diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html | 255 |
1 files changed, 255 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html new file mode 100644 index 0000000..ad31f41 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/pragmatic.html @@ -0,0 +1,255 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Copyleft-i: Idealizëm Pragmatik - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Copyleft-i: Idealizëm Pragmatik</h2> + +<address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> + +<p> +Çdo vendim që bën një njeri buron nga vlerat dhe synimet e personit. +Njerëzit mund të keni synime dhe vlera të shumta të ndryshme; fama, fitimet, +dashuria, mbijetesa, zbavitja dhe liria janë vetëm disa nga synimet që një +person i mbarë mund të ketë. Kur synimi është çështje parimesh, këtë e +quajmë idealizëm.</p> + +<p> +Puna ime me software-in e lirë motivohet nga një synim idealist: përhapjen e +lirisë dhe të bashkëpunimit. Dua të <a +href="/philosophy/why-copyleft.html">nxis përhapjen e software-it të +lirë</a>, duke zëvendësuar software-in pronësor që ndalon bashkëpunimin, për +ta bërë kështu më të mirë shoqërinë tonë.</p> +<p> +Kjo është arsyeja bazë pse licenca GNU General Public License është shkruar +siç është shkruar - si një <a href="/licenses/copyleft.html"> copyleft</a>. +Krejt kodi i shtuar te një program që mbulohet nga GPL-ja duhet të jetë +software i lirë, edhe nëse vendoset në një kartelë më vete. Kodin tim e bëj +të passhëm për përdorim në <em>software</em> të lirë dhe jo për përdorim në +software pronësor, me qëllim që të nxis persona të tjerë që shkruajnë +<em>software</em> ta bëjnë edhe ata të lirë. Mendoj se meqë zhvilluesit e +software-it pronësor përdorin të drejtat e kopjimit për të na penguar të +ndajmë gjëra me njëri-tjetrin, ne bashkëpunuesit mund t’i përdorim të +drejtat e kopjimit për t’u dhënë të tjerë bashkëpunuesve një përparësi për +veten: mund të përdorin kodin tonë.</p> +<p> +Jo gjithkush që përdor GNU GPL ka këtë synim. Shumë vjet më parë, një +shokut tim i qe kërkuar që një program nën <em>copyleft</em> ta rihidhte në +qarkullim nën kushte jo <em>copyleft</em> dhe ai u përgjigj pak a shumë +kështu:</p> +<blockquote><p> +“Ndonjëherë merrem me <em>software</em> të lirë dhe ndonjëherë merrem me +<em>software</em> pronësor - por kur merrem me <em>software</em> pronësor, +pres që prej kësaj <em>të paguhem</em>.” +</p></blockquote> + +<p> +Ishte i gatshëm ta ndante veprën e vet me bashkësinë që ndan +<em>software</em>, por nuk pa arsye pse t’i jepte falas diçka një biznesi që +krijon produkte të cilat bashkësia jonë nuk i merr dot. Synimi i tij qe i +ndryshëm nga i imi, por vendosi që GNU GPL-ja qe e dobishme edhe për synimin +e tij.</p> +<p> +Nëse doni të arrini diçka në botë, idealizmi nuk mjafton - lypset të +zgjidhni një metodë që funksionon, për të arritur synimin. Me fjalë të +tjera, lypset të jeni “pragmatik”. A është pragmatike GPL-ja? Le të shohim +përfundimet prej saj.</p> +<p> +Le të marrim rastin e GNU C++. Pse kemi një përpilues të lirë C++? Vetëm +sepse GNU GPL thotë se duhej të ishte i lirë. GNU C++ qe zhvilluar nga një +konsorcium i industrisë përkatëse, MCC, duke zënë fill prej përpiluesit GNU +C. MCC-ja normalisht i bën krijimet e saj aq pronësore sa më s’ka. Por +krijuan software-in e lirë <em>front end</em> për C++, ngaqë GNU GPL thoshte +se ishte rruga e vetme për ta hedhur në qarkullim. <em>Front end</em>-i për +C++ përfshinte mjaft kartela të reja, por meqë qenë menduar për t’u lidhur +me GCC-në, mbi to aplikohej GPL-ja. Përfitimi i bashkësisë tonë është i +dukshëm.</p> +<p> +Le të marrim GNU Objective C. NeXT-i fillimisht donte ta bënte pronësor +këtë <em>front end</em>; propozuan ta hedhin në qarkullim si kartela +<samp>.o</samp> dhe të liheshin përdoruesit ta lidhnin me pjesën tjetër të +GCC-së, duke menduar se kjo mund të ishte një rrugë për të anashkaluar +domosdoshmëritë e GPL-së. Por juristët tanë thanë se kjo nuk do të bënte +dot heqje qafe të domosdoshmërive, se nuk ishte e lejuar. Ndaj krijuan +software-in e lirë <em>front ende</em> Objective C.</p> +<p> +Këto shembuj ndodhën vite më parë, por GNU GPL-ja vazhdon të na sjellë më +tepër <em>software</em> të lirë.</p> +<p> +Mjaft biblioteka GNU mbulohen nga licenca GNU Lesser General Public License, +por jo të gjitha. Një bibliotekë GNU që mbulohet nga GNU GPL-ja e zakonshme +është Readline, që sendërton përpunim në rresht urdhrash. Një herë mësova +mbi një program jo të lirë që qe hartuar për të përdorur Readline-in dhe i +thashë zhvilluesit se kjo nuk lejohej. Mund të kish hequr nga programi +përpunimin në rresht urdhrash, por ajo që bëri aktualisht qe ta hidhte në +qarkullim nën GPL. Tani është <em>software</em> i lirë.</p> +<p> +Programuesit që shkruajnë përmirësime për GCC-në (ose për Emacs, ose për +Bash, ose për Linux, ose për çfarëdo programi të mbuluar nga GPL) shpesh +janë të punësuar nga shoqëri apo universitete. Kur një programues dëshiron +t’i kthejë bashkësisë së tij përmirësimet e veta dhe e sheh kodin e vet +pjesë të hedhjes së ardhshme në qarkullim, padroni mund të thotë, “Pa dale - +kodi juaj na përket ne! Nuk duam ta ndajmë me të tjerë; kemi vendosur ta +kthejmë versionin tuaj të përmirësuar në një produkt software-i pronësor”.</p> +<p> +Këtu shpëtimi vjen nga GNU GPL-ja. Programuesi i tregon padronit se ky +<em>software</em> pronësor mund të jetë shkelje të drejtash kopjimi dhe +padroni kupton se ka vetëm dy zgjidhje: kodin e ri ta hedhë në qarkullim si +<em>software</em> të lirë, ose të mos ta hedhë fare. Thuajse përherë ai e +lejon programuesin të bëjë siç kishte menduar gjithë kohën dhe kodi bëhet +pjesë e hedhjes pasuese në qarkullim.</p> +<p> +GNU GPL-ja s’është Z. Rob i Mirë. Thotë jo për disa gjëra që njerëzit duan +të bëjnë ndonjë herë. Këta janë përdorues që thonë se kjo është gjë e keqe +- që GPL-ja “përjashton” disa zhvillues software-i pronësor që “kanë nevojë +të sillen te bashkësia e software-it të lirë”.</p> +<p> +Por nuk po i përjashtojmë nga bashkësia jonë; ata po zgjedhin të mos hyjnë +në të. Vendimi i tyre për ta bërë software-in pronësor është një vendim për +të qëndruar jashtë bashkësisë tonë. Të qenët brenda bashkësisë tonë do të +thotë të përqafosh bashkëpunimin me ne; s’mund “t’i sjellim te bashkësia +jonë”, nëse nuk duan të vinë.</p> +<p> +Ajo që <em>mund</em> të bëjmë është t’u ofrojmë një shtysë për të ardhur. +GNU GPL-ja është hartuar për ta dhënë këtë shtysë përmes software-it tonë +ekzistues: “Nëse software-in tuaj e bëni të lirë, mund të përdorni këtë +kod”. Sigurisht, nuk do t’u mbushë mendjen të tërëve.</p> +<p> +Zhvillimi pronësor i software-it nuk kontribuon në bashkësinë tonë, por +zhvilluesit e tij shpesh duan gjëra falas prej nesh. Përdoruesit e +software-it të lirë mund t’u ofrojnë zhvilluesve të këtij software-i +këndellje për egon - mirënjohje dhe falënderim - por mund të jetë shumë +tunduese kur një biznes ju thotë “Le ta vëmë paketën tuaj në programin tonë +pronësor dhe programi juaj do të përdoret nga mijëra vetë”! Tundimi mund të +jetë i fuqishëm, por parë me të ardhmen në mendje, jemi më mirë nëse i +rezistojmë.</p> +<p> +Tundimi dhe presioni janë të zorshëm për t’u dalluar, kur vijnë tërthorazi, +përmes entesh software-i të lirë që kanë adoptuar një politikë përkujdesjeje +për software-in pronësor. X Consortium (dhe pasuesi i tij, Open Group) ofron +një shembull: i financuar nga shoqëri që krijojnë <em>software</em> +pronësor, u rrekën një dhjetëvjeçar për t’i bindur programuesit të mos +përdorin <em>copyleft</em>. Kur Open Group provoi ta <a +href="/philosophy/x.html">bëjë X11R6.4 software jo të lirë</a>, ata prej +nesh që i kishin rezistuar këtij presioni, qenë të gëzuar që patëm bërë +ashtu.</p> +<p> +Në shtator të 1998-s, disa muaj pasi X11R6.4 qe hedhur në qarkullim me +kushte shpërndarjeje jo të lirë, Open Group e përmbysi vendimin e vet dhe e +rihodhi në qarkullim nën të njëjtën licencë software-i të lirë, jo +<em>copyleft</em> që qe përdorur për X11R6.3. Faleminderit, Open Group - +por përmbysja që pasoi nuk zhvlerëson përfundimet që nxjerrim nga fakti se +shtimi i kufizimeve qe <em>i mundshëm</em>.</p> +<p> +Duke folur si pragmatikë, duke menduar rreth synimeve afatgjata, do të +forcojë vullnetin tuaj për t’i rezistuar kësaj trysnie. Nëse mendjen e +përqendroni te liria dhe bashkësia që mund të krijoni duke qëndruar i +palëkundur, do të gjeni forcë ta bëni. “Stand for something, or you will +fall for anything”.</p> +<p> +Dhe nëse cinikët përqeshin lirinë, përqeshin bashkësinë… nëse “realistë të +regjur” thonë se fitimi është i vetmi ideal… mos u vini veshin dhe përdorni +prapëseprapë copyleft-in.</p> + +<hr class="no-display" /> +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software +i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard +M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer" role="contentinfo"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and contributing translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1998, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2021/11/29 20:30:34 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |