path: root/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-sw.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Co to Wolne Oprogramowanie? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania</title>
<style type="text/css" media="print,screen"><!--
.note { margin-left: 6%; margin-right: 6%; }
@media (min-width: 48em) {
   .note { margin-top: .8em; }
}
-->
</style>
<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Wolne
Oprogramowanie, System Operacyjny, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" />
<meta http-equiv="Description" content="Od&nbsp;1983 rozwija wolny, uniksopodobny system operacyjny GNU, mający
zapewnić użytkownikom komputerów swobodę wymiany i&nbsp;ulepszania
oprogramowania, którego używają." />

<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<h2>Co to wolne oprogramowanie?</h2>

<div class="article">
<h3>Definicja Wolnego Oprogramowania</h3>

<blockquote class="note" id="fsf-licensing"><p style="font-size: 80%">
Macie pytanie o licencjach wolnego oprogramowania, na&nbsp;które nie
znaleźliście tu odpowiedzi? Zobaczcie nasze <a
href="http://www.fsf.org/licensing">zasoby o licencjach</a> i, jeśli to
konieczne, skontaktujcie się z&nbsp;FSF Compliance Lab pod&nbsp;adresem <a
href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a>.</p>
</blockquote>

<div class="comment">
<p>
Definicja wolnego oprogramowania przedstawia jakie warunki muszą zostać
spełnione aby&nbsp;konkretny program uznać za&nbsp;wolne
oprogramowanie. Od&nbsp;czasu do&nbsp;czasu modyfikujemy tę definicję by
wyjaśnić pewne subtelne kwestie. Zajrzyjcie do&nbsp;<a
href="#History">sekcji Historia</a>, aby&nbsp;zobaczyć zmiany
w&nbsp;definicji wolnego oprogramowania.
</p>

<p>
&bdquo;Open source&rdquo; jest czymś innym: ma bardzo odmienną filozofię
na&nbsp;bazie odmiennych wartości. Praktyczna definicja jest też odmienna,
ale&nbsp;prawie wszystkie programy open source są też wolnym
oprogramowaniem. Objaśniamy różnicę w&nbsp;artykule <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Dlaczego otwartemu
oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania</a>.
</p>
</div>

<p>
&bdquo;Wolne oprogramowanie&rdquo; [<em>free sofware</em>] oznacza
oprogramowanie, które szanuje wolność i&nbsp;społeczność
użytkowników. W&nbsp;skrócie znaczy, że&nbsp;<b>wolno użytkownikom
uruchamiać, powielać, badać, zmieniać i&nbsp;ulepszać
oprogramowanie</b>. Więc&nbsp;&bdquo;wolne oprogramowanie&rdquo; to kwestia
wolności, nie ceny. By zrozumieć to pojęcie, powinniście myśleć o
&bdquo;wolności słowa&rdquo; [<em>angielskie &bdquo;free&rdquo; może znaczyć
&bdquo;wolny&rdquo;, ale&nbsp;też może oznaczać &bdquo;darmowy&rdquo;
&ndash; &ldquo;free&rdquo; as in &ldquo;free speech,&rdquo; not as in
&ldquo;free beer&rdquo;</em>]. Czasami nazywamy to &bdquo;oprogramownie
libre&rdquo;, pożyczając termin z&nbsp;francuskiego lub&nbsp;hiszpańskiego,
[<em>libre software</em>] aby&nbsp;podkreślić, że&nbsp;nie chodzi o cenę.
</p>

<p>
Walczymy o te wolności ponieważ&nbsp;na&nbsp;nie zasługujemy. Z&nbsp;tymi
swobodami, użytkownicy (zarówno indywidualni jak i&nbsp;wspólnie) mają
kontrolę nad&nbsp;programem i&nbsp;tym, co dla nich robi. Gdy użytkownicy
nie mają kontroli nad&nbsp;programem, to program kontroluje
użytkowników. Programista kontroluje program, a&nbsp;przez niego
użytkowników. Ten niewolny lub&nbsp;&bdquo;własnościowy&rdquo;
[<em>ang. proprietary</em>] program jest narzędziem niesprawiedliwej władzy.
</p>

<h4> Cztery niezbędne wolności</h4>

<p>
Program jest wolnym oprogramowaniem jeśli użytkownicy programu mają cztery
niezbędne wolności: <a href="#f1">[1]</a>
</p>

<ul class="important">
  <li>Wolność do&nbsp;uruchamiania programu jak chcecie, w&nbsp;dowolnym celu
(wolność 0).</li>
  <li>Wolność do&nbsp;analizowania, jak działa program i&nbsp;zmieniania go
aby&nbsp;robił co i&nbsp;jak potrzebujecie (wolność 1). Warunkiem koniecznym
jest dostęp do&nbsp;kodu źródłowego.
  </li>
  <li>Wolność do&nbsp;rozpowszechniania kopii, byście mogli pomóc innym (wolność
2).
  </li>
  <li>Wolność do&nbsp;udoskonalania programu i&nbsp;publicznego rozpowszechniania
własnych ulepszeń, dzięki czemu może z&nbsp;nich skorzystać cała społeczność
(wolność 3). Warunkiem koniecznym jest tu dostęp do&nbsp;kodu źródłowego.
  </li>
</ul>

<p>
Program jest wolnym oprogramowaniem jeśli zapewnia użytkownikom wszystkie te
wolności. W&nbsp;przeciwnym wypadku jest niewolnym. Choć&nbsp;są różne
sposoby rozprowadzania niewolnego oprogramowania, różniące się dystansem
od&nbsp;w pełni wolnego, uważamy wszystkie za&nbsp;równie nieetyczne.</p>

<p>W&nbsp;danym przypadku te wolności muszą dotyczyć kodu, który mamy zamiar
używać lub&nbsp;skłaniać innych by używali. Przykładowo, rozważmy program A,
który w&nbsp;niektórych przypadkach automatycznie uruchamia program B. Jeśli
chcemy rozprowadzać program A&nbsp;w&nbsp;tej formie, to oznacza,
że&nbsp;użytkownicy będą potrzebowali B, więc&nbsp;trzeba sprawdzić
czy&nbsp;zarówno A&nbsp;jak i&nbsp;B są wolnym oprogramowaniem. Jednakże,
jeśli mamy zamiar zmodyfikować A&nbsp;aby nie używał B, tylko A&nbsp;musi
być wolnym; B nie jest częścią zamiaru.</p>

<p>
&bdquo;Wolne oprogramowanie&rdquo; nie znaczy
&bdquo;niekomercyjne&rdquo;. Przeciwnie, wolny program musi być dostępny
do&nbsp;użytku komercyjnego, do&nbsp;komercyjnego rozwoju, oraz&nbsp;do
komercyjnej dystrybucji. To podejście jest bardzo ważne &ndash;
bez&nbsp;tego, wolne oprogramowanie nie mogłoby osiągnąć swoich celów.
</p>

<p>
Chcemy zaprosić wszystkich, aby&nbsp;używali systemu GNU, wliczając
w&nbsp;to firmy i&nbsp;ich pracowników. To wymaga zezwalanie na&nbsp;użytek
komercyjny. Mamy nadzieję, że&nbsp;wolne programy wyprą swoje własnościowe
odpowiedniki, ale&nbsp;nie mogłyby tego zrobić jeśli firmom zabronić ich
używanie. Chcemy, aby&nbsp;komercyjne produkty zawierające oprogramowanie
zawierały system GNU, a&nbsp;to by było rozprowadzanie komercyjne
za&nbsp;opłatą. Komercyjny rozwój wolnego programowania już nie jest
nietypowy: takie wolne programy są bardzo ważne. Odpłane wsparcje dla
wolnych programów wypełnia ważną lukę.
</p>

<p>
Więc&nbsp;wyłączenie użytek, rozwój czy&nbsp;rozprowadzanie komercyjne
spętałoby społeczność wolnego oprogramowania i&nbsp;utrudniło ścieżkę
do&nbsp;sukcesu. Z&nbsp;tego musimy dojść do&nbsp;wniosku, że&nbsp;program
z&nbsp;takimi ograniczeniami nie jest e się jako wolne oprogramowanie.
</p>

<p>
Wolny program musi zapewniać cztery wolnośi każdemu użytkownikowi, który
otrzymał kopię programu, o ile użytkownik dotychczas spełnił wymogy wolnej
licencji obejmującej program. Wyłączanie niektórych z&nbsp;wolności dla
niektórych użytkowników, lub&nbsp;wymaganie płatności od&nbsp;użytkowników,
czy&nbsp;to w&nbsp;formie pieniądzach czy&nbsp;innej formie się odwdzięczyć,
jest równoważne z&nbsp;nie wyrażaniem zgody na&nbsp;daną
wolność&nbsp;&ndash; to sprawia, że&nbsp;program jest niewolny.
</p>

<p>
Wolne oprogramowanie&rdquo; nie oznacza &bdquo;niekomercyjne&rdquo;. Wolny
program musi być dostępny do&nbsp;komercyjnego wykorzystywania, komercyjnego
rozwijania i&nbsp;komercyjnego rozpowszechniania. Komercyjny rozwój wolnych
programów nie jest już niczym niezwykłym; takie wolne komercyjne
oprogramowanie jest bardzo ważne. Możliwe, że&nbsp;zapłaciliście
za&nbsp;kopie wolnych programów, mogliście też otrzymać je
bezpłatnie. Ale&nbsp;bez względu na&nbsp;to, w&nbsp;jaki sposób je
otrzymaliście, zawsze macie wolność do&nbsp;kopiowania i&nbsp;modyfikowania
programów, a&nbsp;nawet <a href="/philosophy/selling.html">sprzedawania
kopii</a>.
</p>

<h3>Wyjaśnianie granicy między wolnym a&nbsp;niewolnym</h3>

<p>Reszta artykułu wyjaśnia dokładniej jak daleko muszą pójść wolności,
aby&nbsp;program był uważany jako wolny.</p>

<h4>Wolność do&nbsp;uruchamiania programu jak chcecie, w&nbsp;dowolnym celu</h4>

<p>
Wolność korzystania z&nbsp;programu oznacza wolność dla każdej osoby
czy&nbsp;organizacji do&nbsp;używania go na&nbsp;dowolnego rodzaju systemie
komputerowym, do&nbsp;dowolnego typu zadań, bez&nbsp;wymogu kontaktowania
się w&nbsp;związku z&nbsp;tym z&nbsp;autorem czy&nbsp;jakimś innym
konkretnym podmiotem. W&nbsp;tej wolności chodzi o cele
<em>użytkownika</em>, nie o cele <em>autora</em>. Jako użytkownicy macie
swobodę uruchamiania programu do&nbsp;swoich celów, a&nbsp;jeśli go
rozprowadzacie, przekazujecie komuś innemu, to wówczas ta osoba może
swobodnie korzystać z&nbsp;niego do&nbsp;własnych celów, a&nbsp;wy nie macie
prawa narzucać mu swoich.
</p>

<p>
Wolność aby&nbsp;uruchamiać program jak się chce oznacza, że&nbsp;nie
zabrania się Wam ani&nbsp;nie powstrzymuje Was od&nbsp;uruchamiania. Nie ma
to nic wspólnego z&nbsp;funkcjonalnością programu, ani&nbsp;czy będzie
funkcjonował w&nbsp;danym środowisku, ani&nbsp;czy program robi to, co
chcecie aby&nbsp;robił.</p>

<p>Przykładowo, jeśli program w&nbsp;sposób dowolny odrzuca znaczące dane
wejściowe, lub&nbsp;całkiem nie działa, to program jest mniej użyteczny,
a&nbsp;może całkiem bezużyteczny. Taki program nie odmawia użytkownikom
wolności uruchamiania programu, więc&nbsp;nie ma konfliktu z&nbsp;wolnością
0. Jeśli program jest wolny, użytkonicy mogą sprostać niedociągnięciom
ponieważ&nbsp;wolności 1 i&nbsp;3 zezwalają użytkonikom i&nbsp;społecznością
tworzyć i&nbsp;rozprowadzać zmodyfikowane wersje bez&nbsp;kodu sprawiającej
niegodności.</p>

<p>&bdquo;Jak chcecie&rdquo; wlicza &bdquo;w ogóle&rdquo; jeśli tak chcecie.</p>

<h4>Wolność do&nbsp;analizowania, jak działa program i&nbsp;zmnieniana go
aby&nbsp;robił co i&nbsp;jak potrzebujecie</h4>

<p>
By wolności 1 i&nbsp;3 (wolności do&nbsp;dokonywania zmian
i&nbsp;publikowania zmienionych wersji) miały sens, musicie mieć dostęp
do&nbsp;kodu źródłowego programu. Zatem&nbsp;dostępność kodu źródłowego jest
warunkiem koniecznym wolnego oprogramowania. Zaciemniony &bdquo;kod
źródłowy&rdquo; nie jest prawdziwym kodem źródłowym i&nbsp;nie liczy się
jako taki.
</p>

<p>
Wolność 1 to także wolność do&nbsp;używania zmienionej wersji zamiast
oryginału. Jeśli program jest dostarczany w&nbsp;produkcie zaprojektowany
tak, by umożliwiał uruchamianie czyjejś zmodyfikowanej wersji lecz&nbsp;nie
pozwala na&nbsp;uruchomienie waszej &ndash; praktyka znana jako
&bdquo;tiwoizacja&rdquo; lub&nbsp;&bdquo;zablokowanie&rdquo; lub&nbsp;(w
perwersyjnej mowie praktykujących te taktyki) &bdquo;bezpieczne
uruchamianie&rdquo; &ndash; wolność 1 staje się pozorem, a&nbsp;nie czymś
praktycznym. Ta postać binarna nie jest wolnym oprogramowaniem nawet jeśli
kod z&nbsp;którego jest kompilowana jest wolny.
</p>

<p>
Jednym z&nbsp;ważnych sposobów modyfikowania programu jest wykorzystywanie
w&nbsp;nim dostępnych wolnych podprogramów i&nbsp;modułów. Jeśli licencja
programu zabrania łączenia z&nbsp;istniejącymi modułami na&nbsp;odpowiedniej
licencji &ndash; na&nbsp;przykład kiedy wymaga, żebyście mieli prawa
autorskie do&nbsp;każdego dodawanego przez siebie kodu &ndash; wówczas jest
zbyt restrykcyjna, by uznać ją za&nbsp;wolną.
</p>

<p>
To, czy&nbsp;zmiana stanowi udoskonalenie, jest kwestią subiektywną. Jeśli
wasze prawa dokonywania modyfikacji są ograniczone wyłącznie do&nbsp;zmian,
które ktoś inny uzna za&nbsp;udoskonalenie, nie jest to wolny program.
</p>

<p>
Jednym specjalnym przypadkiem wolności 1 jest usunięcie kodu programu,
aby&nbsp;zwrócił kontrolę systemowi po&nbsp;zrobieniu niczego, lub&nbsp;aby
wywołał inny program. Więc&nbsp;wolność 1 dquo;uje
</p>

<h4>Wolność do&nbsp;rozpowszechniania kopii: podstawowe zasady</h4>

<p>Wolność rozpowszechniania (wolności 2 i&nbsp;3) znaczy, że&nbsp;powinniście
mieć swobodę rozpowszechniania kopii, zmodyfikowanych
bądź&nbsp;oryginalnych, za&nbsp;darmo bądź&nbsp;pobierając opłatę
za&nbsp;dystrybucję, <a href="#exportcontrol">wszędzie
i&nbsp;każdemu</a>. Wolność robienia tego wszystkiego oznacza (między
innymi), że&nbsp;nie musicie prosić o pozwolenie ani&nbsp;płacić
za&nbsp;nie.
</p>

<p>
Powinniście mieć również wolność dokonywania zmian w&nbsp;programie
i&nbsp;wykorzystywania ich prywatnie w&nbsp;pracy czy&nbsp;też dla rozrywki,
bez&nbsp;wspominania nawet, że&nbsp;istnieją. A&nbsp;jeśli już opublikujecie
dokonane modyfikacje, nie powinniście być zmuszeni do&nbsp;powiadamiania o
tym kogokolwiek, w&nbsp;jakikolwiek sposób.
</p>

<p>
Wolność 3 to także wolność do&nbsp;udostępniania Waszych zmodyfikowanych
wersji jako wolne oprogramowanie. Wolna licencja może również zezwalać
na&nbsp;udostępnianie ich na&nbsp;inne sposoby; inaczej mówiąc, nie musi być
to licencja typu <a href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>. Jednakże
licencja, która wymaga by zmodyfikowane wersje były niewolne, nie
kwalifikuje się jako wolna.
</p>

<p>
Wolność do&nbsp;redystrybucji kopii programu musi obejmować zarówno postaci
binarne czy&nbsp;wykonywalne programu, jak i&nbsp;kod źródłowy, zarówno dla
zmienionych, jak i&nbsp;niezmienionych wersji. (Rozpowszechnianie programów
w&nbsp;postaci gotowej do&nbsp;uruchomienia jest konieczne dla zachowania
wygody instalacji wolnych systemów operacyjnych). Nie szkodzi, jeśli nie da
się utworzyć postaci binarnej czy&nbsp;wykonywalnej (ponieważ
w&nbsp;niektórych językach programowania nie ma takiej możliwości), mimo to
musicie mieć wolność do&nbsp;rozpowszechniania takich postaci, jeśli
znajdziecie metodę ich utworzenia.
</p>

<h4>Copyleft</h4>

<p>
Pewne rodzaje zasad dotyczących sposobu rozpowszechniania wolnego
oprogramowania są akceptowalne, pod&nbsp;warunkiem, że&nbsp;nie stoją
w&nbsp;sprzeczności z&nbsp;zasadniczymi wolnościami. Na&nbsp;przykład, <a
href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a> (w dużym uproszczeniu) jest
zasadą, która mówi, że&nbsp;przy redystrybucji programu nie możecie
wprowadzać ograniczeń odmawiając głównych swobód innym. Reguła ta nie jest
sprzeczna z&nbsp;głównymi swobodami użytkowników, a&nbsp;raczej je chroni.
</p>

<p>
W&nbsp;projekcie GNU używamy copyleftu by zapewnić każdemu prawną ochronę
tych czterech wolności. Uważamy, że&nbsp;istnieją poważne powody dla których
<a href="/philosophy/pragmatic.html">lepiej używać copyleft</a>. Jednakże <a
href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">wolne
oprogramowanie nie korzystające z&nbsp;copyleftu</a> także jest
etyczne. Więcej o&nbsp;zależności między &bdquo;wolnym oprogramowaniu&rdquo;
a&nbsp;&bdquo;programami objętymi copyleft&rdquo; znajdziecie
na&nbsp;stronie <a href="/philosophy/categories.html">Kategorie wolnego
i&nbsp;niewolnego oprogramowania</a>.
</p>

<h4>Reguły co do&nbsp;szczegółów tworzenia pakietu i&nbsp;rozprowadzania</h4>

<p>
Ustalanie reguł tworzenia pakietu ze zmienioną wersją jest dopuszczalne,
jeśli tylko owe reguły w&nbsp;istotny sposób nie ograniczają Waszej wolności
do&nbsp;rozpowszechniania zmodyfikowanych wersji lub&nbsp;tworzenia takich
wersji i&nbsp;używania ich prywatnie. Jest dopuszczalne aby&nbsp;licencja
wymagała zmianę nazwy modyfikowanej wersji, usunięcia logo,
lub&nbsp;oznaczenia zmian jako Wasze. Takie wymagania są dopuszczalne tak
długo jak nie są tak dokuczliwe, że&nbsp;uniemożliwiają jakiekolwiek zmiany;
skoro i&nbsp;tak robicie pewne zmiany w&nbsp;programie, kilka dodatkowych
zmian nie powinno sprawić kłopotu.
</p>

<p>
Wymagania typu &bdquo;jeśli udostępniasz program w&nbsp;ten sposób, musisz
go udostępnić także w&nbsp;taki sposób&rdquo; również mogą być dopuszczalne,
na&nbsp;tych samych warunkach. Przykład takiego wymagania to, że&nbsp;jeśli
rozpowszechnicie zmienioną wersję, a&nbsp;poprzedni programista poprosi o
jej kopię, to musicie ją przesłać. (Zwróćcie uwagę, że&nbsp;taka zasada
nadal pozostawia wam wybór, czy&nbsp;w ogóle upubliczniać waszą
wersję). Wymagania nakazujące udostępnienie kodu źródłowego użytkownikom
upublicznionych przez Was wersji są również akceptowalne.
</p>

