1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
|
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-gnu-linux.en.html" -->
<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.79 -->
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Dlaczego GNU/Linux? - Projekt GNU - Free Software Foundation</title>
<!--#include virtual="/gnu/po/why-gnu-linux.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<h2>Czymże jest nazwa?</h2>
<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p>
<div class="announcement">
<blockquote><p>Aby dowiedzieć się więcej na ten temat możesz również przeczytać
<a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a>, stronę na temat <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux i GNU Project</a>, która podaje
historię systemu GNU/Linux jeśli chodzi o nazewnictwo, i naszą stonę o
<a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Użytkownikach GNU, którzy
nigdy nie słyszeli o GNU</a>.
</p></blockquote>
</div>
<p>
Nazwy niosą znaczenia – dokonany przez nas wybór określeń decyduje
o znaczeniu tego, co mówimy. Nieodpowiednia nazwa daje ludziom błędne
pojęcie o rzeczy. Róża słodko pachniałaby pod każdą inną nazwą,
ale gdy nazwiecie ją długopisem, ludzie będą raczej zmieszani próbując
nią pisać. A jeśli będziecie długopisy nazywać „różami”,
inni mogą nie dostrzec, do czego służą. Jeśli nasz system operacyjny
określacie mianem „Linux”, przekazujecie mylne wyobrażenie
o jego pochodzeniu, historii i celu istnienia. Kiedy nazywacie go
<a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, nazwa zawiera w sobie
właściwe, choć niezbyt dokładne, pojęcie.</p>
<p>
Ale czy to ma znaczenie dla naszej społeczności? Czy jest ważne,
czy ludzie znają pochodzenie, historie i cel systemu? Tak, gdyż
ci, którzy zapominają o przeszłości bywają często skazani na jej
powtarzanie. Wolny świat, który powstał wokół <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a> nie jest
bezpieczny. Problemy, które przywiodły nas do stworzenia GNU nie
zostały wykorzenione i grozi nam, że powrócą.</p>
<p>
Kiedy wyjaśniam, dlaczego właściwym jest nazywanie systemu
„GNU/Linux”, a nie „Linux”, czasami ludzie
odpowiadają tak:</p>
<blockquote><p>
<em>Jasne, że Projekt GNU zasługuje na uznanie za swoją
pracę, ale czy naprawdę warto robić tyle zamieszania wokół tego,
że inni tego nie przyznają? Czy nie jest w gruncie rzeczy
ważne to, że zadanie zostało wykonane, a nie to, kto je wykonał?
Lepiej odpoczywajcie, napawajcie się dumą z dobrze wykonanej roboty
i nie przejmujcie się uznaniem.</em>
</p></blockquote>
<p>
Byłaby to mądra rada, gdyby rzeczywiście sprawy miały się tak, jak mówią:
gdyby praca była skończona i przyszedł czas na odpoczynek. Gdyby
tylko tak było! Ale mnożą się nowe wyzwania i nie pora uważać
przyszłość za przesądzoną. Siła naszej społeczności leży
w przywiązaniu do wolności i współpracy. Stosowanie nazwy <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> to sposób na przypominanie
sobie o tych celach i informowanie o nich innych.</p>
<p>
Można napisać dobry wolny program nie myśląc o GNU; wiele dobrej pracy
wykonano i pod sztandarem Linuksa. Ale nazwa „Linux”
od samego początku, od chwili, gdy ją ukuto, kojarzona jest
z inną filozofią, która jeśli chodzi o swobodę współpracy
do niczego się nie zobowiązuje. W miarę jak biznes coraz częściej
będzie stosował tę nazwę, będzie nam jeszcze trudniej wiązać ją
z duchem naszej społeczności.</p>
<p>
Wielkim wyzwaniem dla przyszłości wolnego oprogramowanie stała się tendencja
firm rozprowadzających dystrybucje „Linuksa” do dołączania
do <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a> niewolnego
oprogramowania w imię wygody i możliwości. Robią to wszyscy główni
deweloperzy dystrybucji komercyjnych – żaden z nich nie
produkuje dystrybucji, która byłaby całkiem wolna. Większość firm
w swoich dystrybucjach nie oznakowuje wyraźnie niewolnych
pakietów. Wiele nawet sama rozwijaja niewolne oprogramowanie i dodaje
je do systemu. Niektóre zamieszczają skandaliczne reklamy systemów
