path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/words-to-avoid.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/words-to-avoid.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.90 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Hileli veya Kafa Karıştırıcı Oldukları İçin Kullanmaktan Kaçınılması (Veya
Dikkatle Kullanılması) Gereken Kelimeler - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/words-to-avoid.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2>Hileli veya Kafa Karıştırıcı Oldukları İçin Kullanmaktan Kaçınılması (Veya
Dikkatle Kullanılması) Gereken Kelimeler</h2>

<p>
Her zaman veya belirli kapsam ve durumda kullanmamanızı önerdiğimiz birtakım
sözcükler ve ifadeler var. Bazıları muğlak, bazıları ise yanlış
yönlendiriyor; diğerleri fikir birliğinde olmadığımız ve sizin de
olmayacağınızı umduğumuz bir fikri vurguluyorlar.</p>

<div class="announcement">
<blockquote><p>Ayrıca <a href="/philosophy/categories.html">Özgür Yazılım Kategorileri</a>,
<a href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Neden Dolandırıcılık
Olarak Adlandırılmalı?</a> yazılarına bakabilirsiniz.</p></blockquote>
</div>

<p> <!-- GNUN-SORT-START -->
&ldquo;<a href="#Open">Açık</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Alternative">Alternatif</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#GiveAwaySoftware">Bağış yazılım</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#ForFree">Bedava</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#BSD-style">BSD-stili</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#CloudComputing">Bulut Hesaplama</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#CreativeCommonsLicensed">Creative Commons
lisanslı</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#DigitalRightsManagement">Dijital Haklar Yönetimi</a>&rdquo;
| <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#DigitalLocks">Dijital Kilitler</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#DigitalGoods">Dijital meta</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Ecosystem">Ekosistem</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Access">Erişim</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#IntellectualProperty">Fikri Mülkiyet</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Google">Google</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#TrustedComputing">Güvenli İşletim</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Hacker">Hacker</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Theft">Hırsızlık</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Content">İçerik</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Closed">Kapalı</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#SourceModel">Kaynak model</a>&rdquo; |

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Piracy">Korsanlık</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Protection">Koruma</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#LAMP">LAMP sistemi</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Linux">Linux sistemi</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Modern">Modern</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#MP3Player">MP3 Çalar</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Compensation">Mükafat</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#InternetofThings">Nesnelerin İnterneti</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#FOSS">ÖAKY</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#FLOSS">ÖLAKY</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#FreelyAvailable">Özgürce edinilebilen yazılım</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Monetize">Paraya çevirme</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#SharingEconomy">Paylaşım ekonomisi</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#SharingPersonalData">Paylaşım (kişisel veri)</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Market">Pazar</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#PC">PC</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Photoshop">Photoshop</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#PowerPoint">PowerPoint</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#RAND">RAND</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Ad-blocker">Reklam engelleyici</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#SaaS">SaaS</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Vendor">Satıcı</a>&rdquo;
<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Skype">Skype</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#CopyrightOwner">Telif hakkı sahibi</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Commercial">Ticari</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Consumer">Tüketici</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Consume">Tüketim</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX	= /^.(es)$/" -->
<!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your
     language to refer to mobile computers; otherwise,
     fill the translation with a space. -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
&ldquo;<a href="#Terminal">Uçbirim</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<!--#endif
 -->
<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Freeware">Ücretsiz Yazılım (freeware)</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Product">Ürün</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Assets">Varlıklar</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#Creator">Yaratıcı</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#SoftwareIndustry">Yazılım Endüstrisi</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
&ldquo;<a href="#SellSoftware">Yazılımın satılması</a>&rdquo; | <!-- GNUN-SORT-STOP -->
</p>