<p>
Specjalny przypadek zaistnieje gdy licencja wymaga zmiany nazwy według
której program jest wywoływany przez inne programy. To uniemożliwia
wypuszczenie Waszej zmienionej wersji aby&nbsp;zastąpiła oryginalną gdy
tamta jest wywoływana przez inne programy. Takie wymaganie jest dopuszczalne
tylko jeśli jest prosty sposób wyznaczenia aliasu aby&nbsp;zmodyfikowana
wersja mogła być wywoływana przez alias oryginalnej.</p>

<h4>Przepisy eksportowe</h4>

<p>
Czasami rządowe <a id="exportcontrol">przepisy kontroli eksportu</a>
i&nbsp;sankcje handlowe mogą ograniczać waszą wolność rozpowszechniania
kopii programu na&nbsp;cały świat. Wyeliminowanie czy&nbsp;ignorowanie tych
restrykcji nie jest w&nbsp;mocy autorów oprogramowania, ale&nbsp;mogą
i&nbsp;powinni oni odmawiać narzucania ich jako warunków stosowania
programu. W&nbsp;ten sposób restrykcje nie będą wpływać na&nbsp;działania
i&nbsp;ludzi poza zasięgiem jurysdykcji danego rządu. Co za&nbsp;tym idzie,
licencje wolnego oprogramowania nie mogą wymagać podporządkowania się żadnym
nietrywialnym przepisom eksportowym jako warunek dla korzystania
z&nbsp;którejkolwiek z&nbsp;podstawowych wolności.
</p>

<p>
Wspominanie o istnieniu ograniczeń eksportu bez&nbsp;umieszczania ich jako
jeden z&nbsp;warunków licencji jest dopuszczalne, ponieważ&nbsp;nie
ogranicza to użytkowników. Jeśli przepis eksportu jest trywialny
w&nbsp;przypadku wolnego oprogramowania, to umieszczanie go jako warunek nie
jest problemem; jednakże jest to potencjalnym problemem
ponieważ&nbsp;późniejsza zmiana w&nbsp;przepisach eksportu sprawią,
że&nbsp;wymóg jest nietrywialny a&nbsp;oprogramowanie stanie się niewolne.
</p>

<h4>Zagadnienia prawne</h4>

<p>
Aby&nbsp;wszystkie te wolności nabrały rzeczywistego wymiaru, muszą być
nieodwołalne tak długo, jak nie robicie niczego złego. Jeżeli&nbsp;autor
oprogramowania ma prawo unieważnienia licencji, bądź&nbsp;wstecznego dodania
ograniczeń do&nbsp;warunków, nawet wówczas, gdy nie zrobiliście niczego, co
by taki krok uzasadniało, to oprogramowanie nie jest wolne.
</p>

<p>
Wolna licencja nie może wymagać zgody na&nbsp;warunki licencji niewolnego
programu. Przykładowo, jeśli licencja wymaga abyście przestrzegali licencji
&bdquo;wszystkich programów, które używacie&rdquo;, dla użytkownika, który
używa niewolne programy by to wymagało przestrzeganie warunków tych
niewolnych programów; to jest oznaką niewolnej licencji.
</p>

<p>
Jest dopuszczalne aby&nbsp;wolna licencja określała która jurysdykcja prawa
obowiązuje, lub&nbsp;gdzie powinien być złożony pozew sądowy, lub&nbsp;jedno
i&nbsp;drugie.
</p>

<h4>Licencje na&nbsp;bazie kontraktu</h4>

<p>
Większość licencji wolnego oprogramowania bazuje na&nbsp;prawie autorskim,
a&nbsp;istnieją pewne granice tego, jakie wymagania można nałożyć
za&nbsp;pomocą prawa autorskiego. Jeśli licencja oparta na&nbsp;przepisach
prawa autorskiego respektuje prawa użytkowników tak, jak to opisano powyżej,
to jest mało prawdopodobne, żeby był z&nbsp;nią kłopot jakiegoś innego
rodzaju, którego do&nbsp;tej pory nie przewidzieliśmy (choć czasami się to
zdarza). Jednak&nbsp;niektóre licencje wolnego oprogramowania bazują
na&nbsp;umowach, a&nbsp;w umowach można nakładać ograniczenia w&nbsp;dużo
szerszym zakresie. To znaczy, że&nbsp;istnieje wiele możliwych sposobów,
w&nbsp;jakie taka licencja mogłaby być niedopuszczalnie restrykcyjna,
niewolna.
</p>

<p>
W&nbsp;żaden sposób nie jesteśmy w&nbsp;stanie wymienić wszystkich
przypadków, które byłyby dla nas nieakceptowalne. Jeśli licencja oparta
na&nbsp;umowie ograniczałaby użytkownika w&nbsp;pewien niecodzienny sposób,
w&nbsp;jaki nie mogą tego robić licencje oparte na&nbsp;prawie autorskim,
a&nbsp;jaki nie został tutaj wspomniany jako uzasadniony, to będziemy
musieli to przemyśleć i&nbsp;zapewne dojdziemy do&nbsp;wniosku, że&nbsp;nie
jest wolna.
</p>

<h4>Używanie właściwych określeń gdy mowa o wolnym oprogramowaniu</h4>

<p>
Mówiąc o wolnym oprogramowaniu, najlepiej unikać określeń takich jak
&bdquo;rozdawać&rdquo; czy&nbsp;&bdquo;bezpłatny&rdquo;, gdyż niejawnie
sugerują one, że&nbsp;chodzi o cenę, a&nbsp;nie o wolność. Niektóre
powszechnie używane określenia, jak &bdquo;piractwo&rdquo;, są wyrazem
poglądów, których, mamy nadzieję, nie podzielacie. Zachęcamy
do&nbsp;przeczytania omówienia zatytułowanego <a
href="/philosophy/words-to-avoid.html">&bdquo;Mylące słowa
i&nbsp;sformułowania, których lepiej unikać&rdquo;</a>. Mamy też listę
prawidłowych <a href="/philosophy/fs-translations.html">tłumaczeń terminu
&bdquo;free software&rdquo;</a> na&nbsp;różne języki.
</p>

<h4>Jak interpretujemy te kryteria</h4>

<p>
Na&nbsp;koniec, warto zauważyć, że&nbsp;takie kryteria, jak ustanowione
w&nbsp;tej definicji wolnego oprogramowania, wymagają uważnego namysłu
nad&nbsp;ich interpretacją. O tym, czy&nbsp;dana licencja może być zaliczona
do&nbsp;licencji wolnego oprogramowania, rozstrzygamy w&nbsp;oparciu o
powyższe kryteria, stwierdzając, czy&nbsp;jest ona z&nbsp;nimi zgodna
zarówno duchem jak i&nbsp;w szczegółowym zapisie. Jeżeli&nbsp;licencja
zawiera nadmierne ograniczenia, odrzucamy ją, nawet jeśli nie
przewidzieliśmy danego problemu w&nbsp;podanych kryteriach. Czasami
wymagania niektórych licencji wzbudzają kontrowersje, co wymaga od&nbsp;nas
intensywnego namysłu, łącznie z&nbsp;dyskusją z&nbsp;prawnikiem, zanim
będziemy mogli zdecydować, czy&nbsp;dany wymóg jest możliwy
do&nbsp;przyjęcia. Kiedy wreszcie osiągniemy rozstrzygnięcie w&nbsp;takiej
kwestii, często uaktualniamy powyższe kryteria, by wyjaśnić, dlaczego pewne
licencje kwalifikują się bądź&nbsp;nie.
</p>

<h4>Pomoc z&nbsp;wolnymi licencjami</h4>

<p>
Jeśli jesteście ciekawi, czy&nbsp;konkretna licencja kwalifikuje się jako
licencja wolnego oprogramowania, zajrzyjcie do&nbsp;naszej <a
href="/licenses/license-list.html">listy licencji</a>. Jeżeli&nbsp;nie
wymieniono tam tej, którą jesteście zainteresowani, możecie nas o nią
zapytać wysyłając wiadomość na&nbsp;adres <a
href="mailto:licensing@gnu.org">&lt;licensing@gnu.org&gt;</a>.
</p> 

<p>
Jeżeli&nbsp;planujecie napisanie nowej licencji, prosimy o skontaktowanie
się najpierw z&nbsp;Free Software Foundation pisząc na&nbsp;powyższy
adres. Mnożenie różnych licencji wolnego oprogramowania powoduje,
że&nbsp;użytkownicy muszą poświęcać więcej czasu na&nbsp;ich zrozumienie;
zapewne uda nam się pomóc wam w&nbsp;znalezieniu istniejącej już licencji
wolnego oprogramowania, która spełni wasze oczekiwania.
</p>

<p>
Jeśli okaże się to niemożliwe i&nbsp;rzeczywiście będziecie potrzebować
nowej licencji, to korzystając z&nbsp;naszej pomocy możecie być pewni,
że&nbsp;będzie to faktycznie licencja wolnego oprogramowania
i&nbsp;unikniecie różnych problemów praktycznych.
</p>

<h3 id="beyond-software">Poza oprogramowaniem</h3>

<p>
<a href="/philosophy/free-doc.html">Podręczniki do&nbsp;oprogramowania muszą
być wolne</a>, z&nbsp;tego samego powodu, dla którego oprogramowanie musi
być wolne, a&nbsp;także dlatego, że&nbsp;podręczniki są w&nbsp;istocie
częścią oprogramowania.
</p>

<p>
Te same argumenty są prawdziwe także w&nbsp;przypadku innych rodzajów dzieł
praktycznego użytku &mdash; to znaczy takich, które zawierają przydatną
wiedzę, jak na&nbsp;przykład materiały edukacyjne i&nbsp;źródłowe. <a
href="http://wikipedia.org">Wikipedia</a> jest najbardziej znanym
przykładem.
</p>

<p>
Każde dzieło <em>może</em> być wolne i&nbsp;dlatego definicja wolnego
oprogramowania została poszerzona o definicję <a
href="http://freedomdefined.org/"> wolnych dzieł kultury</a> dotyczącą dzieł
dowolnego rodzaju.
</p>

