diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html | 593 |
1 files changed, 307 insertions, 286 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html index eedbd77..3836208 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/open-source-misses-the-point.html @@ -1,36 +1,41 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/open-source-misses-the-point.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.90 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs free-open" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> -<title>Pse Burimi i Hapur Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë - Projekti GNU - +<title>Pse Burimi i Hapët Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> -<h2>Pse Burimi i Hapur Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</h2> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> +<div class="article reduced-width"> +<h2>Pse Burimi i Hapët Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</h2> <address class="byline">nga Richard Stallman</address> -<div class="article"> - -<blockquote class="comment"><p> -Termi “software i lirë” dhe “burim i hapur” janë të -përdorshëm për thuajse të njëjtën gamë problemesh. Megjithatë, ato shprehin -gjëra thellësisht të ndryshme mbi këto programe, bazuar në vlera të -ndryshme. Lëvizja për software të lirë ngre zërin për lirinë e përdoruesve -të kompjuterave; është një lëvizje për liri dhe drejtësi. Në kontrast me -të, ideja e burimit të hapur çmon kryesisht përparësitë praktike dhe nuk -ngre zërin për parimet. Kjo është arsye pse nuk pajtohemi me burimin e -hapur, dhe nuk e përdorim atë term. -</p></blockquote> - -<p>Kur e cilësojmë një software si “të lirë,” e kemi fjalën që ai -respekton <a href="/philosophy/free-sw.html">liritë thelbësore të -përdoruesit</a>: lirinë për ta xhiruar, studiuar, dhe rishpërndarë kopje të -tij me ose pa ndryshime. Kjo është çështje lirie, jo çmimi, pra mendojeni -si tek “fjala e lirë,” jo si te “birrë falas.”</p> +<div class="important"><p> +Termi “software i lirë” dhe “burim i hapët” janë të përdorshëm për thuajse +të njëjtën gamë problemesh. Megjithatë, ato shprehin gjëra thellësisht të +ndryshme mbi këto programe, bazuar në vlera të ndryshme. Lëvizja për +software të lirë ngre zërin për lirinë e përdoruesve të kompjuterave; është +një lëvizje për liri dhe drejtësi. Në kontrast me të, ideja e burimit të +hapët çmon kryesisht përparësitë praktike dhe nuk ngre zërin për parimet. +Kjo është arsye pse nuk pajtohemi me burimin e hapët, dhe nuk e përdorim atë +term. +</p></div> + +<p>Kur e cilësojmë një software si “të lirë”, e kemi fjalën që ai respekton <a +href="/philosophy/free-sw.html">liritë thelbësore të përdoruesit</a>: lirinë +për ta xhiruar, studiuar, dhe rishpërndarë kopje të tij me ose pa +ndryshime. Kjo është çështje lirie, jo çmimi, pra mendojeni si tek “fjala e +lirë”, jo si te “birrë falas”.</p> <p>Këto liri kanë rëndësi jetike. Ato janë thelbësore, jo thjesht për hir të përdoruesit individual, por për hir të shoqërisë si e tërë, pasi promovojnë @@ -40,14 +45,14 @@ tona të përditshme sa vijnë e bëhen më dixhitale. Në një botë tingujsh, figurash, dhe fjalësh dixhitale, software-i i lirë sa vjen e bëhet më thelbësor për lirinë në përgjithësi.</p> -<p>Dhjetëra miliona njerëz anembanë botës përdorin tani software të lirë; -shkollat publike në disa rajone të Indisë dhe Spanjës tani u thonë nxënësve -të përdorin <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">sistemin e lirë operativ -GNU/Linux</a>. Megjithatë, shumica e këtyre përdoruesve nuk kanë dëgjuar -kurrë rreth arsyeve etike për të cilat e krijuam këtë sistem dhe ngritëm -bashkësinë e software-it të lirë, ngaqë sot, ky sistem dhe bashkësia, më -shpesh shihen si të “burimit të hapur”, duke iu atribuar një -tjetër filozofi, tek e cila këto liri me zor përmenden.</p> +<p>Dhjetëra miliona njerëz anembanë botës përdorin tani <em>software</em> të +lirë; shkollat publike në disa rajone të Indisë dhe Spanjës tani u mësojnë +krejt nxënësve të përdorin <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">sistemin e lirë +operativ GNU/Linux</a>. Megjithatë, shumica e këtyre përdoruesve s’kanë +dëgjuar kurrë rreth arsyeve etike për të cilat e krijuam këtë sistem dhe +ngritëm bashkësinë e software-it të lirë, ngaqë sot, ky sistem dhe +bashkësia, më shpesh shihen si të “burimit të hapët”, duke ua atribuar një +tjetër filozofie, tek e cila këto liri me zor përmenden.</p> <p>Lëvizja e software-it të lirë ka dalë në mbrojtje të lirisë së përdoruesit që më 1983-shin. Më 1984-n filluam zhvillimin e sistemit operativ të lirë @@ -61,27 +66,27 @@ mbrojtjen e lirisë për të gjithë përdoruesit e një programi.</p> <p>Jo të gjithë përdoruesit dhe zhvilluesit e software-it të lirë u pajtuan me synimet e lëvizjes së software-it të lirë. Më 1998-n, një pjesë e bashkësisë së software-it të lirë doli veç dhe filloi fushatë në emër të -“burimit të hapur.” Termi fillimisht u propozua për shmangien e -një keqkuptimi të mundshëm të termit “software i lirë,” por -shpejt filloi t’u përshoqërohej ideve filozofike mjaft të ndryshme nga ato -të lëvizjes së software-it të lirë.