„Linux”, które są „licencjonowane
od stanowiska”, dając użytkownikowi tyle samo wolności, co
Microsoft Windows.</p>
<p>
Ludzie usprawiedliwiają dokładanie niewolnego oprogramowania w imię
„popularności Linuksa” – w rezultacie ceniąc
popularność ponad wolność. Czasami przyznaje się to
otwarcie. Na przykład Wired Magazine napisał, że Robert McMillan,
redaktor Linux Magazine „sądzi, iż ruch w kierunku oprogramowania
open source powinien być napędzany decyzjami raczej technicznymi niż
politycznymi”. Zaś dyrektor naczelny firmy Caldera otwarcie
namawia użytkowników <a
href="http://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">do porzucenia
wolności jako celu i zastąpienia jej pracą na rzecz
„popularności Linuksa”</a>.</p>
<p>
Dodawanie niewolnego oprogramowania do systemu <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> może zwiększyć jego
popularność, jeśli przez popularność rozumiemy liczbę osób korzystających
z jakiegoś <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a>
w połączeniu z niewolnym oprogramowaniem. Ale równocześnie
zachęca to pośrednio społeczność do akceptowania niewolnych programów
jako czegoś dobrego i zapominania o celu –
wolności. Nie ma sensu jechać szybciej, jeśli nie można utrzymać się
na drodze.</p>
<p>
Kiedy niewolny „dodatek” to biblioteka lub narzędzie
programistyczne, może stać się pułapką dla rozwijających wolne
oprogramowanie. Gdy piszą wolny program, który zależy od niewolnego
pakietu, ich oprogramowanie nie może być częścią w pełni wolnego
systemu. W ten sposób w przeszłości duża ilość wolnego
oprogramowania została schwytana w pułapkę przez Motifa i Qt,
tworząc problemy, których rozwiązanie zajęło całe lata. Problem
z Motifem pozostał przez wiele lat, aż Motif nie został przestarzały
i przestał być używany. Niewolna implementacja Javy wykonana przez
firmę Sun miała podobne skutki: tworzyła <a
href="/philosophy/java-trap.html">Pułapkę Javy</a>, na szczęście
w większości już naprawioną.</p>
<p>
Jeśli nasza społeczność będzie nadal podążać w tym kierunku, to może
zmienić przyszłość <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a>
w mozaikę wolnych i niewolnych składników. Za pięć lat
na pewno w dalszym ciągu będziemy mieli mnóstwo wolnego
oprogramowania, ale jeśli nie będziemy ostrożni, będzie niemal nie
do użytku bez niewolnego oprogramowania, które użytkownicy
spodziewają się zastać razem z nim. Jeśli tak się stanie, nasza
kampania o wolność skończy się niepowodzeniem.</p>
<p>
Gdyby wydawanie odpowiedników programów zamkniętych było jedynie kwestią
pisania kodu, moglibyśmy uporać się z tym problemem w miarę jak
przybywałoby nam środków na rozwój oprogramowania. Ale stajemy
wobec przeszkód niosących niebezpieczeństwo, że stanie się to
trudniejsze: przepisów prawa zakazujących wolnego oprogramowania. Skoro
rosną w siłę patenty na oprogramowanie, skoro stosuje się takie
prawa jak <abbr title="Digital Millennium Copyright Act">DMCA</abbr>, żeby
zakazać rozwijania wolnych programów do ważnych zadań, takich jak
oglądanie DVD lub słuchanie strumienia RealAudio, nie możemy znaleźć
żadnego innego sposobu zwalczania opatentowanych i tajnych formatów
danych oprócz <strong>odrzucenia niewolnych programów, które ich
używają</strong>.</p>
<p>
Stawienie czoła tym wyzwaniom będzie wymagać wielu, różnie ukierunkowanych
wysiłków. Jednak żeby się zmierzyć z którymkolwiek z tych
wyzwań, powinniśmy przede wszystkim pamiętać o tym, że naszym
celem jest wolność współpracy. Nie możemy oczekiwać, że zwykłe
pragnienie niezawodnych programów o potężnych możliwościach będzie
motywować ludzi do większego wysiłku. Potrzebujemy tego rodzaju
determinacji, jaką mają ludzie, kiedy walczą o wolność swoją
i swojej społeczności, determinacji, żeby działać przez lata i nie
poddawać się.</p>
<p>
W naszej wspólnocie ten cel i ta determinacja mają swoje źródło
głównie w Projekcie GNU. To my mówimy o wolności
i społeczności jako czymś, za czym warto się
opowiedzieć – organizacje mówiące o „Linuksie”
zwykle tego nie mówią. Czasopisma poświęcone „Linuksowi” są
w większości pełne reklam niewolnych programów. Firmy, które
przygotowują dystrybucje „Linuksa” dodają do systemu
niewolne oprogramowanie. Inne firmy „wspierają Linuksa”
niewolnymi aplikacjami. Grupy użytkowników „Linuksa” zazwyczaj
zapraszają sprzedawców, żeby zaprezentowali im te aplikacje. Głównym
miejscem, gdzie ludzie z naszej społeczności mogą najprędzej zetknąć
się z ideą wolności i determinacji jest Projekt GNU.</p>
<p>
Lecz kiedy się z nią zetkną, czy pomyślą, że ich
dotyczy?</p>
<p>
Ci, którzy wiedzą, że korzystają z systemu wywodzącego się
z Projektu GNU, widzą bezpośredni związek między sobą
a GNU. Niekoniecznie automatycznie zgadzają się z naszą filozofią,
ale przynajmniej widzą powód, żeby się nad nią poważnie
zastanowić. W przeciwieństwie do nich, ludzie, którzy uważają się
za „użytkowników Linuksa” i uważają, że Projekt
GNU „rozwinął narzędzia, które okazały się przydatne
w Linuksie”, w większości dostrzegają tylko pośredni związek
między GNU a sobą. Kiedy zetkną się z ideami GNU, mogą je
zwyczajnie ignorować.</p>
<p>
Projekt GNU jest idealistyczny, a każdy, kto dziś zachęca
do idealizmu napotyka na poważną przeszkodę: panująca ideologia
zachęca ludzi do lekceważenia idealizmu jako
„niepraktycznego”. Nasz idealizm jest nadzwyczaj
praktyczny – jest przyczyną tego, że mamy wolny system
operacyjny <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>. Ludzie, którzy
kochają ten system, powinni wiedzieć, że to za sprawą naszego
idealizmu stał się rzeczywistością.</p>
<p>
Gdyby „praca” była rzeczywiście skończona, gdyby w grę nie
wchodziło nic oprócz uznania, pewnie byłoby mądrzej poniechać całej
sprawy. Ale nie jesteśmy w takiej sytuacji. Żeby pobudzić ludzi
do pracy, jaką trzeba wykonać, musimy być poznawani po tym, co już
zrobiliśmy. Prosimy, pomóżcie nam w tym, nazywając system <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p>
<hr />
<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free
Software, Free Society: The Selected Essays of Richard
M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote>
<div class="translators-notes">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
</div>
</div>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">
<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu
z FSF można znaleźć na stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
replace it with the translation of these two:
We work hard and do our best to provide accurate, good quality
translations. However, we are not exempt from imperfection.
Please send your comments and general suggestions in this regard
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
<web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>For information on coordinating and submitting translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości,
ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
files generated as part of manuals) on the GNU web server should
be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this
without talking with the webmasters or licensing team first.
Please make sure the copyright date is consistent with the
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
document was modified, or published.
If you wish to list earlier years, that is ok too.
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
year, i.e., a year in which the document was published (including
being publicly visible on the web or in a revision control system).
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright © 2000, 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020 Richard Stallman</p>
<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych
4.0 Międzynarodowe</a>.</p>
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2003, 2004, 2006, 2007; poprawki: Jan Owoc
2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016.</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
$Date: 2020/07/04 09:00:35 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>
|
