1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
|
<!--#set var="PO_FILE" value=''
--><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-sw.html"
--><!--#set var="DIFF_FILE" value=""
--><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2005-06-19" -->
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" -->
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="tl" lang="tl">
<!-- TRANSLATORS: This page was generated locally by GNUN. Please do
not update it manually, update the corresponding PO file instead.
The PO is archived in trans-coord task #14377 (file: orphan-POs.tar.gz).
For more info, contact web-translators@gnu.org. -->
<head>
<!--#include virtual="/server/head-include-1.html" -->
<title>Ang Kahulugan ng Free Software – Proyektong GNU – Free Software Foundation</title>
<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Free Software, Operating System, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" />
<meta http-equiv="Description" content="Since 1983, developing the free Unix style operating system GNU, so that computer users can have the freedom to share and improve the software they use." />
<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.html" -->
<!--#include virtual="/server/outdated.html" -->
<h2>Ang Kahulugan ng Free Software</h2>
<blockquote>
<p>
Pinananatili namin ang kahulugang ito ng free software o libreng software
upang malinaw na maipakita kung alin ang wasto para sa isang partikular na
software program, para maituring itong free software.
</p>
</blockquote>
<p>
Ang “Free software” kung tutuusin ay tungkol sa kalayaan, hindi sa
presyo. Upang maunawaan ang konsepto, kailangang isipin mo ang “free” o
“kalayaan” na tulad ng ibig sabihini nito sa “free speech,” o “kalayaan sa
pamamahayag” at hindi parang “free beer” o “libreng beer”.
</p>
<p>
Ang free software kung tutuusin ay ang kalayaan ng isang user o gumagamit na
paganahin (run), kopyahin (copy), ipamahagi (distribute), pag-aralan
(study), palitan (change) at pag-igihin (improve) ang software. Mas tiyak,
tumutukoy ito sa apat na uri ng kalayaan, para sa mga users o gumagamit ng
software:
</p>
<ul>
<li>Ang kalayaang paganahin (run) ang program, para sa anumang kadahilanan
(kalayaan 0).</li>
<li>Ang kalayaang pag-aralan (study) kung ano ang nagagawa ng program, at iayon
ito sa iyong mga pangangailangan (kalayaan 1). Kailangan dito ang
pagkakaroon ng akses sa pinanggalingang code o source code.
</li>
<li>Ang kalayaang muling maipamahagi (redistribute) ang mga kopya para
makatulong kayo sa inyong mga kapitbahay (kalayaan 2)
</li>
<li>Ang kalayaang pag-igihin (improve) pa ang program, at ibigay sa publiko ang
mga pag-papaiging inyong isinagawa, upang ang buong komunidad ay makinabang
(kalayaan 3). Kailangan dito ang pagkakaroon ng akses sa pinanggalingang
code o source code.
</li>
</ul>
<p>Ang isang program ay maituturing na free software kung ang mga gumagamit o
user ay mayroon nang lahata na apat na kalayaang ito. Kung gayun, kailangang
malaya kayong nakakapamahagi ng mga kopya, may mga modipikasyon man o wala,
may bayad man o humihingi ng bayad para sa distribusyon o pamamahagi, para
sa <a href="#exportcontrol">kahit sino, kahit saan</a>. Ang kalayaang gawin
ang mga bagay na ito ay nangangahulugan (kabilang na sa iba pang
bagay-bagay) na hindi mo kailangang humingi o magbayad para magkaroon ng
permiso o pahintulot.
</p>
<p>
Ang kalayaang gumamit ng isang program ay nangangahulugan ng kalayaan para
sa kahit na anong klaseg tao o organisasyon, na magamit ito sa kahit anong
sistema ng kompyuter, sa kahit anong uri ng pangkalahatang trabaho, at hindi
na kailangang pagkatapos na pagkatapos ay makipag-ugnayan pa sa developer o
anupamang tukoy na entidad.
</p>
<p>
Kailangang may kalayaan ka ring makagawa ng mga modipikasyon at gamitin ang
mga iyon ng pribado para sa sarili mong gawain o kasiyahan, nang hindi na
kailangang banggitin pang may mga ginawa kang ganoon. Kung ilalathala mo ang
mga pagbabagong iyong ginawa, hindi ka kailangang magpaalam kahit kaninuman,
sa kahit na anupamang pamamaraan.
</p>
<p>
Kailangang kabilang sa kalayaang muling makapamahagi ng mga kopya ang binary
o mga executable form o mga kailangang punang form ng program, pati na rin
ang source code, para sa parehong bersyon, ang binago o modified at ‘di
binago o unmodified na mga bersyon. (Ang pamamahagi ng mga program sa isang
runnable form o paraang napapagana ay kailangan para magkaroon ng mga
madadaling ilagay na installable free operating system.). Okey lang kung
walang paraan para makagawa o magkaroon ng isang binary o executable form
para sa isang tukoy na program (dahil hindi naman suportado ang katangiang
ito ng ilang mga wika), ngunit kailangang may kalayaan kang muling
makapamahagi ng mga naturang form, kung makakakita ka o makakapagdebelop ng
paraan para gawin ang mga ito.
</p>
<p>
Upang ang mga kalayaan ay makagawa ng mga pagbabago, at upang mailathala ang
mga pinag-iging bersyon, upang maging makabuluhan, kailangang magkaroon ka
ng akses sa source code ng program. Kung gayun, mahalagang kundisyon ng free
software ang pagkakaroon akses sa source code.
</p>
<p>
Upang maging makatotohanan ang mga kalayaang ito, kailangang ang mga ito ay
hindi mababago basta’t wala kang ginawang masama, kung ang developer ng
software ay may kapangyarihang mag-revoke ng lisensya, nang hindi ka naman
gumagawa ng kahit na ano para pagmulan ng kadahilanan, ang software ay hindi
libre.
</p>
<p>
Magkaganito pa man, ang ilang uri ng mga tuntunin tungkol sa paraan ng
pamamahagi ng free software ay katanggap-tanggap, kung hindi sila salungat
sa mga sentral na kalayaan. Halimbawa, ang “<a
href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>” (napakasimple nang pagkakasabi)
ang tuntunin na kung muling namamahagi ng program, hindi ka makakapagdagdag
ng mga restriksyon para hindi mabigyan ang ibang tao ng mga sentral na
kalayaan. Ang tuntuning ito ay hindi salungat sa mga sentral na kalayaan;
kundi ay pinoprotektahan pa ang mga ito.
</p>
<p>
Sa proyektong GNU, ginagamit namin ang copyleft para maprotektahan ang mga
karapatang ito para sa lahat ng naaayon sa batas. Subalit mayroon ding <a
href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">hindi-copylefted
na free software</a>. Naniniwala kaming may mga mahahalagang dahilan kung
bakit <a href="/philosophy/pragmatic.html">mas mabuti pang gumamit ng
copyleft</a>, pero kung ang iyong programa ay isang hindi-copylefted na free
software, magagamit pa rin namin iyon. Tingnan ang <a
href="/philosophy/categories.html">Mga Kategoriya ng Free Software</a> para
sa paglalarawan ng kung paano ang “free software,” “copylefted software” at
iba pang mga kategoriya ay maiuugnay sa isa’t isa.
</p>
<p>
Ang “Free software” ay hindi nangangahulugang “noncommercial” o hindi
pang-komersyo. Ang isang free program o libreng programa ay dapat na
naririyan lamang para sa komersyal na gamnit, komersyal na pag-unlad, at
komersyal na pamamahagi. Ang komersyal na pag-unlad ng free software ay
hindi na kakaiba; ang ganitong free commercial software o libreng komersyal
na software ay napakahalaga. Maaaring nagbayad ka na ng pera para makakuha
ng mga kopya ng free software, o maaaring nakakuha ka ng mga kopya ng walang
bayad. Pero kahit na paano ka pa nakakuha ng mga kopya mo, palagi kang may
karapatan na kopyahin at baguhin ang software, pati na ang <a
href="/philosophy/selling.html">magbenta ng mga kopya</a>.
</p>
<p>
May makukuhang mga tuntunin tungkol sa kung paano magpa-package ng isang
minodipikang bersyon, kung ang mga ito ay hindi katanggap-tanggap, kung ang
mga ito ay walang nagagawang malaking paghadlang sa kalayaan mong mailabas
ang mga minodipikang bersyon. Ang tuntunin na “kung gagawin mo ang program
sa ganitong paraan, kailangang makuha rin ito sa ganoong paraan” ay maaaring
katanggap-tanggap rin, sa parehong kundisyon. (Tandaan na sa naturang
tuntunin, naiwan pa rin sa iyo ang kalayaang pumili kung ilalathala ba ang
program o hindi.) Katanggap-tanggap rin na sa lisensiya ay hingin na, kung
nakapamahagi ka na ng minodipikang bersyon, at humingi sa iyo ng kopya nito
ang isang dati nang developer, at kailangang magpadala ka ng isa, o kaya’y
magpakilala ka na sa iyo ang mga modipikasyon.
</p>
<p>
<a id="exportcontrol"></a>Kung minsan, ang mga regulasyon o batas ng
pamahalaan sa pag-export (pagluluwas sa ibang mga bansa) at mga sangksyon sa
pangangalakal, ay nakapipigil sa kalayaan mong mamahagi ng mga kopya ng
programa sa buong daigdig. Ang mga developer ng mga software ay walang
kapangyarihang mag-alis o magbago ng mga restriksyong ito, pero ang maaari
nilang gawin at dapat nilang gawin ay ang tumangging iutos ang mga ito
bilang mga kundisyon ng paggamit ng program. Sa ganitong paraan, ang mga
restriksyon ay hindi makakaapekto sa mga gawain at sa mga tao na nasa labas
ng nasasakupan o hurisksyon ng mga pamahalaang ito.
</p>
<p>
Karamihan sa mga lisensya ng free software ay batay sa copyright o
karapatang-ari, at walang mga limitasyon sa kung anong uri ng mga hinihigi
ang maaaring ipataw sa pamamagitan ng copyright. Kung ang isang lisensya na
nakabatay sa o nasa ilalim ng isang copyright ay gumagalang sa kalayaan sa
mga paraang nailarawan sa itaas, maaaring hindi na magkaroon pa ng iba pang
klaseng problema na hindi naman natin inasahan kahit kailan (bagama’t ang
ganito’y nangyayari paminsan-minsan). Magkaganunpaman, ang ilang mga
lisensya ng free software ay nakabatay sa o nasa ilalim ng mga kontrata, at
ang mga kontrata ay pwedeng magpagawa ng higit na mas maraming posibleng
restriksyon. Nangangahulugan iyon na maraming posibleng paraan para ang
naturang lisensya ay maging hindi katanggap-tanggap na may restriksyon at
hindi libre.
</p>
<p>
Hindi namin kakayaning mailista ang lahat ng mga posibleng restriksyon sa
kontrata na magiging hindi katanggap-tanggap. Kung ang isang lisensyang
nakabatay sa o nasa ilalim ng isang kontrata ay pumipigil sa isang user o
gumagamit sa isang kakaibang paraang hindi naman nagagawa sa ilalim ng mga
lisensyang nakabatay sa o nasa ilalim ng kontrata, at hindi naman binanggit
dito na lehitimo, kailangang pag-isipan namin ito, at sa palagay namin ay
pagpapasiyahan namin na ito ay hindi-libre.
</p>
<p>
Kung pinag-uusapan ang tungkol sa free software, pinakamabuti na ang iwasang
gamitin ang mga katagang kagaya ng “give away” o “for free”, (ipinamimigay
lamang o libre), sapagkat ang mga katagang ito ay nagpapahiwatig na ang isyu
ay tungkol sa presyo, at hindi tungkol sa kalayaan. Nakapaloob sa ilang mga
karaniwan nang salita kagaya ng “piracy” (pamimirata) ang mga opinyong
sana’y hindi na ninyo i-endorsa pa. Tingnan ang <a
href="/philosophy/words-to-avoid.html">Mga Nakakalitong Salita at Pahayag na
Dapat Iwasan</a> para matalakay ang mga katagang ito. Mayroon din kaming
listahan ng mga <a href="/philosophy/fs-translations.html">pagsasaling-wika
ng “free software”</a> sa iba’t ibang wika.
</p>
<p>
Ang pinakahuli sa lahat, tandaan na ang kriterya na gaya nang mga binanggit
sa kahulugang ito ng free software ay nangangailangan ng maingat na
pagsusuri o pag-iisip para sa kanilang interpretasyon. Para madesisyunan
kung ang isang tukoy na lisensya ng software ay kwalipikadong tawaging free
software license o libreng lisensya ng software, husgahan natin ito ayon sa
kriterya para malaman kung umangkop ba ito sa talagang sinasabi pati na sa
pinakawastong mga salita. Kung kasama sa isang lisensya ang mga restriksyong
walang gabay ng konsensya, tanggihan natin ito, kahit pa hindi natin
inasahan ang ganitong isyu sa mga kriteryang ito. Kung minsan, ang hinihingi
sa lisensya ay nagiging sanhi ng isang isyu na mangangailangan ng malalim o
malawak na pag-iisip o pagsusuri, kabilang na ang talakayin ito sa isang
abugado, bago natin madesisyunan kung ang hinihingi ba ay
katanggap-tanggap. Kung mayroon na tayong konklusyon tungkol sa isang bagong
isyu, malimit nating binabago ang mga kriteryang ito para madali nating
makita kung bakit ang ilang mga lisensya ay kwalipikado o hindi kwalipikado.
</p>
<p>
Kung interesado kayo kung ang isang tukoy na lisensya ay kwalipikadong
tawaging lisensya ng isang free software o free software license, tingnan
ang aming listahan ng mga lisensya.Kung ang lisensyang inaalala mo ay hindi
nakalista rito, maaari kang magtanong ng tungkol dito sa pamamagitan ng
pagpapadala sa amin ng email sa <a
href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a>.
</p>
<p>
Kung iniisip mong sumulat ng isang bagong lisensya, mangyari lamang na
kontakin ang FSF sa pamamagitan ng pagpapadala ng sulat sa kanilang
pahatirang-sulat. Ang proliperasyon o pagkalat ng iba’t ibang libreng
software ay nangangahulugan ng karagdagang trabaho para sa mga user o
gumagamit na intindihin ang mga lisensyang ito, at maaari namin kayong
matukungan na makakita ng naririto nang free software license o lisensya ng
free software, na makatutupad sa iyong mga pangangailangan.
</p>
<p>
Kung imposible iyon, at kung talagang kailangan mo ang isang bagong
lisensya, matitiyak mo sa pamamagitan ng aming tulong na ang lisensya ay
talagang lisensya ng Free Software at maiiwasan ang iba’t’ ibang mga
praktikal na problema.
</p>
<h3 id="open-source">Open Source?</h3>
<p>
Isa pang grupo ang nagsimula nang gumamit ng katagang “open source” na ang
ibig sabihin ay kamukha (pero hindi kaparehong-kapareho) ng “free
software”. Pinipili namin ang katagang “free software” sapagkat, kung ito
ang maririnig mo, ang tinutukoy nito ay kalayaan sa halip na presyo, ang
pumapasok sa isip ay kalayan. Kahit kailan, hindi ito maiisip sa katagang
“open”.
</p>
<div class="translators-notes">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
</div>
</div>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">
<p>Mangyari lamang na ipadala ang mga katanungan tungkol sa FSF at GNU sa <a
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Mayroon ding <a
href="/contact/">iba pang mga pamamaraan para makontak</a> ang FSF. Mangyari
lamang na ipadala ang mga broken links at iba pang mga koreksyon o pagtatama
(o mga mungkahi) sa <a
href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p>
<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
replace it with the translation of these two:
We work hard and do our best to provide accurate, good quality
translations. However, we are not exempt from imperfection.
Please send your comments and general suggestions in this regard
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
<web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>For information on coordinating and submitting translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
Mangyari lamang na tingnan ang <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>
(Pagsasaling-wika README) para sa impormasyon tungkol sa koordinasyon at
pagsusumite ng mga pagsasaling-wika ng artikulo o pahayag na ito.</p>
</div>
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
files generated as part of manuals) on the GNU web server should
be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this
without talking with the webmasters or licensing team first.
Please make sure the copyright date is consistent with the
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
document was modified, or published.
If you wish to list earlier years, that is ok too.
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
year, i.e., a year in which the document was published (including
being publicly visible on the web or in a revision control system).
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright © 1996, 2002, 2004 Free Software Foundation, Inc.</p>
<p>This page is licensed under a <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons
Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p>
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" -->
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
$Date: 2017/02/20 21:03:48 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>
|