</p> - -<p>Disa nga përkrahësit e burimit të hapur e konsideronin termin si një -“fushatë marketingu për software-in e lirë,” çka do të joshte -drejtues biznesesh përmes nxjerrjes në pah të përfitimeve praktike nga -software-i, pa ngritur ndërkohë çështje të së mirës dhe të gabuarës, për të -cilat ata mund të mos kishin qejf të dëgjonin. Të tjerë përkrahës i hodhën -kategorikisht poshtë vlerat etike dhe sociale të lëvizjes së software-it të -lirë. Cilatdo qofshin pikëpamjet e tyre, kur bënin fushatë për burimin e -hapur, as i përmendin, as mbronin këto vlera. Termi “burim i -hapur” shpejt filloi të përshoqërohej me ide dhe argumente të bazuar -vetëm në vlera praktike, të tilla si krijimi ose pasja e software-it të -fuqishëm, të qëndrueshëm. Prej asokohe, shumica e përkrahësve të burimit të -hapur janë rreshtuar pas tij, dhe bëjnë të njëjtin përshoqërim. Shumica e -diskutimeve rreth “burimit të hapur” nuk merren me të mirën dhe -të gabuarën fare, vetëm me popullaritetin dhe suksesin; ja një <a -href="http://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html"> -shembull tipik</a>. Një pakicë e përkrahësve të burimit të hapur sot thonë +“burimit të hapët”. Termi fillimisht u propozua për shmangien e një +keqkuptimi të mundshëm të termit “software i lirë”, por shpejt filloi t’u +përshoqërohej ideve filozofike mjaft të ndryshme nga ato të lëvizjes së +software-it të lirë.</p> + +<p>Disa nga përkrahësit e burimit të hapët e konsideronin termin si një +“fushatë marketingu për software-in e lirë”, çka do të joshte drejtues +biznesesh përmes nxjerrjes në pah të përfitimeve praktike nga software-i, pa +ngritur ndërkohë çështje të së mirës dhe të gabuarës, për të cilat ata mund +të mos kishin qejf të dëgjonin. Të tjerë përkrahës i hodhën kategorikisht +poshtë vlerat etike dhe sociale të lëvizjes së software-it të lirë. Cilatdo +qofshin pikëpamjet e tyre, kur bënin fushatë për burimin e hapët, as i +përmendin, as mbronin këto vlera. Termi “burim i hapët” shpejt filloi të +përshoqërohej me ide dhe argumente të bazuar vetëm në vlera praktike, të +tilla si krijimi ose pasja e software-it të fuqishëm, të qëndrueshëm. Prej +asokohe, shumica e përkrahësve të burimit të hapët janë rreshtuar pas tij, +dhe bëjnë të njëjtin përshoqërim. Shumica e diskutimeve rreth ”burimit të +hapët” nuk merren me të mirën dhe të gabuarën fare, vetëm me popullaritetin +dhe suksesin; ja një <a +href="https://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html"> +shembull tipik</a>. Një pakicë e përkrahësve të burimit të hapët sot thonë se liria është pjesë e problemit, por ata nuk janë dhe aq të dukshëm mes atyre që s’janë të këtij mendimi.</p> @@ -89,130 +94,133 @@ atyre që s’janë të këtij mendimi.</p> përfaqësojnë pikëpamje të bazuara mbi vlera në thelb të ndryshme. Për lëvizjen e software-it të lirë, software-i lirë është një imperativ etik, respekt thelbësor për lirinë e përdoruesit. Në kontrast me të, filozofia e -burimit të hapur i sheh çështjet sipas optikës se si të bëhet software-i -“më i mirë”—vetëm nga pikëpamja praktike. Sipas saj, -software-i jo i lirë është një zgjidhje inferiore për një problem praktik të -dhënë.</p> +burimit të hapët i sheh çështjet sipas optikës se si të bëhet software-i “më +i mirë”—vetëm nga pikëpamja praktike. Sipas saj, software-i jo i lirë +është një zgjidhje inferiore për një problem praktik të dhënë.</p> <p>Por, për lëvizjen e software-it të lirë, software-i jo i lirë është një problem shoqëror, dhe zgjidhja është të reshtet përdorimi i tij dhe të kalohet te software-i i lirë.</p> -<p>“Software i lirë.” “Burim i hapur.” Nëse është i -njëjti software (<a href="/philosophy/free-open-overlap.html">ose -pothuajse</a>), ka rëndësi cilin emër përdorni? Po, ngaqë fjalë të ndryshme -përcjellin ide të ndryshme. Edhe pse një program i lirë, me çfarëdo emri -tjetër, sot do t’ju jepte po atë liri, forcimi i pozitave të lirisë në një -rrugë të qëndrueshme varet mbi të gjitha nga të mësuarit e njerëzve të -çmojnë lirinë. Nëse doni të ndihmoni për këtë, është thelbësore të flitet -për “software të lirë.”</p> - -<p>Ne të lëvizjes së software-it të lirë nuk e shohim kampin e burimit të hapur -si një armik; armiku është software-i pronësor (jo i lirë). Por duam që -njerëzit ta dinë se ne jemi për lirinë, ndaj nuk e pranojmë të etiketohemi -gabimisht si përkrahës të burimit të hapur. Ajo çka mbrojmë nuk është -“burimi i hapur,” dhe ai të cilit i kundërvihemi s’është -“burimi i mbyllur”. Për ta bërë të qartë këtë, ne shmangim -përdorimin e këtyre termave. - - +<p>“Software i lirë”. “Burim i hapët”. Nëse është i njëjti software (<a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">ose pothuajse</a>), ka rëndësi +cilin emër përdorni? Po, ngaqë fjalë të ndryshme përcjellin ide të +ndryshme. Edhe pse një program i lirë, me çfarëdo emri tjetër, sot do t’ju +jepte po atë liri, forcimi i pozitave të lirisë në një rrugë të qëndrueshme +varet mbi të gjitha nga të mësuarit e njerëzve të çmojnë lirinë. Nëse doni +të ndihmoni për këtë, është thelbësore të flitet për “software të lirë”.</p> + +<p>Ne, të lëvizjes së software-it të lirë, nuk e shohim kampin e burimit të +hapët si një armik; armiku është software-i pronësor (jo i lirë). Por duam +që njerëzit ta dinë se ne jemi për lirinë, ndaj s’e pranojmë të etiketohemi +gabimisht si përkrahës të burimit të hapët. Ajo çka mbrojmë s’është “burimi +i hapët” dhe ai të cilit i kundërvihemi s’është “burimi i mbyllur”. Për ta +bërë të qartë këtë, ne shmangim përdorimin e këtyre termave. </p> -<h3>Dallime Praktike mes Software-it të Lirë dhe Burimit të Hapur</h3> - -<p>Në praktikë, burimi i hapur mishëron një kriter paksa më të hapërdarë se sa -ata të software-it të lirë. Me aq sa dimë, krejt kodi software i lirë i -hedhur në qarkullim mund të kualifikohet si me burim të hapur. Thuajse -krejt software-i me burim të hapur është software i lirë, por ka disa -përjashtime. Së pari, disa licenca burimi të hapur janë shumë kufizuese, -ndaj nuk kualifikohen dot si licenca të lira. Për shembull, “Open -Watcom” s’është e lirë, pasi licenca e saj nuk lejon krijimin e një -versioni të modifikuar dhe përdorimin e tij privatisht. Për fat, licenca të -tilla përdoren nga pak programe.</p> - -<p>Së dyti, kur kodi burim i një programi ka një licencë të dobët, një pa -<em>copyleft</em>, të ekzekutueshmit e tij mund të bartin kushte jo të lira -shtesë. <a href="https://code.visualstudio.com/License/">Microsoft-i e bën -këtë me Visual Studio-n,</a> për shembull.</p> - -<p>Nëse këta të ekzekutueshëm u përgjigjen plotësisht burimeve të hedhura në -qarkullim, kualifikohen për burim të hapur, por jo si software i lirë. -Sidoqoftë, në këtë rast përdoruesit mund të përpilojnë kodin burim për të -ndërtuar dhe shpërndarë të ekzekutueshëm të lirë.</p> - -<p>Së fundi, dhe ç’është më e rëndësishmja, shumë produkte që përmbajnë -kompjutera, kontrollojnë nënshkrimet në programe të ekzekutueshme, për t’ua -parandaluar përdoruesve instalimin e të ekzekutueshmve të ndryshëm nga to; -vetëm një kompani e caktuar mund të krijojë të ekzekutueshëm që mund të -xhirojnë te pajisja ose që mund të përdorin krejt aftësitë e saj. Këto -pajisje i quajmë “tiranike”, dhe praktika është quajtur -“tivoizim”, sipas produktit (Tivo) te i cili e vumë re për herë -të parë. Edhe pse i ekzekutueshmi është ndërtuar nga kod me burim të lirë, -dhe formalisht bart me vete një licencë të lirë, përdoruesit nuk mund të -xhirojnë versione të modifikuara të tij, kështu që, de-facto, i +<h3>Dallime Praktike mes Software-it të Lirë dhe Burimit të Hapët</h3> + +<p>Në praktikë, burimi i hapët mishëron kritere paksa më të hapërdarë se sa ata +të software-it të lirë. Me aq sa dimë, krejt kodi <em>software</em> i lirë +i hedhur në qarkullim mund të kualifikohet si me burim të hapët. Thuajse +krejt software-i me burim të hapët është <em>software</em> i lirë, por ka +përjashtime.</p> + +<p>Së pari, disa licenca burimi të hapët janë shumë kufizuese, ndaj nuk +kualifikohen dot si licenca të lira. Për shembull, “Open Watcom” s’është e +lirë, pasi licenca përkatëse nuk lejon krijimin e një versioni të modifikuar +dhe përdorimin e tij privatisht. Për fat, licenca të tilla përdoren nga pak +programe.</p> + +<p>Së dyti, kriteret për burim të hapët shqetësohen vetëm për licencimin e +kodit burim. Por, shpesh njerëzit e përshkruajnë një të ekzekutueshëm si +“burim i hapët” ngaqë kodi i tij burimit mund të kihet në këtë mënyrë. Kjo +shkakton ngatërrim në situata paradoksale kur kodi burim është me burim të +hapët (dhe i lirë), por i ekzekutueshmi në vetvete është jo i lirë.</p> + +<p>Rasti trivial i këtij paradoksi është kur kodi burim i një programi bart një +licencë të lirë të dobët, një pa “copyleft”, por të ekzekutueshmit bartin +kushte shtesë jo të lira. Supozojmë se të ekzekutueshmi u përgjigjen +saktësisht burimeve të hedhura në qarkullim—mund të jetë kështu, ose +mund të mos jetë—përdoruesit mund të përpilojnë kodin burim për të +ndërtuar dhe shpërndarë të ekzekutueshëm të lirë. Kjo është arsyeja pse ky +rast është trivial; s’është problem i rëndë.</p> + +<p>Rasti jotrivial është i dëmshëm dhe i rëndësishëm. Mjaft produkte që +përmbajnë kompjutera, kontrollojnë nënshkrimet në programe të tyre të +ekzekutueshme, për t’u penguar përdoruesve instalimin e të ekzekutueshmve të +ndryshëm nga to; vetëm një kompani e privilegjuar mund të krijojë të +ekzekutueshëm që mund të xhirojnë te pajisja dhe të përdorin krejt aftësitë +e saj. Këto pajisje i quajmë “tiranike” dhe praktika është quajtur +“tivoizim”, sipas produktit (Tivo), te i cili e vumë re për herë të parë. +Edhe pse i ekzekutueshmi është ndërtuar nga kod me burim të lirë dhe +formalisht bart me vete një licencë të lirë, përdoruesit s’mund të xhirojnë +versione të modifikuara të tij, kështu që, <em>de-facto</em>, i ekzekutueshmi është jo i lirë.</p> <p>Mjaft produkte Android përmbajnë të ekzekutueshëm Linux jo të lirë të Tivo-izuar, edhe pse kodi i tij burimi gjendet nën GNU GPL version 2. -Versionin 3 të GNU GPL-së e konceptuam për ta ndaluar këtë praktikë.</p> - -<p>Kriteri për burim të hapur shqetësohet vetëm për licencimin e kodit burim. -Ndaj, këta të ekzekutueshëm jo të lirë, kur krijohen nga kod burim të tillë -si Linux-i, që është me burim të hapur dhe i lirë, janë me burim të hapur, -por jo të lirë.</p> - -<h3>Moskuptime të Rëndomta të “Software-it të Lirë” dhe -“Burimit të Hapur”</h3> - -<p>Termi “software i lirë” është pre e keqinterpretimeve: një -kuptim i pasynuar prej nesh, “software që mund ta keni me çmim -zero,” mund t’i jepet termit po njësoj si kuptimi i synuar prej nesh, -“software që i jep përdoruesit disa liri.” Për këtë problem -kujdesemi duke bërë publik përkufizimin e software-it të lirë, dhe duke -thënë “Mendojeni si te ‘liria e fjalës,’ jo si te -‘birrë falas.’” Kjo zgjidhje nuk është e përsosur; nuk -mund ta eliminojë plotësisht problemin. Do të ishte më mirë një term i saktë -dhe jo i dykuptimtë, sikur kjo të mos paraqiste probleme të tjera.</p> +(Versionin 3 të GNU GPL-së e konceptuam për ta ndaluar këtë praktikë; keq që +Linux-i nuk e adoptoi.) Këta të ekzekutueshëm, të krijuar nga kod burim që +është me burim të hapët dhe i lirë, përgjithësisht thirren si “me burim të +hapët”, por <em>nuk</em> janë <em>software</em> i lirë.</p> + +<h3>Moskuptime të Rëndomta të “Software-it të Lirë” dhe “Burimit të Hapët”</h3> + +<p>Termi “software i lirë” është pre e keqinterpretimeve: një kuptim i pasynuar +prej nesh, “software që mund ta keni me çmim zero”, mund t’i jepet termit po +njësoj si kuptimi i synuar prej nesh, “software që i jep përdoruesit disa +liri“. Për këtë problem kujdesemi duke bërë publik përkufizimin e +software-it të lirë, dhe duke thënë “Mendojeni si te ‘liria e +fjalës,’ jo si te ‘birrë falas.’” Kjo zgjidhje s’është e +përsosur; nuk mund ta eliminojë plotësisht problemin. Do të ishte më mirë +një term i saktë dhe jo i dykuptimtë, sikur kjo të mos paraqiste probleme të +tjera.</p> <p>Mjerisht, të gjitha alternativat në Anglisht kanë probleme të tyret. Kemi shqyrtuar mjaft nga sugjerimet e njerëzve, por asnjë nuk është kaq qartazi -“i drejtë” saqë kalimi në të të qe ide e mirë. (Për shembull, -në disa kontekste fjalët Frëngjisht dhe Spanjisht “libre” -funksionojnë bukur, por njerëzit në Indi nuk e pranojnë fare këtë.) Cilido -zëvendësim i propozuar për “software-in e lirë” ka ndonjë lloj -problemi semantik—dhe kjo ndodh edhe me “software-in me burim të -hapur.”</p> - -<p><a href="https://opensource.org/osd">Përkufizimi zyrtar i “software-it -me burim të hapur”</a> (që është botuar nga Open Source Initiative dhe -është shumë i gjatë për ta përfshirë këtu) është përftuar tërthorazi prej -kriterit tonë të software-it të lirë. Nuk është i njëjti; është ca më -dorëlëshuar në disa këndvështrime. Megjithatë, në shumicën e rasteve +“i drejtë” saqë kalimi në të të qe ide e mirë. (Për shembull, në disa +kontekste fjalët Frëngjisht dhe Spanjisht “libre” funksionojnë bukur, por +njerëzit në Indi nuk e pranojnë fare këtë.) Cilido zëvendësim i propozuar +për “software-in e lirë” ka ndonjë lloj problemi semantik—dhe kjo +ndodh edhe me “software-in me burim të hapët”.</p> + +<p><a href="https://opensource.org/osd">Përkufizimi zyrtar i “software-it me +burim të hapët”</a> (që është botuar nga Open Source Initiative dhe është +shumë i gjatë për ta përfshirë këtu) është përftuar tërthorazi prej +kritereve tona për <em>software</em> të lirë. Nuk është i njëjti; është ca +më dorëlëshuar, në disa këndvështrime. Megjithatë, në shumicën e rasteve përkufizimi i tyre pajtohet me përkufizimin tonë.</p> -<p>Sido që të jetë, kuptimi i afërmendshëm për shprehjen “software me -burim të hapur”—dhe ai që shumica e njerëzve duket se mendojnë -që shpreh—është që “Mund t’i shihni kodin burim.” Ky -kriter është shumë më i dobët se sa përkufizimi i software-it të lirë, shumë -më i dobët gjithashtu se sa përkufizimi zyrtar i burimit të hapur. Me të -përfshihen mjaft programe që nuk janë as të lirë dhe as me burim të hapur.</p> - -<p>Ngaqë kuptimi i afërmendshëm për “burimin e hapur” s’është -kuptimi që mbrojtësit e tij kanë në mendje, përfundimi është që shumica e -njerëzve e keqkuptojnë termin. Sipas Neal Stephenson-it, “Linux-i -është software me ‘burim të hapur’ që do të thotë, thjesht, se -cilido mund të marrë kopje të kartelave të kodit të tij burim”. Nuk -mendoj se ka kërkuar me dashje të hidhte tej ose të vinte në diskutim -përkufizimin zyrtar. Jam i mendimit që ai thjesht zbatoi konvencionet e -anglishtes për të nxjerrë një kuptim të termit. <a +<p>Por, kuptimi i afërmendshëm për shprehjen “<em>software</em> me burim të +hapët” është “Mund t’i shihni kodin burim”. Dhe vërtet, shumica e njerëzve +duket se keqkuptojnë termin “<em>software</em> me burim të hapët” në këtë +mënyrë. (Termi i qartë për këtë domethënie është “me kod që mund të +kihet”. Ky kriter është shumë më i dobët se përkufizimi i software-it të +lirë, shumë më i dobët edhe se sa përkufizimi zyrtar i burimit të hapët. +Përfshin mjaft programe që s’janë as të lirë, as me burim të hapët.</p> + +<p>Pse e keqkuptojnë kështu njerëzit? Ngaqë kjo është domethënia natyrore e +fjalëve “burim i hapët”. Por koncepti për të cilën mbrojtësit e burimit të +hapët kërkuan emër tjetër, qe një variant i atij të software-it të lirë.</p> + +<p>Ngaqë kuptimi i afërmendshëm për “burimin e hapët” s’është kuptimi që +mbrojtësit e tij kanë në mendje, përfundimi është që shumica e njerëzve e +keqkuptojnë termin. Sipas Neal Stephenson-it, “Linux-i është software me +“burim të hapët” që do të thotë, thjesht, se cilido mund të marrë kopje të +kartelave të kodit të tij burim”. Nuk mendoj se ka kërkuar me dashje të +hidhte tej ose të vinte në diskutim përkufizimin zyrtar. Jam i mendimit që +ai thjesht zbatoi konvencionet e anglishtes për të nxjerrë një kuptim të +termit. <a href="https://web.archive.org/web/20001011193422/http://da.state.ks.us/ITEC/TechArchPt6ver80.pdf">Shteti -i Kansasit</a> publikoi një përkufizim të ngjashëm: “Përdorni software -me burim të hapur (OSS). OSS është software për të cilin kodi burim është i -passhëm lirisht dhe publikisht, por marrëveshjet specifike për licencimin e -tij varen nga fakti se ç’i lejohet dikujt të bëjë me atë kod”.</p> +i Kansasit</a> publikoi një përkufizim të ngjashëm: “Përdorni +<em>software</em> me burim të hapët (OSS). OSS është software për të cilin +kodi burim është i passhëm lirisht dhe publikisht, por marrëveshjet +specifike për licencimin e tij varen nga fakti se ç’i lejohet dikujt të bëjë +me atë kod”.</p> <p><i>New York Times</i> <a -href="http://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html"> +href="https://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html"> pati një artikull që e tepron me domethënien e termit</a> duke ia referuar testimeve beta nga ana e përdoruesve—lejimi i pak përdoruesve që të vënë në provë një version paraprak të një programi dhe të japin përshtypje @@ -220,40 +228,39 @@ konfidenciale lidhur me të—çka programuesit e software-it pronësor e kanë praktikuar prej dhjetëra vjetësh.</p> <p>Termi madje është sforcuar sa të përfshijë edhe dizajne pajisjesh <a -href="http://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">të +href="https://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">të publikuar pa ndonjë patentë</a>. Dizajne pajisjesh të papatentuar mund të -jenë kontribute të lavdërueshëm për shoqërinë, por termi “kod -burim” s’ka lidhje me to.</p> +jenë kontribute të lavdërueshëm për shoqërinë, por termi “kod burim” s’ka +lidhje me to.</p> -<p>Përkrahësit e burimit të hapur përpiqen të merren me këtë çështje duke +<p>Përkrahësit e burimit të hapët përpiqen të merren me këtë çështje duke treguar me gisht përkufizimin e tyre zyrtar, por kjo rrugë ndreqjeje është -më pak e efektshme për ta, se sa është për ne. Termi “software i -lirë” ka dy domethënie natyrale, njëra është domethënia e synuar, ndaj -dikush që e ka rrokur idenë “si te fjala e lirë, jo si te birrë -falas” nuk do të gabojë sërish. Por termi “burim i hapur” -ka vetëm një domethënie natyrale, që është e ndryshme prej domethënies së -synuar prej përkrahësve të tij. Pra nuk ka një rrugë për të shpjeguar -shkurtimisht dhe përligjur përkufizimin e tij zyrtar. Kjo e përkeqëson edhe -më konfuzionin.</p> - -<p>Një tjetër keqkuptim i “burimit të hapur” është ideja që me të -nënkuptohet “mospërdorimi i lejes GNU GPL.” Ky priret të -shoqërojë një tjetër keqkuptim sipas të cilit “software-i i -lirë” do të thotë “software nën GPL-në.” Që të dyja janë -gabim, sa kohë që GNU GPL-ja i plotëson kushtet për të qenë leje burimi të -hapur dhe shumica e lejeve të burimit të hapur i plotësojnë kushtet për të -qenë leje software-i të lirë. Ka <a href="/licenses/license-list.html"> -mjaft licenca software-i të lirë</a> përtej GNU GPL-së.</p> - -<p>Termi “burim i hapur” është sforcuar më tej nga zbatimi i tij -mbi veprimtari të tjera, të tilla si qeverisja, arsimi, shkenca, te të cilat -nuk ka gjë të tillë si kodi burim, dhe ku kriteri lidhur me licencimin e -software-it thjesht nuk ka punë fare. E vetmja gjë e përbashkët që kanë -këto veprimtari është se, në një farë mënyre, i ftojnë njerëzit të marrin -pjesë në diçka. Ato e sforcojnë termin deri atje sa me të nënkuptohet vetëm -“pjesëmarrës” ose “transparent”, ose më pak se kaq. -Në rastin më të keq, është shndërruar <a -href="http://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html"> +më pak e efektshme për ta, se sa është për ne. Termi “software i lirë” ka +dy domethënie natyrale, njëra është domethënia e synuar, ndaj dikush që e ka +rrokur idenë “si te fjala e lirë, jo si te birrë falas” nuk do të gabojë +sërish. Por termi “burim i hapët” ka vetëm një domethënie natyrale, që +është e ndryshme prej domethënies së synuar prej përkrahësve të tij. Pra +nuk ka një rrugë për të shpjeguar shkurtimisht dhe përligjur përkufizimin e +tij zyrtar. Kjo e përkeqëson edhe më konfuzionin.</p> + +<p>Një tjetër keqkuptim i “burimit të hapët” është ideja që me të nënkuptohet +“mospërdorimi i lejes GNU GPL”. Ky priret të shoqërojë një tjetër keqkuptim +sipas të cilit “software-i i lirë” do të thotë “software nën GPL-në”. Që të +dyja janë gabim, sa kohë që GNU GPL-ja i plotëson kushtet për të qenë leje +burimi të hapët dhe shumica e lejeve të burimit të hapët i plotësojnë +kushtet për të qenë leje software-i të lirë. Ka <a +href="/licenses/license-list.html"> mjaft licenca software-i të lirë</a> +përtej GNU GPL-së.</p> + +<p>Termi “burim i hapët” është sforcuar më tej nga zbatimi i tij mbi veprimtari +të tjera, të tilla si qeverisja, arsimi dhe shkenca, te të cilat nuk ka gjë +të tillë si kodi burim dhe ku kriteret lidhur me licencimin e software-it +thjesht nuk ka punë fare. E vetmja gjë e përbashkët që kanë këto veprimtari +është se, në një farë mënyre, i ftojnë njerëzit të marrin pjesë në diçka. +Ato e sforcojnë termin deri atje sa me të nënkuptohet vetëm “me +pjesëmarrje”, ose “transparent”, ose më pak se kaq. Në rastin më të keq, +është shndërruar <a +href="https://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html"> në një fjalë të zbrazët në modë</a>.</p> <h3>Vlera të Ndryshme Mund të Shpien Në Përfundime të Ngjashme…por Jo @@ -266,39 +273,38 @@ vlera themelore të ngjashme. E djathta i dha shumë rëndësi kësaj dhe e përdori për të kritikuar krejt të majtën.</p> <p>Ka gojë që përpiqen të njollosin lëvizjen për software të lirë duke e -krahasuar mospajtimin tonë me burimin e hapur me mospajtimet e këtyre +krahasuar mospajtimin tonë me burimin e hapët me mospajtimet e këtyre grupeve radikale. E shohin së prapthi. Ne nuk pajtohemi me kampin e -burimit të hapur lidhur me synimet dhe vlerat themelore, por pikëpamjet e +burimit të hapët lidhur me synimet dhe vlerat themelore, por pikëpamjet e tyre dhe tonat shpien në shumë raste te e njëjta sjellje praktike—fjala vjen zhvillimi i software-it të lirë.</p> <p>Për pasojë, njerëz nga lëvizja e software-it të lirë shpesh punojnë bashkë -me kampin e burimit të hapur në projekte praktike, të tilla si zhvillimi i +me kampin e burimit të hapët në projekte praktike, të tilla si zhvillimi i software-it. Të bie në sy që pikëpamje kaq të ndryshme filozofike mund të motivojnë kaq shpesh persona të ndryshëm të marrin pjesë në të njëjtat projekte. Sido qoftë, ka situata ku këto pikëpamje në thelb të ndryshme shpien në veprime shumë të ndryshme.</p> -<p>Ideja e burimit të hapur është që lejimi i përdoruesve të ndryshojnë dhe +<p>Ideja e burimit të hapët është që lejimi i përdoruesve të ndryshojnë dhe rishpërndajnë software-in do ta bëjë këtë më të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm. Por kjo nuk është e garantuar. Zhvilluesit e software-it pronësor nuk janë medoemos të paaftë. Ka raste që ata prodhojnë programe që janë të fuqishëm dhe të qëndrueshëm, edhe pse ato nuk respektojnë lirinë e përdoruesve. Aktivistët e software-it të lirë dhe përkrahësit e burimit të -hapur do të reagojnë në mënyra shumë të ndryshme ndaj këtij fakti.</p> +hapët do të reagojnë në mënyra shumë të ndryshme ndaj këtij fakti.</p> -<p>Një përkrahës puro i burimit të hapur, një që nuk është fare i ndikuar nga -idealet e software-it të lirë, do të thoshte, “Çuditem që qetë në -gjendje ta bëni programin të punojë kaq mirë pa përdorur modelin tonë të -zhvillimit, por ja që e bëtë. Si mund të kem një kopje?” Ky qëndrim -do të shpërblejë skema që heqin liri, duke shpënë te humbja e saj.</p> +<p>Një përkrahës puro i burimit të hapët, një që nuk është fare i ndikuar nga +idealet e software-it të lirë, do të thoshte, “Çuditem që qetë në gjendje ta +bëni programin të punojë kaq mirë pa përdorur modelin tonë të zhvillimit, +por ja që e bëtë. Si mund të kem një kopje?” Ky qëndrim do të shpërblejë +skema që heqin liri, duke shpënë te humbja e saj.</p> -<p>Aktivisti i software-it të lirë do të thoshte, “Programi juaj është -shumë tërheqës, por unë çmoj më tepër lirinë. Ndaj nuk e pranoj programin -tuaj. Punën time do ta mbaroj me ndonjë mënyrë tjetër, dhe në vend të tij -do të përkrah një projekt për zhvillimin e një zëvendësimi të lirë për -të.” Nëse çmojmë lirinë tonë, mund të veprojmë për ta pasur dhe -mbrojtur atë.</p> +<p>Aktivisti i software-it të lirë do të thoshte, “Programi juaj është shumë +tërheqës, por unë çmoj më tepër lirinë. Ndaj nuk e pranoj programin tuaj. +Punën time do ta mbaroj me ndonjë mënyrë tjetër, dhe në vend të tij do të +përkrah një projekt për zhvillimin e një zëvendësimi të lirë për të”.Nëse +çmojmë lirinë tonë, mund të veprojmë për ta pasur dhe mbrojtur atë.</p> <h3>Software-i i Fuqishëm, i Qëndrueshëm Mund të Jetë i Keq</h3> @@ -314,64 +320,64 @@ vargonjtë janë më shtrëngues, dhe të qenët i qëndrueshëm do të thotë q është më e vështirë për t’i hequr këta vargonj. Veçori keqdashëse, të tilla si spiunimi i përdoruesve, kufizimi i përdoruesve, dyer të pasme, dhe përmirësime të detyrueshme janë të rëndomta në software-in pronësor, dhe -disa përkrahës të burimit të hapur duan t’i sendërtojnë ato në programe me -burim të hapur.</p> +disa përkrahës të burimit të hapët duan t’i sendërtojnë ato në programe me +burim të hapët.</p> <p>Nën trysninë e kompanive të filmit dhe regjistrimit të muzikës, software-i për përdorim nga individët po hartohen gjithnjë e më shumë për t’i kufizuar ata. Kjo veçori dashakeqe njihet si Administrim Dixhital i Kufizimeve (DRM - Digital Restrictions Management) (shihni <a -href="http://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a>) dhe është +href="https://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a>) dhe është krejt e kundërta e frymës së lirisë që software-i i lirë synon të ofrojë. Dhe jo vetëm e frymës: ngaqë synimi i DRM-së është të shkelë me këmbë lirinë tuaj, zhvilluesit e DRM-së përpiqen t’jua bëjnë të vështirë, të pamundur, ose madje edhe të paligjshme ndryshimin e software-it që sendërton në praktikë DRM-në.</p> -<p>Megjithatë disa përkrahës të burimit të hapur kanë propozuar software -“DRM me burim të hapur”. Ideja e tyre është që, duke bërë -publik kodin burim të programeve të hartuara për të kufizuar hyrjen tuaj në -media të fshehtëzuar dhe duke u lejuar të tjerëve ta ndryshojnë atë, do të -prodhonin software më të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm për kufizimin e -përdoruesve si ju. Software-i mandej do të dërgohej për ju te pajisje që -nuk ju lejojnë ta ndryshoni.</p> +<p>Megjithatë disa përkrahës të burimit të hapët kanë propozuar software “DRM +me burim të hapët”. Ideja e tyre është që, duke bërë publik kodin burim të +programeve të hartuara për të kufizuar hyrjen tuaj në media të fshehtëzuar +dhe duke u lejuar të tjerëve ta ndryshojnë atë, do të prodhonin software më +të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm për kufizimin e përdoruesve si ju. +Software-i mandej do të dërgohej për ju te pajisje që nuk ju lejojnë ta +ndryshoni.</p> -<p>Ky software mund të jetë me burim të hapur dhe të përdorë modelin e -zhvillimit me burim të hapur, por nuk ka për të qenë software i lirë, sa +<p>Ky software mund të jetë me burim të hapët dhe të përdorë modelin e +zhvillimit me burim të hapët, por nuk ka për të qenë software i lirë, sa kohë që nuk do të respektojë lirinë e përdoruesve që e xhirojnë faktikisht -atë. Nëse modeli i zhvillimit me burim të hapur ia del ta bëjë këtë +atë. Nëse modeli i zhvillimit me burim të hapët ia del ta bëjë këtë software më të fuqishëm dhe më të qëndrueshëm për kufizimin tuaj, kjo do ta bënte edhe më të keq.</p> <h3>Frikë nga Liria</h3> -<p>Motivacioni fillestar kryesor i atyre që e nxorën kampin e burimit të hapur +<p>Motivacioni fillestar kryesor i atyre që e nxorën kampin e burimit të hapët më vete prej lëvizjes së software-it të lirë qe që idetë etike të -“software-it të lirë” i vinin në siklet disa njerëz. Kjo është -e vërtetë: ngritja e çështjeve etike si liria, përgjegjësive kundrejt -volisë, do të thotë t’u kërkosh njerëzve të mendojnë për gjëra që ata mund -të parapëlqejnë t’i shpërfillin, fjala vjen a është etike apo jo sjellja e -tyre. Kjo mund të shkaktojë parehati, dhe disa njerëz thjesht mund ta -mbyllin mendjen për gjëra të tilla. Por kjo nuk do të thotë që ne do të -duhej të reshtnim së foluri për këto probleme.</p> - -<p>E megjithatë kjo është ajo çka drejtuesit e burimit të hapur vendosën të +“software-it të lirë” i vinin në siklet disa njerëz. Kjo është e vërtetë: +ngritja e çështjeve etike, të tilla si liria, të folurit rreth përgjegjësive +ashtu si dhe rreth volisë, do të thotë t’u kërkosh njerëzve të mendojnë për +gjëra që ata mund të parapëlqejnë t’i shpërfillin, fjala vjen a është etike +apo jo sjellja e tyre. Kjo mund të shkaktojë parehati dhe disa njerëz +thjesht mund ta mbyllin mendjen për gjëra të tilla. Por kjo nuk do të thotë +që ne do të duhej të reshtnim së foluri për këto probleme.</p> + +<p>E megjithatë kjo është ajo çka drejtuesit e burimit të hapët vendosën të bënin. U doli se duke heshtur rreth etikës dhe lirisë, dhe duke folur vetëm për përfitimet e menjëhershme praktike të një pjese prej software-it të -lirë, mund të ishin në gjendje ta “shisnin” software-in më me -efekt te disa përdorues, veçanërisht bizneset.</p> +lirë, mund të ishin në gjendje ta “shisnin” software-in më me efekt te disa +përdorues, veçanërisht bizneset.</p> -<p>Kur mbrojtësit e burimit të hapur flasin rreth çfarëdo gjëje më të thellë se -kaq, zakonisht bëhet fjalë për idenë e bërjes “dhuratë” -njerëzimit kodin burim. Duke e paraqitur këtë si një punë veçanërisht të -mirë, tej asaj që kërkohet nga ana morale, besohet se shpërndarja e -software-it pronësor pa kodin burim është moralisht e ligjëruar.</p> +<p>Kur mbrojtësit e burimit të hapët flasin rreth çfarëdo gjëje më të thellë se +kaq, zakonisht bëhet fjalë për idenë e bërjes “dhuratë” njerëzimit kodin +burim. Duke e paraqitur këtë si një punë veçanërisht të mirë, tej asaj që +kërkohet nga ana morale, besohet se shpërndarja e software-it pronësor pa +kodin burim është moralisht e ligjëruar.</p> <p>Kjo rrugë ka dalë me efektshmëri, brenda logjikës së vet. Retorika e -burimit të hapur ka bindur mjaft biznese dhe individë të përdorin, madje +burimit të hapët ka bindur mjaft biznese dhe individë të përdorin, madje edhe të zhvillojnë, software të lirë, çka e ka zgjeruar bashkësinë tonë—por vetëm në nivel sipërfaqësor, praktik. Filozofia e burimit të -hapur, me vlerat e veta pastërtisht praktike, e pengon të kuptuarit e ideve +hapët, me vlerat e veta pastërtisht praktike, e pengon të kuptuarit e ideve më të thella të software-it të lirë; sjell mjaft vetë te bashkësia jonë, por nuk u mëson atyre si ta mbrojnë atë. Kjo është gjë e mirë, për aq sa bën, por nuk mjafton për ta bërë lirinë të sigurt. Tërheqja e përdoruesve drejt @@ -385,71 +391,69 @@ që përdoruesit të mos i pranonin? Ah, vetëm po t’u kenë mësuar të çmoj lirinë që u jep software-i i lirë, të çmojnë lirinë në vetvete, në vend se volitë teknike dhe praktike të një software-i të lirë specifik, atëherë po. Për përhapjen e kësaj ideje, na duhet të flasim për lirinë. Deri në një -farë shkalle, rruga “mos fol” karshi biznesit mund të jetë e -dobishëm për bashkësinë, por është e rrezikshme nëse bëhet aq e rëndomtë, sa -dashuria për lirinë të vijë e të duket si diçka ekscentrike.</p> +farë shkalle, rruga “mos fol” karshi biznesit mund të jetë e dobishëm për +bashkësinë, por është e rrezikshme nëse bëhet aq e rëndomtë, sa dashuria për +lirinë të vijë e të duket si diçka ekscentrike.</p> <p>Kjo gjendje e rrezikshme është saktësisht ajo që kemi. Shumica e personave të përfshirë me software-in e lirë, veçanërisht shpërndarësit e tij, flasin -pak për lirinë—zakonisht ngaqë kërkojnë të jenë “më të -pranueshëm nga bizneset.” Thuajse krejt shpërndarjet e sistemit -operativ GNU/Linux i shtojnë paketa pronësore sistemit bazë të lirë, dhe i -ftojnë përdoruesit ta shohin këtë si një avantazh, në vend se një cen.</p> +pak për lirinë—zakonisht ngaqë kërkojnë të jenë “më të pranueshëm nga +bizneset”. Thuajse krejt shpërndarjet e sistemit operativ GNU/Linux i +shtojnë paketa pronësore sistemit bazë të lirë, dhe i ftojnë përdoruesit ta +shohin këtë si një avantazh, në vend se një cen.</p> <p>Software-i shtesë pronësor dhe shpërndarjet GNU/Linux pjesërisht jo të lira gjejnë tokë pjellore ngaqë shumica e bashkësisë sonë nuk këmbëngul te liria në software-in e vet. Kjo nuk është rastësi. Shumica e përdoruesve të -GNU/Linux-it u njohën fillimisht me sistemin përmes diskutimeve të -“burimit të hapur”, në të cilin nuk përmendet që liria është një -nga synimet. Praktikat që nuk përkrahin lirinë dhe fjalët që nuk thonë gjë -për lirinë ecin paralelisht, duke nxitur njëra-tjetrën. Për ta kapërcyer -këtë prirje, na duhet të flasim më tepër për lirinë, jo më pak.</p> +GNU/Linux-it u njohën fillimisht me sistemin përmes diskutimeve të “burimit +të hapët”, në të cilin nuk përmendet që liria është një nga synimet. +Praktikat që nuk përkrahin lirinë dhe fjalët që nuk thonë gjë për lirinë +ecin paralelisht, duke nxitur njëra-tjetrën. Për ta kapërcyer këtë prirje, +na duhet të flasim më tepër për lirinë, jo më pak.</p> -<h3>“FLOSS” dhe “FOSS”</h3> +<h3>“FLOSS” dhe “FOSS”</h3> -<p> Termat “FLOSS” dhe “FOSS” përdoren për të qenë <a +<p> Termat “FLOSS” dhe “FOSS” përdoren për të qenë <a href="/philosophy/floss-and-foss.html"> asnjanës mes software-it të lirë dhe -burimit të hapur</a>. Nëse të qenët asnjanës është qëllimi juaj, -“FLOSS” është më mirë se të dy, ngaqë është vërtet asnjanës. -Por nëse doni të mbroni lirinë, rruga nuk është përdorimi i një termi -asnjanës. Të mbrosh lirinë kërkon t’u tregosh njerëzve përkrahjen tuaj për -lirinë.