path: root/talermerchantdemos/blog/articles/pl/hague.html

<!--#set var="PO_FILE"
 value='<a href="/philosophy/po/hague.pl.po">
 https://www.gnu.org/philosophy/po/hague.pl.po</a>'
 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/hague.html"
 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/hague.pl-diff.html"
 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2021-11-18" -->

<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.96 -->
<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html -->
<!--#set var="TAGS" value="essays las patents" -->
<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Niebezpieczeństwo z&nbsp;Hagi - Projekt GNU - Fundacja Wolnego
Oprogramowania (FSF)</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/hague.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" -->
<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE-->
<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" -->
<!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" -->
<div class="article reduced-width">
<h2>Niebezpieczeństwo z&nbsp;Hagi</h2>

<address class="byline"><a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address>

<p><i>czerwiec 2001</i></p>

<p>
Europejczycy energicznie sprzeciwiali się patentom na&nbsp;oprogramowanie
i&nbsp;udaremnili próbę wprowadzenia ich w&nbsp;Europie. Zaproponowany
traktat, obecnie w&nbsp;fazie negocjacji, grozi podporządkowaniem
producentów oprogramowania z&nbsp;Europy i&nbsp;innych krajów amerykańskim
patentom na&nbsp;oprogramowanie i&nbsp;innym krzywdzącym prawom
z&nbsp;całego świata. Nie&nbsp;tylko programiści znajdą&nbsp;się
w&nbsp;kłopocie; autorzy wszelkich dzieł staną w&nbsp;obliczu nowych
zagrożeń. Nawet prawa z&nbsp;różnych krajów dotyczące cenzury mogą mieć
skutki globalne.</p>

<p>
Traktat Haski właściwie nie&nbsp;mówi o&nbsp;patentach,
ani&nbsp;o&nbsp;prawach autorskich, ani&nbsp;o&nbsp;cenzurze,
ale&nbsp;dotyczy ich wszystkich. Jest to traktat o&nbsp;jurysdykcji
i&nbsp;o&nbsp;tym, jaki powinien być stosunek państw do&nbsp;wyroków
sądowych z&nbsp;innych krajów. Podstawowa idea jest dość rozsądna: jeśli
ktoś uszkodzi czyjś samochód we&nbsp;Francji, albo&nbsp;zerwie umowę
z&nbsp;francuską firmą, można pozwać go we&nbsp;Francji, a&nbsp;potem
przenieść wyrok do&nbsp;sądu w&nbsp;jego rodzimym kraju, aby&nbsp;go
wyegzekwować.</p>

<p>
Traktat przeradza się w&nbsp;problem, kiedy rozszerza się go
o&nbsp;dystrybucję informacji&nbsp;- ponieważ&nbsp;obecnie informacja
przepływa w&nbsp;sposób znany i&nbsp;przewidywalny do&nbsp;wszystkich krajów
(jedną z&nbsp;dróg, lecz&nbsp;nie&nbsp;jedyną, jest
Internet). W&nbsp;konsekwencji można będzie zostać pozwanym do&nbsp;sądu
za&nbsp;informacje rozpowszechniane na&nbsp;mocy praw
<strong>dowolnego</strong> kraju haskiego, a&nbsp;wyrok byłby prawdopodobnie
egzekwowany w&nbsp;kraju ojczystym.</p>

<p>
Przykładowo, wydając w&nbsp;Niemczech pakiet oprogramowania (wolnego
lub&nbsp;nie), którego będą używać Amerykanie, można zostać pozwanym
za&nbsp;naruszenie absurdalnego amerykańskiego patentu
na&nbsp;oprogramowanie. Ta część nie&nbsp;zależy od&nbsp;Hagi&nbsp;— to
mogłoby się wydarzyć już teraz. Ale&nbsp;na&nbsp;razie, będąc
w&nbsp;Niemczech, można zignorować wyrok amerykański, z&nbsp;czego zdają
sobie sprawę posiadacze patentów. Po&nbsp;wejściu w&nbsp;życie Traktatu
Haskiego od&nbsp;każdego sądu niemieckiego można&nbsp;by żądać egzekwowania
wyroku amerykańskiego. W&nbsp;rezultacie patenty na&nbsp;oprogramowanie
każdego kraju będącego sygnatariuszem działałyby we&nbsp;wszystkich
państwach podpisanych pod&nbsp;traktatem. Nie&nbsp;wystarczy
nie&nbsp;dopuścić do&nbsp;wprowadzenia patentów na&nbsp;oprogramowanie
w&nbsp;Europie, skoro mogą tam sięgnąć patenty amerykańskie, japońskie
czy&nbsp;egipskie.</p>