<h3 id="open-source">Open Source?</h3>

<p>
Inna grupa używa terminu &bdquo;open source&rdquo; na&nbsp;oznaczenie czegoś
zbliżonego (lecz nie identycznego) do&nbsp;&bdquo;wolnego
oprogramowania&rdquo;. Wolimy określenie &bdquo;wolne oprogramowanie&rdquo;,
gdyż od&nbsp;chwili, gdy tylko usłyszy się, o które znaczenie przymiotnika
w&nbsp;nim chodzi, przywołuje ono na&nbsp;myśl wolność. Słowo
&bdquo;open&rdquo; ani&nbsp;&bdquo;otwarte&rdquo; <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nigdy nie wywołują
takich skojarzeń</a>.
</p>
</div>

<h3 id="History">Historia</h3>

<p>Od&nbsp;czasu do&nbsp;czasu zmieniamy definicję Wolnego
Oprogramowania. Tutaj znajduje się lista znacznych modyfikacji wraz
z&nbsp;odnośnikami, by zilustrować co dokładnie uległo zmianom.</p>

<ul>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.168&amp;r2=1.169">Version
1.169</a>: Explain more clearly why the four freedoms must apply to
commercial activity.  Explain why the four freedoms imply the freedom not to
run the program and the freedom to delete it, so there is no need to state
those as separate requirements.<a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.164&amp;r2=1.165">Version
1.165</a>: Wyjaśnić, że&nbsp;dowolne niedogodności w&nbsp;kodzie nie negują
wolności 0, oraz&nbsp;że wolności 1 i&nbsp;3 zezwalają użytkonikom
na&nbsp;ich usunięcie.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.164&amp;r2=1.165">Version
1.165</a>: Wyjaśnić, że&nbsp;dowolne niedogodności w&nbsp;kodzie nie negują
wolności 0, oraz&nbsp;że wolności 1 i&nbsp;3 zezwalają użytkonikom
na&nbsp;ich usunięcie.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.152&amp;r2=1.153">Version
1.153</a>: Doprecyzować, że&nbsp;wolność do&nbsp;uruchamiania programu
oznacza, że&nbsp;nic Was nie powstrzymuje aby&nbsp;go uruchomić.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.140&amp;r2=1.141">Version
1.141</a>: Wyjaśnić jaki kod musi być wolny.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.134&amp;r2=1.135">Version
1.135</a>: Doprecyzować, że&nbsp;wolność 0 jest aby&nbsp;uruchamiać program
w&nbsp;sposób jaki się chce.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.133&amp;r2=1.134">Version
1.134</a>: Wolność 0 nie jest kwestią funkcjonalności programu.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.130&amp;r2=1.131">Wersja
1.131</a>: Wolna licencja nie może wymagać dotrzymywania warunków niewolnej
licencji innego programu.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.128&amp;r2=1.129">Wersja
1.129</a>: Jasno określić, że&nbsp;wybór jurysdykcji prawa i&nbsp;miejsce
składanie pozwów jest dozwolone. (Zawsze mieliśmy takie stanowisko.)</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.121&amp;r2=1.122">Wersja
1.122</a>: Wymóg kontroli eksportu jest problematyczny jeśli wymóg jest
nietrywialny; w&nbsp;przeciwnym wypadku jest tylko potencjalnym problemem.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.117&amp;r2=1.118">Wersja
1.118</a>: Wyjaśnienie: problemem jest prawo do&nbsp;robienia zmian,
a&nbsp;nie jakich zmian się dokonuje. Zmiany nie są ograniczone
do&nbsp;&bdquo;ulepszeń&rdquo;.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.110&amp;r2=1.111">Wersja
1.111</a>: Wyjaśnienie 1.77 aby&nbsp;sprecyzować, że&nbsp;tylko wsteczne
<em>ograniczenia</em> są niedopuszczalne. Posiadacze praw autorskich zawsze
mogą dodać dodatkowe <em>przyzwolenia</em> na&nbsp;używanie twórczości
poprzez&nbsp;wydanie twórczości równolegle na&nbsp;inne sposoby.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.104&amp;r2=1.105">Version
1.105</a>: Wyjaśnienie, że&nbsp;w wolności 1. (już opisanej w&nbsp;wersji
1.80), że&nbsp;to wlicza uruchamianie zmodyfikowanej wersji programu.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.91&amp;r2=1.92">Wersja
1.92</a>: Wyjaśnienie, że&nbsp;zaciemniony kod nie kwalifikuje się jako kod
źródłowy.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.89&amp;r2=1.90">Wersja
1.90</a>: Wyjaśnienie, że&nbsp;wolność 3 oznacza prawo
do&nbsp;rozpowszechniania kopii zmodyfikowanych bądź&nbsp;usprawnionych
przez was wersji, a&nbsp;nie prawo do&nbsp;uczestniczenia w&nbsp;rozwoju
czyjegoś projektu </li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.88&amp;r2=1.89">Wersja
1.89</a>: Wolność 3 zawiera prawo do&nbsp;udostępniania zmodyfikowanej
wersji jako wolnego oprogramowania.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.79&amp;r2=1.80">Wersja1.80</a>:
Wolność 1 musi być praktyczna, nie tylko teoretyczna; na&nbsp;przykład
tiwoizacja.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.76&amp;r2=1.77">Wersja
1.77</a>: Wyjaśnienie, że&nbsp;wszystkie wsteczne zmiany w&nbsp;licencji są
nie do&nbsp;zaakceptowania, nawet jeśli nie jest to całkowita zmiana
licencji.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.73&amp;r2=1.74">Wersja
1.74</a>: Cztery wyjaśnienia odnośnie nie dość wyraźnych,
lub&nbsp;podniesionych w&nbsp;niektórych miejscach lecz&nbsp;nie wszędzie
odzwierciedlonych stwierdzeń:
<ul>
<li>"Usprawnienia" nie oznaczają, że&nbsp;licencja może faktycznie ograniczać
to, jakiego typu zmodyfikowane wersje możecie udostępniać. Wolność 3 oznacza
wolność do&nbsp;dystrybucji zmodyfikowanych wersji, nie tylko dokonanych
zmian.</li>
<li>Prawo do&nbsp;włączania istniejących modułów odnosi się do&nbsp;tych, które
są odpowiednio licencjonowane.</li>
<li>Wyraźne podsumowanie dotyczące kontroli eksportu.</li>
<li>Wprowadzenie zmiany w&nbsp;licencji powoduje odwołanie starej licencji.</li>
</ul>
</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.56&amp;r2=1.57">Wersja
1.57</a>: Dodanie sekcji &quot;Poza oprogramowaniem&quot;.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.45&amp;r2=1.46">Wersja
1.46</a>: Wyjaśnienie czyje cele są istotne w&nbsp;wolności
do&nbsp;uruchamiania programu w&nbsp;dowolnym celu.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.40&amp;r2=1.41">Wersja
1.41</a>: Wyjaśnienie treści dotyczącej licencji opartych o umowy.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.39&amp;r2=1.40">Wersja
1.40</a>: Wyjaśnienie, że&nbsp;wolna licencja musi pozwalać wam
na&nbsp;wykorzystanie innego dostępnego wolnego oprogramowania w&nbsp;celu
stworzenia waszej modyfikacji.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.38&amp;r2=1.39">Wersja
1.39</a>: Zwrócenie uwagi na&nbsp;to, że&nbsp;dopuszczalne jest, gdy
licencja nakazuje wam dostarczenie kodu źródłowego wersji programu, który
udostępniacie do&nbsp;publicznego użytku.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.30&amp;r2=1.31">Wersja
1.31</a>: Zwrócenie uwagi na&nbsp;to, że&nbsp;dopuszczalne jest, gdy
licencja nakazuje wam wskazanie swojej osoby jako autora modyfikacji. Inne
mniejsze wyjaśnienia.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.22&amp;r2=1.23">Wersja
1.23</a>: Zwrócenie uwagi na&nbsp;potencjalne problemy związane
z&nbsp;licencjami opartymi na&nbsp;umowach.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.15&amp;r2=1.16">Wersja
1.16</a>: Wyjaśnienie dlaczego rozpowszechnianie postaci binarnej programu
jest istotne.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.10&amp;r2=1.11">Wersja
1.11</a>: Informacja, że&nbsp;wolna licencja może wymagać od&nbsp;Was
wysłania kopi wersji którą rozpowszechniacie poprzednim autorom, jeśli o to
poproszą.</li>

</ul>

<p>Przerwy w&nbsp;numeracji powyżej spowodowane są tym, że&nbsp;dokonano wielu
innych zmian, które nie miały bezpośredniego związku z&nbsp;definicją
lub&nbsp;interpretacją. Przykładowo, lista nie zawiera zmian
w&nbsp;formatowaniu, pisowni, interpunkcji, lub&nbsp;innych częściach
strony. Kompletna historia zmian jest dostępna dostępna poprzez&nbsp;<a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;view=log">interfejs
cvsweb</a>.</p>

<h3 style="font-size:1em">Przypis</h3>
<ol>
<li id="f1">Powód dla którego numeracja jest 0, 1, 2 i&nbsp;3 jest historczny. Około
1990 roku były trzy wolności, ponumerowane 1, 2 i&nbsp;3. Potem
zauważyliśmy, że&nbsp;wolność do&nbsp;uruchamiania programu musi być wprost
wymieniona. Było jasne, że&nbsp;to bardziej zasadnicza wolność niż pozostałe
trzy, więc&nbsp;powinna je poprzedzić. Zamiast zmienić numery pozostałych,
zrobiliśmy z&nbsp;tego wolność&nbsp;0.</li>
</ol>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i&nbsp;FSF prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Inne metody kontaktu
z&nbsp;FSF można znaleźć na&nbsp;stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz&nbsp;inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na&nbsp;adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Staramy się, aby&nbsp;tłumaczenia były wierne i&nbsp;wysokiej jakości,
ale&nbsp;nie jesteśmy zwolnieni z&nbsp;niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz&nbsp;zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w&nbsp;tłumaczeniu prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na&nbsp;temat koordynacji oraz&nbsp;zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na&nbsp;<a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 1996, 2002, 2004-2007, 2009-2019, Free Software Foundation,
Inc.</p>

<p>Ta strona jest dostępna na&nbsp;<a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa&nbsp;&ndash; Bez&nbsp;utworów zależnych
4.0 Międzynarodowe</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001-2006, Mariusz Libera 2010, Tomasz
Kozłowski 2010, Jan Owoc 2012-2017; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, 2020.</div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:

$Date: 2021/03/19 23:29:45 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>