1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
|
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/use-free-software.en.html" -->
<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>20 lat społeczności wolnego oprogramowania - Projekt GNU - Free Software
Foundation</title>
<!--#include virtual="/philosophy/po/use-free-software.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<h2>20 lat społeczności wolnego oprogramowania: <br />
Wielki, choć nie całkowity, sukces – co dalej?</h2>
<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p>
<p>
5 stycznia 1984, dokładnie dwadzieścia lat temu, rzuciłem pracę
na Massachusetts Institute of Technology, aby pracować
nad stworzeniem wolnego systemu operacyjnego, jakim jest <a
href="/gnu/the-gnu-project.html">GNU</a>. Pomimo tego, że nigdy nie
opublikowaliśmy kompletnego, zdatnego do pracy systemu GNU, to jednym
z jego wariantów posługują się dziś dziesiątki milionów ludzi,
choć zazwyczaj nie mają tej świadomości. Wolne oprogramowanie nie
oznacza „darmowego” [po angielsku „free” oznacza
zarówno „wolny”, jak i „bezpłatny”]; oznacza,
że użytkownikom wolno uruchamiać program, studiować jego kod źródłowy,
zmieniać go oraz rozpowszechniać – czy to zmieniony,
czy też bez zmian, za darmo, albo za opłatą.</p>
<p>
Miałem nadzieję, że wolny system operacyjny otworzy raz na zawsze
drogę ucieczki od systemu zniewolenia, jakim jest oprogramowanie
prawnie zastrzeżone. Sam doświadczyłem obrzydliwych zachowań, jakie niewolne
oprogramowanie wymusza na swoich użytkownikach,
dlatego zdecydowałem się uciec i umożliwić ucieczkę innym.</p>
<p>
Niewolne oprogramowanie tworzy antyspołeczny system, który zabrania
współpracy i wspólnoty. Zazwyczaj nie możemy obejrzeć kodu
źródłowego – nie możemy orzec, jakie paskudne sztuczki
czy też głupawe błędy może zawierać. Nawet jeśli nam się nie podoba, to
i tak nie mamy szans nic w nim zmienić. Najgorsze,
że zabronione jest dzielenie się kodem z kimkolwiek
innym. A zakaz dzielenia się oprogramowaniem oznacza przecinanie
społecznych więzi.</p>
<p>
Dziś mamy dużą społeczność użytkowników, którzy korzystają z GNU,
Linuksa i innych wolnych programów. Tysiące ludzi pragnie jeszcze
większej ich popularności i postawiło sobie za cel przekonywanie
kolejnych użytkowników komputerów do „korzystania z wolnego
oprogramowania”. Ale co oznacza „korzystanie z wolnego
oprogramowania”? Czy oznacza ucieczkę od oprogramowania
prawnie zastrzeżonego, czy też jedynie instalowanie wolnych programów
oprócz niego? Czy naszym celem jest prowadzenie ludzi ku wolności,
czy tylko zapoznawanie ich z naszym kodem? Innymi słowy:
czy pracujemy na rzecz wolności, czy też porzuciliśmy to
wyzwanie na rzecz powierzchownej popularności?</p>
<p>
Łatwo zapomnieć o tym rozróżnieniu, ponieważ w wielu codziennych
sytuacjach nie robi to żadnej różnicy. Kiedy próbujemy przekonać kogoś,
aby przetestował wolne oprogramowanie, albo żeby zainstalował
system operacyjny <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, nasze
postępowanie w praktyce będzie takie samo, niezależnie od tego,
który z tych celów sobie postawiliśmy. Tym niemniej w innych
sytuacjach te dwa cele prowadzą do zachowań krańcowo odmiennych.</p>
<p>
Na przykład: co powinniśmy powiedzieć, gdy niewolny sterownik wideo
Niewidka, niewolna baza danych O'rany, czy też niewolny interpreter
języka Amnezyjskiego wraz z bibliotekami zostanie wypuszczony
na rynek w wersji pracującej pod GNU/Linuksem?
Czy powinniśmy podziękować ich twórcom za „wsparcie”
naszego systemu, czy też powinniśmy potraktować je tak, jak każdy inny
niewolny program – jako pociągającą dokuczliwość, pokusę, dla
której dalibyśmy się uwięzić, problem do rozwiązania?</p>
<p>
Jeśli weźmiemy sobie za cel zwiększenie popularności konkretnego typu
wolnego oprogramowania, jeśli poszukujemy sposobów na przekonanie
większej ilości ludzi do korzystania czasami z niektórych wolnych
programów, to owe niewolne programy mogą wydawać się cennym wkładem
do osiągnięcia celu. Trudno zakwestionować argument, że ich
obecność pomaga czynić GNU/Linuksa bardziej popularnym. Gdyby szeroki zasięg
GNU czy Linuksa był ostatecznym celem naszej społeczności, to logicznie
rzecz biorąc, powinniśmy przyklasnąć wszystkim działającym na nim
aplikacjom, czy to wolnym, czy też nie.</p>
<p>
Jeżeli jednak naszym celem jest wolność, to wszystko się
zmienia. Użytkownicy nie mogą być wolni gdy korzystają z niewolnych
programów. Dążąc do uwolnienia mieszkańców cyberprzestrzeni, nie możemy
akceptować takich niewolnych programów, musimy zastąpić je wolnymi
zamiennikami. Nie jest ono bowiem wkładem w naszą społeczność,
ale pokusą, byśmy pozostali w stanie zniewolenia.</p>
<p>
Zazwyczaj są dwa powody, dla których ludzie tworzą wolne programy. Pierwszy
to ten, że nie istnieje program potrzebny do wykonania jakiejś
pracy. Niestety, zgoda na korzystanie z niewolnych programów
eliminuje taką motywację. Drugim powodem jest pragnienie bycia wolnym, które
motywuje ludzi do tworzenia wolnych zamienników niewolnych
programów. W sytuacji, gdy niewolny program istnieje, tylko ten drugi
powód skłania do działania. Korzystając z nowego, niewykończonego
wolnego zamiennika – i to zanim jeszcze technicznie dorówna
niewolnemu pierwowzorowi – zagrzewamy wolnych twórców
do wytrwałości w wysiłkach aż do momentu, w którym
program stanie się lepszy.</p>
<p>
Te niewolne programy nie są banalne. Tworzenie ich wolnych zamienników
będzie gigantyczną pracą, może zabrać całe lata. Do wykonania tego
zadania potrzebna będzie pomoc przyszłych hackerów, dziś młodych ludzi,
których trzeba dopiero zainspirować, by włączyli się w pracę
na rzecz wolnego oprogramowania. Co możemy zrobić dziś, żeby podtrzymać
innych w determinacji i wytrwałości koniecznych do ukończenia
pracy?</p>
<p>
Najbardziej efektywnym sposobem wzmacniania naszej społeczności jest
szerzenie zrozumienia, jaką wartością jest wolność – uczenie
ludzi, że oprogramowanie prawnie zastrzeżone jest moralnie nie
do przyjęcia. Ludzie, którzy cenią sobie wolność, są, w dalszej
perspektywie, najlepszymi i najważniejszymi obrońcami społeczności.</p>
<hr />
<p><strong>Tekst pierwotnie opublikowany na Newsforge.</strong></p>
<div class="translators-notes">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
</div>
</div>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">
<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu
z FSF można znaleźć na stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
replace it with the translation of these two:
We work hard and do our best to provide accurate, good quality
translations. However, we are not exempt from imperfection.
Please send your comments and general suggestions in this regard
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
<web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>For information on coordinating and submitting translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości,
ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
files generated as part of manuals) on the GNU web server should
be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this
without talking with the webmasters or licensing team first.
Please make sure the copyright date is consistent with the
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
document was modified, or published.
If you wish to list earlier years, that is ok too.
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
year, i.e., a year in which the document was published (including
being publicly visible on the web or in a revision control system).
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright © 2004, 2017, 2018 Richard Stallman</p>
<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych
4.0 Międzynarodowe</a>.</p>
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Jarosław Lipszic 2004; poprawki: Jan Owoc 2016.</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
$Date: 2019/07/09 09:59:14 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>
|
