjimit, zbatimi ju mbetet juve.)</p> <p>Synimi përfundimtar është të ofrohet software i lirë që të mund të kryejë tërë gjërat që duan të bëjnë përdoruesit me kompjuterin—dhe për ta bërë kështu software-in pronësor kujtim të të shkuarës.</p> +<div class="column-limit"></div> + +<h3 class="footnote">Poshtëshënim</h3> +<ol> +<li id="f1">“GNU” shqiptohet si <a href="/gnu/pronunciation.html"> një rrokje me një +<i>g</i> të dëgjueshme</a>.</li> +</ol> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -80,7 +86,7 @@ bërë kështu software-in pronësor kujtim të të shkuarës.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -101,7 +107,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -131,7 +137,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2014, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2011, 2017, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -146,7 +152,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2018/12/15 14:46:08 $ +$Date: 2021/11/03 21:30:34 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-nat.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-nat.html index a9d004d..246138c 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-nat.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-nat.html @@ -1,47 +1,58 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/amazon-nat.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays laws patents" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Letra e Amazon-ës nga Nati - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/amazon-nat.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Letra për Amazon-ën nga Nat-i</h2> -<p>Kjo është një letër prej Nat Friedman-it lidhur me Bojkotimin e Amazon-ës. -Ju lutemi, <a href="/philosophy/amazon.html">lexoni më tepër rreth këtij -bojkoti</a> dhe na përkrahni duke vendosur një lidhje prej faqes suaj -hyrëse!</p> +<div class="infobox"> +<p><i>Kjo është një letër prej Nat Friedman-it lidhur me Bojkotimin e +Amazon-ës. Ju lutemi, <a href="/philosophy/amazon.html">lexoni më tepër +rreth këtij bojkoti</a> dhe na përkrahni duke vendosur një lidhje prej faqes +suaj hyrëse!</i></p> +</div> +<hr class="thin" /> -<pre> -Datë: E martë, 23 Dhjetor 1999 17:26:30 -0500 (EST) -Nga: Nat Friedman <nat@nat.org> -Për: Richard Stallman <rms@gnu.org> -Subjekt: Sukses i Bojkotit të Amazon-ës! -Content-Type: text/plain; charset=us-ascii -Content-Length: 658 +<p class="infobox"> +Datë: E martë, 23 dhjetor 1999 17:26:30 -0500 (EST)<br /> +Nga: Nat Friedman <nat@nat.org><br /> +Për: Richard Stallman <rms@gnu.org><br /> +Subjekt: Sukses i Bojkotit të Amazon-ës!<br /> +Content-Type: text/plain; charset=us-ascii<br /> +Content-Length: 658</p> +<p> Tungjatjeta Riçard, - - Duket se përpjekjet tuaja për të krijuar rezistencë ndaj patentës -qesharake të Amazon-ës mbi njëklikimin po japin frute! Im atë është -kambist aksionesh, dhe sot mbrëma më tregoi një lajm që i erdhi -përmes shërbimit të brendshëm të shoqërisë, ku përshkruhej (goxha saktë) -bojkoti dhe roli juaj në të. Me sa duket, është shpërndarë gjerësisht -për firmat e kambistëve të aksioneve, dhe AMZN, në lajmet e sotme -ra me shtatë pikë (nuk kish arsye tjetër të dukshme -për rënien). - - Ndoshta tani që Amazon-a po e ndjen goditjen në xhep, do të bëjnë -më tepër kujdes. - +</p><p> + Duket se përpjekjet tuaja për të krijuar rezistencë ndaj patentës qesharake +të Amazon-ës mbi njëklikimin po japin frute! Im atë është kambist aksionesh, +dhe sot mbrëma më tregoi një lajm që i erdhi përmes shërbimit të brendshëm +të shoqërisë, ku përshkruhej (goxha saktë) bojkoti dhe roli juaj në të. Me +sa duket, është shpërndarë gjerësisht për firmat e kambistëve të aksioneve, +dhe AMZN, në lajmet e sotme ra me shtatë pikë (nuk kish arsye tjetër të +dukshme për rënien). +</p><p> + Ndoshta tani që Amazon-a po e ndjen goditjen në xhep, do të bëjnë më tepër +kujdes. +</p><p> Përgëzime! Vazhdoni kështu. - -Si përherë, urimet më të mira, +</p><p> +Si përherë, urimet më të mira,<br /> Nat -</pre> +</p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -51,7 +62,7 @@ Nat <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -72,7 +83,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -88,7 +99,7 @@ përkthimet</a>.</p> <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to files generated as part of manuals) on the GNU web server should - be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this without talking with the webmasters or licensing team first. Please make sure the copyright date is consistent with the document. For web pages, it is ok to list just the latest year the @@ -102,12 +113,11 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1999, 2007, 2008, 2014 Free Software Foundation, -Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1999, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" -href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons -Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p> +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> <div class="translators-credits"> @@ -118,11 +128,12 @@ Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2014/12/10 18:29:54 $ +$Date: 2021/10/01 12:03:07 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-rms-tim.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-rms-tim.html index e695751..1305a1f 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-rms-tim.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/amazon-rms-tim.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/amazon-rms-tim.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays laws patents" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Letra rreth Amazon-ës për Tim O'Reilly-n nga RMS - Projekti GNU - Free @@ -9,14 +12,21 @@ Software Foundation</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/amazon-rms-tim.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Letër e RMS për Tim O'Reilly</h2> - -<p> -Ja një mesazh që <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a> -i dërgoi Tim O'Reilly-it më 11 Mars, 2000, lidhur me një deklaratë të Jeff -Bezos, <abbr title="Chief Executive Officer">CEO</abbr> i Amazon-ës, ku -bëhej thirrje që patentat e software-it të zgjasin thjesht 3 ose 5 vjet.</p> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Letër e RMS-së për Tim O'Reilly-n</h2> + +<div class="infobox"> +<p><i>Ja një mesazh që <a href="https://www.stallman.org/">Richard +M. Stallman</a> i dërgoi Tim O'Reilly-it më 11 mars, 2000, lidhur me një +deklaratë të Jeff Bezos, <abbr title="Chief Executive Officer">CEO</abbr> i +Amazon-ës, ku bëhej thirrje që patentat e software-it të zgjasin thjesht 3 +ose 5 vjet.</i></p> +</div> +<div class="important"> <p> Ju lutemi, <a href="/philosophy/amazon.html">lexoni më tepër</a> rreth bojkotit. @@ -24,51 +34,54 @@ bojkotit. <p> Ju lutemi, na përkrahni, po ashtu, duke krijuar një lidhje prej faqes suaj -apo site-e për te <a +apo sajtesh për te<br /> +<a href="/philosophy/amazon.html"><strong>http://www.gnu.org/philosophy/amazon.html</strong></a>! </p> +</div> +<hr class="thin" /> -<pre> -Ideja që patentat mbi software-e do të duhej të vlenin për 3 ose 5 vjet -është propozuar këtu e një dekadë, si një kompromis që do të eliminonte -shumicën e dëmit që patentat mbi software-in bëjnë sot. Përkrahja e kësaj ideje -prej Xhef Bezos është gjë e mirë, ngaqë mund të na shpjerë një hap më afër -drejt aktivizimit të Kongresit. Përgëzime për ndihmën në arritjen e kësaj. - -Por një ligj i tillë është ende larg, dhe ndërkohë, Amazon mban ende -përgjegjësi për aktet e saj. - -Amazon-ën e zgjodhëm për bojkot, mes mijëra kompanish -që zotërojnë patenta software-esh, ngaqë Amazon është nga të paktat -që ka shkuar aq larg sa të padisë dikë. Kjo i bën shembull përfaqësues. -Shumica e mbajtësve të patentave thonë se patentat -e software-it i kanë "për qëllime mbrojtjeje", për të ushtruar -trysni të ngjashme në rast se kërcënohen me padi penale patentash. -Ngaqë kjo është strategji reale për vetëmbrojtje, shumë prej këtyre -zotëruesve të patentave mund ta kenë vërtet ashtu si thonë. -Por kjo përligjje nuk vlen për Amazon-ën, -sepse ata e filluan të parët. - -Letra e Bezos ripohon synimin e vazhdueshëm të Amazon-ës për t’u -angazhuar në ndeshje të pakufizuar për patentat, kur thotë se vendimi -se kur dhe ku do të sulmohet do të caktohet nga "arsye biznesi". Do t’i -bashkohesha me gjithë qejf Bezos në mbështetje të një projektligji për -kufizimin e patentave nga 3 në 5 vjet, por besoj se duhet të vazhdojmë -të kritikojmë dhe bojkotojmë Amazon-ën deri sa një miratohet një ligj -i tillë--ose derisa Amazon-a të bëjë ndonjë ndryshim të përshtatshëm -në sjelljen e saj që të përligjë një ndryshim në sjelljen tonë. - -Kjo nuk do të thotë që të këmbëngulim që Amazon-a duhet të shkojë -deri në asgjësimin e patentave të veta. Me patentat, arti i shkurajimit -është një mbrojte e papërshtatshme kundër agresorësh të armatosur -me patenta, por është e vetmja mbrojtje, ndaj nuk do t’i kërkoja Amazon-ës -(ose cilitdo tjetër) të heqë dorë nga përdorimi i patentave për vetëmbrojtje -ose për sigurinë kolektive. Në vend të kësaj, Amazon-a dhe të tjerë zotërues -patentash do të duhej të zotoheshin se heqin dorë nga përdorimi i patentave -për agresion, dhe të bënin të tyren një politikë përdorimi jo-unë-i-pari. -Nëse Amazona e bën këtë, në një rrugë të pakthyeshme dhe besëzanë, -nuk do të kisha tjetër kritikë për Amazonën. -</pre> +<p> +Ideja që patentat e software-it duhet të zgjasin 3 ose 5 vjet ka një +dhjetëvjeçar që është propozuar, si një kompromis që do të eliminonte +shumicën e dëmit që patentat e software-it bëjnë sot. Përkrahja e kësaj +ideje nga Jeff Bezos është gjë e mirë, ngaqë mund të na shpjerë një hap më +pranë veprimit nga Kongresi. Përgëzime për ndihmën për sjelljen e kësaj në +vëmendje. +</p><p> +Por një ligj i tillë është ende larg dhe ndërkohë Amazon-a është ende +përgjegjësie për veprimet e veta. +</p><p> +Amazon-ën e zgjodhëm për bojkot, mes mijëra shoqërish që kanë shtënë në dorë +patenta software-i, ngaqë Amazon-a është mes të paktave që kanë shkuar aq +larg sa të padisin dikë faktikisht. Kjo e bën një shkelës shembullor. +Shumica e të zotëve të patentave thonë se patentat e software-it i kanë “për +qëllime mbrojtëse”, për të bërë presion për licencime reciproke, në rast se +kërcënohen me padi rreth patentash. Ngaqë kjo është strategji reale për +vetëmbrojtje, mjaft nga këta të zotë patentash mund të nënkuptojnë vërtet +atë çka thonë. Por ky shfajësim s’vlen për Amazon-ën, ngaqë ajo qëlloi e +para. +</p><p> +Letra e Bezos-it riafirmon synimin e vazhdueshëm të Amazon-ës për t’u +angazhuar në luftë të pakufizuar patentash, kur thotë se vendimi se kur dhe +ku të goditet do të vendoset nga “arsye biznes”. Do t’i bashkohesha me gëzim +Bezos-it në përkrahjen për një ligj që i kufizon patentat në 3 ose 5 vjet, +por besoj se duhet të vazhdojmë të kritikojmë dhe bojkotojmë Amazon-ën deri +sa të dalë një ligj i tillë—ose deri sa Amazon-a të bëjë të tjera +ndryshime të përshtatshme në sjelljen e vet, për të përligjur në ndryshim në +tonën. +</p><p> +Ko s’do të thotë të insistohet se Amazon-a duhet të shkojë aq larg sa t’u +japë fund patentave të veta. Frenimi përmes patentash është një mbrojtje jo +adekuate kundër agresorësh të armatosur me patenta, por është e vetmja +mbrojtje, ndaj s’do t’i kërkoja Amazonës (apo kujtdo) të heqë dorë nga +përdorimi i patentave për vetëmbrojtje apo siguri kolektive. Në vend të +kësaj, Amazona dhe të tjerë zotërues patentash software-i duhet të heqin +dorë nga përdorimi i patentave për agresion dhe të adoptojnë një politikë +mospërdorimi i pari. Nëse Amazon-a bën këtë, në një rrugë të parevokueshme +dhe shtrënguese, s’do të kem kritikë të mëtejshme Amazon-i. +</p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -78,7 +91,7 @@ nuk do të kisha tjetër kritikë për Amazonën. <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -99,7 +112,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -129,8 +142,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1999, 2007, 2008, 2014, 2020 Free Software -Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2000, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -145,11 +157,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/08/08 17:00:01 $ +$Date: 2021/11/27 20:30:44 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/android-and-users-freedom.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/android-and-users-freedom.html new file mode 100644 index 0000000..2809a4e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/android-and-users-freedom.html @@ -0,0 +1,368 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/android-and-users-freedom.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs practice" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Android-i dhe Liria e Përdoruesit - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/android-and-users-freedom.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Android-i dhe Liria e Përdoruesit</h2> + +<address class="byline">nga Richard Stallman</address> + +<p> +Deri në ç’shkallë e respekton Android-i lirinë e përdoruesve të tij? Për një +përdorues kompjuteri që vlerëson lirinë, kjo është pyetja më e rëndësishme +që duhet bërë për çfarëdo sistemi <em>software</em>.</p> + +<p>Në <a href="https://fsf.org">lëvizjen për <em>software</em> të +lirë/libre</a>, zhvillojmë <em>software</em> që respekton lirinë e +përdoruesve, që ne dhe ju t’i rrimë larg software-it që nuk e +respekton. Përkundrazi, ideja e “burimit të hapët” përqendrohet te se si +zhvillohet kodi; bëhet fjalë për një tjetër rrymë mendimi, vlera kryesore e +së cilës është <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">cilësia e kodit, në +vend se liria</a>. Ndaj, shqetësimi këtu s’është nëse është apo jo “<a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">i hapët</a>” Android-i, por nëse i +lejon përdoruesit të jenë të lirë.</p> + +<p>Android-i është një sistem operativ kryesisht për telefona dhe pajisje të +tjera celulare, që përbëhet nga Linux (kerneli i Torvalds-it), disa +biblioteka, një platformë Java dhe disa aplikacione. Hiq Linux-in, +software-i i versioneve 1 dhe 2 të Android-it qe zhvilluar kryesisht nga +Google; Google e hodhi në qarkullim nën licencën Apache 2.0, e cila është +një licencë dorëlëshuar software-i të lirë, pa <a +href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a>.</p> + +<p>Versioni i Linux-it i përfshirë në Android s’është tërësisht +<em>software</em> i lirë, ngaqë përmban “binary blobs” jo të lirë (njësoj si +versioni Linux i Torvalds-it), disa prej të cilëve përdoren vërtet në disa +pajisje Android. Platformat Android përdorin gjithashtu të tjerë +<em>firmware</em> jo të lirë dhe biblioteka jo të lira. Veç tyre, kodi burim +i versioneve 1 dhe 2 të Android-it, siç hidhet në qarkullim nga Google, +është <em>software</em> i lirë—por ky kod është i pamjaftueshëm për ta +vënë pajisjen në punë. Disa nga aplikacionet që përgjithësisht vijnë tok me +Android-in janë edhe këto jo të lira.</p> + +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p>Përkrahni fushatën <a href="https://fsfe.org/activities/android/">Çlironi +Android-in Tuaj</a>.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> + +<p>Android-i është shumë i ndryshëm nga <a +href="/gnu/thegnuproject.html">sistemi operativ GNU/Linux</a>, ngaqë përmban +shumë pak gjëra nga GNU. Vërtet, i vetmi përbërës që Android-i dhe +GNU/Linux-i kanë të përbashkët është Linux-i, kerneli. Personat që gabimisht +mendojnë se “Linux” i referohet krejt ndërthurjes GNU/Linux bëhen lëmsh nga +këto fakte dhe bëjnë pohime paradoksale të llojit “Android-i përmban Linux, +por s’është Linux”.(<a href="#linuxnote">1</a>) Pa këtë konfuzion, gjendja +është e thjeshtë: Android-i përmban Linux, por jo GNU; ndaj Android-i dhe +GNU/Linux-i janë më së shumti të ndryshëm, ngaqë krejt ç’kanë të përbashkët +është Linux-i.</p> + +<p>Brenda Android-it, kerneli Linux mbetet një program veçmas, me kodin e vet +burim nën <a href="/licenses/gpl-2.0.html">GNU GPL version 2</a>. Të +ndërthurësh Linux-in me kod nën licencë Apache 2.0 do të përbënte shkelje të +drejtash kopjimi, ngaqë GPL version 2 dhe Apache 2.0 janë <a +href="/licenses/license-list.html#apache2">të papërputhshëm</a>. Fjalët se +Google e ka konvertuar Linux-in në një farë mënyre sipas licencës Apache +janë të gabuara; Google s’ka fuqi të ndryshojë licencën në kodin e Linux-it +dhe s’provoi ta bënte një gjë të tillë. Nëse autorët e Linux-it do të +lejonin përdorimin e tij sipas <a href="/licenses/gpl.html">GPL version +3</a>, atëherë ai kod mund të ndërthurej me kod të licencuar nën Apache dhe +ndërthurja mund të hidhej në qarkullim nën GPL version 3. Por Linux-i +s’është hedhur në qarkullim në atë mënyrë.</p> + +<p>Google është pajtuar me domosdoshmëritë e licencës GNU General Public +License për Linux, por licenca Apache mbi pjesën tjetër të Android-it nuk +kërkon doemos hedhjen në qarkullim të burimit. Google është shprehur se nuk +do të bëjë kurrë publik kodin burim të Android 3.0 (hiq Linux-in). Kodi +burim i Android 3.1 edhe ky u mbajt i fshehtë, duke e bërë Android 3-shin, +hiq Linux-in, <em>software</em> jo të lirë thjesht dhe paq.</p> + +<p>Google tha se e mbajti të fshehtë kodin burim të 3.0-shit ngaqë qe me të +meta dhe njerëzit duhet të presin për hedhjen pasuese në qarkullim. Kjo mund +të jetë këshillë e mirë për njerëz që thjesht duan të xhirojnë sistemin +Android, por këtë duhet ta vendosin vetë përdoruesit. Sido qoftë, zhvillues +dhe të tjerë që fusin duart në sisteme, të cilët duan të përfshijnë +ndryshime në versione të tyret, mund të përdorin atë kod fare mirë.</p> + +<p>Për fat, Google më vonë hodhi në qarkullim kodin burim për Android 3.*, kur +hodhi në qarkullim versionin 4 (edhe ky me kodin burim). Problemi më sipër +doli të ishte një devijim i përkohshëm, se sa një ndryshim politike. Por, +ajo që ndodhi një herë, mund të ndodhë prapë.</p> + +<p>Sido që të jetë, shumica e kodit burim të versioneve të ndryshme të +Android-it është hedhur në qarkullim si <em>software</em> i lirë. A do të +thotë kjo se produktet që përdorin këto versione respektojnë lirinë e +përdoruesve? Jo, për një numër arsyesh.</p> + +<p>Para së gjithash, shumica e tyre përmbajnë aplikacione jo të lirë Google për +të komunikuar me shërbime të tilla si YouTube dhe Google Maps. Këto +zyrtarisht s’janë pjesë e Android-it, por kjo s’e bën të mirë produktin. +Mjaft nga aplikacionet e lira, që mund të përdoreshin në versione të +dikurshëm Android, janë <a +href="https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/"> +zëvendësuar nga aplikacione jo të lira</a>; më 2013-n u shfaqën pajisje +Android të cilat <a +href="https://www.androidbeat.com/2013/12/new-google-play-edition-devices-lack-photo-gallery-app-use-google/"> +s’jepnin ndonjë rrugë për të parë foto, përveç se përmes aplikacionit jo të +lirë Google+</a>. Më 2014-n Google-i njoftoi se <a +href="https://arstechnica.com/gadgets/2014/06/android-wear-auto-and-tv-save-you-from-skins-and-oems-from-themselves/">versionet +Android për televizorë, sahate dhe automjete në pjesën më të madhe do të +ishin jo të lirë.</a> +</p> + +<p>Shumica e pajisjeve Android vijnë me software-in jo të lirë Google Play +(ish- “Android Market”). Ky <em>software</em> i fton përdoruesit me një +llogari Google të instalojnë aplikacione jo të lira. Ai përmban edhe një +deriçkë të pasme me të cilën Google mund të instalojë ose çinstalojë +aplikacione me zor. (Kjo, sipas gjasash, e bën atë një deriçkë të pasme +universale, por kjo s’është vërtetuar.) Google Play s’është pjesë e +Android-it zyrtarisht, por kjo s’e bën më pak të ligë. +</p> + +<p>Google ka kaluar mjaft mjete elementare të përgjithshme nën <a +href="https://blog.grobox.de/2016/the-proprietarization-of-android-google-play-services-and-apps/">bibliotekën +jo të lirë Google Play Services</a>. Nëse kodi i një aplikacioni është +<em>software</em> i lirë, por varet nga Google Play Services, ai aplikacion, +si i tërë, është faktikisht jo i lirë; s’mund të xhirojë në një version të +lirë të Android-id, fjala vjen, Replicant-i. +</p> + +<p>Nëse liria ka vlerë për ju, nuk i doni aplikacionet jo të lira që ofron +Google Play. Që të instaloni aplikacione Android të lira, s'ju duhet Google +Play, se mund t’i merrni prej <a +href="https://f-droid.org/">f-droid.org</a>. +</p> + +<p>Produktet Android vijnë gjithashtu me biblioteka jo të lira. Zyrtarisht +këto s’janë pjesë e Android-it, por ngaqë funksione të ndryshme të +Android-it varen prej tyre, ato janë pjesë e cilitdo instalim faktik të +Android-it.</p> + +<p>Edhe vetë programet që janë zyrtarisht pjesë e Android-it, mund të mos +përkojnë me hedhjet në qarkullim të kodit burim nga Google. Prodhuesit e +telefonave mund ta ndryshojnë këtë kod dhe shpesh nuk hedhin në qarkullim +kodin burim të versioneve të tyre. GNU GPL lyp që të japin kodin për +versionet e tyre të Linux-it, nëse pajtohem me të. Pjesa tjetër e kodit, nën +licencën dorëlëshuar Apache, nuk kërkon prej tyre të hedhin në qarkullim +versionin burim që përdorin në të vërtetë.</p> + +<p>Një përdorues pikasi se, mjaft programe në sistemin Android që qe pjesë e +telefonit të tij, qenë <a +href="https://www.beneaththewaves.net/Projects/Motorola_Is_Listening.html">ndryshuar +për të dërguar të dhëna personale te Motorola.</a> Disa prodhues shtojnë një +<a +href="https://androidsecuritytest.com/features/logs-and-services/loggers/carrieriq/"> +paketë të fshehur survejimi të përgjithshëm, bie fjala Carrier IQ.</a></p> + +<p><a href="https://replicant.us/">Replicant</a> është versioni i lirë i +Android-it. Zhvilluesit e Replicant-it kanë zëvendësuar mjaft nga +bibliotekat jo të lira, për disa modele pajisjesh. Aplikacionet jo të lira +janë përjashtuar, por ju sigurisht që s’doni të përdorni të tilla. +Përkundrazi, CyanogenMod (një tjetër version i ndryshuar i Android-it) është +jo i lirë, ngaqë përmban disa programe jo të lira.</p> + +<p>Mjaft pajisje Android janë “tiranike”: janë konceptuar që përdoruesit të mos +mund të instalojnë dhe xhirojnë <em>software</em> të vetin të ndryshuar, por +vetëm versionet e miratuara nga ndonjë shoqëri. Në këtë situatë, të +ekzekutueshmit s’janë të lirë, edhe nëse janë krijuar nga burime të cilat +janë të lira dhe të përdorshme nga ju. Megjithatë, për disa pajisje Android +mund të arrihet kontroll i plotë; pra përdoruesit mund të instalojnë +<em>software</em> tjetër.</p> + +<p><em>Firmware</em> ose përudhës të rëndësishëm janë gjithashtu pronësorë, +përgjithësisht. Këta mbulojnë transmetimin në rrjetin telefonik, WiFi-n, +bluetooth-in, GPS-në, anën grafike 3D, kamerën, altoparlantin dhe në disa +raste edhe mikrofonin. Në disa modele, pak nga këta përudhësa janë të lirë +dhe ka disa, pa të cilët s’do t’ju gjente gjë—por s’mund të bëni dot +pa mikrofonin apo rrjetin telefonik.</p> + +<p>Firmware-i për rrjetin telefonik vjen i instaluar. Nëse krejt ajo çka bënte +do të ishte të komunikojë me rrjetin telefonik kur doni ju, mund ta +konsideronim si të barasvlershmin me një qark. Kur këmbëngulim se software-i +në një pajisje kompjuterike duhet të jetë i lirë, mund të anashkalojmë +<em>firmware</em> të instaluar që s’do të përmirësohet kurrë, ngaqë për +përdoruesin s’ndërron gjë nëse është një program apo një qark.</p> + +<p>Mjerisht, në këtë rast do të ishte një qark keqdashës. Veçoritë dashakeqe +janë të papranueshme, pavarësisht se si sendërtohen.</p> + +<p>Në shumicën e pajisjeve Android, ky <em>firmware</em> ka aq shumë kontroll, +sa që mund ta kthejë produktin në një pajisje përgjuese. Në disa, kontrollon +mikrofonin. Në të tjerë mund të përfitojë kontroll të plotë të pjesës +kryesore kompjuterike, përmes kujtese të përbashkët dhe mundet pra të +anashkalojë ose zëvendësojë çfarëdo software-i të lirë që keni instaluar. Me +disa, ndoshta me të tërë, modele është e mundur të ushtrohet kontroll së +largëti të këtij firmware-i për të mbishkruar pjesën tjetër të software-it +në pajisje. Thelbi i software-it të lirë është të kemi kontroll të +software-it dhe punës tonë me kompjuterat; një sistem me një deriçkë të +pasme s’është për ne. Teksa cilido sistem kompjuterik mund <em>të ketë</em> +të meta që mund të shfrytëzohen për spiunim, këto pajisje mundet të +<em>jenë</em> pajisje spiunimi. (Craig Murray, në <a +href="https://www.theguardian.com/books/2006/aug/12/politics">Vrasje në +Samarkand</a>, përshkruan përfshirjen e tij në një operacion zbulimi, që +shndërroi së largëti në një pajisje përgjimi telefonin celular jo Android të +një objektivi që nuk dyshonte.)</p> + +<p>Sido që të jetë, firmware-i i rrjetit telefonik, në një telefon Android, +s’është i barasvlershëm me një qark, ngaqë hardware-i lejon instalim +versionesh të rinj dhe kjo është ajo që bëhet. Ngaqë është një +<em>firmware</em> pronësor, në praktikë vetëm prodhuesi mundet të realizojë +versione të rinj—përdoruesit s’munden.</p> + +<p>Duke i mbledhur tok këto pika, mund të tolerojmë <em>firmware</em> jo të +lirë rrjeti telefonik, me kusht që versionet e rinj për të të mos ngarkohen, +të mos mund të marrë kontrollin e pjesës kryesore kompjuterike dhe se mund +të komunikojë vetëm kur dhe qysh e lë sistemi i lirë operativ të +komunikojë. Me fjalë të tjera, kur të jetë i barasvlershëm me qark dhe ai +qark s’duhet të jetë dashakeq. S’ka pengesa teknike për krijimin e një +telefoni Android që do të kishte këto karakteristika, por nuk dimë të jetë +krijuar ndonjë.</p> + +<p>Android-i s’është një sistem i vetëstrehueshëm; zhvillimi për Android lypset +të kryhet në ndonjë sistem tjetër. Mjetet në “software development kit” +(SDK) të Google-it duket të jenë të lira, por është punë e zorshme të +kontrollohet nëse është kështu. Kartelat përkufizim për disa API Google +s’janë të lira. Instalimi i SDK-së lyp nënshkrimin e një licence software-i +pronësor, nënshkrimin e të cilës duhet ta refuzoni. <a +href="https://redmine.replicant.us/projects/replicant/wiki/ReplicantSDK"> +SDK-ja e Replicant-it</a> është një zëvendësim i lirë.</p> + +<p>Mbulimi i Android-it së fundi nga shtypi përqendrohet te betejat e +patentave. Gjatë 20 vjetëve fushatë për heqjen patentave mbi software-in +kemi paralajmëruar se do të ndodhnin beteja të tilla. Patentat mbi +software-in mund të detyrojnë eliminim veçorish nga Android-i, ose madje ta +bëjnë jo të passhëm. Për më tepër hollësi se pse duhen zhdukur patentat mbi +software-in, shihni <a +href="https://endsoftpatents.org/">endsoftpatents.org</a>.</p> + +<p>Megjithatë, sulmet për patenta dhe përgjigjet e Google-it s’janë të lidhura +drejtpërdrejt me subjektin e këtij artikulli: si e trajtojnë pjesërisht +produktet Android një sistem etik shpërndarjeje dhe se si e humbin këtë +shans. Edhe ky problem meriton vëmendjen e shtypit.</p> + +<p>Android-i është një hap i madh drejt një telefoni celular etik, të +kontrolluar nga përdoruesit, me <em>software</em> të lirë, por ka ende shumë +rrugë për të bërë dhe Google-i po e shpie në udhë të shtrembër. Hacker-a po +punojnë me <a href="https://replicant.us/">Replicant</a>-in, por është punë +e madhe të mbulohet një model i ri pajisjeje dhe mbetet ende problemi i +firmware-it. Edhe pse telefonat Android të sotëm janë shumë më pak të liq se +sa telefonat Apple ose Windows, s’mund të thuhet se respektojnë lirinë tuaj.</p> +<div class="column-limit"></div> + +<h3 class="footnote">Poshtëshënim</h3> +<ol> +<li id="linuxnote">Shembulli i skajshëm i këtij konfuzioni shfaqet në sajtin +linuxonandroid.com, që ofron ndihmë si të “instaloni Linux-in [sic] në +pajisjet tuaja Android”. Kjo është tërësisht e rreme: ajo çka instalohet +është një version i sistemit GNU, <em>hiq</em> Linux-in, i cili është tashmë +i pranishëm si pjesë e Android-it. Ngaqë ky sajt mbulon vetëm <a +href="/distros/distros.html">shpërndarje GNU/Linux jo të lira</a>, nuk e +rekomandojmë. +</li> +</ol> + +<div class="infobox extra" role="complementary"> +<hr /> +Botuar së pari në <cite><a +href="https://www.guardian.co.uk/technology/2011/sep/19/android-free-software-stallman"> +The Guardian</a></cite>. +</div> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2011-2016, 2021 Richard Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2022/07/21 12:04:03 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/anonymous-response.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/anonymous-response.html new file mode 100644 index 0000000..0b7afb5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/anonymous-response.html @@ -0,0 +1,178 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/anonymous-response.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays upholding action" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Një Përgjigje për Bashkëngjitjet Word - Projekti GNU - Free Software +Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, të përgjithshme, publik, licencë, +gpl, licenca e përgjithshme publike, liri, software, pushtet, të drejta, +Word, bashkëngjitje, bashkëngjitje Word, microsoft" /> + <meta http-equiv="Description" content="Kjo sprovë shpjegon pse bashkëngjitjet Microsoft Word në email janë të +këqija dhe përshkruan se ç’mund të bëni për të ndihmuar të ndalet kjo +praktikë." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/anonymous-response.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Një Përgjigje për Bashkëngjitjet Word</h2> + +<div class="infobox"><p> +<em>Kjo letër rekomandon OpenOffice-in; LibreOffice atëherë s’ekzistonte. +<a href="https://www.libreoffice.org/">LibreOffice</a> është ajo që +rekomandojmë.</em> +</p></div> +<hr class="thin" /> + +<p> +Më ndjeni, por s’qeshë në gjendje të lexoj dokumentin Microsoft Word që më +dërguat. Microsoft-i e ka ndryshuar pa pushim formatin .doc përgjatë +hedhjeve në qarkullim të Microsoft Word-it (4.0, 95, 97, 2000 dhe tani +XP). Microsoft-i me dashje ka refuzuar të bëjë publik për bashkësinë +specifikimin e formatit .doc, duke e bërë Microsoft Word-in të vetmin +aplikacion që mund hapë si duhet këtë format. Ekziston aplikacioni Microsoft +Word Viewer, por xhiron vetëm në sisteme operativë Microsoft Windows dhe nuk +lejon dikë të përpunojë dokumentin. +</p><p> +Ekipi i zhvillimit që konceptoi software-in që zgjedh të përdor +(OpenOffice.org), është rrekur fort të kuptojë se si është krijuar dhe +interpretohet formati .doc, me qëllim për ta bërë të përdorshëm nga më shumë +vetë. Ata besojnë se krejt njerëzit duhet të jenë në gjendje të shkëmbejnë +informacion në mënyrë elektronike dhe .doc është një nga formatet më të +rëndomtë. Ndaj, provuan të krijojnë OpenOffice.org, konkurrenti kryesor i +suitës Office të vetë Microsoft-it, as më të përputhshëm që mundej me +formatin e vetë Microsoft-it. Por kjo nuk i pëlqeu Microsoft-it, ngaqë do +të thoshte se personat që s’kanë blerë Microsoft Windows dhe Microsoft +Office do të ishin në gjendje të lexonin dhe shkruanin dokumente .doc. +</p><p> +Mjerisht, duket se ndonjëherë Microsoft-i është i suksesshëm. Aplikacioni im +jo-Microsoft s’qe në gjendje të hapë dokumentin .doc që më dërguat. SI +pasojë, s’mund të shkëmbejmë informacion, deri sa të ndodhë një nga sa më +poshtë: +</p><p> +[0] Informacioni i menduar për t’u lexuar/përpunuar nga unë të shndërrohet +në një format të hapët që njerëzit të cilët nuk përdorin Microsoft Windows +dhe Microsoft Office të jenë në gjendje ta përpunojnë. +</p><p> +[1] Unë të blej dhe instaloj Microsoft Windows, Microsoft Word dhe, me +deduksion, krejt aplikacionet e tjera të nevojshme për të bërë punën time. +</p><p> +Ngaqë në ferr do të bëjë kallkan, para se të bëj këtë të dytën, do të +sugjeroja që të gjejmë një rrugë tjetër shkëmbimi informacioni. +</p><p> +--A +</p><p> +PS: Shpresoj ta kuptoni që nuk kam gjë kundër jush si person. Thjesht +s’përdor dot dokumentin që më dërguat dhe provova të shpjegoj pse marrja të +nënkuptuar si të fakt të mirëqenë se do të jem në gjendje ta lexoj, qe e +gabuar. +</p><p> +PPS: Kur provova të hap dokumentin që më dërguat, fjalëpërpunuesi im u +vithis, merret me mend ngaqë s’qe në gjendje të interpretojë si duhet +formatin .doc. Fjalëpërpunuesi im po merrej me 4 dokumente të tjerë në atë +çast. Du prej tyre qenë bashkëngjitje dhe krejt ndryshimet që s’i kisha +ruajtur, humbën. Përmbledhtas, rreth dy orë punë të miat humbën ngaqë +zhvilluesit e OpenOffice.org-ut s’qenë në gjendje të kapërcejnë pengesat që +ka vënë Microsoft-i dhe ta rikrijojnë dokumentin si duhet. Besoj se janë të +fundit që duhen bërë me faj për këtë dështim. +</p><p> +PPPS: Për arsye të tjera pse .doc s’duhet të jetë formati i zemrës kur +shkëmbehet informacion në mënyrë elektronike, ju ftoj të lexoni <a +href="/philosophy/no-word-attachments.html"> +gnu.org/philosophy/no-word-attachments.html</a>. Mund të jetë i gjatë, por +sigurisht që ekspozon kompromiset që të dy ne, ju si dërgues dhe unë si +marrës po bëjmë duke shkëmbyer dokumente Microsoft Word. +</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe kontribut në përkthimin e faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2003, 2013 Kontributor anonim</p> + +<p>Kjo faqe licencohet sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2022/07/12 23:30:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/apsl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/apsl.html new file mode 100644 index 0000000..d44f689 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/apsl.html @@ -0,0 +1,150 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/apsl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing non-cpleft" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Opinioni i FSF-së mbi licencën Apple Public Source License (APSL) - +Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/apsl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Opinioni i FSF-së mbi licencën Apple Public Source License (APSL) 2.0</h2> +<div class="thin"></div> + +<p>Apple Public Source License (APSL) version 2.0 kualifikohet si një licencë +software-i të lirë. Juristët e Apple-it punuan me FSF-në për të prodhuar +një licencë që do të kualifikohej si e tillë. <a +href="/philosophy/historical-apsl.html">Problemet e përshkruar më herët në +këtë faqe</a> janë ende probleme potenciale për licenca të tjera të +mundshme, por s’kanë më vend për versionin 2.0 të APSL-së. E nxisim këdo që +përdor çfarëdo versioni Apple Software nën APSL të përdorë kushtet e +versionit 2.0, në vend të atyre të cilësdo licencë më të hershme.</p> + +<p>Në versionin 2.0 të APSL-së, përkufizimi i “ Zhvilluar Së Jashtmi” është +ngushtuar në një mënyrë që është e përshtatshme për respektimin e lirive të +përdoruesit. Ka qenë përherë pozicioni i FSF-së se liria e Software-it të +Lirë është pikësëpari për përdoruesit e atij software-i. Teknologjitë, bie +fjala aplikacionet web, po ndryshojnë mënyrën se si përdoruesit ndërveprojnë +me software-in. APSL 2.0, ashtu si <a href="/licenses/agpl.html">GNU Affero +GPL</a>, përpiqet të mbrojë lirinë e atyre që përdorin <em>software</em> +përmes këtyre mënyrave të reja, pa penguar në mënyrë të tepruar privatësinë +e përdoruesve dhe as lirinë e përdorimit të software-it.</p> + +<p>FSF-ja tanimë e konsideron APSL-në se është një licencë software-i të lirë +me dy probleme praktike të mëdha, që të kujtojnë NPL-në:</p> + +<ul> +<li>S’është vërtet <em>copyleft</em>, ngaqë lejon lidhje me kartela të tjera që +mund të jenë tërësisht pronësore.</li> + +<li>S’është në pajtim me GPL-në.</li> +</ul> + +<p>Për këtë arsye, rekomandojmë që të mos hidhni në qarkullim <em>software</em> +duke përdorur këtë licencë; por s’ka problem të përdoret dhe përmirësohet +<em>software</em> që persona të tjerë e hedhin në qarkullim sipas kësaj +licence.</p> + +<p>Përveç kësaj, duhet të mos harrojmë se vetëm një pjesë e Mac OS X-it po +hidhet në qarkullim sipas APSL-së. Edhe sikur të metat fatale të APSL-së të +ndreqeshin dhe edhe sikur të zgjidheshin problemet praktike, kjo nuk sjell +të mirë për pjesët e tjera të Mac OS X-it, kodi burim i të cilave nuk hidhet +faqe në qarkullim. S’duhet të gjykojmë krejt shoqërinë sipas një pjese të +asaj që bën.</p> + +<p><a href="http://gnu-darwin.sourceforge.net/index.php">GNU-Darwin</a> është +një ndërthurje e GNU-së dhe Darwin-it që supozohet se përfshin vetëm +<em>software</em> të lirë.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2003, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2022/07/21 12:04:03 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/assigning-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/assigning-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..71ba8e7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/assigning-copyright.html @@ -0,0 +1,226 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/assigning-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Kur një Shoqëri Kërkon të Drejtat Tuaja të Kopjimit - Projekti GNU - Free +Software Foundation</title> +<link rel="canonical" + href="https://www.fsf.org/blogs/rms/assigning-copyright" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/assigning-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Kur një Shoqëri Kërkon të Drejtat Tuaja të Kopjimit</h2> +<div class="thin"></div> + +<p>Shoqëritë që zhvillojnë <em>software</em> të lirë dhe e hedhin në qarkullim +sipas GNU GPL-së, ndonjëherë shpërndajnë ndonjë kopje të kodit në rrugë të +tjera. Nëse shpërndajnë të njëjtin kod ekzakt sipas një licence tjetër, për +disa përdorues që paguajnë për këtë, përgjithësisht duke lejuar përfshirjen +e kodit në programe pronësore, e quajmë “përjashtime shitjeje”. Nëse +shpërndajnë ndonjë version të kodit vetëm në një mënyrë pronësore, atë +hedhje në qarkullim e quajmë thjesht një version puro pronësor të programit.</p> + +<p>“<a href="/philosophy/selling-exceptions.html">Përjashtime shitjeje te GNU +GPL</a>” shpjegon pse përjashtimet te shitjet janë të pranueshme, por +vetëm pak. Përkundrazi, hedhja në qarkullim e një versioni puro pronësor +është tërësisht e gabuar, si çdo <em>software</em> tjetër pronësor.</p> + +<p>Shoqëritë zakonisht bëjnë kështu me kodin që kanë zhvilluar. Ngaqë +zotërojnë të drejtat e kopjimit mbi atë kod, munden ligjërisht të +shpërndajnë në çfarëdo rruge, madje edhe në rrugë paralele në të njëjtën +kohë. Por ç’ndodh, kur botoni një version të ndryshuar të një programi të +lirë dhe shoqëria dëshiron të përfshijë në versionin e vet ndryshimet tuaja?</p> + +<p>Ngaqë programin e morët nën GPL-në, kur shpërndani një version të ndryshuar, +duhet ta licenconi sipas GPL-së. Nëse shoqëria merr një kopje, do të jetë +në gjendje të përdorë këto ndryshime sipas GPL-së; s’do t’i lejohet të +përfshijë ndryshimet tuaja te ai program dhe të shesë përjashtime për të. +S’do të jetë gjithashtu në gjendje të hedhë në qarkullim versione puro +pronësorë që përmbajnë kodin tuaj. Nëse ky është rezultati që doni, e +përfitoni vetvetiu, si parazgjedhje. Por, nëse shoqëria ka për qëllim të +shesë përjashtime, gjasat janë të vendosë të mos përdorë ndryshimet tuaja.</p> + +<p>Por le të hamendësojmë se s’jeni kundër përjashtimeve për shitje dhe jeni +dakord ta lini shoqërinë të bëjë kështu, përfshi ndryshimet tuaja te +programi. Mund të jeni dakord me këtë, por lypset të jeni të kujdesshëm për +atë çka nënshkruani, ose rezultatet mund t’ju çudisin.</p> + +<p>Gjasat janë që shoqëria do t’ju ftojë t’i jepni ose licenconi të drejtat +tuaja të kopjimit shoqërisë, duke nënshkruar një kontratë dhënieje të +drejtash kopjimi, ose një marrëveshje licence kontribuesi. Në vetvete, kjo +s’është e keqe, për nga natyra; për shembull, mjaft zhvillues software-i GNU +ia kanë dhënë të drejtat e kopjimit FSF-së. Por, FSF-ja nuk shet kurrë +përjashtime dhe kontratat e saj të dhënies përfshijnë përkushtimin për ta +shpërndarë kodin e kontribuesit vetëm me burimin dhe për të lejuar vetëm +rishpërndarje.</p> + +<p>Kontrata e propozuar nga shoqëria mund të mos përfshijë një përkushtim të +tillë. Mund të sjellë, në vend të tij, që shoqëria të përdorë ndryshimet +tuaja në çfarëdo mënyrë që do. Nëse e nënshkruani këtë, shoqëria mund të +bëjë gjëra të ndryshme me kodin tuaj. Mund të vazhdojë të shesë përjashtime +për një program, duke përfshirë kodin tuaj. Mund të hedhë në qarkullim +versione të ndryshuara ose të zgjeruara, puro pronësorë, duke përfshirë +kodin tuaj. Mundet madje të përfshijë kodin tuaj <em>vetëm</em> në versione +pronësorë. Kontributi juaj kod mund të shndërrohet, praktikisht, në një +dhuratë për software-in pronësor.</p> + +<p>Është në dorën tuaj cilën nga këto veprimtari të lejoni, por ja rekomandimet +e FSF-së. Nëse keni në plan të jepni kontribut të rëndësishëm te projekti, +këmbëngulni që marrëveshja për kontributin të kërkojë doemos që versionet e +software-it që përfshijnë kontributet tuaj të jenë të passhëm nga publiku +sipas një licence software-i të lirë. Kjo do t’i lejojë zhvilluesit të +shesë përjashtime, por do ta pengojë të përdorë kontributet tuaja në +<em>software</em> që është i passhëm vetëm sipas një licence pronësore.</p> + +<p>Nëse kontributet tuaja janë më të vockla, mund të pranonit një kusht më të +dobët, që shoqëria të bëjë kontributet tuaja të passhme te një hedhje në +qarkullim software-i të lirë, si dhe, me gjasa, në programe jo të lirë. Kjo +do ta lejonte shoqërinë të përdorë kontributet tuaja në <em>software</em> të +ndryshuar që është i passhëm vetëm sipas një licence pronësore. Hedhja në +qarkullim e software-i pronësor kurrë s’është gjë e mirë, por nëse +ndryshimet tuaja janë të vockla, mund të jetë më e rëndësishme të +përmirësohet versioni i lirë, se sa rezistenca ndaj versioneve jo të lirë.</p> + +<p>Se ç’rrjedh pre tyre mund ta kontrolloni duke këmbëngulur në kushtet e +duhura te kontrata. Që të lejoni përjashtime shitjeje për programin që +përmban kodin tuaj, por të mohuar lënien e shoqërisë të hedhë në qarkullim +versione puro pronësore që përmbajnë kodin tuaj, mund të këmbëngulni për një +kusht pak a shumë si ky:</p> + +<blockquote class="emph-box"> + <p>Çfarëdo programi që e shpërndan FILANI, i bazuar në (siç përkufizohet te GNU +General Public License version 3) kodin e Hacker-it, nga FILANI duhet të +bëhet i passhëm sipas <b>(a)</b> “GNU General Public License (GPL), version +2 ose të mëvonshëm”, ose <b>(b)</b> sipas licencimit te (a), më sipër, por +me “2” të zëvendësuar nga një numër më i madh versioni ekzistues të GPL-së. +Duke pranuar se FILANI e bën programin të passhëm falas për publikun si kod +burim sipas kësaj mënyre, mund të shpërndajë edhe programin identik për disa +nga përdoruesit e vet sipas kushtesh që u lejojnë atyre të lidhin kodin e +programit me kod jo të lirë dhe ndërthurjen ta hedhin në qarkullim në një +formë dyore, sipas një licence të zgjedhur prej tyre.</p> +</blockquote> + +<p>Ose, nëse ajo për të cilën s’bini dakord, është se një variant i <em>kodit +tuaj</em> mund të hidhet në qarkullim vetëm në një version pronësor, mund të +këmbëngulni për një kusht pak a shumë të tillë:</p> + +<blockquote class="emph-box"> + <p>Çfarëdo programi që e shpërndan FILANI, i bazuar në (siç përkufizohet te GNU +General Public License version 3) kodin e Hacker-it, nga FILANI duhet të +bëhet i passhëm sipas <b>(a)</b> “GNU General Public License (GPL), version +2 ose i mëvonshëm”, ose <b>(b)</b> sipas licencimit te (a), më sipër, por me +“2” të zëvendësuar nga një numër më i madh versioni ekzistues i GPL-së. +Duke pranuar se FILANI e bën programin të passhëm falas për publikun si kod +burim sipas kësaj mënyre, mund të shpërndajë edhe të njëjtin version të +kodit të Hacker-it në programe të tjerë të hedhur në qarkullim sipas +licencash të tjera të zgjedhura prej tij.</p> +</blockquote> + +<p>Nëse programi hidhet në qarkullim sipas GNU Affero GPL, atëherë shtoni +“Affero” para “General”,; në vend të “GPL” vendosni “AGPL”, ndërroni “2 ose” +me “3 ose” dhe mund të kish kuptim të zëvendësohej “që shpërndan FILANI” me +“që shpërndan FILANI, ose sendërton në një shërbyes të përdorshëm nga +përdorues të tjerë tej FILANIT”.</p> + +<p>FSF-ja i ka shqyrtuar këto tekste me një jurist, por ju duhet të +konsultoheni me juristët tuaj, para se t’i përdorni ato.</p> + +<p>Kur një shoqëri thotë se cilat nga këto kushte do të pranojë, kjo do t’ju +rrëfejë se deri ku ka në plan t’u largohet parimeve të software-it të lirë. +Mandej mund të përgjigjeni për të garantuar që puna juaj do të kontribuojë +te bashkësia e software-it të lirë dhe s’do të devijohet në +<em>software</em> pronësor.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2010, 2014, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2022/07/21 12:04:03 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/basic-freedoms.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/basic-freedoms.html index 803701c..8782231 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/basic-freedoms.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/basic-freedoms.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/basic-freedoms.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays cultural evils" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Liri Fjale, Shtypi dhe Shoqërimi në Internet - Projekti GNU - Free Software @@ -9,8 +12,12 @@ Foundation (FSF)</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/basic-freedoms.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Liria e Fjalës, Shtypit, dhe Shoqërimit në Internet</h2> - +<div class="thin"></div> <p> Free Software Foundation përkrah lirinë e fjalës, shtypit dhe shoqërimit në Internet. Ju lutemi, shihni dhe: @@ -40,7 +47,7 @@ kundërta nga ato që prisnin censorët. </li> <li> - <a href="http://www.factnetglobal.org/">F.A.C.T.Net Inc.</a> është një + <a href="https://www.factnetglobal.org/">F.A.C.T.Net Inc.</a> është një shërbim Internet jofitimprurës për lajme dhe përmbledhje lajmesh, bibliotekë, qendër dialogu, dhe arkiv, i përkushtuar shpënies përpara dhe mbrojtjes në shkallë ndërkombëtare të mendimit të lirë, fjalës së lirë dhe @@ -48,8 +55,8 @@ të drejtave të privatësisë. </li> <li> - The <a href="http://www.eff.org/blueribbon.html">Fushata e Shiritit Blu</a> -për Lirinë e Fjalës, Shtypit dhe Shoqërimit Online. + <a href="https://www.eff.org/pages/blue-ribbon-campaign">Fushata e Shiritit +Blu</a> për Lirinë e Fjalës, Shtypit dhe Shoqërimit Internetor. </li> <li> @@ -70,6 +77,7 @@ Software-in</a></li> lirinë në fushën e zhvillimit të kompjuterit dhe komunikimeve elektronike. </li> </ul> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -79,7 +87,7 @@ lirinë në fushën e zhvillimit të kompjuterit dhe komunikimeve elektronike. <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -100,7 +108,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -114,8 +122,24 @@ web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për përkthimet</a>.</p> </div> -<p>Të Drejta Kopjimi © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, -2004, 2007, 2014, 2016, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1996, 1997, 1998, 2000, 2004, 2021 Free Software +Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -130,7 +154,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/07/25 14:01:00 $ +$Date: 2021/10/01 17:39:48 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/byte-interview.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/byte-interview.html index 4ce0d68..add4b20 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/byte-interview.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/byte-interview.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/byte-interview.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Intervistë e BYTE-it me Richard Stallman-in - Projekti GNU - Free Software @@ -9,22 +12,29 @@ Foundation</title> <!--#include virtual="/gnu/po/byte-interview.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Intervistë e BYTE-it me Richard Stallman</h2> -<p>Marrë nga David Betz dhe Jon Edwards</p> +<address class="byline">marrë nga David Betz dhe Jon Edwards</address> -<h3>Richard Stallman flet me redaktorët e BYTE-it, për sistemin e tij të -<em>software</em>-it në përkatësi publike, të përputhshëm me Unix, (Korrik -1986) </h3> +<div class="introduction"> +<p>Richard Stallman flet me redaktorët e BYTE-it, për sistemin e tij të +<em>software</em>-it në përkatësi publike, të përputhshëm me Unix, (korrik +1986)</p> +</div> +<hr class="no-display" /> <p>Richard Stallman ka ndërmarrë ndoshta projektin më ambicioz në zhvillime -<em>software</em>-i të lirë deri më sot, sistemin GNU. Te Manifesti i tij i -GNU-së, botuar në numrin e Mars-it të 1985-s të Dr. Dobb's Journal, Stallman -e përshkroi GNU-në si një “sistem <em>software</em>-i të përputhshëm me -Unix, të cilin po e shkruaj që të mund t’ia jap lirisht kujtdo që mund ta -përdorë… Pasi GNU-ja të jetë shkruar, gjithkush do të jetë në gjendje të -ketë një sistem <em>software</em>-i lirisht, njësoj si ajrin.” (GNU është -shkurtim për GNU’s Not Unix; “G”-ja shqiptohet.)</p> +<em>software</em>-i të lirë deri më sot, sistemin GNU. Te Manifesti i tij i +GNU-së, botuar në numrin e mars-it të 1985-s të “Dr. Dobb's Journal”, +Stallman e përshkroi GNU-në si një “sistem <em>software</em>-i të +përputhshëm me Unix, të cilin po e shkruaj që të mund t’ia jap lirisht +kujtdo që mund ta përdorë… Pasi GNU-ja të jetë shkruar, gjithkush do të jetë +në gjendje të ketë një sistem <em>software</em>-i lirisht, njësoj si +ajrin”. (GNU është shkurtim për GNU’s Not Unix; “G”-ja shqiptohet.)</p> <p>Stallman njihet gjerësisht si autori i EMACS, një përpunues tekstesh i fuqishëm, të cilin e hartoi në Laboratorin e Inteligjencës Artificiale në @@ -458,10 +468,12 @@ njësoj.</p> <p><strong>Stallman</strong>: I shkruani Free Software Foundation, 675 Massachusetts Ave., Cambridge, MA 02139.</p> -<p>[Adresa e tanishme (që prej 2005) është: Free Software Foundation 51 -Franklin St, Fifth Floor Boston, MA 02110-1301, USA Voice: +1-617-542-5942 -Fax: +1-617-542-2652] -</p> +<address>[Adresa e tanishme (që prej 2005) është:<br /> + Free Software Foundation, 51 Franklin St, Fifth Floor, Boston, MA +02110-1301, USA.<br /> + Me zë: +1-617-542-5942<br /> + Me faks: +1-617-542-2652] +</address> <p><strong>BYTE</strong>: Çfarë do të bëni kur të keni mbaruar sistemin GNU?</p> @@ -475,6 +487,7 @@ industrinë e <em>software</em>-it?</p> do të bëj, është të rroj një jetë të lehtë, duke punuar për pak kohë sa për të rrojtur. S’kam pse rroj shtrenjtë. Pjesën tjetër të kohës mund të gjej persona interesantë për shoqëri ose të mësoj të bëj gjëra që s’di t’i bëj.</p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -484,7 +497,7 @@ persona interesantë për shoqëri ose të mësoj të bëj gjëra që s’di t <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -505,7 +518,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -535,8 +548,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, 2013, 2014, 2020 Free -Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1999, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -551,11 +563,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/08/08 16:29:00 $ +$Date: 2021/12/01 18:59:43 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/compromise.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/compromise.html new file mode 100644 index 0000000..1e11e98 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/compromise.html @@ -0,0 +1,296 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/compromise.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays upholding action" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Shmangie Kompromisesh Rrënuese - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- + .imgleft, .imgright { display: block; height: 4.25em; width: auto; } +@media (max-width:25em) { + .imgleft, .imgright { float: none; margin: 0 auto; } +} +--> +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Shmangie Kompromisesh Rrënuese</h2> + +<address class="byline">nga Richard Stallman</address> + +<p class="introduction">Njëzetepesë vjet më parë, <a href="/gnu/initial-announcement.html">më 27 +shtator, 1983, njoftova një plan</a> për të krijuar një sistem operativ +tërësisht të lirë, të quajtur GNU - sipas “GNU's Not Unix”. Si pjesë e +përvjetorit të njëzetepestë të sistemit GNU, kam shkruar këtë artikull se si +bashkësia jonë mund të shmangë kompromise rrënuese. Përtej shmangies së +kompromiseve të tilla, ka mjaft rrugë me të cilat mund <a +href="/help/help.html"> të ndihmoni GNU-në</a> dhe software-in e lirë. Një +rrugë është t’i thuhet jo përdorimit të programeve jo të lira apo një +dreqshërbimi internetor sa më shpesh që mundeni, ose <a +href="/philosophy/saying-no-even-once.html"> qoftë edhe një herë</a>.</p> +<hr class="no-display" /> + +<p>Lëvizja e software-it të lirë synon për një ndryshim shoqëror: <a +href="/philosophy/free-sw.html">për ta bërë krejt software-in të lirë</a>, +që kështu krejt përdoruesit e software-it të jenë të lirë dhe të mund të +jenë pjesë e një bashkësie bashkëpunimi. Çdo program jo i lirë i jep +zhvilluesit të tij pushtet të padrejtë mbi përdoruesit. Synimi ynë është +t’i japim fund kësaj padrejtësie.</p> + +<p>Rruga për te liria është <a +href="https://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/"> +udhë e gjatë</a>. Do të duhen shumë hapa dhe shumë vite për të arritur në +një botë në të cilën të jetë normale për përdoruesit e software-it të lirë +të kenë liri. Disa nga këto hapa janë të zorshëm dhe duan sakrificë. Disa +prej tyre bëhen më të lehtë, nëse bëjmë kompromise me njerëz që kanë synime +të tjera.</p> + +<img src="/graphics/gplv3-with-text-136x68.png" alt=" [Stemë e GPL-së] " +class="imgright" /> + +<p>Ndaj, <a href="https://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> bën +kompromise - madje dhe të mëdha. Për shembull, bëmë kompromise mbi kushtet +e lidhura me patentat në versionin 3 të licencës <a +href="/licenses/gpl.html">GNU General Public License</a> (GNU GPL), që +kështu shoqëri të mëdha të kontribuojnë dhe të shpërndajnë <em>software</em> +të mbuluar nga GPLv3, duke sjellë kështu disa patenta nën efektin e këtyre +kushteve. </p> + +<img src="/graphics/lgplv3-with-text-154x68.png" alt=" [Stemë e LGPL-së] " +class="imgleft" /> + +<p>Synimi i <a href="/licenses/lgpl.html">The Lesser GPL</a> është një +kompromis: e përdorim në disa biblioteka të lira të caktuara për të lejuar +përdorimin e tyre në programe jo të lira, ngaqë mendojmë se ndalimi ligjor i +kësaj në fakt do t’i shpjerë zhvilluesit drejt bibliotekash pronësore. +Pranojmë dhe instalojmë kod në programe GNU për t’i bërë të funksionojnë me +programe të rëndomtë jo të lirë, si dhe dokumentojmë dhe publikojmë këtë në +rrugë që nxisin përdoruesit e të fundit të instalojnë të parin, por jo +anasjelltas. Përkrahim fushata specifike me të cilat pajtohemi, edhe pse +nuk pajtohemi plotësisht me grupe pas tyre.</p> + +<p>Por hedhim poshtë disa kompromise, edhe pse mjaft të tjerë në bashkësinë +tonë janë gati t’i bëjnë. Për shembull, <a +href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html"> vëmë emrin tonë në +krah vetëm të shpërndarjeve GNU/Linux</a> që e kanë rregull të mos +përfshijnë <em>software</em> jo të lirë ose që i shpien përdoruesit të +instalojnë të tillë. Dalja në krah të shpërndarjeve jo të lira do të ishte +një kompromis <abbr title="rrënues (rrënues) mbi. Që sjell shkatërrim ose +humbje të rënda, rrënimtar.">rrënues</abbr>.</p> + +<p>Kompromiset janë rrënuese nëse do të punonin kundër synimeve tonë, në +perspektivë afatgjatë. Kjo mund të ndodhë ose në nivelin e ideve, ose në +atë të veprimeve.</p> + +<p>Në nivelin e ideve, kompromise rrënuese janë ato që përforcojnë premisat që +kërkojmë të ndryshojmë. Synimi ynë është një botë ku përdoruesit e +software-it janë të lirë, por ende sot shumica e përdoruesve të kompjuterit +as që njohin një problem lirie. Kanë bërë të tyret vlera të “konsumatorit”, +që do të thotë se e gjykojnë çfarëdo programi vetëm nga karakteristikat +praktike, bie fjala, çmimi ose lehtësia që ofron.</p> + +<p>Libri klasik i Dale Carnegie-s për të ndihmuar veten, <cite>Si të Bëni Shokë +dhe të Ndikoni Te Njerëzit</cite>, këshillon se rruga më efikase për të +bindur dikë të bëjë diçka është t’i paraqiten argumente tërheqëse për vlerat +e tij. Ka rrugë përmes të cilave të bëhemi tërheqës kundrejt vlerash +konsumi, tipike në shoqërinë tonë. Për shembull, software-i i lirë i marrë +falas mund t’u kursejë para përdoruesve. Mjaft programe të lira janë +gjithashtu të leverdishëm dhe të qëndrueshëm. Përmendja e këtyre +përfitimeve praktike ka dalë me sukses në bindjen e mjaft përdoruesve të +adoptojnë programe të ndryshme të lira, disa prej të cilave tanimë janë +mjaft të suksesshme.</p> + +<p>Nëse e shumta e asaj që doni të arrini, është bërja e më shumë vetëve të +përdorin ca programe të lira, mund të vendosni të mos flisni mbi konceptin e +lirisë dhe të përqendroheni vetëm te përparësitë praktike parë nga +këndvështrimi i vlerave të konsumit. Kjo është ajo që bën termi “burim i +hapët” dhe retorika përshoqëruar atij.</p> + +<p>Ky trajtim mund të na shpjerë vetëm pjesërisht te synimi i lirisë. Njerëzit +që përdorin <em>software</em> të lirë vetëm pse është me leverdi, do të +rrinë në të aq gjatë sa është më me leverdi. Dhe s’do të gjejnë arsye pse +të mos përdoren programe pronësore të leverdishme tok me të.</p> + +<p>Filozofia e burimit të hapët presupozon dhe përpiqet të jetë tërheqëse për +vlera të konsumit, i afirmon dhe i përforcon ato. Kjo është arsyeja pse <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nuk mbrojmë burimin e +hapët.</a></p> + +<div class="pict narrow"> +<img src="/graphics/gnulaptop.png" + alt="[Gnu Pezull, me një laptop]" /> +</div> + +<p>Për të rrënjosur një bashkësi plotësisht të lirë dhe për shumë kohë, na +duhet të bëjmë më shumë se sa të kemi njerëz që përdorin ca +<em>software</em> të lirë. Na duhet të përhapim idenë e gjykimit të +software-it (dhe gjërave të tjera) sipas “vlerave të qytetarit”, bazuar në +faktin se respekton a jo lirinë dhe bashkësinë e përdoruesve, jo thjesht në +lehtësitë që sjell. Atëherë njerëzit s’do të bien në kurthin e një programi +pronësor që ka si karrem një veçori tërheqëse, të leverdishme.</p> + +<p>Për të promovuar vlera qytetarie, na duhet të flasim për to dhe të tregojmë +se si janë themeli i veprimeve tona. Duhet të hedhim poshtë kompromisin e +Dale Carnegie-së që do të ndikonte veprimet e tyre përmes daljes në krah të +vlerave të konsumit.</p> + +<p>Kjo jo për të thënë se s’mund të citojmë fare përparësi praktike - mundemi +dhe e bëjmë. Problem bëhet vetëm kur përparësia praktike zë kryet e vendit +dhe e kalon lirinë në prapaskenë. Ndaj, kur citojmë përparësitë praktike të +software-it të lirë, përsërisim shpesh se ato janë arsye thjesht <em>shtesë, +dytësore</em> për ta parapëlqyer.</p> + +<p>Nuk mjafton t’i bëjmë fjalët tona të puqen me idealet tona; me to duhet të +puqen edhe veprimet tona. Ndaj edhe duhet të shmangim kompromise që +përfshijnë kryerjen ose legjitimimin e gjërave që synojmë t’i heqim qafe.</p> + +<p>Për shembull, përvoja tregon se mund të tërhiqni disa përdorues te <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a>, nëse përfshini disa programe +jo të lira. Kjo mund të thoshte një aplikacion të bukur jo të lirë, që do +të bjerë në sy të ca përdoruesve, ose një platformë programimi jo të lirë, +bie fjala <a href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> (dikur), ose Flash +(ende), ose një përudhës jo të lirë pajisjeje që lejon funksionim të ca +modeleve <em>hardware</em>.</p> + +<p>Këto kompromise janë tunduese, por minojnë. Nëse shpërndani software jo të +lirë, ose i drejtoni njerëzit drejt tij, do të shihni se është e zorshme të +thoni “Software-i jo i lirë është padrejtësi, problem shoqëror dhe duhet t’i +japim fund”. Dhe edhe nëse vazhdoni t’i thoni këto fjalë, veprimet tuaja do +t’u heqin themelin atyre.</p> + +<p>Problemi këtu nuk është nëse duhet të jenë <em>të aftë</em> apo duhen +<em>lejuar</em> njerëzit të instalojnë <em>software</em> jo të lirë; një +sistem për përdorim të përgjithshëm i bën të aftë dhe u lejon përdoruesve të +bëjnë ç’të duan. Problemi është i udhëheqim apo jo përdoruesit drejt +software-it jo të lirë. Se ç’bëjnë ata vetë, është përgjegjësi e tyre; se +ç’bëjmë ne për ta dhe se për ku i drejtojmë, është e jona. S’duhet t’i +shpiem përdoruesit drejt software-i pronësor, si të qe ky zgjidhja, ngaqë +software-i pronësor është problemi.</p> + +<p>Një kompromis rrënues s’është thjesht ndikim i dëmshëm mbi të tjerët. Mund +të shtrembërojë vlerat tuaja, gjithashtu, përmes disonancës konjitive. Nëse +keni disa vlera, por veprimet tuaja lënë të nënkuptohen të tjera vlera, që +bien ndesh me të parat, gjasat janë që të ndryshoni vlerat tuaja ose +veprimet tuaja që të zgjidhet kundërshtia. Kështu, projekte që flasin vetëm +për përparësi praktike, ose i shpien njerëzit drejt ndonjë software-i jo të +lirë, thuajse përherë shmangin qoftë edhe <em>të sugjerojnë</em> se +software-i i lirë është jo etik. Për përqafuesit e këtij, si dhe për +publikun, ata përforcojnë vlerat e konsumit. Ne duhet t’i hedhim tej këto +kompromise, nëse duam t’i mbajmë të palëkundurat vlerat tona.</p> + +<p>Nëse doni të kaloni në software-in e lirë pa komprometuar synimin e lirisë, +hidhni një sy te <a href="https://www.fsf.org/resources">pjesa e FSF-së për +burime</a>. Aty radhiten <em>hardware</em> dhe formësime makinash që +funksionojnë në software-in e lirë, <a href="/distros/distros.html"> +shpërndarje GNU/Linux tërësisht të lira</a>, për instalim, si dhe <a +href="http://directory.fsf.org/"> mijëra paketa software-i të lirë</a> që +funksionojnë në një mjedis 100 përqind software-i të lirë. Nëse doni të +ndihmoni bashkësinë të qëndrojë në udhën e lirisë, një rrugë e rëndësishme +është të mbrohen publikisht vlerat e qytetarisë. Kur njerëzit diskutojnë +ç’është e mirë a e keqe, ose ç’të bëhet, përmendni vlerat e lirisë dhe +bashkësisë dhe debatoni duke u nisur prej tyre.</p> + +<p>Një rrugë që ju lejon të ecni më shpejt s’është më e mirë, nëse shpie në +vend të gabuar. Kompromisi është thelbësor për të arritur një synim +ambicioz, por bëni kujdes me kompromiset që shpien larg synimit.</p> + +<hr class="column-limit"/> + +<p> +Për një pikëpamje të ngjashme, në një fushë tjetër të jetës, shihni <a +href="https://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change"> +“Nudge” is not enough</a>. +</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2008, 2021 Richard Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/12/01 23:30:29 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/fire.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/fire.html index 456d28e..e4eef7c 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/fire.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/fire.html @@ -1,35 +1,46 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/fire.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.97 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> -<title>Vënia e zjarrit nën të drejta kopjimi! - Projekti GNU - Free Software +<title>Vënia e Zjarrit Nën të Drejta Kopjimi! - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/fire.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Vënia e zjarrit nën të drejta kopjimi!</h2> +<div class="breadcrumb" role="navigation"> + <a href="/"><img src="/graphics/icons/home.png" height="26" width="26" + alt="Faqja hyrëse e GNU-së" title="Faqja hyrëse e GNU-së" /></a> / <a href="/fun/humor.html#content">Humor GNU</a> / <a +href="/fun/humor.html#Philosophy">Filozofi</a> / +</div> +<div class="reduced-width"> +<h2>Vënia e Zjarrit Nën të Drejta Kopjimi!</h2> + +<address class="byline">nga Ian Clarke</address> -<p>Dje natën qeshë në klub, dhe njëfarë tipi më kërkoi zjarr të ndezë +<p>Dje natën qeshë në klub dhe njëfarë tipi më kërkoi zjarr të ndezë cigaren. Papritmas kuptova që këtu kish kërkesë dhe mund të bëja para, kështu që pranova t’ia ndez cigaren për 10 qindarka, por pa i dhënë shkrepësen, thjesht i shita një leje që të tymoste cigaren e vet. Leja ime për zjarrin ia ndalonte dhënien e zjarrit cilitdo tjetri, pasi, në fund të -fundit, zjarri qe pronë e imja. Qe i dehur, dhe më shpërfilli si të -marrosur, por sidoqoftë e pranoi zjarrin tim (dhe si pasojë edhe lejen që -drejtonte përdorimin e tij). Kuptohet që brenda pak minutash vura re një -shok të tij t’i kërkonte zjarr dhe, si për inatin tim, ky i zgjati cigaren -duke pirateruar kështu zjarrin tim! I zemëruar, u drejtova për nga ajo anë e -barit, por tmerri im u shtua kur miku i tij zuri të ndizte cigaret e të -tjerëve sa majtas, djathtas! Pa humbur kohë, krejt ajo anë e barit po bënte -qejf me zjarrin TIM, pa më paguar asgjë. I tërbuar zura t’ua heq cigaret nga -duart, një e nga një, ua hodha në dysheme dhe ua shkela me këmbë.</p> +fundit, zjarri qe pronë e imja. Qe i dehur dhe më shpërfilli si të marrosur, +por sidoqoftë e pranoi zjarrin tim (dhe si pasojë edhe lejen që drejtonte +përdorimin e tij). Kuptohet, brenda pak minutash vura re një shok të tij t’i +kërkonte zjarr dhe, si për inatin tim, ky i zgjati cigaren duke pirateruar +kështu zjarrin tim! I zemëruar, u drejtova për nga ajo anë e barit, por +tmerri im u shtua kur miku i tij zuri të ndizte cigaret e të tjerëve sa +majtas, djathtas! Pa humbur kohë, krejt ajo anë e barit po bënte qejf me +zjarrin <strong>tim</strong>, pa më paguar asgjë. I tërbuar zura t’ua heq +cigaret nga duart, një e nga një, ua hodha në dysheme dhe ua shkela me +këmbë.</p> <p>Çuditërisht, stafi i portës, duke më flakur jashtë derës, nuk tregoi respekt për të drejtat e mia të pronësisë.</p> +</div> -<p>--Ian Clarke</p> <div class="translators-notes"> <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> @@ -38,7 +49,7 @@ për të drejtat e mia të pronësisë.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -59,7 +70,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -73,23 +84,7 @@ web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për përkthimet</a>.</p> </div> -<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to - files generated as part of manuals) on the GNU web server should - be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this - without talking with the webmasters or licensing team first. - Please make sure the copyright date is consistent with the - document. For web pages, it is ok to list just the latest year the - document was modified, or published. - - If you wish to list earlier years, that is ok too. - Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying - years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable - year, i.e., a year in which the document was published (including - being publicly visible on the web or in a revision control system). - - There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers - Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta Kopjimi © 2014 Ian Clarke</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2000 Ian Clarke</p> <p>Lejohet kopjimi fjalë për fjalë dhe shpërndarja e krej këtij artikulli në çfarëdo media, me kusht që ky shënim të ruhet.</p> @@ -103,11 +98,12 @@ përkthimet</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2014/12/10 18:29:54 $ +$Date: 2022/02/01 23:31:49 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-doc.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-doc.html new file mode 100644 index 0000000..0c20ee5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-doc.html @@ -0,0 +1,246 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-doc.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs extension" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pse Software-i i Lirë lyp Dokumentim të Lirë - Projekti GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-doc.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Pse Software-i i Lirë lyp Dokumentim të Lirë</h2> +<div class="thin"></div> + +<p> +Mangësia më e madhe në sistemet operative të lirë s’është software-i - është +mungesa e doracakëve të lirë të mirë që mund t’i përfshijmë në këto +sisteme. Mjaft nga programet tona më të rëndësishme nuk vijnë me doracakë +të plotë. Dokumentimi është një pjesë thelbësore e cilësdo paketë +<em>software</em>; kur një paketë software-i të rëndësishëm të lirë nuk vjen +me një doracak të lirë, ky është një boshllëk i madh. Sot kemi shumë +boshllëqe të tilla.</p> + +<p> +Dikur, shumë vjet më parë, thashë të mësoja Perl. Mora një kopje të +doracakut të lirë, por m’u duk i vështirë për t’u lexuar. Kur pyeta +përdorues të Perl-it rreth alternativash, më thanë se kish doracakë për +hyrje, më të mirë - por nuk qenë të lirë (në pikëpamjen e respektimit të +lirisë).</p> + +<p> +Pse qe kështu? Autorët e doracakëve të mirë i kishin shkruar për O'Reilly +Associates, që i botoi me kushte kufizuese - ndalohet kopjimi, ndalohen +ndryshimet, s’ka kartela burim - çka i bënte jo të lirë, duke i përjashtuar +kështu nga Bota e Lirë.</p> + +<p> +Kjo s’qe hera e parë që kish ndodhur dhe (në dëm të madh ndaj bashkësisë +sonë) s’qe as e fundit. Prej atëherë, botues doracakësh pronësorë kanë +joshur një numër të madh autorësh t’i kufizojnë doracakët e tyre. Shumë +herë kam dëgjuar përdorues të GNU-së të më thotë me etje rreth një doracaku +që po, me të cilin pret të ndihmojë Projektin GNU - dhe mandej të humb +shpresat, sepse eci më tej duke shpjeguar se iu desh të nënshkruante një +kontratë me një botues që do ta kufizonte, që të mos mund ta përdorim.</p> + +<p> +Për faktin se shkrimi i një anglishteje të mirë është aftësi e rrallë mes +programuesve, s’ia dalim dot të humbim doracakë në të këtë mënyrë.</p> + +<hr class="no-display" /> +<div class="announcement" role="complementary"><p> +<a href="https://defectivebydesign.org/ebooks.html">Bëhuni pjesë e listës +sonë të postimeve mbi rreziqet e e-librave</a>. +</p></div> +<hr class="no-display" /> + +<p> +Dokumentimi i lirë, si software-i i lirë, është çështje lirie, jo çmimi. +Problemi me këto doracakë s’qe pse O'Reilly Associates aplikonte çmim për +kopjet e shtypura - kjo në vetvete s’ka gjë të keqe. (Edhe Free Software +Foundation <a href="https://shop.fsf.org/category/books/">shet kopje të +shtypura</a> <a href="/doc/doc.html">doracakësh GNU</a> të lirë.) Por +doracakët GNU mund të kihen në formën e kodit burim, teksa këto doracakë +gjenden vetëm në letër. Doracakët GNU vijnë me leje për t’i kopjuar dhe +ndryshuar; ata për Perl-in jo. Këto kufizime janë problemi.</p> + +<p> +Kriteri për një doracak të lirë është pak a shumë i njëjtë me atë për +software-in e lirë: është çështje e dhënies së disa lirive krejt +përdoruesve. Rishpërndarja (përfshi rishpërndarje komerciale) duhet lejuar, +që kështu doracaku të mund të shoqërojë çdo kopje të programit, në internet +apo në letër. Lejet për ta ndryshuar janë gjithashtu kyçe.</p> + +<ul> +<li>Licenca <a href="/licenses/fdl.html">The GNU Free Documentation License</a></li> +</ul> + +<p> +Si rregull i përgjithshëm, nuk besoj se është thelbësore për njerëzit të +kenë leje të ndryshojnë gjithë llojet e artikujve dhe librave. Problemet +për shkrimin nuk janë domosdo si ato të software-it. Për shembull, nuk +mendoj se ju ose unë jemi të detyruar të japim leje për të ndryshuar artikuj +si ky, që përshkruan veprimet dhe pikëpamjet tona.</p> + +<p> +Por ka një arsye të veçantë pse liria për të ndryshuar është kyçe për +dokumentimin për software-in e lirë. Kur njerëzit ushtrojnë të drejtën e +tyre për të ndryshuar software-in dhe shtojnë ose ndryshojnë veçori të tij, +nëse janë të ndërgjegjshëm, do të ndryshojnë edhe doracakun - që të mund të +japin dokumentim të saktë dhe të përdorshëm, me programin e ndryshuar. Një +doracak që u ndalon programuesve të jenë të ndërgjegjshëm dhe të përfundojnë +punën e tyre, ose më saktë, që u kërkon atyre të shkruajnë një doracak të ri +nga e para, nëse ndryshojnë programin, nuk plotëson nevojat e bashkësisë +sonë.</p> + +<p> +Teksa një ndalim pa dallim i ndryshimeve është i papranueshëm, disa lloje +kufizimesh mbi metodat e ndryshimit nuk sjellin problem. Për shembull, +kërkesa që të ruhet shënimi mbi të drejta kopjimi i autorit origjinal, +kushtet e shpërndarjes, ose lista e autorëve, janë OK. Gjithashtu s’është +problem të kërkohet që versionet e ndryshuar të përfshijnë një shënim se +qenë ndryshuar, madje edhe të kihen ndarje të tëra që s’i fshini apo +ndryshoni dot, sa kohë që këto ndarje merren me subjekte jo teknike. (Ca +prej doracakëve GNU kanë të tillë.)</p> + +<p> +Këto lloje kufizimesh s’janë problem, ngaqë, nga pikëpamja praktike, nuk e +ndalojnë programuesin e ndërgjegjshëm t’ia përshtatë doracakun programit të +ndryshuar. Me fjalë të tjera, nuk e pengojnë bashkësinë e software-it të +lirë të përdorë plotësisht doracakun.</p> + +<p> +Megjithatë, duhet bërë e mundur të ndryshohet krejt lënda <em>teknike</em> e +doracakut dhe mandej të rishpërndahet përfundimi përmes krejt mediave të +zakonshme, përmes krejt kanaleve të zakonshëm; përndryshe, kufizimet i dalin +përpara bashkësisë, doracaku s’është i lirë dhe neve na duhet një doracak +tjetër.</p> + +<p> +Mjerisht, shpesh është e vështirë të gjendet dikush të shkruajë një tjetër +doracak, kur ka një doracak pronësor. Pengesa qëndron në faktin se mjaft +përdorues mendojnë se një doracak pronësor është goxha i mirë - nuk shohin +arsye pse duhet të shkruajnë një doracak të lirë. Nuk shohin se sistemi i +lirë operativ ka një boshllëk që duhet mbushur.</p> + +<p> +Pse mendojnë përdoruesit se doracakët pronësorë janë goxha të mirë? Disa s’e +kanë vrarë mendjen për problemin. Shpresoj që ky artikull të bëjë diçka për +ta ndryshuar këtë.</p> + +<p> +Përdorues të tjerë i konsiderojnë doracakët pronësorë të pranueshëm për të +njëjtën arsye që kaq shumë njerëz e konsiderojnë software-in pronësor të +pranueshëm: gjykojnë thjesht në terma praktikë, jo duke përdorur lirinë si +kriter. Këta njerëz kanë të drejtën e opinionit të tyre, por ngaqë këto +opinione rrjedhin prej vlerash të cilat nuk përfshijnë lirinë, nuk janë +udhërrëfyes për ne që vlerësojmë lirinë.</p> + +<p> +Ju lutemi, përhapni fjalën rreth këtij problemi. Vazhdojmë të humbim +doracakë që i shkojnë botimeve pronësore. Nëse përhapim fjalën se doracakët +pronësorë nuk janë të mjaftueshëm, ndoshta personi i ardhshëm që dëshiron të +ndihmojë GNU-në duke shkruar dokumentim do të kuptojë, para se të jetë shumë +vonë, se duhet, mbi të gjitha, ta bëjë të lirë.</p> + +<p> +I nxisim gjithashtu botuesit komercialë të sheshin doracakë të lirë, nën +<em>copyleft</em>, në vend se pronësorë. Një rrugë se si mund të ndihmoni +në këtë është të kontrolloni kushtet e shpërndarjes së një doracaku, përpara +se ta blini dhe të parapëlqeni doracakë nën <em>copyleft</em>, në vend se jo +të tillë.</p> +<p> +[Shënim: Mirëmbajmë një <a href="/doc/other-free-books.html">faqe që radhit +libra të lirë prej botuesish të tjerë</a>].</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1996, 2019, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/12/01 23:30:29 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-software-even-more-important.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-software-even-more-important.html index 1a2419c..3fb1db7 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-software-even-more-important.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-software-even-more-important.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-software-even-more-important.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.94 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs principles" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Software-i i Lirë Është Edhe Më i Rëndësishëm Tani - Projekti GNU - Free @@ -9,45 +12,41 @@ Software Foundation</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/free-software-even-more-important.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Software-i i Lirë Tani Është Edhe Më i Rëndësishëm</h2> -<address class="byline">nga <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> - -<p><em>Një version thelbësisht i redaktuar i këtij artikulli u botua në <a -href="http://www.wired.com/opinion/2013/09/why-free-software-is-more-important-now-than-ever-before"> -Wired</a>.</em></p> - -<p><em>Shihni një <a -href="https://www.fsf.org/blogs/rms/20140407-geneva-tedx-talk-free-software-free-society/"> -paraqitje video 14 minuta</a> të këtyre ideve.</em></p> - -<div class="announcement"> -<p> -<a href="/help/help.html">Rrugë të këshilluara, përmes të cilave mund të -ndihmoni lëvizjen për software të lirë</a> -</p> -</div> -<hr class="thin" /> +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> <p>Që prej 1983-shit, Lëvizja për Software të Lirë ka dalë në mbrojtje të lirisë së përdoruesve të kompjuterit—që përdoruesit të kontrollojnë software-in që përdorin, jo anasjelltas. Kur një program respekton lirinë e -përdoruesve dhe bashkësinë, e quajmë “software të lirë.”</p> +përdoruesve dhe bashkësinë, e quajmë “<em>software</em> të lirë”.</p> -<p>Të tillë software e quajmë “software libre” që të theksojmë +<p>Të tillë <em>software</em> e quajmë “software libre” që të theksojmë aspektin se e kemi fjalën për lirinë, jo çmimin. Disa programe pronësore (jo të lira, të tilla si Photoshop, janë shumë të shtrenjta; të tjera, fjala vjen aplikacioni Flash Player, janë falas—por kjo është hollësi e vockël. Sipas njërës mënyrë, apo tjetrës, ato i japin zhvilluesit të programit pushtet mbi përdoruesit, pushtet që nuk duhet ta ketë kush.</p> +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p><em>Shihni një <a +href="https://www.fsf.org/blogs/rms/20140407-geneva-tedx-talk-free-software-free-society/"> +paraqitje video 14 minuta</a> të këtyre ideve.</em></p> +<hr class="no-display" /> +</div> + <p>Këto dy programe jo të lira kanë diçka të përbashkët: janë që të dy <em>malware</em>. Domethënë, që të dy kanë funksione të konceptuar për abuzim të përdoruesit. Software-i pronësor, sot, shpesh është -<em>malware</em>, ngaqë <a href="/proprietary/proprietary.html">pushteti i -zhvilluesve i korrupton ata</a>. Në atë listë radhiten rreth 500 funksione -të ndryshme dashakeqe (deri në Janar të 2021-shit), por pa diskutim që kjo -është vetëm maja e ajsbergut.</p> +<em>malware</em>, ngaqë <a href="/malware">pushteti i zhvilluesve i +korrupton ata</a>. Në atë listë radhiten rreth 550 funksione të ndryshme +dashakeqe (deri në nëntor të 2021-shit), por pa diskutim që kjo është vetëm +maja e ajsbergut.</p> <p>Me software-in e lirë, programin e kontrollojnë përdoruesit, individualisht dhe kolektivisht. Pra ata kontrollojnë çfarë bëjnë kompjuterët e tyre (duke @@ -56,10 +55,10 @@ href="/philosophy/loyal-computers.html">të besës</a> dhe bëjnë çka programe e përdoruesit u thonë të bëjë).</p> <p>Me software-in pronësor, programi kontrollon përdoruesit, dhe disa njësi të -tjera (zhvilluesi ose “pronari”) kontrollojnë programin. Pra -programi pronësor i jep zhvilluesit të tij pushtet mbi përdoruesit. Kjo në -vetvete është e padrejtë; për më tepër, e josh zhvilluesin të abuzojë me -përdoruesit në rrugë të tjera.</p> +tjera (zhvilluesi ose “pronari”) kontrollojnë programin. Pra programi +pronësor i jep zhvilluesit të tij pushtet mbi përdoruesit. Kjo në vetvete +është e padrejtë; për më tepër, e josh zhvilluesin të abuzojë me përdoruesit +në rrugë të tjera.</p> <p>Edhe kur software-i pronësor s’është thjesht dashakeq, zhvilluesit e tij kanë shtysa ta bëjnë <a @@ -82,17 +81,17 @@ href="/philosophy/free-sw.html">liri thelbësore</a>. <div class="important"> <p>(0) Lirinë për ta xhiruar programin si të doni, për çfarëdo qëllimi.</p> -<p>(1) Lirinë për të studiuar “kodin burim” të programit, dhe për -ta ndryshuar atë, kështu që programi i kryen përllogaritjet ashtu si doni -ju. Programet shkruhen nga programuesit në një gjuhë programimi—diçka -si Anglishtja e ndërthurur me algjebrën—dhe ajo formë e programit -përbën “kodin burim”. Cilido që di të programojë, dhe ka një -program në formën e kodit burim, mund të lexojë kodin burim, të kuptojë -funksionimin e tij, dhe ta ndryshojë madje. Kur krejt ajo që ju jepet është -forma e ekzekutueshme e programit, një varg numrash që është efikas për ta -ekzekutuar kompjuteri, por tejet i vështirë për ta kuptuar një qenie -njerëzore, të kuptuarit dhe ndryshimi i programit në atë formë janë aq të -vështirë sa thuajse e pamundur.</p> +<p>(1) Lirinë për të studiuar “kodin burim” të programit, dhe për ta ndryshuar +atë, kështu që programi i kryen përllogaritjet ashtu si doni ju. Programet +shkruhen nga programuesit në një gjuhë programimi—diçka si Anglishtja, +e ndërthurur me algjebrën—dhe ajo formë e programit përbën “kodin +burim”. Cilido që di të programojë, dhe ka një program në formën e kodit +burim, mund të lexojë kodin burim, të kuptojë funksionimin e tij, dhe ta +ndryshojë madje. Kur krejt ajo që ju jepet është forma e ekzekutueshme e +programit, një varg numrash që është efikas për ta ekzekutuar kompjuteri, +por tejet i vështirë për ta kuptuar një qenie njerëzore, të kuptuarit dhe +ndryshimi i programit në atë formë janë aq të vështirë, sa thuajse të +pamundur.</p> <p>(2) Lirinë për të krijuar dhe shpërndarë kopje ekzakte, kur të doni. (Nuk bëhet fjalë për një detyrim; e bëni kur doni dhe se doni. Nëse programi @@ -135,9 +134,9 @@ zënë, ngaqë makinat përmbajnë software jo të lirë.</p> <p>Nëse përdoruesi nuk e kontrollon programin, programi kontrollon përdoruesit. Me software-in pronësor, gjithmonë ka ndonjë njësi, -programuesi ose “pronari” i programit, që kontrollon -programin—dhe përmes kësaj, ushtron pushtet mbi përdoruesit e tij. -Një program jo i lirë është një kular, një instrument pushteti të padrejtë.</p> +programuesi ose “pronari” i programit, që kontrollon programin—dhe +përmes kësaj, ushtron pushtet mbi përdoruesit e tij. Një program jo i lirë +është një kular, një instrument pushteti të padrejtë.</p> <p>Në raste skandaloze (edhe pse kjo skandalozja është bërë shumë e zakonshme) <a href="/malware">programet pronësore janë konceptuar të spiunojnë @@ -150,16 +149,15 @@ përfshijnë një deriçkë universale që u lejon disa kompanive ta ndryshojnë programin së largëti pa marrë leje. Amazon Kindle ka një deriçkë që mund të përdoret për të fshirë libra.</p> -<p>Përdorimi i software-it jo të lirë në “internetin e sendeve” do -ta shndërrojë atë në <a -href="https://archive.ieet.org/articles/rinesi20150806.html"> -“internet të telemarketuesve”</a>, si dhe në “internetin e -atyre që fusin hundët ngado”.</p> +<p>Përdorimi i software-it jo të lirë në “internetin e sendeve” do ta +shndërrojë atë në <a +href="https://archive.ieet.org/articles/rinesi20150806.html"> “internet të +telemarketuesve”</a>, si dhe në “internetin e atyre që fusin hundët ngado”.</p> <p>Me synimin për t’i dhënë fund padrejtësisë së software-it të lirë, lëvizja e -software-it të lirë ndërton programe që përdoruesit të çlirojnë veten. E -filluam më 1984 me hartimin e sistemit të lirë operativ <a -href="/gnu/the-gnu-project.html">GNU</a>. Sot, miliona kompjuterë xhirojnë +software-it të lirë ndërton programe që përdoruesit të mund të çlirojnë +veten. E filluam më 1984-n, me hartimin e sistemit të lirë operativ <a +href="/gnu/thegnuproject.html">GNU</a>. Sot, miliona kompjutera xhirojnë GNU, kryesisht në formën e <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">ndërthurjes GNU/Linux</a>.</p> @@ -214,8 +212,8 @@ dikujt tjetër.</p> <p>Një tjetër gjë e dëmshme nga përdorimi i programeve jo të lira dhe SaaSS-it është se kështu shpërblehet ai që e bën, duke nxitur zhvillimin e mëtejshëm -të atij programi ose “shërbimi”, duke sjellë kështu që nën -thundrën e një kompanie të bien më tepër njerëz.</p> +të atij programi ose “shërbimi”, duke sjellë kështu që nën thundrën e një +kompanie të bien më tepër njerëz.</p> <p>Të gjitha format e dëmit të tërthortë zmadhohen edhe më, kur përdoruesi është një ent publik ose një shkollë.</p> @@ -238,13 +236,13 @@ SaaSS.</p> <p>Software-i pronësor nuk ka asnjë lloj sigurie në një rast kyç — kur përdoret kundër zhvilluesit të tij. Dhe zhvilluesi mund të ndihmojë të tjerët të sulmojnë. <a -href="http://arstechnica.com/security/2013/06/nsa-gets-early-access-to-zero-day-data-from-microsoft-others/"> +href="https://arstechnica.com/information-technology/2013/06/nsa-gets-early-access-to-zero-day-data-from-microsoft-others/"> Microsoft-i i tregon të meta të Windows-it NSA-së</a> (agjencia qeveritare e spiunazhit dixhital të ShBA-ve) përpara se t’i ndreqë ato. Nuk e dimë nëse kështu bën edhe Apple-i, por edhe ky gjendet nën të njëjtën trysni qeveritare si Microsoft-i. Nëse qeveria e cilitdo vendi tjetër përdor software të tillë, vë në rrezik sigurinë kombëtare. Doni që NSA-ja të fusë -hundët në kompjuterët e qeverisë juaj? Shihni <a +hundët në kompjuterat e qeverisë juaj? Shihni <a href="/philosophy/government-free-software.html">rregullat e këshilluara prej nesh për qeveritë për promovomin e software-it të lirë</a>.</p> @@ -260,13 +258,13 @@ shoqërisë drejt lirisë, dhe do të ndihmojë programuesit e talentuar të bë të zotë.</p> <p>Ato do t’u mësonin nxënësve zakonin e bashkëpunimit, ndihmës për -njëri-tjetrin. Çdo klasë do të duhej të kishte këtë rregull: “Nxënës, -kjo klasë është një vend ku ndajmë me njëri-tjetrin dijen tonë. Nëse sillni -në klasë software, nuk mund ta mbani për veten. Në vend të kësaj, duhet të +njëri-tjetrin. Çdo klasë do të duhej të kishte këtë rregull: “Nxënës, kjo +klasë është një vend ku ndajmë me njëri-tjetrin dijen tonë. Nëse sillni në +klasë software, nuk mund ta mbani për veten. Në vend të kësaj, duhet të ndani kopje të tij me gjithë klasën—përfshi kodin e tij burim, në rast se dikush dëshiron të mësojë prej tij. Për këtë arsye, sjellja në klasë e software-it pronësor nuk lejohet, hiq rastet kur kjo bëhet për -retroinxhinierim të tij.”</p> +retroinxhinierim të tij”.</p> <p>Zhvilluesit pronësorë do të na vinin t’i ndëshkonim nxënësit që janë aq zemërmirë sa të ndajnë <em>software</em> me të tjerët, dhe t’i pengonim ata @@ -275,24 +273,24 @@ i shtrembër. Shihni më tepër diskutime rreth <a href="/education/education.html">përdorimit të software-it të lirë në shkolla</a>.</p> -<h3>Software i Lirë: Më Shumë Se “Avantazhe”</h3> +<h3>Software-i i Lirë: Më Shumë Se “Avantazhe”</h3> -<p>Më kërkojnë shpesh të përshkruaj “avantazhet” e software-it të -lirë. Por fjala “avantazhe” është shumë e dobët kur vjen puna -te liria. Jeta pa liri është shtypje, dhe kjo vlen edhe për punimin në -kompjuter, si për çdo veprimtari tjetër në jetën tonë. Ne s’duhet të -pranojmë t’u japim pronarëve të programeve ose të shërbimeve kompjuterike -kontrollit mbi punimin tonë në kompjuter. Kjo është gjëja e drejtë që duhet -bërë, për arsye egoiste; por jo vetëm për arsye egoiste.</p> +<p>Më kërkojnë shpesh të përshkruaj “avantazhet e software-it të lirë. Por +fjala “avantazhe” është shumë e dobët kur vjen puna te liria. Jeta pa liri +është shtypje, dhe kjo vlen edhe për punimin në kompjuter, si për çdo +veprimtari tjetër në jetën tonë. Ne s’duhet të pranojmë t’u japim pronarëve +të programeve ose të shërbimeve kompjuterike kontrollit mbi punimin tonë në +kompjuter. Kjo është gjëja e drejtë që duhet bërë, për arsye egoiste; por +jo vetëm për arsye egoiste.</p> <p>Liria përfshin lirinë për të bashkëpunuar me të tjerët. T’ua mohosh njerëzve atë liri do të thotë t’i mbash ata të përçarë, çka është fillimi i një skeme për t’i shtypur ata. Në bashkësinë e software-it të lirë, jemi shumë të ndërgjegjshëm mbi rëndësinë e lirisë për të bashkëpunuar me të -tjerët, ngaqë puna jonë përfaqëson bashkëpunim të organizuar. Nëse shoku +tjerët, ngaqë puna jonë përbëhet nga bashkëpunim të organizuar. Nëse shoku juaj ju viziton dhe sheh që përdorni një program, mund t’ju kërkojë një -kopje. Një program që jua ndalon rishpërndarjen e tij, ose që thotë se -“nuk është menduar ta bëni”, është anti-shoqëror.</p> +kopje. Një program që jua ndalon rishpërndarjen e tij, ose që thotë se “nuk +është menduar ta bëni”, është anti-shoqëror.</p> <p>Në lëmin kompjuterik, bashkëveprimi përfshin rishpërndarjen e kopjeve ekzakte të një programi për përdoruesit e tjerë. Përfshin gjithashtu @@ -331,6 +329,22 @@ tani sistemin operativ të lirë GNU/Linux që kushdo—programues ose jo—mund ta përdorë. Bashkojuni kauzës sonë, si programues ose si veprimtar. Le t’i çlirojmë të tërë përdoruesit e kompjuterit.</p> +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p> +<a href="/help/help.html">Rrugë të këshilluara, përmes të cilave mund të +ndihmoni lëvizjen për software të lirë</a> +</p> +</div> + +<div class="infobox extra" role="complementary"> +<hr /> +<p>Një version thelbësisht i redaktuar i këtij artikulli u botua në <a +href="https://www.wired.com/2013/09/why-free-software-is-more-important-now-than-ever-before/"> +<cite>Wired</cite></a>.</p> +</div> +</div> + <div class="translators-notes"> <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> @@ -339,7 +353,7 @@ veprimtar. Le t’i çlirojmë të tërë përdoruesit e kompjuterit.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -360,7 +374,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -390,7 +404,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2015, 2017, 2018, 2019,2020, 2021 Richard Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2013-2015, 2017, 2021 Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -405,7 +419,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2021/03/12 11:32:33 $ +$Date: 2021/11/27 20:30:44 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html index 5eaf7e1..2b4f013 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html @@ -1,15 +1,18 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs principles" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> -<title>Ç’është software-i i lirë? - Projekti GNU - Free Software Foundation (FSF)</title> +<title>Ç’është Software-i i Lirë? - Projekti GNU - Free Software Foundation (FSF)</title> <style type="text/css" media="print,screen"><!-- -.note { margin-left: 6%; margin-right: 6%; } -@media (min-width: 48em) { - .note { margin-top: .8em; } -} +.toc > + ul > li { list-style-type: none; font-weight: bold; } +.toc ul { font-weight: normal; } +#History ~ p, #History ~ ul { font-size: 1rem; } --> </style> <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Software i @@ -20,50 +23,34 @@ përmirësojnë software-in që përdorin." /> <!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Ç’është software-i i lirë?</h2> - -<div class="article"> -<h3>Përkufizimi i Software-it të Lirë</h3> - -<blockquote class="note" id="fsf-licensing"><p style="font-size: 80%"> -Keni një pyetje rreth licencimesh software-i të lirë që nuk ka përgjigje -këtu? Shihni <a href="http://www.fsf.org/licensing">burime të tjera tonat -mbi licencime</a> dhe, në qoftë e nevojshme, lidhuni me FSF Compliance Lab -te <a href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a>.</p> -</blockquote> - -<div class="comment"> -<p> -Përkufizimi i software-it të lirë përfaqëson kriterin nëse një program -software i caktuar duhet konsideruar software i lirë. Kohë pas kohe, ne e -rishikojmë këtë përkufizim, për ta qartësuar ose për të zgjidhur pyetje dhe -probleme të holla. Për një listë të ndryshimeve që prekin përkufizimin e -software-it të lirë, shihni <a href="#History">ndarjen Historik</a> më -poshtë. +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Ç’është Software-i i Lirë?</h2> +<div class="thin"></div> + +<div class="important"> +<p> +“Software i lirë” do të thotë <em>software</em> që respekton lirinë e +përdoruesve dhe bashkësinë. Afërsisht, do të thotë se <b>përdoruesit +gëzojnë lirinë ta xhirojnë, kopjojnë, shpërndajnë, studiojnë, ndryshojnë dhe +përmirësojnë software-in</b>. Ndaj, “software-i i lirë” është punë lirie, +jo çmimi. Që të kuptoni konceptin, duhet ta mendoni “i lirë” si tek “fjala +e lirë”, jo si te “birra falas”. Ndonjëherë e quajmë “libre software”, duke +huazuar fjalën frënge ose spanjolle për “i lirë” si te liria, për të treguar +se nuk nënkuptojmë se është falas. </p> <p> -“Burimi i hapur” është diçka e ndryshme: ka një filozofi shumë të ndryshme -të bazuar në vlera të tjera. Edhe përkufizimi praktik i tij është i -ndryshëm, por thuajse krejt programet me burim të hapur janë në fakt të -lirë. Dallimin e shpjegojmë te <a -href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> Pse “Burimi i Hapur” -Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</a>. +Mund të keni paguar para për të pasur kopje të software-it të lirë, ose mund +t’i keni marrë kopjet falas. Por pavarësisht se si i siguruat kopjet tuaja, +gëzoni përherë lirinë për ta kopjuar dhe ndryshuar software-in, madje edhe +për <a href="/philosophy/selling.html">të shitur kopje të tij</a>. </p> </div> <p> -“Software i lirë” do të thotë software që respekton lirinë e përdoruesve dhe -bashkësinë. Afërsisht, do të thotë se <b>përdoruesit gëzojnë lirinë ta -xhirojnë, kopjojnë, shpërndajnë, studiojnë, ndryshojnë dhe përmirësojnë -software-in</b>. Kështu që, “software-i i lirë” është punë lirie, jo -çmimi. Që të kuptoni konceptin, duhet ta mendoni “i lirë” si tek “fjala e -lirë”, jo si te “birra falas”. Ndonjëherë e quajmë “libre software”, duke -huazuar fjalën frënge os spanjolle përr “i lirë” si te liria, për të treguar -se nuk nënkuptojmë se është falas. -</p> - -<p> Ne i mbrojmë këto liri sepse i meriton çdokush. Me këto liri, përdoruesit (individualisht dhe kolektivisht) e kontrollojnë programin dhe ato që ky bën për ta. Kur përdoruesit nuk e kontrollojnë programin, e quajmë program “jo @@ -73,11 +60,78 @@ href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> instrument pushteti të padrejtë mbi tjetrin</a>. </p> -<h4> Katër liritë thelbësore</h4> +<p> +“Burimi i hapët” është diçka e ndryshme: ka një filozofi shumë të ndryshme +të bazuar në vlera të tjera. Edhe përkufizimi praktik i tij është i +ndryshëm, por thuajse krejt programet me burim të hapët janë në fakt të +lirë. Dallimin e shpjegojmë te <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> Pse “Burimi i Hapët” +Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</a>. +</p> + +<div class="toc"> +<hr class="no-display" /> +<h3 class="no-display">Tryeza e lëndës</h3> +<ul> + <li><a href="#fs-definition">Përkufizimi i Software-it të Lirë</a> + <ul> + <li><a href="#four-freedoms">Katër liritë thelbësore</a></li> + <li><a href="#selling">Software-i i lirë <em>mund</em> të jetë komercial</a></li> + </ul> + </li> + <li><a href="#clarifying">Qartësim i Vijës Ndarëse Mes të Lirit dhe Jo të +Lirit</a> + <ul> + <li><a href="#run-the-program">Lirinë për ta xhiruar programin si të doni</a></li> + <li><a href="#make-changes">Lirinë për të studiuar kodin burim dhe për të bërë +ndryshime</a></li> + <li><a href="#redistribute">Lirinë për ta rishpërndarë, nëse doni: kushte të +domosdoshme</a></li> + <li><a href="#copyleft">Copyleft</a></li> + <li><a href="#packaging">Rregulla mbi paketimin dhe hollësi shpërndarjesh</a></li> + <li><a href="#exportcontrol">Rregullore eksportimi</a></li> + <li><a href="#legal-details">Konsiderata ligjore</a></li> + <li><a href="#contracts">Licenca me bazë kontrata</a></li> + </ul> + </li> + <li><a href="#in-practice">Përkufizimi i Software-it të Lirë në Praktikë</a> + <ul> + <li><a href="#interpretation">Si i interpretojmë këto kritere</a></li> + <li><a href="#get-help">Merrni ndihmë rreth licencash të lira</a></li> + <li><a href="#terminology">Përdorni fjalët e duhura kur flisni mbi software-in e +lirë</a></li> + </ul> + </li> + <li><a href="#beyond-software">Tej Software-it</a></li> + <li><a href="#History">Historik</a></li> +</ul> +</div> + +<div class="edu-note" id="fsf-licensing" role="complementary"> +<p style="font-size:80%"> +Keni një pyetje rreth licencimesh software-i të lirë që nuk ka përgjigje +këtu? Shihni <a href="http://www.fsf.org/licensing">burime të tjera tonat +mbi licencime</a> dhe, në qoftë e nevojshme, lidhuni me FSF Compliance Lab +te <a href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a>.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> + + +<h3 id="fs-definition">Përkufizimi i Software-it të Lirë</h3> <p> -Një program është software i lirë nëse përdoruesit e programit gëzojnë mbi -të katër liritë thelbësore: <a href="#f1">[1]</a> +Përkufizimi i software-it të lirë përfaqëson kriterin nëse një program +software i caktuar duhet konsideruar software i lirë. Kohë pas kohe, ne e +rishikojmë këtë përkufizim, për ta qartësuar ose për të zgjidhur pyetje dhe +probleme të holla. Për një listë të ndryshimeve që prekin përkufizimin e +software-it të lirë, shihni <a href="#History">ndarjen Historik</a> më +poshtë. +</p> + +<h4 id="four-freedoms">Katër liritë thelbësore</h4> +<p> +Një program është <em>software</em> i lirë nëse përdoruesit e programit +gëzojnë mbi të katër liritë thelbësore: <a href="#f1">[1]</a> </p> <ul class="important"> @@ -89,7 +143,7 @@ për këtë. <li>Lirinë për të rishpërndarë kopje, që kështu të mund t’i vini në ndihmë të tjerëve (liria 2). </li> - <li>Liria për t’u shpërndarë të tjerëve kopje të versioneve tuaja të modifikuara + <li>Liria për t’u shpërndarë të tjerëve kopje të versioneve tuaja të ndryshuara (liria 3). Duke bërë kështu, mund t’i jepni bashkësisë një shans të përfitojë nga ndryshimet tuaja. Hyrja në kodin burim është parakusht për këtë. @@ -97,8 +151,8 @@ këtë. </ul> <p> -Një program është software i lirë nëse u jep përdoruesve në mënyrë të -mjaftueshme krejt këto liri. Përndryshe është jo i lirë. Teksa mund të +Një program është <em>software</em> i lirë nëse u jep përdoruesve në mënyrë +të mjaftueshme krejt këto liri. Përndryshe është jo i lirë. Teksa mund të dallojmë skema të ndryshme shpërndarjeje jo të lirë lidhur me sa thellë s’janë të lira, i konsiderojmë të tëra njësoj joetike.</p> @@ -110,6 +164,9 @@ që përdoruesve do t’u duhet B-ja, kështu që na duhet të gjykojmë nëse q dy, A-ja dhe B-ja janë të lirë. Por nëse kemi në plan ta ndryshojmë A-në që të mos e përdorë B-në, vetëm A-ja na duhet i lirë; mund ta shpërfillim B-në.</p> + +<h4 id="selling">Software-i i lirë <em>mund</em> të jetë komercial</h4> + <p> “Software i lirë” s’do të thotë “jokomercial”. E kundërta, një program i lirë duhet të jetë e mundur të përdoret si komercial, për zhvillim komercial @@ -149,20 +206,14 @@ ngjashme, për t’i ushtruar ato, është thuajse njësoj me mosakordimin e lirive në fjalë, dhe duke e bërë kështu programin jo të lirë. </p> -<p> -Mund të keni paguar para për të pasur kopje të software-it të lirë, ose mund -t’i keni marrë kopjet falas. Por pavarësisht se si i siguruat kopjet tuaja, -gëzoni përherë lirinë për ta kopjuar dhe ndryshuar software-in, madje edhe -për <a href="/philosophy/selling.html">të shitur kopje të tij</a>. -</p> -<h3>Qartësim i vijës ndarëse mes të lirit dhe jo të lirit</h3> +<h3 id="clarifying">Qartësim i Vijës Ndarëse Mes të Lirit dhe Jo të Lirit</h3> <p>Në pjesën e mbetur të këtij artikulli shpjegojmë më saktësisht se deri ku lypset të shtrihen liritë e ndryshme, lidhur me probleme të ndryshme, që një program të jetë i lirë.</p> -<h4>Lirinë për ta xhiruar programin si të doni</h4> +<h4 id="run-the-program">Lirinë për ta xhiruar programin si të doni</h4> <p> Liria për të xhiruar programin nënkupton lirinë për çfarëdo lloj personi apo @@ -189,11 +240,11 @@ mohon përdoruesve lirinë ta xhirojnë programin, ndaj nuk bie ndesh me lirinë dobishmërisë, ngaqë liritë 1 dhe 3 u lejojnë përdoruesve dhe bashkësive të krijojnë dhe shpërndajnë versione të ndryshuara pa kod arbitrar ndotës.</p> -<p>“Sipas dëshirës” përfshin, si mundësi, “aspak” nëse -kjo është ajo që dëshironi. Ndaj s’ka nevojë për një “lirinë për të mos e -xhiruar një program” më vete.</p> +<p>“Sipas dëshirës” përfshin, si mundësi, “aspak” nëse kjo është ajo që +dëshironi. Ndaj s’ka nevojë për një “lirinë për të mos e xhiruar një +program” më vete.</p> -<h4>Lirinë për të studiuar kodin burim dhe për të bërë ndryshime</h4> +<h4 id="make-changes">Lirinë për të studiuar kodin burim dhe për të bërë ndryshime</h4> <p> Që liritë 1 dhe 3 (liria për të bërë ndryshime dhe liria për të botuar @@ -204,20 +255,26 @@ dhe nuk vlen si kod burim. </p> <p> +Kodi burim përcaktohet si forma e parapëlqyer e programit për bërje +ndryshimesh në të. Ndaj, çfarëdo forme që një zhvillues ndryshon për të +zhvilluar programin është kodi burim i versionit të atij zhvilluesi. +</p> + +<p> Liria 1 përfshin lirinë për ta përdorur versionin tuaj të ndryshuar në vend të origjinalit. Nëse programi shpërndahet si pjesë e një produkti të -konceptuar të xhirojë versione të modifikuar të dikujt tjetër, por nuk -pranon të xhirojë tuajt — praktikë e njohur si “tivoizim” ose -“kyçje”, ose (sipas terminologjisë së mbrapshtë të praktikuesve të saj) si -“nisje e sigurt” — liria 1 bëhet një pretendim i zbrazët, në vend se -një realitet praktik. Këta dyorë s’janë software i lirë, edhe pse kodi +konceptuar të xhirojë versione të ndryshuar të dikujt tjetër, por nuk pranon +të xhirojë tuajt — praktikë e njohur si “tivoizim” ose “kyçje”, ose +(sipas terminologjisë së mbrapshtë të praktikuesve të saj) si “nisje e +sigurt” — liria 1 bëhet një pretendim i zbrazët, në vend se një +realitet praktik. Këta dyorë s’janë <em>software</em> i lirë, edhe pse kodi burim prej nga u përpiluan është i lirë. </p> <p> Një rrugë e rëndësishme për të ndryshuar një program është ajo përmes -përzierjes së tij në nënrutina dhe module të passhëm lirisht. Nëse licenca -e programit thotë se nuk mund ta përzieni në një modul ekzistues të +përzierjes në të nënrutina dhe module të passhëm lirisht. Nëse licenca e +programit thotë se nuk mund të përzieni në të një modul ekzistues të licencuar në mënyrë të përshtatshme — për shembull, nëse lyp domosdo që të jeni i zoti i të drejtave të kopjimit të çdo kodi që shtoni — atëherë licenca është shumë kufizuese për t’u cilësuar si e lirë. @@ -233,40 +290,39 @@ lirë. <p> Një rast i veçantë i lirisë 1 është fshirja e kodit të programit, që kështu të mos bëjë asgjë, ose për ta bërë të futë në punë ndonjë program tjetër. -Në këtë mënyrë, liria 1 përfshin “lirinë për të fshirë -programin.” +Në këtë mënyrë, liria 1 përfshin “lirinë për të fshirë programin”. </p> -<h4>Lirinë për ta rishpërndarë, nëse doni: kushte të domosdoshme</h4> +<h4 id="redistribute">Lirinë për ta rishpërndarë, nëse doni: kushte të domosdoshme</h4> <p>Liria për të shpërndarë (liria 2 dhe 3) nënkupton që jeni të lirë të -rishpërndani kopje, me ose pa modifikime, falas ose duke zbatuar një çmim -për shpërndarjen, ndaj <a href="#exportcontrol">kujtdo, kudo</a>. Të jesh i +rishpërndani kopje, me ose pa ndryshime, falas ose duke zbatuar një çmim për +shpërndarjen, ndaj <a href="#exportcontrol">kujtdo, kudo</a>. Të jesh i lirë për të bërë këto do të thotë (mes të tjerash) që nuk ju duhet të kërkoni apo paguani ndonjë leje për të bërë ashtu. </p> <p> -Duhet gjithashtu të gëzoni lirinë për të bërë modifikime dhe përdorur ato +Duhet gjithashtu të gëzoni lirinë për të bërë ndryshime dhe përdorur ato privatisht në punën apo zbavitjen tuaj, pa u dashur as të përmendni diku që ato ekzistojnë. Nëse i bëni publike ndryshimet tuaja, s’duhet t’ju duhet të njoftoni dikë veçanërisht, apo në çfarëdo mënyre të veçantë. </p> <p> -Liria 3 përshkruan lirinë për të hedhur në qarkullim si software të lirë -versionet tuaj të modifikuar. Një licencë e lirë mundet të lejojë +Liria 3 përfshin lirinë për të hedhur në qarkullim si <em>software</em> të +lirë versionet tuaj të ndryshuar. Një licencë e lirë mundet të lejojë gjithashtu rrugë të tjera të hedhjes së tyre në qarkullim; me fjalë të tjera, s’ka pse të jetë medoemos licencë <a -href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a><sup><a -href="#TransNote1">1</a></sup>. Por, një licencë që kërkon që versionet e -modifikuar të jenë jo të lirë , nuk cilësohet licencë e lirë. +href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a><sup><a +href="#TransNote1">1</a></sup>. Por, një licencë e cila kërkon që versionet +e ndryshuar të jenë jo të lirë, nuk kualifikohet si licencë e lirë. </p> <p> Liria për të rishpërndarë kopje duhet të përfshijë formatet dyore apo të ekzekutueshme të programit, si dhe kodin burim, për të dy llojet e -versioneve, të modifikuara ose jo. (Shpërndarja e programeve në formë të +versioneve, të ndryshuar ose jo. (Shpërndarja e programeve në formë të xhirueshme është e domosdoshme për sisteme operativë të lirë të instalueshëm lehtësisht.) Nëse s’ka rrugë për të prodhuar një formë dyore ose të ekzekutueshme për një program të dhënë (ngaqë disa gjuhë nuk e mbulojnë këtë @@ -274,12 +330,12 @@ veçori), s’ka gjë, por duhet të gëzoni lirinë për rishpërndarje formash tilla, nëse gjeni ose zhvilloni një rrugë për t’i krijuar ato. </p> -<h4>Copyleft-i</h4> +<h4 id="copyleft">Copyleft-i</h4> <p> Disa lloje rregullash mbi mënyrën e shpërndarjes së software-it të lirë janë të pranueshme, kur nuk përplasen me liritë qendrore. Për shembull, <a -href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a> (e thënë shumë thjesht) është +href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a> (e thënë shumë thjesht) është rregulli sipas të cilit, kur rishpërndani programin, s’mund të shtoni kufizime për t’u mohuar të tjerëve liritë qendrore. Ky rregull nuk ka përplasje me liritë qendrore; në fakt i mbron ato. @@ -297,14 +353,14 @@ të tjera kategori software-i, shihni <a href="/philosophy/categories.html">Kategori Software-i të Lirë</a>. </p> -<h4>Rregulla mbi paketimin dhe hollësi shpërndarjeje</h4> +<h4 id="packaging">Rregulla mbi paketimin dhe hollësi shpërndarjeje</h4> <p> -Rregullat se si të paketohet një version i modifikuar janë të pranueshme, +Rregullat se si të paketohet një version i ndryshuar janë të pranueshme, nëse nuk e kufizojnë në thelb lirinë tuaj për të hedhur në qarkullim -versione të modifikuara, ose lirinë tuaj për të bërë dhe përdorur privatisht -versione të modifikuar. Ndaj, është e pranueshme që licenca të kërkojë të -ndryshoni emrin e versionit të modifikuar, të hiqni një logo, ose t’i +versione të ndryshuar, ose lirinë tuaj për të bërë dhe përdorur privatisht +versione të ndryshuar. Ndaj, është e pranueshme që licenca të kërkojë të +ndryshoni emrin e versionit të ndryshuar, të hiqni një logo, ose t’i identifikoni ndryshimet si tuajat. Për sa kohë që këto domosdoshmëri s’janë edhe aq të rënda, sa t’ju pengojnë efektivisht të hidhni në qarkullim ndryshimet tuaja, ato janë të pranueshme; jeni duke bërë tashmë ndryshime në @@ -316,7 +372,7 @@ Rregullat sipas të cilave “nëse e bëni versionin tuaj të passhëm në kët mënyrë, duhet ta bëni të passhëm edhe në atë mënyrën tjetër” mund të jenë të pranueshme, me të njëjtat kushte. Shembull i një rregulli të tillë të pranueshëm është ai që thotë se nëse keni shpërndarë një version të -modifikuar dhe zhvilluesi i mëparshëm kërkon një kopje të tij, duhet t’i +ndryshuar dhe zhvilluesi i mëparshëm kërkon një kopje të tij, duhet t’i dërgoni një të tillë. (Kini parasysh që një rregull i tillë ju lë ende mundësinë e zgjedhjes mbi pyetjen ta shpërndani apo jo versionin tuaj.) Janë të pranueshme edhe rregullat që kërkojnë hedhjen në qarkullim për @@ -331,21 +387,20 @@ mund të zëvendësojë origjinalin, kur përdoret nga këta programe të tjerë Kjo lloj domosdoshmërie është e pranueshme vetëm nëse ka ndonjë mundësi të përshtatshme <em>aliasing</em><sup><a href="#TransNote2">2</a></sup> që ju lejon të caktoni emrin origjinal të programit si një alias për versionin e -modifikuar.</p> +ndryshuar.</p> -<h4>Rregulla eksporti</h4> +<h4 id="exportcontrol">Rregulla eksporti</h4> <p> -Ka raste kur <a id="exportcontrol">rregulloret e kontrollit të -eksporteve</a> dhe sanksionet tregtare qeveritare mund ta ngushtojnë lirinë -tuaj për shpërndarje ndërkombëtare kopjesh programesh. Zhvilluesit e -software-it nuk kanë fuqi të eliminojnë apo anashkalojnë këto kufizime, por -ajo që mund dhe duhet të bëjnë është të mos pranojnë imponimin e tyre si -kushte për përdorimin e programit. Në këtë mënyrë, kufizimet nuk do të kenë -ndikim mbi veprimtaritë dhe njerëzit jashtë juridiksionit të atyre -qeverive. Kështu që, licencat e software-it të lirë nuk duhet të kërkojnë -bindje ndaj çfarëdo rregulloresh jotriviale eksporti, si kusht për ushtrimin -e cilësdo prej lirive thelbësore. +Ka raste kur rregulloret e kontrollit të eksporteve dhe sanksionet tregtare +qeveritare mund ta ngushtojnë lirinë tuaj për shpërndarje ndërkombëtare +kopjesh programesh. Zhvilluesit e software-it nuk kanë fuqi të eliminojnë +apo anashkalojnë këto kufizime, por ajo që mund dhe duhet të bëjnë është të +mos pranojnë imponimin e tyre si kushte për përdorimin e programit. Në këtë +mënyrë, kufizimet nuk do të kenë ndikim mbi veprimtaritë dhe njerëzit jashtë +juridiksionit të atyre qeverive. Kështu që, licencat e software-it të lirë +nuk duhet të kërkojnë bindje ndaj çfarëdo rregulloresh jotriviale eksporti, +si kusht për ushtrimin e cilësdo prej lirive thelbësore. </p> <p> @@ -358,7 +413,7 @@ ligjin e eksportit mund ta bëjë domosdoshmërinë jotriviale, duke e bërë kështu jo të lirë software-in. </p> -<h4>Konsiderata ligjore</h4> +<h4 id="legal-details">Konsiderata ligjore</h4> <p> Që këto liri të jenë të njëmendta, ato duhet të jenë përhershme dhe të @@ -372,8 +427,8 @@ i lirë. Një licencë e lirë nuk duhet të kërkojë pajtueshmëri me licencën e një programi jo të lirë. Ndaj, për shembull, nëse një licencë kërkon që të pajtoheni me licencat e “krejt programeve që përdorni”, në rastin e një -përdoruesi që xhiron programe jo të lira do të kërkonte pajtueshmëri me -liccencat e këtyre programeve jo të lira;kjo e bën licencën jo të lirë. +përdoruesi që xhiron programe jo të lira kjo do të kërkonte pajtueshmëri me +licencat e këtyre programeve jo të lira;kjo e bën licencën jo të lirë. </p> <p> @@ -382,7 +437,7 @@ juridiksionit e prek, ose se ku duhen trajtuar mosmarrëveshjet, ose që të dyja. </p> -<h4>Licenca me bazë kontrata</h4> +<h4 id="contracts">Licenca me bazë kontrata</h4> <p> Shumica e licencave të software-it të lirë bazohen në të drejta të kopjimit @@ -405,27 +460,15 @@ cila s’është përmendur këtu si e ligjshme, do të na duhet të mendohemi p të, dhe gjasat janë që do të dalim me përfundimin se është jo e lirë. </p> -<h4>Përdorni fjalët e duhura kur flisni mbi software-in e lirë</h4> - -<p> -Kur flitet rreth software-it të lirë, është mirë të shmangen terma të tillë -si “dhënë falas” ose “falas”, ngaqë këto terma nënkuptojnë se punë këtu -është te çmimi, jo te liria. Disa terma të rëndomtë, të tillë si “pirateri” -trupëzojnë opinione që shpresojmë se nuk do t’i bëni tuajt. Për një -diskutim të këtyre termave, shihni <a -href="/philosophy/words-to-avoid.html">Fjalë Që Duhen Shmangur (ose Përdorur -me Kujdes) Ngaqë Janë Me Spec ose Ngatërruese</a>. Kemi gjithashtu edhe një -listë <a href="/philosophy/fs-translations.html">përkthimesh të përshtatshme -të “free software”</a> në gjuhë të ndryshme. -</p> +<h3 id="in-practice">Përkufizimi i Software-it të Lirë në Praktikë</h3> -<h4>Si i interpretojmë këto kritere</h4> +<h4 id="interpretation">Si i interpretojmë këto kritere</h4> <p> Së fundi, vini re që kritere si ato të pohuara në këtë përkufizim të software-it të lirë kërkojnë përsiatje të kujdesshme për interpretimin e tyre. Për të vendosur nëse licenca e një software-i të caktuar kualifikohet -si licencë software-i të lirë, e gjykojmë duke u bazuar në këto kritere për +si licencë software-i të lirë, gjykojmë duke u bazuar në këto kritere, për të përcaktuar nëse pajtohet me frymën e tyre, si dhe për fjalët e sakta. Nëse një licencë përfshin kufizime të papranueshme, e hedhim poshtë, edhe pse nuk e patëm parashikuar problemin te këto kritere. Ndonjëherë ndonjë @@ -436,7 +479,7 @@ problemi të ri, shpesh i përditësojmë këto kushte për ta bërë më të le shihet pse licenca të caktuara kualifikohen ose jo. </p> -<h4>Merrni ndihmë rreth licencash të lira</h4> +<h4 id="get-help">Merrni ndihmë rreth licencash të lira</h4> <p> Nëse interesoheni se kualifikohet apo jo si licencë software-i të lirë një @@ -461,6 +504,28 @@ ndihmon tonë mund të sigurohet që licenca të jetë vërtet licencë Software të Lirë dhe të shmangë probleme të ndryshme praktike. </p> +<h4 id="terminology">Përdorni fjalët e duhura kur flisni mbi software-in e lirë</h4> + +<p> +Kur flitet rreth software-it të lirë, është mirë të shmangen terma të tillë +si “dhënë falas” ose “falas”, ngaqë këto terma nënkuptojnë se punë këtu +është te çmimi, jo te liria. Disa terma të rëndomtë, të tillë si “pirateri” +trupëzojnë opinione që shpresojmë se nuk do t’i bëni tuajt. Për një +diskutim të këtyre termave, shihni <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">Fjalë Që Duhen Shmangur (ose Përdorur +me Kujdes) Ngaqë Janë Me Spec ose Ngatërruese</a>. Kemi gjithashtu edhe një +listë <a href="/philosophy/fs-translations.html">përkthimesh të përshtatshme +të “free software”</a> në gjuhë të ndryshme. +</p> + +<p id="open-source"> +Një grup tjetër përdor termin “burim i hapët” për të nënkuptuar diçka të +afërt (por jo identike) me “software-in e lirë”. Ne parapëlqejmë termin +“software i lirë”, ngaqë pasi të dëgjoni se i referohet lirisë, dhe jo +çmimit, ju sjell në mendje lirinë. Fjala “i hapët” nuk i referohet kurrë +lirisë. +</p> + <h3 id="beyond-software">Tej Software-it</h3> <p> @@ -473,7 +538,7 @@ doracakët janë në fakt pjesë e software-it. Të njëjtët argumente vlejnë për lloje të tjera veprash të përdorimit praktik — domethënë, për vepra që trupëzojnë dije të dobishme, fjala vjen, vepra edukative apo vepra referimi. <a -href="http://wikipedia.org">Wikipedia</a> është shembulli më i mirënjohur. +href="https://wikipedia.org">Wikipedia</a> është shembulli më i mirënjohur. </p> <p> @@ -483,18 +548,6 @@ href="http://freedomdefined.org/"> veprash kulturore të lira</a> i zbatueshëm mbi çfarëdo lloji veprash. </p> -<h3 id="open-source">Burim i Hapur?</h3> - -<p> -Një grup tjetër përdor termin “burim i hapët” për të nënkuptuar diçka të -afërt (por jo identike) me “software-in e lirë”. Ne parapëlqejmë termin -“software i lirë”, ngaqë pasi të dëgjoni si i referohet lirisë, dhe jo -çmimit, ju sjell në mendje lirinë. Fjala “i hapët” <a -href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nuk i referohet kurrë -lirisë</a>. -</p> -</div> - <h3 id="History">Historik</h3> <p>Përkufizimin e Software-it të Lirë e rishikojmë herë pas here. Ja një listë @@ -504,149 +557,149 @@ ndryshuar.</p> <ul> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.168&r2=1.169">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.168&r2=1.169">Versioni 1.169</a>: Shpjegim më qartë pse katër liritë duhet të zbatohen mbi veprimtari komerciale. Shpjegim pse katër liritë nënkuptojnë lirinë për të mos e xhiruar programin dhe lirinë për ta fshirë, që të mos duhet për t’i pohuar si domosdoshmëri më vete.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.164&r2=1.165">Version -1.165</a>: Qartëso se bezdisjet arbitrare në kod nuk mohojnë lirinë 0, dhe +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.164&r2=1.165">Versioni +1.165</a>: Qartësim se bezdisjet arbitrare në kod nuk mohojnë lirinë 0, dhe se liritë 1 dhe 3 bëjnë të mundur që përdoruesit t’i heqin ato.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.152&r2=1.153">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.152&r2=1.153">Versioni 1.153</a>:Qartësim se liria për të xhiruar programin do të thotë se asgjë s’mund t’ju ndalojë për ta bërë të xhirojë.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.140&r2=1.141">Version -1.141</a>: Qartëson se cili kod lypset të jetë i lirë.</li> +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.140&r2=1.141">Versioni +1.141</a>: Qartësim se cili kod lypset të jetë i lirë.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.134&r2=1.135">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.134&r2=1.135">Versioni 1.135</a>: Të thuhet çdo herë që liria 0 është liria për të xhiruar programin si të doni.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.133&r2=1.134">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.133&r2=1.134">Versioni 1.134</a>: Liria 0 s’ka lidhje me funksionin e programit.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.130&r2=1.131">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.130&r2=1.131">Versioni 1.131</a>: Një licencë e lirë s’duhet të kërkojë pajtueshmëri me një licencë jo të lirë të një programi tjetër.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.128&r2=1.129">Version -1.129</a>: Pohohet shprehimisht se lejohet zgjedhja e ligjit dhe zgjedhja e +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.128&r2=1.129">Versioni +1.129</a>: Pohim shprehimisht se lejohet zgjedhja e ligjit dhe zgjedhja e specifikimeve të forumit. (Ky ka qenë përherë rregulli ynë.)</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.121&r2=1.122">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.121&r2=1.122">Versioni 1.122</a>: Një domosdoshmëri nga kontrolle eksportesh është vërtet problem nëse kërkesa s’është triviale; përndryshe është vetëm një problem potencial.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.117&r2=1.118">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.117&r2=1.118">Versioni 1.118</a>: Qartësim: problemi janë kufizimet mbi të drejtën tuaj për të -modifikuar, jo mbi çfarë modifikimesh keni bërë. Dhe modifikimet nuk -kufizohen te “përmirësime”</li> +ndryshuar, jo mbi çfarë ndryshimesh keni bërë. Dhe ndryshimet nuk kufizohen +te “përmirësime”</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.110&r2=1.111">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.110&r2=1.111">Versioni 1.111</a>: Qartësim i 1.77 duke thënë se të papranueshme janë vetëm -<em>kufizimet</em> me prapaverpim. Mbajtësit e të drejtave të kopjimit +<em>kufizimet</em> me prapaveprim. Mbajtësit e të drejtave të kopjimit munden përherë të akordojnë <em>leje</em> shtesë për përdorimin e veprës duke e hedhur veprën në qarkullim paralelisht në një mënyrë tjetër.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.104&r2=1.105">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.104&r2=1.105">Versioni 1.105</a>: Pasqyrim, te pohimi i shkurtër i lirisë 1, i idesë (tashmë të pohuar në versionin 1.80) se përfshin përdorimin përnjëmend të versionit tuaj të ndryshuar për punët tuaja në kompjuter.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.91&r2=1.92">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.91&r2=1.92">Versioni 1.92</a>: Sqarim se kodi i errësuar s’kualifikohet si kod burim.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.89&r2=1.90">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.89&r2=1.90">Versioni 1.90</a>: Sqarim se liria 3 nënkupton të drejtën për të shpërndarë kopje të -versionit tuaj të modifikuar ose të përmirësuar, jo ndonjë të drejtë për të +versionit tuaj të ndryshuar ose të përmirësuar, jo ndonjë të drejtë për të marrë pjesë në projektin e dikujt tjetër.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.88&r2=1.89">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.88&r2=1.89">Versioni 1.89</a>: Liria 3 përfshin të drejtë për të hedhur në qarkullim si software -i lirë të versioneve të modifikuara.</li> +i lirë të versioneve të ndryshuara.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.79&r2=1.80">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.79&r2=1.80">Versioni 1.80</a>: Liria 1 duhet të jetë praktike, jo teorike; thënë ndryshe, jo tivo-izim.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.76&r2=1.77">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.76&r2=1.77">Versioni 1.77</a>: Sqarim se krejt ndryshimet me prapaveprim te licenca janë të papranueshme, edhe pse s’përshkruhet si një zëvendësim i plotë.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.73&r2=1.74">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.73&r2=1.74">Versioni 1.74</a>: Katër sqarime pikash jo aq eksplicite sa duhet, ose pohuar diku, por pa u pasqyruar kudo: <ul> -<li>"Përmirësime" s’do të thotë që licenca mund të kufizojë në thelb çfarë -versionesh të modifikuara mund të hidhni në qarkullim. Liria 3 përfshin -shpërndarjen e versioneve të modifikuar, jo thjesht të ndryshimeve.</li> +<li>“Përmirësime” s’do të thotë që licenca mund të kufizojë në thelb çfarë lloje +versionesh të ndryshuara mund të hidhni në qarkullim. Liria 3 përfshin +shpërndarjen e versioneve të ndryshuar, jo thjesht të ndryshimeve.</li> <li>E drejta për të përzierë module ekzistues iu referohet atyre që janë të licencuar në mënyrë të përshtatshme.</li> -<li>Poho shprehimisht përfundimin e pikës mbi kontrolle eksporti.</li> +<li>Pohim shprehimisht përfundimin e pikës mbi kontrolle eksporti.</li> <li>Imponimi i një ndryshimi licence përbën shfuqizim të licencës së vjetër.</li> </ul> </li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.56&r2=1.57">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.56&r2=1.57">Version 1.57</a>: Shtim i ndarjes “Tej Software-it”.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.45&r2=1.46">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.45&r2=1.46">Versioni 1.46</a>: Sqarim se cili synim është domethënës te liria për ta xhiruar programin për çfarëdo qëllimi.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.40&r2=1.41">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.40&r2=1.41">Versioni 1.41</a>: Qartësim i shprehjes rreth licencash me bazë kontrata.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.39&r2=1.40">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.39&r2=1.40">Versioni 1.40</a>: Shpjegim se një licencë e lirë duhet t’ju lejojë përdorimin e -tjetër software të lirë të gatshëm për të krijuar modifikimet tuaja.</li> +tjetër software-i të lirë të passhëm, për të krijuar ndryshimet tuaja.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.38&r2=1.39">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.38&r2=1.39">Versioni 1.39</a>: Të vihet re se është e pranueshme për një licencë të kërkojë të jepni burimin për versione të software-it që kaloni në përdorim publik.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.30&r2=1.31">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.30&r2=1.31">Versioni 1.31</a>: Të vihet re se është e pranueshme për një licencë të kërkojë të identifikoni veten si autor i ndryshimeve. Të tjera qartësime të vockla nëpër tekst.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.22&r2=1.23">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.22&r2=1.23">Versioni 1.23</a>: Trajton probleme të mundshme të lidhura me licenca të bazuara në kontrata.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.15&r2=1.16">Version -1.16</a>: Shpjegohet pse shpërndarja e dyorëve është e rëndësishme.</li> +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.15&r2=1.16">Versioni +1.16</a>: Shpjegim pse shpërndarja e dyorëve është e rëndësishme.</li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.10&r2=1.11">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.10&r2=1.11">Versioni 1.11</a>: Të vihet re që një licencë e lirë mund të lypë që t’u dërgoni autorëve të mëparshëm një kopje të versioneve që shpërndani, nëse jua kërkojnë.</li> @@ -658,10 +711,11 @@ të tjera në këtë faqe që nuk prekin përkufizimin ose interpretime të tij. Për shembull, lista nuk përfshin ndryshimet te anësoret, formatimi, drejtshkrimi, shenjat e pikësimit, apo pjesë të tjera të kësaj faqeje. Listën e plotë të ndryshimeve te faqja mund ta shqyrtoni përmes <a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&view=log">ndërfaqes +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&view=log">ndërfaqe cvsweb</a>.</p> +<div class="column-limit"></div> -<h3 style="font-size:1em">Poshtëshënim</h3> +<h3 class="footnote">Poshtëshënim</h3> <ol> <li id="f1">Arsyeja pse numërohen si 0, 1, 2 dhe 3 ka të bëjë me historinë. Aty rreth 1990-s kish tre liri, të numërtuara 1, 2 dhe 3. Mandej kuptuam se liria për @@ -669,6 +723,7 @@ ta xhiruar programin lypsej të përmendej shprehimisht. Ishte e qartë se qe më elementare se tre të tjerat, ndaj duhet t’u paraprinte atyre. Në vend që të rinumërtonim të tjerat, e bëmë liria 0.</li> </ol> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -678,7 +733,7 @@ të rinumërtonim të tjerat, e bëmë liria 0.</li> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -699,7 +754,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -729,8 +784,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1996, 2002, 2004-2007, 2009-2019, 2021 Free -Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1996-2002, 2004-2019, 2021, 2022 Free Software +Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -745,7 +800,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2021/04/01 10:01:55 $ +$Date: 2022/07/20 11:08:23 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/freedom-or-power.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/freedom-or-power.html index 0635eca..4194f04 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/freedom-or-power.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/freedom-or-power.html @@ -1,10 +1,17 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-power.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Liri Apo Pushtet? - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +.epigraph { margin: 2em 0 2em 15%; color: #444; } +--> +</style> <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, e përgjithshme, publik, licencë, gpl, general public license, liri, software, pushtet, të drejta" /> <meta http-equiv="Description" content="Në këtë sprovë, Liri apo Pushtet?, Bradley M. Kuhn dhe Richard M. Stallman @@ -14,16 +21,17 @@ që shkruani." /> <!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-power.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Liri apo Pushtet?</h2> -<p> -nga <strong>Bradley M. Kuhn</strong> dhe <strong>Richard -M. Stallman</strong></p> +<address class="byline">nga Bradley M. Kuhn dhe Richard M. Stallman</address> -<blockquote> +<blockquote class="epigraph"> <p>Dashuria për liri është dashuri për të tjerët; dashuria për pushtet është -dashuri për veten.<br /> --- William Hazlitt</p> +dashuri për veten. —<i>William Hazlitt</i></p> </blockquote> <p> @@ -83,11 +91,12 @@ do të thotë liri.</p> <p> Diskutimet mbi të drejtat dhe rregullat për software-in shpesh janë përqendruar vetëm te interesat e programuesve. Pak vetë në botë programojnë -rregullisht, dhe më pak akoma janë pronarë biznesesh software-i. Por krejt -bota e zhvilluar sot ka nevojë dhe përdor software, kështu që zhvilluesit e -software-it tani kontrollojnë se si ajo rron, vepron, komunikon, dhe -dëfren. Çështjet etike dhe politike nuk trajtohen nga slogani “liri -zgjedhjeje (vetëm për zhvilluesit).”</p> +rregullisht, dhe më pak akoma janë pronarë biznesesh software-i pronësor. +Por shumica e njerëzimit sot përdor kompjutera (në veçanti, telefona të +mençur) dhe përdor pra <em>software</em>, kështu që zhvilluesit e +software-it tani kontrollojnë se si ai rron, vepron, komunikon, dhe dëfren. +Çështjet etike dhe politike nuk trajtohen nga slogani “liri zgjedhjeje +(vetëm për zhvilluesit)”.</p> <p> Nëse “kush ka kodin, bën ligjin,” <a href="#f1">(1)</a> atëherë @@ -99,11 +108,11 @@ qëllimi i software-i të lirë është dhënia juve e atij kontrolli.</p> <p> Ne besojmë se ju duhet të vendosni ç’të bëni me software-in që përdorni; por, kjo s’është ajo që thotë ligji sot. Ligji i sotëm i të drejtave të -kopjimit na vendos raport pushteti mbi përdoruesit e kodit tonë, na pëlqen -apo jo neve. Përgjigja etike ndaj kësaj gjendjeje është të shpallet liria -për çdo përdorues, ashtu si Karta e të Drejtave u mendua ta ushtronte +kopjimit na vendos në pozicion pushteti mbi përdoruesit e kodit tonë, na +pëlqen apo jo neve. Përgjigja etike ndaj kësaj gjendjeje është të shpallet +liria për çdo përdorues, ashtu si Karta e të Drejtave u mendua ta ushtronte pushtetin qeveritar duke garantuar liritë e çdo shtetasi. Për këtë është -licenca <a href="/copyleft/copyleft.html">GNU General Public License</a>: ju +licenca <a href="/licenses/copyleft.html">GNU General Public License</a>: ju vë juve në kontroll të përdorimit që i bëni software-it, teksa <a href="/philosophy/why-copyleft.html">ju mbron nga të tjerët</a> që do të donin të merrnin kontrollin e vendimeve tuaja.</p> @@ -114,18 +123,20 @@ ligjin, dhe ta ndjejnë se lirinë e meritojnë edhe ata, do të shohin rëndësinë e lirive të cilat mbrojmë, ashtu si gjithnjë e më shumë përdorues kanë arritur të çmojnë vlerën praktike të software-it të lirë që zhvillojmë.</p> -<h4>Poshtëshënime</h4> - -<a id="f1"></a> William J. Mitchell, <em>City of Bits: Space, Place, and the -Infobahn </em> (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995), f. 111, siç citohet nga -Lawrence Lessig tek <em>Kod dhe Ligje të Tjera të Kiberhapësirës, Version -2.0</em> (New York, NY: Basic Books, 2006), p. 5. - -<hr /> -<blockquote id="fsfs"><p>Kjo sprovë është botuar te <a -href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software +<h3 class="footnote">Poshtëshënim</h3> +<ol> +<li id="f1">William J. Mitchell, <cite>City of Bits: Space, Place, and the Infobahn +</cite> (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995), f. 111, siç citohet nga +Lawrence Lessig tek <cite>Kod dhe Ligje të Tjera të Kiberhapësirës, Version +2.0</cite> (New York, NY: Basic Books, 2006), p. 5.</li> +</ol> + +<hr class="no-display" /> +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard -M. Stallman-it</cite></a>.</p></blockquote> +M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -135,7 +146,7 @@ M. Stallman-it</cite></a>.</p></blockquote> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -156,7 +167,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -170,7 +181,23 @@ web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për përkthimet</a>.</p> </div> -<p>Të drejta kopjimi © 2001, 2009, 2020 Bradley M. Kuhn dhe Richard +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2001, 2009, 2021 Bradley M. Kuhn dhe Richard M. Stallman</p> <p>Lejohet kopjimi fjalë për fjalë dhe shpërndarja e krejt këtij artikulli, me @@ -185,11 +212,12 @@ M. Stallman</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/11/01 12:01:43 $ +$Date: 2021/10/01 17:39:49 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-breadcrumb.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-breadcrumb.html new file mode 100644 index 0000000..18a355d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-breadcrumb.html @@ -0,0 +1,23 @@ +<div class="breadcrumb" role="navigation"> +<!--#set var='LINK' + value='<a href="/">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' --><img src="/graphics/icons/home.png" height="26" width="26" + alt="GNU Home" title="GNU Home" /><span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#set var='LINK' + value='<a href="/gnu/gnu.html#content">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->About GNU<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /gnu-history/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/gnu/gnu.html#gnu-history">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->GNU history<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /gnulinux/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/gnu/gnu.html#gnulinux">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->GNU & Linux<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /gnu-structure/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/gnu/gnu.html#gnu-structure">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->GNU structure<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span><!--#endif +--></div> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-history.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-history.html index 5144cf6..aa8fc05 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-history.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-history.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-history.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.84 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Përmbledhje e Sistemit GNU - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> @@ -10,25 +13,29 @@ Historik" /> <!--#include virtual="/gnu/po/gnu-history.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Përmbledhje e Sistemit GNU</h2> +<div class="thin"></div> <p> Sistemi operativ GNU është një sistem <em>software</em>-i i plotë dhe i -lirë, i përputhshëm me Unix-in. GNU do të thotë “GNU’s Not -Unix”. Shqiptohet si <a href="/gnu/pronunciation.html">një rrokje e -vetme me një g të dëgjueshme</a>. <a -href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> dha <a -href="/gnu/initial-announcement.html">Njoftimin Fillestar</a> të Projektit -GNU më Shtator 1983. Një version më i gjatë, i quajtur <a -href="/gnu/manifesto.html">GNU Manifesto</a> u botua në Mars 1985. Është -përkthyer në disa <a href="/gnu/manifesto.html#translations">gjuhë të -tjera</a>.</p> +lirë, i përputhshëm me Unix-in. GNU do të thotë “GNU’s Not +Unix”. Shqiptohet si <a href="/gnu/pronunciation.html">një rrokje e vetme me +një <i>g</i> të dëgjueshme</a>. <a href="https://www.stallman.org/">Richard +Stallman</a> bëri <a href="/gnu/initial-announcement.html">Njoftimin +Fillestar</a> të Projektit GNU në shtator të 1983-shit. Një version më i +gjatë, i quajtur <a href="/gnu/manifesto.html">GNU Manifesto</a> u botua në +mars të 1985-s. Është përkthyer në disa <a +href="/gnu/manifesto.html#translations">gjuhë të tjera</a>.</p> <p> -Emri i “GNU”-së u zgjodh sepse plotësonte disa kushte; së pari, -qe shkurtim për “GNU’s Not Unix”, së dyti, ngaqë qe fjalë e -njëmendtë, dhe së treti, është e lezetshme ta thuash (or <a -href="http://www.poppyfields.net/poppy/songs/gnu.html">Këndojeni</a>).</p> +Emri “GNU” u zgjodh sepse plotësonte disa kushte; së pari, qe akronim +ripërsëritës për “GNU’s Not Unix”, së dyti, ngaqë qe fjalë e njëmendtë dhe +së treti, është e lezetshme ta thuash (ose <a +href="http://www.poppyfields.net/poppy/songs/gnu.html">ta këndosh</a>).</p> <p> Fjala “i lirë” te “software i lirë” ka të bëjë me <a @@ -44,12 +51,11 @@ ndihmuar kështu në krijimin e një bashkësie. (Nëse rishpërndani shpërnguljes së një kopjeje të tij, ose mund t’i jepni falas kopjet.)</p> <p> -Projekti për zhvillimin e sistemit GNU quhet “Projekti GNU”. -Projekti GNU u konceptua më 1983 si një rrugë për të risjellë frymën e -bashkëpunimit që mbizotëronte në bashkësinë e shkencave kompjuterike në -fillimet e veta—për ta bërë sërish të mundur bashkëpunimin, duke hequr -pengesat e vëna ndaj tij me detyrim nga pronarët e <em>software</em>-it -pronësor.</p> +Projekti për zhvillimin e sistemit GNU quhet “Projekti GNU”. Projekti GNU u +konceptua më 1983-shin si një rrugë për të risjellë frymën e bashkëpunimit, +e cila mbizotëronte në bashkësinë e shkencave kompjuterike në fillimet e +veta - për ta bërë sërish të mundur bashkëpunimin, duke hequr pengesat e +vëna ndaj tij me detyrim nga pronarët e <em>software</em>-it pronësor.</p> <p> Më 1971, kur Richard Stallman filloi karrierën e vet në MIT, punoi në një @@ -80,41 +86,42 @@ hidheshin nga Unix në GNU.</p> <p> Një sistem operativ i ngjashëm me Unix-in përfshin kernelin, përpiluesit, përpunuesit, formatuesit e teksteve, <em>software</em> poste, ndërfaqe -grafike, librari, lojëra dhe mjaft gjëra të tjera. Ndaj, shkrimi i një -sistemi të plotë operativ është punë shumë e madhe. Ia filluam më Janar -1984. <a href="http://fsf.org/"> Free Software Foundation</a> u themelua në -Tetor 1985, fillimisht për të mbledhur fonde për zhvillimin e GNU-së.</p> - -<p>Aty nga 1990, ose i kishim siguruar, ose i kishim shkruar krejt përbërësit -kryesorë, hiq një—kernelin. Ndërkohë, Linux, një kernel i ngjashëm me -ata Unix, po zhvillohej nga Linus Torvalds më 1991 dhe u shndërrua në +grafike, biblioteka, lojëra dhe mjaft gjëra të tjera. Ndaj, shkrimi i një +sistemi të plotë operativ është punë shumë e madhe. Ia filluam më janar të +1984-s. <a href="https://fsf.org/"> Free Software Foundation</a> u themelua +në tetor 1985, fillimisht për të mbledhur fonde për zhvillimin e GNU-së.</p> + +<p>Aty nga 1990-a, ose i kishim siguruar, ose i kishim shkruar krejt përbërësit +kryesorë, hiq një - kernelin. Ndërkohë, Linux, një kernel i ngjashëm me ata +Unix, po zhvillohej nga Linus Torvalds më 1991 dhe u shndërrua në <em>software</em> të lirë më 1992. Ndërthurja e Linux-it me sistemin thuajse të plotë GNU solli një sistem operativ të plotë: sistemin GNU/Linux. Sipas vlerësimesh, sistemet GNU/Linux përdoren nga dhjetëra milionë vetë sot, zakonisht në formë <a href="/distros/distros.html">shpërndarjesh GNU/Linux</a>. Versioni kryesor -i Linux-it tani përmban “bulëza” <em>firmware</em> jo të lirë ; -aktivistët e <em>software</em>-it të lirë tani administrojnë një version të -modifikuar të Linux-it, të quajtur <a -href="http://directory.fsf.org/project/linux"> Linux-libre</a>.</p> +i Linux-it tani përmban “bloobs”; <em>firmware</em> jo të lirë ; aktivistët +e <em>software</em>-it të lirë tani mirëmbajnë një version të lirë, të +ndryshuar të Linux-it, të quajtur <a +href="https://directory.fsf.org/wiki/Linux-libre"> Linux-libre</a>.</p> <p> Megjithatë, Projekti GNU nuk kufizohet me thelbin e sistemit operativ. Synimi ynë është të ofrojmë një spektër të plotë <em>software</em>-i, për çfarëdo që duan të bëjnë një shumicë përdoruesish. Këtu përfshihen -<em>software</em> aplikacione. Shihni <a href="/directory">Listën e -Software-it të Lirë</a> për një katalog programesh aplikacione -<em>software</em>-i të lirë.</p> +<em>software</em> aplikacione. Për një katalog programesh aplikacione +<em>software</em>-i të lirë, shihni <a +href="https://directory.fsf.org/wiki/Main_Page">Listën e Software-it të +Lirë</a> .</p> <p> Duam gjithashtu të ofrojmë <em>software</em> për përdorues që nuk janë ekspertë kompjuteri. Ndaj edhe kemi zhvilluar <a -href="http://www.gnome.org/">desktopin grafik (të quajtur GNOME)</a> si +href="https://www.gnome.org/">desktopin grafik (të quajtur GNOME)</a> si ndihmë për fillestarët në përdorimin e sistemit GNU.</p> <p>Duam gjithashtu të ofrojmë lojëra dhe gjëra të tjera për kalimin e kohës së lirë. Ka tashmë plot <a -href="http://directory.fsf.org/wiki/Category/Game">lojëra të lira</a>.</p> +href="https://directory.fsf.org/wiki/Category/Game">lojëra të lira</a>.</p> <p> Sa larg mund të shkojë <em>software</em>-i i lirë? Nuk ka kufij, hiq rastin @@ -123,7 +130,7 @@ sistemi i patentave e ndalon <em>software</em>-in e lirë</a> krejtësisht. Synimi përfundimtar është të ofrohet <em>software</em> i lirë që të kryejë në kompjuter krejt llojet e punëve që duan të kryejnë përdoruesit—dhe për ta bërë kështu <em>software</em>-in pronësor diçka të së kaluarës.</p> - +</div> <div class="translators-notes"> @@ -133,7 +140,7 @@ për ta bërë kështu <em>software</em>-in pronësor diçka të së kaluarës.< <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -154,7 +161,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -184,8 +191,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2005, -2007, 2009, 2012, 2014, 2017 Free Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1996, 1997, 2003, 2005, 2008, 2012, 2017, 2021 Free +Software Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -200,11 +207,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2017/11/20 14:00:02 $ +$Date: 2021/12/01 18:59:43 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html index 44199b6..14bef0f 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html @@ -1,28 +1,34 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-linux-faq.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.91 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnulinux" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>PBR mbi GNU/Linux - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>PBR mbi GNU/Linux-in, nga Richard Stallman</h2> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>PBR mbi GNU/Linux-in</h2> -<div class="announcement"> - <blockquote><p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështjeje, mund të lexoni gjithashtu -faqen tonë mbi <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin -GNU</a>, faqen tonë <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a> dhe -faqen tonë mbi <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të -GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.</p></blockquote> -</div> +<address class="byline">nga Richard Stallman</address> +<div class="introduction"> <p> Kur njerëzit shohin se ne përdorim dhe këshillojmë emrin GNU/Linux për një sistem që mjaft të tjerë thjesht e quajnë “Linux”, atyre u lindin shumë -pyetje. Ja pyetjet e bëra rëndom, dhe përgjigjet tona.</p> +pyetje. Ja pyetjet e bëra rëndom, si dhe përgjigjet tona.</p> +</div> +<div class="toc"> +<hr class="no-display" /> +<h3 class="no-display">Tryeza e Lëndës</h3> <ul> <li><a href="#why">Pse e quani sistemin që përdorim GNU/Linux dhe jo Linux?</a></li> @@ -101,10 +107,10 @@ Stallman” çdo herë. Pse ju na kërkoni të themi <li><a href="#justgnu">Meqë Linux-i është kontribut dytësor, a nuk do të ishte kundër fakteve që sistemi të quhej thjesht “GNU”?</a></li> -<li><a href="#trademarkfee">Do të më duhet të paguaj ndonjë shumë po qe se -përdor “Linux” në emrin e një produkti, dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them -“GNU/Linux”. A është gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të kursej -pagesën?</a></li> +<li><a href="#trademarkfee">Do të më duhet të paguaj ndonjë tarifë, po qe se +përdor “Linux” në emrin e një produkti dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them +“GNU/Linux”. A është gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që t’i shpëtoj +tarifës?</a></li> <li><a href="#many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft projekte të tjerë; në ta përfshihen TeX, X11, Apache, Perl, dhe mjaft @@ -129,6 +135,8 @@ GNU/Red Hat/Novell/Linux?</a></li> <li><a href="#whyslash">Pse e shkruani “GNU/Linux” në vend se “GNU Linux”?</a></li> +<li><a href="#linuxlibre">A ka GNU-ja versionin e vet të Linux-it, kernelin?</a></li> + <li><a href="#pronounce">Si shqiptohet emri “GNU/Linux”?</a></li> <li><a href="#whynoslash">Pse e shkruani “GNU Emacs” dhe jo @@ -136,9 +144,9 @@ GNU/Red Hat/Novell/Linux?</a></li> <li><a href="#whyorder">Pse “GNU/Linux” dhe jo “Linux/GNU”?</a></li> -<li><a href="#distronames0">Aksh shpërndarje zhvilluesit e quajnë “Aksh Linux”, -por kjo nuk tregon asgjë mbi çka përbëhet sistemi. Pse të mos e quajnë si -të duan?</a></li> +<li><a href="#distronames0">Zhvilluesit e shpërndarjes time e quajnë “Aksh +Linux”, por kjo s’tregon asgjë mbi çka përbëhet sistemi. Pse të mos e +quajnë si të duan?</a></li> <li><a href="#distronames">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; a nuk duket që është vërtet Linux?</a></li> @@ -243,8 +251,8 @@ tani?</a></li> <li><a href="#contradict">Mos do të ishte më mirë të mos i dilnit kundër asaj çka shumë vetë e besojnë?</a></li> -<li><a href="#somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a e bën kjo të -saktë?</a></li> +<li><a href="#somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a s’e bën kjo të +drejtë?</a></li> <li><a href="#knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin shumica e përdoruesve?</a></li> @@ -254,6 +262,17 @@ apo se kush po fiton, jo rreth argumenteve të drejtë apo të gabuar. A nuk mund ta përthithni mbështetjen e tyre përmes një rruge tjetër?</a></li> </ul> +</div> + +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështjeje, mund të lexoni gjithashtu +faqen tonë mbi <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin +GNU</a>, faqen tonë mbi <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a> +dhe faqen tonë mbi <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të GNU-së Që Nuk +Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> <dl> @@ -295,10 +314,13 @@ publiku të pranojë rëndësinë praktike të këtyre idealeve</a>.</p> <dt id="what">Cila është marrëdhënia e vërtetë mes GNU-së dhe Linux-it? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#what">#what</a>)</span></dt> -<dd>Sistemi operativ GNU dhe kerneli Linux janë projekte software të ndarë nga +<dd> +<p> +Sistemi operativ GNU dhe kerneli Linux janë projekte software të ndarë nga njëri-tjetri, që plotësojnë punën e njëri-tjetrit. Zakonisht gjenden të paketuar në një <a href="/distros/distros.html">shpërndarje GNU/Linux</a>, -dhe përdoren së bashku.</dd> +dhe përdoren së bashku.</p> +</dd> <dt id="howerror">Si ndodhi që shumica e njerëzve e quan sistemin “Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt> @@ -313,7 +335,7 @@ pse ai emër s’i shkonte për shtat asaj çka kishin. Na u deshën disa vjet të kuptonim se ku qe problemi këtu dhe t’u kërkonim njerëzve ta ndreqnin këtë praktikë. Në atë kohë, ngatërrimi pat filluar duke qenë më para.</p> <p> -Shumica e njerëzve që e quan sistemin “Linux” s’kanë dëgjuar kurrë pse kjo +Shumica e njerëzve që e quajnë sistemin “Linux” s’kanë dëgjuar kurrë pse kjo s’është gjëja e saktë. Panë të tjerë që e përdornin këtë emër dhe e morën të mirëqenë që duhej të ishte i saktë. Emri “Linux” përhap gjithashtu një pamje të rreme mbi origjinën e sistemit, ngaqë njerëzit priren të @@ -335,7 +357,7 @@ veçan kernelit, duhet ta quani “Linux”, me emrin që i zgjodhi programuesi. Kur njerëzit e quajnë krejt sistemin “Linux”, në fakt quajnë tërë sistemin me emrin e kernelit. Kjo shkakton shumë lloje ngatërrimi, ngaqë vetëm ekspertët mund të tregojnë nëse një pohim ka të bëjë me kernelin -apo me krejt sistemin. Duke e quajtur krejt sistemin “GNU/Linux”, dhe +apo me krejt sistemin. Duke e quajtur krejt sistemin “GNU/Linux” dhe kernelin “Linux”, shmangni dykuptimësinë.</p> </dd> @@ -384,51 +406,52 @@ software-in e lirë si çështje shoqërore dhe etike dhe e konsiderojnë software-in pronësor një problem shoqëror (mbështetësit e lëvizjes për <em>software</em> të lirë), dhe ata që përmendin vetëm përfitimet praktike dhe e paraqesin software-in e lirë vetëm si model të efektshëm zhvillimi -(lëvizja për burim të hapur).</p> +(lëvizja për burim të hapët).</p> <p> Ky mospajtim nuk është thjesht punë emrash—është punë ndarjeje për hir të vlerave bazë. Është thelbësore për bashkësinë ta shohë dhe të mendohet rreth këtij mospajtimi. Emrat “ <em>software</em> i lirë” dhe “burim i -hapur” janë simbolet e dy kampeve. Shihni <a +hapët” janë simbolet e dy kampeve. Shihni <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Pse Burimi i Hapur nuk e rrok thelbin e Software-it të Lirë</a>.</p> <p> Mospajtimi mbi vlerat shkon pjesërisht në një vijë me vëmendjen që njerëzit i kushtojnë rolit të Projektit GNU te bashkësia jonë. Njerëzit që çmojnë -lirinë ka më shumë të ngjarë ta quajnë sistemin “GNU/Linux”, dhe njerëzit që -mësojnë se sistemi është “GNU/Linux” ka më tepër gjasa t’i kushtojnë +lirinë, ka më shumë të ngjarë ta quajnë sistemin “GNU/Linux” dhe njerëzit që +mësojnë se sistemi është “GNU/Linux”, ka më tepër gjasa t’i kushtojnë vëmendje argumenteve tanë filozofikë mbi lirinë dhe bashkësinë (çka shpjegon pse zgjedhja e emrave të sistemit shpie në një ndryshim të njëmendtë për shoqërinë). Sidoqoftë, mospajtimi ndoshta do të ekzistonte edhe nëse gjithkush do ta dinte origjinën e njëmendtë të sistemit dhe emrin e tij të -saktë, ngaqë problemi është i njëmendtë. Mund të tretet vetëm nëse ne që -çmojmë lirinë, bindim gjithsecilin (çka nuk do të jetë e lehtë), ose na -mundin plotësisht (le të shpresojmë se jo).</p> +saktë, ngaqë problemi është i njëmendtë. Ky problem mund të reshtë vetëm +nëse ne që çmojmë lirinë, bindim gjithkënd (çka s’do të jetë e lehtë), ose +na mundin plotësisht (le të shpresojmë se jo).</p> </dd> <dt id="freespeech">A nuk e përkrah projekti GNU të drejtën e fjalës së lirë të dikujt që ta quajë sistemin me çfarëdo emri që ai zgjedh? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt> <dd> +<p> Po, vërtet, besojmë se keni të drejtën tuaj të fjalës së lirë ta quani sistemin operativ me çfarëdo emri që doni. U kërkojmë njerëzve ta quajnë GNU/Linux në frymën e të dhënit hak projektit GNU, për të nxitur vlerat e lirisë të cilat nënkuptohen me GNU-në, dhe për t’u bërë të ditur të tjerëve -që sistemin e pollën këto vlera të lirisë. +që sistemin e pollën këto vlera të lirisë.</p> </dd> <dt id="everyoneknows">Meqë kushdo e njeh rolin e GNU-së në zhvillimin e sistemit, ka nevojë që të thuhet patjetër “GNU/”-ja te emri? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt> -<dd>Përvoja tregon se përdoruesit e sistemit, dhe publiku përdorues i -kompjuterit përgjithësisht, shpesh nuk di asgjë rreth sistemit GNU. Shumica -e artikujve rreth sistemit nuk e përmendin emrin “GNU”, ose idealet që -përfaqëson GNU-ja. Kjo trajtohet më gjerë te <a +<dd>Përvoja tregon se përdoruesit e sistemit dhe publiku përdorues i kompjuterit +përgjithësisht, shpesh s’di asgjë rreth sistemit GNU. Shumica e artikujve +rreth sistemit s’e përmendin emrin “GNU”, ose idealet që përfaqëson GNU-ja. +Kjo trajtohet më gjerë te <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues GNU Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>. <p> -Njerëzit që e thonë këtë ndoshta janë "geeks", me të tjerë geeks-a në +Njerëzit që e thonë këtë ndoshta janë “geeks”, me të tjerë geeks-a në mendje. Geeks-at shpesh kanë dijeni mbi GNU-në, por shumë prej tyre kanë një ide plotësisht të gabuar mbi atë çka është GNU-ja. Sa për shembull, mjaft prej tyre mendojnë se është një koleksion <a @@ -446,10 +469,11 @@ class="anchor-reference-id">(<a href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt> <dd> -Po qe se fjalët tuaja nuk pasqyrojnë dijet tuaja, nuk u mësoni gjë të +<p> +Po qe se fjalët tuaja nuk pasqyrojnë dijet tuaja, s’u mësoni gjë të tjerëve. Shumica e njerëzve që kanë dëgjuar për sistemin GNU/Linux mendojnë -se është “Linux”, që zuri fill me Linus Torvalds-in, dhe se qe menduar të -ishte me “burim të hapur”;. Nëse nuk ua thoni ju, kush do t’ua thotë? +se është “Linux”, që zuri fill me Linus Torvalds-in dhe se qe menduar të +ishte me “burim të hapur”;. Nëse nuk ua thoni ju, kush do t’ua thotë?</p> </dd> <dt id="windows">A s’është shkurtimi i “GNU/Linux”-it në “Linux” njësoj si shkurtimi i @@ -478,9 +502,9 @@ Njerëzit që mendojnë se Linux-i është një sistem operativ i plotë, po qe dëgjojnë gjë për GNU-në, shpesh përftojnë një ide të gabuar rreth se çka është GNU-ja. Mund të mendojnë që GNU-ja është emri i një koleksioni programesh—thonë shpesh “mjete programimi”, ngaqë disa prej mjeteve -tona për programim u bënë popullore për llogari të tyre. Ideja se “GNU” -është emri i një sistemi operativ nuk hyn lehtë në një kuadër konceptual -pune te i cili ai sistem operativ është quajtur “Linux”. +tona për programim u bënë vetë popullore. Ideja se “GNU” është emri i një +sistemi operativ nuk hyn lehtë në një kuadër konceptual pune te i cili ai +sistem operativ është quajtur “Linux”. <p> Projekti GNU u quajt kështu për shkak të sistemit operativ GNU—është projekti për zhvillimin e sistemit GNU. (Shihni <a @@ -512,7 +536,7 @@ operativ” për të nënkuptuar “kernelin”. Të dy përdorimet e termit i rrënjët thellë në vite. Përdorimi i “sistemit operativ” për të nënkuptuar “kernelin” gjendet në një numër librash shkollorë mbi konceptimin e sistemeve, që herët në vitet ’80. Në të njëjtën kohë, gjatë viteve ’80, -“sistemi operativ Unix” kuptohej se përfshinte krejt programet e sistemit, +“sistemi operativ Unix” kuptohej se përfshinte krejt programet e sistemit dhe versioni Unix i Berkeley-t përfshinte madje dhe lojëra. Ngaqë synonim që GNU të ishte sistem operativ i ngjashëm me Unix, e përdorim termin “sistem operativ” në të njëjtën mënyrë.</p> @@ -525,10 +549,10 @@ kishit fjalën vetëm për kernelin, atëherë “Linux” është emri i saktë por ju lutemi, thoni “kerneli” po ashtu, për të shmangur dykuptimësinë lidhur se për cilën pjesë software-i e keni fjalën.</p> <p> -Po qe se parapëlqeni përdorimin e disa termave të tjerë të tillë si -“shpërndarje sistemi” për koleksionin e plotë të programeve, në vend të -“sistemit operativ”, asnjë problem. Në raste të tilla do të flitnit për -shpërndarje sistemi GNU/Linux.</p> +Po qe se për koleksionin e plotë të programeve parapëlqeni përdorimin e disa +termave të tjerë, të tillë si “shpërndarje sistemi”, në vend të “sistemit +operativ”, asnjë problem. Në raste të tilla, do të flitnit për shpërndarje +sistemi GNU/Linux.</p> </dd> <dt id="house">Kerneli i një sistemi është si themelet e shtëpisë. Si mund të jetë thuajse @@ -558,9 +582,10 @@ ngjante sistemit GNU më 1992. href="#brain">#brain</a>)</span></dt> <dd> +<p> Një sistem kompjuterik nuk i ngjan shumë një trupi njerëzor, dhe asnjë pjesë e tij nuk luan ndonjë rol të krahasueshëm me atë të trurit te qenia -njerëzore. +njerëzore.</p> </dd> <dt id="kernelmost">A s’është shkrimi i kernelit pjesa dërrmuese e punës për një sistem @@ -568,7 +593,8 @@ operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt> <dd> -Jo, shumë përbërës duan mjaft punë. +<p> +Jo, shumë përbërës duan mjaft punë.</p> </dd> <dt id="nokernel">Një sistem operativ e ka të domosdoshëm një kernel. Meqë Projekti GNU @@ -576,12 +602,12 @@ s’zhvilloi ndonjë kernel, si mund të jetë sistemi GNU?<span class="anchor-reference-id">(<a href="#nokernel">#nokernel</a>)</span></dt> <dd> -Njerëzit shprehen kështu për quajtjen e sistemit “Linux” -përdorin një standard të dyfishtë. Një sistem operativ lyp përpilues, -përpunues, sisteme dritaresh, librari dhe shumë të tjera — qindra -programe, qoftë edhe për të qenë në një shkallë me atë që sistemet BSD -përfshinin më 1983-shin. Nga Torvalds nuk zhvilloi ndonjë prej tyre, si -mund të jetë sistemi “Linux”? +Njerëzit që shprehen kështu për quajtjen e sistemit “Linux”, përdorin një +standard të dyfishtë. Një sistem operativ lyp përpilues, përpunues, sisteme +dritaresh, librari dhe shumë të tjera — qindra programe, qoftë edhe +për të qenë në një shkallë me atë që sistemet BSD përfshinin më 1983-shin. +Ngaqë Torvalds nuk zhvilloi ndonjë prej tyre, si mund të jetë sistemi +“Linux”? <p> Ai standard është shumë strikt, jo rruga e duhur për të gjykuar kontributet @@ -598,9 +624,9 @@ diçka të quajtur “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt> <dd> -Ka gati mjaft <a href="/distros/distros.html"> versione të paketuara dhe të -instalueshme të GNU-së</a>. Asnjë prej tyre nuk është quajtur thjesht -“GNU”, por GNU është ajo çka ata janë në thelb. +Ka të gatshme mjaft <a href="/distros/distros.html"> versione të paketuara +dhe të instalueshme të GNU-së</a>. Asnjë prej tyre nuk është quajtur +thjesht “GNU”, por GNU është ajo çka ata janë në thelb. <p> Pritej që të hidhnim në qarkullim sistemin GNU të paketuar për instalim, por @@ -637,15 +663,15 @@ class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt <dd> Kjo praktikë duket të jetë shumë e rrallë—nuk gjejmë dot ndonjë -shembull tjetër veç keqpërdorimit të emrit “Linux”. Normalisht, një sistem -operativ çohet përpara si një projekt i vetëm, i njësuar, dhe zhvilluesit +shembull tjetër, veç keqpërdorimit të emrit “Linux”. Normalisht, një sistem +operativ çohet përpara si një projekt i vetëm, i njësuar dhe zhvilluesit zgjedhin një emër për sistemin në tërësi. Kerneli zakonisht nuk ka ndonjë emër të vetin—në vend të tij, njerëzit thonë “kerneli i atij ose këtij“ ose “kerneli për këtë ose atë“. <p> Ngaqë këto dy konstruksione përdoren si sinonime, shprehja “kerneli Linux” mund të interpretohet lehtësisht si të thoshte “kerneli i Linux-it” dhe të -lërë të kuptohet që Linux-i mund të jetë më tepër se një kernel. Mund ta +lërë të kuptohet se Linux-i mund të jetë më tepër se një kernel. Mund ta shmangni mundësinë e këtij keqkuptimi duke thënë ose shkruar “kerneli, Linux-i” ose “Linux-i, kerneli”.</p> </dd> @@ -654,11 +680,12 @@ Linux-i” ose “Linux-i, kerneli”.</p> class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt> <dd> +<p> Nuk ka “ndjesi që të jep Linux-i”, ngaqë Linux-i nuk ka ndërfaqe përdoruesi. Si çdo kernel modern, Linux-i është një bazë për xhirim programesh; ndërfaqet e përdoruesit zënë vend tjetër në sistem. Ndërveprimi i njeriut me GNU/Linux-i kalon përherë përmes programesh të tjera, dhe -“ndjesitë” vijnë prej tyre. +“ndjesitë” vijnë prej tyre.</p> </dd> <dt id="long">Problemi me termin “GNU/Linux” është që është shumë i gjatë. Po sikur të @@ -667,8 +694,7 @@ href="#long">#long</a>)</span></dt> <dd> Për ca kohë provuam emrin “LiGNUx”, që ndërthur fjalët “GNU” dhe “Linux”. -Kundërshtimi qe shumë i hidhët. Njerëzit e pranojnë “GNU/Linux” shumë më -mirë. +Reagimi qe shumë i hidhët. Njerëzit e pranojnë “GNU/Linux” shumë më mirë. <p> Emri më i shkurtër i ligjëruar për këtë sistem është “GNU”, por e quajmë “GNU/Linux” <a href="#justgnu"> për arsyet e dhëna më poshtë</a>.</p> @@ -692,8 +718,8 @@ href="#long2">#long2</a>)</span></dt> <dd> <p>Të thuash apo shtypësh “GNU/”, ha vetëm një sekondë. Nëse e vlerësoni -sistemin që ne ndërtuam, a nuk mund të shpenzoni një sekondë që të -mirënjihet vepra jonë?</p> +sistemin që ne ndërtuam, a s’mund të shpenzoni një sekondë që të mirënjihet +vepra jonë?</p> </dd> <dt id="long3">Fatkeqësisht, “GNU/Linux” është katër rrokje. Njerëzit s’kanë për të @@ -743,12 +769,12 @@ në vend se të përpiqemi që t’i hamë hakun për kontributin e tij te siste Ngaqë mjaft njerëz e njohin sistemin si “Linux”, po të thoshim “GNU” ata thjesht mund të mos kuptojnë që po flasim për të njëjtin sistem. Po të themi “GNU/Linux”, mund ta lidhin këtë me çfarë kanë dëgjuar rreth temës.</li> -</ul><p></p> +</ul> </dd> -<dt id="trademarkfee">Do të më duhet të paguaj njëfarë shume po qe se përdor “Linux” në emrin e -një produkti, dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them “GNU/Linux”. A është -gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të kursej pagesën? <span +<dt id="trademarkfee">Do të më duhet të paguaj ndonjë tarifë, po qe se përdor “Linux” në emrin e +një produkti dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them “GNU/Linux”. A është +gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të shpëtoj nga tarifa? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt> <dd> @@ -756,8 +782,8 @@ S’ka asgjë të keqe të quhet sistemi “GNU”; hollë-hollë, kjo është është. Është bukur t’i jepet Linus Torvalds-it po ashtu një pjesë e hakës, por nuk keni ndonjë borxh, për ta larë me privilegjin e të bërit kështu. <p> -Pra, nëse doni t’i referoheni sistemit thjesht si “GNU”, për shmangie pagese -ngaqë e quani “Linux”, nuk do t’ju kritikojmë.</p> +Pra, nëse doni t’i referoheni sistemit thjesht si “GNU”, për shmangie tarife +ngaqë e quani “Linux”, s’do t’ju kritikojmë.</p> </dd> <dt id="many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft projekte të tjerë; në @@ -798,11 +824,12 @@ kontributeve dytësorë (Linux), ndërkohë që lihet jashtë kontributi parëso class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt> <dd> +<p> <em>systemd</em> është një përbërës jo pak i rëndësishëm, por jo aq i rëndësishëm sa kerneli (Linux-i), as edhe aq i rëndësishëm sa baza e sistemit në tërësi (GNU-ja). Sidoqoftë, nëse doni të vini theksin te prania e systemd-së, duke e quajtur sistemi “GNU/systemd/Linux”, s’ka -asgjë të keqe të bëhet kështu. +asgjë të keqe të bëhet kështu.</p> </dd> <dt id="others">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kontribuan mjaft projekte të tjera, por @@ -824,9 +851,10 @@ nga disa. GNU është kuadri i punës në të cilin sistemi u ndërtua.</p> përmendim? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt> <dd> -Në 2008, nxorëm se paketat GNU përbënin 15% të depos “kryesore” të +Më 2008-n, pamë se paketat GNU përbënin 15% të depos “kryesore” të shpërndarjes GNU/Linux gNewSense. Linux-i përbënte 1.5%. Ndaj i njëjti -argument do të duhej zbatuar edhe më me forcë në rastin e emërtimit “Linux”. +argument do të duhej zbatuar, edhe më me forcë, në rastin e emërtimit +“Linux”. <p> GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, dhe Linux është pjesë akoma @@ -860,7 +888,7 @@ pjesën tjetër të zhvilluesve të GNU-së. class="anchor-reference-id">(<a href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt> <dd> -Duke ndjekur rregullat e Anglishtes, në ndërtimin “GNU Linux” fjala “GNU” +Duke ndjekur rregullat e anglishtes, në sajesën “GNU Linux” fjala “GNU” modifikon “Linux”. Kjo do të thotë ose “versioni GNU i Linux-it”, ose “Linux-i, që është një paketë GNU”. Asnjë prej këtyre kuptimeve nuk i shkon gjendjes që kemi. @@ -871,21 +899,38 @@ e shkrojti Linux-in në mënyrë të pavarur, si projekt të vetin. Ndaj “Linux-i, që është një paketë GNU” nuk qëndron.</p> <p> Nuk po flasim për një version GNU të dallueshëm të Linux-it, kernelit. -Shpërndarjet e lira GNU/Linux kanë <a -href="http://directory.fsf.org/project/linux">versione të ndarë të -Linux-it</a>, ngaqë versioni “standard” përmban “koklavitje firmware” jo të -lira. Nëse kjo do të qe pjesë e Projektit GNU, mund të shihej mundësia e -“GNU Linux”; por nuk do të donim ta quanim kështu, ngaqë do të ishte shumë +Shpërndarjet e lira GNU/Linux kanë një <a +href="https://directory.fsf.org/wiki/Linux-libre">version veçmas të +Linux-it</a>, ngaqë versioni “standard” përmban “blobs” jo të lirë +firmware-i. Nëse kjo do të qe pjesë e Projektit GNU, mund të shihej si “GNU +Linux”; por nuk do të donim ta quanim kështu, ngaqë do të ishte shumë ngatërruese.</p> <p> Po flasim për një version të GNU-së, sistemit operativ, të dallueshëm nga -pasja e Linux-it për kernel. Pjerrësja i shërben rastit, ngaqë do të thotë -“ndërthurje”. (Kujtoni rastin “Input/Output”.) Ky sistem është ndërthurje e -GNU-së dhe Linux-it; prej këndej rrjedh edhe “GNU/Linux”.</p> +pasja e Linux-it për kernel. Pjerrakja i shërben rastit, ngaqë do të thotë +“ndërthurje”. (Kujtoni rastin “Input/Output”.) Është sistemi GNU, me +kernelin Linux nën të; prej këndej rrjedh edhe “GNU/Linux”.</p> <p> Ka mënyra të tjera për të shprehur “ndërthurjen”. Nëse mendoni që shenja -plus është më e qartë, ju lutemi, përdoreni. Në Frëngjisht, një vijë në mes -është e qartë: “GNU-Linux”. Në Spanjisht, ndonjëherë themi “GNU con Linux”.</p> +plus është më e qartë, ju lutemi, përdoreni. Në frëngjisht, një vijë në mes +është e qartë: “GNU-Linux”. Në spanjisht, ndonjëherë themi “GNU con Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="linuxlibre">A ka GNU-ja versionin e vet të Linux-it, kernelin? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxlibre">#linuxlibre</a>)</span></dt> + +<dd> +Po dhe jo. Shpërndarjet e lira GNU/Linux përdorin versione paksa të +ndryshuara të Linux-it, të ndryshuara për të hequr “blobs“ firmware-i jo të +lirë, që përmban hedhja “standarde” në qarkullim e Linux-it. Disa prej tyre +përdorin <a href="https://directory.fsf.org/wiki/Linux-libre">GNU +Linux-Libre</a>, i cili është versioni i çliruar i Linux-it, ai i Projektit +GNU. Por ky s’është ndonjë degëzim i Linux-it; përkundrazi, është një +version i Linux-it—marrim burimin e çdo hedhjeje standarde në +qarkullim të Linux-it dhe e “çblobëzojmë”. +<p> +Shpërndarje të tjera të lira e trajtojnë më vete heqjen e blob-eve nga +Linux-i.</p> </dd> <dt id="pronounce">Si shqiptohet emri “GNU/Linux”? <span @@ -931,9 +976,9 @@ më mirë se sa ajo që bëjnë njerëzit zakonisht, çka është lënia krejtë jashtë e GNU-së dhe që e bën të duket sikur krejt sistemi është Linux.</p> </dd> -<dt id="distronames0">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; por kjo nuk tregon asgjë se prej çfarë -përbëhet sistemi. Pse të mos e quanin si t’u pëlqente? <span -class="anchor-reference-id">(<a +<dt id="distronames0">Zhvilluesit e shpërndarjes time e quajnë “Aksh Linux”; por kjo nuk tregon +asgjë se prej çfarë përbëhet sistemi. Pse të mos e quanin si t’u pëlqente? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt> <dd> Quajtja e një sistemi “Aksh Linux” nënkupton se është një lloj “Linux”-i dhe @@ -960,7 +1005,7 @@ thirret shpërndarja ndryshe nga “Aksh Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt> -<dd><p>Kur përhapin informacione të gabuara duke ndryshuar “GNU” në “Linux”, dhe e +<dd><p>Kur përhapin informacion të gabuar, duke ndryshuar “GNU” në “Linux” dhe e quajnë versionin e tyre “Aksh Linux”, është e drejtë që ta ndreqni informacionin e gabuar duke e quajtur “Aksh GNU/Linux”.</p></dd> @@ -978,7 +1023,7 @@ gatshme të ndihmonin. Një funksionar u shpreh, “Ky është vendim puro komercial; presim të fitojmë më tepër para nga emërtimi “Linux””. Me fjalë të tjera, asaj shoqërie nuk iu bë vonë se çfarë qe e drejtë. <p> -Nuk i bëjmë dot ta bëjnë këtë si duhet, por nuk jemi nga ata që heqin dorë +Nuk i bëjmë dot ta bëjnë këtë si duhet, por s’jemi nga ata që heqin dorë, meqë rruga nuk qenkësh e lehtë. Mund të mos keni aq ndikim në dorën tuaj sa IBM-ja apo Red Hat-i, por prapë mund të ndihmoni. Së toku mund ta ndryshojmë gjendjen deri në atë shkallë, sa shoqëritë të fitojnë më shumë @@ -990,15 +1035,16 @@ puro <em>software</em> i lirë? Tek e fundit, ky është ideali i GNU-së. <span class="anchor-reference-id">(<a href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt> <dd> -Praktika e shumëpërhapur e shtimit të software-it jo të lirë te sistemi +Praktika shumë e përhapur e shtimit të software-it jo të lirë te sistemi GNU/Linux është problem i madh për bashkësinë tonë. Ajo sikur u mëson -përdoruesve që software-i jo i lirë është OK, dhe që përdorimi i tij është -pjesë e frymës së “Linux”-it. Mjaft Grupe Përdoruesish “Linux” e kanë pjesë -të misionit të tyre ndihmën ndaj përdoruesve që këta të përdorin shtojca jo -të lira, dhe madje edhe të ftojnë shitës për të bërë reklamë. Këta kanë -birësuar qëllime të tilla si “ndihmën ndaj përdoruesve” të GNU/Linux-it -(përfshi ndihmën për ta që të përdorin aplikacione dhe përudhës jo të lirë), -ose popullarizimin edhe më të sistemit, qoftë edhe në kurriz të lirisë. +përdoruesve se software-i jo i lirë s’është problem dhe se përdorimi i tij +është pjesë e frymës së “Linux”-it. Mjaft Grupe Përdoruesish “Linux” e kanë +pjesë të misionit të tyre ndihmën ndaj përdoruesve, që këta të përdorin +shtojca jo të lira dhe madje edhe të ftojnë shitës për të bërë reklamë. +Këta kanë birësuar qëllime të tilla si “ndihmën ndaj përdoruesve” të +GNU/Linux-it (përfshi ndihmën për ata që të përdorin aplikacione dhe +përudhës jo të lirë), ose popullarizimin edhe më të sistemit, qoftë edhe në +kurriz të lirisë. <p> Çështja është si të ndryshohet kjo.</p> <p> @@ -1012,11 +1058,11 @@ qenë GNU së pari.</p> Rruga për t’i drejtuar këta përdorues të shohin lidhjen me lirinë është saktësisht e kundërta: t’u bëhet e ditur atyre se krejt këto versione sistemi <em>janë</em> versione të GNU-së, se të tëra bazohen në një sistem -që ekziston pikë për pikë për hir të lirisë së përdoruesve. Me të kuptuar +që ekziston posaçërisht për hir të lirisë së përdoruesve. Me të kuptuar këtë, mund të fillojnë t’i shohin shpërndarjet që përfshijnë -<em>software</em> jo të lirë si versione të deformuara, të ndotura, të +<em>software</em> jo të lirë, si versione të deformuara, të ndotura, të GNU-së, në vend se t’i mendojnë si versione të pastra dhe të përshtatshme të -“Linux”.</p> +“Linux”-it.</p> <p> Është shumë e dobishme të fillohen Grupe Përdoruesish GNU/Linux, që e quajnë sistemin GNU/Linux dhe vendosin idealet e Projektit GNU si bazë të @@ -1044,7 +1090,7 @@ do të kishte përparësi praktike domethënëse ndaj shpërndarjeve të tjera, do t’i shërbente ndonjë qëllimi.</p> <p> Në vend të kësaj, ne ndihmojmë zhvilluesit e shpërndarjeve GNU/Linux 100% të -lira, të tilla si gNewSense dhe Ututo.</p> +lira, të tilla si Trisquel dhe Parabola.</p> </dd> <dt id="linuxgnu">Pse të mos thuhet thjesht “Linux është kerneli i GNU-së” dhe të hidhet në @@ -1058,7 +1104,7 @@ funksiononte, mund ta kishim bërë. (Por kësaj i thonë: mend pas kuvendi.) <p> Po të qe për të marrë një version të GNU/Linux-it dhe ta rietiketojmë si “GNU”, do të qe si të merrnim një version të sistemit GNU dhe ta etiketonim -“Linux”. Kjo nuk ishte e drejtë, dhe nuk duam të veprojmë kështu.</p> +“Linux”. Kjo s’ishte e drejtë dhe s’duam të veprojmë kështu.</p> </dd> <dt id="condemn">A e ka dënuar dhe kundërshtuar Projekti GNU përdorimin e Linux-it në @@ -1077,18 +1123,18 @@ kishin nevojë të pastroheshin. <p> Personat që bënë ndryshimet treguan pak interes për bashkëpunim me ne. Njëri prej tyre, në fakt, na tha se nuk i bëhej vonë të punonte me Projektin -GNU sepse qe “përdorues i Linux-it”. Çka na ra rëndë, ngaqë personat që +GNU sepse qe “përdorues i Linux-it”. Gjë që na ra rëndë, ngaqë personat që kaluan paketat GNU edhe për sisteme të tjerë përgjithësisht donin të punonin -me ne për t’i pasur ndryshimet të përfshira në projektin tonë. Megjithatë +me ne për t’i pasur ndryshimet të përfshira në projektin tonë. Megjithatë, këta persona, që po zhvillonin një sistem i cili bazohej së pari në GNU, qenë grupi i parë (dhe, ende, praktikisht të vetmit) që s’dëshironin të punonin me ne.</p> <p> Qe kjo përvojë që na tregoi së pari se kish persona që po e quanin një -version të sistemit GNU “Linux”, dhe se ky ngatërrim po errësonte punën -tonë. Kërkesa jonë për ta quajtur sistemin “GNU/Linux” është përgjigjja -jonë për këtë problem, dhe për probleme të tjera të shkaktuara nga emërtimi -i shtrembër “Linux”.</p> +version të sistemit GNU “Linux” dhe se ky ngatërrim po pengonte punën tonë. +Kërkesa jonë për ta quajtur sistemin “GNU/Linux” është përgjigja jonë për +këtë problem dhe për probleme të tjera të shkaktuara nga emërtimi i +shtrembër “Linux”.</p> </dd> <dt id="wait">Pse pritët kaq gjatë përpara se t’u kërkonit njerëzve të përdorin emrin @@ -1161,14 +1207,14 @@ Asnjë rresht kodi te GNU nuk vjen prej Unix-it, por GNU-ja është sistem i përputhshëm me Unix-in; ndaj, mjaft nga idetë dhe karakteristikat e GNU-së vijnë prej Unix-it. Emri “GNU”, që do të thotë “GNU’s Not Unix”, është një mënyrë gaztore për t’i dhënë hakën Unix-it për të, në vijim të një tradite -hacker-ësh për shkurtime ripërsëritëse që zuri fill në vitet ’70.</p> +hacker-ësh, për shkurtime ripërsëritëse, që zuri fill në vitet ’70.</p> <p> Shkurtimi i parë ripërsëritës qe TINT, “TINT Is Not TECO”. Autori i TINT-it shkroi një tjetër sendërtim të TECO-s (kish ndërkohë mjaft të tillë, për sisteme të ndryshëm), por në vend që ta quante me një emër të zbehtë si “kështu-ose-ashtu TECO”, i shkoi në mendje një emër zbavitës. (Ky është kuptimi për <em>hacking</em>: <a -href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">mençuri lojcake</a>.)</p> +href="https://stallman.org/articles/on-hacking.html">mençuri lojcake</a>.)</p> <p> Hacker-ë të tjerë e pëlqyen kaq shumë emrin sa filluan ta imitojnë stilin. U bë si traditë që, sa herë që shkruanit nga e para një program që qe i @@ -1195,8 +1241,8 @@ nuk gjen vend te historia e sistemeve BSD. <p> Sistemi BSD qe krijuar nga UC Berkeley si <em>software</em> jo i lirë, në vitet ’80, dhe kaloi i lirë në fillim të viteve ’90. Çfarëdo sistemi -operativ që ekziston sot është, thuajse me siguri, ose variant i sistemit -GNU, ose ndonjë lloj sistemi BSD.</p> +operativ i lirë që ekziston sot është, thuajse me siguri, ose variant i +sistemit GNU, ose ndonjë lloj sistemi BSD.</p> <p> Njerëzit ndonjëherë pyesin nëse edhe BSD është variant i GNU-së, siç është GNU/Linux. Jo, nuk është. Zhvilluesit e BSD-së patën frymëzimin ta bëjnë @@ -1215,9 +1261,9 @@ emri “GNU/Linux” është i përshtatshëm për të.</p> <p> Ka një version të GNU-së që përdor një kernel nga NetBSD. Zhvilluesit e tij e quajnë “Debian GNU/NetBSD”, por “GNU/kernelofNetBSD” do të ishte më i -saktë, ngaqë NetBSD është një sistem i tërë, jo thjesht kerneli. Ky nuk -është një sistem BSD, ngaqë pjesa dërrmuese e sistemit është e njëjtë me -sistemin GNU/Linux.</p> +saktë, ngaqë NetBSD është një sistem i tërë, jo thjesht kerneli. Ky s’është +sistem BSD, ngaqë pjesa dërrmuese e sistemit është e njëjtë me sistemin +GNU/Linux.</p> </dd> <dt id="othersys">Nëse i instaloj mjetet GNU në Windows, mos do të thotë që po xhiroj një @@ -1225,23 +1271,25 @@ sistem GNU/Windows? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt> <dd> +<p> Jo në të njëjtin kuptim që nënkuptojmë me “GNU/Linux”. Mjetet e GNU-së janë thjesht një pjesë e software-it GNU, i cili është thjesht një pjesë e -sistemit GNU, dhe nën ta prapë do të kishit një tjetër sistem operativ të -plotë, i cili nuk do të kishte të përbashkët me GNU-në as edhe një rresht -kod. Përmbledhtas, kjo është gjendje krejt tjetër nga GNU/Linux. +sistemit GNU dhe, nën ta prapë, do të kishit një tjetër sistem operativ të +plotë, i cili s’do të kishte të përbashkët me GNU-në as edhe një rresht +kod. Përmbledhtas, kjo është gjendje krejt tjetër nga GNU/Linux.</p> </dd> <dt id="justlinux">A s’mund të përdoret Linux-i pa GNU-në? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt> <dd> +<p> Linux-i përdoret më vete, ose me programe të tjerë të vegjël, në disa pajisje. Këta sisteme të vegjël software-i janë shumë larg prej të qenit sistem GNU/Linux. Përdoruesit nuk i instalojnë ata në PC-ra, fjala vjen, dhe mund edhe të mos iu pëlqejnë. Është e dobishme të thuhet që këto pajisje xhirojnë thjesht Linux, për të treguar se sa të ndryshme janë këto -platforma të vogla nga GNU/Linux-i. +platforma të vogla nga GNU/Linux-i.</p> </dd> <dt id="howmuch">Sa përqind sistem GNU lypset që një sistem të jetë GNU/Linux? <span @@ -1278,7 +1326,7 @@ të përbashkët është Linux-i.</p> <p> Nëse e quani sistemin e plotë GNU/Linux “Linux”, keni për të parë se do t’ju nevojitet të thoni gjëra të tilla si, “Android përmban Linux, por s’është -Linux, ngaqë s’ka libraritë dhe mjetet e zakonshme Linux [sic] [duke +Linux, ngaqë s’ka bibliotekat dhe mjetet e zakonshme Linux [sic] [duke nënkuptuar sistemin GNU]”.</p> <p> Android-i përmban aq Linux, sa GNU/Linux-i. Ajo çka nuk ka, është sistemi @@ -1296,19 +1344,19 @@ Aspak. Ky përdorim është kaq problematik sa që njerëzit s’do të kuptojn domethënien e synuar. <p> Publikut do t’i duket shumë e çuditshme të flitet për përdorim të Android-it -si “përdorim të Linux-it”. Është si të bisedohet me dikë, dhe mandej të +si “përdorim të Linux-it”. Është si të bisedohet me dikë dhe mandej të thuhet se biseduat me zorrët apo me sistemin e frymëmarrjes së atij personi.</p> <p> -Publiku <em>do ta</em> kuptojë idenë e “të përdorurit të Linux-it” kur është -vërtet GNU/Linux, përmes keqkuptimit të rëndomtë: duke e menduar krejt -sitemin si “Linux”.</p> +Publiku <em>do ta</em> kuptojë idenë e “të përdorurit të Linux-it”, kur +është vërtet GNU/Linux, përmes keqkuptimit të rëndomtë: duke e menduar krejt +sistemin si “Linux”.</p> <p> Përdorimi i Android-it dhe përdorimi i GNU/Linux-it janë tërësisht të ndryshëm, aq të ndryshëm sa lëvizja me automjet dhe lëvizja me një biçikletë. Fakti që dy të parët përmbajnë Linux është pa rëndësi për përdorimin e tyre, ashtu si fakti që një makinë dhe një biçikletë janë struktura metalike nuk ndikon në përdorimin e këtyre të dyjave. Nëse doni -të flisni mbi përdorimin e makinave dhe biçikleta, s’do të flisnit rreth +të flisni mbi përdorimin e makinave dhe biçikletave, s’do të flisnit rreth “lëvizjeje me objekte metalike” — veç në bëfshi lojëra me lexuesit. Do të thoshit, “përdorim makinash dhe biçikletash”. Po njësoj, rruga e qëruar për të folur rreth përdorimit të GNU/Linux-it dhe Android-it është të @@ -1331,8 +1379,8 @@ etik, e prandaj publiku s’e lidh emrin e “Linux-it” me atë parim. Linusi e deklaron publikisht mospajtimin e tij me idealet e lëvizjes për <em>software</em> të lirë. Ai, gjatë punësimit të tij, është marrë për shumë vjet me <em>software</em> jo të lirë (dhe e ka thënë këtë faqe një -audience të gjerë gjatë një takimi në “Linux”World), dhe u ka -bërë ftesë publikisht zhvilluesve pasues të Linux-it, kernelit, të përdorin +publiku të gjerë, gjatë një takimi në “Linux” World), dhe u ka bërë ftesë +publikisht zhvilluesve pasues të Linux-it, kernelit, të përdorin <em>software</em> jo të lirë për të punuar mbi të së bashku. Shkon edhe më tej, dhe përçmon njerëzit që këshillojnë se inxhinierët dhe shkencëtarët duhet të shqyrtojnë pasojat shoqërore të veprës së tyre teknike—duke @@ -1352,10 +1400,11 @@ pikëpamjeve të tij.</p> class="anchor-reference-id">(<a href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt> <dd> +<p> Do të ishte gabim, ndaj këtë nuk e bëjmë. Vepra e Torvalds-it është Linux-i, kerneli; ne bëjmë kujdes që të mos ia veshim atë vepër Projektit GNU ose ta etiketojmë si “GNU”. Kur flasim për krejt sistemin, emri -“GNU/Linux” i jep atij një pjesë të hakës. +“GNU/Linux” i jep atij një pjesë të hakës.</p> </dd> @@ -1363,12 +1412,14 @@ GNU ose ta etiketojmë si “GNU”. Kur flasim për krejt sistemin, emri class="anchor-reference-id">(<a href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt> <dd> -<p>Ai e pranoi këtë në ato fillime. Shënimet e versionit për Linux-in më të -hershëm thonë, <a -href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01"> -“Shumica e mjeteve të përdorura me linux-in janë <em>software</em> GNU dhe +<p>Ai e pranoi këtë në ato fillime. <a +href="https://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01"> +Shënimet më të hershme të hedhjeve në qarkullim për Linux-in</a> thoshin:</p> +<blockquote><p> +Shumica e mjeteve të përdorura me linux-in janë <em>software</em> GNU dhe gjenden nën <em>GNU copyleft</em>. Këto mjete nuk janë pjesë e shpërndarjes -- pyetmëni mua (ose GNU-në) për më tepër të dhëna”</a>.</p> +- për më tepër hollësi, pyetmëni mua (ose GNU-në). +</p></blockquote> </dd> <dt id="finishhurd">Pse të mos përfundohet kerneli GNU Hurd, të hidhet në qarkullim sistemi GNU @@ -1379,12 +1430,12 @@ class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt> Do të donim të na jepej haka për sistemin operativ GNU, pavarësisht se me çfarë kerneli është përdorur. -<p>Ta bësh GNU Hurd-in të funksionojë paq, sa të konkurrojë me Linux-in do të -ishte punë shumë e madhe, dhe nuk është qartazi e domosdoshme. E vetmja -gjë, e gabuar nga ana etike me Linux-in si kernel është përfshirja e -“blob”-eve firmware; zgjidhja më e mirë e këtij problemi është <a -href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects"> zhvillimi i zëvendësimeve -të lira për blob-e</a>.</p> +<p>Ta bësh GNU Hurd-in të funksionojë paq, sa të konkurrojë me Linux-in, do të +ishte punë shumë e madhe, dhe qartazi s’është e nevojshme. E vetmja gjë e +gabuar, nga ana etike, me Linux-in si kernel, është përfshirja e “blob”-eve +<em>firmware</em>; zgjidhja më e mirë e këtij problemi është <a +href="https://fsf.org/campaigns/priority-projects"> zhvillimi i +zëvendësimeve të lira për blob-e</a>.</p> </dd> <dt id="lost">Beteja është tashmë e humbur—shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta @@ -1392,12 +1443,13 @@ ndryshojmë, madje pse duhet çuar mendja atje? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt> <dd> +<p> Kjo nuk është betejë, është fushatë edukimi. Se si të quhet një sistem nuk është një vendim i vetëm, që të merret në një çast nga “shoqëria”: çdo person, çdo ent, mund të vendosë cilin emër të përdorë. Nuk i bëni dot të tjerët të thonë “GNU/Linux”, por mund të vendosni ta quani sistemin -“GNU/Linux” ju vetë—e duke bërë kështu, do të ndihmoni të edukohen të -tjerët. +“GNU/Linux” ju vetë—dhee duke bërë kështu, do të ndihmoni të edukohen +të tjerët.</p> </dd> <dt id="whatgood">Shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta ndryshojmë, ndaj sa para bën, edhe @@ -1405,6 +1457,7 @@ po të them “GNU/Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt> <dd> +<p> Nuk bëhet fjalë për gjendje krejt-ose-hiç: pamje të sakta dhe të pasakta shpërndahen pak a shumë nga njerëz të ndryshëm. Nëse e quani një sistem “GNU/Linux”, do t’i ndihmoni të tjerët të mësojnë historinë e vërtetë të @@ -1412,7 +1465,7 @@ sistemit, origjinën dhe shkakun që e polli. Nuk mund ta ndreqni keqemërtimin kudo vetë, më shumë se sa mundemi ne, por mund të ndihmoni. Sikur vetëm ca qindra vetë t’ju shohin duke përdorur termin “GNU/Linux”, i bie të keni edukuar një numër domethënës njerëzish përmes shumë pak -përpjekjeje. Dhe ca prej tyre do ta shpien ndreqjen edhe te të tjerë. +përpjekjeje. Dhe ca prej tyre do ta shpien ndreqjen edhe te të tjerë.</p> </dd> <dt id="explain">A nuk do të ishte më mirë të quhej sistemi “Linux” dhe t’u mësohej njerëzve @@ -1421,15 +1474,15 @@ class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt> <dd> Nëse na ndihmoni duke u shpjeguar të tjerëve në këtë mënyrë, e vlerësojmë -mundimin tuaj, por kjo nuk është metoda më e mirë. Nuk është aq e efektshme -sa emërtimi e sistemit “GNU/Linux”, dhe ua harxhon kohën në mënyrë të +mundimin tuaj, por kjo s’është metoda më e mirë. S’është aq e efektshme sa +emërtimi e sistemit “GNU/Linux” dhe jua harxhon kohën në mënyrë të paefektshme. <p> -Është e paefektshme sepse nuk ka për t’u qartësuar, dhe me siguri nuk ka për +Është e paefektshme sepse nuk ka për t’u qartësuar dhe me siguri nuk ka për t’u përhapur. Disa nga njerëzit që dëgjojnë shpjegimin tuaj do t’i vënë -veshin, dhe mund të përvetësojnë përfytyrimin e saktë të origjinës së +veshin dhe mund të përvetësojnë përfytyrimin e saktë të origjinës së sistemit. Por si zor t’ua përsërisin shpjegimin të tjerëve, kurdo që vjen -fjala te sistemi. Ka gjasa që do ta quajnë “Linux”. Pa e dashur vërtet, do +fjala te sistemi. Ka gjasa që do ta quajnë “Linux”. Pa dashur vërtet, do të ndihmojnë në përhapjen e përfytyrimit të pasaktë.</p> <p> Është e paefektshme sepse merr shumë kohë. Të thuash e të shkruash @@ -1485,25 +1538,29 @@ sistemi operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#rename">#rename</a>)</span></dt> <dd> +<p> Nuk po riemërtojmë ndonjë gjë; kemi qenë duke e thirrur këtë sistem “GNU” që kur e bëmë të ditur më 1983. Njerëzit që provuan ta riemërtojnë në “Linux”, -nuk duhej të kishin bërë ashtu.</dd> +nuk duhej të kishin bërë ashtu.</p> +</dd> <dt id="force">A s’është gabim të detyrohen njerëzit ta quajnë sistemin “GNU/Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#force">#force</a>)</span></dt> <dd> -Do të qe gabim të detyrohen, dhe as provojmë. Ne e quajmë sistemin -“GNU/Linux”, dhe ju kërkojmë të bëni njësoj. +<p> +Do të qe gabim të detyrohen dhe as provojmë. Ne e quajmë sistemin +“GNU/Linux” dhe ju kërkojmë të bëni njësoj.</p> </dd> <dt id="whynotsue">Pse të mos paditen njerëzit që e quajnë krejt sistemin “Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt> <dd> +<p> Nuk ka rrethana ligjore për t’i paditur, por meqë besojmë në lirinë e fjalës, nuk do të donim ta bënin, sido që të qe. Ne u kërkojmë njerëzve ta -quajnë sistemin “GNU/Linux” ngaqë kjo është gjëja e drejtë që duhet bërë. +quajnë sistemin “GNU/Linux” ngaqë kjo është gjëja e drejtë që duhet bërë.</p> </dd> <dt id="require">A nuk do të duhej të vendosnit diçka te GNU GPL për t’u kërkuar njerëzve ta @@ -1511,14 +1568,15 @@ quajnë sistemin “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#require">#require</a>)</span></dt> <dd> -Qëllimi i GNU GPL-së është të mbrojë lirinë e përdoruesit nga ata që do të -krijonin versione pronësore të software-it të lirë. Ndërkohë që është e -vërtetë që ata që e quajnë sistemin “Linux” shpesh bëjnë gjëra që e -kufizojnë lirinë e përdoruesit, të tilla si paketim software-i jo të lirë në -sistemin GNU/Linux ose madje edhe zhvillim software-i jo të lirë për qëllime -të tilla, akti i thjeshtë i emërtimit të sistemit “Linux” nuk u mohon, në +<p> +Qëllimi i GNU GPL-së është të mbrojë lirinë e përdoruesve nga ata që do të +krijonin versione pronësore të software-it të lirë. Teksa është e vërtetë +se ata që e quajnë sistemin “Linux”, shpesh bëjnë gjëra që e kufizojnë +lirinë e përdoruesit, bie fjala, paketim software-i jo të lirë në sistemin +GNU/Linux, ose madje edhe zhvillim software-i jo të lirë për qëllime të +tilla, akti i thjeshtë i emërtimit të sistemit “Linux” nuk u mohon, në vetvete, përdoruesve lirinë e tyre. Duket jo e përshtatshme ta bësh GPL-në -të kufizojë se ç’emër mund të përdoret për sistemin. +të kufizojë se ç’emër mund të përdoret për sistemin.</p> </dd> <dt id="BSDlicense">Meqë kundërshtuat domosdoshmërinë e përmendjes së Universitetit të @@ -1567,7 +1625,8 @@ së pari besëtytninë, të kultivuar nga shumë njerëz, që software-i pronës class="anchor-reference-id">(<a href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt> <dd> -Nuk besojmë se popullariteti i një gabimi e shndërron atë në një të vërtetë. +<p> +Nuk besojmë se popullariteti i një gabimi e shndërron atë në një të vërtetë.</p> </dd> <dt id="knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin shumica e @@ -1575,9 +1634,10 @@ përdoruesve? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt> <dd> +<p> Përdoruesit nuk është se janë të paaftë të nxënë. Meqë “GNU/Linux” përfshin “Linux”, do ta kuptojnë se për çfarë po flisni. Nëse me raste shtoni -“(referuar shpesh si “Linux”)”, do ta kuptojnë. +“(referuar shpesh gabimisht si “Linux”)”, do ta kuptojnë.</p> </dd> <dt id="winning">Mjaft vetë janë të ndjeshëm mbi çka është e leverdishme apo se kush po @@ -1597,6 +1657,7 @@ rëndësi.</p> </dd> </dl> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -1606,7 +1667,7 @@ rëndësi.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -1627,7 +1688,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -1657,8 +1718,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2001, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014, -2015, 2016, 2017, 2018, 2020 Free Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2001-2011, 2013-2018, 2020, 2022 Free Software +Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -1673,7 +1734,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/07/26 11:30:51 $ +$Date: 2022/08/15 10:37:48 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-structure.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-structure.html new file mode 100644 index 0000000..06583d6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-structure.html @@ -0,0 +1,420 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-structure.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-structure" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Struktura dhe Administrimi i Projektit GNU - Projekti GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-structure.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="reduced-width"> +<h2 style="margin-bottom: 0">Struktura dhe Administrimi i Projektit GNU</h2> +<h3 style="font-size: 1em; margin: .5em 0 1.2em">Version 1.0.1</h3> + +<address class="byline">nga Brandon Invergo dhe Richard Stallman</address> + +<p>Projekti GNU zhvillon dhe mirëmban <a href="/gnu/about-gnu.html">sistemin +operativ GNU</a>. Përmes kësaj pune dhe veprimtarish të tjera të lidhura me +të, Projekti GNU u del në mbrojtje dhe promovon <a +href="/philosophy/philosophy.html">lirinë e software-ti</a>, filozofia bazë +e lëvizjes për <em>software</em> të lirë.</p> + +<p>Një sistem operativ përbëhet nga mjaft përbërës <em>software</em>, të cilët +tok, e bëjnë një kompjuter të kryejë punë të dobishme. AI përfshin kod për +funksione të shkallës së ulët, të tillë si kerneli dhe përudhësa, plus +biblioteka sistemi, si dhe programe (gjëra të dobishme, mjete, aplikacione +dhe lojëra) që duhen xhiruar nga përdoruesi. Sistemi operativ GNU përfshin +<em>software</em> nga krejt kjo gamë. Mjaft nga programet janë zhvilluara +posaçërisht për Projektin GNU dhe hedhur në qarkullim prej tij; këto +emërtohen “paketa GNU”. Sistemi GNU përfshin gjithashtu përbërës që janë <a +href="/philosophy/categories.html">programe të lira</a> të hedhura në +qarkullim nga zhvillues të tjerë, jashtë Projektit GNU.</p> + +<p>Siç duhet të punojnë tok në mënyrë koherente programet që përbëjnë një +sistem operativ, ashtu edhe Projekti GNU duhet të funksionojë në mënyrë +koherente. Shumica e punës përbëhet nga zhvillimi i programeve specifike, +por këto programe s’kanë projekte të pavarur; duhet të lidhen mirë me +njëri-tjetrin, që të përbëjnë sistemin GNU të cilin synojmë. Ndaj, përgjatë +dhjetëvjeçarëve, kemi ndërtuar strukturë për projektin. Asgjë prej tij +s’është e re, por kjo është hera e parë që kemi e dokumentuar të tërën në +një vend.</p> + +<p>Free Software Foundation ofron shumë lloje mbështetjeje (vend, pajisje, +shërbime) për Projektin GNU. Se si funksionon kjo, është jashtë qëllimit të +këtij dokumentimi.</p> + +<h3 id="software-development-structure">Strukturë Zhvillimi Programesh</h3> + +<p>Shumica e veprimtarisë së Projektit GNU përfaqësohet nga zhvillimi i +paketave <em>software</em>. Ja se si strukturohet zhvillimi i software-it +GNU.</p> + +<h4 id="chief-gnuisance">Shef GNUisance</h4> + +<p>Projekti GNU udhëhiqet nga Chief GNUisance, Richard Stallman, themeluesi i +projektit. Chief GNUisance është përgjegjës, në parim, për krejt vendimet e +rëndësishme, përfshi filozofinë dhe standardet në përgjithësi, si dhe +drejton projektin në ndjekjen e tyre. Chief GNUisance deklaron paketa +software-i si paketa GNU, ose e heq një prej të tille, kur është e +nevojshme, si dhe cakton mirëmbajtësit e tyre.</p> + +<p>Në praktikë, Chief GNUisance ua delegon të tjerëve mjaft prej këtyre +vendimeve dhe shumicën e punëve dhe vetëm me raste ndërhyn në specifika të +zhvillimit të një pakete GNU - dhe kjo zakonisht bëhet përmes një sugjerimi.</p> + +<h4 id="assistant-gnuisances">Asistent GNUisances</h4> + +<p>Ky ekip, që e ka strehën te <a +href="mailto:maintainers@gnu.org"><maintainers@gnu.org></a>, është +pika e parë e kontaktit për mirëmbajtës software-i GNU. Ata ndjekin +veprimtarinë e zhvillimit nëpër krejt projektin, duke garantuar hedhjen në +qarkullim në kohë të përshtatshme, duke kontrolluar se mirëmbajtësit ndjekin +<a href="/philosophy/">filozofinë</a> dhe drejtimet GNU, si dhe zgjidhin +çfarëdo konflikti që mund të lindë. Ata merren gjithashtu me raste kur një +mirëmbajtës tërhiqet, ose kur një vullnetar i ri del për mirëmbajtjen e një +pakete ekzistuese (dhe në këtë rast ata mund të caktojnë një mirëmbajtës të +ri, në këmbë të Chief GNUisance).</p> + +<p>Anëtarët e rinj rekrutohen nga vullnetarë ekzistuese të GNU-së, kur duhet. +Megjithatë, ndihma shpesh është e mirëpritur për punë specifike dhe +vullnetarë GNU të interesuar janë të mirëpritur të lidhen me ne.</p> + +<h4 id="maintainers">Mirëmbajtës paketash</h4> + +<p>Çdo paketë software-i GNU ka mirëmbajtës të vetin, caktuar nga Chief +GNUisance ose asistenti GNUisances. Mirëmbajtësit e paketave japin llogari +para Chief GNUisance, nën autoritetin e të cilit janë caktuar për atë punë +dhe me raste të rralla shkarkohen, dhe janë të ngarkuar me zhvillimin e +paketave të tyre në emër të Projektit GNU.</p> + +<p>Caktimi fillestar i mirëmbajtësve bëhet kur një program <a +href="/help/evaluation.html">pranohet si paketë GNU</a>. Zakonisht këta +janë ndonjë prej zhvilluesve kryesorë që kanë pranuar ta bëjnë programin një +paketë GNU.</p> + +<p>Me kalimin e kohës mund të ndodhë që, me raste, mirëmbajtësit të tërhiqen. +Në disa raste, mirëmbajtësi i vetëm tërhiqet nga roli, duke e lënë paketën +pa mirëmbajtje. Chief GNUisance zakonisht ua delegon asistentëve GNUisances +gjetjen dhe caktimin e mirëmbajtësve të rinj. <a +href="/server/takeaction.html#unmaint">Shihni listën e paketave nën +mirëmbajtje aktualisht</a>. U kërkojmë mirëmbajtësve të vjetër të +rekomandojnë mirëmbajtës të rinj dhe i shqyrtojmë me vlerësim këto +sugjerime.</p> + +<p>Mirëmbajtësit e një pakete shpesh rekrutojnë të tjerë për të dhënë kontribut +në zhvillimin e saj dhe u delegojnë atyre ndonjë ose disa vendime teknike. +Sidoqoftë, mirëmbajtësit ruajnë autoritetin mbi krejt paketën, në përputhje +me përgjegjësinë e tyre ndaj Projektit GNU.</p> + +<p>Përgjegjësia parësore e një mirëmbajtësi është të kryejë një punë të mirë, +praktike zhvillimi dhe mirëmbajtje të programit, në përputhje me filozofinë, +politikat dhe vendimet e përgjithshme të Projektit GNU. Mirëmbajtësit duhet +gjithashtu të sigurojnë se paketat e tyre funksionojnë mirë me pjesën tjetër +të Sistemit GNU. Për më tepër informacion, <a +href="/help/evaluation.html#whatmeans">lexoni mbi detyrat bazë të +mirëmbajtësve dhe se ç’do të thotë për një program të jetë një paketë +GNU</a>.</p> + +<p>Në përgjithësi, mirëmbajtësit përcaktojnë drejtimet teknike që marrin +paketat <em>software</em> dhe ndaj marrim vendime nga dita në ditë për +paketat. Po ashtu, për t’i bërë paketat e tyre të funksionojnë mirë tok, +mirëmbajtësit mund të punojnë drejtpërsëdrejti me njëri-tjetrin dhe i nxisim +ta bëjnë. Rrallë, Chief GNUisance do të marrë një vendim që prek +drejtpërsëdrejti një ose më shumë paketa GNU. Mirëmbajtësit e paketave të +prekura kanë përgjegjësinë të ekzekutojnë vendimin në emër të Projektit GNU.</p> + +<p>Informacion më të plotë rreth përgjegjësish specifike të mirëmbajtësve dhe +drejtim teknik për mirëmbajtjen e software-it GNU mund të gjendet te +dokumentet <a href="/prep/maintain/">Informacion për Mirëmbajtës Software-i +GNU</a> dhe <a href="/prep/standards/">Standarde GNU Kodimi</a>.</p> + +<p>Nuk kërkojmë doemos që mirëmbajtësit e paketave GNU të pajtohen me +filozofinë tonë, ose të miratojnë politikat tona - vetëm t’i ndjekin ato. +Mirëmbajtësit dhe kontribuesit duhet të ndjekin filozofinë, politikat dhe +vendime specifike të rastit në punën e tyre me <em>software</em> GNU.</p> + +<h3 id="package-development-support">Kontribuoni te Zhvillimi i një Pakete GNU</h3> + +<p>Ka disa ekipe që japin lloje të ndryshme mbështetjeje për zhvillimin dhe +mirëmbajtjen e paketave GNU. Shumica e këtyre ekipeve kanë një +bashkërendues për t’i drejtuar; në shumicën e rasteve, bashkërenduesi +raporton drejtpërdrejt te Chief GNUisance, vetëm në u thëntë ndryshe. Kur +jeni në mëdyshje, mund të lidheni me <a +href="mailto:gvc@gnu.org">Bashkërendues Vullnetarësh GNU</a>, për këshilla.</p> + +<h4 id="gnueval">Vlerësim Software-i</h4> + +<p>Ekipi i vlerësimit të software-it te <a +href="mailto:gnueval@gnu.org"><gnueval@gnu.org></a> vlerëson paketa +software-i të propozuara për paketa GNU. Kjo përfshin një vlerësim të +kujdesshëm të asaj çka kryen software-i , si dhe probleme të lidhura +drejtpërdrejt me lirinë e software-it dhe se si përshtatet programi me +sistemin GNU.</p> + +<p>Kur duhet, anëtarët e rinj rekrutohet nga vullnetarë ekzistues te GNU-ja. +Përvoja e mëparshme në vlerësim software-i jo GNU te Savannah është e +parapëlqyer.</p> + +<h4 id="gnueval-security">Vlerësim Sigurie Software-i</h4> + +<p>Ekipi i vlerësimit të sigurisë së software-it, te <a +href="mailto:gnueval-security@gnu.org"><gnueval-security@gnu.org></a> +punon me ekipin e vlerësimit të software-it. Ata përcaktojnë nëse ka ndonjë +problem sigurie në <em>software</em> që është ofruar për GNU-në.</p> + +<p>Kur duhet, anëtarët e rinj rekrutohet nga vullnetarë ekzistues te GNU-ja.</p> + +<h4 id="security">Ekipi i Sigurisë</h4> + +<p><a href="mailto:security@gnu.org">Ekipi i Sigurisë</a> ndihmon të zgjidhen +në kohë të meta sigurie. Nëse mirëmbajtësi i një pakete GNU nuk i +përgjigjet një raporti mbi një të metë sigurie, raportuesi mund t’ia kalojë +problemin ekipit të sigurisë. Nëse vendos se problemi është urgjent, ekipi +mund të hartojë një arnim dhe të publikojë një hedhje në qarkullim të +ndrequr të paketës. Mirëmbajtësit munden gjithashtu t’i kërkojnë ekipit të +sigurisë këshilla se si të bëhen të sigurta paketat e tyre.</p> + +<p>Kur duhet, anëtarët e rinj rekrutohet nga vullnetarë ekzistues te GNU-ja.</p> + +<h4 id="platform-testers">Testues Platformash</h4> + +<p>Vullnetarët pas listës së postimeve <a +href="//lists.gnu.org/mailman/listinfo/platform-testers">platform-testers@gnu.org</a> +testojnë versione paraqarkullim software-i GNU në platforma të ndryshme +<em>hardware</em>, për të garantuar se funksionojnë si duhet.</p> + +<p>Vullnetarët e rinj janë të mirëpritur.</p> + +<h4 id="mentors">Këshillues</h4> + +<p>Këshilluesit GNU, te <a +href="mailto:mentors@gnu.org"><mentors@gnu.org></a>, janë vullnetarë +për të dhënë udhëheqje për mirëmbajtës të rinj software-i.</p> + +<p>U kërkojmë atyre që janë prej kohësh mirëmbajtës GNU të dalin vullnetarë për +këtë.</p> + +<h4 id="proofreaders">Korrektorë</h4> + +<p>Lista e korrektorëve përmban vullnetarë për korrektim tekstesh në anglisht, +në ndihmë të mirëmbajtësve të paketave. Për të kërkuar korrektim, +shkruajuni te <a +href="mailto:proofreaders@gnu.org"><proofreaders@gnu.org></a>.</p> + +<h3 id="other-teams-services">Ekipe dhe Shërbime të Tjera</h3> + +<p>Disa ekipe të tjera lehtësojnë ose administrojnë veprimet e përditshme +brenda Projektit GNU, ose shtyjnë përpara synime specifike të projektit.</p> + +<h4 id="gac">Komiteti Këshillimor i GNU-së</h4> + +<p><a href="/contact/gnu-advisory.html">Komiteti Këshillimor i GNU-së</a> (KKG) +ekziston si njësi këshillimore për Chief GNUisance. Anëtarët e Komitetit +Këshillimor caktohen nga Chief GNUisance. Në përgjithësi, Komitetit +Këshillimor mbikëqyr shëndetin e Projektit GNU në emër të Chief GNUisance +dhe ngrenë për diskutim probleme potenciale.</p> + +<h4 id="savannah-hackers">Hacker-a Savana</h4> + +<p><a href="//savannah.gnu.org">Savannah</a> është farkëtaria e software-it për +Projektin GNU. Ajo strehon depo kodi, mjete njoftimi të metash, ndërfaqe +listash postimesh, etj. Savannah administrohet nga <a +href="mailto:savannah-hackers-public@gnu.org">Hacker-at e Savanës</a>. Këta +mbajnë në punë farkëtarinë e software-it. Përveç garantimit të strehimit si +duhet të software-it GNU te shërbimi, Hacker-at e Savanës vlerësojnë +gjithashtu <em>software</em> jo GNU që aplikon për strehim te farkëtaria.</p> + +<p>Vullnetarët e rinj janë të mirëpritur.</p> + +<h4 id="webmasters">Webmaster</h4> + +<p><a href="/people/webmeisters.html">Webmaster-at GNU</a> mirëmbajnë dhe +përditësojnë faqet web te <a href="/">https://www.gnu.org</a>.</p> + +<p>Webmaster-at u përgjigjen gjithashtu llojeve të ndryshme të pyetjeve nga +publiku, lidhur me subjekte të tilla si software-i dhe licencat e lira (kur +përgjigja është e qartë). Ata kryejnë filtrimin fillestar të kërkesave për +vlerësimin e një shpërndarjeje, vlerësojnë persona që do të donin të +bëheshin webmaster-a dhe përditësojnë listën e pasqyrave.</p> + +<p>Grupi i Webmaster-ave GNU drejtohet nga <a +href="mailto:chief-webmaster@gnu.org">Shefi i Webmaster-ave</a> që +përgjigjet para Chief GNUisance. Vullnetarët e rinj janë të +mirëpritur. Shihni<a href="/server/standards/webmaster-quiz.html">Pyetësor +për Vullnetar për Webmaster</a>.</p> + +<h4 id="web-translators">Përkthyes Web-i</h4> + +<p>Çdo gjuhë ka një ekip përkthimi, të drejtuar nga një bashkërendues ekipi. +Për më tepër hollësi, shihni <a +href="/server/standards/README.translations.html">Udhërrëfyes për Përkthimin +e Faqeve Web tën www.gnu.org</a>. Bashkërenduesit e ekipeve përgjigjen +para <a href="mailto:web-translators@gnu.org">Përgjegjësit të +Përkthimeve të GNU-së</a>, i cili përgjigjet para Chief GNUisance.</p> + +<h4 id="list-helpers">Ndihmues Listash</h4> + +<p><a href="//savannah.gnu.org/maintenance/ListHelperAntiSpam/">Ndihmuesit e +Listave</a> është një sistem për administrim gjysmë të automatizuar +mesazhesh të padëshiruar dërguar te lista postimesh GNU. Shumica e +mesazheve të padëshiruara kapet nga filtrat përkatës, por janë edhe +moderatorët qenie njerëzore për administrimin e radhës së mesazheve që +pritet të mos jenë të padëshiruar.</p> + +<p>Kur duhet, anëtarët e rinj rekrutohet nga vullnetarë ekzistues te GNU-ja.</p> + +<h4 id="gvc">Bashkërendues Vullnetarësh GNU</h4> + +<p>Bashkërenduesit e Vullnetarëve GNU, te <a +href="mailto:gvc@gnu.org"><gvc@gnu.org></a>, ndihmojnë të drejtohen +vullnetarë të rinj drejt punësh të përshtatshme brenda Projektit GNU</p> + +<p>Vullnetarë të rinj për Bashkërendues Vullnetarësh GNU janë të mirëpritur, +por rekomandohet shumë përvojë e mëparshme brenda GNU-së (dhe pra një njohje +e gjerë e Projektit GNU).</p> + +<h4 id="education">Ekipi GNU i Edukimit</h4> + +<p><a href="/education/">Ekipi GNU i Edukimit</a> promovon birësimin e Sistemit +Operativ GNU në mjedise edukative. Gjithashtu vlerëson shkolla dhe +komunikon me përgjegjës shkollash.</p> + +<p>Vullnetarët e rinj janë të mirëpritur.</p> + +<h4 id="standards">Grupi për Standarde GNU</h4> + +<p>Grupi për Standarde GNU vlerëson propozime për përditësim të standardeve GNU +të kodimit. Cilido mund të parashtrojë një propozim, përmes listës së +postimeve <a +href="//lists.gnu.org/mailman/listinfo/bug-standards">bug-standards</a>. +Grupi mandej e diskuton dhe e vlerëson propozimin për t’u marrë me krejt +hollësitë dhe pasojat e tij. Mandej ata e paraqesin propozimin dhe një +rekomandim për të te Chief GNUisance, i cili merr vendimin. Grupi është +gjithashtu përgjegjës për instalimin e ndryshmeve te dokumenti, si dhe për +përditësimin e dokumentit në web.</p> + +<p>Kur duhet, vullnetarë të rinj rekrutohen nga radhët e vullnetarëve ekzistues +GNU.</p> + +<h3 id="correcting-errors">Ndreqje Gabimesh</h3> + +<p>Nëse gjejmë gabime apo gjëra të harruara në këtë përshkrim të strukturës +ekzistuese, që janë të mundshme, ngaqë më parë s’kishte fare dokumentim të +centralizuar, do ta përditësojmë këtë dokument, si <a +href="/gnu/gnu-structure.org">versionin Org</a>, ashtu edhe <a +href="/gnu/gnu-structure.html">versionin HTML</a>, duke shtyrë para shifrën +e tretë te numri i versionit. Versionet më të vjetër do t’i ruajmë në <a +href="/gnu/old-gnu-structure/">një nëndrejtori</a>.</p> + +<h3 id="future-changes">Ndryshime të Ardhme në Strukturën Administrative</h3> + +<p>Për ndryshime në strukturën administrative të Projektit GNU vendoset nga +Chief GNUisance, pas fillimit të konsultimeve me kontribues GNU, zakonisht +në listat përkatëse të Projektit GNU. Synimi i këtyre konsultimeve është të +shihet alternativa të mundshme dhe të vlerësohet paraprakisht se ç’efekte të +mira a të liga do të kenë, për të marrë një vendim të pjekur.</p> + +<p>Për të njoftuar ndryshime që janë adoptuar, do të përditësojmë këtë +dokument, si versionin Org, ashtu edhe versionin HTML (shihni ndarjen e +mëparshme), duke shtyrë para shifrën e parë dhe/ose të dytë të numrit të +versionit.</p> + +<div class="infobox"> +<hr /> +<p>Ka gjithashtu dhe një <a href="/gnu/gnu-structure.org">version Org</a> të +këtij dokumenti.</p> +</div> + +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + operativ ërbëhet</div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2020, 2022 Brandon Invergo and Richard Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2022/07/12 23:30:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-users-never-heard-of-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-users-never-heard-of-gnu.html index c2885f9..269642e 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-users-never-heard-of-gnu.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-users-never-heard-of-gnu.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.84 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnulinux" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Përdorues të GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë për GNU-në - Projekti GNU - @@ -9,24 +12,19 @@ Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/gnu/po/gnu-users-never-heard-of-gnu.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Përdorues GNU Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë për GNU-në</h2> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Përdorues të GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë për GNU-në</h2> -<p><strong>nga <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> -<div class="announcement"> - <blockquote><p>Për të mësuar më tepër mbi këtë çështje, mund të lexoni edhe <a -href="/gnu/gnu-linux-faq.html">FAQ mbi GNU/Linux</a>, faqen tonë mbi <a -href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a> dhe faqen tonë mbi <a -href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin GNU</a>. -</p></blockquote> -</div> - -<p>Shumica e njerëzve nuk kanë dëgjuar kurrë për GNU-në. Madje dhe shumica e -njerëzve që përdorin sistemin GNU nuk kanë dëgjuar kurrë për GNU-në, ngaqë -kaq shumë njerëz dhe shoqëri i mësojnë ta quajnë “Linux”. -Vërtet, përdoruesit e GNU-së shpesh thonë se “xhirojnë Linux”, -që është njësoj si të thuash se “ngisni karburatorin tuaj” ose -“ngisni trasmisionin”.</p> +<p>Shumica e njerëzve s’kanë dëgjuar kurrë për GNU-në. Madje dhe shumica e +njerëzve që përdorin sistemin GNU, s’kanë dëgjuar kurrë për GNU-në, ngaqë +kaq shumë njerëz dhe shoqëri i mësojnë ta quajnë “Linux”. Vërtet, +përdoruesit e GNU-së shpesh thonë se “xhirojnë Linux”, që është njësoj si të +thuash se “ngisni karburatorin tuaj” ose “ngisni trasmisionin tuaj”.</p> <p>Sido që të jetë, ata që kanë njohuri mbi GNU-në e përshoqërojnë me idealet e lirisë së lëvizjes për software të lirë. Ky përshoqërim nuk është i rastit; @@ -43,22 +41,32 @@ nëse këta përdorues kërkojnë rreth GNU-së, do të zbulojnë idetë që mis GNU-ja.</p> <p>Po nuk kërkuan për të, mund ta hasin prapëseprapë. Retorika e <a -href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">“burimit të -hapur”</a> priret ta shpjerë vëmendjen e njerëzve larg nga problemet -e lirisë së përdoruesve, por jo krejtësisht; prapë diskutohet mbi GNU-në dhe -software-in e lirë, dhe njerëzit prapë kanë gjasa ta ndeshin. Kur kjo -ndodh, lexuesi ka më tepër gjasa ta drejtojë vëmendjen nga të dhënat mbi -GNU-në (në faktin që është vepër e një fushate për liri dhe bashkësi), nëse -e di se është përdorues i sistemit GNU.</p> - -<p>Parë në shtrirje kohore, quajtja e sistemit “GNU/Linux” përhap +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">“burimit të hapët”</a> +priret ta shpjerë vëmendjen e njerëzve larg nga problemet e lirisë së +përdoruesve, por jo krejtësisht; prapë diskutohet mbi GNU-në dhe software-in +e lirë, dhe njerëzit prapë kanë gjasa ta ndeshin. Kur kjo ndodh, lexuesi ka +më tepër gjasa ta drejtojë vëmendjen nga të dhënat mbi GNU-në (në faktin që +është vepër e një fushate për liri dhe bashkësi), nëse e di se është +përdorues i sistemit GNU.</p> + +<p>Parë në shtrirje kohore, quajtja e sistemit “GNU/Linux” përhap ndërgjegjësimin mbi idealet e lirisë për të cilat ne zhvilluam sistemin GNU. Është po ashtu e dobishme si kujtues për njerëzit në bashkësinë tonë që kanë dijeni për këto ideale, në një botë ku mjaft nga diskutimi mbi software-in e lirë i nënshtrohet një trajtimi krejtësisht praktik (e prandaj -edhe të pamoral). Kur ju kërkojmë ta quani sistemin -“GNU/Linux”, ju kërkojmë të ndihmoni në ndërgjegjësimin e -publikut mbi idealet e software-it të lirë.</p> +edhe të pamoral). Kur ju kërkojmë ta quani sistemin “GNU/Linux“, ju +kërkojmë të ndihmoni në ndërgjegjësimin e publikut mbi idealet e software-it +të lirë.</p> + +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p>Për të mësuar më tepër mbi këtë çështje, mund të lexoni edhe <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">PBR tonat mbi GNU/Linux</a>, faqen tonë mbi +<a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a> dhe faqen tonë mbi <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Sistemin GNU</a>. +</p> +</div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -68,7 +76,7 @@ publikut mbi idealet e software-it të lirë.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -89,7 +97,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -119,8 +127,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2006, 2007, 2013, 2014, 2015, 2017, 2019 Free -Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2006, 2015, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -135,11 +142,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2019/04/01 09:32:03 $ +$Date: 2021/11/26 17:31:34 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu.html index 903ff91..81ed859 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu.html @@ -1,25 +1,21 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.79 --> +<!-- Parent-Version: 1.96--> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> -<title>Sistemi Operativ GNU - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> - -<style type="text/css" media="print,screen"> -<!-- +<title>Rreth Sistemit Operativ GNU - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- #dynamic-duo { display: none; } -@media (min-width: 48em) { +@media (min-width: 45em) { + .short-lines { width: 48em; max-width: 100%; } #dynamic-duo { display: block; - float: right; - width: 20em; - max-width: 40%; - text-align: center; padding: .9em; - margin: .3em 0 1em 1.5em; background: #f9f9f9; border: .3em solid #acc890; + margin-top: 5em; } #dynamic-duo p strong { font-size: 1.3em; @@ -27,26 +23,18 @@ #dynamic-duo img { width: 100%; } } --> -<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" --> -<!-- -@media (min-width: 48em) { - #dynamic-duo { - float: left; - margin: .3em 1.5em 1em 0; - } -} --> -<!--#endif --> - - - - </style> <!--#include virtual="/gnu/po/gnu.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Sistemi Operativ GNU</h2> +<h2>Rreth Sistemit Operativ GNU</h2> +<div class="thin"></div> -<div id="dynamic-duo"> +<div class="short-lines"><ul> + <li><a href="/gnu/about-gnu.html">GNU-ja me Dy Fjalë</a></li> +</ul></div> + +<div id="dynamic-duo" class="pict narrow"> <p><strong>Shkarkoni shpërndarje</strong></p> <p><a href="/distros/free-distros.html"> <img src="/graphics/gnu-and-penguin-color-300x276.jpg" alt=" [GNU dhe Linux] " /></a></p> @@ -55,32 +43,81 @@ href="/distros/free-distros.html">listën tonë të shpërndarjeve GNU/Linux që janë plotësisht software i lirë</a>.</em></p> </div> +<div class="short-lines"> +<h3 id="gnu-history">Historiku i GNU-së</h3> <ul> - <li><a href="/gnu/about-gnu.html">Mbi Sistemin Operativ GNU</a></li> - <li><a href="/gnu/gnu-history.html">Një përmbledhje historike e GNU-së</a></li> - <li><a href="/gnu/thegnuproject.html">Histori më e hollësishme e GNU-së</a></li> - <li><a href="/gnu/initial-announcement.html">Njoftimi fillestar</a> i projektit</li> - <li><a href="/gnu/gnu-structure.html">Struktura dhe Administrimi i Projektit -GNU</a></li> - <li><a href="/gnu/manifesto.html">Manifesti i GNU-së</a></li> - <li><a href="/gnu/byte-interview.html">Intervistë e Richard Stallman-it dhënë -BYTE-it</a> (1986)</li> - <li><a href="/gnu/rms-lisp.html">Përvoja Ime me Lisp-in dhe Hartimi i GNU + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +*[1996]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/gnu-history.html">Përmbledhje e Sistemit GNU</a></li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +*[1998]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/thegnuproject.html"> Projekti GNU</a> (nga Richard Stallman) +— Histori më e hollësishme e GNU-së.</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +*[1985]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/manifesto.html">Manifesti i GNU-së</a></li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +*[1984]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/first-hackers-conference-1984.html"> Konferenca e Parë e +Hacker-ave</a></li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +*[1983]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/initial-announcement.html">Njoftimi fillestar</a> i Projektit +GNU</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[2003]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/rms-lisp.html">Përvoja Ime me Lisp-in dhe Hartimi i GNU Emacs</a> (nga Richard Stallman)</li> - <li><a -href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DEFDE123AF932A25752C0A96F948260&sec=&spon=&pagewanted=1"> -Beteja e Një Njeriu të Vetëm për Software të Lirë</a>, artikull mbi Richard -Stallman-in dhe zhvillimet e hershme të GNU-së, botuar te <cite>The New York -Times</cite> më 11 Janar, 1989. Një problem me artikullin është se përdor -termin propagandistik “pronësi intelektuale” sikur kjo t’i -referohej diçkaje koherente. Termi është i tillë mishmash, saqë të flasësh -për të <a href="/philosophy/not-ipr.html">nuk ka kuptim</a>. Artikulli -ngatërrohet në një farë mënyre kur vjen puna te Symbolics. Ajo çka bëri -Stallman-i, ndërkohë që punonte në MIT, qe shkrimi, në mënyrë të pavarur, i + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[1999]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/philosophy/15-years-of-free-software.html">15 Vjet Software i +Lirë</a> (nga Richard Stallman)</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[1999]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/byte-interview.html">Intervistë e Richard Stallman-it dhënë +BYTE-it</a></li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[1989]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a +href="https://web.archive.org/web/20210820153013/https://www.nytimes.com/1989/01/11/business/business-technology-one-man-s-fight-for-free-software.html"> +Beteja e Një Njeriu të Vetëm për Software të Lirë</a> (nga John Markoff) +— Një artikull mbi Richard Stallman-in dhe zhvillimet e hershme të +GNU-së, botuar te <cite>The New York Times</cite> më 11 Janar, 1989. Një +problem me artikullin është se përdor termin propagandistik “pronësi +intelektuale”; sikur kjo t’i referohej diçkaje koherente. Termi është i +tillë mishmash, saqë të flasësh për të <a +href="/philosophy/not-ipr.html">nuk ka kuptim</a>. Artikulli ngatërrohet në +një farë mënyre kur vjen puna te Symbolics. Ajo çka bëri Stallman-i, +ndërkohë që punonte në MIT, qe shkrimi, në mënyrë të pavarur, i përmirësimeve zëvendësuese të krahasueshme me përmirësimet që Symbolics i kish bërë versionit të vet të Sistemit Lisp të Makinave në MIT.</li> - <li><a href="/philosophy/15-years-of-free-software.html">15 Vjet Software i -Lirë</a> (1999)</li> </ul> <p>Ja dy postimet që Stallman-u shkroi për një tabelë njoftimesh në Stanford, @@ -90,21 +127,71 @@ nuk përdoret termi “software i lirë”; që, me sa duket, s’kish filluar ende t’i bënte bashkë këto dy fjalë.</p> <ul> - <li><a href="/gnu/why-programs-should-be-shared.html">Pse Programet Duhen Ndarë -Me të Tjerët</a> (1983)</li> - <li><a href="/gnu/yes-give-it-away.html">Po, Jepuani</a> (1983)</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[1983]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/why-programs-should-be-shared.html">Pse Programet Duhen Ndarë +Me të Tjerët</a></li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[1983]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/yes-give-it-away.html">Po, Jepuani</a></li> </ul> +<h3 id="gnu-structure">Struktura e GNU-së</h3> + +<ul> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[2020]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/gnu-structure.html">Struktura dhe Administrimi i Projektit +GNU</a> (nga Brandon Invergo dhe Richard Stallman)</li> +</ul> <h3 id="gnulinux">GNU dhe Linux</h3> <ul> - <li><a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Marrëdhëniet mes GNU-së dhe Linux-it</a></li> - <li><a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse ‘sistemi Linux’ duhet -quajtur GNU/Linux</a></li> - <li><a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të GNU-së që Nuk -Kanë Dëgjuar Kurrë për GNU-në</a></li> - <li><a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">FAQ për GNU/Linux</a></li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +*[2000-2007]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/why-gnu-linux.html"> Ç’përmban Emri?</a> (nga Richard +Stallman) — Pse “sistemi Linux” duhet quajtur GNU/Linux.</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[2001-2020]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">PBR për GNU/Linux</a> (nga Richard +Stallman)</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[1997-2019]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/linux-and-gnu.html"> Linux-i dhe Sistemi GNU</a> (nga Richard +Stallman) — Marrëdhënia mes GNU-së dhe Linux-it.</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[2018]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/incorrect-quotation.html"> Citim i Pasaktë</a> (nga Richard +Stallman)</li> + <li> + <!--#set var='DATE' value='<span class="date-tag"> +[2006]</span>' + --> +<!--#echo encoding='none' var='DATE' --> +<a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të GNU-së që Nuk +Kanë Dëgjuar Kurrë për GNU-në</a> (nga Richard Stallman)</li> </ul> @@ -126,6 +213,7 @@ projektit GNU në <a href="https://www.minorplanetcenter.net/iau/ECS/MPCArchive/2000/MPC_20001111.pdf">Minor Planet Circular 41571</a>. Asteroidi u zbulua në Kitt Peak nga Spacewatch më 5 maj, 1992.</p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -135,7 +223,7 @@ Planet Circular 41571</a>. Asteroidi u zbulua në Kitt Peak nga Spacewatch më <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -156,7 +244,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -186,8 +274,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2014, 2015, 2016, 2019, 2020 Free Software -Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2002, 2006-2008, 2011, 2014-2016, 2020, 2021, 2022 +Free Software Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -202,12 +290,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2021/01/01 12:02:58 $ +$Date: 2022/07/12 23:30:01 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> - diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/incorrect-quotation.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/incorrect-quotation.html new file mode 100644 index 0000000..769f4af --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/incorrect-quotation.html @@ -0,0 +1,152 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/incorrect-quotation.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnulinux" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Citim i Pasaktë - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/incorrect-quotation.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Citim i Pasaktë</h2> + +<address class="byline">nga Richard Stallman</address> + +<p>Qarkullon një citim në Internet, që më vishet mua, por s’është shkruar prej +meje.</p> + +<p>Ja teksti që qarkullon. Pjesa dërrmuese e tij qe kopjuar nga pohime që kam +bërë, por pjesë me të pjerrëta këtu s’është prej meje. Jep ide që janë +gabim ose që janë ngatërruar.</p> + +<blockquote> +<p>Do të doja t’ju ndërprisja për një çast. Ajo që ju i referohen si Linux, në +fakt është GNU/Linux, ose si kam filluar ta quaj tani së fundi, GNU plus +Linux. Linux-i s’është një sistem operativ <em>në vetvete</em>, por <em>një +tjetër përbërë i lirë i një sistemi plotësisht funksional GNU, i bërë i +dobishëm përmes GNU corelibs, mjetesh shell dhe përbërës jetikë të një +sistemi, që përbëjnë një OS të plotë siç përkufizohet nga standardet +POSIX.</em> Mjaft përdorues kompjuteri xhirojnë përditë një version të +ndryshuar të sistemit GNU, pa e kuptuar. Përmes një kthese të çuditshme në +rrjedhën e ngjarjeve, versioni i GNU-së i cili përdoret gjerësisht sot, +shpesh quhet “Linux” dhe mjaft prej përdoruesve të tij nuk janë të +ndërgjegjshëm se në fakt është sistemi GNU, i zhvilluar nga Projekti GNU. +Ka vërtet një Linux dhe këta njerëz po e përdorin, por është vetëm një pjesë +e sistemit që ata përdorin.</p> + +<p>Linux-i është kerneli: programi në sistem që shpërndan aftësitë e makinës te +programet e tjera që xhironi. Kerneli është pjesë themelore e një sistemi +operativ, por në vetvete i padobi; mund të marrë kuptim vetëm në kontekstin +e një sistemi të plotë operativ. Linux-i përdoret normalisht i ndërthurur +me sistemin operativ GNU: sistemi i plotë është në thelb GNU me Linux-in +shtuar atij, ose GNU/Linux. Krejt të ashtuquajturat shpërndarje “Linux” +janë përnjëmend GNU/Linux.</p> +</blockquote> + +<p>Gabimi kryesor është se Linux-i, në kuptimin e ngushtë të fjalës, +<em>nuk</em> është pjesë e sistemit GNU - kerneli i të cilit është GNU +Hurd. Versionin me Linux ne e quajmë “GNU/Linux”. Dakord ta quani edhe +“GNU”, kur doni vërtet t’i bini shkurt, por është më mirë të quhet +“GNU/Linux” që kështu t’i jepet ca hakë Torvalds-it.</p> + +<p>S’e përdorim termin “corelibs” dhe nuk jam i sigurt se ç’do të donte të +thoshte, por GNU-ja është shumë më tepër se sa paketa specifike që kemi +zhvilluar për të. Iu futa kësaj pune më 1983-shin, për të zhvilluar një +sistem operativ, duke e quajtur GNU dhe ajo punë lypte zhvillimin e cilësdo +paketash të rëndësishme që s’mund t’i gjenim gjetkë.</p> + +<p>Shihni <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux dhe GNU</a> dhe <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">PBR për GNU/Linux</a>, plus historikun te <a +href="/gnu/thegnuproject.html">Projekti GNU</a>.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 20018, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/30 17:01:17 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/initial-announcement.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/initial-announcement.html index 485e759..4ff6916 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/initial-announcement.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/initial-announcement.html @@ -1,31 +1,47 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/initial-announcement.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Njoftimi Fillestar - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +a.ftn { font-size: .94em; } +pre.emph-box { font-size: .94em; background: none; margin-bottom: 2.5em; } +--> +</style> <!--#include virtual="/gnu/po/initial-announcement.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Njoftimi Fillestar</h2> +<div class="thin"></div> +<div class="introduction"> <p> Ky është njoftimi origjinal mbi Projektin GNU, postuar nga <a -href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> më 27 shtator, 1983.</p> +href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> më 27 shtator, 1983.</p> <p> Historia faktike e Projektit GNU është, në shumë pikëpamje, e ndryshme nga ky plan fillestar. Për shembull, fillimi u shty deri më Janar të 1984. Disa prej koncepteve filozofike rreth <a href="/philosophy/free-sw.html">software-it të lirë</a> nuk qenë të qartësuara deri para pak vitesh.</p> +</div> +<hr class="no-display" /> -<h3>Free Unix!</h3> +<h3>Unix i Lirë!</h3> <p>Duke nisur nga kjo Ditë e Falënderimeve do të filloj të shkruaj një sistem të plotë <em>software</em>-i, të përputhshëm me Unix-in, të quajtur GNU -(shkurtim i Gnu's Not Unix), dhe ta jap falas<a href="#f1">(1)</a> për këdo -që don ta përdorë. Kontribute në kohë, para, programe dhe pajisje nevojiten -shumë.</p> +(shkurtim i Gnu’s Not Unix) dhe ta jap falas <a class="ftn" +href="#f1">[1]</a> për këdo që dëshiron ta përdorë. Kontribute në kohë, +para, programe dhe pajisje janë shumë të nevojshme.</p> <p>Për t’ia filluar, GNU do të jetë një kernel plus krejt mjetet e nevojshme për shkrim dhe xhirim programesh në C: përpunues, shell, përpilues C, @@ -63,7 +79,7 @@ për makina Lisp.</p> <p>Mendoj se rregulli i artë e lyp që nëse më pëlqen një program, ta ndaj atë me të tjerë persona që e pëlqejnë. Nuk mundem, me ndërgjegje të pastër, të nënshkruaj një marrëveshje moszbulimi ose një marrëveshje licence -<em>software</em>-i. </p> +<em>software</em>-i.</p> <p>Që të mund të vazhdoj t’i përdor kompjuterat pa dhunuar parimet e mia, kam vendosur të bëj tok një trup të nevojshëm <em>software</em>-i të lirë që të @@ -101,35 +117,28 @@ GNU-në, duke i çliruar nga nevoja të fitojnë jetesën në një rrugë tjetë <p>Për më tepër të dhëna, lidhuni me mua.</p> -<p>Postë Arpanet:<br /> - RMS@MIT-MC.ARPA</p> +<address>Postë Arpanet:<br /> + RMS@MIT-MC.ARPA</address> -<p>Usenet:<br /> +<address>Usenet:<br /> ...!mit-eddie!RMS@OZ<br /> - ...!mit-vax!RMS@OZ</p> + ...!mit-vax!RMS@OZ</address> -<p>Postë e Zakonshme në ShBA:<br /> +<address>Postë e Zakonshme në ShBA:<br /> Richard Stallman<br /> 166 Prospect St<br /> - Cambridge, MA 02139</p> - - -<h4 id="f1">Zgjedhje e dobët fjalësh përqark “i lirë”</h4> - -<p>Përdorimi i fjalëve këtu qe i pakujdesshëm. Dëshira qe që askujt nuk do t’i -duhej të paguante për <b>leje</b> përdorimi të sistemit GNU. Por fjalët nuk -e bëjnë të qartë këtë, dhe njerëzit shpesh i interpretojnë ato si të thoshin -që kopjet e GNU-së do të duhej të shpërndaheshin përherë kundrejt pak ose -aspak shpërblimi. Ky kurrë nuk qe synimi.</p> + Cambridge, MA 02139</address> +<hr class="column-limit" /> +<div class="infobox extra" role="complementary"> <h3>Mesazhi origjinal</h3> <p>Për hir të plotësisë, email-i origjinal është riprodhuar këtu, në formën e tij origjinale.</p> -<div dir="ltr"> -<pre><!--TRANSLATORS: Don't translate anything except the headers.--> - +<pre class="emph-box" dir="ltr"> +<!--TRANSLATORS: Don't translate anything except the headers. +--> Prej CSvax:pur-ee:inuxc!ixn5c!ihnp4!houxm!mhuxi!eagle!mit-vax!mit-eddie!RMS@MIT-OZ Prej: RMS%MIT-OZ@mit-eddie Grupe Lajmesh: net.unix-wizards,net.usoft @@ -141,24 +150,24 @@ Free Unix! Duke nisur nga kjo Ditë e Falënderimeve do të filloj të shkruaj një sistem të plotë <em>software</em>-i, të përputhshëm me Unix-in, të quajtur GNU -(shkurtim i Gnu's Not Unix), dhe ta jap falas<a href="#f1">(1)</a> për -këdo që don ta përdorë. Kontribute në kohë, para, programe dhe pajisje -nevojiten shumë. +(shkurtim i Gnu’s Not Unix), dhe ta jap falas <a href="#f1">[1]</a> për +këdo që dëshiron ta përdorë. Kontribute në kohë, para, programe dhe pajisje +janë shumë të nevojshme. Për t’ia filluar, GNU do të jetë një kernel plus krejt mjetet e nevojshme për shkrim dhe xhirim programesh në C: përpunues, shell, përpilues C, lidhës, asembler, dhe ndoca gjëra të tjera. Pas kësaj do të shtojmë një formatues tekstesh, një YACC, një lojë Empire, një fletëllogaritës, dhe qindra gjëra të tjera. Shpresojmë të furnizojmë, përfundimisht, gjithçka të dobishme që -vjen normalisht me një sistem Unix, dhe çfarëdo gjëje tjetër të dobishme, +vjen normalisht me një sistem Unix dhe çfarëdo gjëje tjetër të dobishme, përfshi dokumentim on-line dhe në shtypshkrim. -GNU do të jetë në gjendje të xhirojë programe Unix, por nuk do të jetë +GNU do të jetë në gjendje të xhirojë programe Unix, por s’do të jetë identik me Unix. Do të bëjmë tërë përmirësimet që ia leverdis, bazuar në përvojën tonë me sisteme të tjera operative. Në veçanti, kemi në plan të shtojmë emra më të gjatë kartelash, numra versioni kartelash, një sistem kartelash që nuk vithiset, ndoshta plotësim emri kartele, mbulim për ekran -të pavarur nga terminali, e në fund edhe një sistem dritaresh bazuar në Lisp +të pavarur nga terminali dhe në fund edhe një sistem dritaresh bazuar në Lisp përmes të cilit disa programe Lisp dhe programe të rëndomtë Unix mund të ndajnë bashkë të njëjtin ekran. Si C, ashtu edhe Lisp do të mund të kihen si gjuhë programimi për sistemin. Do të kemi <em>software</em> rrjeti, të @@ -173,7 +182,7 @@ EMACS, tani në Laboratorin e Inteligjencës Artificiale në MIT. Kam punuar rëndshëm me përpilues, përpunues, debugger-a, interpretues urdhrash, Incompatible Timesharing System dhe sistemin operativ Lisp Machine. Jam marrë i pari me mbulim të pavarur nga terminali në ITS. Veç këtyre -kam sendërtuar një sistem kartelash që nuk vithiset dhe dy sisteme dritaresh +kam sendërtuar një sistem kartelash që s’vithiset dhe dy sisteme dritaresh për makina Lisp. @@ -186,7 +195,7 @@ të nënshkruaj një marrëveshje moszbulimi ose një marrëveshje licence Që të mund të vazhdoj t’i përdor kompjuterat pa dhunuar parimet e mia, kam vendosur të bëj tok një trup të nevojshëm <em>software</em>-i të lirë që të -jem në gjendje të vazhdoj pa ndonjë <em>software</em> që nuk është i lirë. +jem në gjendje të vazhdoj pa ndonjë <em>software</em> që s’është i lirë. Si Mund të Kontribuoni @@ -196,7 +205,7 @@ individëve dhurime programesh dhe pune. Një prodhues kompjuterash ka premtuar tashmë të dhurojë një makinë. Por mund të përdorim edhe më tepër se një. Një rrjedhim që mund të prisni nga dhurimi -i makinave është fakti që GNU-ja do të xhirojë në ta prej një date më të +i makinave është fakti që GNU-ja do të xhirojë në ta në një datë më të afërt. Makina është mirë të jetë e aftë të punojë në zona të banuara, dhe të mos ketë nevojë për ftohje ose ushqim të sofistikuar. @@ -211,15 +220,15 @@ funksionon me pjesën tjetër të Unix-it, ka gjasa që do të punojë edhe me pjesën tjetër të GNU-së. Nëse siguroj dhurime në para, ndoshta do të jem në gjendje të punësoj pak -vetë me kohë të plotë ose të pjesshme. Rroga nuk do të jetë e lartë, por po +vetë me kohë të plotë ose të pjesshme. Rroga s’do të jetë e lartë, por po kërkoj persona për të cilët fakti që po ndihmojnë njerëzimin është po aq i rëndësishëm sa edhe paraja. E shoh këtë si një rrugë për t’u krijuar mundësinë personave të përkushtuar t’ia kushtojnë energjitë e tyre punës me GNU-në, duke i çliruar nga nevoja të fitojnë jetesën në një rrugë tjetër. -Për më tepër të dhëna, lidhuni me mua. -Postë mail: +Për më tepër hollësi, lidhuni me mua. +Postë Arpanet: RMS@MIT-MC.ARPA Usenet: @@ -233,6 +242,34 @@ Postë e Zakonshme në ShBA: </pre> </div> +<h3 id="f1" class="footnote">Poshtëshënim</h3> +<ol> +<li> +<p><em>Shprehja këtu qe e pakujdesshme.</em> Ideja qe që askush s’do të duhej +të paguante për <b>leje</b> për të përdorur sistemin GNU. Por fjalët nuk e +bëjnë të qartë këtë dhe njerëzit shpesh i interpretojnë si të donin të +thoshin se kopjet e GNU-së duhen shpërndarë përherë kundrejt pak parash ose +aspak. Kjo s’e kurrë synimi. Më pas kam mësuar të bëj dallimin mes “free”, +në kuptimin e lirisë dhe “free” në kuptimin e çmimit. Software-i i lirë +është <em>software</em> për të cilin përdoruesit gëzojnë lirinë ta +shpërndajnë dhe ndryshojnë. Disa përdorues mund të marrin kopje pa paguar, +teksa të tjerë paguajnë për të pasur kopje—dhe nëse fondet ndihmojnë +të përkrahet përmirësimi i software-it, aq më mirë. Gjëja e rëndësishme +është se cilido që ka një kopje, ka lirinë të bashkëpunojë me të tjerët në +përdorimin e saj. +</p> + +<p>Shprehja “jepeni” është një tjetër tregues se nuk e kisha ndarë +qartë problemin e çmimit nga ai i lirisë. Ne tani rekomandojmë të shmanget +kjo shprehje, kur flitet për <em>software</em> të lirë. Për më tepër +shpjegim, shihni “<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#GiveAwaySoftware">Fjalë dhe +Togfjalësha Ngatërrues</a>”.</p> +</li> +</ol> + +</div> + <div class="translators-notes"> <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> @@ -241,7 +278,7 @@ Postë e Zakonshme në ShBA: <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -262,7 +299,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -278,7 +315,7 @@ përkthimet</a>.</p> <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to files generated as part of manuals) on the GNU web server should - be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this without talking with the webmasters or licensing team first. Please make sure the copyright date is consistent with the document. For web pages, it is ok to list just the latest year the @@ -292,12 +329,12 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1983, 1999, 2007, 2008, 2009, 2013,2014 Free -Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1983, 1999, 2007, 2009, 2021, 2022 Free Software +Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" -href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons -Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p> +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> <div class="translators-credits"> @@ -308,11 +345,12 @@ Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/07/25 14:00:59 $ +$Date: 2022/03/01 13:30:55 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/javascript-trap.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/javascript-trap.html new file mode 100644 index 0000000..f17711f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/javascript-trap.html @@ -0,0 +1,339 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/javascript-trap.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing traps" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Kurthi JavaScript - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/javascript-trap.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Kurthi JavaScript</h2> + +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> + +<p><strong>Mund të jeni duke xhiruar programe jo të lirë në kompjuterin tuaj +çdo ditë, pa e ditur - përmes shfletuesit tuaj.</strong></p> + +<!-- any links that used to point to the appendices should point to + free-your-javascript.html instead. --> +<div class="announcement"> +<hr class="no-display" /> +<p>Webmasters: ka <a href="/software/librejs/free-your-javascript.html">disa +rrugë</a> për të treguar licencën e programeve JavaScript në një sajt.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> + +<p>Ideja se <a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> +cilido program jo i lirë keqtrajton përdoruesit e tij</a> është familjare +për bashkësinë e software-it të lirë. Disa nga ne e mbrojnë lirinë tonë +duke hedhur poshtë krejt programet jo të lira në kompjuterat tanë. Mjaft të +tjerë e shohin të qenët jo të lirë si një goditje ndaj programit.</p> + +<p>Mjaft përdorues janë në dijeni se ky problem aplikohet te shtojcat që +shfletuesi ofron të instalohet, ngaqë ato mund të jenë të lira ose jo të +lira. Por shfletuesi xhiron programe të tjera jo të lira, për të cilat nuk +ju pyesin, ose madje nuk ua tregojnë - programe të cilat i përmbajnë ose te +të cilat lidhen faqe web. Këto programe në shumicën e rasteve janë të +shkruar në JavaScript, por përdoren edhe gjuhë të tjera.</p> + +<p>JavaScript-i (i quajtur zyrtarisht ECMAScript, pro pak vetë e përdorin këtë +emër) dikur përdorej për fru-fru të vockla në faqe web, bie fjala, për +elementë të hijshëm, por jothelbësorë, lëvizjeje dhe shfaqjeje. Qe e +pranueshme të konsideroheshin këto si zgjerime të thjeshta të gjuhës HTML, +në vend se <em>software</em> i njëmendtë dhe të hidhej tej ajo punë.</p> + +<p>Disa sajte ende e përdorin JavaScript-in në këtë mënyrë, por shumë prej tyre +e përdorin për programe të rëndësishme, që kryejnë punë të mëdha. Për +shembull, Google Docs provon të instalojë në shfletuesin tuaj një program +JavaScript që është gjysmë megabajt i madh, në një format të ngjeshur që +mund ta quanim Obfuscript. Kjo formë e ngjeshur është krijuar nga kodi +burim, duke fshirë hapësira ekstra që e bëjnë kodin të lexueshëm dhe +shënimet shpjeguese, që e bëjnë të kuptueshëm, si dhe duke zëvendësuar te +kodi çdo emër me kuptim me një emër arbitrar të shkurtër, që të mos mund të +themi se ç’do të thotë.</p> + +<p>Pjesë e <a href="/philosophy/free-sw.html">kuptimit të software-it të +lirë</a> është se përdoruesit kanë mundësi të hyjnë te kodi burim i +programit (plani i tij). Kodi burim i një programi do të thotë forma e +parapëlqyer për programuesit për ta ndryshuar - përfshi hapësira të +dobishme, shënime shpjeguese dhe emra të kuptimtë. Kodi i ngjeshur është një +zëvendësim i gabuar, i padobishëm i kodit burim; kodi i vërtetë burim i +këtyre programeve nuk mund të kihet nga përdoruesit, që përdoruesit të mund +ta kuptojnë; ndaj programet nuk janë të lirë.</p> + +<p>Përveç të qenit jo të lirë, mjaft prej këtyre programeve janë +<em>malware</em>, ngaqë <a +href="https://github.com/w3c/fingerprinting-guidance/issues/8">përgjojnë +përdoruesin</a>. Edhe më të shpifur, disa sajte përdorin shërbime të cilat +regjistrojnë <a +href="https://freedom-to-tinker.com/2017/11/15/no-boundaries-exfiltration-of-personal-data-by-session-replay-scripts/">krejt +veprimet e përdoruesit teksa shohin një faqe</a>. Këto shërbime gjoja “i +redaktojnë” regjistrimet, për të përjashtuar të dhëna rezervat që sajti +s’duhet t’i marrë. Por edhe nëse kjo bëhet si duhet, qëllimi i këtyre +shërbimeve është t’u japin sajteve të tjera të dhëna personale që këta +s’duhet t’i marrin.</p> + +<p>Zakonisht shfletuesit nuk ju thonë kur ngarkojnë programe JavaScript. Disa +shfletues kanë një mënyrë për të çaktivizuar krejtësisht JavaScript-in, por +edhe nëse jeni i ndërgjegjshëm për këtë pikë, do t’ju duhej mundim i madh +për të identifikuar programe jo të lirë, jo trivialë dhe t’i bllokoni. +Megjithatë, madje edhe në bashkësinë e software-it të lirë, shumica e +përdoruesve nuk e dinë këtë problem; heshtja e shfletuesve priret ta fshehë.</p> + +<p>Për të qenë të qartë, gjuha JavaScript në vetvete s’është më e mirë a më e +keqe për lirinë e përdoruesit, se sa cilado gjuhë tjetër. Është e mundur të +hidhet në qarkullim një program JavaScript si <em>software</em> i lirë, duke +dhënë kodin e tij burim nën një licencë software-i të lirë. Nëse programi +është “self-contained” - funksionimi dhe qëllimi i tij janë të pavarur nga +faqja prej nga erdh - kjo është në rregull; mund ta kopjoni në një kartelë +në makinën tuaj, ta ndryshoni dhe ta hapni atë kartelë me një shfletues, për +ta xhiruar. Madje është e mundur të paketohet për instalim mu si programet +e tjerë të lirë dhe për ta përdorur me një urdhër shelli. Këto programe +s’përfaqësojnë problem special moral të ndryshëm nga ato të programeve C.</p> + +<p>Problemi i kurthit JavaScript del kur programi JavaScript vjen tok me një +faqe që vizitoni përdoruesi. Këto programe JavaScript janë shkruar për të +funksionuar me një faqe apo sajt të caktuar dhe funksionimi i faqes apo +sajtit varet prej tyre.</p> + +<p>Le të supozojmë se ju e kopjoni dhe ndryshoni kodin JavaScript të faqes. +Mandej del një problem tjetër: edhe nëse mund të kihet burimi i programit, +shfletuesit nuk ofrojnë ndonjë mënyrë për të xhiruar versionin e ndryshuar +në vend të origjinalit, kur vizitohet faqja apo sajti. Efekti është i +krahasueshëm me tivoizimin, edhe pse, në parim, jo dhe aq i zorshëm për t’u +tejkaluar.</p> + +<p>JavaScript-i s’është gjuha e vetme që sajtet përdorin për programe dërguar +përdoruesit. Flash-i mbulonte programim përmes një varianti të zgjeruar të +JavaScript-it, por kjo i takon të kaluarës. Silverlight duket se krijon një +problem të ngjashëm me Flash-i, vetëm se më keq, ngaqë Microsoft-i e përdor +si platformë për kodekë jo të lirë. Një zëvendësim i lirë për +Silverlight-in nuk bën punë për botën e programeve të lira, veç në ardhtë me +kodekë zëvendësimi të lirë.</p> + +<p>Aplikacionthet Java xhirojnë gjithashtu në shfletues dhe nxjerrin probleme +të ngjashme. Në përgjithësi, ky lloj problemi shtrohet për çfarëdo sistemi +aplikacionthesh. Pasja e një mjedisi të lirë ekzekutimi vetëm se na shpie +larg nga trajtimi i problemit.</p> + +<p>Teorikisht është e mundshme të programohet në HTML dhe CSS, por në praktikë +kjo aftësi është e kufizuar dhe jo e leverdishme; thjesht për të arritur të +bëjë diçka do punë mbresëlënëse. Programe të tillë duhet të jenë të lira, +por CSS-ja s’është problem serioz për lirinë e përdoruesi, më 2019-n.</p> + +<p>Është zhvilluar një lëvizje e fuqishme që u bën thirrje sajteve të +komunikojnë vetëm përmes formatesh dhe protokollesh që janë të lirë (ndonjë +thotë “të hapët”); që do të thotë, dokumentimi i të cilave është i botuar +dhe të cilat gjithkush është i lirë t’i vërë në përdorim. Por prania e +programeve JavaScript në faqe web e bën të pamjaftueshëm këtë kriter. Gjuha +JavaScript në vetvete, si një format, është e lirë dhe përdorimi i +JavaScript-it në një sajt s’është medoemos gjë e keqe. Por, siç e kemi parë +më sipër, mund të jetë e keqe - nëse programi JavaScript është jo i lirë. +Kur sajti i transmeton një program përdoruesit, nuk mjafton që programi të +jetë shkuar në një gjuhë të dokumentuar dhe jo të koklavitur; ai program +duhet të jetë gjithashtu i lirë. “I kalon përdoruesit vetëm programe të +lira” duhet të bëhet pjesë e kriterit për një sajt etik.</p> + +<p>Ngarkimi dhe xhirimi heshtazi i programeve jo të lira është një nga disa +problemet e lindura me “aplikacionet web”. Termi “aplikacione web” qe +konceptuar për të anashkaluar parjen e dallimit thelbësor mes software-i +dhënë përdoruesit dhe software-i që xhiron në një shërbyes. Mund t’i +referohet një programi klient të specializuar që xhiron në një shfletues; +mund t’i referohet një software-i të specializuar shërbyesi; mund t’i +referohet një programi klient të specializuar që funksionon krah për krah me +software-in e specializuar të shërbyesit. Klienti dhe shërbyesi nxjerrin +probleme të ndryshme etike, edhe nëse janë të integruar kaq ngushtë, saqë +mund të thuhet se formojnë pjesë të një programi të vetëm. Ky artikull +trajton vetëm problemin e software-it më anë të klientit. Problemin e +shërbyesit e trajtojmë ndarazi prej tij.</p> + +<p>Nga ana praktike, si mund të trajtojmë problemin e programeve JavaScript jo +trivialë, jo të lirë, në sajte? Hapi i parë është të shmanget xhirimi i tij.</p> + +<p>Ç’duam të themi me “jo trivial”? Është çështje që varet nga shkalla, pra +është çështje e hartimit të një kriteri të thjeshtë që jep përfundime të +mira, në vend se gjetje e përgjigjes së saktë.</p> +<p> +Kriteri ynë i tanishëm është të konsiderohet jo trivial një program +JavaScript, nëse plotësohet cilido prej këtyre kushteve:</p> + +<ul> + <li>i referohen si një programth i jashtëm (nga një faqe tjetër).</li> + + <li>deklaron një varg më të gjatë se 50 elementë.</li> + + <li>përkufizon një njësi të emërtuar (funksion ose metodë) që kryen thirrje ndaj +çfarëdo gjëje tjetër nga një primitiv.</li> + + <li>përkufizon një njësi të emërtuar me më shumë se tre konstrukte kushtore dhe +konstrukt qerthull.</li> + + <li>kod jashtë përkufizimesh të emërtuara thërret çfarëdo hiq primitivë dhe +funksione të përkufizuar më sipër te faqja.</li> + + <li>kod jashtë përkufizimesh të emërtuara përmban më shumë se tre konstrukte +kushtore dhe konstrukt qerthull, gjithsej.</li> + + <li>kryen thirrje ndaj <b>eval</b>.</li> + + <li>kryen thirrje Ajax.</li> + + <li>përdor shkrim kllapash për përdorim vetish objektesh dinamikë, që duket si +<b><em>objekt</em>[<em>veti</em>]</b>.</li> + + <li>ndryshon DOM-in.</li> + + <li>përdor konstrukte dinamike JavaScript që janë të vështirë për t’u analizuar +pa interpretuar programin, ose ngarkohet tok me programthe që përdorin +konstrukte të tillë. Në mënyrë specifike, duke përdorur çfarëdo konstrukti +tjetër nga një varg literal me disa metoda (<b>Obj.write</b>, +<b>Obj.createElement</b>, dhe të tjerë).</li> +</ul> + +<p>Si e marrim vesh nëse kodi JavaScript është apo jo i lirë? Në një <a +href="/licenses/javascript-labels.html">artikull më vete</a>, propozojmë një +metodë me të cilën një program JavaScript jo trivial në një faqe web mund të +deklarojë URL-në ku gjendet kodi burim dhe mund të deklarojë edhe licencën +për të, duke përdorur komente të stilizuar.</p> + +<p>Së fundi, na duhet të ndryshojmë shfletues të lirë që të pikasin dhe +bllokojnë JavaScript jo trivial dhe jo të lirë në faqe web. Programi <a +href="/software/librejs/">LibreJS</a> pikas JavaScript jo të lirë, jo +trivial në faqe që vizitoni dhe e bllokon. LibreJS-i përfshihet në IceCat +dhe mund të kihet si shtesë për Firefox.</p> + +<p>Përdoruesit e shfletuesve kanë gjithashtu nevojë për një mjet të +përshtatshëm për të specifikuar kod JavaScript për t’u përdorur <em>në +vend</em> të JavaScript-it në një faqe të dhënë. (Kodi i dhënë mund të jetë +zëvendësim tërësor, ose një version i ndryshuar i programit të lirë +JavaScript në atë faqe.) Greasemonkey është afër të qenit i aftë për ta +bërë këtë, por jo dhe aq, ngaqë nuk garanton të ndryshojë kodin JavaScript +në një faqe, përpara se programi fillon të ekzekutohet. Përdorimi i një +ndërmjetësi vendor bën punë, por është shumë i papërshtatshëm tani për të +qenë një zgjidhje reale. Na duhet të ndërtojmë një zgjidhje që është e +qëndrueshme dhe me leverdi, si dhe sajte për të ndarë me të tjerët +ndryshimet. Projekti GNU do të donte të rekomandonte sajte që u +përkushtohen vetëm ndryshimeve të lira.</p> + +<p>Këto veçori do t’i bëjnë të mundur një programi JavaScript të përfshirë në +një faqe web të jetë i lirë në një kuptim real dhe praktik. JavaScript-i +s’do të jetë më një pengesë e veçantë drejt lirisë tonë - jo më tepër se sa +janë C-ja dhe Java. Do të jemi në gjendje të hedhim poshtë dhe madje të +zëvendësojmë programe të lirë jo trivialë JavaScript, ashtu siç hedhim +poshtë dhe zëvendësojmë paketa jo të lira që ofrohem për instalim në rrugën +e zakonshme. Mandej mund të fillojë fushata jonë që sajte të çlirojnë +JavaScript-in e tyre.</p> + +<p>Ndërkohë, ka një rast kur është e pranueshme të xhirohet një program +JavaScript jo i lirë: për të dërguar një ankesë te operatorët e sajtit për +t’u thënë se duhet të bëjnë të lirë ose ta heqin fare kodin JavaScript. Ju +lutemi, mos ngurroni ta aktivizoni përkohësisht JavaScript-in për të bërë +këtë - por mos harroni ta çaktivizoni më pas.</p> + +<!-- any links that used to point to the appendices should point to + free-your-javascript.html instead. --> +<div class="announcement"> +<hr class="no-display" /> +<p>Webmasters: ka <a href="/software/librejs/free-your-javascript.html">disa +rrugë</a> për të treguar licencën e programeve JavaScript në një sajt.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> + +<p><strong>Falënderime:</strong> Falënderoj <a +href="/people/people.html#mattlee">Matt Lee-në</a> dhe <a +href="http://ejohn.org">John Resig-un</a> për ndihmën e tyre në përkufizimin +e kriterit tonë të propozuar, si dhe David Parunakian-in që më tërhoqi +vëmendjen te problemi.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2009-2013, 2016-2019, 2021 Richard Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/12/01 23:30:29 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/linux-and-gnu.html index 14b2171..5cfefb7 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/linux-and-gnu.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/linux-and-gnu.html @@ -1,10 +1,17 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/linux-and-gnu.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.90 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnulinux" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Linux-i dhe GNU-ja - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +a.ftn { font-size: .94em; } +--> +</style> <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Software i Lirë, Sistem Operativ, Kernel GNU, HURD, GNU HURD, Hurd" /> <meta http-equiv="Description" content="Që prej 1983 në zhvillimin e sistemit operativ të lirë GNU, të ngjashëm me @@ -13,24 +20,29 @@ përmirësojnë software-in që përdorin." /> <!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Linux-i dhe Sistemi GNU</h2> -<p><strong>nga <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> - -<div class="announcement"> - <blockquote><p>Për më tepër të dhëna shihni dhe <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">FAQ mbi -GNU/Linux</a>, dhe <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a></p> - </blockquote> -</div> +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> <p> Mjaft përdorues kompjuteri xhirojnë përditë ndonjë version të modifikuar të <a href="/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">sistemit GNU</a>, pa e ditur. Përmes një kthese të veçantë të ngjarjeve, versioni i GNU-së që -përdoret gjerësisht sot, shpesh thirret “Linux”, dhe mjaft nga -përdoruesit e tij nuk janë <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html"> -të ndërgjegjshëm</a> se në thelb bëhet fjalë për sistemin GNU, hartuar nga -<a href="/gnu/gnu-history.html">Projekti GNU</a>.</p> +përdoret gjerësisht sot, shpesh thirret “Linux”, dhe mjaft nga përdoruesit e +tij nuk janë <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html"> të +ndërgjegjshëm</a> se në thelb bëhet fjalë për sistemin GNU, hartuar nga <a +href="/gnu/gnu-history.html">Projekti GNU</a>.</p> + +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p>Për më tepër të dhëna shihni dhe <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">FAQ mbi +GNU/Linux</a>, dhe <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a></p> +<hr class="no-display" /> +</div> <p> Ka vërtet një Linux, dhe këta njerëz po e përdorin, por bëhet fjalë vetëm @@ -40,25 +52,25 @@ Kerneli është pjesë themelore e një sistemi operativ, por në vetvete i padobi; mund të marrë kuptim vetëm në kontekstin e një sistemi të plotë operativ. Linux-i përdoret normalisht i ndërthurur me sistemin operativ GNU: sistemi i plotë është në thelb GNU me Linux-in shtuar atij, ose -GNU/Linux. Krejt të ashtuquajturat shpërndarje “Linux” janë -përnjëmend GNU/Linux.</p> +GNU/Linux. Krejt të ashtuquajturat shpërndarje “Linux” janë përnjëmend +GNU/Linux.</p> <p> Mjaft përdorues nuk e kuptojnë ndryshimin mes kernelit, që është Linux-i, -dhe krejt sistemit, çka edhe këtë e quajnë “Linux”. Përdorimi i +dhe krejt sistemit, të cilin edhe këtë e quajnë “Linux”. Përdorimi i dykuptimtë i emrit nuk ndihmon të kuptuarit nga ana e njerëzve. Këta -përdorues shpesh mendojnë se Linus Torvalds-i zhvilloi krejt sistemin +përdorues, shpesh mendojnë se Linus Torvalds-i zhvilloi krejt sistemin operativ më 1991, me pakëz ndihmë.</p> <p> Programuesit përgjithësisht e dinë që Linux-i është një kernel. Por ngaqë -dëgjojnë të quhet krejt sistemi “Linux” po ashtu, shpesh -përfytyrojnë një historik që do të përligjte thirrjen e krejt sistemit sipas -kernelit. Për shembull, ka plot që besojnë se sapo Linus Torvalds-i -përfundoi së shkruari Linux-in, kernelin, përdoruesit e tij hodhën sytë -përqark për ndonjë <em>software</em> tjetër të lirë që mund t’i përshtatej, -dhe u doli se (pa ndonjë arsye të veçantë) shumica e gjërave të nevojshme -për të ndërtuar një sistem të ngjashëm me Unix-in qenë gati që më parë.</p> +dëgjojnë të quhet krejt sistemi “Linux” po ashtu, shpesh përfytyrojnë një +historik që do të përligjte thirrjen e krejt sistemit sipas kernelit. Për +shembull, ka plot që besojnë se sapo Linus Torvalds-i përfundoi së shkruari +Linux-in, kernelin, përdoruesit e tij hodhën sytë përqark për ndonjë +<em>software</em> tjetër të lirë që mund t’i përshtatej, dhe u doli se (pa +ndonjë arsye të veçantë) shumica e gjërave të nevojshme për të ndërtuar një +sistem të ngjashëm me Unix-in qenë gati që më parë.</p> <p> Çka gjetën, nuk qe rastësi — qe sistemi jo-dhe-aq-i-plotësuar GNU. <a @@ -82,15 +94,15 @@ erdhën nga projektet.</p> <p> Po të provonim të matnim kontributin e Projektit GNU me këtë rrugë, ç’do të -na dilte? Një shitës CD-ROM-esh pa se në “shpërndarjen e tij -Linux”, <a href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">software-i -GNU</a> qe kontigjenti më i madh, me gati 28% të kodit burim gjithsej, dhe -këtu përfshiheshin disa nga përbërësit më të rëndësishëm pa të cilët nuk -mund të ketë sistem. Linux në vetvete qe rreth 3%. (Përpjesëtimet në 2008 -qenë të ngjashëm: në depon “kryesore” të gNewSense-it, Linux kap -1.5% dhe paketat GNU zënë 15%.) Ndaj po qe se do të zgjidhnit një emër për -sistemin, bazuar në atë se kush shkrojti programet e sistemit, zgjedhja e -vetme më e përshtatshme do të ishte “GNU”.</p> +na dilte? Një shitës CD-ROM-esh pa se në “shpërndarjen e tij Linux”, <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">software-i GNU</a> qe +kontingjenti më i madh, me gati 28% të kodit burim gjithsej, dhe këtu +përfshiheshin disa nga përbërësit më të rëndësishëm, pa të cilët nuk mund të +ketë sistem. Linux-i në vetvete qe rreth 3%. (Përpjesëtimet më 2008 qenë +të ngjashëm: në depon “kryesore” të gNewSense-it, Linux-i kap 1.5% dhe +paketat GNU zënë 15%.) Ndaj, po qe se do të zgjidhnit një emër për +sistemin, bazuar në atë se kush shkroi programet e sistemit, zgjedhja e +vetme më e përshtatshme do të ishte “GNU”.</p> <p> Por kjo nuk është mënyra më e thellë për të parë çështjen. Projekti GNU nuk @@ -101,19 +113,20 @@ përpunues tekstesh, edhe pse ndërtuam një të tillë. Projekti u hartua për të ndërtuar <em>një sistem krejt të lirë të ngjashëm me Unix-in</em>: GNU.</p> <p> -Mjaft vetë kanë dhënë kontribut të rëndësishëm për software-in e lirë te -sistemi, dhe të tërë e meritojnë t’u jepet haka për software-in e tyre. Por +Te sistemi kanë dhënë kontribut të rëndësishëm për software-in e lirë mjaft +vetë dhe të tërë e meritojnë t’u jepet haka për software-in e tyre. Por shkaku pse është <em>sistem i integruar</em>—dhe jo thjesht një koleksion programesh të dobishme—është ngaqë Projekti GNU i hyri punës për të ndërtuar një të tillë. Hartuam një listë të programeve të domosdoshme për ndërtimin e një sistemi <em>të plotë</em> të lirë dhe, në mënyrë sistematike, gjetëm, shkrojtëm, ose gjetëm njerëz për shkrimin e -gjithçkaje në listë. Shkruam përbërësit thelbësorë, por ama të pabujë <a -href="#unexciting">(1)</a> ngaqë pa ta nuk mund të kihet sistem. Disa nga -përbërësit e sistemit tonë, mjetet e programimit, u bënë popullorë për hesap -të vet në qarqet e programuesve, por shkruam mjaft përbërës që nuk janë -mjete <a href="#nottools">(2)</a>. Hartuam madje edhe një lojë shahu, Shah -GNU, ngaqë një sistem i plotë lyp edhe lojëra.</p> +gjithçkaje në listë. Shkruam përbërësit thelbësorë, por ama të +pabujë <a class="ftn" href="#unexciting">[1]</a>, ngaqë pa ta nuk +mund të kihet sistem. Disa nga përbërësit e sistemit tonë, mjetet e +programimit, u bënë popullorë për hesap të vet në qarqet e programuesve, por +shkruam mjaft përbërës që nuk janë mjete <a class="ftn" +href="#nottools">[2]</a>. Hartuam madje edhe një lojë shahu, Shah GNU, +ngaqë një sistem i plotë lyp edhe lojëra.</p> <p> Në fillimet e viteve '90 e bëmë tok krejt sistemin, hiq kernelin. E kishim @@ -124,76 +137,77 @@ Hurd zuri të punonte në mënyrë të besueshme më 2001</a>, por ka ende shum rrugë derisa të jetë gati për përdorim të përgjithshëm.</p> <p> -Për fat, falë Linux-it, nuk na u desh të prisnim Hurd-in. Sapo Torvalds e -kaloi të lirë Linux-in më 1992, ky zinte vendin e fundit të zbrazët te -sistemi GNU. Pas kësaj njerëzit mund <a -href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01"> -të ndërthurnin Linux-in me sistemin GNU</a> për të pasur një sistem të plotë -të lirë — një version të sistemit GNU që përmbante gjithashtu Linux. -Me fjalë të tjera, sistemin GNU/Linux. </p> +Për fat, falë Linux-it, s’na u desh të pritnim Hurd-in. Sapo Torvalds-i e +kaloi të lirë Linux-in, më 1992-shin, ky zinte vendin e fundit të zbrazët te +sistemi GNU. Pas kësaj, njerëzit mund <a +href="https://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01"> +të ndërthurnin Linux-in me sistemin GNU</a>, për të pasur një sistem të +plotë të lirë — një version të sistemit GNU që përmbante gjithashtu +Linux. Me fjalë të tjera, sistemin GNU/Linux.</p> <p> Përputhja e tyre, që të punonin mirë tok, nuk qe punë e lehtë. Disa -përbërës GNU<a href="#somecomponents">(3)</a> lypnin ndryshime thelbësore që -të mund të punonin me Linux-in. Edhe integrimi i një sistemi të plotë, si -shpërndarje që do të punonte “drejt e sa të hapej”, qe punë e -madhe. Lypte trajtimin e çështjes se si të instalohej dhe nisej -sistemi—problem që nuk ishte zënë me dorë, ngaqë nuk kishim mbërritur -në atë pikë. Ndaj, njerëzit që hartuan shpërndarjet e ndryshme të sistemit +përbërës GNU <a class="ftn" href="#somecomponents">[3]</a> lypnin +ndryshime thelbësore që të mund të punonin me Linux-in. Edhe integrimi i +një sistemi të plotë, si shpërndarje që do të punonte “drejt e sa të hapej”, +qe punë e madhe. Lypte trajtimin e çështjes se si të instalohej dhe nisej +sistemi—problem që s’ishte zënë me dorë, ngaqë nuk kishim mbërritur në +atë pikë. Ndaj, njerëzit që hartuan shpërndarjet e ndryshme të sistemit kryen shumë punë me rëndësi. Por qe punë e cila, për nga natyra e vet, sigurisht që do të bëhej nga dikush.</p> <p> Projekti GNU mbulon si sistemet GNU/Linux, ashtu edhe <em>sistemin -GNU</em>. <a href="http://fsf.org/">FSF</a> financoi rishkrimin e zgjerimeve -të nevojshëm për Linux-in të librarisë GNU C, e kështu tani janë të -integruar më së miri, dhe sistemet më të rinj GNU/Linux përdorin librarinë e -tanishme pa e ndryshuar. FSF-ja financoi gjithashtu një fazë të hershme të -zhvillimit të Debian GNU/Linux-it.</p> +GNU</em>. <a href="https://fsf.org/">FSF</a> financoi rishkrimin e +zgjerimeve të nevojshëm për Linux-in të librarisë GNU C, e kështu tani janë +të integruar më së miri, dhe sistemet më të rinj GNU/Linux përdorin hedhjen +e tanishme në qarkullim të librarisë pa e ndryshuar. FSF-ja financoi +gjithashtu një fazë të hershme të zhvillimit të Debian GNU/Linux-it.</p> <p> Sot ka mjaft variante të ndryshëm të sistemit GNU/Linux (shpesh të quajtura -“shpërndarje (distro)”). Shumica e tyre përfshijnë -<em>software</em> jo të lirë—hartuesit e tyre ndjekin <a -href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">filozofinë e -“burimit të hapur”</a> që i përshoqërohet Linux-it, në vend se -<a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">filozofinë e -“software-it të lirë”</a> të GNU-së. Por ka edhe <a +“shpërndarje (distro)”). Shumica e tyre përfshijnë <em>software</em> jo të +lirë—hartuesit e tyre ndjekin <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">filozofinë e “burimit +të hapët</a> që i përshoqërohet Linux-it, në vend se <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">filozofinë e +“software-it të lirë”</a> të GNU-së. Por ka edhe <a href="/distros/distros.html">shpërndarje GNU/Linux krejtësisht të lira</a>. FSF-ja mbulon infrastrukturën kompjuterike për pak prej tyre.</p> <p>Bërja e një shpërndarjeje GNU/Linux të lirë nuk është thjesht punë heqjeje programesh të ndryshëm jo të lirë. Sot, edhe versioni i zakonshëm i Linux-it përmban programe jo të lira. Këto programe janë konceptuar të -ngarkohen në pajisjet I/O kur niset sistemi, dhe përfshihen, si vargje të -gjatë numrash, në "kodin burim" të Linux-it. Ndaj, pasja e shpërndarjeve të +ngarkohen në pajisjet I/O, kur niset sistemi dhe përfshihen, si vargje të +gjatë numrash, në “kodin burim” të Linux-it. Ndaj, pasja e shpërndarjeve të lira GNU/Linux tani nënkupton po aq pasjen e <a -href="http://directory.fsf.org/project/linux"> një versioni të lirë të +href="https://directory.fsf.org/project/linux"> një versioni të lirë të Linux-it</a>.</p> <p>E përdorni a jo GNU/Linux-in, ju lutemi, mos e ngatërroni publikun duke -përdorur emrin “Linux” në mënyrë të dykuptimtë. Linux është -kerneli, një nga përbërësit më të rëndësishëm të sistemit. Sistemi si i -tërë është në fakt sistemi GNU, me Linux-in të shtuar aty. Kur flisni rreth -kësaj ndërthurje, ju lutemi, quajeni “GNU/Linux”.</p> +përdorur emrin “Linux” në mënyrë të dykuptimtë. Linux është kerneli, një +nga përbërësit më të rëndësishëm të sistemit. Sistemi, si i tërë, është në +fakt sistemi GNU, me Linux-in të shtuar aty. Kur flisni rreth kësaj +ndërthurje, ju lutemi, quajeni “GNU/Linux”.</p> <p> -Nëse doni të krijoni një lidhje te “GNU/Linux” për referencë të -mëtejshme, kjo faqe dhe <a href="/gnu/the-gnu-project.html"> -http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> janë zgjedhje të mirë. Nëse +Nëse doni të krijoni një lidhje te “GNU/Linux”, për referencë të mëtejshme, +kjo faqe dhe <a href="/gnu/thegnuproject.html"> +https://www.gnu.org/gnu/thegnuproject.html</a> janë zgjedhje e mirë. Nëse përmendni Linux-in, kernelin, dhe doni të shtoni një lidhje për referenca të -mëtejshme, <a href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> +mëtejshme, <a href="https://foldoc.org/linux">https://foldoc.org/linux</a> është një URL e mirë për ta përdorur.</p> +<div class="column-limit"></div> -<h3>PS</h3> +<h3 class="footnote">PS</h3> <p> Përveç GNU-së, një tjetër projekt ka prodhuar në mënyrë të pavarur një sistem operativ të lirë të ngjashëm me Unix-in. Ky sistem njihet si BSD, dhe qe hartuar në UC Berkeley. S’qe i lirë në vitet ’80, por u kalua i lirë -në fillim të viteve ’90. Sistemet e lirë operativë që ekzistojnë sot<a -href="#newersystems">(4)</a> janë, pothuaj me siguri, ose variante të -sistemit GNU, ose ndonjë lloj sistemi BSD.</p> +në fillim të viteve ’90. Sistemet e lirë operativë që ekzistojnë +sot <a class="ftn" href="#newersystems">[4]</a> janë, pothuaj me +siguri, ose variante të sistemit GNU, ose ndonjë lloj sistemi BSD.</p> <p> Ndonjëherë njerëzit pyesin nëse edhe BSD-ja është version i GNU-së, si @@ -205,46 +219,39 @@ sistemet GNU dhe variantet e tyre përdorin disa programe BSD; megjithatë, shqyrtuar në tërësi, janë dy sisteme të ndryshëm që kanë bërë përpara ndarazi. Zhvilluesit e BSD-së nuk shkruan ndonjë kernel dhe t’ia shtonin sistemit GNU, dhe ndonjë emër si GNU/BSD nuk do të pasqyronte gjendjen e -njëmendtë.<a href="#gnubsd">(5)</a></p> +njëmendtë <a class="ftn" href="#gnubsd">[5]</a>.</p> +<div class="column-limit"></div> -<h3>Shënime:</h3> +<h3 class="footnote">Poshtëshënime</h3> <ol> -<li> -<a id="unexciting"></a>Këta përbërës të pabujë, por thelbësorë, përfshijnë -asemblerin GNU (GAS) dhe linker-in (GLD), që të dy tani pjesë e paketës <a +<li id="unexciting">Këta përbërës të pabujë, por thelbësorë, përfshijnë asemblerin GNU (GAS) dhe +linker-in (GLD), që të dy tani pjesë e paketës <a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a>, <a href="/software/tar/">GNU tar</a>, dhe shumë të tjerë.</li> -<li> -<a id="nottools"></a>Sa për shembull, The Bourne Again SHell (BASH), -interpretuesi PostScript <a +<li id="nottools">Sa për shembull, The Bourne Again SHell (BASH), interpretuesi PostScript <a href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a>, dhe <a -href="/software/libc/libc.html">libraria GNU C</a> nuk janë mjete -programimi. As GNUCash, as GNOME, dhe as GNU Chess.</li> - -<li> -<a id="somecomponents"></a>Sa për shembull, <a -href="/software/libc/libc.html">libraria GNU C</a>.</li> - -<li> -<a id="newersystems"></a>Pas shkrimit të këtij artikulli, u zhvillua një -sistem thuajse-krejt-i-lirë, i ngjashëm me Windows-in, por teknikisht nuk -është fare i ngjashëm me GNU-në apo Unix-in, ndaj përnjëmend nuk hyn fare -këtu. Shumica e kernelit të Solaris-it është kaluar si i lirë, por nëse -doni të nxirrni prej tij një sistem të lirë, veç plotësimit të pjesëve që -mungojnë te kerneli, do t’ju duhej edhe ta bënit të hynte te GNU-ja ose -BSD-ja.</li> - -<li> -<a id="gnubsd"></a>Nga ana tjetër, përgjatë viteve, qëkur u shkrua ky -artikull, Libraria C GNU është përshtatur për disa versione të kernelit BSD, -çka e bëri fare të thjeshtë ndërthurjen e sistemit GNU me atë kernel. Ashtu -si GNU/Linux-i, këta në fakt janë variante të GNU-së, ndaj edhe quhen, fjala -vjen, GNU/kFreeBSD dhe GNU/kNetBSD, në varësi të kernelit të sistemit. +href="/software/libc/libc.html">libraria GNU C</a> s’janë mjete programimi. +As GNUCash, as GNOME, dhe as GNU Chess.</li> + +<li id="somecomponents">Sa për shembull, <a href="/software/libc/libc.html">libraria GNU C</a>.</li> + +<li id="newersystems">Pas shkrimit të këtij artikulli, u zhvillua një sistem thuajse-krejt-i-lirë, +i ngjashëm me Windows-in, por teknikisht nuk është fare i ngjashëm me GNU-në +apo Unix-in, ndaj përnjëmend nuk hyn fare këtu. Shumica e kernelit të +Solaris-it është kaluar si i lirë, por nëse doni të nxirrni prej tij një +sistem të lirë, veç plotësimit të pjesëve që mungojnë te kerneli, do t’ju +duhej edhe ta bënit të hynte te GNU-ja ose BSD-ja.</li> + +<li id="gnubsd">Nga ana tjetër, përgjatë viteve, qëkur u shkrua ky artikull, Libraria C GNU +është përshtatur për disa versione të kernelit BSD, çka e bëri fare të +thjeshtë ndërthurjen e sistemit GNU me atë kernel. Ashtu si GNU/Linux-i, +këta në fakt janë variante të GNU-së, ndaj edhe quhen, fjala vjen, +GNU/kFreeBSD dhe GNU/kNetBSD, në varësi të kernelit të sistemit. Përdoruesit e zakonshëm zor të dallojnë një desktop GNU/Linux nga një desktop GNU/*BSD.</li> - </ol> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -254,7 +261,7 @@ desktop GNU/*BSD.</li> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -275,7 +282,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -305,8 +312,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, -2014. 2015, 2016, 2017, 2019 Richard M. Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1997-2002, 2005, 2008, 2019, 2021 Richard +M. Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -321,11 +328,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2019/12/30 12:08:29 $ +$Date: 2021/11/03 21:30:34 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/loyal-computers.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/loyal-computers.html index 906fd23..3990057 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/loyal-computers.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/loyal-computers.html @@ -1,17 +1,28 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/loyal-computers.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs extension" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Ç’Do të Thotë Që Kompjuteri Juaj të Jetë Besnik? - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +#History ~ p, #History ~ ul { font-size: 1rem; } +--> +</style> <!--#include virtual="/philosophy/po/loyal-computers.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Ç’Do të Thotë Që Kompjuteri Juaj të Jetë Besnik?</h2> -<p>nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> <p>Themi se xhirimi i <a href="/philosophy/free-sw.html">software-it të lirë</a> në kompjuterin tuaj do të thotë që veprimet e tij janë <a @@ -156,15 +167,16 @@ lirë në kompjuter</a> është një pengesë për verifikimin nëse një kompju <ul> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/loyal-computers.html?root=www&r1=1.5&r2=1.6">Version +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/www/philosophy/loyal-computers.html?r1=1.5&r2=1.6">Version 1.6</a>: Shtoni domosdoshmëri instalueshmërie. </li> <li><a -href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/loyal-computers.html?root=www&r1=1.3&r2=1.4">Version -1.4</a>: Dokumentimi i plotë nuk është domosdoshmëri për të qenët besnik. +href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/www/philosophy/loyal-computers.html?r1=1.4&r2=1.5">Version +1.5</a>: Dokumentimi i plotë nuk është domosdoshmëri për të qenët besnik. </li> </ul> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -174,7 +186,7 @@ href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/loyal-computers.html <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -195,7 +207,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -225,7 +237,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2015, 2019 Free Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2014, 2015, 2019, 2021 Free Software Foundation, +Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -240,11 +253,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2019/06/03 11:32:02 $ +$Date: 2021/09/05 12:34:06 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/manifesto.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/manifesto.html index da16322..e587768 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/manifesto.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/manifesto.html @@ -1,19 +1,32 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/manifesto.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Manifesti i GNU-së - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +a.ftn { font-size: .94em; } +--> +</style> <!--#include virtual="/gnu/po/manifesto.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Manifesti i GNU-së</h2> +<div class="thin"></div> +<div class="introduction"> <p> Manifesti i GNU-së (që jepet më poshtë) u shkrua nga <a -href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> më 1985 për të kërkuar -pjesëmarrje dhe mbështetje në zhvillimin e sistemit operativ GNU. Një pjesë -e tekstit u mor prej njoftimit fillestar të 1983-shit. Gjatë 1987-s, u +href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> më 1985-n, për të +kërkuar përkrahje në zhvillimin e sistemit operativ GNU. Një pjesë e +tekstit u mor prej njoftimit fillestar të 1983-shit. Gjatë 1987-s, u përditësua pakëz, për ta mbajtur në një hap me zhvillimet; që atëherë, duket se më e mira është të lihet i pandryshuar.</p> @@ -23,54 +36,55 @@ Poshtëshënimet e shtuara më 1993 ndihmojnë në kthjellimin e këtyre pikave. <p>Nëse dëshironi të instaloni sistemin GNU/Linux, ju këshillojmë të përdorni një nga <a href="/distros">shpërndarjet GNU/Linux 100% software i Lirë</a>. -Rreth se si të jepni ndihmesë, shihni <a -href="/help/help.html">http://www.gnu.org/help</a>.</p> +Se si të jepni ndihmesë, shihni <a href="/help/help.html">gnu.org/help</a>.</p> <p>Projekti GNU është pjesë e Lëvizjes për Software të Lirë, një fushatë mbi <a href="/philosophy/free-sw.html">lirinë e përdoruesve të software-it</a>. -Është gabim të përshoqërohet GNU-ja me termin “burim i -hapur”—ky term u sajua më 1998-n nga njerëz që s’pajtoheshin me -vlerat etike të Lëvizjes për Software të Lirë. E përdorin për të promovuar -një <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">trajtim të -pamoral</a> të së njëjtës fushë.</p> +Është gabim të përshoqërohet GNU-ja me termin “burim i hapët”—ky term +u sajua më 1998-n nga njerëz që s’pajtoheshin me vlerat etike të Lëvizjes +për Software të Lirë. E përdorin për të promovuar një <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">trajtim të pamoral</a> +të së njëjtës fushë.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> <h3 id="whats-gnu">Ç’është GNU-ja? Gnu-ja Nuk Është Unix!</h3> <p> GNU-ja, që është shkurtim për Gnu's Not Unix, është emri i një sistemi të plotë software-i, të ngjashëm me Unix, të cilin po e shkruaj që ta jap -lirisht te cilido që mund ta përdorë. <a href="#f1">(1)</a> Po më ndihmojnë -disa vullnetarë të tjerë. Kontribute në kohë, para, programe dhe pajisje na -janë shumë të nevojshme.</p> +lirisht te cilido që mund ta përdorë <a class="ftn" +href="#f1">[1]</a>. Po më ndihmojnë disa vullnetarë të tjerë. Kontribute në +kohë, para, programe dhe pajisje na janë shumë të nevojshme.</p> <p> - Deri sot kemi përpunuesin Emacs të teksteve me Lisp për shkrim urdhrash për + Deri sot kemi përpunuesin Emacs të teksteve me Lisp, për shkrim urdhrash për përpunuesin, një diagnostikues në nivel burimi, një gjenerator përtypjesh -("parser") të përputhshëm me yacc, një "linker", dhe nja 35 mjete të -dobishme ("utilities"). Thuajse është përfunduar një shell (interpretues -urdhrash). Një përpilues C i ri, dhe i kalueshëm, optimizimesh, ka arritur -të përpilojë veten dhe mund të hidhet në qarkullim këtë vit. Ekziston një +(“parser”) të përputhshëm me yacc-in, një “linker”, dhe nja 35 mjete të +dobishme (“utilities”). Thuajse është përfunduar një shell (interpretues +urdhrash). Një përpilues C i ri, i bartshëm, optimizimesh, ka arritur të +përpilojë veten dhe mund të hidhet në qarkullim këtë vit. Ekziston një kernel fillestar, por i duhen ende shumë karakteristika që të arrijë të imitojë Unix-in. Kur të jenë përfunduar kerneli dhe përpiluesi, do të jetë e mundur të shpërndahet një sistem GNU i përshtatshëm për zhvillim programesh. Do të përdorim TeX-in si formatues tekstesh, por po punohet për -një nroff. Do të përdorim gjithashtu sistemin e lirë dhe të kalueshëm X të -dritareve. Pas kësaj do të shtojmë një Common Lisp të kalueshëm, një lojë -Empire, një fletëllogaritës, dhe qindra gjëra të tjera, plus dokumentim -online. Shpresojmë të furnizojmë, tek e fundit, gjithçka të dobishme që -normalisht vjen me një sistem Unix, dhe më tepër.</p> +një nroff. Do të përdorim gjithashtu sistemin e lirë dhe të bartshëm X të +dritareve. Pas kësaj do të shtojmë një Common Lisp të bartshëm, një lojë +“Empire”, një fletëllogaritës dhe qindra gjëra të tjera, plus dokumentim +internetor. Shpresojmë të furnizojmë, tek e fundit, gjithçka të dobishme që +vjen normalisht me një sistem Unix dhe më tepër.</p> <p> - GNU-ja do të jetë në gjendje të xhirojë programe Unix, por nuk do të jetë + GNU-ja do të jetë në gjendje të xhirojë programe Unix, por s’do të jetë identik me Unix-in. Do të bëjmë krejt përmirësimet që ia vlejnë, bazuar në përvojën tonë me sisteme të tjera operative. Veçanërisht, kemi në plan të realizojmë emra më të gjatë kartelash, numra versioni kartelash, një sistem kartelash të pathyeshëm, ndoshta plotësim emrash kartelash, mbulim shfaqjeje -të pavarur nga terminali, dhe ndoshta në fund edhe sistem dritaresh me bazë -Lisp përmes të cilit disa programe Lisp dhe programe të zakonshëm Unix të +të pavarur nga terminali dhe, ndoshta në fund, edhe sistem dritaresh me bazë +Lisp, përmes të cilit disa programe Lisp dhe programe të zakonshëm Unix të ndajnë së bashku të njëjtin ekran. Do të mund të përdoren të dyja, si C, ashtu edhe Lisp, si gjuhë programimi sistemi. Për komunikime, do të -provojmë të ofrojmë mbulim për UUCP, MIT Chaosnet, dhe protokollet Internet.</p> +provojmë të ofrojmë mbulim për protokollet UUCP, MIT Chaosnet dhe Internet.</p> <p> GNU-ja synon fillimisht makinat e llojit 68000/16000 me kujtesë virtuale, @@ -86,40 +100,40 @@ projektit.</p> <h3 id="why-write">Pse Duhet Ta Shkruaj GNU-në</h3> <p> - Jam i mendimit që Rregulli i Artë kërkon që, nëse më pëlqen një program, ta + Jam i mendimit se Rregulli i Artë kërkon që, nëse më pëlqen një program, ta ndaj atë me të tjerë persona që mund ta pëlqejnë. Shitësit e software-it duan t’i përçajnë përdoruesit dhe t’i mposhtin, duke e bërë çdo përdorues të -pranojë që nuk do të ndajë gjë me të tjerët. Nuk pranoj ta thyej +pranojë se s’do të ndajë gjë me të tjerët. Nuk pranoj ta thyej solidaritetin me përdoruesit e tjerë në këtë mënyrë. Nuk mundem, me dëshirën time, të nënshkruaj një marrëveshje moszbulimi apo një marrëveshje -lejeje software-i. Për vite të tëra u përpoqa brenda Artificial -Intelligence Lab-it t’u bëja qëndresë këtyre prirjeve dhe të tjerave të -ngjashme, por në fund ato patën përparuar shumë: nuk mund të rrija më në një -institucion ku gjëra të tilla bëhen kundër vullnetit tim.</p> +lejeje software-i. Për vite të tëra u përpoqa brenda Laboratorit të +Inteligjencës Artificiale t’u bëja qëndresë këtyre prirjeve dhe të tjerave +të ngjashme, por në fund ato patën përparuar shumë: s’mund të rrija më në +një institucion ku gjëra të tilla bëhen kundër vullnetit tim.</p> <p> Ndaj që të mund të vazhdoj të përdor kompjuterat pa humbur në nder, kam -vendosur të bëj tok një trupë të mjaftueshme software-i të lirë që të mund -të jem në gjendje të vazhdoj pa ia pasur nevojën ndonjë software-i që nuk -është i lirë. Kam dhënë dorëheqjen nga laboratori AI që t’i heq MIT-it -çfarëdo justifikimi ligjor për të më ndaluar ta jap GNU-në falas.<a -href="#f2a">(2)</a></p> +vendosur të bëj tok një trupë të mjaftueshme software-i të lirë, që të mund +të jem në gjendje të vazhdoj pa ia pasur nevojën ndonjë software-i që +s’është i lirë. Kam dhënë dorëheqjen nga laboratori IA, që t’i heq MIT-it +çfarëdo justifikimi ligjor për të më ndaluar ta jap GNU-në falas <a +class="ftn" href="#f2a">[2]</a>.</p> <h3 id="compatible">Pse GNU-ja Do Të Jetë i Përputhshëm me Unix-in</h3> <p> - Unix-i nuk është sistemi im ideal, por nuk është dhe aq i keq. Veçoritë -thelbësore të Unix-it duket se janë nga ato të mirat, dhe mendoj se mund të + Unix-i s’është sistemi im ideal, por s’është dhe aq i keq. Veçoritë +thelbësore të Unix-it duket se janë nga ato të mirat dhe mendoj se mund të plotësoj ato që i mungojnë Unix-it, pa cenuar të parat. Dhe një sistem i -përputhshëm me Unix-in do të ishte i përshtatshëm për ta birësuar mjaft të -tjerë.</p> +përputhshëm me Unix-in do të ishte i përshtatshëm për t’u birësuar nga mjaft +të tjerë.</p> <h3 id="available">Si Do të Mund të Kihet GNU-ja</h3> <p> GNU-ja nuk është në përkatësi publike. Gjithkush do të mundë të ndryshojë -dhe rishpërndajë GNU-në, por asnjë shpërndarës nuk do të lejohet të kufizojë -shpërndarjen e tij të mëtejshme. Ose e thënë ndryshe, ndryshimet <a +dhe rishpërndajë GNU-në, por asnjë shpërndarës s’do të lejohet të kufizojë +shpërndarjen e tij të mëtejshme. Ose, e thënë ndryshe, ndryshimet <a href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">pronësore</a> nuk do të lejohen. Dua të sigurohem që çdo version i GNU-së do të mbesë i lirë.</p> @@ -136,76 +150,76 @@ ndihen në përplasje me të tjerë programues, se sa të ndihen si shokë. Akt themelor i miqësisë mes programuesve është shkëmbimi i programeve; ujditë e tregtimit të përdorura përgjithësisht tani, në thelb, ua ndalojnë programuesve ta trajtojnë tjetrin si shok. Blerësi i software-it duhet të -zgjedhë mes miqësisë dhe bindjes ndaj ligjit. Natyrisht, shumë e ndajnë -mendjen që miqësia është më e rëndësishme. Por ata që besojnë në ligj -shpesh nuk ndihen mirë me asnjë prej zgjedhjeve. Shndërrohen në cinikë dhe -mendojnë se programimi është thjesht një rrugë për të bërë para.</p> +zgjedhë mes miqësisë dhe bindjes ndaj ligjit. Natyrisht, shumë vetë e +ndajnë mendjen që miqësia është më e rëndësishme. Por ata që besojnë në +ligj, shpesh s’ndihen mirë me asnjë prej zgjedhjeve. Shndërrohen në cinikë +dhe mendojnë se programimi është thjesht një rrugë për të bërë para.</p> <p> Duke punuar për GNU-në dhe duke e përdorur atë në vend të programeve pronësore, mund të jemi mikpritës për këdo që i bindet ligjit. Për më tepër, GNU-ja shërben si një shembull frymëzues dhe flamur për mbledhjen rreth nesh të të tjerëve që duan të shkëmbejnë. Kjo mundet të na japë ndjenjën e -harmonisë që është e pamundur të vijë nga përdorimi i software-it që nuk -është i lirë. Për gati gjysmën e programuesve me të cilët bisedoj, kjo -është ndjenjë e rëndësishme gëzimi që nuk mund ta zëvendësojë paraja.</p> +harmonisë, e cila është e pamundur të vijë nga përdorimi i software-it që +s’është i lirë. Për gati gjysmën e programuesve me të cilët bisedoj, kjo +është ndjenjë e rëndësishme gëzimi që s’mund ta zëvendësojë paraja.</p> -<h3 id="contribute">Si Mund të Kontribuoni</h3> +<h3 id="contribute">Si Mund të Jepni Ndihmesë</h3> -<blockquote> +<div class="comment"> <p> (Sot, për punë software-i me të cilat mund të merreni, shihni <a href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects">listën e Projekteve me -Përparësi të Lartë</a> dhe <a -href="http://savannah.gnu.org/people/?type_id=1">listën Kërkohet Ndihmë për +Përparësi të Lartë</a> dhe listën <a +href="http://savannah.gnu.org/people/?type_id=1">Kërkohet Ndihmë për GNU-në</a>, lista e përgjithshme e punëve për paketat e software-it GNU. Për rrugë të tjera ndihmese, shihni <a href="/help/help.html">udhërrëfyesin se si të ndihmoni për sistemin operativ GNU</a>.) </p> -</blockquote> +</div> <p> U kërkoj prodhuesve të kompjuterave dhurime në formë makinash apo paraje. U kërkoj individëve të dhurojnë në formë programesh dhe pune.</p> <p> - Një pasojë që mund të pritet nëse dhuroni makina është GNU-ja do të xhirojë -në to më herët. Makinat duhet të jenë të plota, sisteme gati për përdorim, -me miratim për përdorim në zona të banuara, dhe që nuk kanë nevojë për -ftohje ose ushqim të sofistikuar.</p> + Një pasojë që mund të prisni, nëse dhuroni makina, është që GNU-ja do të +xhirojë në to më herët. Makinat duhet të jenë të plota, sisteme gati për +përdorim, me miratim për përdorim në zona të banuara dhe që s’kanë nevojë +për ftohje ose ushqim të sofistikuar.</p> <p> Kam gjetur mjaft programues që mezi presin të japin kontribut me kohë të pjesshme te GNU-ja. Për shumicën e projekteve, një funksionim i tillë i shpërndarë, me kohë të pjesshme, do të ishte shumë i vështirë për t’u -bashkërenduar; pjesët e shkruara në mënyrë të pavarur nuk do të punonin dot +bashkërenduar; pjesët e shkruara në mënyrë të pavarur s’do të punonin dot bashkë. Por për rastin e veçantë të zëvendësimit të Unix-it, ky problem nuk qëndron. Një sistem i plotë Unix përmban qindra programe të dobishme, secili i dokumentuar veçmas. Shumica e parametrave për ndërfaqen janë të -fiksuara nga standardet mbi përputhshmërinë me Unix-in. Nëse çdo kontribues -mundet të shkruajë një zëvendësim të përputhshëm për një nga mjetet e -Unix-it, dhe ta bëjë që të punojë si duhet, në vend të origjinalit në një -sistem Unix, atëherë këto mjete do të punojnë si duhet kur t’i bëjmë tok. -Edhe duke lejuar një koeficient për Murphy-in që të krijojë ndoca probleme -të paparashikuara, mbledhja tok e këtyre përbërësve do të jetë punë që -bëhet. (Kerneli do të kërkojë komunikim më nga afër dhe do të punohet nga -një grup i vogël, i ngushtë.)</p> +fiksuara nga standardet për përputhshmërinë me Unix-in. Nëse çdo kontribues +mundet të shkruajë një zëvendësim të përputhshëm, për një nga mjetet e +Unix-it dhe ta bëjë të punojë si duhet, në vend të origjinalit në një sistem +Unix, atëherë këto mjete do të punojnë si duhet kur t’i bëjmë tok. Edhe +duke lejuar një koeficient për Murphy-in, që të krijojë ndoca probleme të +paparashikuara, mbledhja tok e këtyre përbërësve do të jetë punë që bëhet. +(Kerneli do të kërkojë komunikim më nga afër dhe do të punohet nga një grup +i vogël, i ngushtë.)</p> <p> Nëse marr dhurime në para, mund të jem në gjendje të punësoj një dorë -njerëzish me kohë të pjesshme ose të plotë. Rroga nuk do të jetë e lartë, +njerëzish me kohë të pjesshme ose të plotë. Rroga s’do të jetë e lartë, sipas standardeve të programuesve, por po kërkoj njerëz për të cilët formimi i frymës së bashkësisë është po aq i rëndësishëm sa edhe fitimi i parave. E shoh këtë si një rrugë për t’u mundësuar njerëzve të përkushtuar t’ua kushtojnë tërë energjitë punës me GNU-në, duke u kursyer atyre nevojën e fitimit të bukës së përditshme me mënyra të tjera.</p> -<h3 id="benefit">Pse Do të Kenë Përfitim të Gjithë Përdoruesit</h3> +<h3 id="benefit">Pse Do të Kenë Përfitim Tërë Përdoruesit</h3> <p> Pasi GNU-ja të jetë shkruar, gjithkush do të jetë në gjendje të ketë -<em>software</em> sistemi të mirë dhe lirisht, njësoj si ajrin.<a -href="#f2">(3)</a></p> +<em>software</em> sistemi të mirë dhe lirisht, njësoj si ajrin <a +class="ftn" href="#f2">[3]</a>.</p> <p> Kjo do të thotë shumë më tepër se sa kursimi për këdo i parave sa çmimi i @@ -225,10 +239,10 @@ ndryshimet.</p> <p> Shkollat, përmes nxitjes së tërë nxënësve ta studiojnë dhe ta përmirësojnë kodin e sistemit, do të jenë në gjendje të ofrojnë një mjedis shumë më tepër -edukues. Laboratori i kompjuterave në Harvard kish dikur një rregull që nuk -instaloje dot një program në sistem, nëse kodi i tij nuk mund të shihej -publikisht, dhe i qëndroi, duke mos pranuar faktikisht instalimin e disa -programeve. Kjo më ka frymëzuar jo pak.</p> +edukues. Laboratori i kompjuterave në Harvard kish dikur një rregull sipas +të cilit s’instaloje dot një program në sistem, nëse kodi i tij nuk mund të +shihej publikisht dhe i qëndroi, duke mos pranuar faktikisht instalimin e +disa programeve. Kjo më ka frymëzuar jo pak.</p> <p> Së fundi, dilema se cili është pronar i software-it të sistemit dhe se çfarë @@ -236,7 +250,7 @@ ka ose nuk ka të drejtë të bëjë me të, do të zhduket.</p> <p> Ujditë për t’i bërë njerëzit të paguajnë përdorimin e një programi, përfshi -lejimin e kopjeve, sjellin përherë një kosto të rëndë për shoqërinë përmes +lejimin e kopjeve, sjellin përherë një kosto të rëndë për shoqërinë, përmes mekanizmave kaba të nevojshëm për të nxjerrë se sa (domethënë, cilët programe) duhet të paguajë një person. Dhe vetëm një shtet policor mund të detyrojë gjithkënd t’i bindet atij. Mendoni një stacion hapësinor ku ajri @@ -244,52 +258,53 @@ duhet prodhuar me një kosto të madhe: të paguajë secili sipas litrash ajri mund të jetë e ndershme, por të mbash të veshur natë e ditë maskën me matës të ajrit është e padurueshme, edhe sikur gjithkush të kish mundësi të paguante llogarinë e ajrit. Dhe kamerat televizive të kudogjendura, për të -parë se mos e hiqni ndonjëherë maskën të çakërdisin nervat. Më mirë të +parë se mos e hiqni ndonjëherë maskën, të çakërdisin nervat. Më mirë të mbështesësh një fabrikë ajri e një taksë për kokë dhe t’i hedhësh maskat në tokë.</p> <p> - Kopjimi i krejt programit, ose një pjese të tij, është po aq e natyrshme për -programuesin sa edhe frymëmarrja, dhe po aq frytdhënëse. Duhet të jetë e + Kopjimi i krejt programit, ose një pjese të tij, është po aq i natyrshëm për +programuesin sa edhe frymëmarrja, dhe po aq frytdhënës. Duhet të jetë i lirë.</p> -<h3 id="rebutted-objections">Disa Kundërshtime ndaj Synimeve të GNU-së Që Hidhen Poshtë Lehtë</h3> +<h3 id="rebutted-objections">Disa Kundërshtime ndaj Synimeve të GNU-së, Që Hidhen Poshtë Lehtë</h3> -<p id="support"> +<dl> +<dt id="support"> <strong>“S’ka për ta përdorur kush, po qe se është i lirë, ngaqë kjo -do të thotë se nuk mund të kenë shpresa për asistencë.”</strong></p> - -<p> -<strong>“Duhet të zbatoni njëfarë çmimi për programin që të mbuloni -dhënie asistence.”</strong></p> +do të thotë se nuk mund të kenë shpresa për asistencë.”</strong></dt> +<dt> +<strong>“Duhet të zbatoni njëfarë çmimi për programin, që të mbuloni +dhënie asistence.”</strong></dt> +<dd> <p> Nëse njerëzit më mirë do të paguanin për GNU-në plus shërbim, se sa të merrnin GNU-në falas pa shërbim, një shoqëri që do të ofronte thjesht -shërbim për njerëzit që e kanë marrë falas GNU, i bie të ishte me leverdi.<a -href="#f3">(4)</a></p> +shërbim për njerëzit që e kanë marrë falas GNUpnë, i bie të ishte me +leverdi <a class="ftn" href="#f3">[4]</a>.</p> <p> Duhet të bëjmë dallimin mes asistencës në trajtën e punës me programim të njëmendtë dhe asaj në trajtën thjesht të dorës mbi shpatulla. E para është diçka për të cilën nuk mund të mbështeteni te një shitës software-i. Nëse -problemin tuaj nuk e kanë edhe mjaft të tjerë, shitësi do t’ju thotë "Thyej +problemin tuaj s’e kanë edhe mjaft të tjerë, shitësi do t’ju thotë "Thyej qafën!".</p> <p> Nëse biznesi juaj ka nevojë të mbështetet në asistencë, rruga e vetme është të zotërojë krejt burimet dhe mjetet e nevojshme. Mandej mund të punësoni -cilindo person të përshtatshëm për të ndrequr problemin tuaj; kështu nuk -jeni në dorën e ndonjë individi. Me Unix-in, çmimi i burimeve e qit jashtë -diskutimi këtë për shumicën e bizneseve. Me GNU-në kjo do të jetë e lehtë. -Ekziston prapë mundësia që të mos ketë dikë të zotin e të gatshëm, por ky -problem nuk rrjedh nga ujditë e shpërndarjes. GNU-ja nuk zhduk krejt +cilindo person të përshtatshëm për të ndrequr problemin tuaj; kështu s’jeni +në dorën e ndonjë individi. Me Unix-in, çmimi i burimeve e qit jashtë +diskutimi këtë, për shumicën e bizneseve. Me GNU-në kjo do të jetë e +lehtë. Ekziston prapë mundësia që të mos ketë dikë të zotin e të gatshëm, +por ky problem nuk rrjedh nga ujditë e shpërndarjes. GNU-ja nuk zhduk krejt problemet e botës, vetëm disa prej tyre.</p> <p> Ndërkohë, përdoruesit që s’dinë gjë mbi kompjuterat, kanë nevojë për një dorë: kryerjen për ta të ca gjërave që mund t’i bënin vetë lehtësisht, por -që nuk dinë se si.</p> +që s’dinë se si.</p> <p> Shërbime të tilla mund të ofrohen nga shoqëri që thjesht shesin shërbime @@ -298,73 +313,75 @@ më mirë do të shpenzonin para dhe të kishin një produkt të shoqëruar me shërbim, i bie që do të donin të blinin shërbimin, meqë produktin e kanë falas. Shoqëritë e shërbimit do të ushtrojnë konkurrencën mes tyre për cilësinë dhe çmimet; përdoruesit nuk do të jenë të lidhur te një dikush i -veçantë. Ndërkohë, ata prej nesh, që nuk kanë nevojë për shërbimin, do të -jenë në gjendje të përdorin programin pa qenë në gjendje të paguajnë për -shërbimin.</p> - -<p id="advertising"> -<strong>“Pa reklamë, nuk mund të mbërrini te shumë njerëz, dhe duhet -të vini një çmim për programin që ta bëni të mundur këtë.”</strong></p> - -<p> -<strong>“Nuk ka vlerë reklama për një program që njerëzit mund ta -marrin falas.”</strong></p> - +veçantë. Ndërkohë, ata prej nesh, që s’kanë nevojë për shërbimin, do të +jenë në gjendje të përdorin programin pa u dashur të paguajnë për shërbimin.</p> +</dd> + +<dt id="advertising"> +<strong>“Pa reklamë s’mund të mbërrini te shumë njerëz dhe duhet të vini një +çmim për programin, që ta bëni të mundur këtë”.</strong></dt> +<dt> +<strong>“S’ka vlerë reklama për një program që njerëzit mund ta marrin +falas”.</strong></dt> +<dd> <p> Ka forma të ndryshme reklame falas, ose shumë të lirë, që mund të përdoreshin për të njoftuar përdorues kompjuterash mbi diçka si GNU-ja. Por mund të thuhej edhe se dikush mund të mbërrijë te më tepër përdorues mikrokompjuterash përmes reklamës. Nëse është vërtet kështu, një biznes që -reklamon rreth shërbimit të kopjimit dhe dërgimit me postë të GNU-së -kundrejt një pagese i bie të jetë aq i suksesshëm, sa të paguajë për -reklamën e vet e më tepër. Në këtë mënyrë, vetëm përdoruesit që përfitojnë -prej reklamës paguajnë për të.</p> +reklamon rreth shërbimit të kopjimit dhe dërgimit me postë të GNU-së, +kundrejt një pagese, i bie të jetë aq i suksesshëm, sa të paguajë për +reklamën e vet dhe më tepër. Në këtë mënyrë, vetëm përdoruesit që +përfitojnë prej reklamës paguajnë për të.</p> <p> - Nga ana tjetër, nëse mjaft njerëz e marrin GNU-në nga miq të tyre, dhe -shoqëri të tilla nuk kanë sukses, kjo do të tregonte që reklama nuk do të qe + Nga ana tjetër, nëse mjaft njerëz e marrin GNU-në nga miq të tyre dhe +shoqëri të tilla s’kanë sukses, kjo do të tregonte që reklama s’do të qe vërtet e nevojshme për përhapjen e GNU-së. Pse mbrojtësit e tregut të lirë -nuk duan ta lënë tregun e lirë të vendosë këtu?<a href="#f4">(5)</a></p> - -<p id="competitive"> -<strong>“Shoqëria ime ka nevojë për një sistem operativ pronësor që të -ketë një shans në konkurrencë.”</strong></p> +s’duan ta lënë tregun e lirë të vendosë këtu? <a class="ftn" +href="#f4">[5]</a></p> +</dd> +<dt id="competitive"> +<strong>“Shoqëria ime ka nevojë për një sistem operativ pronësor që të ketë +një shans në konkurrencë”.</strong></dt> +<dd> <p> GNU-ja do ta heqë software-in e sistemeve operativë nga lëmi i konkurrencës. Nuk do të jeni në gjendje të keni një shans në këtë zonë, por -as konkurrentët tuaj nuk do të jenë në gjendje të kenë përparësi mbi ju. Ju +as konkurrentët tuaj s’do të jenë në gjendje të kenë përparësi mbi ju. Ju dhe ata do të konkurroni në zona të tjera, ndërkohë që të dy palët do të përfitojnë nga e këtushmja. Nëse fusha e biznesit tuaj është shitja e një -sistemi operativ, nuk keni për ta dashur GNU-në, por për të keqen tuaj. -Nëse biznesi juaj është diçka tjetër, GNU-ja mund t’ju shpëtojë të mos -përfundoni në krahët e bizneseve të shtrenjta që merren me shitje sistemesh -operativë.</p> +sistemi operativ, s’keni për ta dashur GNU-në, por për të keqen tuaj. Nëse +biznesi juaj është diçka tjetër, GNU-ja mund t’ju shpëtojë të mos përfundoni +në krahët e bizneseve të shtrenjta që merren me shitje sistemesh operativë.</p> <p> - Do të doja ta shihja zhvillimin e GNU-së të mbështetur përmes dhurimesh nga -plot prodhues dhe përdorues, duke ulur kështu kostot për të dy palët.<a -href="#f5">(6)</a></p> - -<p id="deserve"> -<strong>“A nuk e meritojnë programuesit një shpërblim për krijimtarinë -e tyre?”</strong></p> + Do të doja ta shihja zhvillimin e GNU-së të përkrahur përmes dhurimesh nga +plot prodhues dhe përdorues, duke ulur kështu kostot për të dy +palët <a class="ftn" href="#f5">[6]</a>.</p> +</dd> +<dt id="deserve"> +<strong>“A nuk e meritojnë programuesit një shpërblim për krijimtarinë e +tyre”?</strong></dt> +<dd> <p> Po qe se ka diçka që meriton shpërblim, është kontributi shoqëror. Krijimtaria mund të jetë kontribut shoqëror, por vetëm atëherë kur shoqëria -është e lirë të përdorë përfundimet e saj. Nëse programuesit meritojnë të +është e lirë të përdorë përfundimet e saj. Nëse programuesit meritojnë të shpërblehen, kur krijojnë programe risore, sipas të njëjtit kut meritojnë të ndëshkohen, në rast se kufizojnë përdorimin e këtyre programeve.</p> +</dd> -<p id="reward"> -<strong>“A s’do të duhej që një programues të ishte në gjendje të -kërkonte një shpërblim për krijimtarinë e tij?”</strong></p> - +<dt id="reward"> +<strong>“A s’do të duhej që një programues të ishte në gjendje të kërkonte +një shpërblim për krijimtarinë e tij”?</strong></dt> +<dd> <p> S’ka asgjë të keqe të duash pagesë për punën, ose të kërkosh të shtosh të -ardhurat, për sa kohë që dikush nuk përdor mjete që janë shkatërruese. Por -mjetet e zakonshme të fushës së software-it sot janë të bazuara në +ardhurat, për sa kohë që dikush s’përdor mjete që janë shkatërruese. Por +mjetet e zakonshme të fushës së software-it, sot janë të bazuara në shkatërrimin.</p> <p> @@ -375,21 +392,22 @@ njerëzimi përfton prej programit. Kur bëhet fjalë për një zgjedhje me dashje të kufizimit, pasojat e dëmshme janë shkatërrim me dashje.</p> <p> - Arsyeja pse një qytetar i mirë nuk përdor rrugë të tilla shkatërruese për -t’u bërë më i pasur është që, nëse këtë e bën gjithkush, ne të gjithë do të + Arsyeja pse një qytetar i mirë s’përdor rrugë të tilla shkatërruese për t’u +bërë më i pasur është se, nëse këtë e bën gjithkush, ne të gjithë do të bëheshim më të varfër prej shkatërrimit të ndërsjellët. Kjo është etika -kantiane; ose, Rregulli e Artë. Ngaqë nuk më pëlqejnë pasojat që vijnë po -qe se secili vë mënjanë informacion, më duhet ta shoh si rrugë të gabuar për -ta ndjekur. Më troç, dëshira e dikujt për t’u shpërblyer për krijimtarinë -nuk përligj lënies e botës pa këtë krijimtari ose një pjesë të saj.</p> - -<p id="starve"> -<strong>“A nuk do të vdesin urie programuesit?”</strong></p> +kantiane; ose, Rregulli i Artë. Ngaqë s’më pëlqejnë pasojat që vijnë po qe +se secili vë mënjanë informacion, më duhet ta shoh si rrugë të gabuar për ta +ndjekur. Më troç, dëshira e dikujt për t’u shpërblyer për krijimtarinë, nuk +përligj lënies e botës pa këtë krijimtari, ose pa një pjesë të saj.</p> +</dd> +<dt id="starve"> +<strong>“A s’do të vdesin urie programuesit”?</strong></dt> +<dd> <p> Mund të përgjigjesha se askush nuk është bërë programues me zor. Shumica -jonë nuk ia dalin dot të nxjerrin një dyshkë duke ndenjur në rrugë e duke -përqeshur kalimtarët. Por nuk jemi, për pasojë, të dënuar ta kalojmë jetën +jonë s’ia dalin dot të nxjerrin një dyshkë duke ndenjur në rrugë e duke +përqeshur kalimtarët. Por s’jemi, për pasojë, të dënuar ta kalojmë jetën duke ndenjur në rrugë e përqeshur kalimtarët, duke ngordhur urie. Bëjmë diçka tjetër.</p> @@ -399,81 +417,84 @@ pyetësit: që pa pronësi software-i, programuesit nuk ka gjasa të paguhen ndonjë qindarkë. Pra, sikur të qe ose gjithçka, ose asgjë.</p> <p> - Arsyeja e vërtetë pse programuesit nuk do të vdesin urie është se prapë do -të jetë e mundur për ta të paguhen për programim; vetëm se jo kaq shumë sa + Arsyeja e vërtetë pse programuesit s’do të vdesin urie është se prapë do të +jetë e mundur për ta të paguhen për programim; vetëm se jo kaq shumë sa tani.</p> <p> Kufizimi i kopjimit nuk është baza e vetme për biznes me software-in. Është -baza më e zakonshme<a href="#f8">(7)</a>, sepse sjell më shumë para. Po të -qe e ndaluar, ose e papranuar nga klientët, biznesi i software-it do të -kalonte mbi baza të tjera organizimi, të cilat tani përdoren më pak. -Gjithmonë ka shumë mënyra për organizimin e çfarëdo lloji biznesi.</p> +baza më e zakonshme <a class="ftn" href="#f8">[7]</a>, sepse sjell më +shumë para. Po të qe e ndaluar, ose e papranuar nga klientët, biznesi i +software-it do të kalonte mbi baza të tjera organizimi, të cilat tani +përdoren më pak. Përherë ka shumë mënyra për organizimin e çfarëdo lloji +biznesi.</p> <p> - Ka gjasa që programimi, mbi bazën e re, nuk do të jetë kaq fitimprurës sa -tani. Por ky nuk është argument për të mos ndryshuar. Nuk quhet padrejtësi -që nëpunësit e shitjeve marrin rrogat që marrin sot. Sikur të ndodhte -kështu me programuesit, as këtu nuk do të kishte padrejtësi. (Praktikisht -do të fitonin prapë shumë më tepër se aq.)</p> - -<p id="right-to-control"> -<strong>“A nuk kanë njerëzit të drejtën të kontrollojnë se si përdoret -krijimtaria e tyre?”</strong></p> + Ka gjasa që programimi, mbi bazën e re, s’do të jetë kaq fitimprurës sa +tani. Por ky s’është argument për të mos ndryshuar. S’quhet padrejtësi që +nëpunësit e shitjeve marrin rrogat që marrin sot. Sikur të ndodhte kështu +me programuesit, as këtu s’do të kishte padrejtësi. (Praktikisht, prapë do +të fitonin shumë më tepër se aq.)</p> +</dd> +<dt id="right-to-control"> +<strong>“A s’kanë njerëzit të drejtën të kontrollojnë se si përdoret +krijimtaria e tyre”?</strong></dt> +<dd> <p> -“Kontrolli mbi përdorimin e ideve të dikujt” vërtet përbën -kontroll mbi jetën e të tjerëve; dhe zakonisht përdoret për t’ua bërë jetën -më të vështirë.</p> +“Kontrolli mbi përdorimin e ideve të dikujt” përbën vërtet kontroll mbi +jetën e të tjerëve; dhe zakonisht përdoret për t’ua bërë jetën më të +vështirë.</p> <p> Njerëzit që kanë studiuar me kujdes çështjen e të drejtave të pronësisë -intelektuale<a href="#f6">(8)</a> (juristët, fjala vjen) thonë se nuk ka të -drejta qenësore për pronësi intelektuale. Llojet e të drejtave të supozuara -mbi pronësinë intelektuale që qeveria njeh, kanë qenë krijuar nga akte të -veçanta ligjvënieje, për qëllime të veçanta.</p> +intelektuale <a class="ftn" href="#f6">[8]</a> (juristët, fjala vjen) +thonë se s’ka të drejta qenësore për pronësi intelektuale. Llojet e të +drejtave të supozuara mbi pronësinë intelektuale që qeveria njeh, kanë qenë +krijuar nga akte të veçanta ligjvënëse, për qëllime të veçanta.</p> <p> Për shembull, sistemi i patentave u vendos për të nxitur shpikësit të nxjerrin në dritë të diellit hollësitë e shpikjeve të tyre. Qëllimi i tij ishte të ndihmohej shoqëria, më shumë se sa të ndihmoheshin shpikësit. Në -atë kohë jetëgjatësia prej 17 vitesh për një patentë që e shkurtër krahasuar -me shkallën e përparimit të fushës përkatëse. Ngaqë patentat janë problem -vetëm mes prodhuesve, për të cilët kostoja dhe përpjekjet për një ujdi -lejeje janë pako gjë krahasuar me bërjen gati për hedhje në prodhim, -patentat shpesh nuk bëjnë shumë dëm. Nuk u mbyllin rrugët shumicës së +atë kohë jetëgjatësia prej 17 vitesh për një patentë që e shkurtër, +krahasuar me shkallën e përparimit të fushës përkatëse. Ngaqë patentat janë +problem vetëm mes prodhuesve, për të cilët kostoja dhe përpjekjet për një +marrëveshje licence janë pak gjë, krahasuar me bërjen gati për hedhje në +prodhim, patentat shpesh s’bëjnë shumë dëm. S’u mbyllin rrugët shumicës së individëve që përdorin produkte të patentuar.</p> <p> Ideja e të drejtave të kopjimit nuk ka ekzistuar në kohët e lashta, kur -autorët rëndom kopjonin gjerë e gjatë autorë të tjerë në vepra joletrare. -Kjo praktikë qe e dobishme, dhe është e vetmja mënyrë me të cilën mbijetuan +autorët rëndom kopjonin gjerë e gjatë autorë të tjerë në vepra jo letrare. +Kjo praktikë qe e dobishme dhe është e vetmja mënyrë me të cilën mbijetuan veprat e shumë autorëve, qoftë edhe pjesërisht. Sistemi i të drejtave të kopjimit u krijua shprehimisht për qëllimin e nxitjes së autorësisë. Në -fushën për të cilën u shpik—librat, që vetëm në shtypshkronja mund të -kopjoheshin me pak shpenzime—bëri pak dëm, dhe nuk u zuri rrugën +fushën për të cilën u shpik—librat, të cilët ekonomikisht mund të +kopjoheshin vetëm në shtypshkronja—bëri pak dëm dhe nuk u zuri rrugën shumicës së individëve që lexojnë libra.</p> <p> - Krejt të drejtat e pronësisë intelektuale janë veç leje të akorduara nga -shoqëria sepse mendohej, me të drejtë ose gabimisht, që shoqëria si e tërë -do të përfitonte nga akordimi i tyre. Por në cilëndo situatë të veçantë -duhet të shtrojmë pyetjen: vërtet na del më mirë të akordojmë leje të tillë? -Ç’lloj veprimi po i lejojmë një personi të kryejë?</p> + Krejt të drejtat e pronësisë intelektuale janë thjesht licenca të akorduara +nga shoqëria, sepse mendohej, me të drejtë ose gabimisht, që shoqëria si e +tërë do të përfitonte nga akordimi i tyre. Por në cilëndo situatë të veçantë +duhet të shtrojmë pyetjen: vërtet na del më mirë të akordojmë licencë të +tillë? Ç’lloj veprimi po i lejojmë një personi të kryejë?</p> <p> Rasti i programeve sot është shumë i ndryshëm nga ai i librave njëqind vjet më parë. Fakti që mënyra më e lehtë për kopjimin e një programi është nga një fqinj te tjetri, fakti që një program ka kod burim dhe kod objekt, të -cilët janë të dallueshëm, dhe fakti që një program përdoret dhe jo lexohet -apo shijohet, ndërthuren për të krijuar një situatë në të cilën një person, -i cili bën të detyrueshme një të drejtë kopjimi, e dëmton shoqërinë si të -tërë, qoftë materialisht, qoftë shpirtërisht; një situatë në të cilën një -person nuk duhej të bënte kështu, pavarësisht se e lejon a jo ligji.</p> - -<p id="competition"> -<strong>“Konkurrenca i bën gjërat të bëhen më mirë.”</strong></p> +cilët janë të dallueshëm, si dhe fakti që një program përdoret dhe jo +lexohet apo shijohet, ndërthuren për të krijuar një situatë në të cilën një +person, i cili bën të detyrueshme një të drejtë kopjimi, e dëmton shoqërinë +si të tërë, qoftë materialisht, qoftë shpirtërisht; një situatë në të cilën +një person nuk duhej të bënte kështu, pavarësisht se e lejon a jo ligji.</p> +</dd> +<dt id="competition"> +<strong>“Konkurrenca i bën gjërat të bëhen më mirë”.</strong></dt> +<dd> <p> Thelbi i konkurrencës është gara: duke shpërblyer fituesin, nxisim këdo të rendë më shpejt. Kur kapitalizmi vërtet funksionon në këtë mënyrë, e bën @@ -485,22 +506,23 @@ Po filluan vrapuesit të zihen me grushte, të tërë do të mbërrijnë vonë n finish.</p> <p> - Software-i pronësor dhe sekret është i njëvleftëshmi moral i vrapuesve në -grushte e sipër. E trishtë të thuhet, por i vetmi arbitër që kemi nuk duket -se është kundër sherreve; thjesht i sistemon ato (“Për çdo dhjetë -metra vrap, mund të godisni një herë”). Në të vërtetë ai duhej t’i -ndante, dhe të dënonte vrapuesit edhe nëse vetëm provonin të ziheshin.</p> - -<p id="stop-programming"> -<strong>“A nuk do të reshtë kushdo së programuari, pa një nxitje -monetare?”</strong></p> + Software-i pronësor dhe i fshehtë është njëvlerësi moral i vrapuesve në +grushte e sipër. E trishtë të thuhet, por i vetmi arbitër që kemi, s’duket +se është kundër sherreve; thjesht i sistemon ato (“Për çdo dhjetë metra +vrap, mund të godisni një herë”). Në të vërtetë, ai duhej t’i ndante dhe të +dënonte vrapuesit edhe nëse vetëm provonin të ziheshin.</p> +</dd> +<dt id="stop-programming"> +<strong>“A nuk do të reshtë kushdo së programuari, pa një nxitje +monetare”?</strong></dt> +<dd> <p> Në fakt, mjaft vetë do të programojnë pa as edhe një nxitje monetare. Programimi ushtron një tërheqje të papërballueshme për disa njerëz, -zakonisht për ata që janë më të mirët në të. Nuk kanë të mbaruar muzikantët -profesionistë që nuk i ndahen muzikës, edhe pse nuk kanë shpresa se me të -mund të fitojnë jetesën.</p> +zakonisht për ata që janë më të mirët në të. S’kanë të mbaruar muzikantët +profesionistë që s’i ndahen muzikës, edhe pse nuk kanë shpresa se me të mund +të fitojnë jetesën.</p> <p> Por kjo pyetje, edhe pse e bërë shpesh, vërtet nuk është e përshtatshme për @@ -510,45 +532,47 @@ monetare më të ulët? Përvoja ime tregon se kjo do të ndodhë.</p> <p> Për më tepër se dhjetë vjet, mjaft nga programuesit më të mirë të botës -punuan në Artificial Intelligence Lab për shumë më pak para se sa mund të -merrnin kudo gjetkë. Patën mjaft shpërblime jomonetare: famë dhe vlerësim, -për shembull. Dhe krijimtaria ka lezetin e vet, në vetvete shpërblim edhe -ky.</p> +punuan në Laboratorin e Inteligjencës Artificiale për shumë më pak para se +sa mund të merrnin kudo gjetkë. Patën mjaft shpërblime jomonetare: famë dhe +vlerësim, për shembull. Dhe fryma krijuese është zbavitëse, në vetvete +shpërblim edhe ky.</p> <p> - Mandej shumica prej tyre ikën kur iu dha një shans të bënin të njëjtën punë + Mandej shumica prej tyre ikën, kur iu dha një shans të bënin të njëjtën punë interesante për goxha para.</p> <p> - Ajo çka tregojnë faktet është që njerëzit do të programojnë për arsye të + Ajo çka tregojnë faktet është se njerëzit do të programojnë për arsye të tjera tej pasurimit; por nëse u jepet mundësia të bëjnë edhe goxha para -ndërkohë, do të mësohen ta presin këtë e ta kërkojnë. Entet ku paguhet pak -dalin dobët në konkurrencë me ato ku paguhet shumë, por nuk ka arsye të +ndërkohë, do të mësohen ta presin këtë dhe ta kërkojnë. Entet ku paguhet +pak, dalin dobët në konkurrencë me ato ku paguhet shumë, por s’ka arsye të dalin keq, nëse ato ku paguhet shumë nxirren jashtë loje.</p> +</dd> -<p id="desperate"> -<strong>“Programuesit na duhen se s’bën. Nëse ata kërkojnë që të -reshtim së ndihmuari fqinjët tanë, duhet të bindemi.”</strong></p> - +<dt id="desperate"> +<strong>“Programuesit na duhen se s’bën. Nëse ata kërkojnë që të reshtim së +ndihmuari fqinjët tanë, duhet të bindemi”.</strong></dt> +<dd> <p> - Nuk jeni kurrë kaq të pashpresë sa t’ju duhet t’i bindeni kërkesës së këtij + Nuk jeni kurrë kaq të pashpresë, sa t’ju duhet t’i bindeni kërkesës së këtij lloji. Mos harroni: miliona për mbrojtjen, por as edhe një dysh për -tribute!</p> - -<p id="living"> -<strong>“Programuesit duhet të nxjerrin shpenzimet e jetesës në një -farë mënyre.”</strong></p> +detyrimin!</p> +</dd> +<dt id="living"> +<strong>“Programuesit duhet të nxjerrin shpenzimet e jetesës në një farë +mënyre”.</strong></dt> +<dd> <p> Parë në perspektivë afatshkurtër, kjo është e vërtetë. Megjithatë, ka plot -mënyra me të cilat programuesit mund të fitonin të ardhurat për jetesën pa u -dashur të shesin të drejta përdorimi të një programi. Kjo mënyrë është e +mënyra me të cilat programuesit mund të fitonin të ardhurat për jetesën, pa +u dashur të shesin të drejta përdorimi të një programi. Kjo mënyrë është e përhapur tani, ngaqë u sjell programuesve dhe biznesmenëve më shumë para, jo ngaqë është e vetmja mënyrë për të siguruar jetesën. Është e lehtë të gjenden mënyra të tjera nëse doni t’i gjeni ato. Ja një numër shembujsh.</p> <p> - Një prodhues që po krijon një kompjuter të ri do të paguajë për kalimin e + Një prodhues që po krijon një kompjuter të ri, do të paguajë për kalimin e sistemeve operative në hardware-in e ri.</p> <p> @@ -556,13 +580,13 @@ sistemeve operative në hardware-in e ri.</p> shërbime të mirëmbajtjes me pagesë.</p> <p> - Njerëzit me ide të reja mund t’i shpërndanin programet si "freeware"<a -href="#f7">(9)</a>, duke kërkuar dhurime nga përdorues të kënaqur, ose duke -shitur shërbime asistence. Kam takuar persona që punojnë me sukses në këtë -mënyrë.</p> + Njerëzit me ide të reja mund t’i shpërndanin programet si +“freeware” <a class="ftn" href="#f7">[9]</a>, duke kërkuar dhurime nga +përdorues të kënaqur, ose duke shitur shërbime asistence. Kam takuar +persona që punojnë me sukses në këtë mënyrë.</p> <p> - Përdoruesit me nevoja të përafërta mund të krijojnë grupe përdoruesish, dhe + Përdoruesit me nevoja të përafërta mund të krijojnë grupe përdoruesish dhe të paguajnë çfarë nevojitet. Një grup mund të lidhet me shoqëri programimi për shkrim programesh të cilat anëtarët e grupit do të donin t’i përdornin.</p> @@ -577,9 +601,9 @@ NSF për ta shpenzuar për zhvillim software-i.</p> <p> Por nëse blerësi i kompjuterit bën vetë një dhurim për zhvillim software-i, mund t’i jepet një lehtësim te taksa. Mund ta bëjë dhurimin te projekti që -dëshiron—zgjedhur, shpesh, ngaqë shpreson të përdorë përfundimet kur -të mbarojë zhvillimi. Mund të lehtësohet me çfarëdo sasie, deri sa shuma -gjithsej që i duhet të paguajë për taksën.</p> +dëshiron—zgjedhur, shpesh, ngaqë shpreson të përdorë përfundimet, kur +të mbarojë zhvillimi. Mund të lehtësohet me çfarëdo sasie, deri në shumën +gjithsej që i duhej të paguante për taksën.</p> <p> Përqindja gjithsej e taksës do të duhej të vendosej përmes votës së paguesve @@ -589,19 +613,22 @@ të taksës, peshuar në përputhje me sasinë mbi të cilën do të vendoset ta Pasojat:</p> <ul> -<li>Bashkësia e përdorimit të kompjuterave e mbështet zhvillimin e -<em>software</em>-it.</li> +<li>Bashkësia e përdorimit të kompjuterave mbështet zhvillimin e software-it.</li> <li>Kjo bashkësi vendos se çfarë shkalle mbështetje lypset.</li> <li>Përdoruesve që u intereson se në cilët projekte shpenzohet paraja e tyre, mund ta zgjedhin vetë këtë.</li> </ul> +</dd> +</dl> +<div class="column-limit"></div> + <p> Parë në perspektivë, t’i bësh programet të lirë është një hap më tej drejt -botës post-skarcitet, në të cilën askujt nuk do t’i duhet të punojë shumë, +botës post-skarcitet, në të cilën askujt s’do t’i duhet të punojë shumë, vetëm sa për të siguruar jetesën. Njerëzit do të jenë të lirë t’i kushtohen veprimtarive që janë zbavitëse, të tilla si programimi, pasi të harxhojnë dhjetë orët e nevojshme në javë në punë të domosdoshme si ligjvënie, -këshillim familjesh, riparim robotësh dhe eksplorim asteroidesh. Nuk do të +këshillim familjesh, riparim robotësh dhe eksplorim asteroidesh. S’do të ketë nevojë të jesh në gjendje të sigurosh jetesën nga programimi.</p> <p> @@ -609,86 +636,85 @@ ketë nevojë të jesh në gjendje të sigurosh jetesën nga programimi.</p> shoqërisë, si e tërë, për prodhimtarinë e saj të tanishme, por vetëm pak nga kjo është pasqyruar si lehtësim për punonjësit, ngaqë veprimtarinë prodhuese e shoqëron shumë veprimtari joprodhuese. Shkaqet kryesore të kësaj janë -burokracia dhe betejat izometrike kundër konkurrencës. Software-i i lirë do +burokracia dhe betejat e paprera kundër konkurrencës. Software-i i lirë do t’i zvogëlojë mjaft këto rrjedhje në fushën e prodhimit të software-it. Duhet ta bëjmë këtë, me qëllim që përfitimet teknike në prodhimtari të pasqyrohen si më pak punë për ne.</p> +<div class="column-limit"></div> - -<h3 id="footnotes">Poshtëshënime</h3> +<h3 id="footnotes" class="footnote">Poshtëshënime</h3> <!-- The anchors do not match the actual footnote numbers because of revisions over time. And if a new footnote is added, the references to existing footnotes that follow the new one must be changed. --> <ol> -<li id="f1">Shprehja këtu qe e pakujdesshme. Ideja qe që askujt nuk do t’i duhej të +<li id="f1">Shprehja këtu qe e pakujdesshme. Ideja qe që askujt s’do t’i duhej të paguante për <b>leje</b> për të përdorur sistemin GNU. Por fjalët nuk e -bëjnë të qartë këtë, dhe njerëzit shpesh e interpretojnë si të thuhej që +bëjnë të qartë këtë dhe njerëzit shpesh e interpretojnë si të thuhej që kopjet e GNU-së do të duhej të shpërndaheshin përherë ose pa pagesë, ose me -shumë pak. Ky nuk qenë kurrë mendimi ynë; më poshtë, manifesti përmend +shumë pak. Ky s’ka qenë kurrë mendimi ynë; më poshtë, manifesti përmend mundësinë e ekzistencës së shoqërive që ofrojnë, për fitim, shërbimin e -shpërndarjes. Më pas mësova të bëj me kujdes dallimin mes “të -lirës” në kuptimin e lirisë dhe “të lirës” në kuptimin e -çmimit. <em>Software</em> i lirë është software-i të cilin përdoruesit janë -të lirë ta shpërndajnë dhe ndryshojnë. Disa përdorues mund të marrin kopje -të tij pa pagesë, ndërkohë që të tjerë paguajnë për të patur -kopjet—dhe nëse fondet ndihmojnë për mbështetjen e përmirësimeve të -software-it, aq më mirë. E rëndësishme është që gjithkush që ka një kopje, -është i lirë të bashkëpunojë me të tjerët gjatë përdorimit të saj.</li> - -<li id="f2a">Shprehja “jap” është një tjetër tregues që ende nuk e kisha -ndarë qartë çështjen e çmimit nga ajo e lirisë. Tani ne këshillojmë të -shmanget kjo shprehje, kur flitet për <em>software</em> të lirë. Për më -tepër shpjegime, shihni <a -href="/philosophy/words-to-avoid.html#GiveAwaySoftware"> <q>Fjalë dhe Fjali -Që të Ngatërrojnë</q></a>.</li> - -<li id="f2">Ky është një vend tjetër ku nuk arrita të bëj me kujdes dallimin mes dy -domethënieve të ndryshme të “së lirës”. Pohimi, ashtu si është, -nuk është i rremë—mund të merrni kopje të software-it GNU pa pagesë, -prej miqve apo nga rrjeti. Por ta shpie mendjen te ideja e gabuar.</li> +shpërndarjes. Më pas mësova të bëj me kujdes dallimin mes “të lirës” në +kuptimin e lirisë dhe “të lirës” në kuptimin e çmimit. <em>Software</em> i +lirë është software-i të cilin përdoruesit janë të lirë ta shpërndajnë dhe +ndryshojnë. Disa përdorues mund të marrin kopje të tij pa pagesë, ndërkohë +që të tjerë paguajnë për të pasur kopjet—dhe nëse fondet ndihmojnë për +mbështetjen e përmirësimeve të software-it, aq më mirë. E rëndësishme është +që gjithkush që ka një kopje, është i lirë të bashkëpunojë me të tjerët +gjatë përdorimit të saj.</li> + +<li id="f2a">Shprehja “jap” është një tjetër tregues që ende s’e kisha ndarë qartë +çështjen e çmimit nga ajo e lirisë. Tani ne këshillojmë të shmanget kjo +shprehje, kur flitet për <em>software</em> të lirë. Për më tepër shpjegime, +shihni <a href="/philosophy/words-to-avoid.html#GiveAwaySoftware"> <q>Fjalë +dhe Fjali Që të Ngatërrojnë</q></a>.</li> + +<li id="f2">Ky është një vend tjetër ku s’arrita të bëj me kujdes dallimin mes dy +domethënieve të ndryshme të “së lirës”. Pohimi, ashtu si është, s’është i +rremë—mund të merrni kopje të software-it GNU pa pagesë, prej miqve +apo nga rrjeti. Por ta shpie mendjen te ideja e gabuar.</li> <li id="f3">Ekzistojnë disa shoqëri të tilla.</li> <li id="f4">Free Software Foundation për 10 vjet e grumbulloi shumicën e fondeve të veta nga shërbimi i vet i shpërndarjeve, edhe pse është më tepër një bamirësi, se sa një shoqëri. Që të përkrahni veprën e tij, mund të <a -href="/order/order.html">porosisni gjëra prej FSF-së</a>. +href="https://shop.fsf.org/">porosisni gjëra prej FSF-së</a>. </li> <li id="f5">Një grup shoqërish kompjuteri mblodhën fonde diku aty nga 1991 në mbështetje të mirëmbajtjes së përpiluesit GNU C Compiler.</li> -<li id="f8">Mendoj se e pata gabim kur thoshja se software-i pronësor qe rruga më e +<li id="f8">Mendoj se e pata gabim kur thosha se software-i pronësor qe rruga më e rëndomtë për të bërë para nga software-et. Duket në fakt se modeli më i rëndomtë i biznesit qe dhe mbetet hartimi i software-it të përshtatur. Kjo -nuk ofron mundësi vjeljeje rente, kështu që biznesit i duhet të bëjë punë të +s’ofron mundësi vjeljeje rente, kështu që biznesit i duhet të bëjë punë të njëmendtë që të ketë të ardhura. Biznesi i software-it të përshtatur do të vazhdojë të ekzistojë, pak a shumë i pandryshuar, në botën e software-it të lirë. Kështu që, nuk pres që programuesit më të paguar të fitojnë më pak në botën e software-it të lirë.</li> -<li id="f6">Gjatë viteve ’80 nuk e pata kuptuar se sa ngatërruese qe të flitej mbi -“çështjen” e “pronësisë intelektuale”. Ky term -është pa dyshim i paragjykuar; më i hollë është fakti që ai mbledh në një -thes ligje krejt të ndryshëm njëri nga tjetri, që merren me çështje fare të -ndryshme. Sot i ftoj me forcë njerëzit ta hedhin tej termin “pronësi -intelektuale” krejtësisht; më e pakta që bën është që i shpie të -tjerët të hamendësojnë që këto ligje formojnë një bllok koherent. Rruga për -të qenë të kthjellët është të diskutohet veçmas për patenta, të drejta -kopjimi, dhe shenja tregtare. Shihni <a -href="/philosophy/not-ipr.html">shpjegimin e mëtejshëm</a> se si ky term -përhap ngatërresë dhe njëanshmëri.</li> - -<li id="f7">Më vonë mësuam të bëjmë dallimin mes “<em>software</em>-it të -lirë” dhe “freeware”-it. Termi “freeware” do -të thotë <em>software</em> që jeni i lirë ta rishpërndani, por zakonisht nuk -jeni i lirë ta studioni dhe ndryshoni kodin burim, ndaj shumica e tyre nuk -janë <em>software</em> i lirë. Për më tepër shpjegime, shihni <a -href="/philosophy/words-to-avoid.html#Freeware"> <q>faqen e Fjalëve dhe -Togfjalëshave Ngatërrues</q></a>.</li> +<li id="f6">Gjatë viteve ’80 s’e pata kuptuar se sa ngatërruese qe të flitej mbi +“çështjen” e “pronësisë intelektuale”. Ky term është pa dyshim i +paragjykuar; gjë më e imët është fakti që ai mbledh në një thes ligje krejt +të ndryshëm njëri nga tjetri, që merren me çështje fare të ndryshme. Sot i +ftoj me forcë njerëzit ta hedhin tej termin “pronësi intelektuale” +krejtësisht; më e pakta që bën është se i shpie të tjerët të hamendësojnë që +këto ligje formojnë një bllok koherent. Rruga për të qenë të kthjellët +është të diskutohet veçmas për patenta, të drejta kopjimi, apo shenja +tregtare. Shihni <a href="/philosophy/not-ipr.html">shpjegimin e +mëtejshëm</a> se si ky term përhap ngatërresë dhe njëanshmëri.</li> + +<li id="f7">Më vonë mësuam të bëjmë dallimin mes “software-it të lirë” dhe +“freeware”-it. Termi “freeware” do të thotë <em>software</em> që jeni i +lirë ta rishpërndani, por zakonisht nuk jeni i lirë ta studioni dhe +ndryshoni kodin burim, ndaj shumica e tyre nuk janë <em>software</em> i +lirë. Për më tepër shpjegime, shihni “<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Freeware"> Fjalë dhe Togfjalësha +Ngatërrues</a>”.</li> </ol> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -698,7 +724,7 @@ Togfjalëshave Ngatërrues</q></a>.</li> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -719,7 +745,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -749,8 +775,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1985, 1993, 2003, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010, -2014, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1985, 1993, 2004, 2005, 2007, 2009, 2010, 2015, +2021 Free Software Foundation, Inc.</p> <p> Cilitdo i akordohet leja të bëjë ose të shpërndajë kopje fjalë për fjalë të @@ -771,11 +797,12 @@ Nuk mund të bëhen versione të modifikuar. <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/07/25 14:00:59 $ +$Date: 2022/01/08 11:03:21 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/not-ipr.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/not-ipr.html new file mode 100644 index 0000000..ab2c7bd --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/not-ipr.html @@ -0,0 +1,359 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/not-ipr.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays laws noip" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>“Pronësi Intelektuale” Thatë? Është Mirazh Joshës - Projekti GNU - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/not-ipr.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>“Pronësi Intelektuale” Thatë? Është Mirazh Joshës</h2> + +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> + +<div class="introduction"> +<p> +Është bërë e modës të hidhen të drejtat e kopjimit, patentat dhe shenjat +tregtare - tre gjëra të ndara dhe të ndryshme, që lidhen me tre grupe të +ndara dhe të ndryshme ligjesh - plus një duzinë ligjesh të tjera në një +kazan dhe të quhen “pronësi intelektuale”. Ky term shtrembërues dhe +ngatërrues s’u bë rastësisht i rëndomtë, E promovuan shoqëri që përfitojnë +prej ngatërrimit. Rruga më e qartë për të dalë nga ngatërrimi është të +hidhet poshtë tërësisht termi. +</p> +</div> + +<p> +Sipas profesorit Mark Lemley, tani i Shkollës Juridike të Stanford-it, ky +përdorim i përhapur i termit “pronësi intelektuale” është një modë që pasoi +themelimin më 1967-n të Entit Botëror të “Pronësisë Intelektuale” (WIPO) dhe +u bë vërtet i rëndomtë vetëm vitet e fundit. (WIPO është formalisht një +organizatë e OKB-së, por në fakt përfaqëson interesat dhe zotëruesve të të +drejtave të kopjimit, patentave dhe shenjave tregtare.) Përdorimi i gjerë zë +fill prej <a +href="https://books.google.com/ngrams/graph?content=intellectual+property&year_start=1800&year_end=2008&corpus=15&smoothing=1&share=&direct_url=t1%3B%2Cintellectual%20property%3B%2Cc0">aty +nga 1990</a>. (<a href="/graphics/seductivemirage.png">Kopje vendore +figure</a>) +</p> + +<p> +Termi bart një njëanësi që s’është e vështirë të vihet re: sugjeron të +mendohet rreth të drejtave të kopjimit, patentave dhe shenjave tregtare në +analogji me të drejta pronësie për objekte fizike. (Kjo analogji bie ndesh +me filozofi juridike të ligjeve të të drejtave të kopjimit, të ligjeve të +patentave dhe atyre të shenjave tregtare, por këtë e dinë vetëm +specialistët.) Këto ligje në fakt s’janë dhe aq shumë si ligjet e pronësisë +materiale, por përdorimi i këtij termi i shpie ligjvënësit t’i ndryshojnë +për t’i bërë më të tillë. Ngaqë ky është ndryshimi i dëshiruar nga +shoqëritë që ushtrojnë të drejta kopjimi, që shfrytëzojnë patenta dhe shenja +tregtare, njëanësia e sjellë nga termi “pronësi intelektuale” u bën punë. +</p> + +<p> +Njëanësia është arsye e mjaftueshme për ta hedhur poshtë termin dhe më kanë +kërkuar shpesh të propozoj ndonjë emër tjetër për kategorinë në përgjithësi +- ose kanë propozuar alternativat e tyre (shpesh me humor). Në sugjerimet +përfshihet PIM, për Privilegje të Imponuara Monopolesh, apo MDLANQ për +Monopole të Detyruara Legalisht të Ardhura Nga Qeveria. Disa të tjerë +flasin për “regjime të drejtash përjashtues”, por t’u referohesh kufizimeve +si “të drejta” është prapë mungesë vijueshmërie logjike. +</p> + +<p> +Disa nga këta emra alternativë do të ishin një përmirësim, por është gabim +të zëvendësohet “pronësi intelektuale” me çfarëdo termi tjetër. Një emër +tjetër s’do të prekte problemin më të thellë të termit: teprimin në +përgjithësim. S’ka ndonjë gjë të unifikuar të tillë si “pronësi +intelektuale”- është një mirazh. Arsyeja e vetme pse njerëzit mendojnë se +ka kuptim si një kategori koherente është fakti se përdorimi i përhapur i +termit i ka ngatërruar lidhur me ligjet në fjalë. +</p> + +<p> +Termi “pronësi intelektuale” është, në rastin më të mirë, një përgjithësim +për të bërë tok ligje krejt të ndryshëm. Ata që s’janë juristë, kur +dëgjojnë në term të aplikuar mbi këto ligje të ndryshëm priren të marrin të +mirëqenë se bazohen në një parim të përbashkët dhe funksionojnë në mënyrë të +ngjashme. +</p> + +<p> +Asgjë s’mund të jetë më larg të vërtetës. Këto ligje zunë fill ndarazi, +evoluuan ndarazi, mbulojnë veprimtari të ndryshme, përmbajnë rregulla të +ndryshme dhe ngrenë probleme të ndryshme politikash publike. +</p> + +<p> +Për shembull, ligji i të drejtave të kopjimit qe hartuar për të promovuar +autorësinë dhe artin dhe mbulon hollësitë e shprehjes së një vepre. Ligji i +patentave qe synuar të promovojë publikimin e ideve të dobishme, me çmimin e +dhënies atij që e publikonte idenë një monopol të përkohshëm mbi të - një +çmim që në disa fusha mund t’ia vlejë të paguhet dhe në të tjera jo. +</p> + +<p> +Ligji i shenjave tregtare, përkundrazi, nuk qe menduar për të promovuar +ndonjë rrugë të caktuar sjelljeje, por thjesht për t’u bërë të mundur +blerësve të dinë se ç’po blejnë. Por, ligjvënësit, nën ndikimin e termit +“pronësi intelektuale”, e kanë shndërruar në një skemë që ofron përfitime +për reklamat. Dhe këta janë vetëm tre nga mjaft ligje të cilave u referohet +termi. +</p> + +<p> +Ngaqë këto ligje qenë hartuar në mënyrë të pavarur, janë të ndryshëm në çdo +hollësi, si dhe në qëllimet dhe metodat bazë. Ndaj, nëse mësoni ca fakte +mbi ligjin e të drejtave të kopjimit, do të ishit të mençur të mendonit se +ai ligj patentash është tjetër gjë. Rrallë do të ishit gabim! +</p> + +<p> +Në praktikë, thuajse krejt pohimet e përgjithshme që ndeshni, që janë +formuluar duke përdorur “pronësi intelektuale” do të jenë të rreme. Për +shembull, do të shihni pretendime se qëllimi i “tij” është të “promovojë +novacionin”, por kjo hyn vetëm te ligji i patentave dhe mbase te monopole +varietetesh bimësh. Ligji i të drejtave të kopjimit nuk shqetësohet për +novacionin; një këngë pop apo një roman është nën të drejta kopjimi edhe kur +s’ka asgjë risore në të. Ligji i shenjave tregtare nuk merret me +novacionin; nëse unë hap një dyqan çaji dhe e quaj “rms tea”, kjo do të +ishte një shenjë e fortë tregtare, edhe pse unë shes të njëjtat çajra, në të +njëjtën mënyrë si gjithkush tjetër. Ligji i të fshehtave tregtare nuk +merret me novacionin, hiq në mënyrë tangjente; lista ime e klientë ve të +çajit do të ishte një e fshehtë tregtare pa asnjë lidhje me novacionin.</p> + +<p> +Do të shihni gjithashtu pohime se “pronësia intelektuale” bëhet merak për +“frymën krijuese”, por në të vërtetë kjo hyn vetëm te ligji i të drejtave të +kopjimit. Për të krijuar një novacion që mund të patentohet, duhet më tepër +se frymë krijuese. Ligji i shenjave tregtare dhe ligji i të fshehtave +tregtare s’kanë punë fare me frymën krijuese; emri “rms tea” s’ka hiç frymë +krijuese, ashtu si edhe lista e fshehtë e klientëve të mi të çajit.</p> + +<p> +Njerëzit shpesh thonë “pronësi intelektuale”, kur në fakt nënkuptojnë një +grup më të madh ose më të vogël ligjesh. Për shembull, vende të pasura +shpesh imponojnë ligje të padrejta në vende të varfra, për të rrjepur para +prej tyre. Disa prej këtyre ligjeve janë mes atyre të quajtur ligje +“pronësie intelektuale”, të tjerë nuk janë; pavarësisht, kritikët e +praktikës shpesh shpesh e marrin atë etiketë ngaqë u është bërë familjare. +Duke e përdorur, paraqesin shtrembër natyrën e problemit. Do të ishte më +mirë të përdorej një term më i përpiktë, bie fjala, “kolonizim legjislativ”, +që shkon në zemër të problemit. +</p> + +<p> +Populli i rëndomtë s’është i vetmi i ngatërruar nga ky term. Deri edhe +profesorë të juridikut, që i japin mësim këto ligje, janë të joshur dhe të +shpërqendruar nga tërheqja e termit “pronësi intelektuale” dhe bëjnë pohime +të përgjithshme që bien ndesh me faktet që dinë. Për shembull, një profesor +shkroi më 2006-n: +</p> + +<blockquote><p> +Ndryshe nga pasardhësit e tyre që tani merren me çikërrima në WIPO, +hartuesit e kushtetutës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës kishin një +qëndrim parimor, pro konkurrencë, ndaj pronësisë intelektuale. E dinin që +të drejtat mund të jenë të nevojshme, por…ia lidhën duart kongresit, duke e +kufizuar fuqinë e tij në disa rrugë. +</p></blockquote> + +<p> +Ai pohim i referohet Nenit 1, Ndarjes 8, Klauzolës 8 të Kushtetutës së +Shteteve të Bashkuara, që autorizon ligj të drejtash kopjimi dhe ligj +patentash. Ajo klauzolë, ama, s’ka punë fare me ligjin e shenjave tregtare, +ligjin e të fshehtave tregtare apo të tjerë të ndryshëm. Termi “pronësi +intelektuale” e shpuri atë profesor të bëjë një përgjithësim të rremë. +</p> + +<p> +Termi “pronësi intelektuale” shpie gjithashtu në të menduar thjeshtëzues. I +shpie njerëzit të përqendrohen te e përbashkëta e dobët në formë që këto +ligje të ndryshme kanë - pra se krijojnë privilegje artificiale për disa +palë - dhe për të mos parë hollësitë që formojnë thelbin e tyre: kufizimet +specifike që çdo ligj vendos mbi publikun, si dhe pasojat që vijnë prej +kësaj. Ky fokus i thjeshtëzuar te forma nxit një trajtim “prej ekonomisti” +për krejt këto probleme. +</p> + +<p> +Ekonomia këtu vepron, siç bën shpesh, si një bartës hamendësimesh të +paekzaminuara. Këto përfshijnë hamendësime mbi vlera, bie fjala, se sasia e +prodhimit ka rëndësi, ndërsa liria dhe mënyra e jetesës nuk kanë, si dhe +hamendësime faktike të cilat kryesisht janë të rreme, bie fjala, se të +drejtat e kopjimit mbi muzikën janë në të mirë të muzikantëve, ose se +patentat mbi barna mbështesin punë kërkimore për shpëtim jetësh. +</p> + +<p> +Një tjetër problem është se, te ajo çka nënkupton termi “pronësi +intelektuale” në shkallë të gjerë, problemet specifike, të lindura nga ligje +të ndryshme, bëhen thuajse të padukshëm. Këto probleme lindin prej +specifikash të çdo ligji - pikërisht ajo çka termi “pronësi intelektuale” i +nxit njerëzit ta shpërfillin. Për shembull, një problem që lidhet me ligjin +e të drejtave të kopjimit është nëse duhet lejuar apo jo ndarja me të tjerët +e muzikës; ligji i patentave nuk ka punë kund me këtë. Ligji i patentave +nxjerr probleme të tilla si, nëse duhen lejuar vende të varfra të prodhojnë +barna që shpëtojnë jetën dhe t’i shesin ato lirë për të shpëtuar jetë; ligji +i të drejtave të kopjimit s’ka punë në gjëra të tilla. +</p> + +<p> +Asnjë prej këtyre problemeve s’është thjesht i natyrës ekonomike dhe +aspektet e tyre joekonomike janë krejt të ndryshme; duke e tepruar në +përgjithësime të cekëta ekonomike si bazë për t’i marrë parasysh do të thotë +të shpërfillen dallimet. Hedhja e këtyre dy ligjeve në kazanin e “pronësisë +intelektuale” pengon të menduarit e qartë mbi secilin prej tyre. +</p> + +<p> +Ndaj, çdo opinion mbi “çështjen e pronësisë intelektuale” dhe çfarëdo +përgjithësimi rreth kësaj kategorie të supozuar janë thuajse me siguri të +pamend. Nëse mendoni se këto ligje janë një problem, do të prireni t’i +zgjidhni opinionet tuaja prej një përzgjedhje të gjerë përgjithësimesh të +tepruara, asnjë prej të cilëve s’është për të mirë. +</p> + +<p> +Hedhja poshtë e “pronësisë intelektuale” s’është thjesht zbavitje +filozofike. Termi shkakton dëm të njëmendtë. Apple-i e përdorni <a +href="https://www.theguardian.com/us-news/2017/mar/11/nebraska-farmers-right-to-repair-bill-stalls-apple">për +të deformuar debatin mbi ligjin e Nebraskës për “të drejtën për të +riparuar”</a>. Koncepti i rremë i dha Apple-it një rrugë për të maskuar +parapëlqimin e vet për fshehtësi, çka bie ndesh me të drejtat e përdoruesve +të saj, si një parim të supozuar të cilit duhet t’i binden klientët dhe +shteti.</p> + +<p> +Nëse doni të mendoni qartë mbi problemet e dala nga patentat, apo të drejtat +e kopjimit, apo shenjat tregtare, apo një larmi ligjesh të tjera të +ndryshme, hapi i parë është të harrohet ideja e futjes së tyre në një thes +dhe të trajtohen ato si subjekte të veçantë nga njëri-tjetri. Hapi i dytë +është të hidhen poshtë këndvështrimet e ngushta dhe pamja thjeshtëzuese që +sugjeron termi “pronësi intelektuale”. Merrini në shqyrtim secilën prej +këtyre problemeve më vete dhe do të keni shansin t’i merrni drejt në +shqyrtim. +</p> + +<p>Dhe kur vjen puna për të reformuar WIPO-n, ja <a +href="https://fsfe.org/activities/wipo/wiwo.en.html">një propozim për +ndryshimin e emrit dhe thelbit të WIPO-s</a>. +</p> + +<hr /> + +<p> +Shihni gjithashtu <a href="/philosophy/komongistan.html">Historia e +Çuditshme e Përbashkistanit (Shkërmoqje e termit “pronësi +intelektuale”)</a>. +</p> + +<p> +Vende në Afrikë janë shumë më të ngjashme se sa këto ligje dhe “Afrika” +është një koncept gjeografik koherent; prapëseprapë, <a +href="https://www.theguardian.com/world/2014/jan/24/africa-clinton"> të +flasësh mbi “Afrikën”, në vend se për një vend të caktuar, shkakton shumë +ngatërrim</a>. +</p> + +<p> +<a +href="https://torrentfreak.com/language-matters-framing-the-copyright-monopoly-so-we-can-keep-our-liberties-130714/"> +Rickard Falkvinge përkrah hedhjen poshtë të këtij termi</a>.</p> + +<p><a +href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2016/11/cory-doctorow-sole-and-despotic-dominion/"> +Cory Doctorow dënon gjithashtu</a> termin “pronësi intelektuale”.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2004, 2006, 2010, 2013-2017, 2021 Richard Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/12/01 23:30:29 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html index eedbd77..3836208 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html @@ -1,36 +1,41 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/open-source-misses-the-point.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.90 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs free-open" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> -<title>Pse Burimi i Hapur Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë - Projekti GNU - +<title>Pse Burimi i Hapët Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Pse Burimi i Hapur Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</h2> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Pse Burimi i Hapët Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</h2> <address class="byline">nga Richard Stallman</address> -<div class="article"> - -<blockquote class="comment"><p> -Termi “software i lirë” dhe “burim i hapur” janë të -përdorshëm për thuajse të njëjtën gamë problemesh. Megjithatë, ato shprehin -gjëra thellësisht të ndryshme mbi këto programe, bazuar në vlera të -ndryshme. Lëvizja për software të lirë ngre zërin për lirinë e përdoruesve -të kompjuterave; është një lëvizje për liri dhe drejtësi. Në kontrast me -të, ideja e burimit të hapur çmon kryesisht përparësitë praktike dhe nuk -ngre zërin për parimet. Kjo është arsye pse nuk pajtohemi me burimin e -hapur, dhe nuk e përdorim atë term. -</p></blockquote> - -<p>Kur e cilësojmë një software si “të lirë,” e kemi fjalën që ai -respekton <a href="/philosophy/free-sw.html">liritë thelbësore të -përdoruesit</a>: lirinë për ta xhiruar, studiuar, dhe rishpërndarë kopje të -tij me ose pa ndryshime. Kjo është çështje lirie, jo çmimi, pra mendojeni -si tek “fjala e lirë,” jo si te “birrë falas.”</p> +<div class="important"><p> +Termi “software i lirë” dhe “burim i hapët” janë të përdorshëm për thuajse +të njëjtën gamë problemesh. Megjithatë, ato shprehin gjëra thellësisht të +ndryshme mbi këto programe, bazuar në vlera të ndryshme. Lëvizja për +software të lirë ngre zërin për lirinë e përdoruesve të kompjuterave; është +një lëvizje për liri dhe drejtësi. Në kontrast me të, ideja e burimit të +hapët çmon kryesisht përparësitë praktike dhe nuk ngre zërin për parimet. +Kjo është arsye pse nuk pajtohemi me burimin e hapët, dhe nuk e përdorim atë +term. +</p></div> + +<p>Kur e cilësojmë një software si “të lirë”, e kemi fjalën që ai respekton <a +href="/philosophy/free-sw.html">liritë thelbësore të përdoruesit</a>: lirinë +për ta xhiruar, studiuar, dhe rishpërndarë kopje të tij me ose pa +ndryshime. Kjo është çështje lirie, jo çmimi, pra mendojeni si tek “fjala e +lirë”, jo si te “birrë falas”.</p> <p>Këto liri kanë rëndësi jetike. Ato janë thelbësore, jo thjesht për hir të përdoruesit individual, por për hir të shoqërisë si e tërë, pasi promovojnë @@ -40,14 +45,14 @@ tona të përditshme sa vijnë e bëhen më dixhitale. Në një botë tingujsh, figurash, dhe fjalësh dixhitale, software-i i lirë sa vjen e bëhet më thelbësor për lirinë në përgjithësi.</p> -<p>Dhjetëra miliona njerëz anembanë botës përdorin tani software të lirë; -shkollat publike në disa rajone të Indisë dhe Spanjës tani u thonë nxënësve -të përdorin <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">sistemin e lirë operativ -GNU/Linux</a>. Megjithatë, shumica e këtyre përdoruesve nuk kanë dëgjuar -kurrë rreth arsyeve etike për të cilat e krijuam këtë sistem dhe ngritëm -bashkësinë e software-it të lirë, ngaqë sot, ky sistem dhe bashkësia, më -shpesh shihen si të “burimit të hapur”, duke iu atribuar një -tjetër filozofi, tek e cila këto liri me zor përmenden.</p> +<p>Dhjetëra miliona njerëz anembanë botës përdorin tani <em>software</em> të +lirë; shkollat publike në disa rajone të Indisë dhe Spanjës tani u mësojnë +krejt nxënësve të përdorin <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">sistemin e lirë +operativ GNU/Linux</a>. Megjithatë, shumica e këtyre përdoruesve s’kanë +dëgjuar kurrë rreth arsyeve etike për të cilat e krijuam këtë sistem dhe +ngritëm bashkësinë e software-it të lirë, ngaqë sot, ky sistem dhe +bashkësia, më shpesh shihen si të “burimit të hapët”, duke ua atribuar një +tjetër filozofie, tek e cila këto liri me zor përmenden.</p> <p>Lëvizja e software-it të lirë ka dalë në mbrojtje të lirisë së përdoruesit që më 1983-shin. Më 1984-n filluam zhvillimin e sistemit operativ të lirë @@ -61,27 +66,27 @@ mbrojtjen e lirisë për të gjithë përdoruesit e një programi.</p> <p>Jo të gjithë përdoruesit dhe zhvilluesit e software-it të lirë u pajtuan me synimet e lëvizjes së software-it të lirë. Më 1998-n, një pjesë e bashkësisë së software-it të lirë doli veç dhe filloi fushatë në emër të -“burimit të hapur.” Termi fillimisht u propozua për shmangien e -një keqkuptimi të mundshëm të termit “software i lirë,” por -shpejt filloi t’u përshoqërohej ideve filozofike mjaft të ndryshme nga ato -të lëvizjes së software-it të lirë.</p> - -<p>Disa nga përkrahësit e burimit të hapur e konsideronin termin si një -“fushatë marketingu për software-in e lirë,” çka do të joshte -drejtues biznesesh përmes nxjerrjes në pah të përfitimeve praktike nga -software-i, pa ngritur ndërkohë çështje të së mirës dhe të gabuarës, për të -cilat ata mund të mos kishin qejf të dëgjonin. Të tjerë përkrahës i hodhën -kategorikisht poshtë vlerat etike dhe sociale të lëvizjes së software-it të -lirë. Cilatdo qofshin pikëpamjet e tyre, kur bënin fushatë për burimin e -hapur, as i përmendin, as mbronin këto vlera. Termi “burim i -hapur” shpejt filloi të përshoqërohej me ide dhe argumente të bazuar -vetëm në vlera praktike, të tilla si krijimi ose pasja e software-it të -fuqishëm, të qëndrueshëm. Prej asokohe, shumica e përkrahësve të burimit të -hapur janë rreshtuar pas tij, dhe bëjnë të njëjtin përshoqërim. Shumica e -diskutimeve rreth “burimit të hapur” nuk merren me të mirën dhe -të gabuarën fare, vetëm me popullaritetin dhe suksesin; ja një <a -href="http://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html"> -shembull tipik</a>. Një pakicë e përkrahësve të burimit të hapur sot thonë +“burimit të hapët”. Termi fillimisht u propozua për shmangien e një +keqkuptimi të mundshëm të termit “software i lirë”, por shpejt filloi t’u +përshoqërohej ideve filozofike mjaft të ndryshme nga ato të lëvizjes së +software-it të lirë.</p> + +<p>Disa nga përkrahësit e burimit të hapët e konsideronin termin si një +“fushatë marketingu për software-in e lirë”, çka do të joshte drejtues +biznesesh përmes nxjerrjes në pah të përfitimeve praktike nga software-i, pa +ngritur ndërkohë çështje të së mirës dhe të gabuarës, për të cilat ata mund +të mos kishin qejf të dëgjonin. Të tjerë përkrahës i hodhën kategorikisht +poshtë vlerat etike dhe sociale të lëvizjes së software-it të lirë. Cilatdo +qofshin pikëpamjet e tyre, kur bënin fushatë për burimin e hapët, as i +përmendin, as mbronin këto vlera. Termi “burim i hapët” shpejt filloi të +përshoqërohej me ide dhe argumente të bazuar vetëm në vlera praktike, të +tilla si krijimi ose pasja e software-it të fuqishëm, të qëndrueshëm. Prej +asokohe, shumica e përkrahësve të burimit të hapët janë rreshtuar pas tij, +dhe bëjnë të njëjtin përshoqërim. Shumica e diskutimeve rreth ”burimit të +hapët” nuk merren me të mirën dhe të gabuarën fare, vetëm me popullaritetin +dhe suksesin; ja një <a +href="https://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html"> +shembull tipik</a>. Një pakicë e përkrahësve të burimit të hapët sot thonë se liria është pjesë e problemit, por ata nuk janë dhe aq të dukshëm mes atyre që s’janë të këtij mendimi.</p> @@ -89,130 +94,133 @@ atyre që s’janë të këtij mendimi.</p> përfaqësojnë pikëpamje të bazuara mbi vlera në thelb të ndryshme. Për lëvizjen e software-it të lirë, software-i lirë është një imperativ etik, respekt thelbësor për lirinë e përdoruesit. Në kontrast me të, filozofia e -burimit të hapur i sheh çështjet sipas optikës se si të bëhet software-i -“më i mirë”—vetëm nga pikëpamja praktike. Sipas saj, -software-i jo i lirë është një zgjidhje inferiore për një problem praktik të -dhënë.</p> +burimit të hapët i sheh çështjet sipas optikës se si të bëhet software-i “më +i mirë”—vetëm nga pikëpamja praktike. Sipas saj, software-i jo i lirë +është një zgjidhje inferiore për një problem praktik të dhënë.</p> <p>Por, për lëvizjen e software-it të lirë, software-i jo i lirë është një problem shoqëror, dhe zgjidhja është të reshtet përdorimi i tij dhe të kalohet te software-i i lirë.</p> -<p>“Software i lirë.” “Burim i hapur.” Nëse është i -njëjti software (<a href="/philosophy/free-open-overlap.html">ose -pothuajse</a>), ka rëndësi cilin emër përdorni? Po, ngaqë fjalë të ndryshme -përcjellin ide të ndryshme. Edhe pse një program i lirë, me çfarëdo emri -tjetër, sot do t’ju jepte po atë liri, forcimi i pozitave të lirisë në një -rrugë të qëndrueshme varet mbi të gjitha nga të mësuarit e njerëzve të -çmojnë lirinë. Nëse doni të ndihmoni për këtë, është thelbësore të flitet -për “software të lirë.”</p> - -<p>Ne të lëvizjes së software-it të lirë nuk e shohim kampin e burimit të hapur -si një armik; armiku është software-i pronësor (jo i lirë). Por duam që -njerëzit ta dinë se ne jemi për lirinë, ndaj nuk e pranojmë të etiketohemi -gabimisht si përkrahës të burimit të hapur. Ajo çka mbrojmë nuk është -“burimi i hapur,” dhe ai të cilit i kundërvihemi s’është -“burimi i mbyllur”. Për ta bërë të qartë këtë, ne shmangim -përdorimin e këtyre termave. - - +<p>“Software i lirë”. “Burim i hapët”. Nëse është i njëjti software (<a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">ose pothuajse</a>), ka rëndësi +cilin emër përdorni? Po, ngaqë fjalë të ndryshme përcjellin ide të +ndryshme. Edhe pse një program i lirë, me çfarëdo emri tjetër, sot do t’ju +jepte po atë liri, forcimi i pozitave të lirisë në një rrugë të qëndrueshme +varet mbi të gjitha nga të mësuarit e njerëzve të çmojnë lirinë. Nëse doni +të ndihmoni për këtë, është thelbësore të flitet për “software të lirë”.</p> + +<p>Ne, të lëvizjes së software-it të lirë, nuk e shohim kampin e burimit të +hapët si një armik; armiku është software-i pronësor (jo i lirë). Por duam +që njerëzit ta dinë se ne jemi për lirinë, ndaj s’e pranojmë të etiketohemi +gabimisht si përkrahës të burimit të hapët. Ajo çka mbrojmë s’është “burimi +i hapët” dhe ai të cilit i kundërvihemi s’është “burimi i mbyllur”. Për ta +bërë të qartë këtë, ne shmangim përdorimin e këtyre termave. </p> -<h3>Dallime Praktike mes Software-it të Lirë dhe Burimit të Hapur</h3> - -<p>Në praktikë, burimi i hapur mishëron një kriter paksa më të hapërdarë se sa -ata të software-it të lirë. Me aq sa dimë, krejt kodi software i lirë i -hedhur në qarkullim mund të kualifikohet si me burim të hapur. Thuajse -krejt software-i me burim të hapur është software i lirë, por ka disa -përjashtime. Së pari, disa licenca burimi të hapur janë shumë kufizuese, -ndaj nuk kualifikohen dot si licenca të lira. Për shembull, “Open -Watcom” s’është e lirë, pasi licenca e saj nuk lejon krijimin e një -versioni të modifikuar dhe përdorimin e tij privatisht. Për fat, licenca të -tilla përdoren nga pak programe.</p> - -<p>Së dyti, kur kodi burim i një programi ka një licencë të dobët, një pa -<em>copyleft</em>, të ekzekutueshmit e tij mund të bartin kushte jo të lira -shtesë. <a href="https://code.visualstudio.com/License/">Microsoft-i e bën -këtë me Visual Studio-n,</a> për shembull.</p> - -<p>Nëse këta të ekzekutueshëm u përgjigjen plotësisht burimeve të hedhura në -qarkullim, kualifikohen për burim të hapur, por jo si software i lirë. -Sidoqoftë, në këtë rast përdoruesit mund të përpilojnë kodin burim për të -ndërtuar dhe shpërndarë të ekzekutueshëm të lirë.</p> - -<p>Së fundi, dhe ç’është më e rëndësishmja, shumë produkte që përmbajnë -kompjutera, kontrollojnë nënshkrimet në programe të ekzekutueshme, për t’ua -parandaluar përdoruesve instalimin e të ekzekutueshmve të ndryshëm nga to; -vetëm një kompani e caktuar mund të krijojë të ekzekutueshëm që mund të -xhirojnë te pajisja ose që mund të përdorin krejt aftësitë e saj. Këto -pajisje i quajmë “tiranike”, dhe praktika është quajtur -“tivoizim”, sipas produktit (Tivo) te i cili e vumë re për herë -të parë. Edhe pse i ekzekutueshmi është ndërtuar nga kod me burim të lirë, -dhe formalisht bart me vete një licencë të lirë, përdoruesit nuk mund të -xhirojnë versione të modifikuara të tij, kështu që, de-facto, i +<h3>Dallime Praktike mes Software-it të Lirë dhe Burimit të Hapët</h3> + +<p>Në praktikë, burimi i hapët mishëron kritere paksa më të hapërdarë se sa ata +të software-it të lirë. Me aq sa dimë, krejt kodi <em>software</em> i lirë +i hedhur në qarkullim mund të kualifikohet si me burim të hapët. Thuajse +krejt software-i me burim të hapët është <em>software</em> i lirë, por ka +përjashtime.</p> + +<p>Së pari, disa licenca burimi të hapët janë shumë kufizuese, ndaj nuk +kualifikohen dot si licenca të lira. Për shembull, “Open Watcom” s’është e +lirë, pasi licenca përkatëse nuk lejon krijimin e një versioni të modifikuar +dhe përdorimin e tij privatisht. Për fat, licenca të tilla përdoren nga pak +programe.</p> + +<p>Së dyti, kriteret për burim të hapët shqetësohen vetëm për licencimin e +kodit burim. Por, shpesh njerëzit e përshkruajnë një të ekzekutueshëm si +“burim i hapët” ngaqë kodi i tij burimit mund të kihet në këtë mënyrë. Kjo +shkakton ngatërrim në situata paradoksale kur kodi burim është me burim të +hapët (dhe i lirë), por i ekzekutueshmi në vetvete është jo i lirë.</p> + +<p>Rasti trivial i këtij paradoksi është kur kodi burim i një programi bart një +licencë të lirë të dobët, një pa “copyleft”, por të ekzekutueshmit bartin +kushte shtesë jo të lira. Supozojmë se të ekzekutueshmi u përgjigjen +saktësisht burimeve të hedhura në qarkullim—mund të jetë kështu, ose +mund të mos jetë—përdoruesit mund të përpilojnë kodin burim për të +ndërtuar dhe shpërndarë të ekzekutueshëm të lirë. Kjo është arsyeja pse ky +rast është trivial; s’është problem i rëndë.</p> + +<p>Rasti jotrivial është i dëmshëm dhe i rëndësishëm. Mjaft produkte që +përmbajnë kompjutera, kontrollojnë nënshkrimet në programe të tyre të +ekzekutueshme, për t’u penguar përdoruesve instalimin e të ekzekutueshmve të +ndryshëm nga to; vetëm një kompani e privilegjuar mund të krijojë të +ekzekutueshëm që mund të xhirojnë te pajisja dhe të përdorin krejt aftësitë +e saj. Këto pajisje i quajmë “tiranike” dhe praktika është quajtur +“tivoizim”, sipas produktit (Tivo), te i cili e vumë re për herë të parë. +Edhe pse i ekzekutueshmi është ndërtuar nga kod me burim të lirë dhe +formalisht bart me vete një licencë të lirë, përdoruesit s’mund të xhirojnë +versione të modifikuara të tij, kështu që, <em>de-facto</em>, i ekzekutueshmi është jo i lirë.</p> <p>Mjaft produkte Android përmbajnë të ekzekutueshëm Linux jo të lirë të Tivo-izuar, edhe pse kodi i tij burimi gjendet nën GNU GPL version 2. -Versionin 3 të GNU GPL-së e konceptuam për ta ndaluar këtë praktikë.</p> - -<p>Kriteri për burim të hapur shqetësohet vetëm për licencimin e kodit burim. -Ndaj, këta të ekzekutueshëm jo të lirë, kur krijohen nga kod burim të tillë -si Linux-i, që është me burim të hapur dhe i lirë, janë me burim të hapur, -por jo të lirë.</p> - -<h3>Moskuptime të Rëndomta të “Software-it të Lirë” dhe -“Burimit të Hapur”</h3> - -<p>Termi “software i lirë” është pre e keqinterpretimeve: një -kuptim i pasynuar prej nesh, “software që mund ta keni me çmim -zero,” mund t’i jepet termit po njësoj si kuptimi i synuar prej nesh, -“software që i jep përdoruesit disa liri.” Për këtë problem -kujdesemi duke bërë publik përkufizimin e software-it të lirë, dhe duke -thënë “Mendojeni si te ‘liria e fjalës,’ jo si te -‘birrë falas.’” Kjo zgjidhje nuk është e përsosur; nuk -mund ta eliminojë plotësisht problemin. Do të ishte më mirë një term i saktë -dhe jo i dykuptimtë, sikur kjo të mos paraqiste probleme të tjera.</p> +(Versionin 3 të GNU GPL-së e konceptuam për ta ndaluar këtë praktikë; keq që +Linux-i nuk e adoptoi.) Këta të ekzekutueshëm, të krijuar nga kod burim që +është me burim të hapët dhe i lirë, përgjithësisht thirren si “me burim të +hapët”, por <em>nuk</em> janë <em>software</em> i lirë.</p> + +<h3>Moskuptime të Rëndomta të “Software-it të Lirë” dhe “Burimit të Hapët”</h3> + +<p>Termi “software i lirë” është pre e keqinterpretimeve: një kuptim i pasynuar +prej nesh, “software që mund ta keni me çmim zero”, mund t’i jepet termit po +njësoj si kuptimi i synuar prej nesh, “software që i jep përdoruesit disa +liri“. Për këtë problem kujdesemi duke bërë publik përkufizimin e +software-it të lirë, dhe duke thënë “Mendojeni si te ‘liria e +fjalës,’ jo si te ‘birrë falas.’” Kjo zgjidhje s’është e +përsosur; nuk mund ta eliminojë plotësisht problemin. Do të ishte më mirë +një term i saktë dhe jo i dykuptimtë, sikur kjo të mos paraqiste probleme të +tjera.</p> <p>Mjerisht, të gjitha alternativat në Anglisht kanë probleme të tyret. Kemi shqyrtuar mjaft nga sugjerimet e njerëzve, por asnjë nuk është kaq qartazi -“i drejtë” saqë kalimi në të të qe ide e mirë. (Për shembull, -në disa kontekste fjalët Frëngjisht dhe Spanjisht “libre” -funksionojnë bukur, por njerëzit në Indi nuk e pranojnë fare këtë.) Cilido -zëvendësim i propozuar për “software-in e lirë” ka ndonjë lloj -problemi semantik—dhe kjo ndodh edhe me “software-in me burim të -hapur.”</p> - -<p><a href="https://opensource.org/osd">Përkufizimi zyrtar i “software-it -me burim të hapur”</a> (që është botuar nga Open Source Initiative dhe -është shumë i gjatë për ta përfshirë këtu) është përftuar tërthorazi prej -kriterit tonë të software-it të lirë. Nuk është i njëjti; është ca më -dorëlëshuar në disa këndvështrime. Megjithatë, në shumicën e rasteve +“i drejtë” saqë kalimi në të të qe ide e mirë. (Për shembull, në disa +kontekste fjalët Frëngjisht dhe Spanjisht “libre” funksionojnë bukur, por +njerëzit në Indi nuk e pranojnë fare këtë.) Cilido zëvendësim i propozuar +për “software-in e lirë” ka ndonjë lloj problemi semantik—dhe kjo +ndodh edhe me “software-in me burim të hapët”.</p> + +<p><a href="https://opensource.org/osd">Përkufizimi zyrtar i “software-it me +burim të hapët”</a> (që është botuar nga Open Source Initiative dhe është +shumë i gjatë për ta përfshirë këtu) është përftuar tërthorazi prej +kritereve tona për <em>software</em> të lirë. Nuk është i njëjti; është ca +më dorëlëshuar, në disa këndvështrime. Megjithatë, në shumicën e rasteve përkufizimi i tyre pajtohet me përkufizimin tonë.</p> -<p>Sido që të jetë, kuptimi i afërmendshëm për shprehjen “software me -burim të hapur”—dhe ai që shumica e njerëzve duket se mendojnë -që shpreh—është që “Mund t’i shihni kodin burim.” Ky -kriter është shumë më i dobët se sa përkufizimi i software-it të lirë, shumë -më i dobët gjithashtu se sa përkufizimi zyrtar i burimit të hapur. Me të -përfshihen mjaft programe që nuk janë as të lirë dhe as me burim të hapur.</p> - -<p>Ngaqë kuptimi i afërmendshëm për “burimin e hapur” s’është -kuptimi që mbrojtësit e tij kanë në mendje, përfundimi është që shumica e -njerëzve e keqkuptojnë termin. Sipas Neal Stephenson-it, “Linux-i -është software me ‘burim të hapur’ që do të thotë, thjesht, se -cilido mund të marrë kopje të kartelave të kodit të tij burim”. Nuk -mendoj se ka kërkuar me dashje të hidhte tej ose të vinte në diskutim -përkufizimin zyrtar. Jam i mendimit që ai thjesht zbatoi konvencionet e -anglishtes për të nxjerrë një kuptim të termit. <a +<p>Por, kuptimi i afërmendshëm për shprehjen “<em>software</em> me burim të +hapët” është “Mund t’i shihni kodin burim”. Dhe vërtet, shumica e njerëzve +duket se keqkuptojnë termin “<em>software</em> me burim të hapët” në këtë +mënyrë. (Termi i qartë për këtë domethënie është “me kod që mund të +kihet”. Ky kriter është shumë më i dobët se përkufizimi i software-it të +lirë, shumë më i dobët edhe se sa përkufizimi zyrtar i burimit të hapët. +Përfshin mjaft programe që s’janë as të lirë, as me burim të hapët.</p> + +<p>Pse e keqkuptojnë kështu njerëzit? Ngaqë kjo është domethënia natyrore e +fjalëve “burim i hapët”. Por koncepti për të cilën mbrojtësit e burimit të +hapët kërkuan emër tjetër, qe një variant i atij të software-it të lirë.</p> + +<p>Ngaqë kuptimi i afërmendshëm për “burimin e hapët” s’është kuptimi që +mbrojtësit e tij kanë në mendje, përfundimi është që shumica e njerëzve e +keqkuptojnë termin. Sipas Neal Stephenson-it, “Linux-i është software me +“burim të hapët” që do të thotë, thjesht, se cilido mund të marrë kopje të +kartelave të kodit të tij burim”. Nuk mendoj se ka kërkuar me dashje të +hidhte tej ose të vinte në diskutim përkufizimin zyrtar. Jam i mendimit që +ai thjesht zbatoi konvencionet e anglishtes për të nxjerrë një kuptim të +termit. <a href="https://web.archive.org/web/20001011193422/http://da.state.ks.us/ITEC/TechArchPt6ver80.pdf">Shteti -i Kansasit</a> publikoi një përkufizim të ngjashëm: “Përdorni software -me burim të hapur (OSS). OSS është software për të cilin kodi burim është i -passhëm lirisht dhe publikisht, por marrëveshjet specifike për licencimin e -tij varen nga fakti se ç’i lejohet dikujt të bëjë me atë kod”.</p> +i Kansasit</a> publikoi një përkufizim të ngjashëm: “Përdorni +<em>software</em> me burim të hapët (OSS). OSS është software për të cilin +kodi burim është i passhëm lirisht dhe publikisht, por marrëveshjet +specifike për licencimin e tij varen nga fakti se ç’i lejohet dikujt të bëjë +me atë kod”.</p> <p><i>New York Times</i> <a -href="http://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html"> +href="https://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html"> pati një artikull që e tepron me domethënien e termit</a> duke ia referuar testimeve beta nga ana e përdoruesve—lejimi i pak përdoruesve që të vënë në provë një version paraprak të një programi dhe të japin përshtypje @@ -220,40 +228,39 @@ konfidenciale lidhur me të—çka programuesit e software-it pronësor e kanë praktikuar prej dhjetëra vjetësh.</p> <p>Termi madje është sforcuar sa të përfshijë edhe dizajne pajisjesh <a -href="http://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">të +href="https://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">të publikuar pa ndonjë patentë</a>. Dizajne pajisjesh të papatentuar mund të -jenë kontribute të lavdërueshëm për shoqërinë, por termi “kod -burim” s’ka lidhje me to.</p> +jenë kontribute të lavdërueshëm për shoqërinë, por termi “kod burim” s’ka +lidhje me to.</p> -<p>Përkrahësit e burimit të hapur përpiqen të merren me këtë çështje duke +<p>Përkrahësit e burimit të hapët përpiqen të merren me këtë çështje duke treguar me gisht përkufizimin e tyre zyrtar, por kjo rrugë ndreqjeje është -më pak e efektshme për ta, se sa është për ne. Termi “software i -lirë” ka dy domethënie natyrale, njëra është domethënia e synuar, ndaj -dikush që e ka rrokur idenë “si te fjala e lirë, jo si te birrë -falas” nuk do të gabojë sërish. Por termi “burim i hapur” -ka vetëm një domethënie natyrale, që është e ndryshme prej domethënies së -synuar prej përkrahësve të tij. Pra nuk ka një rrugë për të shpjeguar -shkurtimisht dhe përligjur përkufizimin e tij zyrtar. Kjo e përkeqëson edhe -më konfuzionin.</p> - -<p>Një tjetër keqkuptim i “burimit të hapur” është ideja që me të -nënkuptohet “mospërdorimi i lejes GNU GPL.” Ky priret të -shoqërojë një tjetër keqkuptim sipas të cilit “software-i i -lirë” do të thotë “software nën GPL-në.” Që të dyja janë -gabim, sa kohë që GNU GPL-ja i plotëson kushtet për të qenë leje burimi të -hapur dhe shumica e lejeve të burimit të hapur i plotësojnë kushtet për të -qenë leje software-i të lirë. Ka <a href="/licenses/license-list.html"> -mjaft licenca software-i të lirë</a> përtej GNU GPL-së.</p> - -<p>Termi “burim i hapur” është sforcuar më tej nga zbatimi i tij -mbi veprimtari të tjera, të tilla si qeverisja, arsimi, shkenca, te të cilat -nuk ka gjë të tillë si kodi burim, dhe ku kriteri lidhur me licencimin e -software-it thjesht nuk ka punë fare. E vetmja gjë e përbashkët që kanë -këto veprimtari është se, në një farë mënyre, i ftojnë njerëzit të marrin -pjesë në diçka. Ato e sforcojnë termin deri atje sa me të nënkuptohet vetëm -“pjesëmarrës” ose “transparent”, ose më pak se kaq. -Në rastin më të keq, është shndërruar <a -href="http://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html"> +më pak e efektshme për ta, se sa është për ne. Termi “software i lirë” ka +dy domethënie natyrale, njëra është domethënia e synuar, ndaj dikush që e ka +rrokur idenë “si te fjala e lirë, jo si te birrë falas” nuk do të gabojë +sërish. Por termi “burim i hapët” ka vetëm një domethënie natyrale, që +është e ndryshme prej domethënies së synuar prej përkrahësve të tij. Pra +nuk ka një rrugë për të shpjeguar shkurtimisht dhe përligjur përkufizimin e +tij zyrtar. Kjo e përkeqëson edhe më konfuzionin.</p> + +<p>Një tjetër keqkuptim i “burimit të hapët” është ideja që me të nënkuptohet +“mospërdorimi i lejes GNU GPL”. Ky priret të shoqërojë një tjetër keqkuptim +sipas të cilit “software-i i lirë” do të thotë “software nën GPL-në”. Që të +dyja janë gabim, sa kohë që GNU GPL-ja i plotëson kushtet për të qenë leje +burimi të hapët dhe shumica e lejeve të burimit të hapët i plotësojnë +kushtet për të qenë leje software-i të lirë. Ka <a +href="/licenses/license-list.html"> mjaft licenca software-i të lirë</a> +përtej GNU GPL-së.</p> + +<p>Termi “burim i hapët” është sforcuar më tej nga zbatimi i tij mbi veprimtari +të tjera, të tilla si qeverisja, arsimi dhe shkenca, te të cilat nuk ka gjë +të tillë si kodi burim dhe ku kriteret lidhur me licencimin e software-it +thjesht nuk ka punë fare. E vetmja gjë e përbashkët që kanë këto veprimtari +është se, në një farë mënyre, i ftojnë njerëzit të marrin pjesë në diçka. +Ato e sforcojnë termin deri atje sa me të nënkuptohet vetëm “me +pjesëmarrje”, ose “transparent”, ose më pak se kaq. Në rastin më të keq, +është shndërruar <a +href="https://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html"> në një fjalë të zbrazët në modë</a>.</p> <h3>Vlera të Ndryshme Mund të Shpien Në Përfundime të Ngjashme…por Jo @@ -266,39 +273,38 @@ vlera themelore të ngjashme. E djathta i dha shumë rëndësi kësaj dhe e përdori për të kritikuar krejt të majtën.</p> <p>Ka gojë që përpiqen të njollosin lëvizjen për software të lirë duke e -krahasuar mospajtimin tonë me burimin e hapur me mospajtimet e këtyre +krahasuar mospajtimin tonë me burimin e hapët me mospajtimet e këtyre grupeve radikale. E shohin së prapthi. Ne nuk pajtohemi me kampin e -burimit të hapur lidhur me synimet dhe vlerat themelore, por pikëpamjet e +burimit të hapët lidhur me synimet dhe vlerat themelore, por pikëpamjet e tyre dhe tonat shpien në shumë raste te e njëjta sjellje praktike—fjala vjen zhvillimi i software-it të lirë.</p> <p>Për pasojë, njerëz nga lëvizja e software-it të lirë shpesh punojnë bashkë -me kampin e burimit të hapur në projekte praktike, të tilla si zhvillimi i +me kampin e burimit të hapët në projekte praktike, të tilla si zhvillimi i software-it. Të bie në sy që pikëpamje kaq të ndryshme filozofike mund të motivojnë kaq shpesh persona të ndryshëm të marrin pjesë në të njëjtat projekte. Sido qoftë, ka situata ku këto pikëpamje në thelb të ndryshme shpien në veprime shumë të ndryshme.</p> -<p>Ideja e burimit të hapur është që lejimi i përdoruesve të ndryshojnë dhe +<p>Ideja e burimit të hapët është që lejimi i përdoruesve të ndryshojnë dhe rishpërndajnë software-in do ta bëjë këtë më të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm. Por kjo nuk është e garantuar. Zhvilluesit e software-it pronësor nuk janë medoemos të paaftë. Ka raste që ata prodhojnë programe që janë të fuqishëm dhe të qëndrueshëm, edhe pse ato nuk respektojnë lirinë e përdoruesve. Aktivistët e software-it të lirë dhe përkrahësit e burimit të -hapur do të reagojnë në mënyra shumë të ndryshme ndaj këtij fakti.</p> +hapët do të reagojnë në mënyra shumë të ndryshme ndaj këtij fakti.</p> -<p>Një përkrahës puro i burimit të hapur, një që nuk është fare i ndikuar nga -idealet e software-it të lirë, do të thoshte, “Çuditem që qetë në -gjendje ta bëni programin të punojë kaq mirë pa përdorur modelin tonë të -zhvillimit, por ja që e bëtë. Si mund të kem një kopje?” Ky qëndrim -do të shpërblejë skema që heqin liri, duke shpënë te humbja e saj.</p> +<p>Një përkrahës puro i burimit të hapët, një që nuk është fare i ndikuar nga +idealet e software-it të lirë, do të thoshte, “Çuditem që qetë në gjendje ta +bëni programin të punojë kaq mirë pa përdorur modelin tonë të zhvillimit, +por ja që e bëtë. Si mund të kem një kopje?” Ky qëndrim do të shpërblejë +skema që heqin liri, duke shpënë te humbja e saj.</p> -<p>Aktivisti i software-it të lirë do të thoshte, “Programi juaj është -shumë tërheqës, por unë çmoj më tepër lirinë. Ndaj nuk e pranoj programin -tuaj. Punën time do ta mbaroj me ndonjë mënyrë tjetër, dhe në vend të tij -do të përkrah një projekt për zhvillimin e një zëvendësimi të lirë për -të.” Nëse çmojmë lirinë tonë, mund të veprojmë për ta pasur dhe -mbrojtur atë.</p> +<p>Aktivisti i software-it të lirë do të thoshte, “Programi juaj është shumë +tërheqës, por unë çmoj më tepër lirinë. Ndaj nuk e pranoj programin tuaj. +Punën time do ta mbaroj me ndonjë mënyrë tjetër, dhe në vend të tij do të +përkrah një projekt për zhvillimin e një zëvendësimi të lirë për të”.Nëse +çmojmë lirinë tonë, mund të veprojmë për ta pasur dhe mbrojtur atë.</p> <h3>Software-i i Fuqishëm, i Qëndrueshëm Mund të Jetë i Keq</h3> @@ -314,64 +320,64 @@ vargonjtë janë më shtrëngues, dhe të qenët i qëndrueshëm do të thotë q është më e vështirë për t’i hequr këta vargonj. Veçori keqdashëse, të tilla si spiunimi i përdoruesve, kufizimi i përdoruesve, dyer të pasme, dhe përmirësime të detyrueshme janë të rëndomta në software-in pronësor, dhe -disa përkrahës të burimit të hapur duan t’i sendërtojnë ato në programe me -burim të hapur.</p> +disa përkrahës të burimit të hapët duan t’i sendërtojnë ato në programe me +burim të hapët.</p> <p>Nën trysninë e kompanive të filmit dhe regjistrimit të muzikës, software-i për përdorim nga individët po hartohen gjithnjë e më shumë për t’i kufizuar ata. Kjo veçori dashakeqe njihet si Administrim Dixhital i Kufizimeve (DRM - Digital Restrictions Management) (shihni <a -href="http://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a>) dhe është +href="https://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a>) dhe është krejt e kundërta e frymës së lirisë që software-i i lirë synon të ofrojë. Dhe jo vetëm e frymës: ngaqë synimi i DRM-së është të shkelë me këmbë lirinë tuaj, zhvilluesit e DRM-së përpiqen t’jua bëjnë të vështirë, të pamundur, ose madje edhe të paligjshme ndryshimin e software-it që sendërton në praktikë DRM-në.</p> -<p>Megjithatë disa përkrahës të burimit të hapur kanë propozuar software -“DRM me burim të hapur”. Ideja e tyre është që, duke bërë -publik kodin burim të programeve të hartuara për të kufizuar hyrjen tuaj në -media të fshehtëzuar dhe duke u lejuar të tjerëve ta ndryshojnë atë, do të -prodhonin software më të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm për kufizimin e -përdoruesve si ju. Software-i mandej do të dërgohej për ju te pajisje që -nuk ju lejojnë ta ndryshoni.</p> +<p>Megjithatë disa përkrahës të burimit të hapët kanë propozuar software “DRM +me burim të hapët”. Ideja e tyre është që, duke bërë publik kodin burim të +programeve të hartuara për të kufizuar hyrjen tuaj në media të fshehtëzuar +dhe duke u lejuar të tjerëve ta ndryshojnë atë, do të prodhonin software më +të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm për kufizimin e përdoruesve si ju. +Software-i mandej do të dërgohej për ju te pajisje që nuk ju lejojnë ta +ndryshoni.</p> -<p>Ky software mund të jetë me burim të hapur dhe të përdorë modelin e -zhvillimit me burim të hapur, por nuk ka për të qenë software i lirë, sa +<p>Ky software mund të jetë me burim të hapët dhe të përdorë modelin e +zhvillimit me burim të hapët, por nuk ka për të qenë software i lirë, sa kohë që nuk do të respektojë lirinë e përdoruesve që e xhirojnë faktikisht -atë. Nëse modeli i zhvillimit me burim të hapur ia del ta bëjë këtë +atë. Nëse modeli i zhvillimit me burim të hapët ia del ta bëjë këtë software më të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm për kufizimin tuaj, kjo do ta bënte edhe më të keq.</p> <h3>Frikë nga Liria</h3> -<p>Motivacioni fillestar kryesor i atyre që e nxorën kampin e burimit të hapur +<p>Motivacioni fillestar kryesor i atyre që e nxorën kampin e burimit të hapët më vete prej lëvizjes së software-it të lirë qe që idetë etike të -“software-it të lirë” i vinin në siklet disa njerëz. Kjo është -e vërtetë: ngritja e çështjeve etike si liria, përgjegjësive kundrejt -volisë, do të thotë t’u kërkosh njerëzve të mendojnë për gjëra që ata mund -të parapëlqejnë t’i shpërfillin, fjala vjen a është etike apo jo sjellja e -tyre. Kjo mund të shkaktojë parehati, dhe disa njerëz thjesht mund ta -mbyllin mendjen për gjëra të tilla. Por kjo nuk do të thotë që ne do të -duhej të reshtnim së foluri për këto probleme.</p> - -<p>E megjithatë kjo është ajo çka drejtuesit e burimit të hapur vendosën të +“software-it të lirë” i vinin në siklet disa njerëz. Kjo është e vërtetë: +ngritja e çështjeve etike, të tilla si liria, të folurit rreth përgjegjësive +ashtu si dhe rreth volisë, do të thotë t’u kërkosh njerëzve të mendojnë për +gjëra që ata mund të parapëlqejnë t’i shpërfillin, fjala vjen a është etike +apo jo sjellja e tyre. Kjo mund të shkaktojë parehati dhe disa njerëz +thjesht mund ta mbyllin mendjen për gjëra të tilla. Por kjo nuk do të thotë +që ne do të duhej të reshtnim së foluri për këto probleme.</p> + +<p>E megjithatë kjo është ajo çka drejtuesit e burimit të hapët vendosën të bënin. U doli se duke heshtur rreth etikës dhe lirisë, dhe duke folur vetëm për përfitimet e menjëhershme praktike të një pjese prej software-it të -lirë, mund të ishin në gjendje ta “shisnin” software-in më me -efekt te disa përdorues, veçanërisht bizneset.</p> +lirë, mund të ishin në gjendje ta “shisnin” software-in më me efekt te disa +përdorues, veçanërisht bizneset.</p> -<p>Kur mbrojtësit e burimit të hapur flasin rreth çfarëdo gjëje më të thellë se -kaq, zakonisht bëhet fjalë për idenë e bërjes “dhuratë” -njerëzimit kodin burim. Duke e paraqitur këtë si një punë veçanërisht të -mirë, tej asaj që kërkohet nga ana morale, besohet se shpërndarja e -software-it pronësor pa kodin burim është moralisht e ligjëruar.</p> +<p>Kur mbrojtësit e burimit të hapët flasin rreth çfarëdo gjëje më të thellë se +kaq, zakonisht bëhet fjalë për idenë e bërjes “dhuratë” njerëzimit kodin +burim. Duke e paraqitur këtë si një punë veçanërisht të mirë, tej asaj që +kërkohet nga ana morale, besohet se shpërndarja e software-it pronësor pa +kodin burim është moralisht e ligjëruar.</p> <p>Kjo rrugë ka dalë me efektshmëri, brenda logjikës së vet. Retorika e -burimit të hapur ka bindur mjaft biznese dhe individë të përdorin, madje +burimit të hapët ka bindur mjaft biznese dhe individë të përdorin, madje edhe të zhvillojnë, software të lirë, çka e ka zgjeruar bashkësinë tonë—por vetëm në nivel sipërfaqësor, praktik. Filozofia e burimit të -hapur, me vlerat e veta pastërtisht praktike, e pengon të kuptuarit e ideve +hapët, me vlerat e veta pastërtisht praktike, e pengon të kuptuarit e ideve më të thella të software-it të lirë; sjell mjaft vetë te bashkësia jonë, por nuk u mëson atyre si ta mbrojnë atë. Kjo është gjë e mirë, për aq sa bën, por nuk mjafton për ta bërë lirinë të sigurt. Tërheqja e përdoruesve drejt @@ -385,71 +391,69 @@ që përdoruesit të mos i pranonin? Ah, vetëm po t’u kenë mësuar të çmoj lirinë që u jep software-i i lirë, të çmojnë lirinë në vetvete, në vend se volitë teknike dhe praktike të një software-i të lirë specifik, atëherë po. Për përhapjen e kësaj ideje, na duhet të flasim për lirinë. Deri në një -farë shkalle, rruga “mos fol” karshi biznesit mund të jetë e -dobishëm për bashkësinë, por është e rrezikshme nëse bëhet aq e rëndomtë, sa -dashuria për lirinë të vijë e të duket si diçka ekscentrike.</p> +farë shkalle, rruga “mos fol” karshi biznesit mund të jetë e dobishëm për +bashkësinë, por është e rrezikshme nëse bëhet aq e rëndomtë, sa dashuria për +lirinë të vijë e të duket si diçka ekscentrike.</p> <p>Kjo gjendje e rrezikshme është saktësisht ajo që kemi. Shumica e personave të përfshirë me software-in e lirë, veçanërisht shpërndarësit e tij, flasin -pak për lirinë—zakonisht ngaqë kërkojnë të jenë “më të -pranueshëm nga bizneset.” Thuajse krejt shpërndarjet e sistemit -operativ GNU/Linux i shtojnë paketa pronësore sistemit bazë të lirë, dhe i -ftojnë përdoruesit ta shohin këtë si një avantazh, në vend se një cen.</p> +pak për lirinë—zakonisht ngaqë kërkojnë të jenë “më të pranueshëm nga +bizneset”. Thuajse krejt shpërndarjet e sistemit operativ GNU/Linux i +shtojnë paketa pronësore sistemit bazë të lirë, dhe i ftojnë përdoruesit ta +shohin këtë si një avantazh, në vend se një cen.</p> <p>Software-i shtesë pronësor dhe shpërndarjet GNU/Linux pjesërisht jo të lira gjejnë tokë pjellore ngaqë shumica e bashkësisë sonë nuk këmbëngul te liria në software-in e vet. Kjo nuk është rastësi. Shumica e përdoruesve të -GNU/Linux-it u njohën fillimisht me sistemin përmes diskutimeve të -“burimit të hapur”, në të cilin nuk përmendet që liria është një -nga synimet. Praktikat që nuk përkrahin lirinë dhe fjalët që nuk thonë gjë -për lirinë ecin paralelisht, duke nxitur njëra-tjetrën. Për ta kapërcyer -këtë prirje, na duhet të flasim më tepër për lirinë, jo më pak.</p> +GNU/Linux-it u njohën fillimisht me sistemin përmes diskutimeve të “burimit +të hapët”, në të cilin nuk përmendet që liria është një nga synimet. +Praktikat që nuk përkrahin lirinë dhe fjalët që nuk thonë gjë për lirinë +ecin paralelisht, duke nxitur njëra-tjetrën. Për ta kapërcyer këtë prirje, +na duhet të flasim më tepër për lirinë, jo më pak.</p> -<h3>“FLOSS” dhe “FOSS”</h3> +<h3>“FLOSS” dhe “FOSS”</h3> -<p> Termat “FLOSS” dhe “FOSS” përdoren për të qenë <a +<p> Termat “FLOSS” dhe “FOSS” përdoren për të qenë <a href="/philosophy/floss-and-foss.html"> asnjanës mes software-it të lirë dhe -burimit të hapur</a>. Nëse të qenët asnjanës është qëllimi juaj, -“FLOSS” është më mirë se të dy, ngaqë është vërtet asnjanës. -Por nëse doni të mbroni lirinë, rruga nuk është përdorimi i një termi -asnjanës. Të mbrosh lirinë kërkon t’u tregosh njerëzve përkrahjen tuaj për -lirinë.</p> +burimit të hapët</a>. Nëse të qenët asnjanës është qëllimi juaj, “FLOSS” +është më mirë se të dy, ngaqë është vërtet asnjanës. Por nëse doni të +mbroni lirinë, rruga nuk është përdorimi i një termi asnjanës. Të mbrosh +lirinë kërkon t’u tregosh njerëzve përkrahjen tuaj për lirinë.</p> <h3>Rivalë për Vëmendje</h3> -<p>“I lirë” dhe “i hapur” janë rivalë për vëmendje. -“Software-i i lirë” dhe “ai me burim të hapur” janë -ide të ndryshme, por, në mënyrës se si e shohin software-in shumica e -njerëzve, ata konkurrojnë për të njëjtin vend në vëmendje. Kur njerëzit -mësohen të thonë dhe mendojnë “burim i hapur,”, kjo përbën një -pengesë për kuptimin nga ana e tyre të filozofisë së lëvizjes për software -të lirë dhe për të menduarit rreth saj. Nëse na përshoqërojnë tashmë ne dhe -software-in tonë me fjalën “e hapët,” mund të na nevojitet një -tronditje intelektuale e tyre, përpara se të kuptojnë që ne jemi <em>tjetër -gjë</em>. Çfarëdo veprimtarie që promovon fjalën “e hapët” ka -tendencë të zgjerojë perden që fsheh idetë e lëvizjes për software të lirë.</p> +<p>“I lirë” dhe “i hapët” janë rivalë për vëmendje. “Software-i i lirë” dhe +“burimi i hapët” janë ide të ndryshme, por, nga pikëpamja se si e shohin +software-in shumica e njerëzve, ata konkurrojnë për të njëjtin vend te +konceptet. Kur njerëzit mësohen të thonë dhe mendojnë “burim i hapët”, kjo +përbën një pengesë për kuptimin nga ana e tyre të filozofisë së lëvizjes për +<em>software</em> të lirë dhe për të menduarit rreth saj. Nëse na +përshoqërojnë tashmë ne dhe software-in tonë me fjalën “e hapët”, mund të na +nevojitet një tronditje intelektuale e tyre, përpara se të kuptojnë që ne +jemi <em>tjetër gjë</em>. Çfarëdo veprimtarie që promovon fjalën “e hapët” +ka tendencë të zgjerojë perden që fsheh idetë e lëvizjes për +<em>software</em> të lirë.</p> <p>Ndaj, veprimtarët e software-it të lirë i këshillojmë të refuzojnë të -punojnë në një veprimtari që e quan vetveten “e hapët.” Edhe -nëse veprimtaria është e mirë në vetvete, çdo kontribut që bëni, shkakton -një dëm të vogël në anën tjetër duke promovuar idenë e burimit të hapur. Ka -plot veprimtari të tjera që e quajnë vetveten “të lira” ose -“libre.” Ãdo kontribut në këto projekte shton diçka të mirë. -Me kaq shumë projekte të dobishme prej nga mund të zgjidhet, pse të mos -zgjidhet një që bën diçka të mirë ekstra?</p> +punojnë në një veprimtari që e quan vetveten “e hapët”. Edhe nëse +veprimtaria është e mirë në vetvete, çdo kontribut që bëni, shkakton një dëm +të vogël në anën tjetër duke promovuar idenë e burimit të hapët. Ka plot +veprimtari të tjera që e quajnë vetveten “të lira”, ose “libre”. Çdo +kontribut në këto projekte shton diçka të mirë. Me kaq shumë projekte të +dobishme prej nga mund të zgjidhet, pse të mos zgjidhet një që bën diçka të +mirë ekstra?</p> <h3>Përfundim</h3> -<p>Ndërkohë që mbrojtësit e burimit të hapur afrojnë përdorues të rinj te +<p>Ndërkohë që mbrojtësit e burimit të hapët afrojnë përdorues të rinj te bashkësia jonë, ne veprimtarët e software-it të lirë duhet t’i vëmë supet barrës për tërheqjen e vëmendjes së tyre te çështja e lirisë. Na duhet të -themi, “Është software i lirë dhe ju jep liri!”—më shpesh -dhe më fort se kurrë. Ãdo herë që thoni “software i lirë” në -vend të “burim i hapur,” ndihmoni kauzën tonë.</p> +themi, “Është software i lirë dhe ju jep liri”!—më shpesh dhe më fort +se kurrë. Çdo herë që thoni “software i lirë”, në vend se “burim i hapët”, +ndihmoni kauzën tonë.</p> +<div class="column-limit"></div> -</div> - -<h4>Shënim</h4> +<h3 class="footnote">Shënim</h3> <!-- The article is incomplete (#793776) as of 21st January 2013. <p> @@ -460,12 +464,13 @@ let license,”</a> gives his perspective on this issue.</p> --> <p> <a -href="http://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">Artikulli -mbi motivimin e programuesve të software-it të lirë</a> nga Lakhan dhe Wolf -thotë se një pjesë e konsiderueshme motivohen nga pikëpamja e tyre që +href="https://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">Artikulli +mbi motivimin e programuesve të software-it të lirë</a>, nga Lakhan dhe +Wolf, thotë se një pjesë e konsiderueshme motivohen nga pikëpamja e tyre që software-i do të duhej të ishte i lirë. Kjo, përkundër faktit që në vëzhgim u morën zhvillues nga SourceForge, një sajt që s’e përkrah pikëpamjen se kjo është një çështje etike.</p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -475,7 +480,7 @@ u morën zhvillues nga SourceForge, një sajt që s’e përkrah pikëpamjen se <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -497,7 +502,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -511,8 +516,23 @@ web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për përkthimet</a>.</p> </div> -<p>Të drejta kopjimi © 2007, 2010, 2012, 2015, 2016, 2019, 2020 Richard -Stallman</p> +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2007, 2010, 2012-2016, 2019-2022 Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -527,11 +547,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/10/06 08:42:12 $ +$Date: 2022/03/01 13:30:56 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/ph-breadcrumb.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/ph-breadcrumb.html new file mode 100644 index 0000000..6ac4a04 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/ph-breadcrumb.html @@ -0,0 +1,131 @@ +<div class="breadcrumb" role="navigation"> +<!--#set var='LINK' + value='<a href="/">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' --><img src="/graphics/icons/home.png" height="26" width="26" + alt="GNU Home" title="GNU Home" /><span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/philosophy.html#content">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Philosophy<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /speeches/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/speeches-and-interview#content">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Speeches & interviews<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /thirdparty/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/third-party-ideas.html#content">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Third party ideas<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#else --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#content">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Essays & articles<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /aboutfs/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#aboutfs">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->About free software<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /principles/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#principles">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Principles<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /practice/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#practice">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Practice<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /extension/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#extension">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Other areas<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /free-open/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#free-open">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Free software & open source<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /free-nonfree/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#free-nonfree">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Mixing free & nonfree<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span><!--#endif --> +<!--#elif expr="$TAGS = /upholding/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#upholding">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Upholding free software<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /fsmovement/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#fsmovement">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Free software movement<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /need/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#need">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Need for free software<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /action/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#action">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Guide for action<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span><!--#endif --> +<!--#elif expr="$TAGS = /licensing/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#LicensingFreeSoftware">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Licensing free software<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /copyleft/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#copyleft">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Copyleft<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /non-cpleft/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#non-copyleft">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Non-copyleft<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /traps/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#traps">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Traps<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span><!--#endif --> +<!--#elif expr="$TAGS = /laws/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#Laws">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Legal issues<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /patents/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#patents">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Patents<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /copyright/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#copyright">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Copyright<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /noip/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#noip">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->“Intellectual property”<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /sco/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/sco/sco.html">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->SCO's attacks<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span><!--#endif --> +<!--#elif expr="$TAGS = /cultural/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#cultural">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Cultural & social issues<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#if expr="$TAGS = /society/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#society">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Digital society<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /drm/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#drm">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->DRM<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /ns/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#ns">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Network services<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /access/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#access">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Accessing culture<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /funding/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#funding">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Funding culture<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span> +<!--#elif expr="$TAGS = /evils/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#evils">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Surveillance etc.<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span><!--#endif --> +<!--#elif expr="$TAGS = /term/" --><!--#set var='LINK' + value='<a href="/philosophy/essays-and-articles.html#terminology">' --><!--#echo + encoding='none' var='LINK' -->Terminology<span + class="gnun-split"></span></a> /<span class="gnun-split"></span><!--#endif --><!--#endif --> +</div> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/philosophy.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/philosophy.html index 6115abf..d0539a3 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/philosophy.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/philosophy.html @@ -1,35 +1,36 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/philosophy.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Filozofia e Projektit GNU - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +@media (min-width: 55em) { + .table { display: table; } + .left-column { + display: table-cell; + width: 65%; + vertical-align: top; + padding-right: 1em; + } + .right-column { padding: 1em 0 0 2em; } +} +--> +</style> <!--#include virtual="/philosophy/po/philosophy.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<div id="education-content"> - <!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.sq.html" --> -</div> - -<!-- id="education-content" --> <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> -<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> -<!--#else --> -<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> -<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> <!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> -<!--#endif --> -<!--#endif --> <h2>Filozofia e Projektit GNU</h2> +<div class="thin"></div> -<blockquote><p> -Shihni <a href="http://audio-video.gnu.org/">audio-video.gnu.org</a> për -regjistrime fjalimesh të Richard Stallman-it. -</p></blockquote> - +<div class="table"> +<div class="left-column"> <p><em>Software i lirë</em> do të thotë që përdoruesit e software-it gëzojnë liri. (Thelbi këtu nuk është te çmimi.) Sistemin operativ GNU e zhvilluam që përdoruesit të munden të gëzojnë liri në përdorimin e kompjuterit.</p> @@ -46,20 +47,35 @@ kollaj. Këto lehtësira janë ato që e bëjnë software-in të dobishëm; ne besojmë që ato do të duhej të ishin të lirë t’i shfrytëzonin përdoruesit e një programi, jo vetëm programuesi në fjalë.</p> -<p>Për të lexuar më tepër mbi këto, ju lutemi, përzgjidhni një ndarje prej -menusë së mësipërme.</p> +<div class="comment"> +<p>Artikujt në listën e shkurtër më poshtë japin një përmbledhje të filozofisë +së GNU-së. Për lexime të mëtejshme, ju lutemi, shihni menunë më sipër, +veçanërisht <b><a href="/philosophy/essays-and-articles.html">Sprova & +Artikuj</a></b>, si dhe <b><a +href="/philosophy/speeches-and-interviews.html"> Fjalë & +Intervista</a></b>.</p> +</div> +</div> -<p>Kujdesemi gjithashtu edhe për një listë të <a -href="/philosophy/latest-articles.html">artikujve të shtuar së fundmi</a>.</p> +<div class="right-column comment"> +<hr class="no-display" /> +<p class="announcement"> +Për regjistrime fjalimesh të Richard Stallman-it, shihni <a +href="//audio-video.gnu.org/">audio-video.gnu.org</a> .</p> +<hr class="no-display" /> +</div> +</div> <h3 id="introduction">Hyrje</h3> +<div class="table"> +<div class="left-column"> <ul> <li><a href="/philosophy/free-sw.html">Ç’është Software-i i Lirë?</a></li> <li><a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> Pse duhet të këmbëngulim te software-i i lirë</a></li> - <li><a href="/proprietary/proprietary.html"> Software-i pronësor shpesh është -malware</a></li> + <li><a href="/proprietary/proprietary.html"> Software-i Pronësor Shpesh Është +Malware</a></li> <li><a href="/gnu/gnu.html">Historiku i GNU/Linux-it</a></li> <li><a href="/philosophy/pragmatic.html">Copyleft: Idealizëm Pragmatik</a></li> <li><a href="/philosophy/free-doc.html">Pse Software-i i Lirë Lyp Dokumentim të @@ -68,26 +84,29 @@ Lirë</a></li> <li><a href="/philosophy/fs-motives.html">Motive Për Shkrim Software-i të Lirë</a></li> <li><a href="/philosophy/right-to-read.html">E drejta Për të Lexuar: Një Tregim -i Shkurtër Distopik</a> nga <a href="http://www.stallman.org/"> Richard -Stallman</a></li> +i Shkurtër Distopik</a> nga Richard Stallman</li> <li><a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Pse “Burimi i Hapur” Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</a></li> <li><a href="/philosophy/when-free-software-isnt-practically-superior.html">Kur Software-i i Lirë S’është (Praktikisht) Më Superior</a></li> - <li><a href="/philosophy/government-free-software.html">Masa që qeveritë mund të -përdorin për të promovuar software-in e lirë</a></li> - <li><a href="/education/education.html">Software-i i Lirë në arsim</a></li> + <li><a href="/philosophy/government-free-software.html">Masa Që Qeveritë Mund të +Përdorin Për të Promovuar Software-in e Lirë</a></li> + <li><a href="/education/education.html">Software-i i Lirë dhe Arsimi</a></li> + <li><a href="/philosophy/limit-patent-effect.html">Si të Mbrohet Nga Patentat +Fusha e Software-it</a></li> </ul> +</div> <!-- please leave both these ID attributes here. ... --> <!-- ... we removed this as an H$ section as it was duplicating the --> <!-- same information on links.html, but it's possible that some users --> <!-- have the URLs bookmarked or on their pages. -len --> -<div id="TOCFreedomOrganizations"> -<p id="FreedomOrganizations">Kujdesemi edhe për një listë të <a +<div id="TOCFreedomOrganizations" class="right-column comment"> +<p id="FreedomOrganizations" class="announcement">Kujdesemi edhe për një listë të <a href="/links/links.html#FreedomOrganizations">Enteve që Punojnë për Lirinë në Fushën e Kompjuterave dhe Komunikacioneve Elektronike</a>.</p> </div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -97,7 +116,7 @@ në Fushën e Kompjuterave dhe Komunikacioneve Elektronike</a>.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -118,7 +137,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -148,8 +167,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 Free Software -Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2013, 2015-2018, 2022 Free Software Foundation, +Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -164,7 +183,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/07/25 14:01:00 $ +$Date: 2022/08/15 10:37:49 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html new file mode 100644 index 0000000..ad31f41 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html @@ -0,0 +1,255 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Copyleft-i: Idealizëm Pragmatik - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Copyleft-i: Idealizëm Pragmatik</h2> + +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> + +<p> +Çdo vendim që bën një njeri buron nga vlerat dhe synimet e personit. +Njerëzit mund të keni synime dhe vlera të shumta të ndryshme; fama, fitimet, +dashuria, mbijetesa, zbavitja dhe liria janë vetëm disa nga synimet që një +person i mbarë mund të ketë. Kur synimi është çështje parimesh, këtë e +quajmë idealizëm.</p> + +<p> +Puna ime me software-in e lirë motivohet nga një synim idealist: përhapjen e +lirisë dhe të bashkëpunimit. Dua të <a +href="/philosophy/why-copyleft.html">nxis përhapjen e software-it të +lirë</a>, duke zëvendësuar software-in pronësor që ndalon bashkëpunimin, për +ta bërë kështu më të mirë shoqërinë tonë.</p> +<p> +Kjo është arsyeja bazë pse licenca GNU General Public License është shkruar +siç është shkruar - si një <a href="/licenses/copyleft.html"> copyleft</a>. +Krejt kodi i shtuar te një program që mbulohet nga GPL-ja duhet të jetë +software i lirë, edhe nëse vendoset në një kartelë më vete. Kodin tim e bëj +të passhëm për përdorim në <em>software</em> të lirë dhe jo për përdorim në +software pronësor, me qëllim që të nxis persona të tjerë që shkruajnë +<em>software</em> ta bëjnë edhe ata të lirë. Mendoj se meqë zhvilluesit e +software-it pronësor përdorin të drejtat e kopjimit për të na penguar të +ndajmë gjëra me njëri-tjetrin, ne bashkëpunuesit mund t’i përdorim të +drejtat e kopjimit për t’u dhënë të tjerë bashkëpunuesve një përparësi për +veten: mund të përdorin kodin tonë.</p> +<p> +Jo gjithkush që përdor GNU GPL ka këtë synim. Shumë vjet më parë, një +shokut tim i qe kërkuar që një program nën <em>copyleft</em> ta rihidhte në +qarkullim nën kushte jo <em>copyleft</em> dhe ai u përgjigj pak a shumë +kështu:</p> +<blockquote><p> +“Ndonjëherë merrem me <em>software</em> të lirë dhe ndonjëherë merrem me +<em>software</em> pronësor - por kur merrem me <em>software</em> pronësor, +pres që prej kësaj <em>të paguhem</em>.” +</p></blockquote> + +<p> +Ishte i gatshëm ta ndante veprën e vet me bashkësinë që ndan +<em>software</em>, por nuk pa arsye pse t’i jepte falas diçka një biznesi që +krijon produkte të cilat bashkësia jonë nuk i merr dot. Synimi i tij qe i +ndryshëm nga i imi, por vendosi që GNU GPL-ja qe e dobishme edhe për synimin +e tij.</p> +<p> +Nëse doni të arrini diçka në botë, idealizmi nuk mjafton - lypset të +zgjidhni një metodë që funksionon, për të arritur synimin. Me fjalë të +tjera, lypset të jeni “pragmatik”. A është pragmatike GPL-ja? Le të shohim +përfundimet prej saj.</p> +<p> +Le të marrim rastin e GNU C++. Pse kemi një përpilues të lirë C++? Vetëm +sepse GNU GPL thotë se duhej të ishte i lirë. GNU C++ qe zhvilluar nga një +konsorcium i industrisë përkatëse, MCC, duke zënë fill prej përpiluesit GNU +C. MCC-ja normalisht i bën krijimet e saj aq pronësore sa më s’ka. Por +krijuan software-in e lirë <em>front end</em> për C++, ngaqë GNU GPL thoshte +se ishte rruga e vetme për ta hedhur në qarkullim. <em>Front end</em>-i për +C++ përfshinte mjaft kartela të reja, por meqë qenë menduar për t’u lidhur +me GCC-në, mbi to aplikohej GPL-ja. Përfitimi i bashkësisë tonë është i +dukshëm.</p> +<p> +Le të marrim GNU Objective C. NeXT-i fillimisht donte ta bënte pronësor +këtë <em>front end</em>; propozuan ta hedhin në qarkullim si kartela +<samp>.o</samp> dhe të liheshin përdoruesit ta lidhnin me pjesën tjetër të +GCC-së, duke menduar se kjo mund të ishte një rrugë për të anashkaluar +domosdoshmëritë e GPL-së. Por juristët tanë thanë se kjo nuk do të bënte +dot heqje qafe të domosdoshmërive, se nuk ishte e lejuar. Ndaj krijuan +software-in e lirë <em>front ende</em> Objective C.</p> +<p> +Këto shembuj ndodhën vite më parë, por GNU GPL-ja vazhdon të na sjellë më +tepër <em>software</em> të lirë.</p> +<p> +Mjaft biblioteka GNU mbulohen nga licenca GNU Lesser General Public License, +por jo të gjitha. Një bibliotekë GNU që mbulohet nga GNU GPL-ja e zakonshme +është Readline, që sendërton përpunim në rresht urdhrash. Një herë mësova +mbi një program jo të lirë që qe hartuar për të përdorur Readline-in dhe i +thashë zhvilluesit se kjo nuk lejohej. Mund të kish hequr nga programi +përpunimin në rresht urdhrash, por ajo që bëri aktualisht qe ta hidhte në +qarkullim nën GPL. Tani është <em>software</em> i lirë.</p> +<p> +Programuesit që shkruajnë përmirësime për GCC-në (ose për Emacs, ose për +Bash, ose për Linux, ose për çfarëdo programi të mbuluar nga GPL) shpesh +janë të punësuar nga shoqëri apo universitete. Kur një programues dëshiron +t’i kthejë bashkësisë së tij përmirësimet e veta dhe e sheh kodin e vet +pjesë të hedhjes së ardhshme në qarkullim, padroni mund të thotë, “Pa dale - +kodi juaj na përket ne! Nuk duam ta ndajmë me të tjerë; kemi vendosur ta +kthejmë versionin tuaj të përmirësuar në një produkt software-i pronësor”.</p> +<p> +Këtu shpëtimi vjen nga GNU GPL-ja. Programuesi i tregon padronit se ky +<em>software</em> pronësor mund të jetë shkelje të drejtash kopjimi dhe +padroni kupton se ka vetëm dy zgjidhje: kodin e ri ta hedhë në qarkullim si +<em>software</em> të lirë, ose të mos ta hedhë fare. Thuajse përherë ai e +lejon programuesin të bëjë siç kishte menduar gjithë kohën dhe kodi bëhet +pjesë e hedhjes pasuese në qarkullim.</p> +<p> +GNU GPL-ja s’është Z. Rob i Mirë. Thotë jo për disa gjëra që njerëzit duan +të bëjnë ndonjë herë. Këta janë përdorues që thonë se kjo është gjë e keqe +- që GPL-ja “përjashton” disa zhvillues software-i pronësor që “kanë nevojë +të sillen te bashkësia e software-it të lirë”.</p> +<p> +Por nuk po i përjashtojmë nga bashkësia jonë; ata po zgjedhin të mos hyjnë +në të. Vendimi i tyre për ta bërë software-in pronësor është një vendim për +të qëndruar jashtë bashkësisë tonë. Të qenët brenda bashkësisë tonë do të +thotë të përqafosh bashkëpunimin me ne; s’mund “t’i sjellim te bashkësia +jonë”, nëse nuk duan të vinë.</p> +<p> +Ajo që <em>mund</em> të bëjmë është t’u ofrojmë një shtysë për të ardhur. +GNU GPL-ja është hartuar për ta dhënë këtë shtysë përmes software-it tonë +ekzistues: “Nëse software-in tuaj e bëni të lirë, mund të përdorni këtë +kod”. Sigurisht, nuk do t’u mbushë mendjen të tërëve.</p> +<p> +Zhvillimi pronësor i software-it nuk kontribuon në bashkësinë tonë, por +zhvilluesit e tij shpesh duan gjëra falas prej nesh. Përdoruesit e +software-it të lirë mund t’u ofrojnë zhvilluesve të këtij software-i +këndellje për egon - mirënjohje dhe falënderim - por mund të jetë shumë +tunduese kur një biznes ju thotë “Le ta vëmë paketën tuaj në programin tonë +pronësor dhe programi juaj do të përdoret nga mijëra vetë”! Tundimi mund të +jetë i fuqishëm, por parë me të ardhmen në mendje, jemi më mirë nëse i +rezistojmë.</p> +<p> +Tundimi dhe presioni janë të zorshëm për t’u dalluar, kur vijnë tërthorazi, +përmes entesh software-i të lirë që kanë adoptuar një politikë përkujdesjeje +për software-in pronësor. X Consortium (dhe pasuesi i tij, Open Group) ofron +një shembull: i financuar nga shoqëri që krijojnë <em>software</em> +pronësor, u rrekën një dhjetëvjeçar për t’i bindur programuesit të mos +përdorin <em>copyleft</em>. Kur Open Group provoi ta <a +href="/philosophy/x.html">bëjë X11R6.4 software jo të lirë</a>, ata prej +nesh që i kishin rezistuar këtij presioni, qenë të gëzuar që patëm bërë +ashtu.</p> +<p> +Në shtator të 1998-s, disa muaj pasi X11R6.4 qe hedhur në qarkullim me +kushte shpërndarjeje jo të lirë, Open Group e përmbysi vendimin e vet dhe e +rihodhi në qarkullim nën të njëjtën licencë software-i të lirë, jo +<em>copyleft</em> që qe përdorur për X11R6.3. Faleminderit, Open Group - +por përmbysja që pasoi nuk zhvlerëson përfundimet që nxjerrim nga fakti se +shtimi i kufizimeve qe <em>i mundshëm</em>.</p> +<p> +Duke folur si pragmatikë, duke menduar rreth synimeve afatgjata, do të +forcojë vullnetin tuaj për t’i rezistuar kësaj trysnie. Nëse mendjen e +përqendroni te liria dhe bashkësia që mund të krijoni duke qëndruar i +palëkundur, do të gjeni forcë ta bëni. “Stand for something, or you will +fall for anything”.</p> +<p> +Dhe nëse cinikët përqeshin lirinë, përqeshin bashkësinë… nëse “realistë të +regjur” thonë se fitimi është i vetmi ideal… mos u vini veshin dhe përdorni +prapëseprapë copyleft-in.</p> + +<hr class="no-display" /> +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software +i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard +M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1998, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/29 20:30:34 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pronunciation.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pronunciation.html new file mode 100644 index 0000000..d0875bf --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pronunciation.html @@ -0,0 +1,135 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/pronunciation.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Si të shqiptohet GNU-ja - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/pronunciation.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Si të shqiptohet GNU-ja</h2> + +<p>Emri “GNU” është një akronim ripërsëritës për “GNU’s Not Unix!”; shqiptohet +si një rrokje, me një <i>g</i>, si “gru” por me shkronjën <i>n</i> në vend +të <i>r</i>-së.</p> + +<p> +Ky është një incizim i <a href="https://www.stallman.org/">Richard +Stallman-it</a> duke thënë “GNU” dhe një tjetër me një shpjegim të shkurtër +se si iu vu emri GNU: +</p> + +<p><strong>Si të thuhet “GNU”:</strong></p> +<audio src="/audio/gnu-pronunciation.ogg" controls="controls"> +<a href="/audio/gnu-pronunciation.ogg">Si të thuhet GNU</a> +</audio> + +<p><strong>Si Iu Vu Emri GNU:</strong></p> +<audio src="/audio/how-gnu-was-named.ogg" controls="controls"> +<a href="/audio/how-gnu-was-named.ogg">Si Iu Vu Emri GNU</a> +</audio> + +<p>Ndërthurja e <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU-së dhe Linux-it</a> është +<strong>sistemi operativ GNU/Linux</strong>, tashmë i përdorur nga miliona +vetë dhe ndonjëherë i quajtur në mënyrë të pasaktë “Linux”.</p> +<p>Për informacion më të hollësishëm dhe historik të Sistemit Operativ GNU, +vizitoni <a href="/gnu/">gnu.org/gnu/</a></p> + +<div class="infobox" role="complementary"> +<hr /> +<h3 id="license">Licencë e Incizimeve</h3> + +<p>Të drejta kopjimi © 2001 Richard Stallman</p> + +<p>Këto incizime mund të përdoren sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons +Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p> +</div> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2010, 2011, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/30 17:01:17 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/right-to-read.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/right-to-read.html index 1c051ce..59c6862 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/right-to-read.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/right-to-read.html @@ -1,23 +1,23 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/right-to-read.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.90 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays cultural access" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>E drejta Për të Lexuar - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <style type="text/css" media="print,screen"><!-- -blockquote, .comment { - font-style: italic; -} -blockquote cite { - font-style: normal; -} .announcement { text-align: center; + box-sizing: border-box; background: #f5f5f5; - border-left: .3em solid #fc7; - border-right: .3em solid #fc7; - margin: 2.5em 0; + border-left: .4em solid #5c5; + border-right: .4em solid #5c5; + border-top: .1em solid #5c5; + border-bottom: .1em solid #5c5; + margin: 2.5em auto; } #AuthorsNote ul, #AuthorsNote li { margin: 0; @@ -42,19 +42,11 @@ blockquote cite { #BadNews p.emph-box { margin: 2.5em 6% 1em; } -#References { - margin: 3em 0 2em; -} -#References h3 { - font-size: 1.2em; -} @media (min-width: 55em) { #AuthorsNote .columns > p:first-child, - #AuthorsNote li p.inline-block { - margin-top: 0; - } - .comment { text-align: center; } + #AuthorsNote li p.inline-block { margin-top: 0; } + .update { font-style: italic; text-align: center; } .table { display: table; } .table-cell { display: table-cell; @@ -63,14 +55,12 @@ blockquote cite { } .left { padding-right: .75em; } .right { padding-left: .75em; } - } }--> -<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" --> +<!--#if expr="$RTL_SCRIPT = yes" --> <!-- @media (min-width: 55em) { - .left { padding-left: .75em; } - .right { padding-right: .75em; } - } + .left { padding-left: .75em; padding-right: 0; } + .right { padding-right: .75em; padding-left: 0; } }--> <!--#endif --> @@ -81,20 +71,20 @@ blockquote cite { <!--#include virtual="/philosophy/po/right-to-read.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article"> <h2 class="center">E Drejta Për të Lexuar</h2> <address class="byline center"> -nga <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> -<p class="center"> -<em>Ky artikull u botua në numrin e shkurtit të 1997-s të -<cite>Communications of the ACM</cite> (Volumi 40, Numri 2).</em></p> -<hr class="thin" /> +nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> -<div class="article"> -<blockquote class="center comment"><p> +<p class="infobox c"> Nga <cite>Udha Për Në Tiko</cite>, një koleksion artikujsh rreth pararendësve të Revolucionit Lunarian, botuar në Luna City, më 2096-n. -</p></blockquote> +</p> +<hr class="thin" /> <div class="columns"> <p> @@ -237,11 +227,11 @@ Kur filloi Revolta e Tikos më 2062-shin, e drejta universale për të lexuar shpejt u bë një nga synimet e saj kryesore.</p> </div> -<div class="reduced-width"> -<blockquote class="announcement"> -<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Bëhuni pjesë e listës -tonë të postimeve mbi rreziqet e e-librave</a>.</p> -</blockquote> +<div class="announcement reduced-width comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p><a href="https://www.defectivebydesign.org/ebooks.html"> Bëhuni pjesë e +listës tonë të postimeve mbi rreziqet e e-librave</a>.</p> +<hr class="no-display" /> </div> <div id="AuthorsNote"> @@ -264,12 +254,12 @@ href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">“Pirateri”</a>. <li> <div class="reduced-width"> -<p>Kufizimet e zbatuara përmes kompjuterave mbi dhënies hua ose leximin e +<p>Kufizimet e zbatuara përmes kompjuterave mbi dhënien hua ose leximin e librave (dhe llojesh të tjera veprash të botuara) njihen si ADK, shkurtim -për “Administrim Dixhital Kufizimesh”. Për të eliminuar ADK-në, -Free Software Foundation ka krijuar fushatën <a -href="http://DefectiveByDesign.org">Defective by Design</a>. Ju kërkojmë ta -përkrahni.</p> +për “Administrim Dixhital Kufizimesh”. Për të eliminuar ADK-në, Free +Software Foundation ka krijuar fushatën <a +href="https://DefectiveByDesign.org">Defective by Design</a>. Ju kërkojmë +ta përkrahni.</p> <p>Edhe Electronic Frontier Foundation, një ent më vete, jo i lidhur me Free Software Foundation, bën fushatë kundër ADK-së.</p> @@ -278,7 +268,7 @@ Software Foundation, bën fushatë kundër ADK-së.</p> </li> </ul> -<p class="comment"> +<p class="update"> Shënimi vijues është përditësuar disa herë, që nga hera e parë e botimit të artikullit.</p> @@ -483,19 +473,17 @@ fillim. Ndaj, nuk pranoj të pajtohem me kontrata të tilla, qoftë për <p class="emph-box"> Nëse duam të ndalim lajmet e liga dhe të krijojmë lajme të mbara, na duhet të organizohemi dhe të luftojmë. Pajtohuni te fushata <a -href="http://defectivebydesign.org"> Defective by Design</a> e FSF-së, që të -jepni ndihmë. Për të përkrahur punën tonë më në përgjithësi, mund të <a -href="http://www.fsf.org/associate">bëheni pjesë e FSF-së</a>. Ka +href="https://defectivebydesign.org"> Defective by Design</a> e FSF-së, që +të jepni ndihmë. Për të përkrahur punën tonë më në përgjithësi, mund të <a +href="https://www.fsf.org/associate">bëheni pjesë e FSF-së</a>. Ka gjithashtu një <a href="/help/help.html">listë rrugësh për të marrë pjesë në punën tonë</a>. </p> </div> </div> <div class="column-limit"></div> -</div> -<div id="References"> -<h3>Referenca</h3> +<h3 class="footnote">Referenca</h3> <ul> <li>“White Paper” i administratës: Information Infrastructure Task @@ -503,17 +491,17 @@ Force, Intellectual Property [<a href="/philosophy/not-ipr.html">sic</a>] and the National Information Infrastructure: The Report of the Working Group on Intellectual Property [sic] Rights (1995).</li> - <li><a href="http://www.wired.com/wired/archive/4.01/white.paper_pr.html">An -explanation of the White Paper: The Copyright Grab</a>, Pamela Samuelson, -<cite>Wired</cite>, 1 janar 1996.</li> + <li><a href="https://www.wired.com/1996/01/white-paper/">An explanation of the +White Paper: The Copyright Grab</a>, Pamela Samuelson, <cite>Wired</cite>, 1 +janar 1996.</li> - <li><a href="http://www.law.duke.edu/boylesite/sold_out.htm">Sold Out</a>, James + <li><a href="https://law.duke.edu/boylesite/sold_out.htm">Sold Out</a>, James Boyle, <cite>New York Times</cite>, 31 mars 1996.</li> <li><a -href="http://web.archive.org/web/20130508120533/http://www.interesting-people.org/archives/interesting-people/199611/msg00012.html">Public -Data or Private Data</a>, Dave Farber, <cite>Washington Post</cite>, 4 -nëntor 1996.</li> +href="https://web.archive.org/web/20130508120533/http://www.interesting-people.org/archives/interesting-people/199611/msg00012.html">Të +dhëna Publike apo të Dhëna Private</a>, Dave Farber, <cite>Washington +Post</cite>, 4 nëntor, 1996.</li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20151113122141/http://public-domain.org/">Bashkimi @@ -521,13 +509,18 @@ për Përkatësinë Publike</a>—një ent që synon t’i bëjë qëndresë prapësojë shtrirjen e tepruar të fuqive të së drejtës së kopjimit dhe patentave.</li> </ul> + +<div class="infobox extra" role="complementary"> +<hr /> +<p>Ky artikull u botua në numrin e shkurtit të 1997-s të <cite>Communications +of the ACM</cite> (Volumi 40, Numri 2).</p> </div> -<hr class="thin" /> -<blockquote id="fsfs"><p>Kjo sprovë është botuar te <a -href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard -M. Stallman-it</cite></a>.</p></blockquote> +M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -537,7 +530,7 @@ M. Stallman-it</cite></a>.</p></blockquote> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -558,7 +551,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -588,8 +581,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1996, 2002, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, 2016, -2019, 2020 Richard Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1996, 2002, 2007, 2009, 2012, 2014, 2016, 2021 +Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -604,11 +597,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2021/03/12 20:30:27 $ +$Date: 2021/12/27 17:32:32 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/rms-lisp.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/rms-lisp.html index 49763d7..3dcf947 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/rms-lisp.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/rms-lisp.html @@ -1,39 +1,53 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/rms-lisp.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.77 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Përvoja Ime Me Lisp dhe Zhvillimi i GNU Emacs - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +a[href*='#foot-'] { font-size: .94em; } +--> +</style> <!--#include virtual="/gnu/po/rms-lisp.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Përvoja ime me Lisp dhe Krijimi i GNU Emacs</h2> -<blockquote><p>(Transkriptim i Fjalës së Richard Stallman-it, 28 Tetor 2002, në -International Lisp Conference).</p></blockquote> +<div class="infobox"> +<p>Transkriptim i fjalës së Richard Stallman-it, 28 tetor 2002, në +International Lisp Conference.</p> +</div> +<hr class="thin" /> <p>Ngaqë asnjë nga fjalimet e mia të zakonshme nuk lidhet gjëkundi me Lisp-in, asnjë prej tyre nuk qe i përshtatshëm për sot. Ndaj do të më duhet të improvizoj. Ngaqë gjatë karrierës time kam bërë boll gjëra që lidhen me Lisp-in, do të duhej të isha në gjendje të them diçka interesante.</p> -<p>Takimi im i parë me Lisp-in qe leximi i doracakut të Lisp 1.5-s në shkollën -e mesme. Kjo qe koha kur më iku mendja nga ideja që mund të kishte një gjuhë -kompjuteri si kjo. Hera e parë që pata rastin të bëj diçka me Lisp-in qe kur -isha riosh në Harvard dhe shkrova një interpretues Lisp për <abbr -title="Programmed Data Processor">PDP</abbr>-11. Qe makinë shumë e vogël -— kish a s’kish 8k kujtesë — dhe ia dola të shkruaj -interpretuesin brenda një mijë udhëzimesh. Kjo më la pak vend për pakëz të -dhëna. Kjo ndodhi përpara se të arrija të shihja se çfarë qe vërtet një -<em>software</em>, ai që kryente detyra të vërteta në sistem.</p> - -<p>Zura të punoj për një sendërtim të njëmendtë Lisp me JonL White-in sapo +<p>Përvoja ime e parë me Lisp-in qe leximi i doracakut të Lisp 1.5-s në +shkollën e mesme. Kjo qe koha kur më iku mendja nga ideja që mund të kishte +një gjuhë kompjuteri si kjo. Hera e parë që pata rastin të bëj diçka me +Lisp-in qe kur isha riosh në Harvard dhe shkrova një interpretues Lisp për +<abbr title="Programmed Data Processor">PDP</abbr>-11. Qe makinë shumë e +vogël- kish a s’kish 8k kujtesë - dhe ia dola të shkruaj interpretuesin +brenda një mijë udhëzimesh. Kjo më la pak vend për pakëz të dhëna. Kjo +ndodhi përpara se të arrija të shihja se çfarë qe vërtet një +<em>software</em>, ai që kryente punë të njëmendtë në sistem.</p> + +<p>Zura të punoj për një sendërtim të njëmendtë Lisp me JonL White-in, sapo fillova të punoj në <abbr title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</abbr>. Më punësuan në Artificial Intelligence Lab, jo JonL-ja, por Russ Noftsker-i, çka qe më ironikja kur mendon se ç’do të vinte -më pas — vërtet duhet të jetë penduar për atë ditë.</p> +më pas - vërtet duhet të jetë penduar për atë ditë.</p> <p>Gjatë viteve ’70, përpara se jeta ime të politizohej nga ngjarje të tmerrshme, thjesht e shtyja duke bërë zgjerim pas zgjerimi për programe të @@ -45,139 +59,140 @@ programimesh, dhe kështu mund të ngarkonit urdhra të reja te përpunuesi juaj ndërkohë që punonit me të. Mund të përpunonit programet që po përdornit dhe të vazhdonit të përpunonit me ta. Pra, kishim një sistem që qe i dobishëm për gjëra të tjera veç programimit, dhe ndërkohë mund ta programonit, teksa -e përdornit. Nuk e di nëse qe e para ndër gjëra të tilla, por sigurisht qe +e përdornit. Nuk e di nëse qe i pari ndër gjëra të tilla, por sigurisht qe përpunuesi i parë i tillë.</p> <p>Kjo frymë e krijimit të programeve gjigante, të ndërlikuara, për përdorim -për përpunimin tuaj, dhe mandej shkëmbimi i tyre me persona të tjerë, ndezi +për përpunimin tuaj dhe mandej shkëmbimi i tyre me persona të tjerë, ndezi frymën e bashkëpunimit të lirë që shihnim atëherë në AI Lab. Ideja qe që mund t’ia jepnit kopjen e çfarëdo programi që kishit dikujt që donte një kopje të tij. I ndanim programet me këdo që donte t’i përdorte ato, përbënin -dije njerëzore. Pra edhe pse nuk kish mendim politik të kristalizuar që të +dije njerëzore. Pra, edhe pse nuk kish mendim politik të kristalizuar që të lidhej me mënyrën sipas të cilës shkëmbenim <em>software</em> për hartimin e Emacs-it, jam i bindur që pat një lidhje mes tyre, ndoshta një lidhje jo të vetëdijshme. Mendoj se është natyra e mënyrës se si jetonim në AI Lab ajo që shpuri te Emacs dhe e bëri atë që është.</p> <p>Emacs-i origjinal s’përmbante Lisp. Gjuha e nivelit të ulët, gjuha e -painterpretueshme — qe PDP-10 Assembler. Interpretuesi që shkruam, në -fakt s’u shkrua për Emacs, u shkrua për <abbr title="Text Editor and +painterpretueshme - qe PDP-10 Assembler. Interpretuesi që shkruam, në fakt +s’u shkrua për Emacs, u shkrua për <abbr title="Text Editor and COrrector">TECO</abbr>. Ky qe përpunuesi ynë i teksteve, dhe qe një gjuhë programimi tejet e shpifur, e shpifur sa më s’bëhej. Arsyeja qe se nuk qe hartuar për të qenë gjuhë programimi, qe hartuar për të qenë gjuhë -përpunuesi dhe urdhrash. Kish urdhra të tilla si ‘5l’, për -‘zhvendosu pesë rreshta’, ose ‘i’ dhe mandej një -varg dhe mandej një ESC për ta futur atë varg diku. Mund të shkruanit një -varg që mund të ishte një radhë urdhrash, dhe që quhej varg urdhrash. E -përfundonit me ESC ESC, dhe kështu mund të ekzekutohej.</p> +përpunuesi dhe urdhrash. Kish urdhra të tilla si <code>5l</code>, për +<code>zhvendosu pesë rreshta</code>, ose <code>i</code> dhe mandej një varg +dhe mandej një ESC për ta futur atë varg diku. Mund të shkruanit një varg që +mund të ishte një radhë urdhrash, dhe që quhej varg urdhrash. E përfundonit +me ESC ESC, dhe kështu mund të ekzekutohej.</p> <p>Njerëzit donin ta zgjeronin këtë gjuhë me aftësi programimi, ndaj edhe shtuan ca syresh. Për shembull, nga të parat qe një mekanizëm përsëritjeje, -që qe < >. Mund t’i vinit këto rreth një gjëje dhe kjo gjë do të -përsëritej. Kish edhe të tjerë urdhra të mistershëm që mund të përdoreshin -për të dalë nga përsëritja sipas një kushti. Për të krijuar Emacs-in, <a -href="#foot-1">(1)</a> shtuam aftësinë për të pasur nënrutina të -emërtuara. Para kësaj, qe pak a shumë si Basic, dhe nënrutinat mund të -kishin vetëm një shkronjë si emër. Me to, qe e vështirë të programoheshin -programe të mëdha, ndaj shtuam kod që të mund të kiheshin emra të gjatë. Në -fakt, kish edhe disa aftësi të tjera paksa të sofistikuara; kam përshtypjen -se Lisp-i, aftësinë për "unwind-protect", e mori nga TECO.</p> +që qe <code>< ></code>. Mund t’i vinit këto rreth një gjëje dhe +kjo gjë do të përsëritej. Kish edhe të tjerë urdhra të mistershëm që mund të +përdoreshin për të dalë nga përsëritja sipas një kushti. Për të krijuar +Emacs-in,  <a href="#foot-1">[1]</a> shtuam aftësinë për të pasur +nënrutina të emërtuara. Para kësaj, qe pak a shumë si Basic dhe nënrutinat +mund të kishin vetëm një shkronjë si emër. Me to, qe e vështirë të +programoheshin programe të mëdha, ndaj shtuam kod që të mund të kiheshin +emra të gjatë. Në fakt, kish edhe disa aftësi të tjera paksa të +sofistikuara; kam përshtypjen se Lisp-i, aftësinë për “unwind-protect”, e +mori nga TECO.</p> <p>Filluam duke shtuar aftësi pak a shumë të sofistikuara, krejt me sintaksën -më të shpifur që mund të mendoni, dhe funksionoi — njerëzit -prapëseprapë qenë të zotët të shkruanin programe të mëdhenj me të. Mësimi i -qartë qe që një gjuhë si TECO, e cila s’qe hartuar për të qenë gjuhë -programimi, ishte rruga e gabuar. Gjuha në të cilën ju do të krijonit -zgjerimet tuaja, s’do të duhej konceptuar si gjuhë programimi pas të vjelës; -do të duhej konceptuar si gjuhë programimi. Në fakt, zbuluam që gjuha më e -mirë e programimit për këtë qëllim qe Lisp-i.</p> - -<p>Ai që e zbuloi këtë <a href="#foot-2">(2)</a>, qe Bernie Greenberg. Ky -shkroi një version të Emacs-it në Multics MacLisp, dhe i shkroi urdhrat e +më të shpifur që mund të mendoni, dhe funksionoi - njerëzit prapëseprapë +qenë të zotët të shkruanin programe të mëdhenj me të. Mësimi i qartë qe që +një gjuhë si TECO, e cila s’qe hartuar për të qenë gjuhë programimi, ishte +rruga e gabuar. Gjuha në të cilën ju do të krijonit zgjerimet tuaja, s’do të +duhej konceptuar si gjuhë programimi pas të vjelës; do të duhej konceptuar +si gjuhë programimi. Në fakt, zbuluam që gjuha më e mirë e programimit për +këtë qëllim qe Lisp-i.</p> + +<p>Ai që e zbuloi këtë  <a href="#foot-2">[2]</a>, qe Bernie Greenberg. +Ky shkroi një version të Emacs-it në Multics MacLisp, dhe i shkroi urdhrat e veta në MacLisp në mënyrë të drejtpërdrejtë. Përpunuesi në vetvete qe -shkruar krejtësisht në Lisp. Multics Emacs u shndërrua në sukses të madh -— programimi i urdhrave të rinj për përpunimin qe kaq i përshtatshëm -sa edhe sekretaret në zyrën e tij filluan të mësonin se si ta -përdornin. Përdorën një doracak që e pat shkruar dikush e që tregonte se si -të zgjerohej Emacs-i, por që nuk thoshte se bëhej fjalë për -programim. Kështu që sekretaret, që besonin se nuk programonin dot, nuk -patën frikë. Lexuan doracakun, zbuluan që mund të bënin gjëra të dobishme -dhe mësuan të programonin.</p> - -<p>Pra, Bernie pa që një aplikacion — një program që bën diçka të -dobishme për ju — që ka brenda Lisp dhe që mund ta zgjeroni duke -rishkruar programe Lisp, është në fakt një mënyrë shumë e mirë që njerëzit -të mësojnë programim. U jep atyre një mundësi të shkruajnë programe të -vegjël që janë të dobishëm për ta, çka në shumicën e fushave ju ndoshta nuk -mund ta kryeni dot. Mund të nxiten përmes përdorimit praktik — në -fazën që është më e vështira — kur nuk besojnë se mund të programojnë, -derisa arrijnë në pikën që janë programues.</p> +shkruar krejtësisht Lisp. Multics Emacs u shndërrua në sukses të madh - +programimi i urdhrave të rinj për përpunimin qe kaq i përshtatshëm sa edhe +sekretaret në zyrën e tij filluan të mësonin se si ta përdornin. Përdorën +një doracak që e pat shkruar dikush dhe që tregonte se si të zgjerohej +Emacs-i, por që nuk thoshte se bëhej fjalë për programim. Kështu që +sekretaret, që besonin se nuk programonin dot, nuk patën frikë. Lexuan +doracakun, zbuluan që mund të bënin gjëra të dobishme dhe mësuan të +programonin.</p> + +<p>Pra, Bernie pa që një aplikacion - një program që bën diçka të dobishme për +ju - që ka brenda Lisp dhe që mund ta zgjeroni duke rishkruar programe Lisp, +është në fakt një mënyrë shumë e mirë që njerëzit të mësojnë programim. U +jep atyre një mundësi të shkruajnë programe të vegjël që janë të dobishëm +për ta, çka në shumicën e fushave ju ndoshta nuk mund ta kryeni dot. Mund të +nxiten përmes përdorimit praktik - në fazën që është më e vështira - kur nuk +besojnë se mund të programojnë, derisa arrijnë në pikën që janë programues.</p> <p>Në këtë pikë, njerëzit zunë të mendonin se si mund të kishin diçka të tillë -edhe në një platformë tek e cila nuk kishin sendërtim të plotë funksional të -Lisp-it. Multics MacLisp kish një përpilues dhe një interpretues — qe -sistem Lisp i kompletuar — por njerëzit donin të sendërtonin diçka të -tillë në sisteme të tjera, ku s’kishin shkruar ende ndonjë përpilues -Lisp. Pra, po të mos kishit përpiluesin Lisp, s’shkruanit dot plotësisht -përpunuesin në Lisp — do të ishte shumë i ngadaltë, veçanërisht -riparaqitja, po qe se bëhej fjalë të xhirohej Lisp i interpretuar. Ndaj -zhvilluam një teknikë hibride. Ideja qe të shkruanim në një të vetëm një -interpretues Lisp dhe pjesët e nivelit të ulët tok, që kështu një pjesë e -përpunuesit të qenë pjesë të brendshme të Lisp-it. Këto do të ishin çfarëdo -pjesësh që ne mendonim se duheshin përsosur. Kjo qe një teknikë që e kishim -praktikuar tashmë me vetëdije në Emacs-in origjinal, ngaqë kish disa veçori -deri diku të nivelit të lartë, të cilat i risendërtuam në gjuhën e makinës, -duke i shndërruar në primitivë TECO. Për shembull, kish një primitiv TECO -për mbushjen e një paragrafi (në fakt, për kryerjen e shumicës së punës për -mbushjen e një paragrafi, ngaqë disa nga pjesët më pak të lodhshme të punës -i binte të kryheshin në një nivel më të lartë, nga një program TECO). Mund -ta bënit krejt punën duke shkruar një program TECO, por kjo qe shumë e -ngadaltë, ndaj e përsosëm duke hedhur pjesë të tij në gjuhën e -makinës. Përdorëm këtu të njëjtën ide (atë te teknika hibride), që pjesa -dërrmuese e përpunuesit të shkruhej në Lisp, por disa pjesë të tij, të cilat -duhej të xhironin veçanërisht shpejt, të shkruheshin në nivel më të ulët.</p> +edhe në një platformë tek e cila s’kishin sendërtim të plotë funksional të +Lisp-it. Multics MacLisp kish një përpilues dhe një interpretues - qe sistem +Lisp i kompletuar - por njerëzit donin të sendërtonin diçka të tillë në +sisteme të tjera, ku s’kishin shkruar ende ndonjë përpilues Lisp. Pra, po të +mos kishit përpiluesin Lisp, s’shkruanit dot plotësisht përpunuesin në Lisp +- do të ishte shumë i ngadaltë, veçanërisht rishfaqja, po qe se bëhej fjalë +të xhirohej Lisp i interpretuar. Ndaj zhvilluam një teknikë hibride. Ideja +qe të shkruanim në një të vetëm një interpretues Lisp dhe pjesët e nivelit +të ulët tok, që kështu një pjesë e përpunuesit të qenë pjesë të brendshme të +Lisp-it. Këto do të ishin çfarëdo pjesësh që ne mendonim se duheshin +përsosur. Kjo qe një teknikë që e kishim praktikuar tashmë me vetëdije në +Emacs-in origjinal, ngaqë kish disa veçori deri diku të nivelit të lartë, të +cilat i risendërtuam në gjuhën e makinës, duke i shndërruar në primitivë +TECO. For instance, there was a TECO primitive to fill a paragraph +(actually, to do most of the work of filling a paragraph, because some of +the less time-consuming parts of the job would be done at the higher level +by a TECO program). Për shembull, kish një primitiv TECO për mbushjen e një +paragrafi (në fakt, për kryerjen e shumicës së punës për mbushjen e një +paragrafi, ngaqë disa nga pjesët më pak të lodhshme të punës i binte të +kryheshin në një nivel më të lartë, nga një program TECO). Mund ta bënit +krejt punën duke shkruar një program TECO, por kjo qe shumë e ngadaltë, ndaj +e përsosëm duke hedhur pjesë të tij në gjuhën e makinës. Përdorëm këtu të +njëjtën ide (atë te teknika hibride), që pjesa dërrmuese e përpunuesit të +shkruhej në Lisp, por disa pjesë të tij, të cilat duhej të xhironin +veçanërisht shpejt, të shkruheshin në nivel më të ulët.</p> <p>Kështu që, kur shkrova sendërtimin tim të dytë të Emacs-it, ndoqa të njëjtën lloj skeme. Gjuha e nivelit të ulët nuk qe më gjuha e makinës, qe C-ja. C-ja qe gjuhë e mirë, e efektshme për programe të kalueshëm, që të mund të xhironin në një sistem operativ të ngjashëm me Unix-in. Kishte një interpretues Lisp, por sendërtova aftësi për veprime specifike përpunimi -drejt e në C — përdorim shtytëzash përpunuesi, futjeje teksti -drejtues, lexim dhe shkrim kartelash, rishfaqje në ekran të përmbajtjes së -një shtytëze, administrim dritaresh përpunuesi.</p> +drejt e në C - përdorim buffer-ash përpunuesi, futjeje teksti drejtues, +lexim dhe shkrim kartelash, rishfaqje në ekran të përmbajtjes së një +buffer-i, administrim dritaresh përpunuesi.</p> <p>Tani, ky s’qe Emacs-i i parë i shkruar në C dhe që xhironte nën Unix. I pari qe shkruar nga James Gosling, dhe i referoheshin si GosMacs. I ndodhi diçka e çuditshme. Në fillim, ngjante se ndikohej nga e njëjta frymë e shkëmbimit dhe bashkëpunimit me Emacs-in origjinal. Emacs-in e parë origjinal e pata hedhur në qarkullim për personat në MIT. Dikush dëshironte ta bënte të -xhironte në Twenex — në fillim xhironte vetëm në Incompatible -Timesharing System që përdornim në MIT. E kaluan në Twenex, që do të thoshte -se kish ndoca qindra instalime nëpër botë që mundeshin ta përdornin. Zumë -tua dërgonim atyre, me kusht që “duhet të na dërgoni krejt -përmirësimet që i bëni” që të përfitonim të gjithë. Askush s’u përpoq -ndonjëherë ta bënte këtë të detyrueshme, por, me aq sa di, njerëzit -bashkëpunuan.</p> +xhironte në Twenex - në fillim xhironte vetëm në Incompatible Timesharing +System që përdornim në MIT. E kaluan në Twenex, që do të thoshte se kish +ndoca qindra instalime nëpër botë që mundeshin ta përdornin. Zumë tua +dërgonim atyre, me kusht që “duhet të na dërgoni krejt përmirësimet që i +bëni” që të përfitonim të gjithë. Askush s’u përpoq ndonjëherë ta bënte këtë +të detyrueshme, por, me aq sa di, njerëzit bashkëpunuan.</p> <p>Gosling dukej, në fillim, se do të bashkëpunonte në këtë frymë. Shkroi në një doracak se programin po e quante Emacs, duke shpresuar që edhe të tjerë nga bashkësia do ta përmirësonin, derisa t’ia vlente atë emër. Ky qe -trajtimi i duhur kundrejt një bashkësie — t’u kërkohej të merrnin -pjesë e ta bënin programin më të mirë. Por pas kësaj dukej se ndërroi -mendje, dhe ia shiti një shoqërie.</p> +trajtimi i duhur kundrejt një bashkësie - t’u kërkohej të merrnin pjesë e ta +bënin programin më të mirë. Por pas kësaj dukej se ndërroi mendje, dhe ia +shiti një shoqërie.</p> <p>Në atë kohë po punoja për sistemin GNU (një sistem operativ <em>software</em> i lirë, i ngjashëm me Unix, që mjaft vetë gabimisht e -quajnë “Linux”). Nuk kish përpunues Emacs, si <em>software</em> -të lirë, që xhironte nën Unix. Por kisha një shok që kish marrë pjesë në -programimin e Emacs-it të Gosling-ut. Gosling-u i pat dhënë, përmes email-i, -leje të përhapte versione të tijat. Më propozoi të përdorja atë version. Më -tej pashë që Emacs-i Gosling-ut nuk përmbante Lisp të vërtetë. Kish një -gjuhë programimi që njihej si ‘mocklisp’, që nga sintaksa duket -si Lisp, por që nuk kish struktura të dhënash të Lisp-it. Kështu që -programet nuk qenë të dhëna, dhe mungonin elemente jetike të Lisp-it. -Strukturat e të dhënave në të qenë vargje, numra dhe pak gjëra të tjera -speciale.</p> +quajnë “Linux”). Nuk kish përpunues Emacs, si <em>software</em> të lirë, që +xhironte nën Unix. Por kisha një shok që kish marrë pjesë në programimin e +Emacs-it të Gosling-ut. Gosling-u i pat dhënë, përmes email-i, leje të +përhapte versione të tijat. Më propozoi të përdorja atë version. Më tej +pashë që Emacs-i Gosling-ut s’përmbante Lisp të vërtetë. Kish një gjuhë +programimi që njihej si “mocklisp”, që nga sintaksa duket si Lisp, por që +s’kish struktura të dhënash të Lisp-it. Kështu që programet nuk qenë të +dhëna dhe mungonin elemente jetike të Lisp-it. Strukturat e të dhënave në +të qenë vargje, numra dhe pak gjëra të tjera speciale.</p> <p>Dola në përfundimin se nuk e përdorja dot dhe më duhej ta zëvendësoja të tërin, hapi i parë për të cilin qe shkrimi i një interpretuesi të vërtetë @@ -191,17 +206,17 @@ përdoruesit.</p> tjetër. Përpunuesi mund të kalonte në botën e rishfaqjeve dhe gjërat do të vazhdonin me struktura të dhënash tejet speciale që nuk qenë pa dëm për grumbullim hedhurinash, as për ndërprerje, dhe nuk mund të xhironit ndonjë -program Lisp gjatë kohës që ndodhte kjo. E ndryshuam ama — tani është -e mundur të xhirohet kod Lisp gjatë rishfaqjes. Çka vjen jo pak ndoresh.</p> - -<p>Ky program i dytë Emacs qe ‘<em>software</em> i lirë’ në -kuptimin modern të fjalës — qe pjesë e një fushate të deklaruar -politike për krijim software-i të lirë. Thelbi i kësaj fushate qe që kushdo -duhet të jetë i lirë të bëjë gjërat që bënim ne dikur në MIT, të punohej tok -mbi software-in dhe të punohej me këdo që donte të punonte me ne. Kjo është -baza e lëvizjes për <em>software</em> të lirë — përvoja që pata, jeta -që bëja në MIT AI lab — të punohej për dijen njerëzore, dhe jo t’i -zihej rruga cilitdo që përdorte dhe përhapte më tej dijen njerëzore.</p> +program Lisp gjatë kohës që ndodhte kjo. E ndryshuam ama - tani është e +mundur të xhirohet kod Lisp gjatë rishfaqjes. Çka vjen jo pak ndoresh.</p> + +<p>Ky program i dytë Emacs qe “<em>software</em> i lirë” në kuptimin modern të +fjalës - qe pjesë e një fushate të deklaruar politike për krijim software-i +të lirë. Thelbi i kësaj fushate qe që kushdo duhet të jetë i lirë të bëjë +gjërat që bënim ne dikur në MIT, të punohej tok mbi software-in dhe të +punohej me këdo që donte të punonte me ne. Kjo është baza e lëvizjes për +<em>software</em> të lirë - përvoja që pata, jeta që bëja në laboratorin +MIT AI - të punohej për dijen njerëzore, dhe jo t’i zihej rruga cilitdo që +përdorte dhe përhapte më tej dijen njerëzore.</p> <p>Në atë kohë, mund të krijonit një kompjuter që hynte në po atë segment çmimesh si kompjuterat e tjerë që nuk qenë menduar për Lisp, vetëm se ky @@ -213,23 +228,23 @@ xhiroheshin programet më shpejt, por kur provohej të merrej <code>car</code> i një targe, arrihej në përfundime pa kuptim dhe tek e fundit në vithisje.</p> <p>Makina Lisp qe e zonja të përmbushte udhëzimet gati po aq shpejt sa makinat -e tjera, por çdo udhëzim — një udhëzim, të themi <code>automjet</code> -do të shkaktonte kontroll lloji të dhënash — kështu që, po të provonit -të kërkonit <code>automjet</code> për një numër, në një program të -përpiluar, do t’ju paraqitej menjëherë një gabim. E ndërtuan makinën dhe kjo -pati një sistem operativ Lisp. Qe shkruar krejtësisht në Lisp, me përjashtim -vetëm të pjesëve të shkruara në mikrokod. Njerëzve filloi t’u interesojë -prodhimi i tyre, që do të thoshte se mund të fillonin një biznes.</p> +e tjera, por çdo udhëzim - një udhëzim, të themi <code>automjet</code> do të +shkaktonte kontroll lloji të dhënash - kështu që, po të provonit të kërkonit +<code>automjet</code> për një numër, në një program të përpiluar, do t’ju +paraqitej menjëherë një gabim. E ndërtuan makinën dhe kjo pati një sistem +operativ Lisp. Qe shkruar krejtësisht në Lisp, me përjashtim vetëm të +pjesëve të shkruara në mikrokod. Njerëzve filloi t’u interesojë prodhimi i +tyre, që do të thoshte se mund të fillonin një biznes.</p> <p>Kish dy ide të ndryshme rreth se si mund të ishte shoqëria. Greenblatt-i -donte të fillonte atë çka e quante shoqëri “hacker”-ësh. Kjo -donte të thoshte një shoqëri e administruar nga hacker-a dhe do të -funksiononte në një mënyrë nxitëse për hacker-at. Një synim tjetër që të -vazhdohej kultura e laboratorit AI Lab <a href="#foot-3">(3)</a>. Për fat -të keq, Greenblatt-i nuk kish ndonjë përvojë në punë biznesi, ndaj të tjerë +donte të fillonte atë çka e quante shoqëri “hacker”-ash. Kjo donte të +thoshte një shoqëri e administruar nga hacker-a dhe do të funksiononte në +një mënyrë nxitëse për hacker-at. Një synim tjetër që të vazhdohej kultura e +laboratorit AI Lab  <a class="ftn" href="#foot-3">[3]</a>. Për fat të +keq, Greenblatt-i nuk kish ndonjë përvojë në punë biznesi, ndaj të tjerë persona në grupin e makinave Lisp thanë se dyshonin se mund t’ia dilte -mbanë. Qenë të mendimit që plani i tij për të shmangur investime nga jashtë -grupit nuk kish për të funksionuar.</p> +mbanë. Qenë të mendimit se plani i tij për të shmangur investime nga jashtë +grupit s’kish për të funksionuar.</p> <p>Pse donte të shmangte investimet nga jashtë? Ngaqë kur një shoqëri ka investitorë jashtë vetes, këta shtien në dorë kontrollin dhe nuk ju lënë më @@ -246,11 +261,10 @@ që kjo do të funksiononte.</p> punësuar mua, që më pas e pat lënë laboratorin AI Lab dhe kish krijuar një shoqëri të suksesshme. Russell-i besohej se kish nuhatje për biznes. E shfaqi këtë nuhatje për biznes duke u thënë personave të tjerë të grupit, -“Le ta heqim qafe Greenblatt-in, bashkë me idetë e tij, dhe do të -ngremë një tjetër shoqëri.” Thikë pas shpine, biznesmen i vërtet sa më -s’bëhet. Këta persona vendosën të krijonin një shoqëri të quajtur -Symbolics. Me investime nga jashtë, pa skrupuj, dhe të gatshëm për gjithçka -për fitoren.</p> +“Le ta heqim qafe Greenblatt-in, bashkë me idetë e tij, dhe do të ngremë një +tjetër shoqëri”. Thikë pas shpine, biznesmen i vërtet sa më s’bëhet. Këta +persona vendosën të krijonin një shoqëri të quajtur Symbolics. Me investime +nga jashtë, pa skrupuj, dhe të gatshëm për gjithçka për fitoren.</p> <p>Por Greenblatt-i nuk u dorëzua. Ai dhe ata pak besnikë të tij vendosën të krijonin Lisp Machines Inc. sido që të ndodhte dhe të ecnin para me planet e @@ -261,12 +275,12 @@ personave të grupit. Edhe Symbolics pati fillim të suksesshëm, pra kishit dy shoqëri konkurruese makinash Lisp. Kur Symbolics pa që LMI nuk do të shkërmoqej, filluan të kërkonin për mënyra se si ta shkatërronin.</p> -<p>Kështu që, në laboratorin tonë, braktisja u pasua nga “lufta”. -Braktisja erdhi kur Symbolics punësoi krejt hacker-at, hiq mua dhe ndoca që -punonin me kohë të pjesshme te LMI. Mandej nxorën nga pluhuri një rregullore -dhe hoqën qafe personat që punonin me kohë të pjesshme për MIT-in, kështu që -iu desh të iknin plotësisht, dhe prej kësaj mbeta vetëm unë. Laboratori AI -tani qe i pashpresë. Dhe MIT-i kish bërë një ujdi shumë të marrë me këto dy +<p>Kështu që, në laboratorin tonë, braktisja u pasua nga “lufta”. Braktisja +erdhi kur Symbolics punësoi krejt hacker-at, hiq mua dhe ndoca që punonin me +kohë të pjesshme te LMI. Mandej nxorën nga pluhuri një rregullore dhe hoqën +qafe personat që punonin me kohë të pjesshme për MIT-in, kështu që iu desh +të iknin plotësisht, dhe prej kësaj mbeta vetëm unë. Laboratori AI tani qe i +pashpresë. Dhe MIT-i kish bërë një ujdi shumë të marrë me këto dy shoqëritë. Qe një kontratë trikahëshe ku secila shoqëri lejonte përdorimin e kodit burim të sistemit të makinave Lisp. Këto shoqëri qenë të detyruara të lejonin MIT-in të përdorte ndryshimet e bëra prej tyre. Por në kontratë @@ -275,11 +289,11 @@ Lisp të MIT-it që qenë licencuar nga të dyja shoqëritë. Askush nuk pati ç në mendje që grupi i hacker-ave të laboratorit AI do të avullonte, por ja që ndodhi.</p> -<p> Kështu që Symbolics hartoi një plan <a href="#foot-4">(4)</a>. I thanë -laboratorit, “Do të vazhdojmë t’ju lejojmë përdorimin e ndryshimeve +<p> Kështu që Symbolics hartoi një plan <a href="#foot-4">[4]</a>. I +thanë laboratorit “Do të vazhdojmë t’ju lejojmë përdorimin e ndryshimeve tona, por nuk mund t’i hidhni në sistemin MIT të makinave Lisp. Në vend të -kësaj, do t’ju lejojmë hyrje në sistemin e makinave Lisp të Symbolics-it, -dhe mund ta xhironi, por kjo është e gjitha çka mund të bëni.”</p> +kësaj, do t’ju lejojmë hyrje në sistemin e makinave Lisp të Symbolics-it dhe +mund ta xhironi, por kjo është e gjitha çka mund të bëni”.</p> <p>Kjo, praktikisht, do të thoshte që na kërkuan të zgjidhnim me kë palë do të ishim, dhe të përdornim ose versionin MIT të sistemit, ose versionin @@ -294,23 +308,24 @@ asnjanës.</p> <p>Deri në atë pikë, nuk kisha mbajtur anën e asnjërës shoqëri, edhe pse ndihesha keq kur shihja se ç’i ndodhi bashkësisë sonë dhe software-it. Por tashmë, Symbolics-i e kish bërë të detyruar këtë gjë. Dhe kështu, në një -përpjekje për ta mbajtur gjallë Lisp Machines Inc. <a href="#foot-5">(5)</a> -— zura të riprodhoj krejt përmirësimet që Symbolics kish bërë te -sistemi i makinës Lisp. I shkrova vetë nga e para përmirësimet e -njëvlershme (dmth, kodi qe i imi).</p> - -<p>Pas ca kohësh <a href="#foot-6">(6)</a>, mbërrita në përfundimin që e mira e -të mirave do të ishte të mos shihja fare në kodin e tyre. Kur njoftonin -paraprakisht për ndonjë version beta, që shoqërohej me shënime versioni, -mund të shihja ç’qenë veçoritë e reja dhe mandej t’i sendërtoja. Në kohën që -hidhnin faktikisht në qarkullim diçka, po atë bëja edhe unë.</p> +përpjekje për ta mbajtur gjallë Lisp Machines Inc.  <a +href="#foot-5">[5]</a> - zura të riprodhoj krejt përmirësimet që Symbolics +kish bërë te sistemi i makinës Lisp. I shkrova vetë nga e para përmirësimet +e njëvlershme (dmth, kodi qe i imi).</p> + +<p>Pas ca kohësh  <a href="#foot-6">[6]</a>, mbërrita në përfundimin që e +mira e të mirave do të ishte të mos shihja fare në kodin e tyre. Kur +njoftonin paraprakisht për ndonjë version beta, që shoqërohej me shënime +versioni, mund të shihja ç’qenë veçoritë e reja dhe mandej t’i +sendërtoja. Në kohën që hidhnin faktikisht në qarkullim diçka, po atë bëja +edhe unë.</p> <p>Në këtë mënyrë, për dy vite, ua pengova ta fshinin nga faqja e dheut Lisp Machines Incorporated, dhe të dy shoqëritë bënë përpara. Por nuk doja të shpenzoja vite të tëra duke ndëshkuar dikë, thjesht duke i vënë gjoksin një akti të lig. Kuptova që qenë ndëshkuar paq, ngaqë kishin ngecur në rrjetën e -konkurrencës, e cila nuk do të largohej apo tretej<a -href="#foot-7">(7)</a>. Ndërkohë, kish ardhur koha të fillohej ndërtimi i +konkurrencës, e cila nuk do të largohej apo tretej <a +href="#foot-7">[7]</a>. Ndërkohë, kish ardhur koha të fillohej ndërtimi i një bashkësie të re, për të zëvendësuar atë që e zhdukën veprimet e tyre dhe të tjera.</p> @@ -321,9 +336,9 @@ bashkëpunimi, dhe kjo i vuri shkelmin bashkësisë dhe kështu nuk mbeti kushedi çë.</p> <p>Pasi reshta së ndëshkuari Symbolics-in, m’u desh të gjeja se ç’të bëja më -tej. Duhej të bëja një sistem operativ të lirë, që të qe i kthjellët — -e vetmja mënyrë që njerëzit të mund të punonin tok dhe të shkëmbenin qe -përmes një sistemi operativ të lirë.</p> +tej. Duhej të bëja një sistem operativ të lirë, që të qe i kthjellët - e +vetmja mënyrë që njerëzit të mund të punonin tok dhe të shkëmbenin qe përmes +një sistemi operativ të lirë.</p> <p>Fillimisht, pata në mendje të bëja një sistem të bazuar në Lisp, por e kuptova që nuk do të ishte ide e mirë teknikisht. Për të pasur diçka të @@ -333,10 +348,10 @@ kompjuterët e tjerë programet e tyre dhe prapë të kish përparësinë e kontrollit mbi llojin e të dhënave. Pa këtë, do të përfundonit në diçka të ngjashme me një përpilues Lisp për makina të tjera. Programet do të bëheshin më të shpejta, por të paqëndrueshme. Me këtë nuk ka problem, nëse po xhironi -një program në një sistem me ndarje kohe — nëse vithiset një program, -nuk u bë hataja, është diçka që ndodh te programet, me raste. Por kjo nuk e -bënte të mirë për shkrimin e një sistemi operativ, ndaj e hodha poshtë idenë -e krijimit të një sistemi si një makinë Lisp.</p> +një program në një sistem me ndarje kohe - nëse vithiset një program, nuk u +bë hataja, është diçka që ndodh te programet, me raste. Por kjo nuk e bënte +të mirë për shkrimin e një sistemi operativ, ndaj e hodha poshtë idenë e +krijimit të një sistemi si një makinë Lisp.</p> <p>Vendosa më mirë të bëja një sistem operativ të ngjashëm me Unix-in, i cili do të kishte sendërtime Lisp që do të xhironin si programe @@ -351,22 +366,21 @@ kujtesë virtuale. Këta donin të ishin në gjendje të përdornin GNU Emacs. K do të thoshte ta mbaja programin sa më të vogël që mundej.</p> <p>Për shembull, në atë kohë e vetmja strukturë ripërsëritëse qe -‘while’, e cila qe fare e thjeshtë. Nuk kish mënyrë për të dalë -nga deklarimi ‘while’, ju duhej të kryenit "a catch and a -throw", ose të testonit ndryshoren që xhironte ripërsëritjen. Kjo tregon se -sa larg isha shtyrë për t’i mbajtur gjërat të vogla. Nuk kishte -‘automjeet’ dhe as ‘atomjet’ dhe me radhë; -“ngjeshe sa të mundet” qe fryma e GNU Emacs-it, fryma e Lisp-it -për Emacs, që në fillim.</p> +<code>while</code>, e cila qe fare e thjeshtë. Nuk kish mënyrë për të dalë +nga deklarimi <code>while</code>, ju duhej të kryenit “a catch and a throw”, +ose të testonit ndryshoren që xhironte ripërsëritjen. Kjo tregon se sa larg +isha shtyrë për t’i mbajtur gjërat të vogla. Nuk kishte +<code>automjeet</code> dhe as <code>atomjet</code> dhe me radhë; “ngjeshe sa +të mundet” qe fryma e GNU Emacs-it, fryma e Lisp-it për Emacs, që në fillim.</p> <p>E qartë që sot makinat janë më të mëdha, dhe nuk veprojmë më kështu. Vëmë -edhe ‘automjeet’, edhe ‘atomjet’ dhe me radhë, dhe -sot mundemi të vendosim edhe strukturë tjetër ripërsëritëse. Duam ta -zgjerojmë diçka, por nuk duam ta zgjerojmë deri në shkallën e një Lisp-i të +edhe <code>automjeet</code>, edhe <code>atomjet</code> dhe me radhë dhe sot +mundemi të vendosim edhe strukturë tjetër ripërsëritëse. Duam ta zgjerojmë +diçka, por s’duam ta zgjerojmë deri në shkallën e një Lisp-i të zakonshëm. Njëherë, sendërtova Common Lisp në makinën Lisp, dhe nuk më kënaqi kushedi. Diçka që nuk më pëlqen dhe aq shumë janë argumentet -fjalëkyçe <a href="#foot-8">(8)</a>. Nuk më duken edhe aq të stilit Lisp; -Do t’i ndërroj ndonjë ditë, por minimizoj kohët kur bëj kështu.</p> +fjalëkyçe  <a href="#foot-8">[8]</a>. Nuk më duken edhe aq të stilit +Lisp; Do t’i ndërroj ndonjë ditë, por minimizoj kohët kur bëj kështu.</p> <p>Ky nuk qe fundi i projekteve GNU që kishin të bënin me Lisp-in. Më vonë, diku aty nga 1995, po shihnim mundësinë e fillimit të një projekti për një @@ -379,13 +393,13 @@ rëndshëm për këtë qëllim. Kisha vlerësim shumë të ulët për TCL-në, pikësëpari ngaqë s’qe Lisp. Ngjante pakëz me Lisp-in, por semantikisht s’qe e tillë, dhe nuk është aq e qëruar. Mandej dikush më tregoi një lajmërim me të cilin Sun-i po përpiqej të punësonte dikë për t’u marrë me TCL-në për ta -bërë “de-facto gjuhën standard për zgjerime” në botë. Dhe -mendova, “Duhet ta ndalim përmbushjen e kësaj.” Kështu filluam -të ndërtojmë Scheme-n, gjuha standard e zgjerimeve për GNU-në. Jo Common -Lisp, ngaqë ky qe shumë i madh. Ideja qe të kishim një interpretues Scheme -të hartuar për t’u lidhur te aplikacionet në të njëjtën mënyrë si lidhej -TCL-ja te aplikacionet. Mandej këtë ta këshillonim si paketën e parapëlqyer -për zgjerime për krejt programet GNU.</p> +bërë “de-facto gjuhën standard për zgjerime” në botë. Dhe mendova, “Duhet ta +ndalim përmbushjen e kësaj”. Kështu filluam të ndërtojmë Scheme-n, gjuha +standard e zgjerimeve për GNU-në. Jo Common Lisp, ngaqë ky qe shumë i +madh. Ideja qe të kishim një interpretues Scheme të hartuar për t’u lidhur +te aplikacionet në të njëjtën mënyrë si lidhej TCL-ja te +aplikacionet. Mandej këtë ta këshillonim si paketën e parapëlqyer për +zgjerime për krejt programet GNU.</p> <p>Ka një përfitim interesant që ju vjen nga përdorimi si gjuhë tuajën parësore për zgjerime i një gjuhe kaq të fuqishme siç do të ishte një version @@ -402,18 +416,17 @@ tuaj të parapëlqyer dhe do të funksiononte edhe me përshtatje të tjera.</p> <p>Për sa kohë që gjuhët e zgjerimeve janë të dobëta, përdoruesit i mbetet të përdorë vetëm gjuhën që i jepni. Që do të thotë se njerëzve që dashurojnë cilëndo gjuhë tjetër iu duhet të konkurrojnë për të qenë ajo zgjedhja e -hartuesve të aplikacioneve — duke thënë “Ju lutemi, hartues i -aplikacionit, vendoseni dhe gjuhën time te aplikacioni juaj, jo gjuhën e -atij.” Kështu përdoruesve nuk u lihet shteg zgjedhje fare — -cilido aplikacion që përdorin, vjen me një gjuhë dhe ngecin në të [atë -gjuhë]. Por kur keni një gjuhë të fuqishme që mund të sendërtojë të tjerat -përmes përkthimit të tyre në të, i jepni kështu përdoruesit një mundësi -zgjedhje gjuhe dhe nuk ka pse të bëjmë më luftë gjuhësh. Kjo është ajo që -shpresojmë të bëjë ‘Guile’, interpretuesi ynë Scheme. Kishim -dikë që punoi verën e shkuar për të përfunduar një përkthyes nga Python në -Scheme. Nuk e di nëse ka përfunduar krejtësisht, por cilido që interesohet -për këtë projekt, ju lutemi, le të lidhet me ta. Pra ky është plani që kemi -për të ardhmen.</p> +hartuesve të aplikacioneve - duke thënë “Ju lutemi, hartues i aplikacionit, +vendoseni dhe gjuhën time te aplikacioni juaj, jo gjuhën e atij”. Kështu +përdoruesve nuk u lihet shteg zgjedhje fare - cilido aplikacion që përdorin, +vjen me një gjuhë dhe ngecin në të [atë gjuhë]. Por kur keni një gjuhë të +fuqishme që mund të sendërtojë të tjerat përmes përkthimit të tyre në të, i +jepni kështu përdoruesit një mundësi zgjedhje gjuhe dhe nuk ka pse të bëjmë +më luftë gjuhësh. Kjo është ajo që shpresojmë të bëjë “Guile”, interpretuesi +ynë Scheme. Kishim dikë që punoi verën e shkuar për të përfunduar një +përkthyes nga Python në Scheme. Nuk e di nëse ka përfunduar krejtësisht, por +cilido që interesohet për këtë projekt, ju lutemi, le të lidhet me ta. Pra +ky është plani që kemi për të ardhmen.</p> <p>S’kam folur për software-in e lirë, por më lejoni shkurt t’ju tregoj paksa se çfarë don të thotë. <em>Software</em> i lirë nuk nënkupton çmimin; nuk do @@ -450,16 +463,18 @@ operativë software-i të lirë. Kemi mjaft aplikacione dhe, kuptohet, kemi ende plot rrugë për të bërë. Ndaj na duhet ndihma juaj. Do të doja t’ju kërkoja të merrni pjesë si vullnetar në projektin GNU; na ndihmoni që të hartojmë <em>software</em> të lirë për më shumë punë. Hidhini një sy <a -href="/help/">http://www.gnu.org/help</a> për të pasur një ide se si mund të +href="/help/help.html">gnu.org/help</a> për të pasur një ide se si mund të ndihmohet. Nëse dëshironi të porosisni gjëra, ka një lidhje për këtë punë, te faqja hyrëse. Nëse doni të lexoni rreth çështjesh filozofike, shihni te -ndarja /filozofi. Nës po kërkoni software të lirë që mund ta përdorni, +ndarja /filozofi. Nëse po kërkoni software të lirë që mund ta përdorni, shihni te /directory, ku sot radhiten gati 1900 paketa (çka është vetëm një pjesë e software-it të lirë). Ju lutemi, na shkruani më tepër dhe -kontribuoni me ne. Libri im me sprova, “Free Software and Free -Society”, gjendet në shitje dhe mund të blihet te <a -href="http://www.gnu.org/">www.gnu.org</a>. Happy hacking!</p> +kontribuoni për ne. Libri im me sprova, “Free Software and Free Society”, +gjendet në shitje dhe mund të blihet te www.gnu.org <a +href="#foot-9">[9]</a>. Happy hacking!</p> +<div class="column-limit"></div> +<h3 class="footnote">Poshtëshënime</h3> <ol> <li id="foot-1">Guy Steele hartoi grupin origjinal të komandave simetrike Emacs; mandej ai dhe unë zumë të vinim në jetë Emacs-in (përsipër TECO-s), por pas një @@ -479,9 +494,8 @@ këta reshtën së punuari në MIT.</li> <li id="foot-4">Rrethanat e këtij plani, të cilat nuk i deklarova shprehimisht gjatë fjalës sime, qenë që gjatë një periudhe fillestare hacker-at e ish-AI-Lab-it, ata në Symbolics ose ata në LMI, vazhduan t’i jepnin ndryshimet e tyre te -sistemi MIT Lisp Machine — edhe pse kontrata nuk e detyronte këtë -hap. Plani i Symbolics-it qe ta thyente në mënyrë të njëanshme këtë -bashkëpunim.</li> +sistemi MIT Lisp Machine - edhe pse kontrata nuk e detyronte këtë hap. +Plani i Symbolics-it qe ta thyente në mënyrë të njëanshme këtë bashkëpunim.</li> <li id="foot-5">Jo se më dhimbsej veçanërisht fati i LMI-ë, më tepër ngaqë s’doja që të lejohej Symbolics të përfitonte në kurriz të AI Lab-it me agresionin e vet.</li> @@ -502,8 +516,13 @@ kish kushtuar Symbolics-it një milion dollarë.</li> <li id="foot-8">Nuk e kam problem që një funksion shumë kompleks dhe i rëndë të përdorë argumente fjalëkyçe. Ajo që më bezdis është të bësh funksione të thjeshtë -elementarë të tillë si “member” t’i përdorin ato.</li> +elementarë të tillë si “member” t’i përdorin ato.</li> + +<li id="foot-9">Më 2021, ly libër mund të blihet prej <a +href="https://shop.fsf.org/books-docs/free-software-free-society-selected-essays-richard-m-stallman-3rd-edition"> +GNU Press</a>.</li> </ol> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -513,7 +532,7 @@ elementarë të tillë si “member” t’i përdorin ato.</li> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -534,7 +553,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -564,8 +583,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2003, 2007, 2013, 2014, 2020 Free Software -Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2003, 2007, 2013, 2021 Free Software Foundation, +Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -580,11 +599,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/10/02 10:30:07 $ +$Date: 2021/12/01 21:30:08 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/selling.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/selling.html new file mode 100644 index 0000000..54de3d9 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/selling.html @@ -0,0 +1,279 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/selling.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs principles" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Shitje Software-i të Lirë - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/selling.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Shitje Software-i të Lirë</h2> + +<p><em>Ka gjithashtu <a href="/philosophy/selling-exceptions.html">disa +këndvështrime rreth ideve përjashtimesh nga shitja te licenca software-i të +lirë, bie fjala, GNU GPL</a>.</em></p> +<hr class="thin" /> + +<p> +Mjaft vetë besojnë se fryma e Projektit GNU është se nuk duhet të aplikoni +çmime për shpërndarje kopjesh të software-it, ose se duhet të aplikoni aq +pak sa të jetë e mundur - thjesht aq sa për të mbuluar koston. Ky është një +keqkuptim.</p> + +<p> +Faktikisht, i nxisim njerëzit që rishpërndajnë <a +href="/philosophy/free-sw.html">software të lirë</a> të vënë atë çmim që +duan ose munden. Nëse një licencë s’u lejon përdoruesve të bëjnë kopje dhe +t’i shesin, ajo është një licencë jo e lirë. Nëse kjo ju duket befasuese, +ju lutemi, vazhdoni leximin.</p> + +<p> +Fjala “i lirë” ka dy kuptime të përgjithshme të ligjshme; mund t’i referohet +lirisë ose çmimit. Kur flasim për “software të lirë”, e kemi fjalën për +lirinë, jo çmimin. (Mendoni “fjalën e lirë”, jo “birrën falas”.) Më +hollësisht, do të thotë se një përdorues është i lirë ta xhirojë programin, +studiojë dhe ndryshojë programin dhe ta rishpërndajë programin me ose pa +ndryshime.</p> + +<p> +Ndonjëherë programet e lirë shpërndahen falas, ndonjëherë për çmim jo të +pakët. Shpesh, i njëjti program mund të kihet në të dy rrugët prej vendesh +të ndryshme. Programi është i lirë pavarësisht çmimit, ngaqë përdoruesit +gëzojnë lirinë ta përdorin.</p> + +<p> +<a href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">Programet jo të +lira</a> zakonisht shiten me një çmim të lartë, por ndonjëherë një dyqan do +t’ju japë një kopje pa kërkuar para. Kjo nuk e bën <em>software</em> të +lirë, ama. Me çmim apo pa çmim, programi është jo i lirë, ngaqë përdoruesve +të tij u mohohet liria.</p> + +<p> +Ngaqë software-i jo i lirë s’është punë çmimi, një çmim i ulët nuk e bën +software-in të lirë, madje as afër të lirit. Ndaj nëse po rishpërndani +kopje software-i të lirë, mund të doni të aplikoni një çmim jo të vogël dhe +<em>të nxirrni ca para</em>. Rishpërndarja e software-it të lirë është +veprimtari e mbarë dhe e ligjshme; nëse e bëni, mundet edhe të nxirrni fitim +prej saj.</p> + +<p> +Software-i i lirë është një projekt bashkësie dhe cilido që varet prej tij +duhet të kërkojë për rrugë si të japë ndihmesë në ndërtimin e bashkësisë. +Për një shpërndarës, rruga për ta bërë këtë është të japë një pjesë të +fitimit për projekte zhvillimi software-i të lirë, ose për <a +href="https://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a>. Në këtë mënyrë +mund të shpini përpara botën e software-it të lirë.</p> + +<p> +<strong>Shpërndarja e software-it të lirë është një mundësi për të mbledhur +fonde për zhvillimin e tij. Mos e çoni dëm!</strong></p> + +<p> +Që të mund të kontribuoni fonde, ju duhet të keni ca që tepron. Nëse +aplikoni një çmim shumë të ulët, s’do t’ju mbetet gjë për të mbështetur +zhvillimin.</p> + + +<h3>A do të lëndojë ca përdorues një çmim më i lartë shpërndarjeje?</h3> + +<p> +Njerëzit ndonjëherë shqetësohen se një çmim i lartë shpërndarjeje do ta +kalojë software-in e lirë atje ku nuk arrin përdoruesi që nuk ka shumë +para. Me <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">software-in +pronësor</a>, një çmim i lartë kryen pikërisht këtë - por software-i i lirë +është ndryshe.</p> + +<p> +Diferenca qëndron në atë që software-i i lirë, në mënyrë natyrore priret të +përhapet dhe ka shumë rrugë për ta pasur.</p> + +<p> +Makutët e software-it s’lënë gur pa lëvizur për t’ju ndaluar të xhironi një +program pronësor pa paguar çmimin standard. Nëse ky çmim është i lartë, kjo +e bën të vështirë për disa përdorues të përdorin programin.</p> + +<p> +Me software-in e lirë, përdoruesve nuk <em>u duhet</em> të paguajnë çmimin e +shpërndarjes, për të mundur të përdorin software-in. Ata mund ta kopjojnë +programin prej një shoku që ka një kopje, ose me ndihmën e një shoku që ka +internet. Ose disa përdorues mund të bëhen tok, të ndajnë mes tyre çmimin e +një CD-ROM-i, mandej secili mund të instalojë software-in. Një çmim i lartë +CD-ROM-i s’është pengesë e pakalueshme, kur software-i është i lirë.</p> + + +<h3>A do të shkurajojë përdorimin e software-it të lirë një çmim i lartë +shpërndarjeje?</h3> + +<p> +Një tjetër shqetësim i rëndomtë është për popullaritetin e software-it të +lirë. Njerëzit mendojnë se një çmim i lartë për shpërndarjen do të +reduktonte numrin e përdoruesve, ose se një çmim i ulët ka gjasa të nxisë +përdoruesit.</p> + +<p> +Kjo është e vërtetë për software-in pronësor - por software-i i lirë është +ndryshe. Me kaq shumë rrugë për të pasur një kopje, çmimi i shërbimit të +shpërndarjes ka më pak ndikim te popullariteti.</p> + +<p> +Parë në perspektivë, se sa vetë përdorin software të lirë përcaktohet +kryesisht nga <em>sa gjëra mund të arrihen nga software-i i lirë</em> dhe se +sa e lehtë është të përdoret. Mjaft përdorues nuk e bëjnë lirinë përparësi +të tyren; ata mund të vazhdojnë të përdorin <em>software</em> pronësor, nëse +software-i i lirë s’mund të kryejë gjithë gjërat që ata duan t’i kryente. +Ndaj, nëse duam të shtojmë numrin e përdoruesve të ardhshëm, duhet mbi të +gjitha <em>të zhvillojmë më tepër software të lirë</em>.</p> + +<p> +Rruga më e drejtpërdrejtë për ta bërë këtë është të shkruani ju vetë <a +href="https://savannah.gnu.org/projects/tasklist">software të lirë</a> të +nevojshëm ose <a href="/doc/doc.html">doracakë</a>. Por nëse merreni me +shpërndarje, në vend se me programim, rruga më e mirë si mund të ndihmoni +është duke mbledhur fonde për të tjerë t’i shkruajnë ato.</p> + + +<h3>Edhe termi “shitje software-i” mund të jetë ngatërrues</h3> + +<p> +Thënë saktë, “shitje” do të thotë dhënie të mirash kundrejt parash. Shitja +e një kopjeje të një programi të lirë është e ligjshme dhe ne e nxisim.</p> + +<p> +Por, kur njerëzit mendojnë për “<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#SellSoftware">shitje software-i</a>”, +zakonisht përfytyrojnë zhvillimin e kësaj në mënyrën që e zhvillojnë shumica +e shoqërive: krijim software-i pronësor, në vend se të lirë.</p> + +<p> +Ndaj, veç në i përcaktofshi me kujdes dallimet, ashtu siç bën ky artikull, +sugjerojmë se është më mirë të shmanget përdorimi i termit “shitje +software-i” dhe të zgjidhet më mirë një shprehje tjetër. Për shembull, mund +të thoshit “shpërndarje software-i të lirë kundrejt një çmimi” - kjo është +pa dykuptimësi.</p> + + +<h3>Çmime të larta ose të ulëta dhe GNU GPL-ja</h3> + +<p> +Hiq rastin e një situate të veçantë, <a href="/licenses/gpl.html">GNU +General Public License</a> (GNU GPL) nuk ka kërkesa mbi sa duhet të +paguheni për shpërndarjen e një kopjeje të një software-i të lirë. Mund të +kërkoni zero, një qindarkë, një euro ose një miliard euro. E keni ju në +dorë dhe tregu, ndaj mos na u ankoni nëse askush s’dëshiron të paguajë një +miliard euro për një kopje.</p> + +<p> +Përjashtimi që thamë është në rastin kur dyorë shpërndahen pa kodin e plotë +burim përkatës. Ata që bëjnë këtë, janë të detyruar nga GNU GPL-ja të japin +kodin burim, kur u kërkohet. Pa një kufi mbi çmimin për kodin burim, ata do +të ishin në gjendje të caktonin një çmim shumë të madh për t’u paguar nga +cilido - miliarda euro - dhe kështu të pretendonin se e hedhin në qarkullim +kodin burim, teksa në të vërtetë e fshehin. Ndaj, <a +href="/licenses/gpl.html#section6">në këtë rast na duhet ta kufizojmë +çmimin</a> për kodin durim, që të mund të garantohet liria e përdoruesve. +Në situata të rëndomta, ama, nuk ka përligjje për kufizimin e çmimeve të +shpërndarjeve, ndaj nuk i kufizojmë.</p> + +<p> +Disa shoqëri, veprimtaria e të cilave kapërcen cakun e deklaruar te GNU +GPL-ja luten për leje, duke thënë se “nuk do të aplikojnë çmim për software +GNU” ose të ngjashëm. Kjo s’do t’u bëjë punë me ne. Software-i i lirë +është për lirinë dhe zbatimi i GPL-së është mbrojtje e lirisë. Kur mbrojmë +lirinë e përdoruesve, nuk shpërqendrohemi nga probleme anësore, të tilla si +sa para kërkohen për një shpërndarje. Problemi është liria, problemi i +plotë dhe i vetmi problem.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1996-1998, 2001, 2007, 2015, 2021 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/12/01 23:30:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/surveillance-vs-democracy.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/surveillance-vs-democracy.html index e412d65..513d336 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/surveillance-vs-democracy.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/surveillance-vs-democracy.html @@ -1,17 +1,24 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/surveillance-vs-democracy.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.90 --> +<!-- Parent-Version: 1.97 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays cultural evils" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Sa Mbikëqyrje Mund të Përballojë Demokracia? - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <style type="text/css" media="print,screen"><!-- #intro { margin: 2em auto 1.5em; } +.toc { width: auto; } .pict.wide { width: 23em; } .pict p { margin-bottom: 0; } +#conclusion { visibility: hidden; margin-top: 0; } @media (min-width: 55em) { #intro { max-width: 55em; } + .toc { max-width: 51em; } + .toc li { display: inline-block; width: 90%; } } --> @@ -20,28 +27,20 @@ Foundation</title> <!-- GNUN: localize URL /graphics/dog.small.jpg --> <!--#include virtual="/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article"> <h2 class="center">Sa Mbikëqyrje Mund të Përballojë Demokracia?</h2> -<address class="byline center">nga <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> - -<!-- rms: I deleted the link because of Wired's announced - anti-ad-block system --> -<blockquote class="center"><p><em>Një version i këtij artikulli u botua së pari në <cite>Wired</cite> në -tetor 2013.<br /> -Shihni edhe mundësinë e leximit të “<a -href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/apr/03/facebook-abusing-data-law-privacy-big-tech-surveillance">Një -propozim radikal për t’i mbajtur të parrezik të dhënat tuaja -personale</a>,” botuar në <cite>The Guardian</cite> në -prill 2018.</em></p></blockquote> - -<div class="article"> +<address class="byline center">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> <div id="intro"> <div class="pict wide"> <a href="/graphics/dog.html"> <img src="/graphics/dog.small.jpg" alt="Karikaturë e një qeni që hap sytë i çuditur para tre reklamave që u shfaqën në ekranin e kompjuterit të tij…" /></a> -<p>“Nga e morën vesh që jam qen?”</p> +<p>“Nga e morën vesh që jam qen?”</p> </div> <p>Falë atyre që na zbuloi Edward Snowden, e dimë se niveli i sotëm i @@ -77,23 +76,45 @@ dixhitale, dhe kjo përfshin parandalimin e survejimit. Nuk mund t’i zëmë besë software-it jo të lirë; NSA-ja <a href="https://web.archive.org/web/20130622044225/http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/how-can-any-company-ever-trust-microsoft-again/index.htm">përdor</a> dhe madje <a -href="http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security">krijon</a> +href="https://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security">krijon</a> në software jo të lirë dobësi sigurie që të mësyjë kompjuterët dhe rrugëzuesit tanë. Software-i i Lirë na jep kontroll mbi kompjuterët tanë, -por <a href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/">kaq nuk na e +por <a href="https://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/">kaq nuk na e mbron privatësinë, pasi fusim këmbët në Internet</a>.</p> <p><a -href="http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-patriot-act-author-bill">Në -ShBA po hartohet legjislacion dypartiak për të “reduktuar fuqinë e -mbikëqyrjes së brendshme”</a>, por duke u mbështetur në kufizimin e +href="https://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-patriot-act-author-bill">Në +ShBA po hartohet legjislacion dypartiak për të “reduktuar fuqinë e +mbikëqyrjes së brendshme”</a>, por duke u mbështetur në kufizimin e përdorimit nga ana e qeverisë të dosjeve tona virtuale. Kjo nuk do të -mjaftojë për të mbrojtur nxjerrësit e sekreteve, nëse “kapja e -nxjerrësit të sekreteve” është përligjje për të patur akses të -mjaftueshëm për identifikimin e tyre. Na duhet të shkojmë më tej.</p> +mjaftojë për të mbrojtur nxjerrësit e sekreteve, nëse “kapja e nxjerrësit të +sekreteve” është përligjje për të pasur akses të mjaftueshëm për +identifikimin e tyre. Na duhet të shkojmë më tej.</p> </div> -<h3 class="subheader" style="clear: both">Kufiri i Sipërm i Mbikëqyrjes në një Demokraci</h3> +<div class="toc" style="clear: both"> +<hr class="no-display" /> +<h3 class="no-display">Tryeza e lëndës</h3> +<ul class="columns"> + <li><a href="#upperlimit">Kufiri i Sipërm i Mbikëqyrjes në një Demokraci</a></li> + <li><a href="#willbemisused">Informacioni, Po u Mblodh, Do të Keqpërdoret</a></li> + <li><a href="#technical">Mbrojtja e Fuqishme Për Privatësinë Duhet Të Jetë +Teknike</a></li> + <li><a href="#commonsense">Së Pari, Mos u Bëni të Marrë</a></li> + <li><a href="#privacybydesign">Çdo Sistem Duhet Ta Hartojmë Me Privatësinë Në +Mendje</a></li> + <li><a href="#dispersal">Kurë për Grumbullimin e të Dhënave: Të Lihen të +Hapërdara</a></li> + <li><a href="#digitalcash">Kurë për Mbikëqyrje e Tregtisë Internet</a></li> + <li><a href="#travel">Kurë për Mbikëqyrjen e Udhëtimeve</a></li> + <li><a href="#communications">Kurë për Dosjet e Komunikimeve</a></li> + <li><a href="#necessary">Ca Mbikëqyrje Ama Është e Nevojshme</a></li> + <li><a href="#conclusion">Përfundim</a></li> +</ul> +<hr class="no-display" /> +</div> + +<h3 id="upperlimit">Kufiri i Sipërm i Mbikëqyrjes në një Demokraci</h3> <div class="columns"> <p>Nëse nxjerrësit e sekreteve nuk guxojnë të bëjnë të njohura krime dhe @@ -104,46 +125,45 @@ mbikëqyrjeje—shumë, për ta përballuar demokracia.</p> <p>Një zyrtar i paemër i qeverisë së ShBA-ve u tha në mënyrë ogurzezë gazetarëve më 2011 se <a -href="http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river">ShBA-të +href="https://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river">ShBA-të nuk do të thërrasin reporterë në gjyqe, ngaqë “E dimë se me kë keni folur.”</a> Për ta ditur këtë, ndonjëherë <a -href="http://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-press">është +href="https://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-press">është kërkuar të sillen në gjyq regjistrimet e telefonatave të gazetarëve</a> por Snowden-i na ka treguar se në fakt këtë e pësojnë krejt thirrjet telefonike të gjithkujt në ShBA, gjithmonë, <a href="https://www.theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-data-court-order">nga Verizon-i</a> dhe <a -href="http://www.marketwatch.com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07">nga +href="https://www.marketwatch.com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07">nga kompani të tjera po ashtu</a>.</p> <p>Veprimtarive opozitare dhe disidente u nevojitet të mbajnë të fshehta, përballë shtetesh që janë gati të luajnë rrengje të ndyta me to. ACLU e ka dëshmuar <a -href="http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf">praktikën +href="https://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf">praktikën sistematike të infiltrimit të grupeve paqësore disidente</a> nga ana e qeverive të ShBA-ve, me pretekstin se mes tyre mund të ketë terroristë. Pika ku mbikëqyrja bëhet e tepruar është pika kur shteti mund të gjejë se kush ka folur me një gazetar të njohur ose me një disident të njohur.</p> </div> -<h3 class="subheader">Informacioni, Pasi Mblidhet, Do Të Keqpërdoret</h3> +<h3 id="willbemisused">Informacioni, Pasi Mblidhet, Do Të Keqpërdoret</h3> -<div class="columns"> -<p id="willbemisused">Kur njerëzit e pranojnë se niveli i mbikëqyrjes së përgjithshme është shumë +<div class="columns"> +<p>Kur njerëzit e pranojnë se niveli i mbikëqyrjes së përgjithshme është shumë i lartë, përgjigja e parë është të propozohen kufij për hyrjen në të dhënat e grumbulluara. Kjo duket gjë e mirë, por nuk do ta zgjidhë problemin, as edhe sado pak, madje edhe nëse supozohet se qeveria u bindet rregullave. (NSA-ja i dredhoi gjykatës FISA, e cila u shpreh se <a -href="http://www.wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/">nuk qe në +href="https://www.wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/">nuk qe në gjendje të bënte me efektshmëri fajtore NSA-në</a>.) Përligjja për hyrje në të dhënat do të jenë dyshimet për një krim, prandaj sapo një nxjerrës -sekreti të akuzohet për “spiunazh,” gjetja e -“spiunit” do të shërbejë si justifikim për hyrje në materialin e -grumbulluar.</p> +sekreti të akuzohet për “spiunazh”, gjetja e “spiunit” do të shërbejë si +justifikim për hyrje në materialin e grumbulluar.</p> <p>Në praktikë, as që mund të presim që agjencitë shtetërore të sajojnë justifikime për të kënaqur rregullat mbi përdorim survejimi të -dhënash—ngaqë agjenictë në ShBA <a +dhënash—ngaqë agjencitë në ShBA <a href="https://theintercept.com/2018/01/09/dark-side-fbi-dea-illegal-searches-secret-evidence/">gënjejnë tashmë për të mbuluar shkeljen e rregullave</a>. Këto rregulla nuk janë menduar me gjithë mend për t’iu nënshtuar atyre; në vend të kësaj, janë një @@ -151,22 +171,22 @@ përrallë që mund ta besojmë, në daçim.</p> <p>Për më tepër, ekipi i shtetit për mbikëqyrjen do t’i keqpërdorë të dhënat, për arsye personale. Disa agjentë të NSA-së <a -href="http://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems">i +href="https://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems">i përdorën sistemet e mbikëqyrjes në ShBA për të ndjekur të dashurat e tyre</a>—të dikurshme, të tanishme, ose të ëndërruara—sipas një -praktike të quajtur “LOVEINT.” NSA-ja thotë se raste të tilla i -ka zbuluar dhe ndëshkuar ca herë; nuk e dimë se sa herë të tjera nuk janë -zbuluar. Por ngjarje të tilla nuk duhet të na befasojnë, ngaqë policia prej -kohësh e ka përdorur <a +praktike të quajtur “LOVEINT”. NSA-ja thotë se raste të tilla i ka zbuluar +dhe ndëshkuar ca herë; nuk e dimë se sa herë të tjera nuk janë zbuluar. Por +ngjarje të tilla s’duhet të na befasojnë, ngaqë policia prej kohësh e ka +përdorur <a href="https://web.archive.org/web/20160401102120/http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm#.V_mKlYbb69I">mundësinë e vet për hyrje në regjistrat e lejeve të drejtimit të automjeteve për të -gjurmuar dikë tërheqës apo tërheqëse</a>, praktikë e njohur si -“running a plate for a date”. Me <a +gjurmuar dikë tërheqës apo tërheqëse</a>, praktikë e njohur si “running a +plate for a date”. Me <a href="https://theyarewatching.org/issues/risks-increase-once-data-shared">sistemet e reja dixhitale</a>, kjo praktikë është zgjeruar. Më 2016-n, një prokuror u akuzua se kish falsifikuar nënshkrime gjykatësish për të siguruar një autorizim për <a -href="http://gizmodo.com/government-officials-cant-stop-spying-on-their-crushes-1789490933"> +href="https://gizmodo.com/government-officials-cant-stop-spying-on-their-crushes-1789490933"> përgjimin e telefonit të dikujt që qe bërë objekt fiksimi romantik</a>. AP-ja ka dijeni për <a href="https://apnews.com/699236946e3140659fff8a2362e16f43">mjaft raste të @@ -181,20 +201,33 @@ href="http://falkvinge.net/2012/03/17/collected-personal-data-will-always-be-use <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_American_internment">ShBA-ve</a>, dhe tani së fundi <a -href="http://www.cbc.ca/news/world/terrifying-how-a-single-line-of-computer-code-put-thousands-of-innocent-turks-in-jail-1.4495021">Turqisë</a>. +href="https://www.cbc.ca/news/world/terrifying-how-a-single-line-of-computer-code-put-thousands-of-innocent-turks-in-jail-1.4495021">Turqisë</a>. (Konfuzioni i Turqisë rreth faktit se cilët e kanë përdorur vërtet programin Bylock vetëm se e mahis padrejtësinë themelore të bërë me dashje, atë të ndëshkimit arbitrar të njerëzve pse e kanë përdorur.) </p> -<p>Të dhënat personale të grumbulluara nga shteti janë pre edhe shtënies në -dorë nga ata që arrijnë të kapërcejnë sigurinë e shërbyesve, madje edhe nga -<a -href="https://www.techdirt.com/articles/20150612/16334231330/second-opm-hack-revealed-even-worse-than-first.shtml">sulmues +<p>Mund t’ju duket se qeveria juaj s’do t’i përdorë të dhënat tuaja personale +për represion, por s’mund t’i zini besë asaj dukjeje, ngaqë qeveritë +ndryshojnë. Më 2021, mjaft shtete, në pamje të jashtme demokratike, <a +href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/aug/21/beware-state-surveillance-of-your-lives-governments-can-change-afghanistan">sundohen +nga persona me prirje autoritarizmi</a>, dhe talibanët shtinë në dorë +sistemet e identifikimit biometrik që qenë ujdisur me nxitjen e ShBA-ve. +Britania e Madhe po merret me krijimin e një ligji për <a +href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/aug/09/police-bill-not-law-order-state-control-erosion-freedom">shtypje +protestash jo të dhunshme që mund të përshkruhen se shkaktojnë “çrregullime +serioze”.</a> ShBA-të mund të bëhen represive në mënyrë permanente më +2025-n, për aq sa dimë. +</p> + +<p>Të dhënat personale të grumbulluara nga shteti ka gjithashtu gjasa të +shtihen në dorë nga ata që arrijnë të kapërcejnë sigurinë e shërbyesve, +madje edhe nga <a +href="https://www.techdirt.com/2015/06/12/second-opm-hack-revealed-even-worse-than-first/">sulmues që punojnë për llogari shtetesh armiqësore</a>.</p> <p>Qeveritë mund ta përdorin lehtësisht mundësinë për mbikëqyrje masive për <a -href="http://www.nytimes.com/2015/06/22/world/europe/macedonia-government-is-blamed-for-wiretapping-scandal.html">përmbysje +href="https://www.nytimes.com/2015/06/22/world/europe/macedonia-government-is-blamed-for-wiretapping-scandal.html">përmbysje të drejtpërdrejtë të demokracisë</a>.</p> <p>Mbikëqyrja tërësore, e përdorshme nga shteti, i lejon atij të kryejë @@ -203,7 +236,7 @@ demokracia të jenë të parrezikuara, na duhet të kufizojmë grumbullimin e t dhënave në të cilat shteti futet lehtësisht.</p> </div> -<h3 class="subheader">Mbrojtja e Fuqishme Për Privatësinë Duhet Të Jetë Teknike</h3> +<h3 id="technical">Mbrojtja e Fuqishme Për Privatësinë Duhet Të Jetë Teknike</h3> <div class="columns"> <p>Electronic Frontier Foundation dhe të tjera ente propozojnë një grup @@ -217,7 +250,7 @@ tërësisht dhe zbatohen përgjithmonë pa përjashtime.</p> <p>Por, mbrojtje të tilla ligjore janë pre e synimeve të palëve të ndryshme: siç e tregon historia e kohëve të fundit, ato mund anulohen (si tek FISA Amendments Act), pezullohen, ose <a -href="http://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html">shpërfillen</a>.</p> +href="https://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html">shpërfillen</a>.</p> <p>Ndërkaq, demagogët do të përmendin justifikimet e zakonshme si bazë për mbikëqyrje tërësore; çfarëdo sulmi terrorist, madje edhe një i tillë gjatë @@ -236,7 +269,7 @@ Sa për pezullimin ose shpërfilljen përkohësisht të këtij ligji, ideja zor do të kish kuptim.</p> </div> -<h3 class="subheader">Së Pari, Mos u Bëni të Marrë</h3> +<h3 id="commonsense">Së Pari, Mos u Bëni të Marrë</h3> <div class="columns"> <p>Që të keni privatësi, nuk duhet ta hidhni tej: i pari që duhet të mbrojë @@ -246,10 +279,10 @@ ata përdorin për të gjurmuar vizitorët. Përdorni GNU Privacy Guard-in për të fshehtëzuar lëndën e email-it tuaj. Blerjet paguajini me para në dorë.</p> <p>Mbajini vetë të dhënat tuaja; mos i depozitoni të dhënat tuaja në shërbyesin -“e leverdishëm” të një kompanie. Megjithatë, një kopjeruajtje -të të dhënave tuaja është e parrezikshme t’ia besoni një shërbimi komercial, -me kusht që të dhënat t’i keni fshehtëzuar, përfshi këtu emra kartelash, me -software të lirë, në kompjuterin tuaj, përpara se t’i ngarkoni.</p> +“e leverdishëm” të një kompanie. Megjithatë, një kopjeruajtje të të dhënave +tuaja është e parrezikshme t’ia besoni një shërbimi komercial, me kusht që +të dhënat t’i keni fshehtëzuar, përfshi këtu emra kartelash, me +<em>software</em> të lirë, në kompjuterin tuaj, përpara se t’i ngarkoni.</p> <p>Për hir të privatësisë, duhet të shmangni software jo të lirë; nëse ua jepni kontrollin e operacioneve të kompjuterit tuaj kompanive, <a @@ -261,7 +294,7 @@ punimin tuaj në kompjuter, kjo kërkon detyrimisht t’i dorëzoni në shërbye e kompanisë krejt të dhënat përkatëse.</p> <p>Mbroni privatësinë e miqve dhe të njohurve tuaj. <a -href="http://bits.blogs.nytimes.com/2014/05/21/in-cybersecurity-sometimes-the-weakest-link-is-a-family-member/">Mos +href="https://bits.blogs.nytimes.com/2014/05/21/in-cybersecurity-sometimes-the-weakest-link-is-a-family-member/">Mos i lëshoni në erë të dhënat e tyre personale</a> përjashto ato se si të kontaktohen ata, dhe mos i jepni kurrë asnjë sajti listën e kontakteve tuaj email ose telefonike. Mos i tregoni një kompanie, të tillë si Facebook-u, @@ -281,7 +314,7 @@ të reshtin mbikëqyrjen e njerëzve për krejt rastet e tjera, hiq ato për dyshime të përligjura.</p> </div> -<h3 class="subheader">Çdo Sistem Duhet Ta Hartojmë Me Privatësinë Në Mendje</h3> +<h3 id="privacybydesign">Çdo Sistem Duhet Ta Hartojmë Me Privatësinë Në Mendje</h3> <div class="columns"> <p>Nëse nuk duam një shoqëri mbikëqyrjeje tërësore, duhet ta konsiderojmë @@ -289,26 +322,25 @@ mbikëqyrjen një lloj ndotjeje sociale, dhe ta kufizojmë ndikimin e mbikëqyrjes prej çdo sistemi të ri dixhital po njësoj siç kufizojmë ndikimin mjedisor të një konstruksioni fizik.</p> -<p>Për shembull: Matësit e “mençur” të energjisë elektrike i -mburrin se i dërgojnë çast pas çasti kompanisë së energjisë të dhëna mbi -përdorimin e energjisë nga secili konsumator, përfshi krahasim me -përdoruesit në përgjithësi. Kjo është sendërtuar duke u bazuar mbi -mbikëqyrje të përgjithshme, por nuk kërkon ndonjë mbikëqyrje. Për kompaninë -e energjisë do të ishte e lehtë të llogariste mesataren e përdorimit në një -lagje duke pjesëtuar sasinë e përgjithshme të konsumuar me numrin e -pajtimtarëve, dhe këtë t’ua dërgojë matësve. Matësi i çdo konsumatori mund -të krahasonte kështu regjistrimin e tij, përgjatë cilësdo periudhe kohore, -me mesataren e përdorimit për atë periudhë. I njëjti përfitim, ama pa -mbikëqyrje!</p> +<p>Për shembull: Matësit e “mençur” të energjisë elektrike i mburrin se i +dërgojnë çast pas çasti kompanisë së energjisë të dhëna mbi përdorimin e +energjisë nga secili konsumator, përfshi krahasim me përdoruesit në +përgjithësi. Kjo është sendërtuar duke u bazuar mbi mbikëqyrje të +përgjithshme, por nuk kërkon ndonjë mbikëqyrje. Për kompaninë e energjisë +do të ishte e lehtë të llogariste mesataren e përdorimit në një lagje duke +pjesëtuar sasinë e përgjithshme të konsumuar me numrin e pajtimtarëve, dhe +këtë t’ua dërgojë matësve. Matësi i çdo konsumatori mund të krahasonte +kështu regjistrimin e tij, përgjatë cilësdo periudhe kohore, me mesataren e +përdorimit për atë periudhë. I njëjti përfitim, ama pa mbikëqyrje!</p> <p>Na duhet të hartojmë të tillë privatësi në krejt sistemet tona dixhitale. [<a href="#ambientprivacy">1</a>].</p> </div> -<h3 class="subheader">Kurë për Grumbullimin e të Dhënave: Të Lihen të Hapërdara</h3> +<h3 id="dispersal">Kurë për Grumbullimin e të Dhënave: Të Lihen të Hapërdara</h3> <div class="columns"> -<p id="dispersal">Një rrugë për ta bërë mbikëqyrjen të parrezikshme për privatësinë është të +<p>Një rrugë për ta bërë mbikëqyrjen të parrezikshme për privatësinë është të mbahen të dhënat të shpërndara dhe në mënyrë të tillë që hyrja në to të jetë e paleverdishme. Kamerat e dikurshme të sigurisë nuk qenë kërcënim për privatësinë (<a href="#privatespace">*</a>). Regjistrimet depozitoheshin @@ -341,12 +373,23 @@ nga të pranishëm në këto vende publike. Gjithkush duhet të jetë i lirë t postojë, me raste, foto dhe regjistrime video, por grumbullimi sistematik në Internet i të dhënave të tilla duhet të kufizohet.</p> +<div class="infobox" style="margin-top: 1.5em"> <p id="privatespace">(*) Po marr si të mirëqenë që kamera e sigurisë sheh brenda një dyqani, ose mbi një rrugë. Cilado kamera e drejtuar mbi hapësirën private të dikujt, nga dikush tjetër, cenon privatësinë, por ky është problem tjetër.</p> </div> +</div> -<h3 id="digitalcash" class="subheader">Kurë për Mbikëqyrje Internet Nga Tregtia</h3> +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p>Shihni edhe mundësinë e leximit të “<a +href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/apr/03/facebook-abusing-data-law-privacy-big-tech-surveillance">Një +propozim radikal për t’i mbajtur të parrezik të dhënat tuaja personale</a>”, +botuar në <cite>The Guardian</cite> në prill 2018.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> + +<h3 id="digitalcash">Kurë për Mbikëqyrje Internet Nga Tregtia</h3> <div class="columns"> <p>Shumica e të dhënave vjen nga veprimtaritë dixhitale të vetë njerëzve. @@ -356,11 +399,11 @@ së bërë drejtpërdrejt nga shteti apo të deleguar një biznesi, ngaqë shtet mund t’i ketë të dhënat që mbledhin kompanitë.</p> <p>Përmes PRISM-it, NSA-ja ka <a -href="https://www.commondreams.org/headline/2013/08/23-2">hyrë në bazat e të -dhënave të mjaft korporatave të mëdha të Internetit</a>. AT&T-ja ka -ruajtur krejt regjistrimet e veta të thirrjeve telefonike që prej 1987-s dhe -<a -href="http://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0">ia +href="https://www.commondreams.org/news/2013/08/23/latest-docs-show-financial-ties-between-nsa-and-internet-companies">hyrë +në bazat e të dhënave të mjaft korporatave të mëdha të Internetit</a>. +AT&T-ja ka ruajtur krejt regjistrimet e veta të thirrjeve telefonike që +prej 1987-s dhe <a +href="https://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0">ia jep ato DEA-s</a> për kërkime, kur i është kërkuar. Në këndvështrim të ngushtë, qeveria e ShBA-ve nuk i zotëron këto të dhëna, por në terma praktikë i zotëron po njësoj. Disa kompani i mburrin se <a @@ -384,26 +427,25 @@ dhe prirjeve të përdoruesve. Kjo e shndërron një bezdi të thjeshtë—reklamën, që mund të mësohemi ta shpërfillim—në një sistem mbikëqyrjeje që na dëmton, pavarësisht se e dimë apo nuk e dimë. Blerjet nëpërmjet Internetit gjithashtu përdoren për të ndjekur përdoruesit -e tyre. Dhe ne të gjithë e dimë që “rregullat e privatësisë” -janë më tepër justifikime për të shkelur privatësinë, se sa angazhime për ta -mbrojtur atë.</p> +e tyre. Dhe ne të gjithë e dimë se “rregullat e privatësisë” janë më tepër +justifikime për të shkelur privatësinë, se sa angazhime për ta mbrojtur atë.</p> <p>Mund t’i ndreqnim të dy problemet duke bërë tonin një sistem pagesash anonime—anonim për atë që paguan, kuptohet. (Nuk duam që ai që paguhet, t’u bëjë bisht taksave.) <a href="http://www.wired.com/opinion/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/">Bitcoin-i -nuk është anonim</a>, pavarësisht se ka përpjekje për të zhvilluar mënyra që +s’është anonim</a>, pavarësisht se ka përpjekje për të zhvilluar mënyra që të paguani me Bitcoin në mënyrë anonime. Sido qoftë, teknologjia për <a -href="http://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html">paranë +href="https://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html">paranë dixhitale u zhvillua së pari në vitet ’80</a>; software-i GNU për ta bërë -këtë quhet <a href="http://taler.net/">GNU Taler</a>. Tani kemi nevojë +këtë quhet <a href="https://taler.net/">GNU Taler</a>. Tani kemi nevojë vetëm për marrëveshje të përshtatshme mes bizneseve, dhe që shteti të mos i pengojë ato.</p> <p>Një tjetër metodë për pagesa anonime do të mund të përdorte <a -href="https://stallman.org/articles/anonymous-payments-thru-phones.html">karta -telefonike të parapaguara</a>. Është më pak e volitshme, por shumë e lehtë -të sendërtohet.</p> +href="/philosophy/phone-anonymous-payment.html">karta telefonike të +parapaguara</a>. Është më pak e volitshme, por shumë e lehtë të +sendërtohet.</p> <p>Një kërcënim i mëtejshëm nga grumbullimi i të dhënave personale prej sajteve është se cenuesit e sigurisë mund të hyjnë në to, t’i marrin dhe t’i @@ -412,7 +454,7 @@ sistem pagesash anonime do t’i jepte fund këtij rreziku: një e çarë siguri te sajti nuk do t’ju bënte dëm, nëse sajti nuk di asnjë gjë rreth jush.</p> </div> -<h3 class="subheader">Kurë për Mbikëqyrjen e Udhëtimeve</h3> +<h3 id="travel">Kurë për Mbikëqyrjen e Udhëtimeve</h3> <div class="columns"> <p>Duhet ta shndërrojmë mbledhjen e pagesave dixhitale të lidhura me udhëtimet @@ -429,7 +471,7 @@ për pak ditë, dhe të dhënat e plota të mos jepen nëpërmjet Internetit; hy në të dhënat do të duhej kufizuar në kërkime për numra sipas një liste me targa për të cilat ka urdhër gjykate.</p> -<p>Lista “no-fly” e ShBA-ve duhet shfuqizuar, sepse përbën <a +<p>Lista “no-fly” e ShBA-ve duhet shfuqizuar, sepse përbën <a href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-justice/victory-federal-court-recognizes">ndëshkim pa gjyq</a>.</p> @@ -461,30 +503,30 @@ gjendet apo ku dëshiron të shkojë përdoruesi.</p> <p>Sistemet për dhënien e biçikletave me qira, etj., mund të hartohen në mënyrë të tillë që identiteti i qiramarrësit të njihet vetëm brenda stacionit nga u mor objekti me qira. Qiradhënësi do të njoftonte krejt stacionet se objekti -është “dhënë,”, që kështu, kur përdoruesi e jep mbrapsht në -cilindo stacion (përgjithësisht, një i ndryshëm nga fillestari), ai stacion -do ta dijë se ku dhe kur qe marrë me qira objekti. Do të njoftojë stacionin -tjetër se objekti nuk është më “i dhënë.” Do të llogarisë -gjithashtu faturën e përdoruesit, dhe do t’ia dërgojë (pasi të presë një -numër të rastësishëm minutash) qendrës së një vargu stacionesh, në mënyrë që -qendra të mos gjejë dot se nga cili stacion erdhi fatura. Pasi të jetë -kryer kjo, stacioni ku u dorëzua objekti pas përdorimit do të harronte -gjithçka rreth transaksionit. Nëse një objekt mbetet “i dhënë” -për një kohë të gjatë, stacioni nga u mor me qira mund të njoftojë qendrën; -në këtë rast, mund ta dërgojë identitetin e qiramarrësit menjëherë.</p> +është “dhënë”, që kështu, kur përdoruesi e jep mbrapsht në cilindo stacion +(përgjithësisht, një i ndryshëm nga fillestari), ai stacion do ta dijë se ku +dhe kur qe marrë me qira objekti. Do të njoftojë stacionin tjetër se +objekti nuk është më “i dhënë”. Do të llogarisë gjithashtu faturën e +përdoruesit, dhe do t’ia dërgojë (pasi të presë një numër të rastësishëm +minutash) qendrës së një vargu stacionesh, në mënyrë që qendra të mos gjejë +dot se nga cili stacion erdhi fatura. Pasi të jetë kryer kjo, stacioni ku u +dorëzua objekti pas përdorimit do të harronte gjithçka rreth transaksionit. +Nëse një objekt mbetet “i dhënë” për një kohë të gjatë, stacioni nga u mor +me qira mund të njoftojë qendrën; në këtë rast, mund ta dërgojë identitetin +e qiramarrësit menjëherë.</p> </div> -<h3 class="subheader">Kurë për Dosjet e Komunikimeve</h3> +<h3 id="communications">Kurë për Dosjet e Komunikimeve</h3> <div class="columns"> <p>Mundësuesit e shërbimeve Internet dhe kompanitë telefonike ruajnë të dhëna të zgjeruara mbi kontaktet e përdoruesve të tyre (shfletim, thirrje telefonike, etj). Me telefonat celularë, ata <a -href="http://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz">regjistrojnë +href="https://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz">regjistrojnë gjithashtu vendndodhje fizike të përdoruesve</a>. Këto dosje i ruajnë për një kohë të gjatë: mbi 30 vjet, në rastin e AT&T-së. Së shpejti madje do të <a -href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/">regjistrojnë +href="https://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/">regjistrojnë veprimtarinë e trupit të përdoruesit</a>. Duket se <a href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty/it-sure-sounds-nsa-tracking-your-location">NSA-ja i grumbullon të dhënat mbi vendndodhjet e celularëve</a> në stil tregu @@ -499,7 +541,7 @@ për të përgjuar një palë të caktuar.</p> <p>Kjo zgjidhje nuk është plotësisht e kënaqshme, ngaqë nuk do ta ndalë grumbullimin material nga qeveria të krejt të dhënave sapo të krijohen—që është ajo çka <a -href="http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order">bëjnë +href="https://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order">bëjnë ShBA-të me disa ose me të tëra kompanitë telefonike</a>. Do të na duhet të bazohemi në ndalimin me ligj. Sidoqoftë, kaq do të ishte më mirë se sa gjendja e tanishme, ku ligji përkatës (ligji PAT RIOT Act) nuk e ndalon @@ -520,7 +562,7 @@ shërbimit tuaj email, por do të ishte e vështirë të përcaktohej se email-i ma keni dërguar mua.</p> </div> -<h3 class="subheader">Ca Mbikëqyrje Ama Është e Nevojshme</h3> +<h3 id="necessary">Ca Mbikëqyrje Ama Është e Nevojshme</h3> <div class="columns"> <p>Që shteti të gjejë keqbërësit, lypset të jetë në gjendje të hetojë krime @@ -534,13 +576,13 @@ dixhitalë grumbullimin e dosjeve masive përpara faktit të kryer.</p> <p>Individët me fuqi speciale të akorduar nga shteti, të tillë si policët, e humbasin të drejtën për privatësi dhe duhen mbikëqyrur. (Në fakt, policët -kanë term zhargon të tyrin për betim të rremë, “<a -href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&oldid=552608302">testilying</a>,” +kanë term zhargon të tyrin për betim të rremë, “<a +href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&oldid=552608302">testilying</a>”, ngaqë e bëjnë kaq shpesh, veçanërisht lidhur me protestuesit dhe <a href="https://web.archive.org/web/20131025014556/http://photographyisnotacrime.com/2013/10/23/jeff-gray-arrested-recording-cops-days-becoming-pinac-partner/"> fotografët</a>.) Një qytet në Kaliforni, që e bëri të detyrueshëm për policët përdorimin e kamerave video në trup gjithë kohën, zbuloi se <a -href="http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-police-edition">përdorimi +href="https://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-police-edition">përdorimi i forcës prej tyre ra me 60%</a>. ACLU është në favor të kësaj.</p> <p><a @@ -548,7 +590,7 @@ href="https://web.archive.org/web/20171019220057/http://action.citizen.org/p/dia nuk janë njerëz, ndaj as subjekt i të drejtave të njeriut</a>. Është e ligjshme të kërkohet që bizneset të publikojnë hollësi të proceseve që mund t’i shkaktojnë shoqërisë rreziqe kimike, biologjike, bërthamore, fiskale, -kompjuterike (p.sh., <a href="http://DefectiveByDesign.org">DRM</a>) ose +kompjuterike (p.sh., <a href="https://DefectiveByDesign.org">DRM</a>) ose politike (p.sh., lobimi), në çfarëdo niveli që është i nevojshëm për mirëqenien publike. Rreziku i këtyre operacioneve (sillni në mendje rrjedhjen e naftës nga BP-ja, shpërthimet nga shkrirja e reaktorit në @@ -558,7 +600,8 @@ terrorizmit.</p> <p>Sido që të jetë, gazetaria duhet të mbrohet nga mbikëqyrja edhe kur kryhet si pjesë e një biznesi.</p> </div> -<div class="column-limit"></div> + +<h3 id="conclusion">Përfundim</h3> <div class="reduced-width"> <p>Teknologjia dixhitale ka sjellë një rritje të tmerrshme të nivelit të @@ -581,7 +624,6 @@ saktësi; por kërcënimi ndaj demokracisë këtu s’është spekulim. Ekzisto lira kanë vuajtur dikur nga deficite të rënda të mbikëqyrjes, dhe se duhej të përgjoheshin më shumë se sa qenë përgjuar Bashkimi Sovjetik dhe Gjermania Lindore. Kjo lyp ndaljen e grumbullimit masiv të të dhënave rreth njerëzve.</p> -</div> <div class="column-limit"></div> <h3 class="footnote">Shënim Fundi</h3> @@ -590,6 +632,16 @@ Lindore. Kjo lyp ndaljen e grumbullimit masiv të të dhënave rreth njerëzve. href="https://idlewords.com/2019/06/the_new_wilderness.htm">privatësi mjedisi</a>.</li> </ol> + +<div class="infobox extra" role="complementary"> +<hr /> + +<!-- rms: I deleted the link because of Wired's announced + anti-ad-block system --> +<p>Një version i këtij artikulli u botua së pari në <cite>Wired</cite> në +tetor 2013.</p> +</div> +</div> </div> <div class="translators-notes"> @@ -600,7 +652,7 @@ mjedisi</a>.</li> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -621,7 +673,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -630,7 +682,7 @@ mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me këtë dërgojini te <a href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për -të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +të dhëna mbi bashkërendimin dhe kontribut në përkthimin e faqeve tona web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për përkthimet</a>.</p> </div> @@ -651,7 +703,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 Richard Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2013-2019, 2021, 2022 Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -666,7 +718,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2021/01/01 15:59:25 $ +$Date: 2022/07/12 23:30:02 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/thegnuproject.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/thegnuproject.html index f8350e7..6819633 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/thegnuproject.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/thegnuproject.html @@ -1,33 +1,28 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/thegnuproject.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Rreth Projektit GNU - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +a[href*='#ft'] { font-size: .94em; } +--> +</style> <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, Projekti GNU, FSF, Free Software, Free Software Foundation, Historik" /> <!--#include virtual="/gnu/po/thegnuproject.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Projekti GNU</h2> -<p> -nga <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> - -<blockquote> -<p> -Botuar fillimisht në librin <em>Burime të Hapura</em>. Richard Stallman-i -nuk ka qenë kurrë <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> -përkrahës i “burimit të hapur”</a>, por kontribuoi me këtë -artikull që kështu idetë e lëvizjes për <em>software</em> të lirë të mos -ishin fare të paprekura në atë libër. -</p> -<p> -Pse është më e rëndësishme se kurrë të <a -href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">këmbëngulet që -software-i që përdorim të jetë i lirë</a>. -</p> -</blockquote> +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> <h3>Bashkësia e parë e ndarjes së software-it me të tjerët</h3> <p> @@ -47,20 +42,23 @@ Processor">PDP</abbr>-10, një nga kompjuterat e mëdhenj të epokës. Si anëtar i bashkësisë, <em>hacker</em> sistemi në ekipin e laboratorit IA, puna ime kish të bënte me përmirësimin e sistemit.</p> <p> -Nuk e quanim software-in tonë “software i lirë”, sepse termi -ende nuk ekzistonte; por kështu qe. Kurdo që njerëz nga një universitet apo -shoqëri tjetër donin ta kalonin për sistemin e tyre dhe të përdornin një -program, i linim me gëzim ta bënin. Nëse shihnit dikë që përdorte një -program të panjohur dhe interesant, gjithmonë mund të kërkonit të shihnit -kodin burim, që të mund ta lexonit, ndryshonit, ose kanibalizonit copa prej -tij për të bërë një program të ri.</p> -<p> -(1) Përdorimi i “hacker” për të nënkuptuar kështu një -“shkelës të sigurisë” është ngatërresë nga ana e masmedias. Ne -hackers-ët nuk pranojmë ta njohim këtë nënkuptim, dhe vazhdojmë ta përdorim -fjalën për të nënkuptuar dikë të cilit i pëlqen të programojë dhe kënaqet që -i di yçklat, ose një ndërthurje të të dyjave. Shihni artikullin tim, <a -href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">On Hacking</a>.</p> +Nuk e quanim software-in tonë “software i lirë”, sepse termi ende nuk +ekzistonte; por kështu qe. Kurdo që njerëz nga një universitet apo shoqëri +tjetër donin ta kalonin për sistemin e tyre dhe të përdornin një program, i +linim me gëzim ta bënin. Nëse shihnit dikë që përdorte një program të +panjohur dhe interesant, gjithmonë mund të kërkonit të shihnit kodin burim, +që të mund ta lexonit, ndryshonit, ose kanibalizonit copa prej tij për të +bërë një program të ri.</p> + +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p> +Pse është më e rëndësishme se kurrë të <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">këmbëngulet që +software-i që përdorim të jetë i lirë</a>. +</p> +<hr class="no-display" /> +</div> <h3>Vithisja e bashkësisë</h3> <p> @@ -70,14 +68,14 @@ vitet ’60, nuk mund të zgjerohej në vazhdim drejt hapësirash më të mëdha adresimi që po bëheshin të mundshme në vitet ’80. Kjo do të thoshte që thuajse krejt programet që përbënin ITS-në qenë të vjetruar.</p> <p> -Bashkësia e hacker-ëve e laboratorit IA ish rrënuar tashmë, jo shumë kohë më -parë. Më 1981, shoqëria Symbolics, e sapolindur, pat punësuar thuajse krejt -hacker-ët e laboratorit IA, dhe bashkësia e shpopulluar nuk qe në gjendje të -mbante veten në këmbë. (Libri "Hackers", nga Steve Levy, përshkruan këto -ngjarje, si dhe jep një pamje të qartë të bashkësisë në lulëzimin e vet.) -Kur laboratori IA bleu një PDP-10 më 1982, administratorët e tij vendosën të -përdorin sistemin me ndarje kohe të vetë Digital-it, jo të lirë, në vend të -ITS-së.</p> +Bashkësia e hacker-ëve e laboratorit IA ishte rrënuar tashmë, jo shumë kohë +më parë. Më 1981, shoqëria Symbolics, e sapolindur, pat punësuar thuajse +krejt hacker-ët e laboratorit IA, dhe bashkësia e shpopulluar nuk qe në +gjendje të mbante veten në këmbë. (Libri "Hackers", nga Steve Levy, +përshkruan këto ngjarje, si dhe jep një pamje të qartë të bashkësisë në +lulëzimin e vet.) Kur laboratori IA bleu një PDP-10 më 1982, +administratorët e tij vendosën të përdorin sistemin me ndarje kohe të vetë +Digital-it, jo të lirë, në vend të ITS-së.</p> <p> Kompjuterat modernë të epokës, si VAX apo 68020, kishin sistemin e tyre operativ, por asnjë prej tyre nuk qe <em>software</em> i lirë: duhej të @@ -87,8 +85,8 @@ të ekzekutueshme.</p> Kjo do të thoshte që hapi i parë në përdorimin e një kompjuteri ishte të premtonit se nuk do të ndihmonit as fqinjin tuaj. Bashkësitë e bashkëpunimit u ndaluan. Rregulli i vendosur nga padronët e software-it -pronësor qe, “Nëse e ndani diçka me fqinjin tuaj, jeni pirat. Po -deshët ndonjë ndryshim, na lusni që t’i bëjmë.”</p> +pronësor qe, “Nëse e ndani diçka me fqinjin tuaj, jeni pirat. Po deshët +ndonjë ndryshim, na lusni që t’i bëjmë”.</p> <p> Ideja se sistemi shoqëror i software-it pronësor—sistem që thotë se software-in nuk ju lejohet ta ndani me të tjerët ose ta @@ -101,10 +99,10 @@ gjykuar sipas kushteve të këshilluara nga biznesi i software-it pronësor. Botuesit e software-it kanë punuar shumë dhe për një kohë të gjatë që t’i bindin njerëzit se ka vetëm një mënyrë se si mund të shihet çështja.</p> <p> -Kur botuesit e software-it flasin për “zbatimin me detyrim” të -“të drejtave” të tyre, ose për “ndalimin e <a -href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">piraterisë</a>”, çfarë -faktikisht <em>thonë</em> është e dorës së dytë. Mesazhi real i këtyre +Kur botuesit e software-it flasin për “zbatimin me detyrim” të “të drejtave” +të tyre, ose për “ndalimin e <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">piraterisë</a>”, çfarë +faktikisht <em>thonë</em>, është e dorës së dytë. Mesazhi real i këtyre deklaratave gjendet në aksiomat e padeklaruara që ata i marrin të mirëqena; publikut i kërkohet t’i pranojë ato pa kritika. Ndaj le t’i marrim në shqyrtim.</p> @@ -139,11 +137,10 @@ software-in me të tjerët, ngaqë të ndihmosh njerëz të tjerë është theme shoqërisë.</p> <p> Këtu nuk ka vend të mjaftueshëm për shtjellim të zgjeruar të arsyeve që -qëndrojnë prapa këtij përfundimi, ndaj po i tregoj përdoruesit faqet web <a -href="/philosophy/why-free.html"> -http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html</a> dhe <a -href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> -http://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.html</a>. +qëndrojnë prapa këtij përfundimi, ndaj po i tregoj përdoruesit “<a +href="/philosophy/why-free.html">Pse Software-i S’duhet të Ketë Pronarë</a>” +dhe “<a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">Software-i +i Lirë Është Edhe Më i Rëndësishëm Tani</a>”. </p> <h3>Një zgjedhje e ashpër morale</h3> @@ -193,9 +190,9 @@ Ndaj, edhe pse nuk mendoja se e kisha suksesin në xhep, e kuptova se isha zgjedhur për ta mbaruar këtë punë. Vendosa ta bëj sistemin të përputhshëm me Unix-in, që kështu të mund të ishte i kalueshëm dhe në këtë mënyrë përdoruesit e Unix-it të mund të hidheshin lehtë në të. Emri GNU u zgjodh -sipas një tradite <i>hacker</i>-ësh, si shkurtim ripërsëritës për -“GNU's Not Unix.” Shqiptohet si <a -href="/gnu/pronunciation.html">një rrokje me një g të fortë</a>.</p> +sipas një tradite <em>hacker</em>-ësh, si shkurtim ripërsëritës për “GNU's +Not Unix”. Shqiptohet si <a href="/gnu/pronunciation.html">një rrokje me një +<i>g të fortë</i></a>.</p> <p> Me sistem operativ nuk nënkuptohet thjesht kerneli, i mjaftueshëm mezi sa të xhirojë programe të tjerë. Në vitet ’70, çdo sistem operativ që ia vlente @@ -204,7 +201,8 @@ interpretues, diagnostikues, përpunues teksti, postues, dhe mjaft të tjera. ITS-ja i kishte, Multics-i i kishte, VMS-ja i kishte, edhe Unix-i i kishte. Do të duhej t’i përfshinte edhe sistemi operativ GNU.</p> <p> -Më vonë dëgjova këto fjalë, që ia veshin Hillel-it (1):</p> +Më vonë dëgjova këto fjalë, që ia veshin Hillel-it <a +href="#ft2">[2]</a>:</p> <blockquote><p> Po s’bëra për veten, kush do të bëjë për mua?<br /> @@ -213,15 +211,12 @@ Më vonë dëgjova këto fjalë, që ia veshin Hillel-it (1):</p> </p></blockquote> <p> Vendimi për të filluar Projektin GNU e pati bazën në një frymë të ngjashme.</p> -<p> -(1) Si ateist që jam, nuk ndjek ndonjë lider fetar, por ndonjëherë shoh se -admiroj ndonjë gjë mund të ketë thënë ndonjëri prej tyre.</p> <h3>I lirë si te liria</h3> <p> -Termi “software i lirë” ndonjëherë keqkuptohet—nuk ka të -bëjë fare me çmimin. Bëhet fjalë për lirinë. Ja, pra, ku është përkufizimi -i software-it të lirë.</p> +Termi “software i lirë” ndonjëherë keqkuptohet—nuk ka të bëjë fare me +çmimin. Bëhet fjalë për lirinë. Ja, pra, ku është përkufizimi i +software-it të lirë.</p> <p>Për ju, një përdorues i dhënë, programi është <em>software</em> i lirë, nëse:</p> @@ -240,22 +235,20 @@ jashtë mase e vështirë.)</li> prej përmirësimeve tuaja të mund të përfitojë bashkësia.</li> </ul> <p> -Ngaqë “i lirë” e ka fjalën për lirinë, jo për çmimin, nuk ka -kundërthënie mes shitjes së kopjeve të tij dhe software-it të lirë. Në -fakt, liria për të shitur kopje të tij është pikë kyçe: koleksionet e -software-it të lirë, shitur si CD-ROM, janë të rëndësishëm për bashkësinë, -dhe shitja e tyre është një rrugë e rëndësishme për të grumbulluar fonde për -zhvillimin e software-it të lirë. Prandaj, një program, të cilin njerëzia -nuk është e lirë ta përfshijë në këto koleksione nuk është <em>software</em> -i lirë.</p> -<p> -Për shkak të dykuptimësisë së “i lirë”, njerëzit kanë kërkuar -prej kohësh për alternativa, por askush nuk ka gjetur një të përshtatshme. -Gjuha angleze ka më shumë fjalë dhe nuanca se cilado tjetër, por asaj i -mungon një fjalë e thjeshtë, jo e dykuptimtë, që të thotë “i -lirë”, si tek liria—“i çprangosur” është më e afërta -që vjen në mendje. Alternativa të tilla si “i çliruar”, -“liri”, dhe “i hapur” ose kanë kuptim të gabuar, ose +Ngaqë “i lirë” e ka fjalën për lirinë, jo për çmimin, nuk ka kundërthënie +mes shitjes së kopjeve të tij dhe software-it të lirë. Në fakt, liria për +të shitur kopje të tij është pikë kyçe: koleksionet e software-it të lirë, +shitur si CD-ROM, janë të rëndësishëm për bashkësinë, dhe shitja e tyre +është një rrugë e rëndësishme për të grumbulluar fonde për zhvillimin e +software-it të lirë. Prandaj, një program, të cilin njerëzia nuk është e +lirë ta përfshijë në këto koleksione nuk është <em>software</em> i lirë.</p> +<p> +Për shkak të dykuptimësisë së “i lirë”, njerëzit kanë kërkuar prej kohësh +për alternativa, por askush nuk ka gjetur një term më të mirë. Gjuha +angleze ka më shumë fjalë dhe nuanca se cilado tjetër, por asaj i mungon një +fjalë e thjeshtë, jo e dykuptimtë, që të thotë “i lirë”, si tek +liria—“i çprangosur“ është më e afërta që vjen në mendje. Alternativa +të tilla si “i çliruar”, “liri” dhe “i hapët” ose kanë kuptim të gabuar, ose kanë ndonjë mangësi tjetër.</p> <h3>Software-i GNU dhe sistemi GNU</h3> @@ -290,10 +283,10 @@ dashamirësi të vazhdoja të përdorja mjetet e laboratorit.</p> <h3>Hapat e parë</h3> <p> Pak para se të filloja projektin GNU, dëgjova të flitej mbi Free University -Compiler Kit, i njohur edhe si VUCK. (Fjala holandeze për “i -lirë” shkruhet me V.) Ky qe një përpilues i hartuar të trajtonte -gjuhë të ndryshme, përfshi C dhe Pascal, dhe të mbulonte një shumicë llojesh -makinash. I shkrova autorit dhe e pyeta nëse mund të përdorej nga GNU-ja.</p> +Compiler Kit, i njohur edhe si VUCK. (Fjala holandeze për “i lirë” shkruhet +me V.) Ky qe një përpilues i hartuar të trajtonte gjuhë të ndryshme, +përfshi C dhe Pascal, si dhe të mbulonte një shumicë llojesh makinash. I +shkrova autorit dhe e pyeta nëse mund të përdorej nga GNU-ja.</p> <p> M’u përgjigj me tallje, duke pohuar se universiteti qe i lirë, por përpiluesi jo. Kështu që vendosa që programi im i parë për projektin GNU do @@ -310,12 +303,12 @@ do të mund të lejonte vetëm 64k.</p> <p> Mandej pashë që përpiluesi Pastel funksiononte duke përtypur një kartelë të tërë <em>input</em>-i në një pemë sintakse, duke shndërruar krejt pemën e -sintaksës në një zinxhir “udhëzimesh”, dhe duke prodhuar mandej -një kartelë të tërë <em>output</em>, pa liruar fare ndonjë hapësirë. Në -këtë pikë, vendosa që më duhej të shkruaja një përpilues të ri nga e para. -Ky përpilues i ri tani njihet si <abbr title="GNU Compiler -Collection">GCC</abbr>; në të nuk përdoret gjë prej Pastel-it, por arrita të -përshtat dhe të përdor <em>front end</em>-n C që pata shkruar. Por kjo +sintaksës në një zinxhir “udhëzimesh” dhe duke prodhuar mandej një kartelë +të tërë <em>output</em>, pa liruar fare ndonjë hapësirë. Në këtë pikë, +vendosa që më duhej të shkruaja një përpilues të ri nga e para. Ky +përpilues i ri tani njihet si <abbr title="GNU Compiler +Collection">GCC</abbr>; në të s’përdoret gjë prej Pastel-it, por arrita të +përshtat dhe të përdor <em>front end</em>-in që pata shkruar në C. Por kjo ndodhi pas ca vitesh; së pari, u mora me GNU Emacs-in.</p> <h3>GNU Emacs</h3> @@ -334,15 +327,15 @@ emrin te shërbyesi ynë i ri ftp.) Por në atë kohë, mjaft persona të interesuar nuk kishin Internet dhe nuk mund të merrnin një kopje përmes ftp-së. Kështu që pyetja bëhej: çfarë duhej t’u thosha?</p> <p> -Mund të thosha, “Gjeni një shok që ka Internet dhe le t’ju bëjë një -kopje.” Ose mund të bëja si pata bërë me PDP-10 Emacs-in origjinal: -t’u thoja, “Më dërgoni një kasetë dhe një zarf <abbr -title="Self-addressed Stamped Envelope">SASE</abbr>, dhe jua nis mbrapsht me -Emacs-in brenda.” Por isha i papunë, dhe po kërkoja mënyra për të bërë -ca para nga software-i i lirë. Ndaj njoftova se do t’i postoja një kasetë -cilitdo që dëshironte një të tillë, kundrejt pagesës $150. Në këtë mënyrë, -nisa një biznes shpërndarjeje software-i të lirë, pararendësi i shoqërive që -sot shpërndajnë shpërndarje të plota sistemi GNU/Linux.</p> +Mund të thosha, “Gjeni një shok që ka Internet dhe le t’ju bëjë një +kopje”. Ose mund të bëja si pata bërë me PDP-10 Emacs-in origjinal: t’u +thoja, “Më dërgoni një kasetë dhe një zarf <abbr title="Self-addressed +Stamped Envelope">SASE</abbr>, dhe jua nis mbrapsht me Emacs-in brenda”. Por +isha i papunë, dhe po kërkoja mënyra për të bërë ca para nga software-i i +lirë. Ndaj njoftova se do t’i postoja një kasetë cilitdo që dëshironte një +të tillë, kundrejt pagesës $150. Në këtë mënyrë, nisa një biznes +shpërndarjeje software-i të lirë, pararendësi i shoqërive që sot shpërndajnë +shpërndarje të plota sistemi GNU/Linux.</p> <h3>A është një program i lirë për secilin përdorues?</h3> <p> @@ -363,16 +356,16 @@ sistemeve të tyre pronësore Unix, vetëm në formë dyore, dhe nën të njëjt marrëveshje mos-zbulimi. Këto kopje të X-it nuk qenë më tepër software i lirë se sa ç’qe Unix-i vetë.</p> <p> -Hartuesit e X Window System nuk e quajtën problem këtë—e prisnin dhe e -kishin si synim që kjo të ndodhte. Synimi i tyre nuk qe liria, por thjesht -“suksesi”, i përkufizuar në trajtën “pasje e shumë -përdoruesve.” Nuk shqetësoheshin në kishin a jo liri këta përdorues, -por vetëm që këta të ishin shumë.</p> +Hartuesit e Sistemit X t Dritareve s’e quajtën problem këtë—e prisnin +dhe e kishin si synim që kjo të ndodhte. Synimi i tyre nuk qe liria, por +thjesht “suksesi”, i përkufizuar në trajtën “pasje e shumë përdoruesve”. Nuk +shqetësoheshin në kishin a jo liri këta përdorues, por vetëm që këta të +ishin shumë.</p> <p> Kjo shpuri në gjendjen paradoksale, në të cilën dy mënyra të ndryshme për llogaritjen se sa liri kish, shpunë në përgjigje të ndryshme ndaj kësaj -pyetjeje, “Ãshtë i lirë ky program?” Nëse gjykonit mbi bazën e -lirisë së lejuar nga kushtet e shpërndarjes së hedhjes në qarkullim nga +pyetjeje, “Është i lirë ky program?” Nëse gjykonit mbi bazën e lirisë së +lejuar nga kushtet e shpërndarjes së hedhjes në qarkullim nga <abbr>MIT</abbr>-i, mund të thoshit se X qe <em>software</em> i lirë. Por nëse e matnit lirinë e një përdoruesi mesatar të X-it, mund të thoshit që qe <em>software</em> pronësor. Shumica e përdoruesve të X-it xhironin @@ -383,7 +376,7 @@ versionet pronësore që vinin bashkë me sistemet Unix, jo versionin e lirë.</ Synimi i GNU-së qe t’i jepte përdoruesve liri, jo thjeshtë të ishte popullor. Ndaj na duhej të përdornim kushte shpërndarjeje që do të parandalonin shndërrimin e software-it GNU në <em>software</em> pronësor. -Metoda që përdorim quhet “copyleft”.(1)</p> +Metoda që përdorim quhet “copyleft” <a href="#ft3">[3]</a>.</p> <p> <i>Copyleft</i>-i përdor ligjin e të drejtave të kopjimit (<i>copyright</i>), por të kthyer përmbys, që të shërbejë për të kundërtën e @@ -394,16 +387,16 @@ Ideja qendrore e <i>copyleft</i>-it është që ne i japim cilitdo lejen të xhirojë programin, ta kopjojë programin, ta ndryshojë programin, dhe të shpërndajë versione të ndryshuara të tij—por jo leje për të shtuar në të kufizime sipas qejfit. Kështu, garantohen për këdo që zotëron një kopje -liritë kyçe që përkufizojnë “software-in e lirë”; shndërrohen në -të drejta të patjetërsueshme.</p> +liritë kyçe që përkufizojnë “software-in e lirë”; shndërrohen në të drejta +të patjetërsueshme.</p> <p> Për një <i>copyleft</i> të efektshëm, versionet e ndryshuara duhet të jenë po aq të lira. Kjo siguron që veprat e bazuara mbi tonat të mund të kihen nga bashkësia, nëse ato bëhen publike. Kur programuesit, që janë të punësuar, ofrojnë ndihmë vullnetare përmirësimin e software-it GNU, është -<i>copyleft</i>-i ai që i pengon punëdhënësit të thonë, “Nuk mund t’i -ndani me të tjerët këto ndryshime, ngaqë do t’i përdorim ne për të krijuar -version tonë pronësor të programit.”</p> +<i>copyleft</i>-i ai që i pengon punëdhënësit të thonë, “Nuk mund t’i ndani +me të tjerët këto ndryshime, ngaqë do t’i përdorim ne për të krijuar version +tonë pronësor të programit”.</p> <p> Domosdoshmëria që ndryshimet duhet të jenë të lira është thelbësore, nëse duam të sigurojmë lirinë e çdo përdoruesi të programit. Shoqëritë që @@ -424,61 +417,48 @@ e ndërthurur me një program nën <i>copyleft</i> duhet të jetë e tillë që version më i madh, i dalë si ndërthurje, të jetë po ashtu i lirë dhe nën <i>copyleft</i>.</p> <p> -Sendërtimi specifik i <i>copyleft</i>-it që përdorim për shumicën e -software-it GNU është GNU General Public License (Leja e Përgjithshme -Publike), ose GNU GPL për shkurt. Kemi dhe lloje të tjera <i>copyleft</i>-i -që përdoren në rrethana të veçanta. Doracakët e GNU-së janë gjithashtu nën -<i>copyleft</i>, por përdorin një lloj <i>copyleft</i>-i shumë më të -thjeshtë, ngaqë ndërlikueshmëria e GNU GPL nuk është e nevojshme për -doracakë.(2)</p> -<p> -(1) Më 1984 ose 1985, Don Hopkins (një djalë me shumë imagjinatë) më dërgoi -një letër. Mbi zarf kishte shkruar disa thënie zbavitëse, përfshi edhe -këtë: “Copyleft—all rights reversed.” Përdora fjalën -“copyleft” për të emërtuar konceptin e shpërndarjes që po -hartoja në atë kohë.</p> - -<p> -(2) Tani përdorim <a href="/licenses/fdl.html">Lejen e Lirë GNU për -Dokumentime</a> për dokumentim.</p> +Sendërtimi specifik i <em>copyleft</em>-it që përdorim për shumicën e +software-it GNU është licenca GNU General Public License, ose GNU GPL, për +shkurt. Kemi dhe lloje të tjera <em>copyleft</em>-i që përdoren në rrethana +të veçanta. Doracakët e GNU-së janë gjithashtu nën <em>copyleft</em>, por +përdorin një lloj <em>copyleft</em>-i shumë më të thjeshtë, ngaqë GNU GPL +është më komplekse se sa është e nevojshme për doracakë. <a +href="#ft4">[4]</a>.</p> <h3>Free Software Foundation</h3> <p>Meqë interesi për përdorimin e Emacs-i po shtohej, te projekti GNU u -përfshin të tjerë njerëz, dhe vendosëm që pat ardhur koha të shihnim sërish -për financim. Kështu, më 1985 krijuam <a href="http://www.fsf.org/">Free +përfshinë të tjerë njerëz dhe vendosëm se pati ardhur koha të shihnim sërish +për financim. Kështu, më 1985-n krijuam <a href="https://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> (FSF), një shoqatë bamirëse, e përjashtuar nga -tatimet, për zhvillim software-i të lirë. <abbr title="Free Software -Foundation">FSF</abbr> mori përsipër edhe biznesin e shpërndarjes me kaseta -të Emacs-it; më pas këtë e zgjeroi duke shtuar tjetër software të lirë (GNU -dhe jo-GNU) te kaseta, dhe duke shitur gjithashtu doracakë të lirë.</p> +tatimet, për zhvillim software-i të lirë. FSF-ja mori përsipër edhe +biznesin e shpërndarjes me kaseta të Emacs-it; më pas këtë e zgjeroi duke +shtuar tjetër <em>software</em> të lirë (GNU dhe jo-GNU) te kaseta dhe duke +shitur gjithashtu doracakë të lirë.</p> <p>Shumica e të ardhurave të FSF-së vinin prej shitjes së kopjeve të software-it të lirë dhe të shërbimeve të tjera të ngjashme (CD-ROM-e kodi burim, CD-ROM-e me dyorë, doracakë të shtypur bukur, gjithçka me lirinë për -ta rishpërndarë dhe ndryshuar), dhe Shpërndarje Deluxe (shpërndarje për të -cilat krijojmë krejt koleksionin e software-it për platformën e zgjedhur nga -porositësi). Ende sot, FSF-ja <a href="http://shop.fsf.org/"> shet doracakë -dhe sende të tjera</a>, por pjesa dërrmuese e financimit vjen nga kuotat e -anëtarëve. Mund të anëtarësoheni te FSF-ja përmes <a -href="http://fsf.org/join">fsf.org</a>.</p> +ta rishpërndarë dhe ndryshuar), si dhe Shpërndarje Deluxe (shpërndarje për +të cilat krijojmë krejt koleksionin e software-it për platformën e zgjedhur +nga porositësi). Ende sot, FSF-ja <a href="https://shop.fsf.org/"> shet +doracakë dhe sende të tjera</a>, por pjesa dërrmuese e financimit vjen nga +kuotat e anëtarëve. Mund të anëtarësoheni te FSF-ja përmes <a +href="https://my.fsf.org/join">fsf.org</a>.</p> <p>Punonjësit e <em>Free Software Foundation</em>-it kanë shkruar dhe administruar një numër paketash software-i GNU. Dy prej më të shquarave janë libraria dhe shelli C. Libraria GNU C është ajo çka përdoret për të komunikuar me Linux-in nga çdo program që xhiron në një sistem GNU/Linux. Qe hartuar nga një anëtar i stafit të Free Software Foundation-it, Roland -McGrath. Shelli i përdorur në shumicën e sistemeve GNU/Linux është <abbr -title="Bourne Again Shell">BASH</abbr>, <em>the Bourne Again Shell</em>(1), -i cili qe hartuar prej punonjësit të FSF-së Brian Fox.</p> +McGrath. Shelli i përdorur në shumicën e sistemeve GNU/Linux është BASH-i, +Bourne Again SHell <a href="#ft5">[5]</a>, i cili qe hartuar prej +punonjësit të FSF-së Brian Fox.</p> <p>Zhvillimin e këtyre programeve e financuam sepse projekti GNU nuk qe thjesht për ca mjete apo mjedisi zhvillimesh. Synimi ynë qe një sistem operativ i plotë, dhe këto programe duheshin për këtë qëllim.</p> -<p>(1) “Bourne Again Shell” është një lojë me emrin “Bourne -Shell”, i cili qe shelli i zakonshëm në Unix.</p> - <h3>Asistencë software-i të lirë</h3> <p>Filozofia e software-it të lirë hedh tej një praktikë të veçantë biznesi @@ -501,14 +481,13 @@ reja. Madje kemi filluar të shohim shoqëri software-i të lirë të bazuara n hedhjen në qarkullim të produkteve të reja software-i të lirë.</p> <p>Kujdes, ama—një numër shoqërish që përshoqërojnë vetveten me termin -“burim i hapur” biznesin e tyre në fakt e bazojnë në -<em>software</em> jo të lirë që punon me software-in e lirë. Këto nuk janë -shoqëri software-i të lirë, janë shoqëri software-i pronësor, produktet e të -cilave i ndjellin përdoruesit larg lirisë. Këto programe i quajnë -“paketa të vlerës së shtuar”, çka pasqyron vlerat që ata do të -donin t’i shihnin të përqafuara prej nesh: leverdinë përmbi lirinë. Nëse ne -vlerësojmë më tepër lirinë, do të duhej t’i quanim paketa “me liri të -hequr”.</p> +“burim i hapët”, biznesin e tyre në fakt e bazojnë në <em>software</em> jo +të lirë që punon me software-in e lirë. Këto s’janë shoqëri software-i të +lirë, janë shoqëri software-i pronësor, produktet e të cilave i ndjellin +përdoruesit larg lirisë. Këto programe i quajnë “paketa të vlerës së +shtuar”, çka pasqyron vlerat që ata do të donin t’i shihnin të përqafuara +prej nesh: leverdinë përmbi lirinë. Nëse ne vlerësojmë më tepër lirinë, do +të duhej t’i quanim paketa “me liri të hequr”.</p> <h3>Synimet teknike</h3> @@ -566,12 +545,12 @@ bë e njohur si Lista e Punëve GNU. Veç përbërësve Unix që mungonin, shtu në listë një larmi projektesh <em>software</em> dhe dokumentimi të dobishëm që, mendonim, do të duhej të përmbante një sistem vërtet i plotë.</p> -<p>Sot (1), zor të ketë ndonjë përbërës të Unix-it te Lista e Punëve -GNU—ato punë janë mbaruar, bashkë me ca të tjera jothelbësore. Por -lista është plot me projekte të cilat ca i quajnë -“aplikacione”. Do të ishte diçka e dobishme të shtohej te një -sistem operativ çfarëdo programi që është në interes të më shumë se një -klase të ngushtë përdoruesish.</p> +<p>Sot <a href="#ft6">[6]</a>, zor të ketë ndonjë përbërës të Unix-it te +Lista e Punëve GNU—ato punë janë mbaruar, bashkë me ca të tjera +jothelbësore. Por lista është plot me projekte të cilat ca i quajnë +“aplikacione”. Do të ishte diçka e dobishme të shtohej te një sistem +operativ çfarëdo programi që është në interes të më shumë se një klase të +ngushtë përdoruesish.</p> <p>Te lista e punëve GNU përfshihen madje dhe lojëra—e kanë qenë aty që në fillim. Unix-i përfshinte lojëra, ndaj kuptohet që kështu do të duhej të @@ -580,18 +559,12 @@ ndaj nuk ndoqëm listën e lojërave që kish Unix-i. Në vend të kësaj, hodh në listë një gamë llojesh të ndryshme lojërash që përdoruesit mund t’i pëlqenin.</p> -<p>(1) Qe shkruar më 1998. Nga 2009 e tëhu nuk mirëmbajmë një listë të gjatë -punësh. Bashkësia harton <em>software</em> të lirë me kaq shpejtësi sa nuk -arrijmë as t'i mbajmë në vëzhgim të tërë. Në vend të kësaj, kemi një -listë Projektesh të Përparësisë së lartë, një listë shumë më e shkurtër -projektesh për të cilat vërtet duam t'i nxisim njerëzit t'i -shkruajnë.</p> - -<h3>GNU Library GPL</h3> +<h3>GNU Lesser GPL</h3> -<p>Libraria GNU C përdor një lloj të veçantë <i>copyleft</i>-i të quajtur -<i>GNU Library General Public License</i>(1), që jep leje për lidhje të -software-it pronësor me librarinë. Pse duhet ky përjashtim?</p> +<p>Libraria GNU C përdor një lloj të veçantë <em>copyleft</em>-i, të quajtur +<em>GNU Lesser General Public License</em> <a href="#ft7">[7]</a>, që +jep leje për lidhje të software-it pronësor me librarinë. Pse duhet ky +përjashtim?</p> <p>Nuk është punë parimesh; nuk ka parim që thotë se produktet e software-it pronësor janë të taksur për përfshirje të kodit tonë. (Pse duhet kontribuar @@ -610,8 +583,8 @@ shpërndarjes së librarisë GNU C përcaktojnë nëse është e mundur të përpilohet një program pronësor për sistemin GNU apo jo. Nuk ka arsye etike të lejohen aplikacione pronësore në sistemin GNU, por, në pikëpamje strategjike, duket se moslejimi i tyre më shumë do të shkurajonte përdorimin -e sistemit GNU se sa të nxiste zhvillimin e aplikacioneve të lira. Ja pse -përdorimi i GPL-së për Librari është strategji e mirë për librarinë C.</p> +e sistemit GNU, se sa të nxiste zhvillimin e aplikacioneve të lira. Ja pse +përdorimi i licencës Lesser GPL është strategji e mirë për librarinë C.</p> <p>Për libraritë e tjera, rruga strategjike lypset të shihet rast pas rasti. Kur një librari kryen një detyrë të posaçme që mund të ndihmojë në shkrimin @@ -620,12 +593,12 @@ vetëm për programe të lirë, është një mënyrë për të ndihmuar zhvillue tjerë të software-i të lirë, duke u dhënë atyre një përparësi kundrejt software-it pronësor.</p> -<p>Kujtoni rastin e GNU Readline-it, një librari që qe hartuar për të pasur +<p>Kujtoni rastin e GNU Readline-it, një librari që qe hartuar për të ofruar përpunim nga rresht urdhrash për BASH-in. Readline qarkullon nën GNU GPL të -zakonshme, jo nën Library GPL. Kjo ndoshta e ul përdorimin e Readline-it, -por ne nga kjo nuk humbim gjë. Ndërkohë, e pakta një aplikacion i dobishëm +zakonshme, jo nën Lesser GPL. Kjo ndoshta e ul përdorimin e Readline-it, +por ne nga kjo s’humbim gjë. Ndërkohë, e pakta një aplikacion i dobishëm është kaluar si <em>software</em> i lirë posaçërisht që të përdorë -Readline-in, dhe ky është përfitim i njëmendtë për bashkësinë.</p> +Readline-in dhe ky është përfitim i njëmendtë për bashkësinë.</p> <p>Zhvilluesit e software-it pronësor kanë përparësitë që sjell paraja; zhvilluesit e software-it të lirë lypset të krijojnë përparësi për @@ -635,18 +608,13 @@ që të ofrojnë module të dobishme të cilat të shërbejnë si blloqe ndërti për <em>software</em> të lirë të ri, dhe ta rrisin këtë përparësi të rëndësishme, në dobi të zhvillimit të mëtejshëm të software-it të lirë.</p> -<p>(1) Kjo leje tani <i>quhet GNU Lesser General Public License</i>, për të -shmangur idenë se krejt libraritë janë të detyruara ta përdorin. Për më -tepër të dhëna, shihni <a href="/philosophy/why-not-lgpl.html">Pse nuk do të -duhej të përdornit lejen Lesser GPL për librarinë tuaj të ardhshme</a>.</p> - <h3>Punë sikleti?</h3> <p> -Eric Raymond thotë se “Çdo punë e mirë software-i zë fill nga një -siklet personal i zhvilluesit.” Ndoshta ngandonjëherë është kështu, -por shumë pjesë thelbësore të software-it GNU qenë hartuar me qëllim që të -kihej një sistem i plotë operativ i lirë. Rrjedhin nga një përfytyrim dhe -një plan, jo nga një impuls.</p> +Eric Raymond thotë se “Çdo punë e mirë software-i zë fill nga një siklet +personal i zhvilluesit”. Ndoshta ngandonjëherë është kështu, por shumë pjesë +thelbësore të software-it GNU qenë hartuar me qëllim që të kihej një sistem +i plotë operativ i lirë. Rrjedhin nga një përfytyrim dhe një plan, jo nga +një impuls.</p> <p> Për shembull, hartuam librarinë GNU C ngaqë një sistem i ngjashëm me Unix-in ka nevojë për një librari C, BASH-in ngaqë një sistem i ngjashëm me Unix-in @@ -695,11 +663,10 @@ Aty nga 1990, sistemi GNU qe thuajse i plotë; i vetmi përbërës i rëndësish që mungonte qe kerneli. Kishim vendosur që kernelin tonë ta sendërtonim si koleksion procesesh shërbyesi që kryheshin përsipër Mach-ut. Mach qe një mikrokernel i përgatitur nga Carnegie Mellon University dhe mandej nga -University of Utah; GNU HURD është një koleksion shërbyesish (ose -“herd of GNUs” - kope gnushë) që xhirojnë përsipër Mach-ut, dhe -që kryejnë detyra të ndryshme të kernelit Unix. Fillimi i përgatitjes u -vonua ngaqë prisnim që Mach-u të hidhej në qarkullim si <em>software</em> i -lirë, siç qe premtuar.</p> +University of Utah; GNU HURD është një koleksion shërbyesish (ose “herd of +GNUs” - kope gnushë) që xhirojnë përsipër Mach-ut, dhe që kryejnë detyra të +ndryshme të kernelit Unix. Fillimi i përgatitjes u vonua ngaqë prisnim që +Mach-u të hidhej në qarkullim si <em>software</em> i lirë, siç qe premtuar.</p> <p> Një arsye pse u zgjodh ky koncept qe për shmangien e asaj çka dukej se ishte pjesa më e vështirë e punës: diagnostikimi i një programi kerneli pa një @@ -716,9 +683,9 @@ Kerneli GNU fillimisht nuk qe menduar të quhej HURD. Emri i tij fillestar qe Alix—emërtuar sipas emrit të femrës që kisha për zemër në ato kohë. Ajo, një administratore sistemesh Unix, kish hedhur idenë se emri i saj i përshtatej një rregullsie të rëndomtë në emërtimet e versioneve të -sistemeve Unix; gjysmë me tallje, u tha miqve, “Dikush le t’i vërë -emrin tim një kerneli.” Nuk thashë gjë, por vendosa t’i bëja surprizë -një kernel me emrin Alix.</p> +sistemeve Unix; gjysmë me tallje, u tha miqve, “Dikush le t’i vërë emrin tim +një kerneli”. Nuk thashë gjë, por vendosa t’i bëja surprizë një kernel me +emrin Alix.</p> <p> Por nuk vazhdoi kështu. Michael (tani Thomas) Bushnell, zhvilluesi kryesor i kernelit, parapëlqeu emrin HURD, dhe e ripërkufizoi Alix-in që t’i @@ -753,9 +720,9 @@ Linux-it, ne sot mund të xhirojnë faktikisht një version të sistemit GNU.</p Ne e quajmë këtë version sistemi <a href="/gnu/linux-and-gnu.html"> GNU/Linux</a>, për të shprehur përbërjen e tij si një ndërthurje e sistemit GNU me Linux-in si kernel. Ju lutemi, mos bini pre e thirrjes së krejt -sistemit si “Linux”, ngaqë kjo do të thotë t’ia atribuosh punën -tonë dikujt tjetër. Ju lutemi, <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html"> na -përmendni në mënyrë të barabartë</a>.</p> +sistemit si “Linux”, ngaqë kjo do të thotë t’ia atribuosh punën tonë dikujt +tjetër. Ju lutemi, <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html"> na përmendni në +mënyrë të barabartë</a>.</p> <h3>Sfida të së ardhmes sonë</h3> <p> @@ -768,7 +735,7 @@ kur çmojnë lirinë e tyre dhe nuk lënë njeri t’ua marrë.</p> <p> Këto sfida i trajtojnë katër ndarjet vijuese:</p> -<h3>Hardware sekret</h3> +<h4>Hardware sekret</h4> <p> Prodhuesit e hardware-it gjithnjë e më tepër priren t’i mbajnë të fshehta specifikimet e hardware-it. Kjo e bën të vështirë shkrimin e përudhësve të @@ -784,17 +751,13 @@ në një taktikë që sjell humbje.</p> <p> Retroinxhinierimi është punë e madhe; a do të kemi programues aq të vendosur sa t’i hyjnë atij? Po—nëse kemi krijuar ndjesinë e fortë se software-i -i lirë është çështje parimesh, dhe se përudhësit jo të lirë janë të +i lirë është çështje parimesh dhe se përudhësit jo të lirë janë të patolerueshëm. Dhe a do të shpenzojnë një numër i madh prej nesh para të tepërta, ose edhe pak kohë të tepërt, që ne të mund të përdorim përudhës të -lirë? Po, nëse vendosmëria për të pasur liri përhapet gjerësisht.</p> -<p> -(Shënim i 2008-s: kjo çështje prek po ashtu edhe BIOS-in. Ka një BIOS të -lirë, <a href="http://www.libreboot.org/">LibreBoot</a> (një shpërndarje e -coreboot-it); problemi mbetet te pasja e specifikimeve për makinat, që -kështu LibreBoot-i t’i mbulojë ato pa “blobs” jo të lirë.)</p> +lirë? Po, nëse vendosmëria për të pasur liri përhapet gjerësisht. <a +href="#ft8">[8]</a>.</p> -<h3>Librari jo të lira</h3> +<h4>Librari jo të lira</h4> <p> Një librari jo e lirë që xhiron në sisteme operative të lira vepron si një kurth për zhvilluesit e software-it të lirë. Veçoritë tërheqëse të @@ -825,9 +788,9 @@ përdornim dot librarinë. Prapëseprapë, disa shpërndarës komercialë sistemesh GNU/Linux që nuk qenë strikt lidhur me ndenjjen brenda software-it të lirë, e shtuan KDE-në te sistemet e tyre—duke prodhuar sisteme me më tepër aftësi, por më pak liri. Grupi KDE nxiste aktivisht sa më tepër -programues të përdornin Qt-në, dhe miliona “përdoruesve të rinj të -Linux-it” nuk iu është treguar ndonjëherë ideja se këtu kish një -problem. Gjendja dukej e zymtë.</p> +programues të përdornin Qt-në, dhe miliona “përdoruesve të rinj të Linux-it” +s’iu është treguar ndonjëherë ideja se këtu kish një problem. Gjendja dukej +e zymtë.</p> <p> Bashkësia e software-it të lirë iu kundërpërgjigj problemit në dy mënyra: GNOME dhe Harmony.</p> @@ -843,34 +806,30 @@ jo të lirë.</p> Harmony është një librari zëvendësimesh të përputhshme, hartuar për të bërë të mundur xhirimin e software-it KDE pa përdorur Qt-në.</p> <p> -Në Nëntor 1998, zhvilluesit e Qt-së bënë të ditur një ndryshim lejeje, e +Në Nëntor 1998, zhvilluesit e Qt-së bënë të ditur një ndryshim licence, e cila, kur të zbatohej, do ta shndërronte Qt-në në <em>software</em> të lirë. Nuk ka mënyrë për ta vërtetuar, por mendoj se pjesërisht kjo i detyrohet përgjigjes së palëkundur nga bashkësia kundrejt problemit që Qt -paraqiste përpara se të qe e lirë. (Leja e re është e paleverdishme dhe jo -e paanshme, kështu që mbetet ende e dëshirueshme të shmanget përdorimi i -Qt-së.)</p> -<p> -[Shënim i mëpasshëm: në Shtator 2000, Qt u hodh në qarkullim nën GNU GPL, -çka në thelb e zgjidhi këtë problem.]</p> +paraqiste përpara se të qe e lirë. (Licenca e re është e paleverdishme dhe +jo e paanshme, kështu që mbetet ende e dëshirueshme të shmanget përdorimi i +Qt-së <a href="#ft9">[9]</a>.)</p> <p> Si do t’i përgjigjemi librarisë së ardhshme tunduese jo të lirë? A ka për ta kuptuar krejt bashkësia nevojën për t’i qëndruar larg grackës? Apo shumë prej nesh do të heqin dorë nga liria për hir të leverdisë, dhe të shkaktojnë kështu një problem të madh? E ardhmja jonë varet nga filozofia jonë.</p> -<h3>Patenta software-i</h3> +<h4>Patenta software-i</h4> <p> Rreziku më i madh me të cilin përballemi vjen nga patentat e software-it, të cilat mund të mbajnë algoritme dhe veçori programesh jashtë shtrirjes së software-it të lirë deri edhe për njëzet vjet. Patentat mbi algoritmin LZW -për ngjeshje filluan të zbatoheshin më 1983, dhe ne ende nuk mundemi të -hedhin në qarkullim program të lirë që prodhon <abbr title="Graphics -Interchange Format">GIF</abbr> të saktë. [Kanë skaduar më 2009-n.] Më 1998, -nën kërcënimin për hedhje në gjyq për shkelje patentash, u hoq nga +për ngjeshje filluan të zbatoheshin më 1983, dhe ne ende s’mundemi të hedhin +në qarkullim program të lirë që prodhon <abbr title="Graphics Interchange +Format">GIF</abbr> <a href="#ft10">[10]</a> të ngjeshur si duhet. Më +1998, nën kërcënimin për hedhje në gjyq për shkelje patentash, u hoq nga qarkullimi një program i lirë që prodhonte audio të ngjeshur si <abbr -title="MPEG-1 Audio Layer 3">MP3</abbr>. [Këto patenta kanë skaduar më -2017-n. Shihni se sa gjatë na u desh të prisnim.] +title="MPEG-1 Audio Layer 3">MP3</abbr> <a href="#ft11">[11]</a>. </p> <p> Ka rrugë për t’u përballur me patentat: mund të kërkojmë për shenja që @@ -886,11 +845,11 @@ largohen software-it të lirë, sido qoftë. Do t’ia dalim ta bëjmë punën pa veçoritë e patentuara. Por, ata që software-in e lirë e vlerësojnë ngaqë presin të jetë teknikisht më sipëran, ka gjasa ta shohin si të dështuar, kur një patentë e mban të prapambetur. Ndaj, ndërkohë që është e dobishme të -flitet mbi efektshmërinë praktike të modelit “katedrale” të -zhvillimit, dhe mbi besueshmërinë dhe fuqinë e ca software-i të lirë, nuk -duhet të ndalemi me kaq. Duhet të flasim për lirinë dhe parimet.</p> +flitet mbi efektshmërinë praktike të modelit “katedrale” të zhvillimit, dhe +mbi besueshmërinë dhe fuqinë e ca software-i të lirë, nuk duhet të ndalemi +me kaq. Duhet të flasim për lirinë dhe parimet.</p> -<h3>Dokumentim i lirë</h3> +<h4>Dokumentim i lirë</h4> <p> Mangësia më e madhe në sistemin tonë të lirë operativ nuk është tek software-i—është mungesa e doracakëve të mirë, të lirë, të cilët mund @@ -944,9 +903,9 @@ jonë është në dorë të filozofisë.</p> <h3>Duhet të flasim rreth lirisë</h3> <p> Vlerësimet e sotme flasin për dhjetë milionë përdorues të sistemeve -GNU/Linux, të tillë si Debian GNU/Linux dhe Red Hat “Linux”. -Software-i i lirë ka prurë përparësi të tilla praktike sa që përdoruesit po -turren drejt tij për arsye të pastra praktike.</p> +GNU/Linux, të tillë si Debian GNU/Linux dhe Red Hat “Linux”. Software-i i +lirë ka prurë përparësi të tilla praktike, sa që përdoruesit po turren drejt +tij për arsye të pastra praktike.</p> <p> Rrjedhimet e mira të kësaj pune janë të dukshme: më tepër interes drejt përgatitjes së software-it të lirë, më tepër klientë për biznese të @@ -966,27 +925,26 @@ përdorues të rinj janë shumë më lart se sa përpjekjet për t’u mësuar a vlerat qytetare të bashkësisë sonë. Na duhet t’i bëjmë të dyja, dhe na duhet t’i mbajmë në baraspeshë të dyja përpjekjet.</p> -<h3>“Burim i Hapur”</h3> +<h3>“Burim i Hapët”</h3> <p> T’u mësoje përdoruesve të rinj lirinë u bë më e vështirë pas 1998, kur një -pjesë e bashkësisë vendosi të mos përdorte më termin “software i -lirë” dhe të thoshte “software me burim të hapur” më mirë.</p> +pjesë e bashkësisë vendosi të mos përdorte më termin “software i lirë” dhe +të thoshte “software me burim të hapët” më mirë.</p> <p> Disa prej atyre që parapëlqyen këtë term synonin të shmangnin ngatërrimin -mes “të lirë” dhe “falas”—qëllim i vlefshëm. -Të tjerë, megjithatë, synonin të linin mënjanë frymën e parimit që kish -motivuar lëvizjen e software-it të lirë dhe projektin GNU, dhe të bëheshin -tërheqës për drejtuesit e kompanive dhe biznesin, shumë prej të cilëve kanë -si ideologji atë që vendos fitimin përmbi lirinë, përmbi bashkësinë, përmbi -parimet. Ndaj, retorika e “burimit të hapur” përqendrohet te -potenciali për përgatitje software-i të fuqishëm, të cilësisë së lartë, por -lë mënjanë idetë e lirisë, bashkësisë, dhe parimeve.</p> -<p> -Revistat “Linux” janë shembull i qartë i kësaj—ato janë -plot me reklama mbi <em>software</em> pronësor që punon me GNU/Linux-in. -Kur të nxjerrë kryet Motif-i ose Qt-ja e radhës, a do t’i sinjalizojnë -përdoruesit këto revista që të rrinë larg prej tij, apo do të shfaqin -reklama për të?</p> +mes “të lirë” dhe “falas”—qëllim i vlefshëm. Të tjerë, megjithatë, +synonin të linin mënjanë frymën e parimit që kish motivuar lëvizjen e +software-it të lirë dhe projektin GNU, dhe të bëheshin tërheqës për +drejtuesit e kompanive dhe biznesin, shumë prej të cilëve kanë si ideologji +atë që vendos fitimin përmbi lirinë, përmbi bashkësinë, përmbi parimet. +Ndaj, retorika e “burimit të hapët”; përqendrohet te potenciali për +përgatitje software-i të fuqishëm, të cilësisë së lartë, por lë mënjanë +idetë e lirisë, bashkësisë, dhe parimeve.</p> +<p> +Revistat “Linux” janë shembull i qartë i kësaj—ato janë plot me +reklama mbi <em>software</em> pronësor që punon me GNU/Linux-in. Kur të +nxjerrë kryet Motif-i ose Qt-ja e radhës, a do t’i sinjalizojnë përdoruesit +këto revista që të rrinë larg prej tij, apo do të shfaqin reklama për të?</p> <p> Mbështetja nga biznesi mund të kontribuojë për bashkësinë në forma të ndryshme; po qe se faktorët e tjerë janë në baraspeshë, kjo është e @@ -994,20 +952,19 @@ dobishme. Por të fitosh mbështetjen e tyre, duke folur më pak për lirinë dhe parimet, mund të jetë shkatërrimtare; e përkeqëson edhe më çekuilibrin mes përhapjes dhe edukimit qytetar.</p> <p> -“Software-i i lirë” dhe “burimi i hapur” -përshkruajnë të njëjtën kategori software-i, pak a shumë, por thonë gjëra të -ndryshme mbi software-in, dhe mbi vlerat. Projekti GNU vazhdon të përdorë -termin “software i lirë”, për të shprehur idenë që rëndësi ka -liria, jo teknologjia.</p> +“Software-i i lirë” dhe “burimi i hapët” përshkruajnë të njëjtën kategori +software-i, pak a shumë, por thonë gjëra të ndryshme mbi software-in dhe mbi +vlerat. Projekti GNU vazhdon të përdorë termin “software i lirë”, për të +shprehur idenë që rëndësi ka liria, jo teknologjia.</p> <h3>Provojeni!</h3> <p> -Aforizmi i Yoda-s (“Nuk ka ‘provoje’”) tingëllon i -qëruar, por nuk funksionon për rastin tim. Shumicën e punës time e kam bërë -duke qenë në ankth nëse do t’ia dilja dot apo jo, dhe i pasigurt nëse do të -mjaftonte për të përmbushur qëllimin, edhe nëse ia dilja. Por, sido që qe, -e provova, sepse mes qytetin dhe kuçedrës nuk kish njeri tjetër veç meje. -Duke befasuar vetveten, ca herë dola me sukses.</p> +Aforizmi i Yoda-s (“Nuk ka ‘provoje’”) tingëllon i qëruar, por +nuk funksionon për rastin tim. Shumicën e punës time e kam bërë duke qenë +në ankth nëse do t’ia dilja dot apo jo, dhe i pasigurt nëse do të mjaftonte +për të përmbushur qëllimin, edhe nëse ia dilja. Por, sido që qe, e provova, +sepse mes qytetin dhe kuçedrës nuk kish njeri tjetër veç meje. Duke +befasuar vetveten, ca herë dola me sukses.</p> <p> Ndonjëherë nuk ia dola dot; ca nga qytetet e mia ranë. Mandej gjeta tjetër qytet të kërcënuar, dhe u bëra gati për një tjetër betejë. Gjatë kësaj kohe @@ -1021,6 +978,68 @@ më të mëdhenj, dhe tani Microsoft-i e ka vënë shprehimisht në shënjestër bashkësinë tonë. Nuk mund ta marrin të mirëqenë të ardhmen e lirisë. Mos e merrni të mirëqenë! Po qe se doni ta ruani lirinë tuaj, duhet të jeni të përgatitur ta mbroni.</p> +<div class="column-limit"></div> + +<h3 class="footnote">Poshtëshënime</h3> +<ol> +<li id="ft1">Përdorimi i “hacker” për të nënkuptuar kështu një “shkelës të sigurisë” +është ngatërresë nga ana e masmedias. Ne hackers-ët nuk pranojmë ta njohim +këtë nënkuptim, dhe vazhdojmë ta përdorim fjalën për të nënkuptuar dikë të +cilit i pëlqen të programojë, dikë të cilit i shijon mençuria lojcake, ose +një ndërthurje të të dyjave. Shihni artikullin tim, “<a +href="https://stallman.org/articles/on-hacking.html">On Hacking</a>”.</li> + +<li id="ft2">Si ateist që jam, nuk ndjek ndonjë lider fetar, por ndonjëherë shoh se +admiroj ndonjë gjë mund të ketë thënë ndonjëri prej tyre.</li> + +<li id="ft3">Më 1984-n apo 1985-n, Don Hopkins (një djalë me shumë imagjinatë) më dërgoi +një letër. <a href="/graphics/copyleft-sticker.html">Mbi zarf</a> kishte +shkruar disa thënie zbavitëse, përfshi edhe këtë: “Copyleft—all rights +reversed” Përdora fjalën “copyleft” për të emërtuar konceptin e shpërndarjes +që po hartoja në atë kohë.</li> + +<li id="ft4">Tani për dokumentim përdorim <a href="/licenses/fdl.html">Lejen e Lirë GNU +për Dokumentime</a>.</li> + +<li id="ft5">“Bourne Again Shell” është një lojë me emrin “Bourne Shell”, i cili qe +shelli i zakonshëm në Unix.</li> + +<li id="ft6">Qe shkruar më 1998. Nga 2009 e tëhu nuk mirëmbajmë një listë të gjatë +punësh. Bashkësia harton <em>software</em> të lirë me kaq shpejtësi sa nuk +arrijmë as t’i mbajmë në vëzhgim të tërë. Në vend të kësaj, kemi një listë +Projektesh të Përparësisë së Lartë, një listë shumë më e shkurtër projektesh +për të cilat vërtet duam t’i nxisim njerëzit t’i shkruajnë.</li> + +<li id="ft7">Kjo leje fillimisht u quajt GNU Library General Public License, e riemërtuam +për të shmangur dhënien e idesë se duhej përdorur nga krejt libraritë. Për +më tepër hollësi, shihni <a href="/philosophy/why-not-lgpl.html">Pse s’do të +duhej të përdornit lejen Lesser GPL për librarinë tuaj të ardhshme</a>.</li> + +<li id="ft8">Shënim i 2008-s: kjo çështje prek po ashtu edhe BIOS-in. Ka një BIOS të +lirë, <a href="https://www.libreboot.org/">LibreBoot</a> (një shpërndarje e +coreboot-it); problemi mbetet te pasja e specifikimeve për makinat, që +kështu LibreBoot-i t’i mbulojë ato pa “blobs” jo të lirë.</li> + +<li id="ft9">Më shtator të 2000-shit, Qt u hodh në qarkullim nën GNU GPL, çka në thelb e +zgjidhi këtë problem.</li> + +<li id="ft10">Pas 200-s, patentat për GIF kanë skaduar.</li> + +<li id="ft11">Më 2017, patentat për MP3 kanë skaduar. Shihni sa gjatë na u desh të +presim.</li> +</ol> + +<div class="infobox extra" role="complementary"> +<hr /> +<p> +Botuar fillimisht në librin <em>Burime të Hapëta</em>. Richard Stallman-i +s’ka qenë kurrë <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> +përkrahës i “burimit të hapët”</a>, por kontribuoi me këtë artikull, që +idetë e lëvizjes për <em>software</em> të lirë të mos ishin fare të +paprekura në atë libër. +</p> +</div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -1030,7 +1049,7 @@ përgatitur ta mbroni.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -1051,7 +1070,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -1081,8 +1100,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1998, 2001, 2002, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010, -2014, 2015, 2017, 2018, 2020 Richard Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1998, 2005, 2008, 2010, 2012, 2015, 2017, 2018, +2021 Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -1097,7 +1116,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/08/29 10:29:38 $ +$Date: 2021/12/25 21:34:16 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/who-does-that-server-really-serve.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/who-does-that-server-really-serve.html index b627717..338861a 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/who-does-that-server-really-serve.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/who-does-that-server-really-serve.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays cultural ns" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Kujt i Shërben Në të Vërtetë Ai Shërbyes? - Projekti GNU - Free Software @@ -9,18 +12,20 @@ Foundation</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Kujt i shërben në të vërtetë ai shërbyes?</h2> -<p>nga <strong>Richard Stallman</strong></p> +<address class="byline">nga Richard Stallman</address> -<blockquote><p>(Versioni i parë u botua në <a -href="http://www.bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM"> -Boston Review</a>.)</p></blockquote> - -<p><strong>Në Internet, software-i pronësor s’është mënyra e vetme për të -humbur lirinë tuaj mbi punimin në kompjuter. Shërbime si Zëvendësim -Software-i, (ose SaaSS), është një tjetër mënyrë për t’i dhënë dikujt -pushtet mbi punimin tuaj me kompjuter.</strong></p> +<div class="introduction"> +<p><em>Në Internet, software-i pronësor s’është mënyra e vetme për të humbur +lirinë tuaj mbi punimin në kompjuter. Shërbime si Zëvendësim Software-i, +(ose SaaSS), është një tjetër mënyrë për t’i dhënë dikujt pushtet mbi +punimin tuaj me kompjuter.</em></p> +</div> <p>Thelbi është se mund të keni kontroll mbi një program të shkruar nga dikush tjetër (nëse është i lirë), por s’mund të keni kurrë kontroll mbi një @@ -30,12 +35,12 @@ ku, në parim, do të mbaronte punë xhirimi i një programi.</p> <p>SaaSS do të thotë të përdorësh një shërbim të sendërtuar nga dikush tjetër, si zëvendësim të xhirimit të kopjes tuaj të një programi. Termi është i -yni; nuk kanë për ta përdorur artikuj dhe reklama, dhe nuk do t’ju rrëfejnë +yni; nuk kanë për ta përdorur artikuj dhe reklama dhe nuk do t’ju rrëfejnë nëse një shërbim është apo jo SaaSS. Në vend të kësaj, ka gjasa të përdorin -termin e vagullt dhe shpërqendrues “cloud” (“re”), -me të cilin futen në një thes SaaSS-i tok me praktika të tjera të ndryshme, -disa abuzive dhe disa jo. Me shpjegimin dhe shembujt e kësaj faqeje, mund -të kuptoni nëse një shërbim është apo jo SaaSS.</p> +termin e vagullt dhe shpërqendrues “cloud” (“re”), me të cilin futen në një +thes SaaSS-i tok me praktika të tjera të ndryshme, disa abuzive dhe disa +jo. Me shpjegimin dhe shembujt e kësaj faqeje, mund të kuptoni nëse një +shërbim është apo jo SaaSS.</p> <h3>Kuadër Më i Përgjithshëm: Si Ju Heq Lirinë Software-i Pronësor</h3> @@ -44,17 +49,17 @@ lirinë. Kërcënimi i parë ndaj kontrollit tonë mbi punimin me kompjuter erdhi nga <em>software-i pronësor</em>: software të cilin përdoruesit nuk e kontrollojnë dot, ngaqë e kontrollon i zoti (një kompani si Apple ose Microsoft). I zoti shpesh përfiton nga ky pushtet jo i drejtë, duke futur -veçori dashakeqe, f.v. <em>spyware</em>, deriçka, dhe <a -href="http://DefectiveByDesign.org">Administrim Dixhital të Kufizimeve -(DRM)</a> (i quajtur “Administrim Dixhital të Drejtash” në -propagandën e tyre).</p> +veçori dashakeqe, f.v. <em>spyware</em>, deriçka, si dhe <a +href="https://defectivebydesign.org">Administrim Dixhital të Kufizimeve +(DRM)</a> (i quajtur “Administrim Dixhital të Drejtash” në propagandën e +tyre).</p> <p>Zgjidhja jonë për këtë problem është zhvillimi i <em>software-it të lirë</em> dhe mospranimi i software-it pronësor. Software-i i lirë do të thotë që ju, si përdorues, keni katër liri themelore: (0) ta xhironi programin si të keni qejf, (1) ta studioni dhe ndryshoni kodin burim që të bëjë atë që keni qejf, (2) të rishpërndani kopje ekzakte, dhe -(3) të rishpërndani kopje të versioneve tuaj të modifikuar. (Shihni <a +(3) të rishpërndani kopje të versioneve tuaj të ndryshuar. (Shihni <a href="/philosophy/free-sw.html">përkufizimin e software-it të lirë</a>.)</p> <p>Me software-in e lirë, ne, përdoruesit, rifitojmë kontrollin mbi punimin me @@ -79,12 +84,12 @@ mëkëmbësi juaj.</p> <p>Ç’kuptim ka të thuhet se një veprimtari e dhënë punimi në kompjuter është i <em>juaji</em>? Do të thotë se pjesë e tij s’është askush tjetër. Që të -qartësohet kuptimi i “të qenit pjesë”, ju paraqesim një -eksperiment të menduar. Le të mendojmë se çfarëdo software-i i lirë që mund -t’ju duhet për punën, mund ta keni, si dhe çfarëdo të dhënash që mund t’ju -duhen, si dhe kompjutera me çfarëdo shpejtësie, funksionesh dhe aftësish që -mund të jetë e nevojshme. A do ta bënit atë punën krejtësisht brenda këtyre -kompjuterave, pa komunikuar me kompjuterat e cilitdo tjetër?</p> +qartësohet kuptimi i “të qenit pjesë”, ju paraqesim një eksperiment të +menduar. Le të mendojmë se çfarëdo software-i i lirë që mund t’ju duhet për +punën, mund ta keni, si dhe çfarëdo të dhënash që mund t’ju duhen, si dhe +kompjutera me çfarëdo shpejtësie, funksionesh dhe aftësish që mund të jetë e +nevojshme. A do ta bënit atë punën krejtësisht brenda këtyre kompjuterave, +pa komunikuar me kompjuterat e cilitdo tjetër?</p> <p>Nëse po, atëherë veprimtaria është <em>tërësisht e juaja</em>. Për hir të lirisë, e keni hak ta kontrolloni. Nëse e kryeni duke përdorur @@ -112,8 +117,8 @@ ndryshojnë.</p> <p>Për më tepër, SaaSS shpie automatikisht në pasoja të njëvlershme me veçoritë dashakeqe të disa prej software-it pronësor.</p> -<p> Për shembull, disa programe pronësorë janë “spyware”: programi -<a href="/philosophy/proprietary-surveillance.html"> dërgon të dhëna mbi +<p> Për shembull, disa programe pronësorë janë “spyware”: programi <a +href="/philosophy/proprietary-surveillance.html"> dërgon të dhëna mbi veprimtari kompjuterike të përdoruesve</a>. Microsoft Windows dërgon te Microsoft-i të dhëna mbi veprimtaritë e përdoruesve. Windows Media Player raporton se çfarë sheh apo dëgjon çdo përdorues. Amazon Kindle raporton se @@ -127,9 +132,8 @@ njëjtin efekt si spyware-i: operatori i shërbyesit merr të dhënat — pa mundim të veçantë, nga vetë natyra e SaaSS-it. Amy Webb, që kurrë nuk kish në mendje të postonte ndonjë foto të së bijës, bëri gabimin e përdorimit të një SaaSS-i (Instagram) për përpunim të fotove të saj. Dhe më pas <a -href="http://www.slate.com/articles/technology/data_mine_1/2013/09/privacy_facebook_kids_don_t_post_photos_of_your_kids_on_social_media.html"> -fotot rrodhën prej andej</a> në internet. -</p> +href="https://slate.com/technology//2013/09/privacy_facebook_kids_don_t_post_photos_of_your_kids_on_social_media.html"> +fotot rrodhën prej andej</a> në internet.</p> <p>Teorikisht, fshehtëzimi homomorfik një ditë mund të përparojë deri në atë pikë sa shërbime SaaSS të ardhshme të mund të ndërtohen për të qenë të @@ -145,7 +149,7 @@ të tillë përmes të cilës Microsoft-i mundet të ndryshojë me detyrim çfar software-i në makinë. Thuajse krejt telefonat portativë kanë të tilla gjithashtu. Deriçka universale kanë edhe disa aplikacione pronësore; për shembull, klienti Steam për GNU/Linux i lejon programuesit të instalojë që -nga larg versione të modifikuara.</p> +nga larg versione të ndryshuara.</p> <p>Me SaaSS-in, operatori i shërbyesit mund të ndryshojë software-in në përdorim te shërbyesi. Do të duhej të qe në gjendje ta bëjë këtë, ngaqë @@ -160,18 +164,17 @@ t’i rezistojmë.</p> <h3>SaaSS dhe SaaS</h3> -<p>Fillimisht kësaj praktike problematike iu referuam si “SaaS”, që -do të thotër “Software as a Service” - Software si Shërbim. -Është një term i përdorur rëndom për ujdisjen e një software-i në një -shërbyes, në vend të ofrimit të kopjeve të tij përdoruesve, dhe menduam se -përshkruante në mënyrë të përpiktë rastet kur ndodh ky problem.</p> +<p>Fillimisht kësaj praktike problematike iu referuam si “SaaS”, që do të thotë +“Software as a Service” - Software si Shërbim. Është një term i përdorur +rëndom për ujdisjen e një software-i në një shërbyes, në vend të ofrimit të +kopjeve të tij përdoruesve dhe menduam se përshkruante në mënyrë të përpiktë +rastet kur ndodh ky problem.</p> <p>Më pas vumë re se termi SaaS ndonjëherë përdoret për shërbime komunikimi — veprimtari për të cilat kjo çështje nuk ka vend. Veç kësaj, termi -“Software-i si Shërbim” nuk shpjegon <em>pse</em> praktika është -e keqe. Ndaj sajuam termin “Shërbim si Zëvendësim Software-i”, -që i përkufizon më qartë praktikat e dëmshme dhe e shpreh se ku qëndron e -keqja.</p> +“Software-i si Shërbim” nuk shpjegon <em>pse</em> praktika është e keqe. +Ndaj sajuam termin “Shërbim si Zëvendësim Software-i”, që i përkufizon më +qartë praktikat e dëmshme dhe e shpreh se ku qëndron e keqja.</p> <h3>Ndarja e Çështjes së SaaSS-it nga Çështja e Software-it Pronësor</h3> @@ -182,10 +185,10 @@ paligjshme të ndryshohet. Me SaaSS-in, nuk e keni kopjen që kryen përllogaritjet për ju.</p> <p>Këto dy çështje shpesh ngatërrohen, dhe jo vetëm padashur. Zhvilluesit Web -përdorin termin e vagullt “aplikacion web” për të vënë në një -thes software shërbyesi tok me programe të xhiruar në makinën tuaj përmes -shfletuesit tuaj. Disa faqe web instalojnë në shfletuesin tuaj programe -JavaScript jo më triviale, madje të mëdhenj, pa ju informuar fare. <a +përdorin termin e vagullt “aplikacion web” për të vënë në një thes software +shërbyesi tok me programe të xhiruar në makinën tuaj përmes shfletuesit +tuaj. Disa faqe web instalojnë në shfletuesin tuaj programe JavaScript jo +më triviale, madje të mëdhenj, pa ju informuar fare. <a href="/philosophy/javascript-trap.html">Kur këto programe JavaScript janë jo të lira</a>, ato shkaktojnë të njëjtën lloj padrejtësie si çfarëdo software tjetër jo i lirë. Këtu, ama, problemin e kemi me çështjen e përdorimit të @@ -219,21 +222,20 @@ ndaj pushtetit të operatorit të shërbyesit, dhe kura e vetme është: <em>Mos përdorni SaaSS!</em> Mos përdorni shërbyesin e dikujt tjetër për të bërë përllogaritjet tuaja mbi të dhëna që i furnizoni ju vetë.</p> -<p>Kjo çështje demonstron thellësinë e dallimit mes “burimit të -hapur” dhe “software-it të lirë”. Kodi burim që është -burim i hapur <a href="/philosophy/free-open-overlap.html">është, thuajse -përherë, i lirë</a>. Megjithatë, ideja e një <a -href="https://opendefinition.org/ossd/">shërbimi “software-i me burim -të hapur”</a>, duke nënkuptuar një për të cilin software-i i -shërbyesit është me burim të hapur dhe/ose i lirë, dështon t’i japë zgjidhje -çështjes së SaaSS-it.</p> +<p>Kjo çështje demonstron thellësinë e dallimit mes “burimit të hapët” dhe +“software-it të lirë”. Kodi burim që është me burim të hapët <a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">është, thuajse përherë, i +lirë</a>. Megjithatë, ideja e një <a +href="https://opendefinition.org/ossd/">shërbimi “software-i me burim të +hapët”</a>, duke nënkuptuar një për të cilin software-i i shërbyesit është +me burim të hapët dhe/ose i lirë, dështon t’i japë zgjidhje çështjes së +SaaSS-it.</p> <p>Shërbimet janë në thelb të ndryshme nga programet, dhe çështjet etike që shpërfaqin shërbimet janë në thelb të ndryshme nga çështjet që shpërfaqin programet. Për të shmangur ngatërrimin, <a href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html"> e shmangim -përshkrimin e një shërbimi si “të lirë” ose -“pronësor.”</a></p> +përshkrimin e një shërbimi si “të lirë” ose “pronësor”.</a></p> <h3>Bërja e Dallimit Mes SaaSS-it dhe Shërbimeve të Tjera Rrjeti</h3> @@ -247,7 +249,7 @@ pra është një Shërbim si Zëvendësim Software-i, ose SaaSS. Ngaqë ju moho kontrollin mbi punimin tuaj në kompjuter, ju bën dëm.</p> <p>Një tjetër shembull është përdorimi i një shërbimi si Flickr apo Instagram -për të modifikuar një foto. Modifikimi i fotove është një veprimtari që +për të ndryshuar një foto. Modifikimi i fotove është një veprimtari që njerëzit kanë me dhjetëra vjet që e bëjnë në kompjuterat e tyre; bërja tani në një shërbyes që nuk e kontrolloni, në vend se në kompjuterin tuaj, përbën SaaSS.</p> @@ -275,11 +277,10 @@ SaaSS.</p> <p>Nëse një shërbim s’është SaaSS, kjo nuk do të thotë që kaq qe, jemi në rregull. Ka çështje të tjera etike rreth shërbimeve. Për shembull, -Facebook-u përdor Flash për videot, çka i shtyn me zor përdoruesit të -përdorin software jo të lirë; lyp xhirim në kompjuterin tuaj kodi JavaScript -jo të lirë; dhe u jep përdoruesve një përshtypje të shtrembër privatësie, -ndërkohë që i josh ata t’i shfaqin Facebook-ut lakuriq jetën e tyre. Këto -janë probleme të rëndësishme, të ndryshme nga problemi SaaSS. +Facebook-u lyp xhirim kodi JavaScript jo të lirë në kompjuterin tuaj dhe u +jep përdoruesve një përshtypje të shtrembër privatësie, ndërkohë që i josh +ata t’i shfaqin Facebook-ut lakuriq jetën e tyre. Këto janë probleme të +rëndësishme, të ndryshme nga problemi SaaSS. </p> <p>Shërbime të tillë si motorët e kërkimeve grumbullojnë të dhëna nga anembanë @@ -346,34 +347,34 @@ shfletues pa xhiruar kod JavaScript jo të lirë. Ndaj, s’duhet të përdorni Google Docs për të botuar gjë — por arsyeja nuk hyn te SaaSS-i.</p> <p>Industria TI i shkurajon përdoruesit të bëjnë këto dallime. Për këtë -shërben fjala në modë “cloud computing”. Ky term është kaq -nebuloz sa që mund t’i referohet thuajse çfarëdo përdorimi të Internetit. -Përfshin SaaSS, si dhe mjaft praktika të tjera përdorimi të rrjeteve. Në -çfarëdo konteksti të dhënë, gjasat janë që, një autor që shkruan -“cloud” (në qoftë person teknik), të ketë në mendje një -domethënie specifike, por zakonisht nuk shpjegon që në artikuj të tjetër -termi ka domethënie të tjera specifike. Termi i shpie njerëzit të bëjnë -përgjithësime mbi praktika të cilat do të duhej t’i shqyrtonin tek e tek.</p> - -<p>Nëse “cloud computing” ka një kuptim, ky nuk është ndonjë mënyrë -e kryerjes së përllogaritjeve, por një rrugë të menduari rreth -përllogaritjeve: një trajtim moskokëçarës që thotë, “Mos pyet. Mos u -bëj merak se kush i kontrollon përllogaritjet tuaja ose kush i mban të -dhënat tuaja. Mos kontrollo për karrem të fshehur brenda shërbimit tonë, -përpara se ta përtypni. Besojuni pa ngurrim kompanive.” Me fjalë të -tjera, “Jini leshko.” Mjegulla në mendje është pengesë për të -menduarit e qartë. Për hir të të menduarit të qartë rreth përllogaritjeve, -le ta shmangim termin “cloud.”</p> +shërben fjala në modë “cloud computing”. Ky term është kaq nebuloz sa që +mund t’i referohet thuajse çfarëdo përdorimi të Internetit. Përfshin SaaSS, +si dhe mjaft praktika të tjera përdorimi të rrjeteve. Në çfarëdo konteksti +të dhënë, gjasat janë që, një autor që shkruan “cloud” (në qoftë person +teknik), të ketë në mendje një domethënie specifike, por zakonisht nuk +shpjegon që në artikuj të tjetër termi ka domethënie të tjera specifike. +Termi i shpie njerëzit të bëjnë përgjithësime mbi praktika të cilat do të +duhej t’i shqyrtonin tek e tek.</p> + +<p>Nëse “cloud computing” ka një kuptim, ky nuk është ndonjë mënyrë e kryerjes +së përllogaritjeve, por një rrugë të menduari rreth përllogaritjeve: një +trajtim moskokëçarës që thotë, “Mos pyet. Mos u bëj merak se kush i +kontrollon përllogaritjet tuaja ose kush i mban të dhënat tuaja. Mos +kontrollo për karrem të fshehur brenda shërbimit tonë, përpara se ta +përtypësh. Besoju pa ngurrim kompanive”. Me fjalë të tjera, “Ji +leshko”. Mjegulla në mendje është pengesë për të menduarit e qartë. Për hir +të të menduarit të qartë rreth punimit me kompjuter, le ta shmangim termin +“cloud”.</p> <h3 id="renting">Marrja Me Qera e një Shërbyesi Që Ndryshon Nga SaaSS-i</h3> -<p>Nëse merrni me qira një shërbyes (real apo virtual), mbi ngarkesën software -të të cilit keni kontrollin, këtu nuk kemi SaaSS. Në SaaSS, dikush tjetër -vendos se çfarë software-i xhiron në shërbyes dhe prandaj kontrollon -përllogaritjet që ai bën për ju. Në rastin kur instaloni software në -shërbyes, se ç’përllogaritje bën ky për ju, e kontrolloni ju. Ndaj, -shërbyesi i marrë me qira është në fakt kompjuter i juaji. Për këtë -çështje, merret si i juaji.</p> +<p>Nëse merrni me qira një shërbyes (real apo virtual), mbi ngarkesën +<em>software</em> të të cilit keni kontrollin, këtu nuk kemi SaaSS. Në +SaaSS, dikush tjetër vendos se çfarë software-i xhiron në shërbyes dhe +prandaj kontrollon përllogaritjet që ai bën për ju. Në rastin kur instaloni +<em>software</em> në shërbyes, se ç’përllogaritje bën ky për ju, e +kontrolloni ju. Ndaj, shërbyesi i marrë me qira është në fakt kompjuter i +juaji. Për këtë çështje, merret si i juaji.</p> <p>Të <em>dhënat</em> në shërbyes të largët të marrë me qira janë më pak të sigurta se sa po ta kishit shërbyesin në shtëpi, por kjo është një çështje @@ -415,26 +416,35 @@ cilit ju jep një bazë besueshmërie tej marrëdhënies së thjeshtë komercial përdorimit të shërbyesve. Për shembull, mund të krijojmë një program <em>peer-to-peer</em> përmes të cilit bashkëpunëtorët të mund të shkëmbejnë të dhëna të fshehtëzuara. Bashkësia e software-it të lirë duhet të -zhvillojë zëvendësime <em>peer-to-peer</em> për “aplikacione -web” të rëndësishme. Hedhja e tyre në qarkullim nën licencën <a +zhvillojë zëvendësime <em>peer-to-peer</em> për “aplikacione web” të +rëndësishme. Hedhja e tyre në qarkullim nën licencën <a href="/licenses/why-affero-gpl.html"> GNU Affero GPL</a> mund të ishte veprim i mençur, ngaqë do të ishin kandidatë për shndërrim nga dikush tjetër në programe me bazë shërbyes. <a href="/">Projekti GNU</a> kërkon vullnetarë për të punuar për zëvendësime të tilla. Ne i ftojmë edhe -projektet e tjera të software-it të lirë ta shohin këtë problem në -strukturat e tyre.</p> +projektet e tjera të software-it të lirë ta shohin këtë problem në hartimin +e tyre.</p> <p>Ndërkohë, nëse një kompani ju fton të përdorni shërbyesit e saj për të kryer punë tuajat me përllogaritje, mos u dorëzoni; mos përdorni SaaSS. Mos blini -apo instaloni “thin clients”, që janë thjesht kompjutera kaq të -dobët sa ju bëjnë të kryeni punën tuaj reale në një shërbyes, veç në i -përdorshi me shërbyesin <em>tuaj</em>. Përdorni një kompjuter tuajin dhe -mbajini të dhënat tuaja aty. Kryejeni punën me kopjen tuaj të një programi -të lirë, për hir të lirisë.</p> +apo instaloni “thin clients”, që janë thjesht kompjutera kaq të dobët sa ju +bëjnë të kryeni punën tuaj reale në një shërbyes, veç në i përdorshi me +shërbyesin <em>tuaj</em>. Përdorni një kompjuter tuajin dhe mbajini të +dhënat tuaja aty. Kryejeni punën me kopjen tuaj të një programi të lirë, +për hir të lirisë.</p> + +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<p>Shihni edhe: <a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">E +meta të Cilën Askush S’është Lejuar Ta Kuptojë</a>.</p> +</div> -<h3>Shihni edhe:</h3> -<p><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">E meta të Cilën -Askush S’është Lejuar Ta Kuptojë</a>.</p> +<div class="infobox extra" role="complementary"> +<hr /> +<p>Versioni i parë i këtij artikulli u botua në <cite><a +href="https://bostonreview.net/articles/richard-stallman-free-software-drm/"> +Boston Review</a></cite>.</p> +</div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -444,7 +454,7 @@ Askush S’është Lejuar Ta Kuptojë</a>.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -465,7 +475,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -495,7 +505,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2010, 2013, 2015, 2016, 2018, 2020 Richard Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2010, 2013, 2015, 2016, 2018, 2020, 2021, 2022 +Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -510,7 +521,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2021/01/01 15:59:25 $ +$Date: 2022/02/01 23:31:50 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-free.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-free.html new file mode 100644 index 0000000..f98af20 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-free.html @@ -0,0 +1,409 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/why-free.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs principles" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pse Software-i i Lirë S’do të Duhej të Kishte Pronarë - Projekti GNU - Free +Software Foundation</title> + +<meta name="Keywords" content="GNU, Projekti GNU, FSF, Software i Lirë, Free Software Foundation, Pse +Software-i i Lirë S’do të Duhej të Kishte Pronarë" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/why-free.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Pse Software-i i Lirë S’do të Duhej të Kishte Pronarë</h2> + +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> + +<p> +Kontributi i teknologjisë dixhitale të informacionit në botë është bërja më +e lehtë të kopjohet dhe të ndryshohet informacioni. Kompjuterat premtojnë ta +bëjnë më të lehtë këtë, për të gjithë ne.</p> + +<p> +Jo gjithkush dëshiron që kjo të jetë më e lehtë. Sistemi i të drejtave të +kopjimit u jep programeve <em>software</em> “pronarë”, shumica e të cilëve +synojnë t’i mbajnë për vete përfitimet potenciale. Do të donin të ishin të +vetmit që mund të kopjojnë dhe ndryshojnë software-in që përdorim ne.</p> + +<p> +Sistemi i të drejtave të kopjimit lindi dhe u rrit me shtypshkrimin -një +teknologji për prodhim masiv kopjesh. Të drejtat e kopjimit i shkojnë për +shtat kësaj teknologjie, ngaqë kufizoi vetëm prodhimin masiv të kopjeve. +Nuk u hoqi lirinë lexuesve të librave. Një lexues i rëndomtë, që nuk kish +shtypshkronjë, mund të kopjonte libra me penë dhe bojë, dhe pak lexues u +paditën për këtë.</p> + +<p> +Teknologjia dixhitale është më e zhdërvjellët se sa shtypshkronja: kur +informacioni ka formë dixhitale, mund ta kopjoni lehtësisht për ta ndarë me +të tjerët. Pikërisht kjo zhdërvjelltësi e bën të papërshtatshme me një +sistem si ai i të drejtave të kopjimit. Kjo është arsyeja e masave të +shpifura dhe drakoniane gjithnjë në rritje, të përdorura për të zbatuar me +detyrim të drejtat e kopjimit për software-in. Shihni këto katër praktika +të Shoqatës së Botuesve të Software-it (SPA):</p> + +<ul> +<li>Propagandë masive që thotë se është gabim të mos u bindesh pronarëve, kur +është fjala për të ndihmuar shokun tuaj.</li> + +<li>Ftesë për informatorët të informojnë për shokë të punës dhe kolegë.</li> + +<li>Bastisje (me ndihmën e policisë) në zyra dhe shkolla, gjatë të cila njerëzve +u kërkohet se duhet të provojnë se janë të pafajshëm kundrejt kopjimesh të +paligjshme.</li> + +<li>Ndjekje penale (nga qeveria e ShBA-ve, me kërkesën e SPA-së) e personave të +tillë si David LaMacchia i <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr>-it , jo për kopjim software-i (nuk është akuzuar për +kopjim të ndonjë të tilli), por thjesht për lënien të paruajtura objektesh +kopjimi dhe se nuk ka censuruar përdorimin e tyre.<a +href="#footnote1">[1]</a></li> +</ul> + +<p> +Krejt të katërta praktikat u ngjajnë atyre të përdorur në ish-Bashkimin +Sovjetik, ku çdo makinë fotokopjimi kish një roje për të penguar kopjime të +ndalura, dhe ku individëve u duhej të kopjonin në fshehtësi informacionin +dhe ta kalonin dorë më dorë si <em>samizdat</em>. Sigurisht që kanë një +dallim: motivi për kontroll të informacionit në Bashkimin Sovjetik ishte +politik; në ShBA motivi është përfitimi. Por ne na prek veprimi, jo +motivi. Çfarëdo përpjekje për të bllokuar ndarjen e informacionit me të +tjerët, s’ka rëndësi se si, shpie te të njëjtat metoda dhe te e njëjta +ashpërsi.</p> + +<p> +Pronarët kanë disa argumente për t’u dhënë atyre kontroll se si e përdorim +ne informacionin:</p> + + +<ul> +<li id="name-calling">Tregimi me gisht. + +<p> +Pronarët përdorin fjalë përbaltjeje, të tilla si “pirateri” dhe “vjedhje”, +si dhe terminologji ekspertësh, të tillë si “pronësi intelektuale” dhe +“dëm”, për t’i sugjeruar publikut një vijë të caktuar mendimi - një analogji +thjeshtëzuese mes programeve dhe objekteve materiale.</p> + +<p> +Idetë dhe intuita jonë rreth pronësisë së objekteve materiale lidhet me +pyetjen nëse është e drejtë apo jo të <em>t’i merret një objekt</em> dikujt +tjetri. Ato nuk zbatohen mbi <em>të bërit e një kopjeje</em> të diçkaje. +Por pronarët na kërkojnë megjithatë t’i zbatojmë.</p></li> + +<li id="exaggeration">Stërmadhim. + +<p> +Pronarët thonë se pësojnë “dëm” ose “humbje ekonomike”, kur përdoruesit +kopjojnë vetë programet. Por kopjimi s’ka efekt të drejtpërdrejtë mbi +pronarin, dhe s’dëmtohet kush. Pronari mund të humbë vetëm nëse personi që +bëri kopjen, ndryshe do të kishte paguar për një të tillë prej pronarit.</p> + +<p> +Një grimë mendje tregon se shumica e personave s’do të kishin blerë kopje. +Dhe megjithatë pronarët i përllogaritin “humbjet” e tyre sikur gjithkush do +të kishte blerë një kopje. Ky është stërmadhim - për ta thënë me fjalë të +buta.</p></li> + +<li id="law">Ligji. + +<p> +Pronarët shpesh përshkruajnë gjendjen e tanishme të ligjit dhe dënimet e +ashpra me të cilat mund të na kërcënojnë. I nënkuptuar në këtë lloj +trajtimi është sugjerimi se ligji i sotëm pasqyron një ide të padiskutueshme +morale - në të njëjtën kohë ama, na kërkohet me forcë t’i shohim këto dënime +si gjë natyrore, për të cilat s’mund të bëhet me faj askush.</p> + +<p> +Kjo vijë për të bindur të tjerët s’është konceptuar të përballet me mendimin +kritik; është e menduar të përforcojë një shteg mendor të zakonshëm.</p> + +<p> +Që ligjet nuk përcaktojë të drejtën apo të gabuarën, është gjë elementare. +Çdo amerikan duhet ta dijë që, në vitet ’50, ishte kundër ligjit në shumë +shtete që një zezak të ulej në radhët përpara në një autobus; por vetëm +racistët do të thoshin se ulja atje ishte gabim.</p></li> + +<li id="natural-rights">Të drejta natyrore. + +<p> +Autorët shpesh pretendojnë një lidhje speciale me programet që kanë shkruar, +dhe ecin më tek për të pohuar se, si pasojë, dëshirat dhe interesat e tyre +që lidhen me programin kanë më tepër peshë se ato të kujtdo tjetër - ose +madje ato të krejt pjesës tjetër të botës. (Zakonisht shoqëritë, jo +autorët, kanë pronë të drejtat e kopjimit të software-it, por nga ne pritet +që të mos ta dimë këtë mospërputhje.)</p> + +<p> +Atyre që propozojnë këtë gjë si një aksiomë etike - autori është më i +rëndësishëm se ju - mund t’u them vetëm se, unë vetë, një autor i një +software-i të njohur, e quaj broçkull.</p> + +<p> +Por njerëzit, në përgjithësi, ka vetëm pak mundësi të ndjejnë ndonjë lloj +simpatie ndaj pretendimesh për të drejta natyrore, për dy arsye.</p> + +<p> +Një arsye është analogjia e sforcuar me objektet materiale. Kur gatuaj +makarona, e kundërshtoj ngrënien e tyre nga dikush tjetër, se kështu +s’mbetet gjë për mua. Veprimi i tij më bën dëm saktësisht aq sa i bën mirë +atij; pjatën e makaronave mund ta hajë vetëm një nga ne, kështu që pyetja +është, cili? Dallimi më i vogël mes nesh mjafton që të prishë baraspeshimin +etik.</p> + +<p> +Por nëse xhironi apo jo, ose ndryshoni apo jo një program që kam shkruar, ju +prek juve drejtpërsëdrejti dhe mua vetëm tërthorazi. Nëse i jepni një kopje +një shokut tuaj, ju prek ju dhe shokun tuaj shumë më tepër se të më prekë +mua. S’duhet të kem pushtetin t’ju them të mos bëni gjëra të tilla. Askush +s’duhet ta ketë.</p> + +<p> +Arsyeja e dytë është se njerëzve u është thënë se të drejtat natyrore për +autorët janë një traditë e pranuar dhe e pakundërshtueshme në shoqërinë +tonë.</p> + +<p> +Po të shihet historia, e kundërta është e vërtetë. Ideja e të drejtave +natyrore të autorëve qe propozuar dhe hedhur poshtë me vendosmëri, kur po +hartohej Kushtetuta e ShBA-ve. Kjo është arsyeja pse Kushtetuta vetëm +<em>lejon</em> një sistem të drejtash kopjimi dhe nuk <em>kërkon doemos</em> +një të tillë; kjo është arsyeja pse thotë që e drejta e kopjimit duhet të +jetë vetëm e përkohshme. Ajo pohon gjithashtu se qëllimi i të drejtës së +kopjimit është të promovojë përparimin - jo të shpërblejë autorët. E drejta +e kopjimit i shpërblen në një farë mënyre autorët dhe botuesit edhe më +tepër, por kjo është menduar si një një mjet për ndryshimin e sjelljes së +tyre.</p> + +<p> +Tradita e njëmendtë e rrënjosur e shoqërisë tonë është se e drejta e +kopjimit ndërhyn në të drejtat natyrore të publikut - dhe se kjo mund të +përligjet vetëm për të mirën e publikut.</p></li> + +<li id="economics">Ana ekonomike. + +<p> +Argumenti përfundimtar që jepet për të pasur pronarë të software-it është se +kjo shpie në prodhim të më tepër software-i.</p> + +<p> +Ndryshe nga të tjerët, ky argument të paktën ndërmerr një trajtim legjitim +të subjektit. Bazohet në një qëllim të vlefshëm - kënaqjen e përdoruesve të +software-it. Dhe nga ana empirike është e qartë që njerëzit do të prodhojnë +më tepër të diçkaje, nëse paguhen mirë për ta bërë këtë.</p> + +<p> +Por argumenti ekonomik ka një të metë: bazohet në hamendësimin se dallimi +lidhet me vetëm sa para na duhet të paguajmë. Merr të mirëqenë se +<em>prodhimi i software-it</em> është ajo që duam, qoftë kur ka, qoftë kur +s’ka pronarë software-i.</p> + +<p> +Njerëzit e pranojnë me gatishmëri këtë hamendësim, ngaqë pajtohet me +përvojën tonë me objektet materiale. Le të marrim një sanduiç, për +shembull. Mund të jeni po ashtu në gjendje të merrni një sanduiç të +njësojtë, falas ose kundrejt një çmimi. Në qoftë kështu, i vetmi ndryshim +është sasia që paguani. Pavarësisht se duhet ta blini ose jo, sanduiçi ka +të njëjtën shije, të njëjtën vlerë ushqyese, dhe në cilindo rast mund ta +hani vetëm një herë. E merrni sanduiçin nga një pronar apo jo, s’mund të +ndikojë në gjë tjetër veç sasisë së parave që keni pas kësaj.</p> + +<p> +Kjo është e vërtetë për çfarëdo lloj objekti material - fakti që ka apo s’ka +pronar nuk prek drejtpërsëdrejti faktin çfarë <em>është</em>, ose se ç’mund +të bëni, nëse e shtini në dorë.</p> + +<p> +Por nëse një program ka pronar, kjo prek shumë çfarë është ai, dhe se ç’mund +të bëni me një kopje, nëse blini një të tillë. Dallimi s’është thjesht punë +parash. Sistemi i pronarëve të software-it i nxit pronarët e sistemit të +prodhojnë diçka - por jo çfarë i duhet vërtet shoqërisë. She shkakton +ndotje etike të padukshme që na prek tërë neve.</p></li> + +</ul> + +<p> +Çfarë i duhet shoqërisë? I duhet informacion që është vërtet i passhëm nga +qytetarët e saj - për shembull, programe që njerëzit mund t’i lexojnë, +ndreqin, përshtatin dhe përmirësojnë, jo thjesht t’i përdorin. Por ajo që +japin zakonisht pronarët e software-it është një kuti e zezë të cilën s’mund +ta studiojmë apo ndryshojmë.</p> + +<p> +Shoqëria gjithashtu ka nevojë për liri. Kur një program ka pronar, +përdoruesit humbasin lirinë të kontrollojnë pjesë të jetës së tyre.</p> + +<p> +Dhe, mbi të gjitha, shoqëria ka nevojë të nxisë mes qytetarëve të saj frymën +e bashkëpunimit vullnetar. Kur pronarët e software-it na thonë se të +ndihmosh fqinjët tanë në një rrugë të natyrshme është “pirateri”, ata ndotin +frymën civile të shoqërisë tonë.</p> + +<p> +Kjo është arsyeja pse themi se <a href="/philosophy/free-sw.html">software-i +i lirë</a> është çështje lirie, jo çmimi.</p> + +<p> +Argumenti ekonomik për pronarët është i gabuar, por problemi ekonomik është +real. Disa njerëz shkruajnë <em>software</em> të dobishëm nga kënaqësia e +shkrimit të tij ose nga admirim dhe dashuria; por nëse duam më tepër +<em>software</em> se sa shkruajnë këta njerëz, na duhet të mbledhim fonde.</p> + +<p> +Që nga vitet ’80, zhvilluesit e software-it të lirë kanë provuar metoda të +ndryshme për të gjetur fonde, me njëfarë suksesi. S’është nevoja që +gjithkush të bëhet i pasur; një palë të ardhura të zakonshme përbëjnë goxha +nxitje për të bërë plot punë që sjellin më pak kënaqësi se sa programimi.</p> + +<p> +Për vite të tëra, derisa anëtarësia shok e bëri të panevojshme, e nxora +jetesën nga thellime të software-it të lirë që pata shkruar, për klientë të +ndryshëm. Çdo thellim i shtohej versionit standard të hedhur në qarkullim +dhe ndaj si përfundim u bë i passhëm nga publiku i përgjithshëm. Klientët +më paguan që të mund të punoja mbi thellimet që donin, në vend se mbi veçori +që unë mund t’i kisha konsideruar të përparësisë më të lartë.</p> + +<p> +Disa zhvillues software-i të lirë nxjerrin para duke shitur shërbime +asistence. Më 1994-n, Cygnus Support, me rreth 50 të punësuar, vlerësoi se +rreth 15 përqind e veprimtarisë së stafit qe zhvillim software-i të lirë - +një përqindje e respektueshme për një shoqëri software-i.</p> + +<p> +Në fillimet e viteve ’90, shoqëri, përfshi, Motorola, Texas Instruments dhe +Analog Devices ranë dakord të financonin zhvillimin e përpiluesit GNU C. +Shumica e zhvillimit të GCC-së ende kryhet nga zhvillues të paguar. +Përpiluesi GNU për gjuhën Ada u financua gjatë viteve ’90 nga Forca Ajrore e +ShBA-ve dhe kështu vazhdoi deri kur u formua një shoqëri posaçërisht për atë +qëllim.</p> + +<p> +Lëvizja e software-it të lirë është ende e vogël, por shembulli i radiove të +mbuluara financiarisht nga dëgjuesit, në ShBA tregon se është e mundur të +përkrahet një veprimtari e madhe pa e detyruar secilin prej nesh të paguajë.</p> + +<p> +Si një përdorues kompjuteri sot, mund ta kapni veten duke përdorur një +program <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">pronësor</a>. Nëse +shoku ju kërkon të bëni një kopje, do të ishte e gabuar të mos pranoni. +Bashkëpunimi është më i rëndësishëm se sa të drejtat e kopjimit. Por +bashkëpunimi nën rrogoz, në ilegalitet, nuk bën për një shoqëri të mirë. +Një person duhet të aspirojë të jetojë një jetë drejt, haptas, me krenari +dhe kjo do të thotë t’i thuhet jo software-it pronësor.</p> + +<p> +E meritoni të jeni në gjendje të bashkëpunoni haptas dhe lirish me persona +të tjerë që përdorin <em>software</em>. E meritoni të jeni në gjendje të +mësoni se si funksionon software-i dhe t’ua mësoni studentëve tuaj. E +meritoni të jeni në gjendje të punësoni programuesin tuaj të parapëlqyer për +ta ndrequr, kur dëmtohet.</p> + +<p> +Meritoni <em>software</em> të lirë.</p> +<div class="column-limit"></div> + +<h3 class="footnote">Poshtëshënim</h3> +<ol> +<li id="footnote1">Akuzat më pas u gjetën të pavërteta.</li> +</ol> + +<hr class="no-display" /> +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software +i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard +M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1994, 2009, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/29 23:00:57 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html index 50ec961..8b32363 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html @@ -1,39 +1,47 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-gnu-linux.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.79 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnulinux" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Pse GNU/Linux? - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/gnu/po/why-gnu-linux.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Ç’përmban Emri?</h2> -<p><strong>by <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> - -<div class="announcement"> - <blockquote><p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështje, mund të lexoni <a -href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a>, faqen tonë mbi <a -href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin GNU</a>, që jep një -historik të sistemit GNU/Linux e ku përmendet kjo puna e emrit, dhe faqen -tonë mbi <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të -GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>. - -</p></blockquote> -</div> +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> <p> Emrat përcjellin kuptime; zgjedhja jonë e emrave përcakton domethënien e atyre që themi. Një emër i papërshtatshëm u jep njerëzve idenë e gabuar. Një trëndafil, edhe me çfarëdo emri tjetër, do të kishte po atë aromë të këndshme—por po e quajtët penë, njerëzit do të zhgënjehen kur të -provojnë të shkruajnë me të. Dhe po i quajtët penat -“trëndafila”, njerëzit mund të mos kuptojnë se për çfarë hyjnë -në punë. Po e quajtët sistemin tonë operativ Linux, kjo përcjell një ide të -gabuar të origjinës së sistemit, historikut dhe qëllimit të tij. Po e -quajtët <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, kjo përcjell (por -jo edhe aq hollësisht) një ide më të saktë.</p> +provojnë të shkruajnë me të. Dhe po i quajtët penat “trëndafila”, njerëzit +mund të mos kuptojnë se për çfarë hyjnë në punë. Po e quajtët sistemin tonë +operativ Linux, kjo përcjell një ide të gabuar të origjinës së sistemit, +historikut dhe qëllimit të tij. Po e quajtët <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, kjo përcjell (edhe pse jo +hollësisht) një ide më të saktë.</p> + +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<hr class="no-display" /> +<p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështje, mund të lexoni <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">PBR GNU/Linux</a>, faqen tonë mbi <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin GNU</a>, që jep një +historik të sistemit GNU/Linux, siç lidhet ky me punën e emrit, dhe faqen +tonë mbi <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të +GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.</p> +<hr class="no-display" /> +</div> + <p> A ka vërtet rëndësi për bashkësinë tonë kjo? A ka rëndësi nëse e dinë a jo njerëzit origjinën e sistemit, historikun dhe qëllimin e tij? Po—ngaqë @@ -72,28 +80,26 @@ ta bëjmë të lidhet me frymën e bashkësisë.</p> <p> Një sfidë e fortë i vjen të ardhmes së software-it të lirë nga prirja e -shoqërive që shpërndajnë “Linux” për shtim software-i jo të lirë -te <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, në emër të leverdisë dhe +shoqërive që shpërndajnë “Linux” për shtim software-i jo të lirë te <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, në emër të leverdisë dhe fuqisë. Këtë e bëjnë krejt zhvilluesit e shpërndarjeve komerciale të mëdha; asnjë nuk e kufizon veten te software-i i lirë. Shumica e tyre s’i identifikojnë qartë paketat jo të lira në shpërndarjet e tyre. Mjaft prej tyre madje edhe zhvillojnë <em>software</em> jo të lirë dhe ia shtojnë atë -sistemit. Disa e teprojnë duke reklamuar sisteme “Linux” që -janë “licensed per seat”, çka i jep përdoruesit po aq liri sa -Microsoft Windows.</p> +sistemit. Disa e teprojnë duke reklamuar sisteme “Linux” që janë “licencuar +për kokë”, çka i jep përdoruesit po aq liri sa Microsoft Windows-i.</p> <p> Njerëzit përpiqen ta përligjin shtimin e software-it jo të lirë në emër të -“popullaritetit të Linux-it” — duke vlerësuar, në fakt, -popullaritetin mbi lirinë. Ndonjëherë kjo pranohet haptas. Për shembull, -Wired Magazine shkruante se Robert McMillan, kryeredaktor i Linux Magazine-s -“ka përshtypjen se zhvendosja drejt software-it me burim të hapur -duhet ushqyer nga vendime teknike, në vend se nga ato politike.” Dhe -<abbr title="Chief Executive Officer">CEO</abbr>-ja i Caldera-s i ftoi -haptazi përdoruesit <a -href="http://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">të hedhin tej -qëllimin e lirisë dhe më mirë të punojnë për “popullaritetin e -Linux-it”</a>.</p> +“popullaritetit të Linux-it” — duke vënë, në fakt, popullaritetin mbi +lirinë. Ndonjëherë kjo pranohet haptas. Për shembull, Wired Magazine +shkruante se Robert McMillan-it, kryeredaktor i Linux Magazine-s “i duket se +zhvendosja drejt software-it me burim të hapët duhet ushqyer nga vendime +teknike, në vend se nga ato politike”. Dhe <abbr title="Chief Executive +Officer">CEO</abbr>-ja i Caldera-s i ftoi haptazi përdoruesit <a +href="https://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">të hedhin +tej qëllimin e lirisë dhe më mirë të punojnë për “popullaritetin e +Linux-it”.</a></p> <p> Shtimi i software-it jo të lirë te sistemi <a @@ -167,37 +173,38 @@ njerëzit në bashkësinë tonë mund të hasin idenë e lirisë dhe vendosmëri Por kur njerëzit i hasin, do ta ndjejnë që ka lidhje me ta?</p> <p> -Njerëzit që e dinë se po përdorin një sistem që ka dalë nga Projekti GNU +Njerëzit që e dinë se po përdorin një sistem që ka dalë nga Projekti GNU, mund të pikasin një marrëdhënie të drejtpërdrejtë mes tyre dhe GNU-së. Nuk do të pajtohen vetvetiu me filozofinë tonë, por të paktën do të shohin një arsye për të menduar seriozisht rreth saj. Përkundrazi, njerëzit që e -konsiderojnë vetveten “përdorues të Linux-it”, dhe besojnë se -Projekti GNU “ përgatiti mjetet që dolën të dobishme në Linux”, -zakonisht perceptojnë vetëm një marrëdhënie të tërthortë mes tyre dhe -GNU-së. Ata thjesht mund ta shpërfillin filozofinë e GNU-së, kur e ndeshin.</p> +konsiderojnë vetveten “përdorues të Linux-it”, dhe besojnë se Projekti GNU +“përgatiti mjetet që dolën të dobishme në Linux”, zakonisht perceptojnë +vetëm një marrëdhënie të tërthortë mes tyre dhe GNU-së. Ata thjesht mund ta +shpërfillin filozofinë e GNU-së, kur e ndeshin.</p> <p> -Projekti GNU është idealist, dhe cilido që nxit idealizëm sot përballet me +Projekti GNU është idealist dhe cilido që nxit idealizëm sot, përballet me një pengesë të madhe: ideologjia sunduese i nxit njerëzit ta hedhin tej -idealizmin si “jopraktik”. Idealizmi ynë ka qenë tejet praktik: -është arsyeja pse kemi një sistem operativ të lirë, <a +idealizmin si “jopraktik”. Idealizmi ynë ka qenë tejet praktik: është +arsyeja pse kemi një sistem operativ të lirë <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>. Njerëzit që e duan këtë -sistem do të duhej ta dinin që ai është idealizmi ynë i shndërruar në diçka +sistem, do të duhej ta dinin që ai është idealizmi ynë i shndërruar në diçka të prekshme.</p> <p> -Sikur “puna” të kish mbaruar vërtet, sikur të mos bëhej fjalë -për gjë tjetër veç falënderimeve, ndoshta do të qe më e mençur të lihej të -tretej çështja. Por nuk jemi në atë pozicion. Për të frymëzuar njerëzit të -bëjnë punën që duhet bërë, kemi nevojë të njihet ajo që kemi bërë deri -këtu. Ju lutemi, na ndihmoni, duke e quajtur sistemin operativ <a +Sikur “puna” të kish mbaruar vërtet, sikur të mos bëhej fjalë për gjë tjetër +veç falënderimeve, ndoshta do të qe më e mençur të lihej të tretej çështja. +Por nuk jemi në atë pozicion. Për të frymëzuar njerëzit të bëjnë punën që +duhet bërë, kemi nevojë të njihet ajo që kemi bërë deri këtu. Ju lutemi, na +ndihmoni, duke e quajtur sistemin operativ <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p> -<hr /> -<blockquote id="fsfs"><p>Kjo sprovë është botuar te <a -href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"> <cite>Free -Software, Free Society: The Selected Essays of Richard -M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> +<hr class="no-display" /> +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"> +<cite>Software i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard +M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -207,7 +214,7 @@ M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -228,7 +235,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -258,8 +265,7 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 2000, 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020 Richard -Stallman</p> +<p>Të drejta kopjimi © 2000, 2007, 2021 Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -274,11 +280,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/10/26 13:34:14 $ +$Date: 2021/11/02 14:41:49 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-programs-should-be-shared.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-programs-should-be-shared.html new file mode 100644 index 0000000..33f7ee7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-programs-should-be-shared.html @@ -0,0 +1,158 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-programs-should-be-shared.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pse Programet Duhen Ndarë Me të Tjerët - Projekti GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/why-programs-should-be-shared.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Pse Programet Duhen Ndarë Me të Tjerët</h2> + +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> + +<div class="introduction"> + <p>Shënim i redaktorit: Ky tekst u gjet në një kartelë të majit 1983, edhe pse +s’është e qartë nëse qe shkruar atëherë apo më herët. Në maj të 1983-shit, +Richard Stallman po bluante në mendje privatisht mundësinë e zhvillimit të +një sistemi operativ të lirë, por mund të mos kish vendosur ende për ta bërë +një sistem të ngjashëm me Unix, apo diçka të ngjashme me MIT Lisp Machine.</p> + + <p>S’kishte bërë ende dallimin, nga ana konceptuale, të dy kuptimeve të termit +“i lirë”; ky mesazh është formuluar sipas kuptimit falas, por merr të +mirëqenë se kështu përdoruesit kanë liri gjithashtu.</p> +</div> +<hr class="no-display" /> + +<p>Pesë vjet më parë, dikush mund ta merrte të mirëqenë se çfarëdo programi i +dobishëm i shkruar në SAIL, MIT, CMU, etj, do të ndahej me të tjerë. Prej +atëherë, këto universitetet kanë zënë të sillen mu si shoqëritë e +software-it - gjithçka e dobishme do të shitet për qimet e kokës (zakonisht +pasi është shkruar me shpenzimet e qeverisë).</p> + +<p>Njerëzit gjejnë një mori shfajësimesh pse është e dëmshme të jepet falas +software.-i Këto probleme të supozuara nuk na shqetësuan atëherë kur +<em>donim</em> të ndanim me të tjerë dhe nuk kanë pasur ndikim mbi EMACS, +ndaj dyshoj se janë të rremë.</p> + +<p>Për shembull, njerëzit thonë se shoqëritë do ta “vjedhin” dhe do ta shesin. +Në qoftë kështu, kjo s’do të ishte më keq se sa ta shiste vetë Stanford-i! +Të paktën njerëzit do të kishin mundësinë të merrnin një kopje falas. +Përdoruesit duan të blejnë <em>software</em> që mirëmbahet? Atëherë lërini +njerëzit të shesin kontrata shërbimi - por vetë software-in jepeni lirisht.</p> + +<p>Mendoj se mund të heq qafe çfarëdo arsyesh që mund të mendoni se ekzistojnë +për të mos ndarë software-in me të tjerë. Por më e rëndësishme është +arsyeja pse <em>duhet</em> ta ndajmë me të tjerët:</p> + +<p>Nëse do të hiqeshin pengesat artificiale, do të arrinim më tepër me të +njëjtin mundim. Dhe do të ndiheshim më tepër në harmoni me këdo tjetër.</p> + +<p>Ndarja e software-it me të tjerë është forma që bashkëpunimi shkencor merr +në fushën e informatikës. Universitetet dikur e mbronin parimin e +bashkëpunimit shkencor. A është e drejtë për to ta hedhin këtë parim për +hir të fitimeve?</p> + +<p>A duhet t’i lejojmë?</p> + +<p>Mu tani, studentë këtu merren me programim projektesh që janë të menduara +posaçërisht për t’u shitur. Por nëse krijojmë një klimë opinioni si ajo e +pesë vjetëve më parë, universiteti s’do të guxonte ta bënte këtë. Dhe nëse +filloni të ndani me të tjerë, të tjerë njerëz mund të fillojnë të ndajnë me +ju.</p> + +<p>Ndaj le të fillojmë sërish të ndajmë me të tjerët</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1983, 2015, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/30 17:01:17 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html index 4600267..ecca3c7 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html @@ -1,16 +1,29 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/words-to-avoid.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.90 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays term" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Fjalë Që Duhen Shmangur (ose Përdorur me Kujdes) Ngaqë Janë Me Spec ose Ngatërruese - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +#word-list a { line-height: 1.8em; text-decoration: none; } +--> + +</style> <!--#include virtual="/philosophy/po/words-to-avoid.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Fjalë Që Duhen Shmangur (ose Përdorur me Kujdes) Ngaqë Janë Me Spec ose Ngatërruese</h2> +<div class="thin"></div> <p> Ka një numër fjalësh dhe togfjalëshash që këshillojmë të shmangen, ose të @@ -18,152 +31,104 @@ shmangen në disa kontekste të caktuara dhe për përdorime të caktuara. Disa janë të dykuptimta ose qorrollisëse; të tjera vijnë prej këndvështrimesh me të cilët nuk pajtohemi, dhe shpresojmë që të mos pajtoheni as ju.</p> -<div class="announcement"> -<blockquote><p>Kini parasysh gjithashtu <a href="/philosophy/categories.html">Kategori -Software-i të Lirë</a>, <a -href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Pse Duhet Quajtur -Swindle?</a></p></blockquote> -</div> - +<div id="word-list" class="emph-box"> <p> <!-- GNUN-SORT-START --> -“<a href="#Access">akses</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Alternative">alternativ</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Assets">asete</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Ad-blocker">bllokues reklamash</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#CloudComputing">cloud computing</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Content">content</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#DigitalRightsManagement">Digital Rights -Management</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#DigitalLocks">dryna dixhitalë</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Ecosystem">ekosistem</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#ForFree">falas</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#FLOSS">FLOSS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#FOSS">FOSS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Freeware">freeware</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Google">Google</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Hacker">haker</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Open">i hapët</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Closed">i mbyllur</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#SoftwareIndustry">industri software</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#InternetofThings">Internet Gjërash</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#FreelyAvailable">i passhëm lirisht</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Commercial">komercial</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Compensation">kompensim</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Consumer">konsumator</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Consume">konsumo</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Creator">krijues</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#CreativeCommonsLicensed">licencuar sipas Creative -Commons</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#DigitalGoods">mallra dixhitale</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Protection">mbrojtje</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#SourceModel">model burimi</a>” | +“<a href="#DigitalRightsManagement">Digital Rights Management</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FLOSS">FLOSS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FOSS">FOSS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Google">Google</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#InternetofThings">Internet Gjërash</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#MP3Player">MP3 player</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#PC">PC</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Photoshop">Photoshop</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#PowerPoint">PowerPoint</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Product">Produkt</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CopyrightOwner">Pronar të Drejtash Kopjimi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#RAND">RAND</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SaaS">SaaS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Skype">Skype</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#OptOut">Zgjidhni lënien jashtë</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Access">akses</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Alternative">alternativ</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Assets">asete</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Ad-blocker">bllokues reklamash</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CloudComputing">cloud computing</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Content">content</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalLocks">dryna dixhitalë</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Ecosystem">ekosistem</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#ForFree">falas</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Freeware">freeware</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Hacker">haker</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Open">i hapët</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Closed">i mbyllur</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FreelyAvailable">i passhëm lirisht</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SoftwareIndustry">industri software</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Commercial">komercial</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Compensation">kompensim</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Consumer">konsumator</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Consume">konsumo</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Creator">krijues</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CreativeCommonsLicensed">licencuar sipas Creative Commons</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalGoods">mallra dixhitale</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Protection">mbrojtje</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SourceModel">model burimi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Modern">modern</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Monetize">monetizoni</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#MP3Player">MP3 player</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#SharingPersonalData">ndarje me të tjerët (të dhëna -personale)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#BSD-style">në stil BSD-je</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#PC">PC</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Photoshop">Photoshop</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Piracy">pirateri</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#PowerPoint">PowerPoint</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Product">Produkt</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#CopyrightOwner">Pronar të Drejtash Kopjimi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#IntellectualProperty">pronësi intelektuale</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#RAND">RAND</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#SaaS">SaaS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#SharingEconomy">sharing economy</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#SellSoftware">shisni software</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#LAMP">sistem LAMP</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Linux">sistem Linux</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Skype">Skype</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#GiveAwaySoftware">software give away</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Modern">modern</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Monetize">monetizoni</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SharingPersonalData">ndarje me të tjerët (të dhëna +personale)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#BSD-style">në stil BSD-je</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Piracy">pirateri</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#IntellectualProperty">pronësi intelektuale</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SharingEconomy">sharing economy</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SellSoftware">shisni software</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#LAMP">sistem LAMP</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Linux">sistem Linux</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#GiveAwaySoftware">software give away</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /^.(es)$/" --> <!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your language to refer to mobile computers; otherwise, fill the translation with a space. --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -“<a href="#Terminal">terminal</a>” | <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +“<a href="#Terminal">terminal</a>” | <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <!--#endif --> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Market">treg</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Vendor">tregtues</a>” +“<a href="#Vendor">tregtues</a>” <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#TrustedComputing">trusted computing</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#Theft">vjedhje</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -“<a href="#OptOut">Zgjidhni lënien jashtë</a>” | <!-- GNUN-SORT-STOP --> -</p> - -<!-- GNUN-SORT-START --> -<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Freeware">“Freeware”<sup><a href="#TransNote6">6</a></sup></h3> - -<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> -<p> -Ju lutemi, mos e përdorni termin “freeware” si një sinonim për -“software i lirë”. Termi “freeware” përdorej shpesh -gjatë viteve ’80 për programe të hedhur në qarkullim vetëm në formën e të -ekzekutueshmit, pa mundësi për konsultim të kodit burim. Sot, për të, nuk -ka ndonjë përkufizim të veçantë të pranuar.</p> -<p> -Kur përdorni gjuhë të tjera nga anglishtja, ju lutemi, shmangeni huazimin e -termave të anglishtes, të tillë si “software i lirë” ose -“freeware”. Është më mirë të përkthehet termi “software i -lirë” në <a href="/philosophy/fs-translations.html">gjuhën tuaj</a>.</p> - -<p> -Duke përdorur një fjalë në <a href="/philosophy/fs-translations.html">gjuhën -tuaj</a>, tregoni se po i referoheni vërtet lirisë dhe jo thjesht të bëni -papagallin për një koncept të huaj, misterioz, marketingu. Në fillim, -bashkëkombësve tuaj mundet t’u duket i huaj ose shqetësues referimi ndaj -lirisë, por sapo të shohin se nënkupton pikërisht atë që shpreh, ata do ta -kuptojnë vërtet se si është puna. +“<a href="#Market">treg</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#TrustedComputing">trusted computing</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Theft">vjedhje</a>” | <!-- GNUN-SORT-STOP --> </p> +</div> -<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="InternetofThings">“Internet Gjërash”</h3> - -<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> -<p> -Kur kompanitë vendosën të prodhojnë pajisje elektro-shtëpiake të -kompjuterizuara që përmes internetit do të mund të lidheshin me shërbyesin e -prodhuesit, dhe kështu mund të spiunoheshin lehtë përdoruesit e tyre, e -kuptuan se kjo s’do të dukej edhe aq mirë. Ndaj sajuan një emër të bukur, -tërheqës: “Internet Gjërash.”</p> -<p> -Përvoja tregon se këto produkte shpesh <a -href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2015/09/cory-doctorow-what-if-people-were-sensors-not-things-to-be-sensed/"> -spiunojnë përdoruesit e tyre</a>. Janë edhe të bëra enkas për <a -href="https://archive.ieet.org/articles/rinesi20150806.html">t’u dhënë -njerëzve këshilla të njëanshme</a>. Veç kësaj, prodhuesi mund <a -href="/proprietary/proprietary-sabotage.html"> ta sabotojë produktin</a> -duke fikur shërbyesin nga i cili varet pajisja.</p> -<p> -I quajmë “Internet Thumbi.” -</p> +<hr class="no-display" /> +<div class="announcement"> +<p>Kini parasysh gjithashtu <a href="/philosophy/categories.html">Kategori +Software-i të Lirë</a>, <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Pse Duhet Quajtur +Swindle?</a></p> +</div> +<hr class="no-display" /> -<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-START --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Access">“Akses”</h3> +<h3 id="Access">“Akses”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Është një keqkuptim i rëndomtë të mendohet se software i lirë do të thotë që -publiku të ketë “akses” te një program. S'është kjo ajo që do -të thotë software i lirë.</p> +publiku të ketë “akses” te një program. S'është kjo ajo që do të thotë +software i lirë.</p> <p> <a href="/philosophy/free-sw.html">Kriteri i të qenit software i lirë</a> -nuk është se cili ka “akses” te programi; katër liritë -thelbësore lidhen me atë se çfarë i lejohet të bëjë me programin, një -përdoruesi që ka një kopje të tij. Për shembull, liria 2 thotë se -përdoruesi është i lirë të bëjë një kopje tjetër dhe t’jua japë ose t’jua -shesë. Por asnjë përdorues s’e ka <em>detyrim</em> ta bëjë këtë për ju; -s’keni ndonjë <em>të drejtë</em> t’i kërkoni cilitdo përdorues një kopje të -atij programi.</p> +nuk është se cili ka “akses” te programi; katër liritë thelbësore lidhen me +atë se çfarë i lejohet të bëjë me programin, një përdoruesi që ka një kopje +të tij. Për shembull, liria 2 thotë se përdoruesi është i lirë të bëjë një +kopje tjetër dhe t’jua japë ose t’jua shesë. Por asnjë përdorues s’e ka +<em>detyrim</em> ta bëjë këtë për ju; s’keni ndonjë <em>të drejtë</em> t’i +kërkoni cilitdo përdorues një kopje të atij programi.</p> <p> Veçanërisht, nëse shkruani vetë një program dhe nuk ofroni kurrë një kopje të tij për dikë tjetër, ai program është software i lirë, edhe pse në mënyrë @@ -190,7 +155,7 @@ ta</b>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Alternative">“Alternativ”</h3> +<h3 id="Alternative">“Alternativ”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> @@ -206,8 +171,8 @@ ta bërë software-in të passhëm për përdorim nga të tjerët. Metodat e tj lirë</a> dhe <a href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Shërbim si Zëvendësim Software-i</a> i kthejnë përdoruesit e tyre në vasalë. Nuk -mendojmë se është mirë t’u ofrohen përdoruesve këto -“alternativa” kundrejt software-it të lirë.</p> +mendojmë se është mirë t’u ofrohen përdoruesve këto “alternativa” kundrejt +software-it të lirë.</p> <p> Rrethana speciale mund t’i shpien përdoruesit drejt xhirimit të një programi të veçantë, për një punë të veçantë. Për shembull, kur një faqe dërgon te @@ -219,34 +184,22 @@ mundshëm. Në rast të tillë, ka një arsye për ta përshkruar si alternativ <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Assets">“Asete”</h3> - -<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> -<p> -T’u referohesh veprave të botuara si “asete”, ose “asete -dixhitale”, është edhe më keq se sa t’i quash <a -href="#Content">“content”</a> — është të marrësh të -mirëqenë se për shoqërinë s’kanë vlerë tjetër veç vlerës komerciale.</p> - -<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Ad-blocker">“Bllokues reklamash”</h3> +<h3 id="Assets">“Asete”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Kur qëllimi i një programi është të bllokojë reklama, “bllokues -reklamash” është një term i mirë për të. Por shfletuesi GNU IceCat, -të themi, bllokon reklama që ndjekin përdoruesin, si pasojë masash më të -gjera për parandalim survejimi nga sajtet. Ky nuk është “bllokues -reklamash”, është <em>mbrojtje nga survejimi</em>.</p> +T’u referohesh veprave të botuara si “asete”, ose “asete dixhitale”, është +edhe më keq se sa t’i quash <a href="#Content">“content”</a> — është +të marrësh të mirëqenë se për shoqërinë s’kanë vlerë tjetër veç vlerës +komerciale.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="BSD-style">“BSD-style”</h3> +<h3 id="BSD-style">“BSD-style”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Shprehja “licencë në stil BSD” shpie në konfuzion, ngaqë <a +Shprehja “licencë në stil BSD” shpie në konfuzion, ngaqë <a href="/licenses/bsd.html">trajtohen njësoj licenca që kanë dallime të rëndësishme</a>. Për shembull, licenca origjinale BSD me klauzolën për reklama është e papërputhshme me GNU General Public License, por licenca BSD @@ -258,18 +211,30 @@ fjalë</a> dhe të shmanget termi i vagullt “BSD-style”.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="CloudComputing">“Cloud Computing”</h3> +<h3 id="Ad-blocker">“Bllokues reklamash”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Kur qëllimi i një programi është të bllokojë reklama, “bllokues reklamash” +është një term i mirë për të. Por shfletuesi GNU IceCat, të themi, bllokon +reklama që ndjekin përdoruesin, si pasojë masash më të gjera për parandalim +survejimi nga sajtet. Ky nuk është “bllokues reklamash”, është <em>mbrojtje +nga survejimi</em>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CloudComputing">“Cloud Computing”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p id="Cloud"> -Termi “cloud computing”<sup><a href="#TransNote1">1</a></sup> -(ose thjesht “cloud” në kontekstin e punimit me kompjuter) është -një fjalë në modë, marketingu, pa ndonjë domethënie koherente. Përdoret për -një gamë veprimtarish të ndryshme nga njëra-tjetra, karakteristika e vetme e +Termi “cloud computing”<sup><a href="#TransNote1">1</a></sup> (ose thjesht +“cloud” në kontekstin e punimit me kompjuter) është një fjalë në modë, +marketingu, pa ndonjë domethënie koherente. Përdoret për një gamë +veprimtarish të ndryshme nga njëra-tjetra, karakteristika e vetme e përbashkët e të cilave është se përdorin Internetin për diçka më shumë se shpërngulje kartelash. Prandaj, termi përhap konfuzion. Nëse të menduarit tuaj e bazoni në të, ky do të jetë konfuz (ose, mund të thoshim, -“cloudy”<sup><a href="#TransNote2">2</a></sup>?). +“cloudy”<sup><a href="#TransNote2">2</a></sup>?). </p> <p> @@ -281,10 +246,10 @@ menduarit koherent rreth tij. </p> <p> -Një nga shumë kuptimet e “cloud computing” është depozitimi dhe -ruajtja e të dhënave tuaja te shërbime në internet. Në shumicën e -skenarëve, kjo është marrëzi, ngaqë ju ekspozon ndaj <a -href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/apr/25/hackers-spooks-cloud-antiauthoritarian-dream">survejimit</a>. +Një nga shumë kuptimet e “cloud computing” është depozitimi dhe ruajtja e të +dhënave tuaja te shërbime internetore. Në shumicën e skenarëve, kjo është +marrëzi, ngaqë ju ekspozon ndaj <a +href="https://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/apr/25/hackers-spooks-cloud-antiauthoritarian-dream">survejimit</a>. </p> <p> @@ -307,72 +272,71 @@ celulare. Këtu nuk dalin çështje të veçanta etike. <p> <a -href="http://csrc.nist.gov/publications/detail/sp/800-145/final">Përkufizimi -NIST për "cloud computing"</a> përmend tre skenarë që ngrenë çështje të +href="https://csrc.nist.gov/publications/detail/sp/800-145/final">Përkufizimi +i NIST-it për “cloud computing”</a> përmend tre skenarë që ngrenë çështje të ndryshme etike: Software-i si Shërbim, Platforma si Shërbim, dhe -Infrastruktura si Shërbim. Por ai përkufizim nuk përputhet me përdorimin e -zakonshëm të termit “cloud computing”, ngaqë nuk përfshin -depozitimin e të dhënave në shërbime <em>online</em>. Software-i si -Shërbim, ashtu siç përkufizohet nga NIST, mbivendoset në mënyrë të -konsiderueshme me Shërbimin si Zëvendësim Software-i, i cili abuzon me -përdoruesit, por dy konceptet nuk janë të barasvlershëm. +Infrastruktura si Shërbim. Por ai përkufizim s’përputhet me përdorimin e +zakonshëm të termit “cloud computing”, ngaqë nuk përfshin depozitimin e të +dhënave në shërbime internetore. Software-i si Shërbim, ashtu siç +përkufizohet nga NIST, mbivendoset në mënyrë të konsiderueshme me Shërbimin +si Zëvendësim Software-i, i cili abuzon me përdoruesit, por dy konceptet nuk +janë të barasvlershëm. </p> <p> Këto praktika punimi në kompjuter, të ndryshme nga njëra-tjetra, as që hyjnë në të njëjtin diskutim. Mënyra më e mirë për të shmangur konfuzionin që -termi “cloud computing” përhap, është të mos përdoret termi -“cloud” kur bëhet fjalë për punim me kompjuter. Flisni për -skenarin që keni në mendje, dhe quajeni me një term specifik. +termi “cloud computing” përhap, është të mos përdoret termi “cloud” kur +bëhet fjalë për punim me kompjuter. Flisni për skenarin që keni në mendje, +dhe quajeni me një term specifik. </p> <p> -Ia vlen të shënohet që, edhe Larry Ellison, një zhvillues programesh +Ia vlen të shënohet që edhe Larry Ellison, një zhvillues programesh pronësorë, <a -href="http://www.cnet.com/news/oracles-ellison-nails-cloud-computing/"> vë -re zbrazëtinë e termit “cloud computing”</a>. Ai vendosi ta -përdorë termin, sido qoftë, ngaqë, si zhvillues software pronësor, s’është i -motivuar prej të njëjtave ideale si ne. +href="https://www.cnet.com/culture/oracles-ellison-nails-cloud-computing/"> +vuri re zbrazëtinë e termit “cloud computing”</a>. Ai vendosi ta përdorë +termin, sido qoftë, ngaqë, si zhvillues software-i pronësor, s’është i +motivuar prej të njëjtash ideale si ne. </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="DigitalRightsManagement">“Digital Rights Management”</h3> +<h3 id="DigitalRightsManagement">“Digital Rights Management”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -“Digital Rights Management”<sup><a -href="#TransNote4">4</a></sup> (shkurtuar si “DRM”) i referohet -mekanizmave teknikë të konceptuar për të imponuar kufizime mbi përdoruesit e -kompjuterave. Përdorimi i fjalës “rights” (të drejta) në këtë -term është propagandë, e konceptuar t’ju shpjerë pa e patur mendjen drejt -parjes së çështjes nga këndvështrimi i atyre pakëve që imponojnë kufizimet, -dhe shpërfilljes së atij të publikut të përgjithshëm mbi të cilin imponohen -këto kufizime.</p> +“Digital Rights Management”<sup><a href="#TransNote4">4</a></sup> (shkurtuar +si “DRM”) i referohet mekanizmave teknikë të konceptuar për të imponuar +kufizime mbi përdoruesit e kompjuterave. Përdorimi i fjalës “rights” (të +drejta) në këtë term është propagandë, e konceptuar t’ju shpjerë pa e patur +mendjen drejt parjes së çështjes nga këndvështrimi i atyre pakëve që +imponojnë kufizimet, dhe shpërfilljes së atij të publikut të përgjithshëm +mbi të cilin imponohen këto kufizime.</p> <p> Ndër alternativa të mira përfshihen “Digital Restrictions Management”<sup><a href="#TransNote5">5</a></sup> dhe “pranga dixhitale”.</p> <p> Ju lutemi, regjistrohuni që të përkrahni <a -href="http://DefectiveByDesign.org/">fushatën tonë për shfuqizimin e +href="https://DefectiveByDesign.org/">fushatën tonë për shfuqizimin e DRM-së</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="DigitalLocks">“Dryna Dixhitalë”</h3> +<h3 id="DigitalLocks">“Dryna Dixhitalë”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -“Dryna dixhitalë” përdoret për t’iu referuar Administrimit -Dixhital të Kufizimeve nga dikush që e kritikon. Problemi me këtë term -është se ai nuk arrin të shpalosë të keqen e DRM-së. Personat që e adoptuan -termin, nuk e vranë dhe aq mendjen.</p> +“Dryna dixhitalë” përdoret për t’iu referuar Administrimit Dixhital të +Kufizimeve nga dikush që e kritikon. Problemi me këtë term është se ai nuk +arrin të shpalosë të keqen e DRM-së. Personat që e adoptuan termin, nuk e +vranë dhe aq mendjen.</p> <p> Drynat s’janë doemos shtypës apo të këqij. Ka gjasa që të keni në zotërim disa dryna, si dhe çelësat apo kodet për ta; mund t’i shihni si të dobishëm ose të bezdisshëm, por nuk ju shtypin, sepse mund t’i hapni ose mbyllni si doni. Në mënyrë të ngjashme, <a -href="http://www.theguardian.com/technology/2015/may/01/encryption-wont-work-if-it-has-a-back-door-only-the-good-guys-have-keys-to-">fshehtëzimin</a> +href="https://www.theguardian.com/technology/2015/may/01/encryption-wont-work-if-it-has-a-back-door-only-the-good-guys-have-keys-to-">fshehtëzimin</a> e shohim të paçmueshëm për mbrojtjen e kartelave tona dixhitale. Ky, po ashtu, është një lloj dryni dixhital kontrollin e të cilit e keni ju.</p> <p> @@ -380,26 +344,24 @@ DRM-ja është si një dry i vendosur mbi ju nga dikush tjetër, që refuzon t japë çelësin — me fjalë të tjera, njësoj si <em>pranga</em>. Ndaj, metafora e duhur për DRM-në është “pranga dixhitale”, jo “dry dixhital”.</p> <p> -Një numër fushatash kundërshtimi kanë zgjedhur termin e pamend -“bllokime dixhitale”; që t’i vëmë gjërat në vijë, duhet të -këmbëngulim pa lëkundje për ndreqjen e këtij gabimi. FSF-ja mund ta -përkrahë një fushatë që i kundërvihet “drynave dixhitalë” nëse -pajtohemi për thelbin; megjithatë, kur deklarojmë përkrahjen tonë, e -zëvendësojmë haptazi termin me “pranga dixhitale” dhe e themi -pse.</p> +Një numër fushatash kundërshtimi kanë zgjedhur termin e pamend “bllokime +dixhitale”; që t’i vëmë gjërat në vijë, duhet të këmbëngulim pa lëkundje për +ndreqjen e këtij gabimi. FSF-ja mund ta përkrahë një fushatë që i +kundërvihet “drynave dixhitalë” nëse pajtohemi për thelbin; megjithatë, kur +deklarojmë përkrahjen tonë, e zëvendësojmë haptazi termin me “pranga +dixhitale” dhe e themi pse.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Ecosystem">“Ekosistem”</h3> +<h3 id="Ecosystem">“Ekosistem”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Është e pakëshillueshme të përshkruash bashkësinë e software-it të lirë, ose -çfarëdo bashkësie njerëzish, si një “ekosistem”, ngaqë fjala -nënkupton mungesën e gjykimit etik.</p> +çfarëdo bashkësie njerëzish, si një “ekosistem”, ngaqë fjala nënkupton +mungesën e gjykimit etik.</p> <p> -Termi “ekosistem” sugjeron në mënyrë të heshtur një lloj qëndrimi vëzhgues pa gjykim: mos pyet si, pse, çfarë, <em>duhet të ndodhë</em>, thjesht studio dhe kupto çfarë <em>ndodh</em>. Në një ekosistem, disa ente konsumojnë ente të tjerë. Në ekologji nuk pyetet nëse @@ -413,20 +375,47 @@ Përkundrazi, qeniet që bëjnë të vetin një qëndrim etik kundrejt asaj që rrethon, mund të vendosin të ruajnë gjëra që, pa ndërhyrjen e tyre, mund të zhduken — bie fjala, shoqëria civile, demokracia, të drejtat e njeriut, paqja, shëndeti publik, një klimë e qëndrueshme, ajër dhe ujë i -pastër, specie të rrezikuara, arte tradicionale… dhe liri të -përdoruesve të kompjuterit. +pastër, specie të rrezikuara, arte tradicionale… dhe liri të përdoruesve të +kompjuterit. </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="ForFree">“Falas”</h3> +<h3 id="FLOSS">“FLOSS”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “FLOSS”, që do të thotë “Free/Libre and Open Source Software”, u sajua +si një rrugë <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">për të qenë asnjanës +mes software-it të lirë dhe burimit të hapët</a>. Nëse synimi juaj është +asnjanësia, “FLOSS” është rruga më e mirë për të qenë asnjanës. Por nëse +doni të shpalosni se i dilni në krah lirisë, mos përdorni një term asnjanës.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="FOSS">“FOSS”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “FOSS”, që do të thotë “Free and Open Source Software”, u sajua si një +rrugë <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">për të qenë asnjanës mes +software-it të lirë dhe burimit të hapët</a>, por nuk ia arrin vërtet +kësaj. Nëse synimi juaj është asnjanësia, “FLOSS” është më mirë. Por nëse +doni të shpalosni se i dilni në krah lirisë, mos përdorni një term asnjanës.</p> + +<blockquote><p>Në vend se <b>FOSS</b>, ne themi, <b>software i lirë</b> ose <b>software i +lirë (libre)</b>.</p> +</blockquote> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="ForFree">“Falas”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Nëse doni të thoni se një program është software i lirë, ju lutemi, mos -thoni se mund të kihet “falas”. Ai term do të thotë pikërisht -“kundrejt një çmimi zero”. Software i lirë është punë lirie, jo -çmimi.</p> +thoni se mund të kihet “falas”. Ai term do të thotë pikërisht “kundrejt një +çmimi zero”. Software i lirë është punë lirie, jo çmimi.</p> <p> Kopje software-i të lirë shpesh mund të kihen falas — për shembull, duke i shkarkuar përmes FTP-së. Por software i lirë mund të kihet edhe @@ -439,57 +428,53 @@ Për të shmangur konfuzionin, mund të thoni se programi mund të kihet si <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="FLOSS">“FLOSS”</h3> +<h3 id="Freeware">“Freeware”<sup><a href="#TransNote6">6</a></sup></h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “FLOSS”, që do të thotë “Free/Libre and Open Source -Software”, u sajua si një rrugë <a -href="/philosophy/floss-and-foss.html">për të qenë asnjanës mes software-it -të lirë dhe burimit të hapur</a>. Nëse synimi juaj është asnjanësia, -“FLOSS” është rruga më e mirë për të qenë asnjanës. Por nëse -doni të shpalosni se i dilni në krah lirisë, mos përdorni një term asnjanës.</p> - -<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="FOSS">“FOSS”</h3> - -<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +Ju lutemi, mos e përdorni termin “freeware” si një sinonim për “software i +lirë”. Termi “freeware” përdorej shpesh gjatë viteve ’80 për programe të +hedhur në qarkullim vetëm në formën e të ekzekutueshmit, pa mundësi për +konsultim të kodit burim. Sot, për të, nuk ka ndonjë përkufizim të veçantë +të pranuar.</p> <p> -Termi “FOSS”, që do të thotë “Free and Open Source -Software”, u sajua si një rrugë <a -href="/philosophy/floss-and-foss.html">për të qenë asnjanës mes software-it -të lirë dhe burimit të hapur</a>, por nuk ia arrin vërtet kësaj. Nëse -synimi juaj është asnjanësia, “FLOSS” është më mirë. Por nëse -doni të shpalosni se i dilni në krah lirisë, mos përdorni një term asnjanës.</p> +Kur përdorni gjuhë të tjera nga anglishtja, ju lutemi, shmangeni huazimin e +termave të anglishtes, të tillë si “software i lirë” ose “freeware”. Është +më mirë të përkthehet termi “software i lirë” në <a +href="/philosophy/fs-translations.html">gjuhën tuaj</a>.</p> -<blockquote><p>Në vend se <b>FOSS</b>, ne themi, <b>software i lirë</b> ose <b>software i -lirë (libre)</b>.</p> -</blockquote> +<p> +Duke përdorur një fjalë në <a href="/philosophy/fs-translations.html">gjuhën +tuaj</a>, tregoni se po i referoheni vërtet lirisë dhe jo thjesht të bëni +papagallin për një koncept të huaj, misterioz, marketingu. Në fillim, +bashkëkombësve tuaj mundet t’u duket i huaj ose shqetësues referimi ndaj +lirisë, por sapo të shohin se nënkupton pikërisht atë që shpreh, ata do ta +kuptojnë vërtet se si është puna. +</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Google">“Google”</h3> +<h3 id="Google">“Google”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “google” si folje, në -kuptimin e kërkimit për diçka në internet. “Google” është -thjesht emri i njërit prej shumë motorëve për kërkime. Këshillojmë të -përdorni termin “kërko në web” ose (në ca kontekste të tjera) -thjesht “kërko”. Përpiquni të përdorni një motor kërkimesh që -respekton privatësinë tuaj; <a href="https://duckduckgo.com/">DuckDuckGo</a> -pretendon se nuk i gjurmon përdoruesit e vet. (Nuk ka ndonjë mënyrë për dikë -jashtë të verifikojë pretendime të këtij lloji.)</p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “google” si folje, në kuptimin e +kërkimit për diçka në internet. “Google” është thjesht emri i njërit prej +shumë motorëve për kërkime. Këshillojmë të përdorni termin “kërko në web” +ose (në ca kontekste të tjera) thjesht “kërko”. Përpiquni të përdorni një +motor kërkimesh që respekton privatësinë tuaj; për shembull, <a +href="https://duckduckgo.com/">DuckDuckGo</a> pretendon se nuk i gjurmon +përdoruesit e vet. (Nuk ka ndonjë mënyrë për dikë jashtë të verifikojë +pretendime të këtij lloji.)</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Hacker">“Hacker”</h3> +<h3 id="Hacker">“Hacker”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Një <em>hacker</em> është dikush të cilit <a -href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html"> i shijon zgjuarsia +href="https://stallman.org/articles/on-hacking.html"> i shijon zgjuarsia lojcake</a> — jo doemos me kompjuterat. Programuesit në bashkësinë e dikurshme <abbr title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</abbr> të software-it të lirë në vitet ’60 dhe ’70 i referoheshin njëri-tjetrit si @@ -502,19 +487,18 @@ Ju lutemi, mos e përhapni këtë gabim. Personat që çajnë sigurinë janë <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Open">“I hapët”</h3> +<h3 id="Open">“I hapët”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “i hapët” ose -“burim i hapët” si zëvendësim për “software i -lirë”. Këto terma i referohen një <a +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “i hapët” ose “burim i hapët” si +zëvendësim për “software i lirë”. Këto terma i referohen një <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> pozicioni të ndryshëm</a> të bazuar në vlera të tjera. Lëvizja e software-it të lirë lufton për lirinë tuaj në punimin me kompjuter, si çështje drejtësie. Jo-lëvizja e burimit të hapët nuk lufton për ndonjë gjë në këtë mënyrë.</p> -<p>Kur u referoheni pikëpamjeve të burimit të hapur, është e saktë të përdoret +<p>Kur u referoheni pikëpamjeve të burimit të hapët, është e saktë të përdoret ai emër, por, ju lutemi, mos e përdorni atë term kur flisni rreth nesh, software-it tonë, apo pikëpamjeve tona — kjo i shpie njerëzit të supozojnë se pikëpamjet tona janë të ngjashme me të tyret.</p> @@ -526,66 +510,86 @@ supozojnë se pikëpamjet tona janë të ngjashme me të tyret.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Closed">“I mbyllur”</h3> +<h3 id="Closed">“I mbyllur”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Përshkrimi i software-it jo të lirë si “i mbyllur” i referohet -qartazi termit “burim i hapur”. Në lëvizjen e software-it të -lirë, <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nuk duam të -na ngatërrojnë me kampin e burimit të hapur</a>, ndaj jemi të kujdesshëm që -t’i shmangemi thënies së gjërave që do t’i nxisnin njerëzit të na fusin në -një thes me ta. Për shembull, e shmangim përshkrimin e software-it jo të -lirë si “i mbyllur”. E quajmë “jo i lirë” ose <a -href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware"> -“pronësor”</a>.</p> +Përshkrimi i software-it jo të lirë si “i mbyllur” i referohet qartazi +termit “burim i hapët”. Në lëvizjen e software-it të lirë, <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nuk duam të na +ngatërrojnë me kampin e burimit të hapët</a>, ndaj jemi të kujdesshëm që t’i +shmangemi thënies së gjërave që do t’i nxisnin njerëzit të na fusin në një +thes me ta. Për shembull, e shmangim përshkrimin e software-it jo të lirë +si “i mbyllur”. E quajmë “jo i lirë” ose <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware"> “pronësor”</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="SoftwareIndustry">“Industri Software-i”</h3> +<h3 id="FreelyAvailable">“I passhëm lirisht”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “industri software-i” i nxit njerëzit të përfytyrojnë se -software-i zhvillohet gjithmonë nga njëfarë fabrike dhe mandej u shpërndahet -“konsumatorëve”. Bashkësia e software-it të lirë dëshmon se nuk -është kështu. Ekzistojnë biznese software-i, dhe një numër biznesesh -zhvillojnë software të lirë dhe/ose jo të lirë, por ato që zhvillojnë -software të lirë nuk funksionojnë si fabrika.</p> -<p> -Termi “industri” përdoret si propagandë nga mbrojtësit e -patentave mbi software-in. Këta e quajnë zhvillimin e software-it -“industri” dhe mandej rreken të argumentojnë se kjo do të thotë -që ajo duhet t’u nënshtrohet monopoleve të patentave. <a +Mos e përdorni “software i passhëm lirisht” si një sinonim për “software i +lirë”. Termat nuk janë të barasvlershëm. Software-i është “i passhëm +lirisht” nëse cilido mund të marrë lehtë një kopje. “Software i lirë” +përkufizohet përmes termave të lirisë së përdoruesve që kanë një kopje të +tij. Këto janë përgjigje për pyetje të ndryshme nga njëra-tjetra. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SoftwareIndustry">“Industri Software-i”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “industri software-i” i nxit njerëzit të përfytyrojnë se software-i +zhvillohet gjithmonë nga njëfarë fabrike dhe mandej u shpërndahet +“konsumatorëve”. Bashkësia e software-it të lirë dëshmon se nuk është +kështu. Ekzistojnë biznese software-i, dhe një numër biznesesh zhvillojnë +software të lirë dhe/ose jo të lirë, por ato që zhvillojnë software të lirë +nuk funksionojnë si fabrika.</p> +<p> +Termi “industri” përdoret si propagandë nga mbrojtësit e patentave mbi +software-in. Këta e quajnë zhvillimin e software-it “industri” dhe mandej +rreken të argumentojnë se kjo do të thotë që ajo duhet t’u nënshtrohet +monopoleve të patentave. <a href="https://web.archive.org/web/20071215073111/http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/" title="archived version of http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/"> Parlamenti Europian, duke hedhur poshtë patentat mbi software-in më 2003, -votoi për përkufizimin e “industrisë” si “prodhim i -automatizuar të mirash materiale”</a>.</p> +votoi për përkufizimin e “industrisë” si “prodhim i automatizuar të mirash +materiale”</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="FreelyAvailable">“I passhëm lirisht”</h3> +<h3 id="InternetofThings">“Internet Gjërash”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Mos e përdorni “software i passhëm lirisht” si një sinonim për -“software i lirë”. Termat nuk janë të barasvlershëm. Software-i -është “i passhëm lirisht” nëse cilido mund të marrë lehtë një -kopje. “Software i lirë” përkufizohet përmes termave të lirisë -së përdoruesve që kanë një kopje të tij. Këto janë përgjigje për pyetje të -ndryshme nga njëra-tjetra. +Kur kompanitë vendosën të prodhojnë pajisje elektro-shtëpiake të +kompjuterizuara që përmes internetit do të mund të lidheshin me shërbyesin e +prodhuesit, dhe kështu mund të spiunoheshin lehtë përdoruesit e tyre, e +kuptuan se kjo s’do të dukej edhe aq mirë. Ndaj sajuan një emër të bukur, +tërheqës: “Internet Gjërash”.</p> +<p> +Përvoja tregon se këto produkte shpesh <a +href="https://www.locusmag.com/Perspectives/2015/09/cory-doctorow-what-if-people-were-sensors-not-things-to-be-sensed/"> +spiunojnë përdoruesit e tyre</a>. Janë edhe të bëra enkas për <a +href="https://archive.ieet.org/articles/rinesi20150806.html">t’u dhënë +njerëzve këshilla të njëanshme</a>. Veç kësaj, prodhuesi mund <a +href="/proprietary/proprietary-sabotage.html"> ta sabotojë produktin</a> +duke fikur shërbyesin nga i cili varet pajisja.</p> +<p> +I quajmë “Internet Thumbash”. </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Commercial">“Komerciale”</h3> +<h3 id="Commercial">“Komerciale”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Ju lutemi, mos e përdorni fjalën “komerciale” si një sinonim për -“jo i lirë”. Kështu ngatërrohen dy çështje tërësisht të -ndryshme.</p> +Ju lutemi, mos e përdorni fjalën “komerciale” si një sinonim për “jo i +lirë”. Kështu ngatërrohen dy çështje tërësisht të ndryshme.</p> <p> Një program është komercial nëse është zhvilluar si veprimtari biznesi. Një program komercial mund të jetë i lirë ose jo, varet nga mënyra e @@ -601,52 +605,48 @@ tillë si FSF-ja dhe universitete. Më vonë, në vitet ’90, filloi të dukej software i lirë komercial.</p> <p> Software-i komercial i lirë është një ndihmesë për bashkësinë tonë, ndaj do -të duhej ta nxitnim. Po njerëzit që mendojnë se “komercial” do -të thotë “jo i lirë” do të priren të mendojnë se ndërthurja -“komercial i lirë” është vetë-kontradiktore, dhe ta hedhin tej -si mundësi. Le të bëjmë kujdes të mos e përdorim fjalën -“komercial” në atë mënyrë.</p> +të duhej ta nxitnim. Po njerëzit që mendojnë se “komercial” do të thotë “jo +i lirë” do të priren të mendojnë se ndërthurja “komercial i lirë” është +vetë-kontradiktore, dhe ta hedhin tej si mundësi. Le të bëjmë kujdes të mos +e përdorim fjalën “komercial” në atë mënyrë.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Compensation">“Kompensim”</h3> +<h3 id="Compensation">“Kompensim”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Të flasësh për “kompensim të autorëve”, kur bëhet fjalë për të -drejta kopjimi, bart supozimin që (1) të drejtat e kopjimit ekzistojnë për -favorin e autorëve dhe (2) kurdo që lexojmë diçka, hyjmë në borxh te autori, -të cilin duhet mandej ta ripaguajmë. Supozimi i parë është thjesht <a +Të flasësh për “kompensim të autorëve”, kur bëhet fjalë për të drejta +kopjimi, bart supozimin që (1) të drejtat e kopjimit ekzistojnë për favorin +e autorëve dhe (2) kurdo që lexojmë diçka, hyjmë në borxh te autori, të +cilin duhet mandej ta ripaguajmë. Supozimi i parë është thjesht <a href="/philosophy/misinterpreting-copyright.html">i rremë</a>, dhe i dyti është i moralisht i papranueshëm. </p> <p> -“Kompensimi i zotëruesve të të drejtave” shton një rrjepje të -mëtejshme: nga ju pritet të përfytyroni se kjo do të thotë të paguhen -autorët, dhe, me raste, kjo ndodh, por shumicën e kohës kjo do të thotë -subvencion për të njëjtat kompani botimesh që po na vënë nën ligje të -padrejta. +“Kompensimi i zotëruesve të të drejtave” shton një rrjepje të mëtejshme: nga +ju pritet të përfytyroni se kjo do të thotë të paguhen autorët, dhe, me +raste, kjo ndodh, por shumicën e kohës kjo do të thotë subvencion për të +njëjtat kompani botimesh që po na vënë nën ligje të padrejta. </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Consumer">“Konsumator”</h3> +<h3 id="Consumer">“Konsumator”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “konsumator”, kur përdoret për t’iu referuar përdoruesve -të punimit me kompjuter, është i ngarkuar me supozime që duhet t’i hedhim -tej. Disa vijnë prej idesë që përdorimi i një programi do të thotë -“konsum” i programit (shihni zërin e mëparshëm <a -href="#Consume"></a>), që i shpie njerëzit të imponojnë mbi vepra dixhitale -të kopjueshme përfundimet ekonomike të nxjerra lidhur me produkte materiale -të pakopjueshme.</p> -<p> -Për më tepër, t’i përshkruash përdoruesit e software-it si -“konsumatorë” i referohet një kornizimi në të cilin njerëzit -janë të kufizuar me përzgjedhjen prej çfarëdo “produktesh” që -janë të gatshme në “treg”. Në këtë kornizim nuk ka vend për -idenë që përdoruesit munden <a +Termi “konsumator”, kur përdoret për t’iu referuar përdoruesve të punimit me +kompjuter, është i ngarkuar me supozime që duhet t’i hedhim tej. Disa vijnë +prej idesë që përdorimi i një programi do të thotë “konsum” i programit +(shihni zërin e mëparshëm <a href="#Consume"></a>), që i shpie njerëzit të +imponojnë mbi vepra dixhitale të kopjueshme përfundimet ekonomike të nxjerra +lidhur me produkte materiale të pakopjueshme.</p> +<p> +Për më tepër, t’i përshkruash përdoruesit e software-it si “konsumatorë” i +referohet një kornizimi në të cilin njerëzit janë të kufizuar me +përzgjedhjen prej çfarëdo “produktesh” që janë të gatshme në “treg”. Në këtë +kornizim nuk ka vend për idenë që përdoruesit munden <a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">të ushtrojnë drejtpërsëdrejti kontrollin e tyre mbi atë që bën një program</a>.</p> <p> @@ -654,61 +654,59 @@ Për përshkrimin e personave që s’kufizohen me përdorimin pasiv të veprave këshillojmë terma të tillë si “individë” dhe “shtetas”, në vend se “konsumatorë”.</p> <p> -Problemi me fjalën “konsumator” është <a -href="http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/capitalism-language-raymond-williams">vënë +Problemi me fjalën “konsumator” është <a +href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/capitalism-language-raymond-williams">vënë në dukje më parë</a>. </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Consume">“Konsumo”</h3> +<h3 id="Consume">“Konsumo”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -“Konsumo” i referohet asaj që bëjmë me ushqimin: e tretim, dhe -pas kësaj ushqimi nuk ekziston më si i tillë. Për analogji, përdorim të -njëjtën fjalë për produkte të tjera, përdorimi i të cilave <em>i -harxhon</em>. Përdorimi i termit për të mira jo kaq të përkohshme, të tilla -si veshje apo aparatura, e shtyn ca larg konceptin. Përdorimi i tij për -vepra të botuara (programe, incizime në një disk apo në një kartelë, libra -në letër ose dixhitalë), natyra e të cilëve është rrojtja pafundësisht dhe -që mund të xhirohen, dëgjohen apo lexohen çfarëdo numri herësh, do të thotë -ta tendosësh fjalën aq shumë, sa kriset. Dëgjimi i një disku, apo xhirimi i -një programi, nuk e konsumon atë.</p> - -<p> -Ata që përdorin “konsumo” në këtë kontekst, do të thonë se nuk -duhet marrë fjalë për fjalë. Atëherë, ç’do të thotë konsumo? Do të thotë të -shihen kopjet e software-it dhe vepra të tjera nga pikëpamja e ngushtë -ekonomike. “Konsumo” i përshoqërohet ekonomisë së mallrave -materiale të tregut, të tilla si karburantet apo energjia elektrike që -konsumon një automjet. Nafta është mall tregu, po njësoj edhe energjia -elektrike. Mallrat e tregut janë <em>të zëvendësueshëm</em>: një pikë naftë -që digjni sot, s’ka asgjë të veçantë nga një pikë tjetër që dogjët javën e -kaluar.</p> +“Konsumo” i referohet asaj që bëjmë me ushqimin: e tretim, dhe pas kësaj +ushqimi nuk ekziston më si i tillë. Për analogji, përdorim të njëjtën fjalë +për produkte të tjera, përdorimi i të cilave <em>i harxhon</em>. Përdorimi +i termit për të mira jo kaq të përkohshme, të tilla si veshje apo aparatura, +e shtyn ca larg konceptin. Përdorimi i tij për vepra të botuara (programe, +incizime në një disk apo në një kartelë, libra në letër ose dixhitalë), +natyra e të cilëve është rrojtja pafundësisht dhe që mund të xhirohen, +dëgjohen apo lexohen çfarëdo numri herësh, do të thotë ta tendosësh fjalën +aq shumë, sa kriset. Dëgjimi i një disku, apo xhirimi i një programi, nuk e +konsumon atë.</p> + +<p> +Ata që përdorin “konsumo” në këtë kontekst, do të thonë se nuk duhet marrë +fjalë për fjalë. Atëherë, ç’do të thotë konsumo? Do të thotë të shihen +kopjet e software-it dhe vepra të tjera nga pikëpamja e ngushtë ekonomike. +“Konsumo” i përshoqërohet ekonomisë së mallrave materiale të tregut, të +tilla si karburantet apo energjia elektrike që konsumon një automjet. Nafta +është mall tregu, po njësoj edhe energjia elektrike. Mallrat e tregut janë +<em>të zëvendësueshëm</em>: një pikë naftë që digjni sot, s’ka asgjë të +veçantë nga një pikë tjetër që dogjët javën e kaluar.</p> <p>Ç’do të thotë të perceptohen vepra autorësie si mall tregu, duke marrë të mirëqenë se s’ka asgjë të veçantë në cilëndo histori, artikull, program, apo -këngë? Duhet t’i trajtojmë si të zëvendësueshme? Kjo është pikëpamja e -shtrembëruar e pronarit apo llogaritarit të një shoqërie botimesh. S’duhet -të çuditemi pse kampi i software-it pronësor do të donte ta shihnit -përdorimin e software-it si një mall tregu. Pikëpamja e tyre e shtrembëruar -duket qartë në <a -href="http://www.businessinsider.com/former-google-exec-launches-sourcepoint-with-10-million-series-a-funding-2015-6">këtë +këngë? Kjo është pikëpamja e shtrembëruar e pronarit apo llogaritarit të një +shoqërie botimesh, dikush që nuk i çmon veprat e bëra publike si të tilla. +S’është për t’u çuditur pse kampi i software-it pronësor do të donte ta +shihnit përdorimin e software-it si një mall tregu. Pikëpamja e tyre e +shtrembëruar duket qartë në <a +href="https://www.businessinsider.com/former-google-exec-launches-sourcepoint-with-10-million-series-a-funding-2015-6">këtë artikull</a>, i cili u referohet gjithashtu botimeve si “<a -href="#Content">lëndë</a>.”</p> +href="#Content">content</a>”.</p> <p> -Të menduarit ngushtë, përshoqëruar me idenë se ne “konsumojmë -lëndë” shtron rrugën për ligje të tillë si DMCA-ja, që u ndalon -përdoruesve të zhbllokojnë mekanizma <a -href="http://DefectiveByDesign.org/">Digital Restrictions Management</a> -(DRM) në pajisje dixhitale. Nëse përdoruesit e mendojnë atë që bëjnë me -këto pajisje si të qe “konsum”, këto kufizime mund t’u duken të +Të menduarit ngushtë, përshoqëruar me idenë se ne “konsumojmë lëndë” shtron +rrugën për ligje të tillë si DMCA-ja, që u ndalon përdoruesve të zhbllokojnë +mekanizma <a href="https://DefectiveByDesign.org/">Digital Restrictions +Management</a> (DRM) në pajisje dixhitale. Nëse përdoruesit e mendojnë atë +që bëjnë me këto pajisje si të qe “konsum”, këto kufizime mund t’u duken të natyrshme.</p> <p> -Kjo nxit gjithashtu pranimin e shërbimeve “streaming”<sup><a +Kjo nxit gjithashtu pranimin e shërbimeve “streaming”<sup><a href="#TransNote7">7</a></sup>, të cilat përdorin DRM-në për të kufizuar në mënyrë të mbrapshtë dëgjimin e muzikës, ose parjen e videove, për t’i rrudhur këto veprimtari që të plotësojnë parakushtet e fjalës “konsumo”.</p> @@ -717,52 +715,71 @@ rrudhur këto veprimtari që të plotësojnë parakushtet e fjalës “konsumo Pse po përhapet ky përdorim i mbrapshtë? Disave mund t’u duket se termi tingëllon i sofistikuar, por hedhja e tij poshtë me arsyetim të qëruar mund të duket edhe më e sofistikuar. Disa duan të bëjnë përgjithësime mbi të -gjitha llojet e mediave, por foljet e rëndomta të anglishtes -(“lexo,” “dëgjo,” “shih”) nuk e kryejnë -këtë. Të tjerë mund të jenë duke vepruar nga interesa biznesi (të tyret, -ose të punëdhënësit të tyre). Përdorimi prej tyre i termit në forume -prestigjioze jep përshtypjen se është termi i “saktë”.</p> +gjitha llojet e mediave, por foljet e rëndomta të anglishtes (“lexo,” +“dëgjo,” “shih”) nuk e kryejnë këtë. Të tjerë mund të jenë duke vepruar nga +interesa biznesi (të tyret, ose të punëdhënësit të tyre). Përdorimi prej +tyre i termit në forume prestigjioze jep përshtypjen se është termi i +“saktë”.</p> <p> -Të flasësh për “konsum” të muzikës, filmave, apo çfarëdo vepre -tjetër artistike, do të thotë t’i trajtosh si mall tregu, në vend se si -art. Duam t’i konsiderojmë sipas kësaj mënyre veprat e botuara? Duam ta -nxisim publikun të bëjë po kështu?</p> +Të flasësh për “konsum” të muzikës, filmave, apo çfarëdo vepre tjetër +artistike, do të thotë t’i trajtosh si mall tregu, në vend se si art. Duam +t’i konsiderojmë sipas kësaj mënyre veprat e botuara? Duam ta nxisim +publikun të bëjë po kështu?</p> <p>Ata që përgjigje me “jo”, ju lutem, bëhuni tok me mua në shmangien e termit -“konsumo” për këtë.</p> +“konsumo” për këtë.</p> -<p>Çfarë të përdoret? Mund të përdorni folje specifike, të tilla si -“lexo,” “dëgjo,” “shih” ose -“shiko,”, ngaqë ato ndihmojnë të frenohet prirja për +<p>Çfarë të përdoret? Mund të përdorni folje specifike, të tilla si “lexo,” +“dëgjo,” “shih” ose “shiko,”, ngaqë ato ndihmojnë të frenohet prirja për përgjithësime të tepruara.</p> -<p>Nëse ngulni këmbë në përgjithësim, mund të përdorni shprehjen -“ndjek,” që lyp më pak sforcim se sa “konsumo.” Për -një vepër të menduar për përdorim praktik, “përdor” është më e -mira.</p> +<p>Nëse ngulni këmbë në përgjithësim, mund të përdorni shprehjen “ndjek,” që +lyp më pak sforcim se sa “konsumo”. Për një vepër të menduar për përdorim +praktik, “përdor” është më e mira.</p> <p>Shihni edhe zërin vijues.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Creator">“Krijues”</h3> +<h3 id="Creator">“Krijues”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “krijues”, i zbatuar mbi autorë, i krahason këta në mënyrë të heshtur +me një hyjni (“krijuesi”). Termi përdoret nga botuesit për ta ngritur +pozicionin moral të autorëve mbi atë të njerëzve të rëndomtë, me qëllim që +të përligjet dhënia atyre fuqie më të madhe të drejtash kopjimi, të cilën +mandej botuesit mund ta ushtrojnë në emër të tyre. Ne këshillojmë të thuhet +“autor”. Sidoqoftë, në shumë raste ajo që nënkuptoni faktikisht është +“zotërues të drejtash kopjimi”. Këto dy terma s’janë të barasvlershëm: +shpesh zotëruesi i të drejtave të kopjimit s’është autori.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CreativeCommonsLicensed">“Licencuar sipas Creative Commons”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “krijues”, i zbatuar mbi autorë, i krahason këta në mënyrë -të heshtur me një hyjni (“krijuesi”). Termi përdoret nga -botuesit për ta ngritur pozicionin moral të autorëve mbi atë të njerëzve të -rëndomtë, me qëllim që të përligjet dhënia atyre fuqie më të madhe të -drejtash kopjimi, të cilën mandej botuesit mund ta ushtrojnë në emër të -tyre. Ne këshillojmë të thuhet “autor”. Sidoqoftë, në shumë -raste ajo që nënkuptoni faktikisht është “zotërues të drejtash -kopjimi”. Këto dy terma s’janë të barasvlershëm: shpesh zotëruesi i -të drejtave të kopjimit s’është autori.</p> +Karakteristika më e rëndësishme e licencimeve është: është apo jo e lirë +vepra. Creative Commons boton shtatë licenca; tre janë të lira (CC BY, CC +BY-SA dhe CC0) dhe të tjerat s’janë të lira. Ndaj, duke e përshkruar një +vepër si “të licencuar nën Creative Commons” nuk thuhet gjë nëse është e +lirë apo jo, dhe lihet të mendohet që pyetja s’është e rëndësishme. +Përshkrimi mund të jetë i saktë, por harrimi i pjesës tjetër është i +dëmshëm. +</p> + +<p> +Që njerëzit të nxiten ta kenë mendjen te dallimi më i rëndësishëm, +specifikoni përherë <em>cila</em> licencë Creative Commons është përdorur, +fjala vjen, “licencuar sipas CC BY-SA”. Nëse nuk e dini se cilën licencë +përdor një vepër e caktuar, gjejeni dhe mandej vendosni për tuajën. +</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Content">“Lëndë”</h3> +<h3 id="Content">“Lëndë”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> @@ -775,167 +792,182 @@ fakt, njollos vetë veprat. Nëse nuk pajtoheni me këtë lloj qëndrimi, mund t’i quani “punime” ose “publikime”. </p> <p> -Ata që përdorin termin “content” shpesh janë botuesit që -ushtrojnë trysni për fuqi më të mëdha të drejtash kopjimi në emër të -autorëve (“krijuesve”, siç thonë ata) të veprave. Termi -“content” zbulon qëndrimin e tyre të njëmendtë kundrejt këtyre -veprave dhe këtyre autorëve. Kjo ka qenë pranuar edhe nga Tom Chatfield <a +Ata që përdorin termin “content” shpesh janë botuesit që ushtrojnë trysni +për fuqi më të mëdha të drejtash kopjimi në emër të autorëve (“krijuesve”, +siç thonë ata) të veprave. Termi “content” zbulon qëndrimin e tyre të +njëmendtë kundrejt këtyre veprave dhe këtyre autorëve.</p> + +<p>Këtë përdorim të termit “content” e dënuam së pari më 2002-shin. Prej +atëhere, Tom Chatfield pranoi të njëjtën pikëpamje <a href="https://www.theguardian.com/culture/2016/aug/02/how-to-deal-with-trump-trolls-online">në -Guardian</a>:</p> +“The Guardian”</a>:</p> <blockquote><p> Vetë lënda s’hyn hiç këtu — siç sugjeron vetë përdorimi i fjalëve të -tilla, si “lëndë”. Nga çasti që vini etiketën -“lëndë”, mbi çdo shkrim në botë, keni pranuar heshtazi -ndërshkëmbyeshmërinë e tij: që qëllimi i tij parësor është ushqimi i blojës -së kuantifikimit. +tilla, si “lëndë”. Nga çasti që vini etiketën “lëndë”, mbi çdo shkrim në +botë, keni pranuar heshtazi ndërshkëmbyeshmërinë e tij: që qëllimi i tij +parësor është ushqimi i blojës së kuantifikimit. </p></blockquote> <p> -Me fjalë të tjera, termi “content” i redukton botimet dhe -shkrimet në një lloj çorbe të përshtatshme për të rrjedhur nëpër -“tubat” e internetit. +Me fjalë të tjera, termi “content” i redukton botimet dhe shkrimet në një +lloj çorbe të përshtatshme për t’u matur dhe rrjedhur nëpër “tubat” e +internetit. </p> -<p>Shihni edhe <a href="http://www.salon.com/2000/06/14/love_7/">letrën e hapur -të Courtney Love-it për Steve Case</a> dhe kërkoni për “content -provider” në atë faqe. Për fat të keq, Ms. Love s’e di që termi -“pronësi intelektuale” është gjithashtu <a -href="#IntellectualProperty"> i anshëm dhe ngatërrues</a>.</p> +<p> +<a +href="https://tedgioia.substack.com/p/14-warning-signs-that-you-are-living"> +Martin Scorsese dënoi konsiderimin e filmave si “content”</a>.</p> + +<p> +Qëndrimi i nënkuptuar me termin “content” ilustrohet ashiqare në këtë +përshkrim kritik të <a +href="https://anildash.com/2022/02/09/the-stupid-tech-content-culture-cycle/"> +shtegut të zhvillimit të platformave të mbajtura në punë nga njerëz që e +bazojnë të menduarit e tyre në atë koncept</a>.</p> + +<p> +Artikulli e përdor këtë fjalë pa u lodhur, tok me “konsum” dhe +“krijues”. Mbase kjo është menduar të ilustrojë mënyrën se si u pëlqen të +mendojnë këtyre njerëzve. +</p> + +<p>Shihni edhe <a href="https://www.salon.com/2000/06/14/love_7/">letrën e +hapur të Courtney Love-it për Steve Case-in</a> dhe kërkoni në atë faqe për +“content provider”. Për fat të keq, Ms. Love s’e di që termi “pronësi +intelektuale” është gjithashtu <a href="#IntellectualProperty"> i anshëm dhe +ngatërrues</a>.</p> <p> Sidoqoftë, për sa kohë që persona të tjerë përdorin termin “content provider”, disidentët politikë mund ta quajnë vetveten “malcontent providers”.<sup><a href="#TransNote9">9</a></sup></p> <p> -Çmimin e parë i të qenët i zbrazët e merr termi “content -management”.<sup><a href="#TransNote10">10</a></sup> -“Content” do të thotë “njëfarë informacioni”, dhe -“management” në këtë kontekst do të thotë “të bësh diçka -me të”. Kështu, një “content management system” është një -sistem për të bërë diçka mbi njëfarë informacioni. Këtë përshkrim e -përmbushin thuajse krejt programet.</p> +Çmimin e parë i të qenët i zbrazët e merr termi “content management”.<sup><a +href="#TransNote10">10</a></sup> “Content” do të thotë “njëfarë +informacioni”, dhe “management” në këtë kontekst do të thotë “të bësh diçka +me të”. Kështu, një “content management system” është një sistem për të bërë +diçka mbi njëfarë informacioni. Këtë përshkrim e përmbushin thuajse krejt +programet.</p> <p> Në shumicën e rasteve, ai term faktikisht i referohet një sistemi për -përditësim faqesh në një sajt. Për këtë, ne këshillojmë termin -“sistem rishikimesh sajti” (WRS).</p> +përditësim faqesh në një sajt. Për këtë, ne këshillojmë termin “sistem +rishikimesh sajti” (WRS).</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="CreativeCommonsLicensed">“Licencuar sipas Creative Commons”</h3> +<h3 id="MP3Player">“MP3 Player”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Karakteristika më e rëndësishme e licencimeve është: është apo jo e lirë -vepra. Creative Commons boton shtatë licenca; tre janë të lira (CC BY, CC -BY-SA dhe CC0) dhe të tjerat s’janë të lira. Ndaj, duke e përshkruar një -vepër si “të licencuar nën Creative Commons” nuk thuhet gjë nëse -është e lirë apo jo, dhe lihet të mendohet që pyetja s’është e rëndësishme. -Përshkrimi mund të jetë i saktë, por harrimi i pjesës tjetër është i -dëmshëm. -</p> -<p> -Që njerëzit të nxiten ta kenë mendjen te dallimi më i rëndësishëm, -specifikoni përherë <em>cila</em> licencë Creative Commons është përdorur, -fjala vjen, “licencuar sipas CC BY-SA”. Nëse nuk e dini se cilën -licencë përdor një vepër e caktuar, gjejeni dhe mandej vendosni për tuajën. -</p> +<!-- The MP3 patents will reportedly expire by 2018. --> +Në fund të viteve ’90 u bë e mundur të krijoheshin lojtës audioje dixhitalë +portativë. Shumica mbulonin kodekun e patentuar MP3, dhe ende kështu është. +Disa mbulonin kodekë të lirë nga patenta për audio, Ogg Vorbis dhe FLAC, dhe +pak prej tyre s’luanin dot fare kartela të koduara me MP3, ngaqë zhvilluesve +të tyre u duhej të mbronin veten nga patenta mbi formatin MP3.</p> + +<p>Përdorimi i termit “lojtës MP3” në përgjithësi për lojtës audiosh ka si +efekt promovimin e formatit MP3 dhe shkurajimin e përdorimit të formateve të +tjerë (disa prej të cilëve janë teknikisht edhe më sipërorë). Edhe pse +patentat mbi MP3 kanë skaduar, ende është e padëshiruar të bëhet kështu.</p> + +<p>Sugjerojmë termin “lojtës audioje dixhitale,” ose thjesht “lojtës audio” kur +punë është e qartë, në vend se të “lojtës MP3.”</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="DigitalGoods">“Mallra Dixhitale”</h3> +<h3 id="DigitalGoods">“Mallra Dixhitale”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “mallra dixhitale”, i zbatuar mbi kopje veprash me -autorësi, i sheh ato në mënyrë identike me të mira materiale — të -cilat nuk mund të kopjohen, ndaj për t’i shitur, duhet të prodhohen në -sasi. Kjo metaforë i nxit njerëzit t’i gjykojnë çështjet e software-it apo -veprash të tjera dixhitale bazuar në idetë dhe intuitën rreth të mirave -materiale. I vendos gjithashtu problemet në rrafshin e ekonomisë, vlerat e -cekëta dhe të kufizuara të së cilës nuk përfshijnë lirinë dhe bashkësinë.</p> +Termi “mallra dixhitale”, i zbatuar mbi kopje veprash me autorësi, i sheh +ato në mënyrë identike me të mira materiale — të cilat nuk mund të +kopjohen, ndaj për t’i shitur, duhet të prodhohen në sasi. Kjo metaforë i +nxit njerëzit t’i gjykojnë çështjet e software-it apo veprash të tjera +dixhitale bazuar në idetë dhe intuitën rreth të mirave materiale. I vendos +gjithashtu problemet në rrafshin e ekonomisë, vlerat e cekëta dhe të +kufizuara të së cilës nuk përfshijnë lirinë dhe bashkësinë.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Protection">“Mbrojtje”</h3> +<h3 id="Protection">“Mbrojtje”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Avokatët e botuesve e kanë fort për zemër përdorimin e termit -“mbrojtje”, kur përshkruhen të drejtat e kopjimit. Kjo fjalë -bart nënkuptimin e parandalimit të shkatërrimeve dhe vuajtjeve; kështu që, i -nxit njerëzit të identifikohen me zotëruesin e të drejtave të kopjimit dhe -botuesin që përfiton prej këtyre të drejtave, në vend se me përdoruesit që -ato kufizojnë.</p> +Avokatët e botuesve e kanë fort për zemër përdorimin e termit “mbrojtje”, +kur përshkruhen të drejtat e kopjimit. Kjo fjalë bart nënkuptimin e +parandalimit të shkatërrimeve dhe vuajtjeve; kështu që, i nxit njerëzit të +identifikohen me zotëruesin e të drejtave të kopjimit dhe botuesin që +përfiton prej këtyre të drejtave, në vend se me përdoruesit që ato +kufizojnë.</p> <p> -Është e lehtë të shmanget termi “mbrojtje” dhe në vend të tij të -përdoren terma asnjanës. Për shembull, në vend se të thuhet, -“Mbrojtja me të drejta kopjimi zgjat për një kohë të gjatë”, -mund të thoni, “Të drejtat e kopjimit zgjatin për një kohë të -gjatë”.</p> +Është e lehtë të shmanget termi “mbrojtje” dhe në vend të tij të përdoren +terma asnjanës. Për shembull, në vend se të thuhet, “Mbrojtja me të drejta +kopjimi zgjat për një kohë të gjatë”, mund të thoni, “Të drejtat e kopjimit +zgjatin për një kohë të gjatë”.</p> <p> -Në mënyrë të ngjashme, në vend se të thoni, “e mbrojtur me të drejta -kopjimi”, mund të thoni, “e mbuluar nga të drejta kopjimi” -ose thjesht “nën të drejta kopjimi”.</p> +Në mënyrë të ngjashme, në vend se të thoni, “e mbrojtur me të drejta +kopjimi”, mund të thoni, “e mbuluar nga të drejta kopjimi” ose thjesht “nën +të drejta kopjimi”.</p> <p> Nëse në vend se të jeni asnjanës, doni të kritikoni të drejtat e kopjimit, -mund të përdorni termin “kufizime nga të drejta -kopjimi”. Kështu, mund të thoni, “Kufizimet nga të drejta -kopjimi zgjasin për një kohë shumë të gjatë”.</p> +mund të përdorni termin “kufizime nga të drejta kopjimi”. Kështu, mund të +thoni, “Kufizimet nga të drejta kopjimi zgjasin për një kohë shumë të +gjatë”.</p> <p> -Termi “mbrojtje” përdoret gjithashtu për të përshkruar veçori të -mbrapshta. Për shembull, “mbrojtje nga kopjimi” është një -veçori që pengon kopjimin. Nga pikëpamja e përdoruesit, kjo përbën -pengesë. Ndaj këtë veçori të mbrapshtë mund ta quanim “pengim -kopjimi”. Më shpesh quhet Administrim Dixhital Kufizimesh (DRM) -— shihni fushatën <a href="http://DefectiveByDesign.org"> Defective by -Design</a>.</p> +Termi “mbrojtje” përdoret gjithashtu për të përshkruar veçori të mbrapshta. +Për shembull, “mbrojtje nga kopjimi” është një veçori që pengon kopjimin. +Nga pikëpamja e përdoruesit, kjo përbën pengesë. Ndaj këtë veçori të +mbrapshtë mund ta quanim “pengim kopjimi”. Më shpesh quhet Administrim +Dixhital Kufizimesh (DRM) — shihni fushatën <a +href="https://DefectiveByDesign.org"> Defective by Design</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="SourceModel">“Model burimi”</h3> +<h3 id="SourceModel">“Model burimi”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Wikipedia e përdor termin “model burimi” në një mënyrë konfuze -dhe të dykuptimtë. Në dukje, i referohet mënyrës se si jepet burimi i një +Wikipedia e përdor termin “model burimi” në një mënyrë të turbullt dhe të +dykuptimtë. Në dukje, i referohet mënyrës se si jepet burimi i një programi, por teksti e ngatërron këtë me metodologjinë e zhvillimit. E bën -dallimin mes “burim i hapur” dhe ”burim i ndarë me të -tjerë”, por këto mbivendosen — Microsoft-i të dytën e përdor si -një term marketingu për të mbuluar një gamë të gjerë praktikash, disa prej -të cilave janë “burim i hapur”. Kështu pra, ky term vërtet që -nuk përcjell informacion koherent, por jep një mundësi për të thënë -“burim i hapur” në faqe që përshkruajnë programe software të -lirë.</p> +dallimin mes “burim i hapët” dhe ”burim i ndarë me të tjerë”, por këto +mbivendosen — Microsoft-i të dytën e përdor si një term marketingu për +të mbuluar një gamë të gjerë praktikash, disa prej të cilave janë “burim i +hapët”. Kështu pra, ky term vërtet që nuk përcjell informacion koherent, +por jep një mundësi për të thënë “burim i hapët” në faqe që përshkruajnë +programe software-i të lirë.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Modern">“Modern”</h3> +<h3 id="Modern">“Modern”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “modern” ka kuptim nga një këndvështrim përshkrues — -për shembull, vetëm për të dalluar periudha dhe mënyra më të reja prej të +Termi “modern” ka kuptim nga një këndvështrim përshkrues — për +shembull, vetëm për të dalluar periudha dhe mënyra më të reja prej të vjetrash.</p> -<p>Problemet fillojnë kur bart supozimin se mënyrat e dikurshme janë “të -modës së vjetruar”; domethënë, të supozuara se janë më të këqija. Në -fusha teknologjie, ku vendimet i merr biznesi dhe i imponon ato mbi -përdoruesit, e kundërta është shpesh e vërtetë.</p> +<p>Problemet fillojnë kur bart supozimin se mënyrat e dikurshme janë “të modës +së vjetruar”; domethënë, të supozuara se janë më të këqija. Në fusha +teknologjie, ku vendimet i merr biznesi dhe i imponon ato mbi përdoruesit, e +kundërta është shpesh e vërtetë.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Monetize">“Monetizoni”</h3> +<h3 id="Monetize">“Monetizoni”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Përkufizimi i duhur i “monetizo” është “të përdorësh diçka -si monedhë”. Për shembull, shoqëritë njerëzore kanë monetizuar arin, -argjendin, bakrin, letrën e shtypur, lloje të ndryshme guaskash, dhe gurë të -mëdhenj. Por tani shohim një prirje për ta përdorur fjalën në një mënyrë -tjetër, që do të thotë “të përdorësh diçka si bazë për fitime”.</p> +Përkufizimi i duhur i “monetizo” është “të përdorësh diçka si monedhë”. Për +shembull, shoqëritë njerëzore kanë monetizuar arin, argjendin, bakrin, +letrën e shtypur, lloje të ndryshme guaskash, dhe gurë të mëdhenj. Por tani +shohim një prirje për ta përdorur fjalën në një mënyrë tjetër, që do të +thotë “të përdorësh diçka si bazë për fitime”.</p> <p> Ky përdorim vë në plan të parë fitimin, dhe në plan dytësor gjënë e përdorur për të siguruar fitime. Ky qëndrim, i zbatuar mbi një projekt software-i @@ -948,78 +980,57 @@ nënshtron fitimit, ka gjasa të mos mbetet etik.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="MP3Player">“MP3 Player”</h3> - -<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> -<p> - -<!-- The MP3 patents will reportedly expire by 2018. --> -Në fund të viteve ’90 u bë e mundur të krijoheshin lojtës audioje dixhitalë -portativë. Shumica mbulonin kodekun e patentuar MP3, dhe ende kështu është. -Disa mbulonin kodekë të lirë nga patenta për audio, Ogg Vorbis dhe FLAC, dhe -pak prej tyre s’luanin dot fare kartela të koduara me MP3, ngaqë zhvilluesve -të tyre u duhej të mbronin veten nga patenta mbi formatin MP3.</p> - -<p>Përdorimi i termit “lojtës MP3” në përgjithësi për lojtës -audiosh ka si efekt promovimin e formatit MP3 dhe shkurajimin e përdorimit -të formateve të tjerë (disa prej të cilëve janë teknikisht edhe më -sipërorë). Edhe pse patentat mbi MP3 kanë skaduar, ende është e padëshiruar -të bëhet kështu.</p> - -<p>Sugjerojmë termin “lojtës audioje dixhitale,” ose thjesht -“lojtës audio” kur punë është e qartë, në vend se të -“lojtës MP3.”</p> - -<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="SharingPersonalData">“Ndarje me të tjerët (të dhëna personale)”</h3> +<h3 id="SharingPersonalData">“Ndarje me të tjerët (të dhëna personale)”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Kur kompanitë manipulojnë ose joshin njerëzit për të zbuluar të dhëna personale, duke hequr kështu dorë nga privatësia e tyre, ju lutemi, mos iu -referoni kësaj si “ndarje me të tjerët”. Termin “ndarje me -të tjerë” e përdorim për t’iu referuar bashkëpunimit jokomercial, -përfshi rishpërndarje jokomerciale kopjesh të përpikta veprash të botuara, -dhe themi kjo është <em>mirë</em>. Ju lutemi, mos e aplikoni këtë fjalë për -një praktikë që është e dëmshme dhe e rrezikshme.</p> +referoni kësaj si “ndarje me të tjerët”. Termin “ndarje me të tjerë” e +përdorim për t’iu referuar bashkëpunimit jokomercial, përfshi rishpërndarje +jokomerciale kopjesh të përpikta veprash të botuara, dhe themi kjo është +<em>mirë</em>. Ju lutemi, mos e aplikoni këtë fjalë për një praktikë që +është e dëmshme dhe e rrezikshme.</p> + +<p>Kur një shoqëri i jep një shoqërie tjetër të dhëna personale të +grumbulluara, kjo meriton edhe më pak termin “ndarje me të tjerë”.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="PC">“PC”</h3> +<h3 id="PC">“PC”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -S’ka problem të përdoret shkurtimi “PC” për t’iu referuar një -lloji të caktuar hardware-i kompjuteri, por ju lutemi, mos e përdorni atë me +S’ka problem të përdoret shkurtimi “PC” për t’iu referuar një lloji të +caktuar hardware-i kompjuteri, por ju lutemi, mos e përdorni atë me implikimin që kompjuteri po xhiron Microsoft Windows. Nëse instaloni GNU/Linux në të njëjtin kompjuter, prapë PC është.</p> <p> -Termi “WC” është sugjeruar për kompjuter që xhiron Windows.</p> +Termi “WC” është sugjeruar për kompjuter që xhiron Windows.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Photoshop">“Photoshop”</h3> +<h3 id="Photoshop">“Photoshop”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “photoshop” si një -folje, për të nënkuptuar çfarëdo manipulimi fotosh apo përpunime figurash në -përgjithësi. Photoshop është thjesht emri i një programi të caktuar për -përpunim figurash, që duhet shmangur, sa kohë që programi është pronësor. -Ka plot programe të lira për përpunim figurash, fjala vjen, <a -href="/software/gimp">GIMP</a>.</p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “fotoshop” si një folje, për të +nënkuptuar çfarëdo manipulimi fotosh apo përpunime figurash në përgjithësi. +Photoshop është thjesht emri i një programi të caktuar për përpunim +figurash, që duhet shmangur, sa kohë që programi është pronësor. Ka plot +programe të lira për përpunim figurash, fjala vjen, <a +href="https://www.gimp.org/">GIMP</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Piracy">“Pirateri”</h3> +<h3 id="Piracy">“Pirateri”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Botuesit shpesh kopjimit që ata nuk e miratojnë i referohen si -“pirateri”. Në këtë mënyrë, nënkuptojnë se nga pikëpamja etike -është i barasvlershëm me sulmim anijesh në det të hapur, rrëmbim dhe vrasje +“pirateri”. Në këtë mënyrë, nënkuptojnë se nga pikëpamja etike është i +barasvlershëm me sulmim anijesh në det të hapur, rrëmbim dhe vrasje personash në to. Duke u bazuar mbi një propagandë të tillë, ata kanë siguruar ligje në shumicën e botës që pengojnë kopjimin në shumicën e (ose ndonjëherë në krejt) rrethanat. (Ende ushtrojnë presion për t’i bërë këto @@ -1028,70 +1039,67 @@ ndalime edhe më të plota.) <p> Nëse nuk besoni se kopjimi i pamiratuar nga botuesi është njësoj me pengmarrjen dhe vrasjen, mund të parapëlqenit të mos e përdornit fjalën -“pirateri” për përshkrimin e tij. Mund të përdoren më mirë -terma asnjanës të tillë si “kopjim i paautorizuar” (ose -“kopjim i ndaluar” për rastet kur është i paligjshëm). Disa nga -ne mundet madje të parapëlqejnë të përdorin një term pozitiv të tillë si -“ndarje informacioni me fqinjin tuaj”.</p> +“pirateri” për përshkrimin e tij. Mund të përdoren më mirë terma asnjanës +të tillë si “kopjim i paautorizuar” (ose “kopjim i ndaluar” për rastet kur +është i paligjshëm). Disa nga ne mundet madje të parapëlqejnë të përdorin +një term pozitiv të tillë si “ndarje informacioni me fqinjin tuaj”.</p> <p> -Një gjykatës në ShBA, që drejtonte një gjyq kundër cenimesh të drejtash -kopjimi, pranoi se <a -href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“pirateri” -dhe “vjedhje” janë fjalë fyese.</a></p> +Një gjykatës në ShBA, gjatë drejtimit të një gjyqi kundër cenimesh të +drejtash kopjimi, pranoi se <a +href="https://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“pirateri” +dhe “vjedhje” janë fjalë njollosëse.</a></p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="PowerPoint">“PowerPoint”</h3> +<h3 id="PowerPoint">“PowerPoint”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “PowerPoint” në çfarëdo -kuptimi të lidhur me shfaqje diapozitivash. “PowerPoint” është -thjesht emri i një programi të veçantë pronësor për krijim paraqitjesh. Për -hir të lirisë suaj, do të duhej të përdornit vetëm <em>software</em> të lirë -për krijim të paraqitjeve tuaja—çka do të thotë, <em>jo -PowerPoint</em>. Ndër mundësitë e këshilluara hyjnë klasa -<code>beamer</code> e LaTeX-it dhe LibreOffice Impress.</p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “PowerPoint” në çfarëdo kuptimi të +lidhur me shfaqje diapozitivash. “PowerPoint” është thjesht emri i një +programi të veçantë pronësor për krijim paraqitjesh. Për hir të lirisë +suaj, do të duhej të përdornit vetëm <em>software</em> të lirë për krijim të +paraqitjeve tuaja—çka do të thotë, <em>jo PowerPoint</em>. Ndër +mundësitë e këshilluara hyjnë klasa <code>beamer</code> e LaTeX-it dhe +LibreOffice Impress.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Product">“Produkt”</h3> +<h3 id="Product">“Produkt”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Nëse flisni rreth një produkti, quajeni pa problem kështu. Sidoqoftë, kur i -referoheni një shërbimi, ju lutemi, mos e quani “produkt.” Nëse -furnizuesi i një shërbimi e quan shërbimin “produkt,”, ju -lutemi, këmbëngulni pa lëkundje në quajtjen e tij “shërbim.” -Nëse furnizuesi i një shërbimi e quan ujdinë për një paketë -“produkt,” ju lutemi, këmbëngulni pa lëkundje në quajtjen e saj -“ujdi.” +referoheni një shërbimi, ju lutemi, mos e quani “produkt”. Nëse furnizuesi i +një shërbimi e quan shërbimin “produkt,”, ju lutemi, këmbëngulni pa lëkundje +në quajtjen e tij “shërbim”. Nëse furnizuesi i një shërbimi e quan ujdinë +për një paketë “produkt,” ju lutemi, këmbëngulni pa lëkundje në quajtjen e +saj “ujdi.” </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="CopyrightOwner">“Pronar të Drejtash Kopjimi”</h3> +<h3 id="CopyrightOwner">“Pronar të Drejtash Kopjimi”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Të drejtat e kopjimit janë një privilegj artificial, dhënë nga shteti për të përmbushur një interes publik dhe që zgjat një farë kohe — jo një e drejtë natyrore si zotërim i një shtëpie apo një setre. Juristët e pranonin -këtë duke iu referuar marrësit të këtij privilegji si një “mbajtës të -drejtash kopjimi.”</p> +këtë duke iu referuar marrësit të këtij privilegji si një “mbajtës të +drejtash kopjimi”.</p> <p>Pak dhjetëvjeçarë më parë, mbajtësit e të drejtave të kopjimit filluan të rreken ta ulin ndërgjegjësimin lidhur me këtë pikë. Veç përmendjes së -shpeshtë të konceptit të rrejshëm të <a -href="#IntellectualProperty">“pronës intelektuale,”</a> ata -filluan edhe ta quajnë veten “pronarë të drejtash kopjimi.” Ju -lutemi, bashkojuni përpjekjeve tona të kundërvënies duke përdorur në vend të -kësaj termin tradicional “mbajtës të drejtash kopjimi”.</p> +shpeshtë të konceptit të rrejshëm të <a href="#IntellectualProperty">“pronës +intelektuale,”</a> ata filluan edhe ta quajnë veten “pronarë të drejtash +kopjimi”. Ju lutemi, bashkojuni përpjekjeve tona të kundërvënies duke +përdorur në vend të kësaj termin tradicional “mbajtës të drejtash kopjimi”.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="IntellectualProperty">“Pronësi intelektuale”</h3> +<h3 id="IntellectualProperty">“Pronësi intelektuale”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> @@ -1114,16 +1122,15 @@ tjerët thuajse pa mundim, ndërkohë që objektet materiale jo.</p> <p> Që të shmanget përhapja e anësive dhe konfuzionit, më e mira është të adoptohet një rregull i patundur <a href="/philosophy/not-ipr.html"> për të -mos folur apo madje menduar me terma të “pronësisë -intelektuale”</a>.</p> +mos folur apo madje menduar me terma të “pronësisë intelektuale”</a>.</p> <p> -Hipokrizia e quajtjes së këtyre fuqive “të drejta” ka <a +Hipokrizia e quajtjes së këtyre fuqive “të drejta” ka <a href="/philosophy/wipo-PublicAwarenessOfCopyright-2002.html"> filluar ta -vërë në siklet World “Intellectual Property” Organization</a>.</p> +vërë në siklet World “Intellectual Property” Organization</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="RAND">“RAND (Reasonable and Non-Discriminatory)”<sup><a +<h3 id="RAND">“RAND (Reasonable and Non-Discriminatory)”<sup><a href="#TransNote11">11</a></sup></h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> @@ -1132,112 +1139,105 @@ Entet e standardeve, që përhapin standarde të kufizuar nga patenta të cilat ndalojnë software-in e lirë, zakonisht e kanë rregull të marrin licenca patentash që lypin një çmim të caktuar për çdo kopje të programit mbi të cilin aplikohet patenta. Ata shpesh u referohen këtyre patentave me termin -“RAND”, që është shkurtim i “reasonable and -non-discriminatory”.</p> +“RAND”, që është shkurtim i “reasonable and non-discriminatory”.</p> <p> Ky term shërben për të bojatisur një klasë licencash patentash që normalisht -as janë të arsyeshme, as janë jodiskriminuese. Është e vërtetë që këto -licenca nuk diskriminojnë ndonjë person të veçantë, por ato diskriminojnë -bashkësinë e software-it të lirë, dhe kjo i bën ato të paarsyeshme. Pra, -gjysma e termit “RAND” është e rrejshme dhe gjysma tjetër është -e paragjykuar.</p> +as të arsyeshme janë, as jodiskriminuese. Është e vërtetë që këto licenca +nuk diskriminojnë ndonjë person të veçantë, por ato diskriminojnë bashkësinë +e software-it të lirë, dhe kjo i bën ato të paarsyeshme. Pra, gjysma e +termit “RAND” është e rrejshme dhe gjysma tjetër është e paragjykuar.</p> <p> Entet e standardeve do të duhej të pranonin që këto licenca janë -diskriminuese, dhe të reshtin përdorimin e termit “të arsyeshme dhe -jo-diskriminuese” ose “RAND” për përshkrimin e tyre. Deri -sa ta bëjnë këtë, shkruesit që nuk duan të bëhen pjesë e bojatisjes do të -bënin mirë ta hidhnin tej atë term. Ta pranosh dhe ta përdorësh atë, -thjesht pse kompanitë që vringëllijnë patenta e kanë bërë të përhapur, do të -thotë t’i lësh këto kompani të diktojnë pikëpamjet që shprehni.</p> +diskriminuese, dhe të reshtin përdorimin e termit “të arsyeshme dhe +jo-diskriminuese” ose “RAND” për përshkrimin e tyre. Deri sa ta bëjnë këtë, +shkruesit që nuk duan të bëhen pjesë e bojatisjes do të bënin mirë ta +hidhnin tej atë term. Ta pranosh dhe ta përdorësh atë, thjesht pse +kompanitë që vringëllijnë patenta e kanë bërë të përhapur, do të thotë t’i +lësh këto kompani të diktojnë pikëpamjet që shprehni.</p> <p> -Si zëvendësim, sugjerojmë termin “uniform fee only”, ose shkurt -“UFO”. Është i saktë, sepse kushti i vetëm në këto licenca -është një çmim i njëtrajtshëm pagese kundrejt shfrytëzimit të patentës.</p> +Si zëvendësim, sugjerojmë termin “uniform fee only”, ose shkurt “UFO”. +Është i saktë, sepse kushti i vetëm në këto licenca është një çmim i +njëtrajtshëm pagese kundrejt shfrytëzimit të patentës.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="SaaS">“SaaS” ose “Software as a Service”<sup><a -href="#TransNote12">12</a></sup></h3> +<h3 id="SaaS">“SaaS” ose “Software as a Service”<sup><a href="#TransNote12">12</a></sup></h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Dikur thonim se SaaS (shkurtim për “Software as a Service”) -është padrejtësi, por mandej pamë se kish shumë larmi në atë se ç’kuptonin -njerëzit si veprimtari SaaS. Ndaj kaluam në një term të ri, “Service -as a Software Substitute”<sup><a href="#TransNote3">3</a></sup> ose -“SaaSS”. Ky term ka dy përparësi: s’ka qenë përdorur më parë, -kështu që përkufizimi ynë është i vetmi për të, dhe shpjegon se ku qëndron +Dikur thonim se SaaS (shkurtim për “Software as a Service”) është +padrejtësi, por mandej pamë se kish shumë larmi në atë se ç’kuptonin +njerëzit si veprimtari SaaS. Ndaj kaluam në një term të ri, “Service as a +Software Substitute”<sup><a href="#TransNote3">3</a></sup> ose +“SaaSS”. Ky term ka dy përparësi: s’ka qenë përdorur më parë, kështu +që përkufizimi ynë është i vetmi për të, dhe shpjegon se ku qëndron padrejtësia.</p> <p> Për diskutim të kësaj çështjeje, shihni <a href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Kujt i Shërben Në të Vërtetë Ai Shërbyes?</a>.</p> <p> -Në spanjisht vazhdojmë të përdorim termin “software como -servicio” ngaqë qyfyri “software como ser vicio” -(“software i të qenit i dëmshëm”) është shumë i bukur për të -hequr dorë prej tij.</p> +Në spanjisht vazhdojmë të përdorim termin “software como servicio” ngaqë +qyfyri “software como ser vicio” (“software i të qenit i dëmshëm”) është +shumë i bukur për të hequr dorë prej tij.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="SharingEconomy">“Sharing economy”</h3> +<h3 id="SharingEconomy">“Sharing economy”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “sharing economy” s’është mënyrë e mirë për t’iu referuar -shërbimeve të tilla si Uber dhe Airbnb që trajtojnë transaksione biznesi mes -njerëzve. Ne e përdorim termin “sharing” për t’iu referuar -bashkëpunimit jokomercial, përfshi rishpërndarjen jokomerciale të kopjeve të -përpikta të veprave të botuara. Sforcimi i fjalës “sharing” që -të përfshijë këto transaksione, ia dobëson kuptimin, ndaj s’e përdorim në -këtë kontekst.</p> +Termi “sharing economy” s’është mënyrë e mirë për t’iu referuar shërbimeve +të tilla si Uber dhe Airbnb që trajtojnë transaksione biznesi mes njerëzve. +Ne e përdorim termin “sharing” për t’iu referuar bashkëpunimit jokomercial, +përfshi rishpërndarjen jokomerciale të kopjeve të përpikta të veprave të +botuara. Sforcimi i fjalës “sharing” që të përfshijë këto transaksione, ia +dobëson kuptimin, ndaj s’e përdorim në këtë kontekst.</p> <p> -Një term më i përshtatshëm për biznese të tillë si Uber është “ekonomi -shërbimesh pune me copë”.</p> +Një term më i përshtatshëm për biznese të tillë si Uber është “ekonomi +shërbimesh pune me copë” ose “gig economy”.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="SellSoftware">“Shitni software”</h3> +<h3 id="SellSoftware">“Shitni software”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Termi “shitni software” është i dykuptimtë. Po ta shohim -strikt, shkëmbimi i një kopjeje të një programi të lirë me një shumë parash -është <a href="/philosophy/selling.html"> shitje e një programi</a>, dhe -s’ka asgjë gabim në të. Por njerëzit zakonisht e përshoqërojnë termin -“shitje software-i” me kufizimet e atij pronësor mbi përdorimin -që i bëhet në vijim software-it të shitur. Konfuzionin mund ta pastroni, -dhe parandaloni, duke thënë ose “shpërndarje kopjesh të një programi -kundrejt një çmimi” ose “imponim kufizimesh pronësore mbi -përdorimin e një programi”.</p> +Termi “shitni software” është i dykuptimtë. Po ta shohim strikt, shkëmbimi +i një kopjeje të një programi të lirë me një shumë parash është <a +href="/philosophy/selling.html"> shitje e një programi</a>, dhe s’ka asgjë +gabim në të. Por njerëzit zakonisht e përshoqërojnë termin “shitje +software-i” me kufizimet e atij pronësor mbi përdorimin që i bëhet në vijim +software-it të shitur. Konfuzionin mund ta pastroni, dhe parandaloni, duke +thënë ose “shpërndarje kopjesh të një programi kundrejt një çmimi” ose +“imponim kufizimesh pronësore mbi përdorimin e një programi”.</p> <p> Për diskutim të mëtejshëm të kësaj çështjeje shihni <a href="/philosophy/selling.html">Shitje Software të Lirë</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="LAMP">“Sistem LAMP”</h3> +<h3 id="LAMP">“Sistem LAMP”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -“LAMP” është shkurtim për “Linux, Apache, MySQL dhe -PHP” — një ndërthurje e rëndomtë software-i për t’u përdorur në -një shërbyes web, hiq faktin që “Linux” në këtë kontekst i -referohet në fakt sistemit GNU/Linux. Ndaj në vend të “LAMP” do -të duhej të qe “GLAMP”: “GNU, Linux, Apache, MySQL dhe -PHP”. +“LAMP” është shkurtim për “Linux, Apache, MySQL dhe PHP” — një +ndërthurje e rëndomtë software-i për t’u përdorur në një shërbyes web, hiq +faktin që “Linux” në këtë kontekst i referohet në fakt sistemit GNU/Linux. +Ndaj në vend të “LAMP” do të duhej të qe “GLAMP”: “GNU, Linux, Apache, MySQL +dhe PHP”. </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Linux">“Sistem Linux”</h3> +<h3 id="Linux">“Sistem Linux”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Linux është emri i kernelit që Linus Torvalds zhvilloi duke filluar më 1991. Sistemi operativ në të cilin përdoret Linux-i është në thelb GNU me -Linux-in të shtuar. Të quash krejt sistemin “Linux” është edhe -jo e drejtë, edhe ngatërruese. Ju lutemi, quajeni sistemin e plotë <a +Linux-in të shtuar. Të quash krejt sistemin “Linux” është edhe jo e drejtë, +edhe ngatërruese. Ju lutemi, quajeni sistemin e plotë <a href="/gnu/linux-and-gnu.html"> GNU/Linux</a>, si për t’i dhënë hakën Projektit GNU, ashtu edhe për ta dalluar sistemin në tërësi nga kerneli më vete. @@ -1245,14 +1245,14 @@ vete. <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Skype">“Skype”</h3> +<h3 id="Skype">“Skype”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “skype” si folje, për -të nënkuptuar çfarëdo lloj komunikimi me video apo telefoni nëpër Internet -në përgjithësi. “Skype” është thjesht emri i një programi të -dhënë pronësor, një i cili <a +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “skype” si folje, për të nënkuptuar +çfarëdo lloj komunikimi me video apo telefoni nëpër Internet në +përgjithësi. “Skype” është thjesht emri i një programi të dhënë pronësor, +një i cili <a href="/philosophy/proprietary/proprietary-surveillance.html#SpywareInSkype"> i spiunon përdoruesit e tij</a>. Nëse doni të bëni thirrje me video dhe zë në Internet në një mënyrë që respekton si lirinë, ashtu edhe privatësinë @@ -1261,29 +1261,57 @@ href="https://libreplanet.org/wiki/Group:Skype_Replacement"> zëvendësimet e shumta të lira për Skype-in</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="GiveAwaySoftware">“Software give away”<sup><a href="#TransNote13">13</a></sup></h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Të përdorësh termin “give away” për të nënkuptuar “shpërndajeni një program +si software të lirë”, është çorientuese. Ky lokucion ka të njëjtin problem +si “falas”: nënkupton që thelbi është çmimi, jo liria. Një mënyrë për të +shmangur konfuzionin është të thuhet “hidheni në qarkullim si software të +lirë”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /^.(es)$/" --> <!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your language to refer to mobile computers; otherwise, fill the translation with a space. --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Terminal">“Terminal”</h3> +<h3 id="Terminal">“Terminal”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p>Telefonat celularë dhe tabletet janë kompjutera, dhe njerëzit duhet të jenë në gjendje t’i përdorin si të tillë përmes software-it të lirë. T’i quash -“terminale” supozon se krejt ajo që mund të bëjnë janë të lidhen -me shërbyes, që është një rrugë e mbrapsht për kryerjen e punës tuaj +“terminale” supozon se krejt ajo që mund të bëjnë janë të lidhen me +shërbyes, që është një rrugë e mbrapsht për kryerjen e punës tuaj kompjuterike.</p> <!--#endif --> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Market">“Treg”</h3> +<h3 id="Vendor">“Tregtues”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, mos e përdorni termin “tregtues” për t’iu referuar përgjithësisht +cilitdo që zhvillon ose paketon software. Mjaft programe zhvillohen me +qëllim që të shiten kopje të tij, dhe në këtë rast programuesit janë atëherë +tregtuesit e tyre; këtu përfshihen madje edhe disa paketa software i lirë. +Megjithatë, mjaft programe zhvillohen nga vullnetarë ose entet që nuk +synojnë shitje kopjesh. Këta programues nuk janë tregtues. Po njësoj, +vetëm disa paketues shpërndarjesh GNU/Linux janë tregtues. Këshillojmë më +mirë termin e përgjithshëm “furnizues”. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Market">“Treg”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Të përshkruhen përdoruesit e software-it të lirë, ose përdoruesit e -software-it në përgjithësi, si “treg”, është çorientuese.</p> +software-it në përgjithësi, si “treg”, është çorientuese.</p> <p> Jo për të thënë që në bashkësinë e software-it të lirë s’ka vend për tregjet. Nëse keni një biznes asistence software-i të lirë, do të thotë që @@ -1299,58 +1327,40 @@ legjitimosh software-in pronësor.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Vendor">“Tregtues”</h3> - -<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> -<p> -Ju lutemi, mos e përdorni termin “tregtues” për t’iu referuar -përgjithësisht cilitdo që zhvillon ose paketon software. Mjaft programe -zhvillohen me qëllim që të shiten kopje të tij, dhe në këtë rast -programuesit janë atëherë tregtuesit e tyre; këtu përfshihen madje edhe disa -paketa software i lirë. Megjithatë, mjaft programe zhvillohen nga -vullnetarë ose entet që nuk synojnë shitje kopjesh. Këta programues nuk -janë tregtues. Po njësoj, vetëm disa paketues shpërndarjesh GNU/Linux janë -tregtues. Këshillojmë më mirë termin e përgjithshëm -“furnizues”. -</p> - -<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="TrustedComputing">“Trusted Computing”<sup><a href="#TransNote14">14</a></sup></h3> +<h3 id="TrustedComputing">“Trusted Computing”<sup><a href="#TransNote14">14</a></sup></h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> -<a href="/philosophy/can-you-trust.html">“Trusted computing”</a> -është emri që i kanë vënë përkrahësit e saj një skeme për t’i rikonceptuar -kompjuterët në mënyrë të tillë që zhvilluesit e aplikacioneve të mund t’i -besojnë kompjuterit se do t’u bindet atyre, në vend se t’ju bindet juve. -Sipas këndvështrimit të tyre, është i “besuar”; nga -këndvështrimi juaj, është “hileqar”. +<a href="/philosophy/can-you-trust.html">“Trusted computing”</a> është emri +që i kanë vënë përkrahësit e saj një skeme për t’i rikonceptuar kompjuterët +në mënyrë të tillë që zhvilluesit e aplikacioneve të mund t’i besojnë +kompjuterit se do t’u bindet atyre, në vend se t’ju bindet juve. Sipas +këndvështrimit të tyre, është i “besuar”; nga këndvështrimi juaj, është +“hileqar”. </p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="Theft">“Vjedhje”</h3> +<h3 id="Theft">“Vjedhje”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> Përkrahësit e formave shumë strikte, represive të drejtash kopjimi, shpesh -përdorin fjalë të tilla si “vjedhur” dhe “vjedhje” -për t’iu referuar shkeljeve të të drejtave të kopjimit. Ky është -shtrembërim, por do të donin ta merrnit për të vërtetë objektive.</p> -<p> -Sipas sistemit ligjor të ShBA-ve, shkelja e të drejtave të kopjimit nuk -është vjedhje. <a -href="http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=us&vol=473&invol=207"> -Ligjet mbi vjedhjen nuk janë të zbatueshme mbi shkeljen e të drejtave të -kopjimit.</a> Përkrahësit e të drejtave represive të kopjimit me këtë -përpiqen të joshin autoritetet — dhe po keqinterpretojnë ato çka thonë -autoritetet.</p> +përdorin fjalë të tilla si “vjedhur” dhe “vjedhje” për t’iu referuar +shkeljeve të të drejtave të kopjimit. Ky është shtrembërim, por do të donin +ta merrnit për të vërtetë objektive.</p> +<p> +Sipas sistemit ligjor të ShBA-ve, shkelja e të drejtave të kopjimit s’është +vjedhje. <a +href="https://caselaw.findlaw.com/us-supreme-court/473/207.html"> Ligjet mbi +vjedhjen nuk janë të zbatueshme mbi shkeljen e të drejtave të kopjimit</a>. +Përkrahësit e të drejtave represive të kopjimit me këtë përpiqen të joshin +autoritetet — dhe keqinterpretojnë ato çka thonë autoritetet.</p> <p> Për të mos i pranuar, mund t’i drejtoni te ky <a -href="http://www.guardian.co.uk/books/2013/may/04/harper-lee-kill-mockingbird-copyright"> +href="https://www.guardian.co.uk/books/2013/may/04/harper-lee-kill-mockingbird-copyright"> shembull i njëmendtë</a> që tregon se çfarë mund të përshkruhet saktë si -“vjedhje të drejtash kopjimi”.</p> +“vjedhje të drejtash kopjimi”.</p> <p> Kopjimi i paautorizuar ndalohet nga ligjet e të drejtave të kopjimit në mjaft rrethana (jo të gjitha!), por ndalimi nuk e bën të gabuar. @@ -1360,14 +1370,14 @@ tyre) nuk puqe me idetë tona të së drejtës dhe të gabuarës (specifikimet), ato që duhen ndryshuar janë ligjet.</p> <p> -Një gjykatës në ShBA, në drejtim të një gjyqi kundër cenimesh të drejtash -kopjimi, pranoi se <a -href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“pirateria” -dhe “vjedhja” janë fjalë fyese.</a></p> +Një gjykatës në ShBA, gjatë drejtimit të një gjyqi kundër cenimesh të +drejtash kopjimi, pranoi se <a +href="https://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“pirateria” +dhe “vjedhja” janë fjalë njollosëse</a>.</p> <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> <!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="OptOut">“Zgjidhni lënien jashtë”</h3> +<h3 id="OptOut">“Zgjidhni lënien jashtë”</h3> <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> <p> @@ -1375,24 +1385,13 @@ Kur aplikohet për çfarëdo forme keqtrajtimi kompjuterik, “zgjedhja e lënie jashtë” nënkupton zgjedhja është gjë e vockël leverdie. Ne rekomandojmë “hidheni poshtë”, “shmangeni” ose “hiqeni qafe”;</p> -<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> -<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> -<h3 id="GiveAwaySoftware">“Software give away”<sup><a href="#TransNote13">13</a></sup></h3> - -<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> -<p> -Të përdorësh termin “give away” për të nënkuptuar “shpërndajeni një program -si software të lirë”, është çorientuese. Ky lokucion ka të njëjtin problem -si “falas”: nënkupton që thelbi është çmimi, jo liria. Një mënyrë për të -shmangur konfuzionin është të thuhet “hidheni në qarkullim si software të -lirë”.</p> - <!-- GNUN-SORT-STOP --> -<hr /> -<blockquote id="fsfs"><p>Kjo sprovë është botuar te <a -href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"> +<hr class="no-display" /> +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"> <cite>Software i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard -M. Stallman-it</cite></a>.</p></blockquote> +M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -1418,7 +1417,7 @@ paguani.</li> material video dhe audio) përmes një rrjeti kompjuterik, si një fluks i qëndrueshëm, i vazhdueshëm, që lejon të shihet teksa të dhënat shkarkohen në vazhdim.</li> -<li id="TransNote8">Content në anglisht ka dy kuptime, atë të të qenit të +<li id="TransNote8">“Content” në anglisht ka dy kuptime, atë të të qenit të kënaqur, dhe atë të lëndës, përmbajtjes, së diçkaje.</li> <li id="TransNote9">Ironi e bazuar në kuptimin e <em>content</em> si gjendje kënaqësie, të kundërtën e saj, <em>malcontent</em> - pakënaqësisë, dhe në @@ -1436,7 +1435,7 @@ pikëpamjen e sigurisë së të dhënave.</li> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -1457,7 +1456,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -1487,9 +1486,8 @@ përkthimet</a>.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Të drejta kopjimi © 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, -2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020, 2021 Free -Software Foundation, Inc.</p> +<p>Të drejta kopjimi © 1996-2018, 2020, 2021, 2022 Free Software +Foundation, Inc.</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -1504,7 +1502,7 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2021/04/01 10:01:55 $ +$Date: 2022/07/20 11:08:24 $ <!-- timestamp end --> </p> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/x.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/x.html new file mode 100644 index 0000000..3f65019 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/x.html @@ -0,0 +1,252 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/x.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing traps" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Kurthi i Sistemit X të Dritareve - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Free Software Foundation, liri, Richard Stallman, rms, lëvizja për +software të lirë" /> +<meta http-equiv="Description" + content="Richard Stallman diskuton mbi historikun e lëvizjes për zhvillimin e një +sistemi operativ të lirë." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/x.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Kurthi i Sistemit X të Dritareve</h2> + +<address class="byline">nga Richard M. Stallman</address> + +<p> +Të përdoret apo jo copyleft-i? Kjo është një nga temat e mëdha të debatuara +në bashkësinë e software-it të lirë. Ideja e copyleft-it është se zjarrin +duhet ta luftojmë me zjarr—se duhet t’i përdorim të drejtat e kopjimit +për të siguruar që kodi ynë të mbetet i lirë. GNU General Public License +(GNU GPL) është një shembull licence të lirë.</p> + +<p> +Disa zhvillues software-i të lirë parapëlqejnë shpërndarje jo +<em>copyleft</em>. Licencat jo <em>copyleft</em>, të tilla si licenca +XFree86 dhe <a href="/licenses/bsd.html">BSD</a> bazohen në idenë që të mos +i thuhet kurrë jo kujtdo—as dikujt që kërkon të përdorë punën tuaj si +bazë për kufizimin e personave të tjerë. Lincencimi jo <em>copyleft</em> +s’bën gjë të keqe, por humb mundësinë e mbrojtjes aktive të lirisë tonë për +ndryshim dhe rishpërndarje software-i. Për këtë, na duhet +<em>copyleft</em>.</p> + +<p> +Për shumë vjet, X Consortium qe kundërshtari kryesor i copyleft-it. Ushtroi +si ndikim moral, ashtu edhe trysni për t’i shkurajuar zhvilluesit e +software-it të lirë nga vendosja e programeve të tyre nën +<em>copyleft</em>. Ushtroi ndikim moral duke sugjeruar se s’është mirë të +thuhet jo. Trysninë e përdori përmes vendimit të tij sipas të cilit +software-i nën <em>copyleft</em> s’mund të bëhej pjesë e X Distribution.</p> + +<p> +Pse adoptoi këtë politikë X Consortium-i? Kjo kishte të bënte me konceptin e +tyre të suksesit. X Consortium e përkufizoi suksesin si +popullaritet—më hollësisht, të bëheshin shoqëritë e kompjuterave të +përdornin Sistemin X të Dritareve. Ky përkufizim ua la timonin shoqërive të +kompjuterave: çfarëdo që donin, X Consortium-it i duhej t’i ndihmonte ta +kishin.</p> + +<p> +Shoqëritë e kompjuterave normalisht shpërndajnë <em>software</em> pronësor. +Ato donin që zhvilluesit e software-it të lirë të dhuronin punën e tyre për +përdorim të tillë. Nëse do ta kishin kërkuar troç këtë, njerëzit do të +qeshnin. Por X Consortium, përfaqësues i tyre, do të mund ta paraqiste këtë +kërkesë si jo egoiste. “Bëhuni pjesë e jona duke ua dhuruar punën tuaj +zhvilluesve të software-it pronësor”, thanë, duke lënë të mendohej se kjo +është një formë fisnike vetësakrifikimi. “Bëhuni tok me ne në arritjen e +popullaritetit”, thanë, duke lënë të mendohej se as që qe sakrificë.</p> + +<p> +Por problemi s’është vetësakrifikimi: hedhja tej e mbrojtjes që jep +copyleft-i, i cili mbron lirinë e krejt bashkësisë, është sakrifikim i më +shumë se vetvetes. Ata që i akorduan X Consortium-it gjëra pas kërkesës, ia +besuan të ardhmen e bashkësisë dashamirësisë së X Consortium-it.</p> + +<p> +Ky besim u vendos atje ku s’duhej. Në vitin e vet të fundit, X Consortium-i +bëri një plan të kufizojë hedhjen e ardhshme në qarkullim, X11R6.4, që të +mos ishte <em>software</em> i lirë. Ata vendosën të fillojnë të thonë jo, +jo vetëm zhvilluesve të software-it jo pronësor, por edhe bashkësisë tonë po +ashtu.</p> + +<p> +Këtu ka një ironi. Nëse thatë po, kur X Consortium ju kërkoi të mos +përdorni <em>copyleft</em>, e vinit X Consortium-in në një pozicion të aftë +të licencojë dhe kufizojë versionin e vet të programit tuaj, tok me kodin +për bazën e X-it.</p> + +<p> +X Consortium-i nuk shkoi më tej me këtë plan. Në vend të kësaj, u mbyll dhe +zhvillimin e X-it ia shpërnguli grupit Open Group, stafi i të cilit tani po +vazhdon sipas një plani të ngjashëm. Për t’u dhënë hakun, kur u kërkova ta +hedhin X11R6.4 në qarkullim sipas GNU GPL-së, në paralel me licencën +kufizuese që patën planifikuar, shfaqën vullnetin ta shohin këtë ide. (Qenë +të vendosur për të qenë kundër ndenjes me kushtet e vjetër të shpërndarjeve +X11.) Para se t’i thoshin po a jo këtij propozimi, kish dështuar për një +arsye tjetër: grupi XFree86 ndoqi politikën e dikurshme të X Consortium-it +dhe s’do të pranojë <em>software</em> nën <em>copyleft</em>. +</p> + +<p> +Në shtator të 1998-s, disa muaj pasi u hodh në qarkullim X11R6.4, me kushte +jo të lira shpërndarjeje, Open Group e përmbysi vendimin e vet dhe e rihodhi +në qarkullim sipas të njëjtës licencë të lirë jo <em>copyleft</em> që qe +përdorur për X11R6.3. Kështu, Open Group pra në fund bëri atë që ishte e +drejtë, por kjo nuk e ndryshon problemin e përgjithshëm.</p> + +<p> +Edhe nëse X Consortium dhe Open Group të mos kishin planifikuar kurrë të +kufizonin X-in, do ta kishte bërë dikush tjetër. Software-i jo +<em>copyleft</em> është i cenueshëm nga të tëra anët; i lejon kujtdo të +krijojë një version jo të lirë mbizotërues, nëse do të investojë burime të +mjaftueshme për të shtuar veçori goxha të rëndësishme duke përdorur kod +pronësor. Përdoruesit që zgjedhin <em>software</em> bazuar në +karakteristika teknike, në vend se në lirinë, mund të joshen lehtë te +versioni jo i lirë, nga leverdia afatshkurtër.</p> + +<p> +X Consortium-i dhe Open Group-i s’mund të ushtrojë më ndikim moral duke +thënë se është gabim të thuhet jo. Kjo do ta bëjë më të lehtë të vendosni +ta kaloni nën <em>copyleft</em> software-in tuaj të lidhur me X-in.</p> + +<p> +Kur merreni me bazën e X-it, në programe të tillë si shërbyesi X, Xlib-i dhe +Xt-i, ka një arsye praktike për të mos përdorur copyleft-in. Grupi X.org +bën një punë të rëndësishme për bashkësinë me mirëmbajtjen e këtyre +programeve dhe përfitimi nga vendosja nën <em>copyleft</em> i ndryshimeve +tona do të ishte më pak se sa dëmi i bërë nga një degëzim në zhvillim. Ndaj +është më mirë të punohet meta dhe të mos kalohen nën <em>copyleft</em> +ndryshimet tona në këto programe. Po njësoj për mjete të tilla si +<code>xset</code> dhe <code>xrdb</code>, të cilat janë pranë bazës së X-it +dhe nuk kanë nevojë për përmirësime të mëdha. Të paktën e dimë që grupi +X.org ka një përkushtim të palëkundur në zhvillimin e këtyre programeve si +<em>software</em> i lirë.</p> + +<p> +Problemi është ndryshme për programe jashtë bazës së X-it: aplikacione, +përgjegjës dritaresh dhe biblioteka dhe widget-e shtesë. S’ka arsye pse të +mos vihen këto në <em>copyleft</em> dhe duhet t’i vëmë.</p> + +<p> +Në rast se dikush ndjen trysni të ushtruar nga kriteret për përfshirje në +shpërndarjet e X-it, Projekti GNU Project do të marrë përsipër të publikojë +paketa nën <em>copyleft</em> që funksionojnë me X-in. Nëse do të donit të +vinit diçka nën <em>copyleft</em> dhe shqetësoheni se lënia jashtë e saj nga +shpërndarja X do të pengojë popullaritetin e saj, ju lutemi, kërkonani +ndihmë.</p> + +<p> +Në të njëjtën kohë, është më mirë të mos ndjejmë edhe aq nevojë për +popullaritet. Kur një afarist ju josh me “më tepër popullaritet”, mund të +provojë t’ju bindë se përdorimi që i bën programit tuaj është kyç për +suksesin e tij. Mos i zini bese! Nëse programi juaj është i mirë, do të +gjejë mjaft përdorues, sido të që jetë; s’ka pse të ndiheni i dëshpëruar për +ndonjë përdorues të veçantë dhe do të jeni më i fortë, por të mos bëni +ashtu. Mund të përfitoni një ndjenjë të papërshkrueshme gëzimi dhe lirie, +duke iu përgjigjur “O merre, o lëre—pa më rrjepur lëkurën”. Shpesh +afaristi do të kthejë rrugë dhe do ta pranojë programin me +<em>copyleft</em>, pasi t’i zbuloni blofin.</p> + +<p> +Shokë, zhvillues të software-it të lirë, mos përsëritni gabimet e vjetra! +Nëse nuk e vendosim software-in tonë nën <em>copyleft</em>, e vëmë të +ardhmen e tij në mëshirën e cilitdo të pajisur me më shumë burime, se sa +skrupuj. Me copyleft-in, mund të mbrojmë lirinë, jo thjesht për veten, por +për tërë bashkësinë tonë.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1998, 2009, 2021 Richard Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2022/07/21 12:29:53 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/yes-give-it-away.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/yes-give-it-away.html new file mode 100644 index 0000000..ab44024 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/yes-give-it-away.html @@ -0,0 +1,150 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/yes-give-it-away.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Po, Jepuani - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/yes-give-it-away.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Po, Jepuani</h2> + +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> + +<div class="introduction"> + <p>Shënim i redaktorit: Ky tekst u gjet në një kartelë të majit 1983, edhe pse +s’është e qartë nëse qe shkruar atëherë apo më herët. Në maj të 1983-shit, +Richard Stallman po bluante në mendje privatisht mundësinë e zhvillimit të +një sistemi operativ të lirë, por mund të mos kish vendosur ende për ta bërë +një sistem të ngjashëm me Unix, apo diçka të ngjashme me MIT Lisp Machine.</p> + + <p>S’kishte bërë ende dallimin, nga ana konceptuale, të dy kuptimeve të termit +“i lirë”; ky mesazh është formuluar sipas kuptimit falas, por merr të +mirëqenë se kështu përdoruesit kanë liri gjithashtu.</p> +</div> +<hr class="no-display" /> + +<p>Një nga arsyet e rëndësishme për ta dhënë software-in lirisht është t’u +lejohet përdoruesve ta ndryshojnë. Kjo u lejon ta përdorin më mirë dhe +gjithashtu i nxit dhe u lejon të kontribuojnë te përpjekja. Tej këtyre, kjo +u zhvillon mbështetjen te vetja, vetëbesimin dhe një ndjenjë përgjegjësie.</p> + +<p>Kam dëgjuar shpesh se amerikanët do ta mendojnë të pavlerë diçka, nëse është +falas. Mund të jetë e vërtetë, por s’është e arsyeshme. Është e drejtë e +njerëzve të jenë neurotikë, por s’duhet ta nxisim. Ndërkohë, dhënia falas e +software-it s’është “trajtim si i pavlerë”, thjesht pse disa mazokistëve +mund t’u duket i pavlerë.</p> + +<p>Përdoruesit s’do të ndryshonin software-in, nëse do të ishte i pavlerë; por +ngaqë është me më shumë vlerë për ta, si i ndryshuar, se sa më parë. Ca +mirëmbajtje e centralizuar është gjithashtu e dobishme, por ka rrugë të +tjera për ta arritur këtë, pa i rënë më qafë përdoruesve.</p> + +<p>Kam mjaft përvojë në dhënie software-i të tjerëve dhe me përdorues që e +ndryshojnë. Më duket se</p> + +<ol> + <li>prirja për të besuar se EMACS është i pavlerë të jetë e pakët</li> + <li>përdoruesit e ndryshojnë EMACS-in shumë</li> + <li>ndryshimet nga përdoruesit kontribuojnë në zhvillimin e EMACS-it</li> + <li>mirëmbajtja e centralizuar e EMACS-it vazhdon</li> +</ol> + +<p>Përdoruesve iu afrova nga pozita e një fryme jo manipuluese, bashkëveprimi +dhe ata reaguan me entuziazëm dhe në mënyrë bashkëvepruese. Kur u thuhet se +kufizimet vendosen për të gënjyer neurozat e tyre, ose ngaqë janë parë +paraprakisht si jo të aftë, ta do mendja që do të ndihen keq. Priren +gjithashtu të bëhen të paaftë dhe neurotikë.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1983, 2015, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/30 17:01:17 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |