diff options
author | Christian Grothoff <christian@grothoff.org> | 2020-10-11 13:29:45 +0200 |
---|---|---|
committer | Christian Grothoff <christian@grothoff.org> | 2020-10-11 13:29:45 +0200 |
commit | 1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce (patch) | |
tree | 53117a55c27601e92172ea82f1d8cd11d355c06c /talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html | |
parent | 2e665813a44988bfd906c0fab773f82652047841 (diff) | |
download | taler-merchant-demos-1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce.tar.gz taler-merchant-demos-1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce.tar.bz2 taler-merchant-demos-1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce.zip |
add i18n FSFS
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html | 276 |
1 files changed, 276 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..f9fbcca --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html @@ -0,0 +1,276 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolność czy prawa autorskie? - GNU Project - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolność czy prawa autorskie?</h2> + +<p class="byline">Richard Stallman</p> + +<p><em>Ten esej opisuje jak zasady wolności oprogramowania można czasami +zastosować do innych prac autorskich i do sztuki. Został tu +zamieszczony ponieważ dotyczy stosowania zasad wolnego +oprogramowania.</em></p> +<hr class="thin" /> + +<p> +Prawa autorskie zostały wprowadzone w erze prasy drukarskiej jako +regulacja przemysłu pisarskiego i wydawniczego. Celem było zachęcenie +do publikacji różnorodnych prac pisanych. Sposobem było zmuszenie +wydawcy, aby uzyskał zezwolenie od autora na publikację prac +z ostatnich kilku lat. Pozwalało to autorom na uzyskanie +przychodów od wydawców, które ułatwiały i zachęcały +do pisania. Czytelnicy otrzymywali z tego korzyść, tracąc przy tym +niewiele: prawo autorskie ograniczało tylko publikację, nie rzeczy, które +zwykły czytelnik mógł robić. To zapewne uczyniło prawo autorskie korzystnym +systemem dla społeczeństwa i dlatego zapewne uzasadnionym.</p> + +<p> +Wszystko to piękne—tylko dawniej.</p> + +<p> +Dzisiaj mamy nowe drogi dystrybucji informacji: komputery i sieci. Ich +korzyścią jest to, że ułatwiają kopiowanie i manipulację +informacją, włączając oprogramowanie, nagrania muzyczne, książki +i filmy. Oferują one możliwość nieskończonego dostępu +do wszelakiego rodzaju danych—informacyjna utopia.</p> + +<p> +Jedna przeszkoda stała na drodze: prawa autorskie. Czytelnicy +i słuchacze, którzy skorzystali z nowej możliwości kopiowania +i dzielenia się opublikowaną informacją, ściśle rzecz biorąc, naruszali +prawo autorskie. To samo prawo, które niegdyś spełniało rolę korzystnej +przemysłowej regulacji wydawców stało się ograniczeniem dla społeczeństwa, +któremu miało służyć.</p> + +<p> +W demokracji, prawo które zabrania działań popularnych +i użytecznych, zwykle jest wkrótce rozluźniane. Jednak nie wtedy, +gdy korporacje mają władzę polityczną. Wydawnicze lobby jest zdeterminowane, +by przeszkodzić społeczeństwu w korzystaniu z mocy swoich +komputerów i odkryły, że prawo autorskie jest przydatną +bronią. Pod ich wpływem, zamiast rozluźniać prawa autorskie, +aby dopasować się do nowych okoliczności, rządy zacieśniły je +bardziej niż kiedykolwiek, nakładając surowe kary na praktyki dzielenia +się. Najnowsza moda w popieraniu wydawców przeciwko obywatelom, znana +jako „trzy próby” [<em>three strikes</em>], polega +na blokadzie łącz internetowych tym obywatelom, którzy uczestniczą +w dzieleniu się plikami.</p> + +<p> +To jeszcze nie było najgorsze. Komputery mogą być potężnym narzędziem +dominacji, gdy dostawcy oprogramowania odmawiają użytkownikom kontroli +nad oprogramowaniem, które uruchamiają. Wydawcy zdali sobie sprawę, +że poprzez wydawanie prac w formie zaszyfrowanej, które tylko +autoryzowane oprogramowanie może otworzyć, uzyskają niespotykaną władzę: +mogą zmusić czytelników do płacenia oraz identyfikacji, +kiedykolwiek tylko czytają książkę, słuchają muzyki lub oglądają +film. To marzenie wydawców: świat opłat za oglądanie +[<em>pay-per-view</em>].</p> + +<p> +Wydawcy zyskali wsparcie rządu USA dla swego marzenia za pomocą Digital +Millenium Copyright Act (DMCA) w roku 1998. To prawo dawało wydawcom +prawo określania własnych zasad prawa autorskiego, +poprzez implementację ich w kodzie autoryzowanego programu +do odtwarzania. Przez tę praktykę, nazwaną „cyfrowym zarządzaniem +ograniczeniami” [<em>Digital Restrictions Management</em>, +w skrócie <em>DRM</em>] nawet czytanie lub słuchanie +bez autoryzacji zostało zabronione.</p> + +<p> +Nadal mamy te same stare wolności w używaniu papierowych książek +i innych analogowych mediów. Lecz jeśli e-książki zastąpią te +drukowane, te wolności się nie przeniosą. Wyobraź sobie: koniec sklepów +z używanymi książkami, koniec pożyczania książek swoim przyjaciołom, +koniec wypożyczania książek z publicznej biblioteki — koniec +„wycieków”, które mogły dać komuś szansę przeczytania +bez płacenia. Koniec kupowania książek anonimowo za gotówkę +— możesz kupić e-booka wyłącznie przy użyciu karty kredytowej. To jest +świat który wydawcy chcą nam narzucić. Jeśli kupisz czytnik Amazon Kindle +(my nazywamy go <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Swindle</a> [Szwindel]) +lub Sony Reader (tego nazywamy Shreader [czyt. Shredder - Niszczarka] +za to, czym grozi używanie go z książkami), płacisz +za utrwalenie takiego świata.</p> + +<p> +Szwindel ma nawet orwelliańskiego backdoora, który może zostać użyty +do zdalnego kasowania książek. Amazom zaprezentował tę możliwość +poprzez skasowanie, kupionych z Amazon, kopii książki Orwella +— 1984. Ewidentnie, nazwa nadana przez Amazon temu produktowi +w pełni odzwierciedla intencje do palenia naszych książek.</p> + +<p> +Społeczny gniew przeciwko DRM rośnie powoli, będąc powstrzymywanym +ponieważ propagandowe wyrażenia takie jak „<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">ochrona autorów</a>” +i „<a href="/philosophy/not-ipr.html">własność +intelektualna</a>” przekonały czytelników, że ich prawa się nie +liczą. Te zwroty domyślnie przyjmują, że wydawcom należy się specjalna +władza w imieniu autorów, że jesteśmy moralnie zobowiązani by się +im kłaniać, jak również, że oszukaliśmy kogoś, jeśli zobaczyliśmy +lub usłyszeliśmy cokolwiek bez uiszczenia opłaty.</p> + +<p> +Organizacje, które zyskują najwięcej z praw autorskich, to te które +legalnie sprawują nad nimi kontrolę w imieniu autorów (większość +autorów zyskuje niewiele). Chcieliby, byś wierzył, że prawo autorskie +jest naturalnym prawem autorów oraz, że my — społeczeństwo +— musimy cierpieć, nieważne jak bolesne to jest. Nazywają dzielenie +się „piractwem”, przyrównując pomoc bliźniemu do ataku +na okręt.</p> + +<p> +Mówią również, że Wojna z Udostępnianiem jest jedyną drogą +na utrzymanie sztuki żywą. Nawet gdyby było to prawdą, nie wystarcza to +na wytłumaczenie tego postępowania; lecz nie jest to +prawdą. Publiczne dzielenie się kopiami pozwala zwiększyć sprzedaż +większości prac, zmniejszając sprzedaż tylko dla największych hitów.</p> + +<p> +Bestsellery mogą jednak radzić sobie dobrze bez zakazu dzielenia +się. Stephen King uzyskał setki tysięcy dolarów sprzedając niezaszyfrowaną +serię e-książek bez blokad kopiowania lub dzielenia się. (Był +niezadowolony z tej ilości i nazwał eksperyment porażką, +ale dla mnie wydaje się to sukcesem.) Radiohead zyskało miliony +w 2007 roku poprzez zaproszenie swoich fanów do kopiowania +albumu i zapłaty według własnego uznania, podczas gdy album był +udostępniany także w sieciach P2P. W 2008 roku <a +href="http://www.boingboing.net/2008/03/05/nine-inch-nails-made.html">Nine +Inch Nails wypuścili album z zezwoleniem na dzielenie się +kopiami</a> i zarobili 750 000 dolarów w przeciągu kilku dni.</p> + +<p> +Możliwość sukcesu bez narzucania sztucznych ograniczeń nie ogranicza +się jedynie do bestsellerów. Wielu artystów o różnorakiej sławie +dzisiaj prowadzi dostatnie życie dzięki <a +href="http://www.techdirt.com/articles/20091119/1634117011.shtml">dobrowolnemu +wsparciu</a>: datkom i zakupom towarów przez ich fanów. Kevin Kelly +oszacował, iż artysta potrzebuje znaleźć jedynie <a +href="http://www.kk.org/thetechnium/archives/2008/03/1000_true_fans.php">1000 +prawdziwych fanów</a>. +</p> + +<p> +Kiedy sieci komputerowe dostarczą łatwej anonimowej metody +do przesłania komuś małej kwoty pieniędzy, bez karty kredytowej, +będzie prosto stworzyć dużo lepszy system do wspierania sztuki. Podczas +oglądania pracy, byłby przycisk z napisem: „Naciśnij tutaj, by +wysłać artyście złotówkę”. Czy nie nacisnąłbyś go, przynajmniej +raz w tygodniu?</p> + +<p> +Innym dobrym sposobem na wsparcie muzyki i sztuki są <a +href="/philosophy/dat.html">fundusze podatkowe</a> — być może podatek +od czystych nośników lub łączności z Internetem. Państwo +powinno dystrybuować pieniądze z podatku w całości +do artystów, nie marnując ich na korporacje wydawnicze. Jednakże +państwo nie powinno dystrybuować ich w liniowej proporcji +do popularności, ponieważ to by dawało najwięcej kilku +supergwiazdom, pozostawiając niewiele na wsparcie pozostałych +artystów. Z tego powodu proponuję użycie funkcji pierwiastkowej +trzeciego stopnia lub czegoś podobnego. Przy liniowej proporcji, +gwiazda A z 1000-krotnie większą popularnością niż artysta B +otrzyma 1000 razy więcej pieniędzy niż B. Przy pierwiastkowej trzeciego +stopnia, A otrzyma 10 razy więcej niż B. Dzięki temu, każda +z supergwiazd otrzyma większy udział niż mniej popularny artysta, +ale większość funduszy popłynie do artystów, którzy naprawdę +potrzebują tego wsparcia. Ten system wydajnie wykorzysta nasze podatki, by +wspierać sztukę.</p> + +<p> +Propozycje <a +href="http://stallman.org/mecenat/global-patronage.html">Globalnego +Mecenatu</a> [<em>Global Patronage</em>] łączą aspekty obu systemów, łącząc +obowiązkowe płatności z dowolnością rozdziału pomiędzy artystów.</p> + +<!-- +<p> + +In Spain, this tax system should replace the SGAE and its canon, +which could be eliminated.</p> --> +<p> +Aby uczynić prawo autorskie pasującym do ery sieci, powinniśmy +zalegalizować niekomercyjne kopiowanie i dzielenie się wszystkimi +publikowanymi pracami oraz zabronić DRM. Ale dopóki nie wygramy +tej bitwy, musicie zabezpieczyć się sami: nie kupujcie żadnych produktów +z DRM, chyba że macie sposoby na złamanie DRM. Nigdy nie +używajcie produktów stworzonych, by zaatakować Waszą wolność, chyba +że potraficie zniwelować taki atak.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2008, 2010, 2011, 2019 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Sylwester Zarębski 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, 2013, +Jan Wieremjewicz 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/12/30 12:08:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |