path: root/talermerchantdemos/blog/articles/sq/compromise.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/compromise.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.sq.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.96 -->
<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html -->
<!--#set var="TAGS" value="essays upholding action" -->
<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Shmangie Kompromisesh Rrënuese - Projekti GNU - Free Software Foundation</title>
<style type="text/css" media="print,screen"><!--
 .imgleft, .imgright { display: block; height: 4.25em; width: auto; }
@media (max-width:25em) {
 .imgleft, .imgright { float: none; margin: 0 auto; }
}
-->
</style>

<!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" -->
<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" -->
<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE-->
<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" -->
<div class="article reduced-width">
<h2>Shmangie Kompromisesh Rrënuese</h2>

<address class="byline">nga Richard Stallman</address>

<p class="introduction">Njëzetepesë vjet më parë, <a href="/gnu/initial-announcement.html">më 27
shtator, 1983, njoftova një plan</a> për të krijuar një sistem operativ
tërësisht të lirë, të quajtur GNU - sipas “GNU's Not Unix”.  Si pjesë e
përvjetorit të njëzetepestë të sistemit GNU, kam shkruar këtë artikull se si
bashkësia jonë mund të shmangë kompromise rrënuese.  Përtej shmangies së
kompromiseve të tilla, ka mjaft rrugë me të cilat mund <a
href="/help/help.html"> të ndihmoni GNU-në</a> dhe software-in e lirë.  Një
rrugë është t’i thuhet jo përdorimit të programeve jo të lira apo një
dreqshërbimi internetor sa më shpesh që mundeni, ose <a
href="/philosophy/saying-no-even-once.html"> qoftë edhe një herë</a>.</p>
<hr class="no-display" />

<p>Lëvizja e software-it të lirë synon për një ndryshim shoqëror: <a
href="/philosophy/free-sw.html">për ta bërë krejt software-in të lirë</a>,
që kështu krejt përdoruesit e software-it të jenë të lirë dhe të mund të
jenë pjesë e një bashkësie bashkëpunimi.  Çdo program jo i lirë i jep
zhvilluesit të tij pushtet të padrejtë mbi përdoruesit.  Synimi ynë është
t’i japim fund kësaj padrejtësie.</p>

<p>Rruga për te liria është <a
href="https://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/">
udhë e gjatë</a>.  Do të duhen shumë hapa dhe shumë vite për të arritur në
një botë në të cilën të jetë normale për përdoruesit e software-it të lirë
të kenë liri.  Disa nga këto hapa janë të zorshëm dhe duan sakrificë.  Disa
prej tyre bëhen më të lehtë, nëse bëjmë kompromise me njerëz që kanë synime
të tjera.</p>

<img src="/graphics/gplv3-with-text-136x68.png" alt="&nbsp;[Stemë e GPL-së]&nbsp;"
class="imgright" />

<p>Ndaj, <a href="https://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> bën
kompromise - madje dhe të mëdha.  Për shembull, bëmë kompromise mbi kushtet
e lidhura me patentat në versionin 3 të licencës <a
href="/licenses/gpl.html">GNU General Public License</a> (GNU GPL), që
kështu shoqëri të mëdha të kontribuojnë dhe të shpërndajnë <em>software</em>
të mbuluar nga GPLv3, duke sjellë kështu disa patenta nën efektin e këtyre
kushteve.  </p>

<img src="/graphics/lgplv3-with-text-154x68.png" alt="&nbsp;[Stemë e LGPL-së]&nbsp;"
class="imgleft" />

<p>Synimi i <a href="/licenses/lgpl.html">The Lesser GPL</a> është një
kompromis: e përdorim në disa biblioteka të lira të caktuara për të lejuar
përdorimin e tyre në programe jo të lira, ngaqë mendojmë se ndalimi ligjor i
kësaj në fakt do t’i shpjerë zhvilluesit drejt bibliotekash pronësore.
Pranojmë dhe instalojmë kod në programe GNU për t’i bërë të funksionojnë me
programe të rëndomtë jo të lirë, si dhe dokumentojmë dhe publikojmë këtë në
rrugë që nxisin përdoruesit e të fundit të instalojnë të parin, por jo
anasjelltas.  Përkrahim fushata specifike me të cilat pajtohemi, edhe pse
nuk pajtohemi plotësisht me grupe pas tyre.</p>

<p>Por hedhim poshtë disa kompromise, edhe pse mjaft të tjerë në bashkësinë
tonë janë gati t’i bëjnë.  Për shembull, <a
href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html"> vëmë emrin tonë në
krah vetëm të shpërndarjeve GNU/Linux</a> që e kanë rregull të mos
përfshijnë <em>software</em> jo të lirë ose që i shpien përdoruesit të
instalojnë të tillë.  Dalja në krah të shpërndarjeve jo të lira do të ishte
një kompromis <abbr title="rrënues (rrënues) mbi. Që sjell shkatërrim ose
humbje të rënda, rrënimtar.">rrënues</abbr>.</p>

<p>Kompromiset janë rrënuese nëse do të punonin kundër synimeve tonë, në
perspektivë afatgjatë.  Kjo mund të ndodhë ose në nivelin e ideve, ose në
atë të veprimeve.</p>

<p>Në nivelin e ideve, kompromise rrënuese janë ato që përforcojnë premisat që
kërkojmë të ndryshojmë.  Synimi ynë është një botë ku përdoruesit e
software-it janë të lirë, por ende sot shumica e përdoruesve të kompjuterit
as që njohin një problem lirie.  Kanë bërë të tyret vlera të “konsumatorit”,
që do të thotë se e gjykojnë çfarëdo programi vetëm nga karakteristikat
praktike, bie fjala, çmimi ose lehtësia që ofron.</p>

<p>Libri klasik i Dale Carnegie-s për të ndihmuar veten, <cite>Si të Bëni Shokë
dhe të Ndikoni Te Njerëzit</cite>, këshillon se rruga më efikase për të
bindur dikë të bëjë diçka është t’i paraqiten argumente tërheqëse për vlerat
e tij.  Ka rrugë përmes të cilave të bëhemi tërheqës kundrejt vlerash
konsumi, tipike në shoqërinë tonë.  Për shembull, software-i i lirë i marrë
falas mund t’u kursejë para përdoruesve.  Mjaft programe të lira janë
gjithashtu të leverdishëm dhe të qëndrueshëm.  Përmendja e këtyre
përfitimeve praktike ka dalë me sukses në bindjen e mjaft përdoruesve të
adoptojnë programe të ndryshme të lira, disa prej të cilave tanimë janë
mjaft të suksesshme.</p>

<p>Nëse e shumta e asaj që doni të arrini, është bërja e më shumë vetëve të
përdorin ca programe të lira, mund të vendosni të mos flisni mbi konceptin e
lirisë dhe të përqendroheni vetëm te përparësitë praktike parë nga
këndvështrimi i vlerave të konsumit.  Kjo është ajo që bën termi “burim i
hapët” dhe retorika përshoqëruar atij.</p>

<p>Ky trajtim mund të na shpjerë vetëm pjesërisht te synimi i lirisë.  Njerëzit
që përdorin <em>software</em> të lirë vetëm pse është me leverdi, do të
rrinë në të aq gjatë sa është më me leverdi.  Dhe s’do të gjejnë arsye pse
të mos përdoren programe pronësore të leverdishme tok me të.</p>

<p>Filozofia e burimit të hapët presupozon dhe përpiqet të jetë tërheqëse për
vlera të konsumit, i afirmon dhe i përforcon ato.  Kjo është arsyeja pse <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nuk mbrojmë burimin e
hapët.</a></p>

<div class="pict narrow">
<img src="/graphics/gnulaptop.png"
     alt="[Gnu Pezull, me një laptop]" />
</div>

<p>Për të rrënjosur një bashkësi plotësisht të lirë dhe për shumë kohë, na
duhet të bëjmë më shumë se sa të kemi njerëz që përdorin ca
<em>software</em> të lirë.  Na duhet të përhapim idenë e gjykimit të
software-it (dhe gjërave të tjera) sipas “vlerave të qytetarit”, bazuar në
faktin se respekton a jo lirinë dhe bashkësinë e përdoruesve, jo thjesht në
lehtësitë që sjell.  Atëherë njerëzit s’do të bien në kurthin e një programi
pronësor që ka si karrem një veçori tërheqëse, të leverdishme.</p>

<p>Për të promovuar vlera qytetarie, na duhet të flasim për to dhe të tregojmë
se si janë themeli i veprimeve tona.  Duhet të hedhim poshtë kompromisin e
Dale Carnegie-së që do të ndikonte veprimet e tyre përmes daljes në krah të
vlerave të konsumit.</p>

<p>Kjo jo për të thënë se s’mund të citojmë fare përparësi praktike - mundemi
dhe e bëjmë.  Problem bëhet vetëm kur përparësia praktike zë kryet e vendit
dhe e kalon lirinë në prapaskenë.  Ndaj, kur citojmë përparësitë praktike të
software-it të lirë, përsërisim shpesh se ato janë arsye thjesht <em>shtesë,
dytësore</em> për ta parapëlqyer.</p>

<p>Nuk mjafton t’i bëjmë fjalët tona të puqen me idealet tona; me to duhet të
puqen edhe veprimet tona.  Ndaj edhe duhet të shmangim kompromise që
përfshijnë kryerjen ose legjitimimin e gjërave që synojmë t’i heqim qafe.</p>

<p>Për shembull, përvoja tregon se mund të tërhiqni disa përdorues te <a
href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a>, nëse përfshini disa programe
jo të lira.  Kjo mund të thoshte një aplikacion të bukur jo të lirë, që do
të bjerë në sy të ca përdoruesve, ose një platformë programimi jo të lirë,
bie fjala <a href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> (dikur), ose Flash
(ende), ose një përudhës jo të lirë pajisjeje që lejon funksionim të ca
modeleve <em>hardware</em>.</p>

<p>Këto kompromise janë tunduese, por minojnë.  Nëse shpërndani software jo të
lirë, ose i drejtoni njerëzit drejt tij, do të shihni se është e zorshme të
thoni “Software-i jo i lirë është padrejtësi, problem shoqëror dhe duhet t’i
japim fund”. Dhe edhe nëse vazhdoni t’i thoni këto fjalë, veprimet tuaja do
t’u heqin themelin atyre.</p>

<p>Problemi këtu nuk është nëse duhet të jenë <em>të aftë</em> apo duhen
<em>lejuar</em> njerëzit të instalojnë <em>software</em> jo të lirë; një
sistem për përdorim të përgjithshëm i bën të aftë dhe u lejon përdoruesve të
bëjnë ç’të duan.  Problemi është i udhëheqim apo jo përdoruesit drejt
software-it jo të lirë.  Se ç’bëjnë ata vetë, është përgjegjësi e tyre; se
ç’bëjmë ne për ta dhe se për ku i drejtojmë, është e jona.  S’duhet t’i
shpiem përdoruesit drejt software-i pronësor, si të qe ky zgjidhja, ngaqë
software-i pronësor është problemi.</p>

<p>Një kompromis rrënues s’është thjesht ndikim i dëmshëm mbi të tjerët.  Mund
të shtrembërojë vlerat tuaja, gjithashtu, përmes disonancës konjitive.  Nëse
keni disa vlera, por veprimet tuaja lënë të nënkuptohen të tjera vlera, që
bien ndesh me të parat, gjasat janë që të ndryshoni vlerat tuaja ose
veprimet tuaja që të zgjidhet kundërshtia.  Kështu, projekte që flasin vetëm
për përparësi praktike, ose i shpien njerëzit drejt ndonjë software-i jo të
lirë, thuajse përherë shmangin qoftë edhe <em>të sugjerojnë</em> se
software-i i lirë është jo etik.  Për përqafuesit e këtij, si dhe për
publikun, ata përforcojnë vlerat e konsumit.  Ne duhet t’i hedhim tej këto
kompromise, nëse duam t’i mbajmë të palëkundurat vlerat tona.</p>

<p>Nëse doni të kaloni në software-in e lirë pa komprometuar synimin e lirisë,
hidhni një sy te <a href="https://www.fsf.org/resources">pjesa e FSF-së për
burime</a>.  Aty radhiten <em>hardware</em> dhe formësime makinash që
funksionojnë në software-in e lirë, <a href="/distros/distros.html">
shpërndarje GNU/Linux tërësisht të lira</a>, për instalim, si dhe <a
href="http://directory.fsf.org/"> mijëra paketa software-i të lirë</a> që
funksionojnë në një mjedis 100 përqind software-i të lirë.  Nëse doni të
ndihmoni bashkësinë të qëndrojë në udhën e lirisë, një rrugë e rëndësishme
është të mbrohen publikisht vlerat e qytetarisë.  Kur njerëzit diskutojnë
ç’është e mirë a e keqe, ose ç’të bëhet, përmendni vlerat e lirisë dhe
bashkësisë dhe debatoni duke u nisur prej tyre.</p>

<p>Një rrugë që ju lejon të ecni më shpejt s’është më e mirë, nëse shpie në
vend të gabuar. Kompromisi është thelbësor për të arritur një synim
ambicioz, por bëni kujdes me kompromiset që shpien larg synimit.</p>

<hr class="column-limit"/>

<p>
Për një pikëpamje të ngjashme, në një fushë tjetër të jetës, shihni <a
href="https://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change">
“Nudge” is not enough</a>.
</p>
</div>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
  </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" -->
<div id="footer" role="contentinfo">
<div class="unprintable">

<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së &amp; GNU-së
dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>.  Ka
gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a>
FSF-në.  Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera
mund të dërgohen te <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and contributing translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të
mirë dhe të përpikta.  Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga
papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me
këtë dërgojini te <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p><p>Për
të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona
web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për
përkthimet</a>.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Të drejta kopjimi &copy; 2008, 2021 Richard Stallman</p>

<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons
Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
 </div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
U përditësua më:

$Date: 2021/12/01 23:30:29 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>