path: root/talermerchantdemos/blog/articles/pl/open-source-misses-the-point.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/open-source-misses-the-point.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.96 -->
<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html -->
<!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs free-open" -->
<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Dlaczego otwartemu oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania -
Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" -->
<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE-->
<!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" -->
<div class="article reduced-width">
<h2>Dlaczego otwartemu oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania</h2>

<address class="byline">Richard Stallman</address>

<div class="important"><p>
Wyrażenia &bdquo;free software&rdquo; i&nbsp;&bdquo;open source&rdquo;
[<em>niniejsze tłumaczenie artykułu będzie używało polskich terminów
&bdquo;wolne oprogramowanie&rdquo; oraz&nbsp;&bdquo;otwarte
oprogramowanie&rdquo;&nbsp;&ndash; przyp. tłum.</em>] odnoszą się
do&nbsp;prawie tego samego zakresu programów. Jednakże mówią znacznie inne
rzeczy o tych programach, bazujących na&nbsp;innych wartościach. Ruch
wolnego oprogramowania ubiega się o wolność użytkowników komputerów; jest to
ruch na&nbsp;rzecz wolności i&nbsp;sprawiedliwości. W&nbsp;kontraście pomysł
otwartego źródła skupia się głównie na&nbsp;praktycznych zaletach i&nbsp;nie
ubiega się o zasady. Dlatego&nbsp;nie zgadzamy się z&nbsp;otwartym źródłem
i&nbsp;nie używamy tego terminu.
</p></div>

<p>Kiedy nazywamy oprogramowanie &bdquo;wolnym&rdquo;, myślimy o takim
oprogramowaniu, które respektuje <a
href="/philosophy/free-sw.html">podstawowe wolności użytkownika</a>: wolność
użytkowania, wolność analizy i&nbsp;zmiany kodu źródłowego oraz&nbsp;wolność
do&nbsp;rozpowszechniania go wraz ze zmianami lub&nbsp;bez zmian. Jest to
kwestia wolności, nie ceny, pomyślcie więc&nbsp;o wolności słowa
(&bdquo;free speech&rdquo;), a&nbsp;nie o darmowym piwie (&bdquo;free
beer&rdquo;).</p>

<p>Te wolności są niezwykle ważne. Są one kluczowe, nie tylko dla użytkownika
indywidualnego, ale&nbsp;również dla społeczności jako całości,
ponieważ&nbsp;promują solidarność społeczną&nbsp;&ndash; to znaczy
współdzielenie i&nbsp;współpracę. Wolności owe stają się obecnie jeszcze
ważniejsze; nasza kultura i&nbsp;aktywność życiowa stają się coraz bardziej
cyfrowe. W&nbsp;świecie cyfrowych dźwięków, obrazów i&nbsp;słów, wolne
oprogramowanie staje się coraz bardziej niezbędne dla wolności.</p>

<p>Dziesiątki milionów ludzi na&nbsp;całym świecie używa wolnego
oprogramowania, szkoły publiczne w&nbsp;niektórych regionach Indii
i&nbsp;Hiszpanii uczą wszystkich uczniów obsługi wolnego <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">systemu operacyjnego GNU/Linux</a>. Większość
tych użytkowników nigdy nie słyszała o etycznych powodach, dla których
rozwinęliśmy ten system i&nbsp;zbudowaliśmy społeczność wolnego
oprogramowania, dlatego&nbsp;obecnie ten system i&nbsp;społeczność są
częściej nazywane &bdquo;otwartym oprogramowaniem&rdquo;, co kwalifikuje je
do&nbsp;innej filozofii, w&nbsp;której te wolności są rzadko wspominane.</p>

<p>Ruch wolnego oprogramowania prowadzi kampanie na&nbsp;rzecz wolności
użytkowników od&nbsp;1983 roku. W&nbsp;roku 1984 uruchomiliśmy rozwój
wolnego systemu GNU, tak więc&nbsp;mogliśmy uniknąć niewolnych systemów
operacyjnych, które odmawiają wolności swoim użytkownikom. W&nbsp;latach
80-tych rozwinęliśmy większość kluczowych składników systemu i&nbsp;dla tych
składników zaprojektowaliśmy <a href="/licenses/gpl.html">GNU General Public
License</a> (GNU GPL)&nbsp;&ndash; licencję zaprojektowaną specjalnie
po&nbsp;to, by chronić wolność wszystkich użytkowników programu.</p>

<p>Nie wszyscy użytkownicy i&nbsp;projektanci wolnego oprogramowania zgodzili
się z&nbsp;celami wytyczonymi przez ruch wolnego oprogramowania. W&nbsp;1998
roku doszło do&nbsp;rozłamu w&nbsp;społeczności wolnego oprogramowania
&mdash; część społeczności rozpoczęła kampanię nazwaną &bdquo;otwartym
oprogramowaniem&rdquo;. Pojęcie to zostało stworzone, by uniknąć możliwości
pomyłki w&nbsp;rozumieniu terminu &ldquo;free software&rdquo; (w znaczeniu
darmowego oprogramowania), lecz&nbsp;wkrótce zostało ono skojarzone
z&nbsp;nieco inną filozofią, aniżeli ta związana z&nbsp;ruchem wolnego
oprogramowania.</p>

<p>Cześć osób wspierających środowisko otwartego oprogramowania rozważało
użycie tego pojęcia jako &bdquo;marketingowej kampanii na&nbsp;rzecz wolnego
oprogramowania&rdquo;, która mogłaby apelować do&nbsp;środowisk biznesowych,
uwydatniając praktyczne korzyści używania wolnego oprogramowania
bez&nbsp;poruszania problemów, o których ci nie chcieliby słyszeć. Inni
wspierający wprost odrzucili wartości etyczne i&nbsp;społeczne ruchu wolnego
oprogramowania. Ich postawa w&nbsp;sprawie kampanii otwartego oprogramowania
była taka, że&nbsp;nie byli ani&nbsp;przeciwnikami, ani&nbsp;zwolennikami
tych wartości. Termin &bdquo;otwarte oprogramowanie&rdquo; szybko został
związany z&nbsp;pomysłami i&nbsp;argumentami opartymi o praktyczne wartości,
takie jak tworzenie lub&nbsp;posiadanie potężnego, niezawodnego
oprogramowania. Większość propagatorów otwartego oprogramowania przyłączyło
się do&nbsp;tego środowiska od&nbsp;tamtego czasu i&nbsp;myślą tylko o tych
praktycznych wartościach. Większość dyskusji o &bdquo;otwartym
oprogramowaniu&rdquo; nie zauważa dobra i&nbsp;zła, a&nbsp;jednynie
popularność i&nbsp;sukces. Oto <a
href="https://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html">typowy
przykład</a>. Mniejszość obecnych zwolenników otwartego oprogramowania dziś
mówi, że&nbsp;wolność jest częścią kwiesti, ale&nbsp;nie są zbyt widoczni
wśród tłumów, którzy tego nie robią.</p>

<p>Te dwa określenia opisują niemalże tę samą kategorie oprogramowania,
lecz&nbsp;opierają się na&nbsp;zasadniczo różnych wartościach. Dla ruchu
wolnego oprogramowania, wolne oprogramowanie jest koniecznością etyczną,
nieodzownym respektem dla wolności użytkowników. Dla kontrastu, filozofia
otwartego oprogramowania rozważa kwestie, jak tworzyć oprogramowanie
&bdquo;lepiej&rdquo; wyłącznie w&nbsp;sensie praktycznym. Twierdzi,
że&nbsp;niewolne oprogramowanie jest gorszym rozwiązaniem konkretnego
problemu.</p>

<p>Dla ruchu wolnego oprogramowania niewolne oprogramowanie jest problemem
społecznym, którego jedynym rozwiązaniem jest rezygnacja z&nbsp;używania go
i&nbsp;przejście do&nbsp;używania wolnego oprogramowania.</p>

<p>&bdquo;Wolne oprogramowanie.&rdquo; &bdquo;Otwarte oprogramowanie.&rdquo;
Jeżeli&nbsp;jest to to samo oprogramowanie (<a
href="/philosophy/free-open-overlap.html">lub&nbsp;prawie to samo</a>,
czy&nbsp;robi różnicę, którą z&nbsp;tych nazw użyjesz? Tak,
ponieważ&nbsp;różne słowa wyrażają różne myśli. Wolny program niezależnie
od&nbsp;swojej nazwy może zapewnić nam dzisiaj taką samą wolność,
ale&nbsp;ugruntowanie wolności na&nbsp;dłuższą metę zależy przede wszystkim
od&nbsp;nauczenia ludzi, jaką wartość daje wolność. Jeżeli&nbsp;chcesz
w&nbsp;tym pomóc, kluczowym jest, by mówić o &bdquo;wolnym
oprogramowaniu&rdquo;.</p>

<p>My z&nbsp;ruchu wolnego oprogramowania nie uważamy obozu otwartego
oprogramowania za&nbsp;wroga; wrogiem jest oprogramowanie własnościowe
(niewolne). To, czego oczekujemy od&nbsp;ludzi, to świadomość, że&nbsp;my
stawiamy na&nbsp;wolność, a&nbsp;więc nie akceptujemy sytuacji,
w&nbsp;której jesteśmy błędnie określani jako popierający otwarte
oprogramowanie. Za&nbsp;czym ubiegamy nie jest &bdquo;otwarte
oprogramowanie&rdquo; a&nbsp;to czym się sprzeciwiamy nie jest
&bdquo;zamknięte oprogramowanie&rdquo; [<em>closed source&nbsp;&ndash;
przyp. tłum.</em>]. Aby&nbsp;to było jasne, unikamy tych terminów.
</p>

<h3>Praktyczne różnice pomiędzy wolnym oprogramowaniem a&nbsp;otwartym
oprogramowaniem</h3>

<p>W&nbsp;praktyce, oprogramowanie otwartego źródła opowiada się
za&nbsp;kryteriami nieco luźniejszymi od&nbsp;wolnego
oprogramowania. Z&nbsp;tego, co wiemy, wszystkie programy udostępnione jako
wolne oprogramowanie kwalifikowałyby się także jako otwarte
oprogramowanie. Również prawie wszystkie programy będące otwartym
oprogramowaniem są wolnym oprogramowaniem, ale&nbsp;istnieje kilka wyjątków.</p>

<p>Po&nbsp;pierwsze, niektóre licencje otwartego oprogramowania są zbyt
restrykcyjne, by móc kwalifikować się jako licencje wolnego
oprogramowania. Przykładowo &bdquo;Open Watcom&rdquo; jest niewolne,
bo&nbsp;licencja nie pozwala na&nbsp;prywatne używanie zmodyfikowanej
wersji. Na&nbsp;szczęście niewiele programów wykorzystuje takie licencje.</p>

<p>Po&nbsp;drugie, kryteria otwartego oprogramowania zwracają uwagę tylko
na&nbsp;licencję kodu źródłowego. Jednakże często ludzie opisują pliki
wykonawcze jako &bdquo;open source&rdquo; tyle dlatego, że&nbsp;ich źródło
jest dostępne. To tworzy zamieszanie w&nbsp;paradoksalnych sytuacjach gdy
kod źródłowy jest otwarty (i wolny), ale&nbsp;sam plik wykonawczy jest
niewolny.</p>

<p>Trywialny przypadek tego paradoksu jest gdy źródło oprogramowania jest
na&nbsp;słabej wolnej licencji, czyli&nbsp;takiej bez&nbsp;copyleft,
a&nbsp;pliki wykonawcze mają dodatkowe niewolne wymagania. Jeśli te pliki
wykonywalne w&nbsp;pełni odpowiadają dostępnym źródłom&nbsp;&ndash; co może
jest, lub&nbsp;może nie&nbsp;&ndash; to użytkownicy mogliby skompilować kod
źródłowy, aby&nbsp;stworzyć i&nbsp;rozprowadzać wolne pliki
wykonywalne. Dlatego&nbsp;ten przypadek jest trywialny; nie jest poważnym
problemem.</p>

<p>Nietrywialny przypadek jest ważny a&nbsp;zarazem szkodliwy. Wiele produktów
będących swego rodzaju komputerami sprawdzają podpisy na&nbsp;programach
aby&nbsp;uniemożliwić użytkownikom instalowanie zmodyfikowanych wersji;
wyłącznie jedna uprzywilejowana firma ma prawo tworzenia programów
na&nbsp;ten sprzęt lub&nbsp;ma dostęp do&nbsp;wszystkich zasobów. Nazywamy
takie urządzenia &ldquo;tyranami&rdquo;, a&nbsp;taka praktyka określana jest
mianem &ldquo;tiwoizacji&rdquo; zgodnie z&nbsp;nazwą produktu (Tivo),
w&nbsp;którym została pierwszy raz zauważona. Nawet jeśli program jest
zrobiony na&nbsp;podstawie wolnego kodu źródłowego, i&nbsp;teoretycznie ma
wolną licencję, użytkownicy nie mogą uruchomić zmodyfikowanej wersji
programu, więc&nbsp;de facto program jest niewolny.</p>

<p>Wiele produktów Android zawiera niewolne tiwoizowane pliki wykonywalne
Linuksa, nawet jeśli licencja kodu źródłowego jest GNU GPL w&nbsp;wersji
2. (Zaprojektowaliśmy GNU GPL w&nbsp;wersji 3, aby&nbsp;temu zapobiec;
szkoda, że&nbsp;Linuks jej nie zaadoptował.) Te pliki wykonywalne są
tworzone z&nbsp;kodu źródłowego, który jest otwarty i&nbsp;wolny,
i&nbsp;zwykle się o nich mówi, że&nbsp;są &bdquo;otwartym
oprogramowaniem&rdquo;, ale&nbsp;<em>nie</em> są wolnym oprogramowaniem.</p>

<h3>Powszechne pomyłki w&nbsp;rozumieniu pojęć &bdquo;Wolne
Oprogramowanie&rdquo; i&nbsp;&bdquo;Otwarte Oprogramowanie&rdquo;</h3>

<p>Wyrażenie &bdquo;free software&rdquo; w&nbsp;języku angielskim jest podatne
na&nbsp;błędną interpretację: niezamierzone znaczenie &bdquo;oprogramowanie,
które można dostać za&nbsp;darmo&rdquo; pasuje równie dobrze, jak znaczenie
zamierzone, czyli&nbsp;&bdquo;oprogramowanie, które daje użytkownikowi pewne
wolności&rdquo;. My rozwiązujemy ten problem poprzez&nbsp;publikację
definicji wolnego oprogramowania oraz&nbsp;przypominanie naszego hasła
&bdquo;Think of &sbquo;free speech,&rsquo; not &sbquo;free
beer.&rsquo;&rdquo; [<em>&sbquo;Wolność słowa&rsquo;, a&nbsp;nie
&sbquo;darmowe piwo&lsquo;.</em>] To nie jest idealne rozwiązanie i&nbsp;nie
może całkowicie rozwiązać tego problemu. Lepszym rozwiązaniem byłby wybór
jednoznacznego określenia, oczywiście jeśli nie wiązałoby się to
z&nbsp;innymi problemami.</p>

<p>Niestety, wszystkie inne angielskie wyrażenia wiążą się z&nbsp;innymi
problemami. Sprawdziliśmy wiele propozycji, które zostały nam zaproponowane,
lecz&nbsp;żadna z&nbsp;nich nie była  na&nbsp;tyle &bdquo;jasna&rdquo; by
zmiana na&nbsp;nią była dobrym pomysłem. (Na przykład, w&nbsp;niektórych
znaczeniach francuskie i&nbsp;hiszpańskie słowo &bdquo;libre&rdquo;
spełniało swoją rolę, lecz&nbsp;mieszkańcy Indii w&nbsp;ogóle nie znają
znaczenia tego słowa). Każdy zaproponowany zamiennik słów &bdquo;wolne
oprogramowanie &rdquo; posiada jakiś problem znaczeniowy&nbsp;&ndash;
dotyczy to również &bdquo;otwartego oprogramowania&rdquo;</p>

<p><a href="https://opensource.org/osd">Oficjalna definicja terminu
&bdquo;oprogramowanie o otwartym źródle&rdquo;</a> (która jest publikowana
przez Open Source Initiative i&nbsp;jest zbyt długa, by ją tu przytoczyć)
była wyprowadzona niebezpośrednio z&nbsp;naszych kryteriów odnośnie wolnego
oprogramowania. Nie jest taka sama, a&nbsp;w pewnych aspektach jest mniej
restrykcyjna. Jednakże ich definicja pokrywa się z&nbsp;naszą
w&nbsp;większości przypadków.</p>

<p>Jednakże oczywistym znaczeniem wyrażenia &bdquo;oprogramowanie o otwartym
źródle&rdquo; jest to, że&nbsp;&bdquo;użytkownik ma wgląd do&nbsp;kodu
źródłowego&rdquo;. Większość osób właśnie w&nbsp;ten sposób źle rozumie
&bdquo;oprogramowanie o otwartym źródle&rdquo;. (Lepszym terminem na&nbsp;to
znaczenie byłoby &bdquo;kod źródłowy dostępny&rdquo;.) To kryterium jest o
wiele słabsze niż definicja wolnego oprogramowanie, a&nbsp;także o wiele
słabsze niż oficjalna definicja oprogramowania o otwartym źródle. Zawiera
wiele programów, które nie są ani&nbsp;wolne, ani&nbsp;otwarte.</p>

<p>Dlaczego ludzie błędnie w&nbsp;ten sposób to rozumieją? Bo&nbsp;to jest
naturalne znaczenie słów &bdquo;otwarte źródło&rdquo; [<em>open
source</em>]. Ale&nbsp;pojęcie, dla którego zwolennicy ruchu otwartego
źródła szukali nowej nazwy, to wariant wolnego oprogramowania.</p>

<p>Od&nbsp;kiedy oczywiste znaczenie terminu &bdquo;otwarte
oprogramowanie&rdquo; przestało być tym, które mieli na&nbsp;myśli jego
twórcy, doszło do&nbsp;tego, że&nbsp;większośc ludzi zaczęło je źle
pojmować. Powołując się na&nbsp;pisarza Neala Stephensona: &bdquo;Linux jest
&sbquo;oprogramowaniem o otwartym kodzie&rsquo; czyli&nbsp;każdy może zdobyć
kopię jego plików źródłowych&rdquo;. Nie sądzę, by świadomie poszukiwał on
argumentów na&nbsp;odrzucenie lub&nbsp;zakwestionowanie
&bdquo;oficjalnej&rdquo; definicji. Myślę, że&nbsp;zwyczajnie zastosował
regułę języka angielskiego, by zaproponować znaczenie tego
terminu. Amerykański <a
href="https://web.archive.org/web/20001011193422/http://da.state.ks.us/ITEC/TechArchPt6ver80.pdf">stan
Kansas</a> opublikował podobną definicję: &bdquo;Używajcie oprogramowania o
otwartym kodzie (OSS). OSS jest oprogramowaniem, którego kod źródłowy jest
ogólnie dostępny, jednakże różne umowy licencyjne mogą określać, co można
robić z&nbsp;danym kodem źródłowym.&rdquo;</p>

<p><cite>New York Times</cite> opublikował <a
href="https://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html">artykuł
rozszerzający znaczenie tego terminu</a> na&nbsp;beta testerów&nbsp;&ndash;
pozwalając pewnej grupie użytkowników przetestować wczesne wersje produktu
oraz&nbsp;odesłać opinie na&nbsp;temat produktu&nbsp;&ndash; co twórcy
oprogramowania własnościowego praktykują od&nbsp;lat.</p>

<p>Termin został naciągnięty aby&nbsp;objąć projekty na&nbsp;sprzęt <a
href="https://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">opublikowane
bez&nbsp;patentu</a>. Projekty nie objęte patentami są dobre dla
społeczeństwa, ale&nbsp;termin &bdquo;kod źródłowy&rdquo; ich nie dotyczy.</p>

<p>Wspierający środowisko otwartego oprogramowania próbują radzić sobie
z&nbsp;tym problemem przez wskazywanie na&nbsp;oficjalną definicję,
lecz&nbsp;to poprawne podejście do&nbsp;sprawy jest mniej efektywne dla nich
niż dla nas. Termin &bdquo;free sofware&rdquo; [wolne oprogramowanie]
posiada [po angielsku] dwa naturalne znaczenia, więc&nbsp;osoba, która
pojęła ideę &bdquo;free speech, not free beer&rdquo; [wolność słowa, nie
darmowe piwo] ponownie nie zrozumie tego błędnie. Termin &bdquo;otwarte
oprogramowanie&rdquo; posiada tylko jedno znaczenie, które jest inne niż
znaczenie wykorzystywane przez wspierających środowisko otwartego
oprogramowania. W&nbsp;tym przypadku nie ma prostej drogi, by wyjaśnić tę
oficjalną definicję, co powoduje jeszcze większe zamieszanie.</p>

<p>Kolejnym błędem w&nbsp;rozumieniu idei &bdquo;otwartego
oprogramowania&rdquo; jest przekonanie o nieużywaniu licencji GNU
GPL. Istnieje także przekonanie, że&nbsp;&bdquo;wolne oprogramowanie&rdquo;
oznacza oprogramowanie objęte licencją GPL. Te dwa twierdzenia są błędne,
ponieważ&nbsp;licencja GNU GPL uważana jest za&nbsp;licencję otwartego
oprogramowania, a&nbsp;większość licencji otwartego oprogramowania uważana
jest za&nbsp;licencje wolnego oprogramowania. Oprócz licencji GNU GPL
istnieje <a href="/licenses/license-list.html">wiele innych licencji wolnego
oprogramowania</a>.</p>

<p>Termin &bdquo;oprogramowanie o otwartym źródle&rdquo; był dalej rozszerzany
poprzez&nbsp;zastosowanie go w&nbsp;innych dziedzinach, takich jak
administracja rządowa, edukacja, oraz&nbsp;nauka, gdzie nie występuje coś
takiego jak kod źródłowy i&nbsp;gdzie kryteria odnośnie licencjonowania
oprogramowania nie są stosowane. Jedyną wspólna cechą tych nowych obszarów
jest to, że&nbsp;w jakiś sposób zapraszają użytkowników
do&nbsp;uczestnictwa. Oni rozszerzają znaczenie terminu do&nbsp;tego
stopnia, że&nbsp;znaczy tyle, co słowo &bdquo;uczestniczący&rdquo;
lub&nbsp;&bdquo;przejrzysty&rdquo;, lub&nbsp;nawet mniej. W&nbsp;najgorszym
przypadku <a
href="https://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html">stało
się bezsensowną frazą marketingową</a>.</p>

<h3>Różne wartości mogą prowadzić do&nbsp;tych samych wniosków&nbsp;&ndash;
lecz&nbsp;nie zawsze</h3>

<p>Radykalne grupy w&nbsp;latach sześćdziesiątych miały opinie frakcji:
niektóre organizacje podzieliły się z&nbsp;powodu niezgody w&nbsp;sprawach
wspólnej strategii, powstały dwie grupy-córki i&nbsp;traktowały się nawzajem
jako wrogów pomimo posiadania tych samych celów i&nbsp;wartości. Prawica
używała tego, by krytykować całą lewicę.</p>

<p>Niektórzy próbują zdyskredytować ruch wolnego oprogramowania
poprzez&nbsp;porównanie naszej niezgody z&nbsp;otwartym oprogramowaniem
do&nbsp;niezgody tych radykalnych grup, ale&nbsp;tu występuje odwrotna
sytuacja. Nie zgadzamy się z&nbsp;obozem otwartego oprogramowaniem
w&nbsp;stosunku do&nbsp;podstawowych celów i&nbsp;wartości, lecz&nbsp;w
praktyce nasze i&nbsp;ich poglądy prowadzą do&nbsp;tych samych działań, jak
na&nbsp;przykład rozwój wolnego oprogramowania.</p>

<p>W&nbsp;rezultacie ludzie z&nbsp;ruchu wolnego oprogramowania i&nbsp;z obozu
otwartego oprogramowania często współpracują ze sobą nad&nbsp;projektami
takimi jak rozwój oprogramowania. Jest wartym odnotowania, że&nbsp;dwa tak
różne poglądy motywują ludzi do&nbsp;współpracy nad&nbsp;tymi samymi
projektami. Jednakże, występują sytuacje, gdzie te dwa fundamentalne poglądy
prowadzą do&nbsp;bardzo różnych działań.</p>

<p>Idea otwartego oprogramowania polega na&nbsp;tym, że&nbsp;pozwolenie
użytkownikowi na&nbsp;zmianę oraz&nbsp;redystrybucję oprogramowania powoduje
że&nbsp;staje się ono potężniejsze i&nbsp;bardziej niezawodne. To nie jest
jednak&nbsp;gwarantowane. Twórcy własnościowego oprogramowania niekoniecznie
są niekompetentni. Czasami stworzą program, który jest potężny
i&nbsp;niezawodny, mimo że&nbsp;nie respektuje wolności
użytkownika. Aktywiści wolnego oprogramowania i&nbsp;zwolennicy otwartego
oprogramowania różnie reagują na&nbsp;coś takiego.</p>

<p>Prawdziwi entuzjaści otwartego oprogramowania, ci którzy nie są skażeni
ideami wolnego oprogramowania, powiedzą &bdquo;jestem zaskoczony,
że&nbsp;byłeś w&nbsp;stanie stworzyć program, który dobrze działa
bez&nbsp;użycia naszego modelu rozwoju, ale&nbsp;Ci się udało. W&nbsp;jaki
sposób mogę otrzymać kopię?&rdquo; Taka postawa doprowadzi
do&nbsp;akceptacji spisków zabierających naszą wolność.</p>

<p>Członkowie ruchu wolnego oprogramowania powiedzą &bdquo;Twój program jest
bardzo atrakcyjny, lecz&nbsp;ja bardziej cenię sobie moją wolność,
a&nbsp;więc odrzucam twój program. W&nbsp;inny sposób zrobię to, co
potrzbuję, a&nbsp;wspomogę rozwój wolnego
odpowiednika&rdquo;. Jeżeli&nbsp;cenimy swoją wolność, możemy działać tak,
aby&nbsp;ją utrzymywać i&nbsp;chronić.</p>

<h3>Potężne, niezawodne oprogramowanie może być złe</h3>

<p>Pomysł, który głosi, że&nbsp;chcemy potężnego i&nbsp;niezawodnego
oprogramowania, pochodzi z&nbsp;twierdzenia, że&nbsp;oprogramowanie jest
zaprojektowane po&nbsp;to, by służyć jego użytkownikom. Jeżeli&nbsp;jest
potężne i&nbsp;niezawodne, to znaczy, że&nbsp;lepiej służy użytkownikom.</p>

<p>Można powiedzieć, że&nbsp;oprogramowanie służy użytkownikom tylko
jeżeli&nbsp;respektuje ich wolność. A&nbsp;co w&nbsp;przypadku, kiedy
oprogramowanie jest zaprojektowane, by tę wolność ograniczyć? W&nbsp;takim
przypadku potęga takiego programu oznacza, że&nbsp;ograniczenia są bardziej
restrykcyjne i&nbsp;ciężej je usunąć. W&nbsp;programach własnościowych
często spotyka się szpiegowanie użytkowników, ograniczanie ich możliwości,
nieudokumentowane możliwości dostępu do&nbsp;maszyny użytkownika
i&nbsp;narzucone aktualizacje. Niektórzy w&nbsp;środowisku otwartego
oprogramowania chcą wyposażyć w&nbsp;takie rozwiązania również programy o
otwartym źródle.</p>

<p>Presja ze strony wytwórni muzycznych i&nbsp;filmowych powoduje, że&nbsp;w
oprogramowaniu następuje wzrost rozwiązań ograniczających użytkowników. Ta
złośliwa cecha znana jest jako &bdquo;Digital Restrictions Management
(DRM)&rdquo; [zarządzanie cyfrowymi ograniczeniami] (strona <a
href="https://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a> jest temu
poświęcona) i&nbsp;jest zaprzeczeniem ducha wolności, które to
oprogramowanie ma dostarczać. I&nbsp;nie tylko ducha. Ponieważ&nbsp;celem
DRM jest zdeptanie twojej wolności, twórcy DRM próbują utrudnić,
uniemożliwić lub&nbsp;nawet spowodować, by jakiekolwiek zmiany
w&nbsp;oprogramowaniu zawierające DRM były nielegalne.</p>

<p>Niektórzy wspierający otwarte oprogramowanie zaproponowali oprogramowanie
&bdquo;open source DRM&rdquo;. Ich pomysł polega na&nbsp;tym,
aby&nbsp;poprzez publikowanie kodu źródłowego programów zaprojektowanych
do&nbsp;ograniczania Twojego dostępu do&nbsp;zakodowanych mediów
i&nbsp;poprzez pozwalanie innym na&nbsp;zmiany, mogli stworzyć lepsze
i&nbsp;potężniejsze oprogramowanie do&nbsp;ograniczania użytkowników takich
jak Ty. To oprogramowanie mogłoby być dostarczone do&nbsp;Ciebie
w&nbsp;urządzeniach, które nie pozwalają na&nbsp;zmiany kodu.</p>

<p>To oprogramowanie może być otwartym oprogramowaniem i&nbsp;może używać
modelu rozwoju charakterystycznego dla otwartego oprogramowania,
lecz&nbsp;nie będzie to wolne oprogramowanie, ponieważ&nbsp;nie będzie
respektować wolności użytkownika. Jeżeli&nbsp;dzięki modelowi rozwoju
otwartego oprogramowania będzie mogło w&nbsp;lepszy i&nbsp;bardziej wydajny
sposób ograniczać użytkownika, będzie jeszcze gorzej.</p>

<h3>Strach przed wolnością</h3>

<p>Główną motywacją tych, którzy oddzielili obóz otwartego oprogramowania
od&nbsp;ruchu wolnego oprogramowania było to, że&nbsp;etyczna idea wolnego
oprogramowania wprowadzała niepokój wśród niektórych osób. To prawda,
że&nbsp;poruszanie zagadnień etycznych takich jak wolność, mówienie zarówno
o odpowiedzialności, jak i&nbsp;wygodzie, to proszenie ludzi,
aby&nbsp;myśleli o rzeczach, które woleliby ignorować, jak chociażby
pytanie, czy&nbsp;ich zachowania są etyczne. To może wywołać zakłopotanie
i&nbsp;doprowadzić, że&nbsp;część ludzi się zamknie się na&nbsp;te
kwestie. To nie znaczy, że&nbsp;powinniśmy przestać mówić o tych sprawach.</p>

<p>To jest to, co liderzy otwartego oprogramowania zadecydowali robić. Doszli
oni do&nbsp;wniosku, że&nbsp;przez milczenie w&nbsp;kwestii etyki
i&nbsp;wolności oraz&nbsp;mówienie tylko o natychmiastowych praktycznych
korzyściach wolnego oprogramowania, byliby w&nbsp;stanie
&bdquo;sprzedawać&rdquo; oprogramowanie bardziej efektywnie niektórym
użytkownikom, szczególnie biznesowym.</p>

<p>Gdy zwolennicy open source rozmawiają o czymś więcej, zwykle chodzi o
&bdquo;darowiźnie&rdquo; kodu źródłowego dla ludzkości. Przedstawiając to
jako wyjątkowo dobry uczynek, ponad to co jest moralnie wymagane, zakłada,
że&nbsp;rozprowadzanie oprogramowania własnościowego bez&nbsp;kodu
źródłowego jest moralnie dopuszczalne.</p>

<p>To podejście okazało się skuteczne. Retoryka otwartego oprogramowania
przekonała wielu, by używać go w&nbsp;biznesie i&nbsp;do celów prywatnych,
a&nbsp;nawet rozwijać wolne oprogramowanie, które rozszerzyło naszą
społeczność&nbsp;&ndash; lecz&nbsp;tylko na&nbsp;poziomie powierzchownym,
praktycznym. Filozofia otwartego oprogramowania ze swoimi wyłącznie
praktycznymi wartościami przeszkadza w&nbsp;zrozumieniu głębszych idei
wolnego oprogramowania&nbsp;&ndash; sprowadza to wielu użytkowników
do&nbsp;naszej społeczności, ale&nbsp;nie uczy ich, jak bronić tych
idei. Takie rozwiązanie jest dobre samo w&nbsp;sobie, lecz&nbsp;nie
wystarczające, by chronić wolność. Przyciąganie użytkowników w&nbsp;stronę
wolnego oprogramowania to tylko część drogi prowadzącej do&nbsp;stania się
obrońcami swojej własnej wolności.</p>

<p>Prędzej czy&nbsp;później ci użytkownicy zostaną zaproszeni do&nbsp;powrotu
do&nbsp;własnościowego oprogramowania dla pewnych praktycznych
udogodnień. Niezliczona ilość firm oferuje pewne pokusy, inne nawet oferują
kopie produktu gratis. Dlaczego użytkownicy mieliby z&nbsp;tego zrezygnować?
Tylko dlatego, że&nbsp;nauczyli się cenić wolność. którą daje im wolne
oprogramowanie, cenić wolność w&nbsp;samą sobie zamiast technicznych
i&nbsp;praktycznych wygód wolnego oprogramowania. By upowszechnić tę ideę,
musimy mówić o wolności. Pewna ilość użytkowników
z&nbsp;&bdquo;cichym&rdquo; podejściem do&nbsp;biznesu może być użyteczna
dla społeczności, ale&nbsp;może być niebezpieczna, gdy chodzi o wspólne
umiłowanie wolności, które z&nbsp;czasem może być uważane
za&nbsp;ekscentryczność.</p>

<p>Ta niebezpieczna sytuacja to właśnie to, co się nam przytrafiło. Większość
osób związanych z&nbsp;wolnym oprogramowaniem, szczególnie dystrybutorzy,
mówią mało o wolności, zazwyczaj ponieważ&nbsp;chcą być &bdquo;bardziej
dostępni dla biznesu&rdquo;. Prawie wszystkie dystrybucje systemu
operacyjnego GNU/Linux dodają pakiety własnościowe do&nbsp;podstawowego
wolnego systemu i&nbsp;zachęcają użytkowników, by uważali to za&nbsp;zaletę
aniżeli wadę.</p>

<p>Własnościowe oprogramowanie firm trzecich i&nbsp;częściowo niewolne
dystrybucje GNU/Linuksa trafiają podatny grunt, ponieważ&nbsp;większość
naszej społeczności nie obstaje przy wolności oprogramowania. Nie jest to
przypadek. Większość użytkowników GNU/Linuksa została wprowadzona
do&nbsp;systemu poprzez&nbsp;dyskusję o &bdquo;otwartym
oprogramowaniu&rdquo;, w&nbsp;której nie wspomina się o tym, że&nbsp;wolność
może jest [naszym] celem. Praktyki niepodtrzymywania wolności
i&nbsp;używania zwrotów nieporuszających kwestii wolności wzajemnie się
uzupełniają. By przezwyciężyć tę tendencję, musimy o wolności rozmawiać
więcej, a&nbsp;nie mniej.</p>

