diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html | 210 |
1 files changed, 136 insertions, 74 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html index f4f1e3d..bbf9f8e 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html @@ -1,12 +1,10 @@ -<!--#set var="PO_FILE" - value='<a href="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.pl.po"> - https://www.gnu.org/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.pl.po</a>' - --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html" - --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.pl-diff.html" - --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2015-11-21" --> +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays cultural ns" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Komu tak na prawdę służy ten serwer? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego @@ -14,20 +12,28 @@ Oprogramowania</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> -<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Komu tak na prawdę służy ten serwer?</h2> -<p><strong>Richard Stallman</strong></p> +<address class="byline">Richard Stallman</address> -<blockquote><p>(Pierwsza wersja opublikowana w <a -href="http://bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM">Boston -Review</a>.)</p></blockquote> +<div class="introduction"> +<p><em>W Internecie, oprogramowanie własnościowe nie jest jedyną +drogą do utraty wolności komputerowej. Usługa zastępująca +oprogramowanie [<i>Service as a Software Substitute – +SaaSS</i> przyp. tłum.] jest inną metodą dającej obcej osobie władzę +nad naszym przetwarzaniu danych.</em></p> +</div> + +<p>U podstaw chodzi o to, że możecie mieć kontrolę nad programem +napisanym przez kogoś innego (jeśli program jest wolny), ale nigdy nie +możecie mieć kontroli nad serwisem udostępnianym przez kogoś innego, +więc nigdy nie używajcie takiej usługi gdy wystarczy uruchomić własny +program.</p> -<p><strong>W Internecie, oprogramowanie własnościowe nie jest jedyną -drogą do utraty wolności. Usługa zastępująca oprogramowanie -[<em>Service as a Software Substitute - SaaSS</em> przyp. tłum.] jest -inną metodą pozwolenia obcej osobie kontrolowania naszego sposobu -przetwarzania danych.</strong></p> <p>SaaSS znaczy, że używacie usługę udostępnianą przez kogoś innego w zamian za uruchamianie własnej kopii programu. Termin jest nasz; @@ -46,7 +52,7 @@ nie może kontrolować ponieważ to właściciel (firma taka jak Apple czy Microsoft) ma nad nim kontrolę. Właściciel często wykorzystuje tę niesprawiedliwą władzę umieszczając w kodzie różnego rodzaju złośliwe funkcje takie jak spyware, backdoory, czy <a -href="http://DefectiveByDesign.org">Digital Restrictions Management +href="https://www.defectivebydesign.org">Digital Restrictions Management (DRM)</a> [cyfrowe zarządzanie ograniczeniami, przyp. tłum.] (zwane w ich propagandzie jako „Digital Rights Management”).</p> @@ -61,12 +67,12 @@ oraz (3) rozpowszechniać kopie naszych zmodyfikowanych wersji. oprogramowania</a>.)</p> <p>Dzięki wolnemu oprogramowaniu, my - użytkownicy, odzyskujemy kontrolę -nad przetwarzaniem naszych danych. Oprogramowanie własnościowe nadal +nad przetwarzaniem naszych danych. Oprogramowanie własnościowe nadal istnieje, ale możemy je usunąć z naszego życia i wielu -z nas tak zrobiło. Jednakże, w dzisiejszych czasach mamy -do czynienia z nowym zagrożeniem naszego przetwarzania: usługa -zastępująca oprogramowanie [ang. <em>Service as a Software Substitute -(SaaSS)</em>]. Dla dobra naszej wolności, musimy to także odrzucić.</p> +z nas tak zrobiło. Jednakże, jest nowy kuszący sposób, aby utracić +kontrolę nad naszym przetwarzaniem: usługa zastępująca oprogramowanie +[ang. <em>Service as a Software Substitute (SaaSS)</em>]. Dla dobra +naszej wolności, musimy to także odrzucić.</p> <h3>W jaki sposób usługa zastępująca oprogramowanie odbiera nam wolność</h3> @@ -75,18 +81,34 @@ Substitute (SaaSS)</em>] oznacza używanie usługi zamiast uruchamiania własnej kopii programu. Konkretniej ktoś uruchamia serwer sieciowy, który wykonuje wybrane zadania związane z przetwarzaniem danych – przykładowo obróbka zdjęcia, tłumaczenie tekstu na inny język -itp. – a następnie zaprasza użytkowników -do przetwarzania danych na tym serwerze. Użytkowniczka wysyłałaby -swoje dane na serwer, który <em>dokonuje dla niej obliczeń</em> -na dostarczonych danych, a następnie zwraca wynik użytkowniczce -lub w jej imieniu wykonuje dalsze kroki.</p> - -<p>Obliczenia są <em>dla niej</em> ponieważ, teoretycznie, ona mogłaby zrobić -to samo uruchamiając program na swoim komputerze (niezależnie -od tego, czy ten program jest obecnie dla niej dostępny). Gdy to -założenie jest nieprawdziwe, nie jest to SaaSS.</p> - -<p>Takie serwery wyrywają użytkownikom kontrolę nawet bardziej nieubłaganie niż +itp. – a następnie zaprasza użytkowników aby pozwolić +na serwerze robić <em>całkiem Wasze</em> obliczenia na ich +danych. Jako użytkownik serwera, wysyłalibyście swoje dane na serwer, +który dokonuje obliczeń na dostarczonych danych, a następnie +zwraca Wam wynik lub w Waszym imieniu wykonuje dalsze kroki.</p> + +<p>Co to znaczy, że dane obliczenie jest <em>całkiem Wasze</em>? To +znaczy, że nikt inny nie jest zaangażowany. Aby wyjaśnić co to +znaczy „zaangażowany”, przedstawiamy eksperyment +myślowy. Przypuśćmy, że wolne oprogramowanie, które potrzebujecie +do danego zadania jest Wam dostępne, jak i wszelkie potrzebne +komputery z odpowiednią prędkością, funkcjonalnością +czy pojemnością. Czy moglibyście to obliczenie zrobić +na wyłącznie tych komputerach, nie komunikując z obcymi +komputerami?</p> + +<p>Jeśli tak, to obliczenie jest <em>całkiem Wasze</em>. Dla Waszej wolności +powinniście utrzymać kontrolę nad nią. Jeśli to zrobicie uruchamiając +wolne oprogramowanie, macie kontrole. Jednakże używając serwis kogoś innego +oddajecie kontrolę nad tę czynnością. Nazywamy to SaaSS i mówimy, +że to niesprawiedliwość.</p> + +<p>Przez kontrast, jeśli nie można z istotnych powodów zrobić takiego +obliczenia na swoich komputerach to nie jest to całkiem Wasze, +więc problem SaaSS nie dotyczy tego obliczenia. Zwykle to są obliczenia +wymagające komunikacji z innymi.</p> + +<p>Serwery SaaSS wyrywają użytkownikom kontrolę nawet bardziej nieubłaganie niż oprogramowanie własnościowe. Oprogramowanie własnościowe dostarcza na ogół użytkownikowi plik wykonywalny ale nie dostarcza jego źródeł. To powoduje, że ciężko przestudiować kod uruchamianego @@ -118,9 +140,16 @@ przetworzone. Efekt tego jest taki sam jak spyware: operator serwera pozyskuje dane, bez specjalnego wysiłku dzięki naturze SaaSS. Amy Webb, która nie miała zamiaru umieszczać zdjęć swojej córki popełniła błąd używając SaaSS (Instagram) do edycji zdjęć. W końcu <a -href="http://www.slate.com/articles/technology/data_mine_1/2013/09/privacy_facebook_kids_don_t_post_photos_of_your_kids_on_social_media.html">wyciekły -stamtąd</a>. -</p> +href="https://slate.com/technology/2013/09/privacy-facebook-kids-dont-post-photos-of-your-kids-on-social-media.html">wyciekły +stamtąd</a>.</p> + +<p>Teoretycznie, szyfrowanie homomorficzne może w pewnym momencie dojść +do stopnia, że przyszłe serwisy SaaSS mogłyby zostać +skonstruowane, aby nie rozumiały danych, które użytkownicy +wysyłają. Takie serwisy <em>mogłyby</em> być ustawione, aby nie +szpiegować użytkowników; to nie znaczy, że one <em>nie będą</em> +szpiegować. Zresztą szpiegowanie jest tylko jedno z pośrednich +niesprawiedliwości SaaSS.</p> <p>Niektóre własnościowe systemy operacyjne mają uniwersalne tylne drzwi, umożliwiające komuś zdalną instalację oprogramowania. Przykładowo, Windows @@ -184,12 +213,13 @@ jesteśmy zaniepokojeni kwestią samego używania serwisu.</p> <p>Wiele osób wspierających wolne oprogramowanie zakłada, iż problem SaaSS zostanie rozwiązany przez rozwijanie wolnego oprogramowania dla serwerów. Dla dobra operatorów serwerów, programy na serwerach powinny -być wolne; jeśli byłyby własnościowe, ich właściciele mieliby władzę -nad serwerem. Jest to niesprawiedliwe względem operatora serwera, -a także nie jest dobre dla użytkowników. Ale jeśli -oprogramowanie na serwerze jest wolne, nie chroni to -<em>użytkowników serwera</em> przed efektami SaaSS. Takie oprogramowanie -daje wolność operatorowi serwera, a nie użytkownikom.</p> +być wolne; jeśli byłyby własnościowe, ich deweloperzy/właściciele mieliby +władzę nad serwerem. Jest to niesprawiedliwe względem operatora +serwera, a także nie jest dobre +dla użytkowników. Ale jeśli oprogramowanie na serwerze jest +wolne, nie chroni to <em>użytkowników serwera</em> przed efektami +SaaSS. Takie oprogramowanie daje wolność operatorowi serwera, +a nie użytkownikom.</p> <p>Udostępnianie kodu źródłowego serwera pomaga społeczności: umożliwia to wystarczająco bystrym użytkownikom aby ustawili własny, podobny, serwer @@ -199,13 +229,14 @@ do oprogramowania, które zwykle byłoby używane na serwerach.</p> <p>Jednakże żaden z tych serwerów nie da Wam kontroli nad sposobem przetwarzania danych jakich na nim dokonujecie, -dopóki to nie jest <em>Wasz</em> serwer. Może zawierzacie serwerowi -kolegi niektóre swoje obliczenia, podobnie jak może pozwalacie koledze -utrzymywać oprogramowanie na waszym komputerze. Cała reszta serwerów -byłaby SaaSS względem Was. SaaSS zawsze podporządkowuje was władzy operatora -serwera i jedynym lekarstwem na to jest <em>nie używać -SaaSS!</em> Nie używajcie czyjegoś serwera do przetwarzania swoich -danych.</p> +dopóki to nie jest <em>Wasz</em> serwer (taki, na który macie +kontrolę nad oprogramowaniem, obojętnie czy serwer jest Waszą +własnością). Może zawierzacie serwerowi kolegi niektóre swoje obliczenia, +podobnie jak może pozwalacie koledze utrzymywać oprogramowanie +na waszym komputerze. Cała reszta serwerów byłaby SaaSS względem +Was. SaaSS zawsze podporządkowuje was władzy operatora serwera +i jedynym lekarstwem na to jest <em>nie używać SaaSS!</em> +Nie używajcie czyjegoś serwera do przetwarzania swoich danych.</p> <p>To ilustruje jak duża jest różnica między „otwartym” a „wolnym”. Kod źródłowy, który jest otwartym <a @@ -238,23 +269,24 @@ nad waszymi obliczeniami, czyni Wam zło.</p> <p>Innym jasnym przykładem jest używanie serwisu typu Flickr lub Instagram aby obrabiać zdjęcie. Obrabianie zdjęć jest czynnością, którą ludzie robili na własnych komputerach od dziesięcioleci; czynienie tego -na serwerze zamiast na własnym komputerze jest SaaSS.</p> +na serwerze na którym nie macie kontroli, zamiast na własnym +komputerze, jest SaaSS.</p> <p>Odrzucanie SaaSS nie oznacza odmawiania korzystania z jakichkolwiek serwerów utrzymywanych przez osoby inne niż Wy. SaaS nie dotyczy -większości serwerów, ponieważ praca jaką na nich wykonujemy -nie jest naszym prywatnym przetwarzaniem.</p> +większości serwerów, ponieważ praca jaką na nich wykonujemy jest +jakimś rodzajem komunikacji, a nie jest naszym prywatnym +przetwarzaniem.</p> <p>Pierwotnym pomysłem dla serwerów sieciowych nie było przetwarzanie danych, lecz publikowanie informacji. Do dzisiaj większość witryn internetowych właśnie to robi i nie dotyczy to problemu SaaSS, ponieważ dostęp do opublikowanych przez kogoś informacji -nie jest przetwarzaniem naszych danych. Tak samo jest wtedy, gdy -publikujemy nasze własne materiały, np. prowadząc bloga -lub korzystamy serwisu micro-blogowego jak Twitter -czy StatusNet. (Te usługi mogą, naturalnie, mieć inne problemy.) Tak -samo w przypadku komunikacji, która nie ma być prywatna, typu grupy -czatowe.</p> +nie jest przetwarzaniem naszych danych. Nie jest to też prowadzenie +bloga lub korzystamy serwisu micro-blogowego jak Twitter +czy StatusNet. (Te usługi mogą, lub nie, mieć inne problemy, +w zależności od szczegółów.) Tak samo w przypadku +komunikacji, która nie ma prywatności za cel, typu grupy czatowe.</p> <p>Esencją sieci społecznych jest forma komunikacji i publikacji informacji, a nie SaaSS. Jednakże serwis, którego głównym celem jest @@ -263,11 +295,9 @@ które byłyby SaaSS.</p> <p>Jeśli dana usługa nie jest SaaSS, nie znaczy to, że jest dobra. Są jeszcze inne zagadnienia etyczne, które dotyczą usług. Przykładowo Facebook -rozprowadza filmy video we Flashu, co zmusza użytkowników -do uruchamiania niewolnego oprogramowania; wymaga używania niewolnego -JavaScript; daje zwodzące poczucie prywatności gdy w rzeczywistości -kusi ich, aby dzielili swoje życie z Facebookiem. Są to ważne -kwestie, odmienne od zagadnienia SaaSS. +wymaga używania niewolnego JavaScript; daje zwodzące poczucie prywatności +gdy w rzeczywistości kusi ich, aby dzielili swoje życie +z Facebookiem. Są to ważne kwestie, odmienne od zagadnienia SaaSS. </p> <p>Usługi takie jak wyszukiwarki internetowe zbierają dane z sieci @@ -278,7 +308,7 @@ aby przeszukać sieć nie jest SaaSS. Jednakże używanie czyjegoś serwera aby wyszukiwać własną stronę <em>jest</em> SaaSS.</p> <p>Kupowanie czegoś przez Internet nie jest SaaS, gdyż przetwarzanie -nie dotyczy <em>naszych danych</em>; to jest raczej wspólne +nie dotyczy <em>całkiem Waszych</em> danych; to jest raczej wspólne przedsięwzięcie Wasze i sklepu. Kwestią w handlu sieciowym jest raczej to, czy ufamy drugiej stronie i powierzymy im swoje pieniądze i dane osobowe (począwszy od imienia).</p> @@ -355,6 +385,25 @@ hak nim połkniecie. Wierzcie firmom bez zawahania” Innymi słowy do jasnego myślenia. Dla jasnego myślenia o komputerach, unikajmy terminu „chmura”.</p> +<h3 id="renting">Odróżnianie SaaSS od wynajmu serwera</h3> + +<p>Jeśli wynajmujecie serwer (prawdziwy lub wirtualny), nad którym +macie kontrolę oprogramowania, to nie jest SaaSS. W SaaSS ktoś inny +decyduje jakie oprogramowanie jest uruchomione na serwerze i przez +to jakie obliczenia robi za Was. W takim przypadku, gdy +instalujecie oprogramowanie na serwerze, to Wy macie kontrolę +nad jakie obliczenia robi za Was. Tak więc serwer wynajęty +jest w zasadzie Wasz komputer. Jeśli chodzi o SaaSS, to się liczy jako +Wasz.</p> + +<p>Natomiast <em>dane</em> na wynajętym zdalnym serwerze są mniej +bezpieczne niż jeśli mielibyście serwer u siebie w domu, +ale to zagadnienie odrębne od SaaSS.</p> + +<p>Ten rodzaj wynajmu serwera czasami nazywa się „IaaS”, +ale tamten termin pasuje do struktury konceptów, która +bagatelizuje zagadnienia, na których nam zależy.</p> + <h3>Radzenie sobie z problemem SaaSS</h3> <p>Z wszystkich stron internetowych, SaaSS jest tylko na nielicznych; @@ -405,9 +454,19 @@ z <em>Waszym</em> serwerem. Używajcie prawdziwego komputera i przechowujcie na nim swoje dane. Dla dobra Waszej wolności, pracujcie z własną kopią wolnego programu.</p> -<h3>Zobacz także:</h3> -<p><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">Bug, którego -nikt nie może zrozumieć</a>.</p> +<div class="announcement comment" role="complementary"> +<p>Zobacz także: <a +href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">Bug, którego nikt +nie może zrozumieć</a>.</p> +</div> + +<div class="infobox extra" role="complementary"> +<hr /> +<p>Pierwsza wersja opublikowana w <cite><a +href="https://bostonreview.net/articles/richard-stallman-free-software-drm/">Boston +Review</a></cite>.</p> +</div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -417,7 +476,7 @@ nikt nie może zrozumieć</a>.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a @@ -439,7 +498,7 @@ href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -460,14 +519,17 @@ href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> Please make sure the copyright date is consistent with the document. For web pages, it is ok to list just the latest year the document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable year, i.e., a year in which the document was published (including being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Copyright © 2010, 2013, 2015 Richard Stallman</p> +<p>Copyright © 2010, 2013, 2015, 2016, 2018, 2020, 2021, 2022 Richard +Stallman</p> <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji @@ -479,12 +541,12 @@ Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> Tłumaczenie: Joanna Matuszczyk 2010, Jan Owoc 2013, 2014, 2015, Michał -Walenciak 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, Jan Wieremjewicz 2010.</div> +Walenciak 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, 2021, Jan Wieremjewicz 2010.</div> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> Aktualizowane: -$Date: 2019/07/09 14:41:27 $ +$Date: 2022/07/25 23:29:35 $ <!-- timestamp end --> </p> |