<p>
Ale&nbsp;prawo patentowe nie&nbsp;jest jedynym, które zaczęłoby siać
spustoszenie, gdyby uległo globalizacji w&nbsp;wyniku podpisania Traktatu
Haskiego. Załóżmy, że&nbsp;publikujecie wypowiedź krytykującą osobę
publiczną. Jeśli jej kopie zostaną przeczytane w&nbsp;Wielkiej Brytanii,
podmiot krytyki może pozwać Was na&nbsp;mocy surowego angielskiego prawa
dotyczącego zniesławienia. Prawa Waszego kraju mogą popierać wolność
krytykowania osób publicznych, ale&nbsp;po&nbsp;wprowadzeniu Traktatu
Haskiego mogą przestać stanowić ochronę dla Was.</p>

<p>
Albo&nbsp;załóżmy, że&nbsp;publikujecie wypowiedź porównującą Wasze ceny
z&nbsp;cenami konkurencji. Jeśli zostanie ona przeczytana w&nbsp;Niemczech,
gdzie reklamy porównawcze są nielegalne, możecie zostać pozwani
w&nbsp;Niemczech, a&nbsp;wyrok zostanie wykonany niezależnie od&nbsp;miejsca
Waszego pobytu. (Późniejsza uwaga: Otrzymałem informację, że&nbsp;to
niemieckie prawo mogło ulec zmianie. Sedno pozostaje jednak&nbsp;takie
samo&nbsp;- takie prawo mogłoby obowiązywać w&nbsp;każdym kraju, możliwe,
że&nbsp;istnieje w&nbsp;jakimś innym kraju europejskim).</p>

<p>
Albo&nbsp;załóżmy, że&nbsp;publikujecie parodię. Jeśli zostanie ona
przeczytana w&nbsp;Korei, możecie zostać tam pozwani,
ponieważ&nbsp;w&nbsp;Korei nie&nbsp;uznaje&nbsp;się prawa
do&nbsp;parodiowania. (Od&nbsp;czasu publikacji niniejszego artykułu
Koreański Sąd Najwyższy uznał prawo do&nbsp;parodiowania, ale&nbsp;ogólna
istota sprawy pozostaje taka sama).</p>

<p>
Albo&nbsp;załóżmy, że&nbsp;macie poglądy polityczne, które są zakazane przez
pewien rząd. Moglibyście zostać pozwani do&nbsp;sądu w&nbsp;tym kraju,
a&nbsp;wyrok skazujący zostałby wyegzekwowany niezależnie od&nbsp;miejsca
Waszego zamieszkania.</p>

<p>
Nie tak dawno Yahoo zostało pozwane we&nbsp;Francji za&nbsp;zamieszczanie
łącz do&nbsp;stron z&nbsp;aukcjami memorabiliów nazistów, co jest dozwolone
w&nbsp;USA. Po&nbsp;tym, jak sąd francuski nakazał francuskiemu Yahoo
zablokować takie łącza, Yahoo poprosiło sąd w&nbsp;USA o&nbsp;wydanie
postanowienia stwierdzającego, że&nbsp;wyrok francuski nie&nbsp;dotyczy
firmy macierzystej w&nbsp;Stanach Zjednoczonych.</p>

<p>
Niespodzianką mogło wydawać się, że&nbsp;wygnani dysydenci chińscy wspierali
w&nbsp;tej sprawie Yahoo. Lecz&nbsp;oni wiedzieli, co&nbsp;robią&nbsp;- ich
ruch demokratyczny jest zależny od&nbsp;wyniku.</p>

<p>
Nazizm to nie&nbsp;jedyny pogląd polityczny, którego wyrażanie jest
w&nbsp;pewnych miejscach zakazane. Krytyka chińskiego rządu też jest
zakazana&nbsp;- w&nbsp;Chinach. Jeśli wyrok francuskiego sądu przeciwko
deklaracjom nazistowskim można wyegzekwować w&nbsp;USA
lub&nbsp;w&nbsp;Waszym kraju, to możliwe, że&nbsp;postanowienie chińskiego
sądu przeciwko oświadczeniom krytykującym rząd chiński również można będzie
tam wyegzekwować (być może dlatego&nbsp;Chiny przyłączyły się
do&nbsp;negocjacji Traktatu Haskiego). Rząd chiński nie&nbsp;będzie miał
problemów z&nbsp;dostosowaniem swojego prawa dotyczącego cenzury
do&nbsp;wymogów Traktatu Haskiego; konieczne będzie jedynie nadanie osobom
prywatnym (i&nbsp;organom rządowym) prawa do&nbsp;skarżenia wydawców
dysydenckich publikacji.</p>

<p>
Chiny nie&nbsp;są jedynym krajem, gdzie krytyka rządu jest zakazana; gdy
powstawał ten artykuł władze australijskiego stanu Wiktoria prowadziły
proces, mający na&nbsp;celu zakazanie książki Victoria Police Corruption
[<em>Korupcja policji w&nbsp;Victorii</em>] pod&nbsp;zarzutem,
że&nbsp;&bdquo;obraża ona sądy&rdquo;. Książka jest dostępna
w&nbsp;Internecie poza Australią. Australia jest sygnatariuszem Traktatu
Haskiego; jeśli traktat będzie dotyczył takich spraw, to wyrok sądu
australijskiego dotyczący książki mógłby być powodem do&nbsp;zakazania jej
w&nbsp;innych krajach.</p>

<p>
W&nbsp;tym samym czasie w&nbsp;Egipcie, który jest sygnatariuszem Traktatu
Haskiego, coraz częściej są cenzurowane prace krytykujące islam. Ten proces
także mógłby ulec globalizacji po&nbsp;wejściu w&nbsp;życie Traktatu
Haskiego.</p>

<p>
Amerykanie mogą powołać&nbsp;się na&nbsp;Pierwszą Poprawkę,
aby&nbsp;chronić&nbsp;się przed zagranicznymi wyrokami ograniczającymi
wolność mowy. Wstępna wersja traktatu pozwala sądom na&nbsp;ignorowanie
wyroków zagranicznych, które są &bdquo;w&nbsp;oczywisty sposób sprzeczne
z&nbsp;porządkiem publicznym&rdquo;. Jest to surowe kryterium,
więc&nbsp;nie&nbsp;należy liczyć na&nbsp;to, że&nbsp;będzie ono kogoś
chroniło tylko dlatego, że&nbsp;jego działania są legalne tam, gdzie
przebywa. Poszczególni sędziowie osobiście osądzają, czego dotyczy owo
kryterium. Raczej nie&nbsp;będzie pomocne w&nbsp;sprawach przeciwko ogólnej
interpretacji prawa autorskiego, znaków towarowych ani&nbsp;patentów
na&nbsp;oprogramowanie za&nbsp;granicą, ale&nbsp;amerykańskie sądy mogą
powoływać&nbsp;się na&nbsp;nie w&nbsp;celu odrzucenia wyroków nakładających
całkowitą cenzurę.</p>

<p>
Jednak&nbsp;nawet to nie&nbsp;pomoże, jeśli ktoś publikuje na&nbsp;łamach
Internetu, ponieważ&nbsp;jego <abbr title="Internet service provider
[dostawca usług internetowych]">ISP</abbr> albo&nbsp;posiada aktywa
w&nbsp;innych krajach, albo&nbsp;komunikuje się ze&nbsp;światem
za&nbsp;pośrednictwem większych ISP które takie aktywa posiadają. Wyrok,
cenzurujący Waszą stronę, bądź&nbsp;jakikolwiek inny, może być wykonany
na&nbsp;Waszym ISP bądź&nbsp;jego ISP w&nbsp;każdym kraju, w&nbsp;którym
posiada on aktywa&nbsp;&ndash; gdzie nie&nbsp;ma Karty Swobód Obywatelskich,
a&nbsp;wolność słowa nie&nbsp;ma takiego wysokiego statusu jak
w&nbsp;USA. W&nbsp;odpowiedzi ISP zlikwiduje Waszą stronę. Traktat Haski
spowodowałby globalizację pretekstów do&nbsp;skarżenia,
ale&nbsp;nie&nbsp;ochrony wolności obywatelskich, więc&nbsp;można&nbsp;by
ominąć każde zabezpieczenie lokalne.</p>

<p>
Czy&nbsp;wytaczanie procesu Waszemu ISP jest nierealne? Już się
zdarza. Kiedy wielonarodowa firma Danon ogłosiła, że&nbsp;planuje zamknąć
fabryki we&nbsp;Francji, Olivier Malnuit stworzył stronę
jeboycottedanone.com, aby&nbsp;skrytykować takie postępowanie (nazwa strony
po&nbsp;francusku oznacza &bdquo;bojkotuję Danone&rdquo;). Firma Danone
pozwała nie&nbsp;tylko jego, ale&nbsp;też firmę prowadzącą jego stronę
i&nbsp;rejestratora nazwy domeny za&nbsp;&bdquo;podrabianie wyrobów&rdquo;
i&nbsp;w&nbsp;kwietniu 2001 wydano werdykt zakazujący Malnuitowi używania
nazwy &bdquo;Danone&rdquo; zarówno w&nbsp;nazwie domeny jak
i&nbsp;w&nbsp;tekście strony. Bardzo wymowny jest fakt, że&nbsp;rejestrator
ze&nbsp;strachu usunął domenę jeszcze zanim sąd wydał orzeczenie.</p>

<p>
Naturalną reakcją francuskich dysydentów jest głoszenie swojej opinii
na&nbsp;temat firmy Danone poza Francją, tak samo jak chińscy dysydenci
publikują swoją krytykę Chin poza krajem. Lecz&nbsp;Traktat Haski
umożliwiłby Danonowi ofensywę w&nbsp;każdym miejscu. Być może nawet ten
artykuł zostałby usunięty przez jego ISP lub&nbsp;ISP jego ISP.</p>

<p>
Potencjalne skutki traktatu nie&nbsp;ograniczają się do&nbsp;praw
istniejących obecnie. Kiedy 50 krajów zdaje sobie sprawę, że&nbsp;ich wyroki
sądowe mogą być egzekwowane w&nbsp;Ameryce Północnej, Europie i&nbsp;Azji,
bardzo kuszące jest ustanawianie praw tylko w&nbsp;tym celu.</p>

<p>
Dla przykładu przypuśćmy, że&nbsp;Microsoft chciałby mieć możliwość
obejmowania prawem autorskim języków i&nbsp;protokołów sieciowych. Firma
mogłaby się zwrócić do&nbsp;małego, biednego kraju i&nbsp;zaoferować,
że&nbsp;przez kolejne 20 lat będzie tam wydawać 50 milionów dolarów rocznie,
jeśli kraj ten uchwali prawo mówiące, że&nbsp;implementowanie języka
lub&nbsp;protokołu sieciowego firmy Microsoft stanowi naruszenie prawa
autorskiego. Z&nbsp;pewnością znalazłby&nbsp;się kraj chętny
do&nbsp;przyjęcia takiej oferty. Wówczas, jeśli napiszecie odpowiedni
program, Microsoft będzie mógł pozwać Was w&nbsp;tym kraju i&nbsp;wygrać
proces. Zgodnie z&nbsp;Traktatem Haskim decyzja sędziego na&nbsp;korzyść
Microsoftu, zakazująca rozpowszechniania tego programu, będzie egzekwowana
przez sądy w&nbsp;Waszym kraju.</p>

<p>
Wydaje się to mało prawdopodobne? W&nbsp;roku 2000 firma Cisco wywierała
presję na&nbsp;Liechtenstein, niewielkie państwo europejskie,
aby&nbsp;zalegalizowano tam patenty
na&nbsp;oprogramowanie. Natomiast&nbsp;główny przedstawiciel grupy nacisku
firmy IBM groził wielu europejskim rządom, że&nbsp;jeśli nie&nbsp;poprą
patentów na&nbsp;oprogramowanie to firma wycofa swoje inwestycje. Tymczasem
reprezentant handlowy USA naciskał Jordanię, kraj Środkowego Wschodu, żeby
wprowadziła patenty na&nbsp;matematykę.</p>

<!-- The following link is dead, disabled - mhatta 2002/9/30 -->
<!--
<A HREF="http://www.usjoft.com/usjoft/memopro/memopro.html">
patents on
mathematics</A>.<p>
-->
<p>
<a href="http://tacd.org">Podczas zgromadzenia organizacji konsumenckich</a>
w&nbsp;maju 2001 zalecono, by patenty, prawa autorskie i&nbsp;znaki towarowe
(&bdquo;własność intelektualna&rdquo;) pozostały poza zasięgiem Traktatu
Haskiego, gdyż przepisy znacznie się różnią w&nbsp;różnych krajach.</p>

<p>
Jest to korzystne zalecenie, jednak&nbsp;rozwiązuje ono tylko część
problemu. Patenty i&nbsp;dziwaczne rozszerzenia prawa autorskiego to tylko
dwie spośród wielu wymówek stosowanych w&nbsp;celu zakazywania publikacji
w&nbsp;pewnych krajach. Aby&nbsp;całkowicie rozwiązać problem, wszelkie
sprawy dotyczące legalności dystrybucji lub&nbsp;transmisji pewnych danych
powinny w&nbsp;ramach traktatu zostać wykluczone z&nbsp;globalizacji,
a&nbsp;wyroki sądowe powinny mieć zasięg tylko w&nbsp;kraju, w&nbsp;którym
działa osoba dokonująca dystrybucji lub&nbsp;transmitująca dane.</p>

<p>
<!-- link dead, disabled - yavor, 24 Apr 2007 -->
<!-- ; for more information, see
<a href="http://www.noepatents.org/hague">
http://www.noepatents.org/hague</a>.
-->
W&nbsp;Europie oponenci patentów na&nbsp;oprogramowanie będą prowadzić
aktywne prace mające na&nbsp;celu zmianę Traktatu Haskiego. W&nbsp;USA
prowadzenie objął Consumer Project for Technology [Konsumenckie
Przedsięwzięcie na&nbsp;rzecz Techniki]; więcej informacji na&nbsp;stronie
<a href="http://www.cptech.org/ecom/jurisdiction/hague.html">cptech.org</a>.</p>

<p>
Na&nbsp;dziś (6 czerwca 2001) zaplanowano początek konferencji
dyplomatycznej mającej na&nbsp;celu opracowanie szczegółów Traktatu
Haskiego. Powinniśmy jak najszybciej uświadomić ministerstwom
i&nbsp;społeczeństwu jakie grożą nam niebezpieczeństwa.</p>

<hr class="column-limit" />

<!-- link dead, disabled - yavor, 24 Apr 2007 -->
<!--
You can read a draft of the Hague
treaty <a href="http://www.hcch.net/e/conventions/draft36e.html">
here</a>.</p>
-->
<p>
Więcej informacji o&nbsp;problemach związanych z&nbsp;Hagą znajduje&nbsp;się
na&nbsp;<a
href="https://web.archive.org/web/20210507012748/http://web.lemuria.org/DeCSS/hague.html">web.lemuria.org</a>.</p>
</div>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer" role="contentinfo">
<div class="unprintable">

<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i&nbsp;FSF prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Inne metody kontaktu
z&nbsp;FSF można znaleźć na&nbsp;stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz&nbsp;inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na&nbsp;adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and contributing translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Staramy się, aby&nbsp;tłumaczenia były wierne i&nbsp;wysokiej jakości,
ale&nbsp;nie jesteśmy zwolnieni z&nbsp;niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz&nbsp;zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w&nbsp;tłumaczeniu prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na&nbsp;temat koordynacji oraz&nbsp;zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na&nbsp;<a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2001, 2021 Richard Stallman</p>

<p>Ta strona jest dostępna na&nbsp;<a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa&nbsp;&ndash; Bez&nbsp;utworów zależnych
4.0 Międzynarodowe</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Aleksandra Tomaszewska 2005; poprawki: Mariusz Libera 2010, Jan
Owoc 2010.</div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:

$Date: 2022/04/12 10:06:00 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>