<h3>&bdquo;FLOSS&rdquo; i&nbsp;&bdquo;FOSS&rdquo;</h3>

<p> Terminy &bdquo;FLOSS&rdquo; i&nbsp;&bdquo;FOSS&rdquo; są używane
aby&nbsp;być <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">neutralne pomiędzy
wolnym oprogramowaniem a&nbsp;open source</a>. Jeśli waszym celem jest
neutralność, &bdquo;FLOSS&rdquo; jest lepszym ponieważ&nbsp;jest prawdziwie
neutralne. Ale&nbsp;jeśli chcecie promować wolność, nie należy robić tego
neutralnym terminem. Aby&nbsp;promować wolność, musicie wykazać, że&nbsp;ją
popieracie.</p>

<h3>Rywale na&nbsp;podział umysłu</h3>

<p>&bdquo;Wolne&rdquo; i&nbsp;&bdquo;otwarte&rdquo; konkurują o umysł. Wolne
oprogramowanie i&nbsp;oprogramowanie open source są odmiennymi pojęciami,
ale&nbsp;większość osób postrzega ich jako wypełniające tę samą szufladkę
w&nbsp;dziedzinie oprogramowania. Gdy ludzie przywykną mówić i&nbsp;myśleć
&bdquo;open source&rdquo; to im utrudnia zrozumienie i&nbsp;myślenie o
filozofii ruchu wolnego oprogramowania. Jeśli już połączyli nas i&nbsp;nasze
oprogramowanie ze słowem &bdquo;otwarte&rdquo;, będziemy musieli wstrząsnąć
ich intelektualnie zanim zrozumieją, że&nbsp;nasz ruch to <em>co
innego</em>. Jakakolwiek aktywność, która promuje słowo
&bdquo;otwarte&rdquo; zamyka kurtynę, która ukrywa zagadnienia ruchu wolnego
oprogramowania.</p>

<p>Działacze wolnego oprogramowania są zalecani aby&nbsp;odmawiać pracy
nad&nbsp;przedsięwzięciami, które nazywają się &bdquo;otwarte&rdquo;. Nawet
jeśli aktywność jest dobra sama w&nbsp;sobie, każdy współudział powoduje
trochę szkody na&nbsp;boku, promując ideały open source. Jest wiele innych
dobrych aktywności, które nazywają się &bdquo;wolne&rdquo;
lub&nbsp;&bdquo;libre&rdquo;. Każda pomóc w&nbsp;tych projektach powoduje
trochę dobra na&nbsp;boku. Z&nbsp;tyloma pożytecznymi projektami
do&nbsp;wyboru, dlaczego nie wybrać takiego, które ma dodatkowe dobro?</p>

<h3>Wnioski</h3>

<p>Podczas gdy adwokaci otwartego oprogramowania przyciągają nowych
użytkowników do&nbsp;naszej społeczności, my, aktywiści wolnego
oprogramowania, musimy wziąć na&nbsp;siebie zadanie wskazania zagadnienia
wolności. Musimy powiedzieć &bdquo;to jest wolne oprogramowanie, które daje
wam wolność!&rdquo;. Musimy powtarzać to częściej i&nbsp;głośniej aniżeli
zazwyczaj. Zawsze, gdy mówisz &bdquo;wolne oprogramowanie&rdquo; zamiast
&bdquo;otwarte oprogramowanie&rdquo;, pomagasz naszej sprawie.</p>
<div class="column-limit"></div>

<h3 class="footnote">Przypis</h3>

<!-- The article is incomplete (#793776) as of 21st January 2013.
<p>

Joe Barr's article, 
<a href="http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">&ldquo;Live and
let license,&rdquo;</a> gives his perspective on this issue.</p>
-->
<p>
<a
href="https://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">Artykuł
o motywacji deweloperów wolnego oprogramowania</a> autorstwa Lakhani
i&nbsp;Wolf opowiada o tym, że&nbsp;znaczna część z&nbsp;nich motywowana
jest ideą, że&nbsp;oprogramowanie powinno być wolne. I&nbsp;to pomimo faktu,
że&nbsp;deweloperzy byli badani w&nbsp;serwisie SourceForge, który nie
popiera poglądu, że&nbsp;jest to kwestia etyki.</p>
</div>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer" role="contentinfo">
<div class="unprintable">

<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i&nbsp;FSF prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Inne metody kontaktu
z&nbsp;FSF można znaleźć na&nbsp;stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz&nbsp;inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na&nbsp;adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>

<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and contributing translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Staramy się, aby&nbsp;tłumaczenia były wierne i&nbsp;wysokiej jakości,
ale&nbsp;nie jesteśmy zwolnieni z&nbsp;niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz&nbsp;zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w&nbsp;tłumaczeniu prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na&nbsp;temat koordynacji oraz&nbsp;zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na&nbsp;<a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.

     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).

     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2007, 2010, 2012-2016, 2019-2022 Richard Stallman</p>

<p>Ta strona jest dostępna na&nbsp;<a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa&nbsp;&ndash; Bez&nbsp;utworów zależnych
4.0 Międzynarodowe</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Marek Sadowski 2010, Jan Owoc 2014, 2015, 2017, 2020; poprawki
Jan Owoc 2010, 2011, 2013, 2016, 2021, 2022, Tomasz W. Kozłowski 2010, 2012.</div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:

$Date: 2022/07/04 18:04:55 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>