</p> +burimit të hapët</a>. Nëse të qenët asnjanës është qëllimi juaj, “FLOSS” +është më mirë se të dy, ngaqë është vërtet asnjanës. Por nëse doni të +mbroni lirinë, rruga nuk është përdorimi i një termi asnjanës. Të mbrosh +lirinë kërkon t’u tregosh njerëzve përkrahjen tuaj për lirinë.</p> <h3>Rivalë për Vëmendje</h3> -<p>“I lirë” dhe “i hapur” janë rivalë për vëmendje. -“Software-i i lirë” dhe “ai me burim të hapur” janë -ide të ndryshme, por, në mënyrës se si e shohin software-in shumica e -njerëzve, ata konkurrojnë për të njëjtin vend në vëmendje. Kur njerëzit -mësohen të thonë dhe mendojnë “burim i hapur,”, kjo përbën një -pengesë për kuptimin nga ana e tyre të filozofisë së lëvizjes për software -të lirë dhe për të menduarit rreth saj. Nëse na përshoqërojnë tashmë ne dhe -software-in tonë me fjalën “e hapët,” mund të na nevojitet një -tronditje intelektuale e tyre, përpara se të kuptojnë që ne jemi <em>tjetër -gjë</em>. Çfarëdo veprimtarie që promovon fjalën “e hapët” ka -tendencë të zgjerojë perden që fsheh idetë e lëvizjes për software të lirë.</p> +<p>“I lirë” dhe “i hapët” janë rivalë për vëmendje. “Software-i i lirë” dhe +“burimi i hapët” janë ide të ndryshme, por, nga pikëpamja se si e shohin +software-in shumica e njerëzve, ata konkurrojnë për të njëjtin vend te +konceptet. Kur njerëzit mësohen të thonë dhe mendojnë “burim i hapët”, kjo +përbën një pengesë për kuptimin nga ana e tyre të filozofisë së lëvizjes për +<em>software</em> të lirë dhe për të menduarit rreth saj. Nëse na +përshoqërojnë tashmë ne dhe software-in tonë me fjalën “e hapët”, mund të na +nevojitet një tronditje intelektuale e tyre, përpara se të kuptojnë që ne +jemi <em>tjetër gjë</em>. Çfarëdo veprimtarie që promovon fjalën “e hapët” +ka tendencë të zgjerojë perden që fsheh idetë e lëvizjes për +<em>software</em> të lirë.</p> <p>Ndaj, veprimtarët e software-it të lirë i këshillojmë të refuzojnë të -punojnë në një veprimtari që e quan vetveten “e hapët.” Edhe -nëse veprimtaria është e mirë në vetvete, çdo kontribut që bëni, shkakton -një dëm të vogël në anën tjetër duke promovuar idenë e burimit të hapur. Ka -plot veprimtari të tjera që e quajnë vetveten “të lira” ose -“libre.” Ãdo kontribut në këto projekte shton diçka të mirë. -Me kaq shumë projekte të dobishme prej nga mund të zgjidhet, pse të mos -zgjidhet një që bën diçka të mirë ekstra?</p> +punojnë në një veprimtari që e quan vetveten “e hapët”. Edhe nëse +veprimtaria është e mirë në vetvete, çdo kontribut që bëni, shkakton një dëm +të vogël në anën tjetër duke promovuar idenë e burimit të hapët. Ka plot +veprimtari të tjera që e quajnë vetveten “të lira”, ose “libre”. Çdo +kontribut në këto projekte shton diçka të mirë. Me kaq shumë projekte të +dobishme prej nga mund të zgjidhet, pse të mos zgjidhet një që bën diçka të +mirë ekstra?</p> <h3>Përfundim</h3> -<p>Ndërkohë që mbrojtësit e burimit të hapur afrojnë përdorues të rinj te +<p>Ndërkohë që mbrojtësit e burimit të hapët afrojnë përdorues të rinj te bashkësia jonë, ne veprimtarët e software-it të lirë duhet t’i vëmë supet barrës për tërheqjen e vëmendjes së tyre te çështja e lirisë. Na duhet të -themi, “Është software i lirë dhe ju jep liri!”—më shpesh -dhe më fort se kurrë. Ãdo herë që thoni “software i lirë” në -vend të “burim i hapur,” ndihmoni kauzën tonë.</p> +themi, “Është software i lirë dhe ju jep liri”!—më shpesh dhe më fort +se kurrë. Çdo herë që thoni “software i lirë”, në vend se “burim i hapët”, +ndihmoni kauzën tonë.</p> +<div class="column-limit"></div> -</div> - -<h4>Shënim</h4> +<h3 class="footnote">Shënim</h3> <!-- The article is incomplete (#793776) as of 21st January 2013. <p> @@ -460,12 +464,13 @@ let license,”</a> gives his perspective on this issue.</p> --> <p> <a -href="http://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">Artikulli -mbi motivimin e programuesve të software-it të lirë</a> nga Lakhan dhe Wolf -thotë se një pjesë e konsiderueshme motivohen nga pikëpamja e tyre që +href="https://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">Artikulli +mbi motivimin e programuesve të software-it të lirë</a>, nga Lakhan dhe +Wolf, thotë se një pjesë e konsiderueshme motivohen nga pikëpamja e tyre që software-i do të duhej të ishte i lirë. Kjo, përkundër faktit që në vëzhgim u morën zhvillues nga SourceForge, një sajt që s’e përkrah pikëpamjen se kjo është një çështje etike.</p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -475,7 +480,7 @@ u morën zhvillues nga SourceForge, një sajt që s’e përkrah pikëpamjen se <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së @@ -497,7 +502,7 @@ href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -511,8 +516,23 @@ web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për përkthimet</a>.</p> </div> -<p>Të drejta kopjimi © 2007, 2010, 2012, 2015, 2016, 2019, 2020 Richard -Stallman</p> +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2007, 2010, 2012-2016, 2019-2022 Richard Stallman</p> <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons @@ -527,11 +547,12 @@ Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> U përditësua më: -$Date: 2020/10/06 08:42:12 $ +$Date: 2022/03/01 13:30:56 $ <!-- timestamp end --> </p> </div> </div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> </body> </html> |