<!-- GNUN-SORT-START -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Open">&ldquo;Açık&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen &ldquo;özgür yazılım&rdquo; yerine &ldquo;açık&rdquo; veya
&ldquo;açık kaynak&rdquo; terimini kullanmaktan kaçının. Bu terimler farklı
değerlere sahip <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">farklı konumları</a>
temsil ediyor. Özgür yazılım hareketi, bir hak mücadelesi olarak bilişimdeki
özgürlüğünüz için kampanyalar yürütüyor. Açık kaynak hareketsizliği hiç bir
şey için bu şekilde bir kampanya yürütmüyor.</p>

<p>Açık kaynak görüşlerinden söz ederken bu terimi kullanmak doğrudur, ancak
bizim, yazılımlarımız veya görüşlerimiz hakkında konuşurken bu terimi
kullanmayın, çünkü bu durum insanların bizim görüşlerimizin onlarınkine denk
olduğunu varsaymasına yol açabilir.</p>

<blockquote>
<p><b>Açık kaynak</b> yerine <b>özgür yazılım</b> diyoruz.</p>
</blockquote>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Alternative">&ldquo;Alternatif&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Özgür yazılımı, özel mülk yazılım bir &ldquo;alternatif&rdquo; olarak
tanımlamıyoruz. Çünkü bu kelime bütün &ldquo;alternatiflerin&rdquo;  meşru
ve her ilave birinin kullanıcıları daha iyi duruma getirdiğini farz
eder. Aslında, özgür yazılımın kullanıcıların özgürlüğüne saygı duymayan
yazılımlarla bir arada yaşaması gerektiğini varsayar.</p>
<p>
Yazılımı başkaları için de erişilebilir kılmak için özgür yazılım
dağıtımının tek etik yol olduğunu düşünüyoruz. Diğer yöntemler, <a
href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">özgür olmayan
yazılım</a> ve <a
href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Yazılım yerine
Hizmet</a> kullanıcılarını denetimi altına alır. Kullanıcılara özgür yazılım
yerine bu &ldquo;alternatifleri&rdquo; önermenin doğru olmadığını
düşünüyoruz.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="GiveAwaySoftware">&ldquo;Bağış yazılım&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Bir programın özgür yazılım olarak dağıtılması&rdquo; anlamında
&ldquo;bağış&rdquo; ifadesinin kullanılması
yanıltıcıdır. &ldquo;Ücretsiz&rdquo;le aynı probleme sahiptir: ücret
hususunu vurgulamakta, özgürlük hususunu vurgulamamaktadır. Kafa
karışıklığını önlemenin bir yolu &ldquo;özgür yazılım olarak yayınla&rdquo;
demektir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="ForFree">&ldquo;Bedava&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Bir programın özgür yazılım olduğunu söylemek istediğinizde, lütfen
programın &ldquo;bedava&rdquo; edinilebileceğini söylemeyin. Bu terim özel
olarak &ldquo;sıfır fiyat&rdquo; anlamına gelmektedir. Özgür yazılım bir
özgürlük hususudur, para hususu değildir.</p>
<p>
Özgür yazılım kopyaları genellikle ücretsiz olarak temin edilebilir –
örneğin, FTP aracılığıyla indirilerek. Ancak özgür yazılım kopyaları
CD-ROM’lar üzerinde bir fiyat karşılığı da alınabilir; bu arada, özel mülk
yazılım kopyaları ara sıra promosyon olarak ücretsiz olarak verilmektedir ve
bazı özel mülk paketler, normalde belirli kullanıcılara ücretsiz olarak
verilmektedir.</p>
<p>
Kafa karışıklığını önlemek için, programın &ldquo;özgür yazılım
olarak&rdquo; mevcut olduğunu söyleyebilirsiniz.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="BSD-style">&ldquo;BSD stili&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;BSD stili lisansı&rdquo; ifadesi kafa karışıklığına neden olmaktadır
çünkü <a href="/licenses/bsd.html">önemli farkları olan lisansları bir araya
toplamaktadır</a>. Örneğin, reklamsal ifadeye sahip orijinal BSD lisansı GPL
ile uyumsuzdur ancak gözden geçirilmiş BSD lisansı GPL ile uyumludur.</p>
<p>
Kafa karışıklığını önlemek için, söz konusu <a
href="/licenses/license-list.html">lisansın belirtilmesi</a> ve &ldquo;BSD
stili&rdquo; ifadesinin kullanımının önlenmesi en iyisidir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="CloudComputing">&ldquo;Bulut Hesaplama&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p id="Cloud">
&ldquo;Bulut hesaplama&rdquo; (veya yalnız başına &ldquo;bulut&rdquo;) açık
bir anlamı olmayan bir pazarlama tekniği kelimesidir. Ortak özellikleri
dosya iletiminin ötesinde bir amaçla İnternet'i kullanan geniş yelpazede
farklı etkinlikler için kullanılmaktadır. Böylece, bu terim ciddi bir
karmaşa yaratıyor. Eğer düşünmenizi kelime üzerine kurarsanız, düşünmeniz
belirsizleşir (yoksa &ldquo;bulutlanır&rdquo; mı diyelim?).
</p>

<p>
Bu terimi kullanan başka birinin yaptığı söyleme yanıt vermeden veya
hakkında düşünmeden önce, öncelikle konuyu açıklığa kavuşturun. İfadenin
ilgilendiği senaryo nedir? Bu senaryo için açıklayıcı, iyi bir terim nedir?
Konu açıklığa kavuştuktan sonra, tartışma yararlı bir sonuca yönelecektir.
</p>

<p>
&ldquo;Bulut hesaplama&rdquo;nın birçok anlamından biri verinizi çevrimiçi
hizmetlerde saklamanızdır. Çoğu durumda bu aptalcadır çünkü sizi <a
href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/apr/25/hackers-spooks-cloud-antiauthoritarian-dream">gözetime</a>
maruz bırakır.
</p>

<p>
Başka bir anlamı (her ne kadar örtüşse de aynı şey değildir) <a
href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Yazılım Yerine
Hizmet</a>tir, hesaplamanız üzerindeki denetimden sizi mahrum eder. Hiç bir
zaman SaaSS kullanmamalısınız.
</p>

<p>
Başka bir anlamı uzak fiziksel sunucu veya sanal sunucudur. Bu uygulamalar
belirli koşullar altında uygundur.
</p>

<p>
Başka bir anlamı, kendi sunucunuza kendi mobil aygıtınızdan
bağlanmanızdır. Bunun herhangi bir etik sorunu yoktur.
</p>

<p>
<a href="https://csrc.nist.gov/publications/detail/sp/800-145/final">NIST
"Bulut hesaplama" tanımı</a>, farklı etik sorunlar ortaya çıkaran üç farklı
senaryodan söz eder: Hizmet olarak Yazılım, Hizmet olarak Platform ve Hizmet
olarak Altyapı. Ancak, bu tanım genel &ldquo;bulut hesaplama&rdquo;
kullanımıyla uyumsuzdur, çünkü verinin çevrim içi hizmetlerde saklanmasını
içermez. NIST tarafından tanımlanmış haliyle Hizmet olarak Yazılım,
kullanıcılara kötü davranan Yazılım yerine Hizmetle oldukça örtüşse de, iki
kavram denk değildir.
</p>

<p>
Bu farklı bilişim uygulamaları aynı tartışmanın konusu
değildir. &ldquo;Bulut hesaplama&rdquo; teriminin yarattığı karmaşayı
önlemenin en iyi yolu, bulutu hesaplamayla ilişkili olarak
kullanmamaktır. Kastettiğiniz senaryo hakkında konuşun ve onu belirgin
adıyla kullanın.
</p>

<p>
İlginç biçimde, Larry Ellison, özel mülk yazılım geliştirici, keza <a
href="http://www.cnet.com/news/oracles-ellison-nails-cloud-computing/">&ldquo;bulut
hesaplama&rdquo; teriminin anlamsızlığını belirtiyor</a>. Yine de terimi
kullanmaya devam etmeye karar verdi, çünkü özel mülk yazılım geliştiricisi
olarak bizim ideallerimizle aynı ideallerle güdülenmiyor.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="CreativeCommonsLicensed">&ldquo;Creative Commons lisanslı&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Bir çalışmanın en önemli lisanslama niteliği özgür olup
olmadığıdır. Creative Commons yedi lisans yayınlamıştır, bunlardan üçü özgür
(CC BY, CC BY-SA ve CC0), geri kalanları ise özgür değildir. Bu nedenle bir
çalışmayı sadece &ldquo;Creative Commons lisanslı&rdquo; olarak tanımlamak
onun özgür olup olmadığını söylemekte başarısız kalır ve bu sorunun önemli
olmadığını ileri sürer. Cümle doğru olabilir ama ihmal zararlıdır.
</p>

<p>
İnsanların en önemli ayrıma dikkat vermesini sağlamak için her zaman
<em>hangi</em> Creative Commons lisansının kullanıldığını, &ldquo;CC BY-SA
ile lisanslanmıştır&rdquo; gibi belirtin. Belirli bir çalışmanın hangi
lisansı kullandığını bilmiyorsanız, öğrenin ve ondan sonra açıklamada
bulunun.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="DigitalRightsManagement">&ldquo;Dijital Haklar Yönetimi&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Dijital Haklar Yönetimi&rdquo; (&ldquo;DRM&rdquo;) terimi, gerçekte
bilgisayar kullanıcıları üzerine kısıtlama getirmek için tasarlanmıştır. Bu
terimde &ldquo;haklar&rdquo; sözcüğünün kullanılması propagandadır,
kısıtlamaların uygulandığı kişilerin bakış açısını ihmal ederken, sizin gibi
habersiz insanların, kısıtlamaları getiren azınlığın bakış açısından
görmesini sağlamak için tasarımlanmıştır.</p>
<p>
İyi alternatifler, &ldquo;Dijital Kısıtlamaların Yönetilmesi&rdquo; ve
&ldquo;dijital kelepçeler&rdquo; olabilir.</p>
<p>
Lütfen <a href="http://DefectiveByDesign.org/">DRM'yi ortadan kaldırmaya
yönelik kampanyamızı</a> destekleyin.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="DigitalLocks">&ldquo;Dijital Kilitler&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Dijital kilitler&rdquo;, Dijital Kısıtlamalar Yönetimini eleştirenler
bazı kişiler tarafından ondan söz etmek için kullanılıyor. Bu terimin sorunu
DRM'nin kötülüğünü yargılamakta yetersiz kalmasıdır. Bu terimi benimseyen
kişiler üzerine fazla düşünmemişler.</p>
<p>
Kilitlerin baskıcı veya kötü olması şart değil. Sizin de muhakkak bir çok
kilidiniz, anahtarları veya kodları vardır. Onları yararlı veya zahmetli
bulabilirsiniz, ama yine de sizi baskı altına almazlar çünkü onları açıp
kapatabilirsiniz. Aynı biçimde, <a
href="http://www.theguardian.com/technology/2015/may/01/encryption-wont-work-if-it-has-a-back-door-only-the-good-guys-have-keys-to-">şifrelemeyi</a>
de dijital dosyalarımızı korumak için çok kıymetli buluyoruz. Bu da üzerinde
denetiminiz olan bir tür dijital kilittir.</p>
<p>
DRM sizin üzerinize başkası tarafından koyulan ve size anahtarlarını vermeyi
reddettiği bir kilit gibidir. Başka bir ifadeyle
<em>kelepçe</em>dir. Dolayısıyla, DRM için doğru benzetme &ldquo;dijital
kilitler &rdquo; değil &ldquo;dijital kelepçelerdir.&rdquo;</p>
<p>
Bir kaç karşı duran kampanya mantıklı olmayan &ldquo;dijital kilitler&rdquo;
terimini seçmiştir. İşleri rayına oturtmak için bu yanlışı düzeltmekte ısrar
etmeliyiz. FSF &ldquo;dijital kilitlere&rdquo; karşı çıkan bir kampanyayı,
özde anlaşabilirsek destekleyebilir, ancak desteğimizi sunarken terimi
dikkat çekecek şekilde &ldquo;dijital kelepçeler&rdquo; ile değiştirip
nedenini açıklarız.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="DigitalGoods">&ldquo;Dijital meta&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Dijital meta&rdquo; terimi eser sahipliğinin çalışmalarının
kopyalarına uygulanıyor, onları hatalı bir şekilde fiziksel metalar gibi
tanımlıyor, ki fiziksel metalar kopyalanamaz ve bu yüzden belirli
miktarlarda üretilmeli ve satılmalıdır. Bu benzetme insanların yazılım veya
dijital çalışmaları, fiziksel metalar üzerine olan kendi düşünceleri ve
sezgileriyle yargılamaları yönünde teşvik ediyor. Ayrıca durumu ekonomik
terimlerle betimlemiş oluyor, bu da özgürlük ve topluluğu içermeyen dar ve
sınırlı sayıda değeri kapsıyor.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Ecosystem">&ldquo;Ekosistem&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Özgür Yazılım topluluğunu veya herhangi bir insan topluluğunu
&ldquo;ekosistem&rdquo; olarak tanımlamak hatalıdır, çünkü bu kelime etik
yokluğunu ima eder.</p>

<p>
&ldquo;Ekosistem&rdquo; terimi dolaylı olarak eleştirel olmayan bir gözlem
tutumunu tavsiye eder: bir şeyin nasıl <em>olması</em> gerektiğini sorma,
sadece <em>olanı</em> çalış ve anla. Bir ekosistemde, bazı organizmalar
diğer organizmaları yutar. Ekolojide, bir baykuşun bir fareyi veya bir
farenin bir tohumu yemesinin doğru olup olmadığını sormayız, onları sadece
gözlemleriz. Türlerin nüfusu koşullara göre büyür veya küçülür; bu da ne
doğru ne de yanlıştır, türün yok oluşuyla sonuçlansa bile, salt ekolojik bir
görüngüdür.</p>

<p>
Buna karşın, çevrelerine karşı etik bir tutum benimseyen ve etik sorumluluğa
sahip varlıklar, müdahale etmezlerse yok olmaya eğilimli ama önemli olan
sivil toplum, demokrasi, insan hakları, barış, kamu sağlığı, temiz hava ve
su, tehlike altındaki türler, geleneksel sanatlar&hellip; ve bilgisayar
kullanıcılarının özgürlüğü gibi şeyleri korumaya karar verebilirler.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Access">&ldquo;Erişim&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Özgür yazılımın bir programa kamunun erişimi anlamına geldiği yönünde genel
bir yanılgı var. Özgür yazılımın anlamı bu değildir.</p>
<p>
<a href="/philosophy/free-sw.html">Özgür yazılımın ölçütleri</a> programa
kimin &ldquo;erişimi&rdquo; olduğu değildir; programın kopyasına sahip olan
kullanıcının onunla ne yapabileceğine ilişkin dört temel özgürlük söz
konusudur. Örneğin, 2 nolu özgürlük kullanıcının başka bir kopyayı oluşturup
size satabileceğini veya verebileceğini belirtir. Ancak hiç bir kullanıcı
bunu yapmakla <em>yükümlü</em> değildir; hiç bir kullanıcıdan bu programı
isteme <em>hakkınız</em> yok.</p>
<p>
Özellikle, eğer programı kendiniz için yazdıysanız ve hiç kimseye bir
kopyasını sunmadıysanız, basitçe bu program özgür bir yazılımdır, çünkü bir
kopyasına sahip olan herkes dört temel özgürlüğe sahiptir (çünkü tek
kullanıcı sizsiniz).</p>
<p>
Uygulamada, bir çok kullanıcı bir programın kopyalarına sahip olduğunda,
birisi mutlaka onu İnternet'e yükleyecektir, böylece herkesin erişimine
açacaktır. Bizce insanlar, eğer program yararlıysa, bunu yapmalı. Ancak bu
bir özgür yazılım gerekliliği değildir.</p>
<p>
Erişime sahip olmanın özgür yazılımla doğrudan ilişkili olduğu bir özel
durum var: GNU GPL lisansı belirli bir kullanıcıya, bir programın kaynak
kodunun bu kullanıcıya fiziksel olarak bir kopyasının verilmesi yerine,
kaynak kodunu indirme erişimi veriyor. Bu özel durum halihazırda
kullanıcının programın kaynak kodu olmayan biçimine sahip olduğu durum için
geçerlidir.</p>

<blockquote><p><b>Özgür yazılımla kamunun programa erişimi vardır</b> demek yerine,
<b>özgür yazılımla kullanıcılarına dört temel özgürlüğü var</b> ve <b>özgür
yazılımla kullanıcılar programlarının kendileri için ne yaptığının
denetimine sahip</b> diyoruz.</p>
</blockquote>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="IntellectualProperty">&ldquo;Fikri Mülkiyet&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Yayıncılar ve avukatlar, telif hakkını &ldquo;fikri mülkiyet&rdquo; olarak
tanımlamaktan hoşlanır, bu terim ayrıca patentler, markalar ve yasanın diğer
belirsiz alanları için de kullanılır. Bu yasalar aslında oldukça az ortak
noktaya sahiptir ve çok farklıdırlar. Onlara ilişkin genelleştirmeler yapmak
sağlıksızdır. En iyisi, &ldquo;telif hakkı&rdquo; hakkında veya
&ldquo;patentler&rdquo; hakkında veya &ldquo;markalar&rdquo; hakkında ayrı
ayrı konuşmaktır.</p>
<p>
&ldquo;Fikri mülkiyet&rdquo; terimi gizli bir varsayımı içinde taşımaktadır
– kopyalama konusunda düşünmenin en doğal yolunun fiziksel nesnelerle
benzerlik kurulması ve mülkiyet olarak onlar hakkındaki düşüncelerimizi esas
almaktır.</p>
<p>
Kopyalamada bu benzerlik, malzeme nesneleri ile bilgi arasındaki temel farkı
gözden kaçırmaktadır: bilgi, hemen hemen hiç çaba göstermeksizin
kopyalanabilir ve paylaşılabilir ancak malzeme nesneleri için bu durum söz
konusu değildir.</p>
<p>
Gereksiz yönlendirme ve kafa karışıklığını yaymaktan kaçınmak için en iyisi
sıkı bir politika güderek <a href="/philosophy/not-ipr.html">&ldquo;fikri
mülkiyet&rdquo; terimleriyle konuşmamak ve hatta düşünmemek</a>tir.</p>
<p>
Bu güçlerin &ldquo;haklar&rdquo; olarak ifade edilmesi iki yüzlülüğü <a
href="/philosophy/wipo-PublicAwarenessOfCopyright-2002.html"> Dünya
&ldquo;Fikri Mülkiyet&rdquo; Örgütünü utandırmaya başlamıştır</a>.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Google">&ldquo;Google&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen İnternet üzerinde bir şey arama fiili olarak &ldquo;google&rdquo;
kullanmayın. &ldquo;Google&rdquo; bir çok arama motorundan sadece belirli
birinin adıdır. &ldquo;Webte aramak&rdquo; veya (bazı bağlamlarda)
&ldquo;aramak&rdquo; fiilini kullanmanızı öneriyoruz. Mahremiyetinize saygı
gösteren bir arama motoru kullanmayı deneyin, örneğin <a
href="https://duckduckgo.com/">DuckDuckGo</a> kullanıcılarını takip
etmediğini iddia ediyor. (dışarıdakiler olarak bu tür iddiaları doğrulamak
mümkün değildir)</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="TrustedComputing">&ldquo;Güvenli İşletim&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;<a href="/philosophy/can-you-trust.html">Güvenli İşletim</a>&rdquo;
bilgisayarların size itaat etmemesi yerine, uygulama geliştiricilere itaat
etmesi için yeniden tasarlanmasına yönelik tasarıya destekçilerinin verdiği
isimdir. Onların bakış açısından &ldquo;güvenli&rdquo;dir, sizin bakış
açınızdan &ldquo;hain&rdquo;dir.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Hacker">&ldquo;Hacker&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Hacker <a href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">oyuncu
beceriden hoşlanan</a> kişilerdir, bilgisayarlarla olması şart
değildir. Eski 60'lar ve 70'lerdeki <abbr title="Massachusetts Institute of
Technology">MIT</abbr> özgür yazılım topluluğundaki programcılar kendilerini
hacker olarak tanımlamışlardır. 1980 civarında hacker topluluğunı keşfeden
gazeteciler terimi &ldquo;güvenlik kırıcısı&rdquo; anlamına gelecek şekilde
yanlış bir şekilde aldılar.</p>

<p>
Lütfen bu hatayı daha fazla yaymayın. Güvenliği kıran kişiler
&ldquo;güvenlik kırıcı&rdquo;lardır (cracker).</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Theft">&ldquo;Hırsızlık&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Oldukça katı, baskıcı bir telif hakkını savunanlar, telif hakkının
çiğnenmesini tanımlamak için &ldquo;çalındı&rdquo; ya da
&ldquo;hırsızlık&rdquo; gibi sözcükleri kullanmaktadırlar. Aynı zamanda,
yasal sistemi, etik üzerinde bir otorite olarak değerlendirmemizi isterler:
kopyalama yasaksa, o zaman yanlış olmalıdır.</p>
<p>
ABD yasal sistemi altında telif hakkı ihlali hırsızlık değildir. <a
href="http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=us&amp;vol=473&amp;invol=207">Hırsızlıkla
ilgili yasalar, telif hakkı ihlaline uygulanabilir değildir.</a> Baskıcı
telif hakkı savunucuları, otoriteye bir itirazda bulunuyorlar ve otoritenin
söylediğini yanlış sunuyorlar.</p>
<p>
Onları çürütmek için, gerçekten de &ldquo;telif hakkı hırsızlığı&rdquo;
olarak tanımlanabilecek bir durumu gösteren şu <a
href="http://www.guardian.co.uk/books/2013/may/04/harper-lee-kill-mockingbird-copyright">
gerçek vakayı</a> onlara gösterebilirsiniz.</p>
<p>
İzin almadan kopyalama telif hakkı yasası tarafından çoğu durumda (ama
tamamen değil) yasaklanmıştır, ancak yasaklanmış olması onu yanlış
yapmaz. Yasalar genel olarak doğru ve yanlışı tanımlamazlar. Yasalar, en iyi
anlamda, adaleti sağlama girişimidir. Eğer yasalar (uygulamaları) doğru ve
yanlış fikirlerimize (belirtimler) uymuyorsa, bu yasalar değişmelidir.</p>

<p>
Telif hakkı ihlali hakkındaki bir davaya başkanlık eden bir ABD hakimi, <a
href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">&ldquo;korsanlık&rdquo;
ve &ldquo;hırsızlık&rdquo; kelimelerini karalama</a> olarak tanımlamıştır.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Content">&ldquo;İçerik&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Bir rahatlık ve memnuniyet duygusu tanımlamak isterseniz, mutlaka
&ldquo;memnun&rdquo; (content) deyin, ancak yazarlığın yazılı veya başka
çalışmalarını tanımlamak için bu kelimeyi kullanmak, bu çalışmalara ilişkin
belirli bir yaklaşımı, amacı bir kutuyu doldurmak ve para kazanmak olan
birbiriyle değiştirilebilir mallar oldukları yaklaşımını ortaya
çıkarır. Aslında, çalışmaları hor görmektedir. Eğer bu tutumu
benimsemiyorsanız, bu kelime yerine &ldquo;çalışmalar&rdquo; veya
&ldquo;yayınlar&rdquo; diyebilirsiniz.
</p>
<p>
&ldquo;İçerik&rdquo; terimini kullananlar genelde çalışmaların yazarları
(&ldquo;yaratıcıları&rdquo; derler) adına telif hakkının gücünün
artırılmasını isteyen yayıncılardır. &ldquo;İçerik&rdquo; terimi, gerçekte
bu çalışmalara karşı gerçek tutumlarını ortaya çıkarır. Bu durum Tom
Chatfield tarafından <a
href="https://www.theguardian.com/culture/2016/aug/02/how-to-deal-with-trump-trolls-online">Guardian</a>'da
da anlatılıyor:</p>

<blockquote><p>
İçeriğin kendisi, içerik gibi kelimelerin kullanımının önerdiği gibi,
yersizdir. Her yazılmış parçayı &ldquo;içerik&rdquo; olarak etiketlemeye
başladığınız anda, onun mübadele edilebilirliğini kabul etmiş oluyorsunuz:
birincil kullanım amacı salt ölçüm değirmeninde öğütülmek olacak olan bir
öğe.
</p></blockquote>

<p>
Başka bir ifadeyle, &ldquo;içerik&rdquo; yayınları ve yazılanları,
İnternetin &ldquo;tüpleri&rdquo; içerisinde taşınmaya uygun bir çeşit püre
biçimine indirger.
</p>

<p><a href="http://www.salon.com/2000/06/14/love_7/">Courtney Love'ın Steve
Case'e açık mektubu</a>nu da okuyun ve o sayfada &ldquo;content
provider&rdquo; (&ldquo;içerik sağlayıcı&rdquo;)yı aratın.  Heyhat, Bayan
Love &ldquo;fikri mülkiyet&rdquo; (&ldquo;intellectual property&rdquo;)
teriminin de <a href="#IntellectualProperty"> yanıltıcı ve kafa
karıştırıcı</a> olduğunu bilmiyor.</p>
<p>
Diğer insanlar, &ldquo;<i>memnuniyet</i> sağlayıcısını&rdquo; kullandıkları
sürece, politik muhalifler, kendilerini &ldquo;şikayetçi sağlayıcılar&rdquo;
olarak adlandırır.</p>
<p>
&ldquo;İçerik yönetimi&rdquo; terimi belirsizliğiyle ödül
kazanmalıdır. &ldquo;İçerik&rdquo;, &ldquo;bir tür bilgi&rdquo; anlamına
gelir ve &ldquo;yönetim&rdquo; ise bu kapsamda &ldquo;bu bilgiyle bir şey
yapmak&rdquo; anlamına gelecektir. Böylece &ldquo;içerik yönetim
sistemi&rdquo;, bir tür bilgiyle birşey yapmak üzere bir
sistemdir. Neredeyse tüm programlar bu tanıma uygundur.</p>

<p>
Çoğu durumda, bu terim gerçekte web sitesinde sayfaları güncellemek için
kullanılan sistemi belirtir. Bu yüzden, &ldquo;web sitesi sürüm
sistemi&rdquo; (&ldquo;web site revision system&rdquo; - WRS) terimini
öneriyoruz.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Closed">&ldquo;Kapalı&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Özgür olmayan yazılımı &ldquo;kapalı&rdquo; olarak tanımlamak, açıkça
&ldquo;açık kaynak&rdquo; terimine işaret eder. Özgür Yazılım hareketinde <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> açık kaynak kampıyla
karıştırılmak istemeyiz</a>, bu yüzden insanların bizi onlarla karıştıracağı
şeyleri söylemekten kaçınırız. Örneğin özgür olmayan yazılımı
&ldquo;kapalı&rdquo; olarak tanımlamaktan kaçarız. Bu tür yazılımı
&ldquo;özgür olmayan&rdquo; veya <a
href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware"> &ldquo;özel
mülk&rdquo;</a> olarak adlandırırız.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="SourceModel">&ldquo;Kaynak model&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Vikipedi &ldquo;kaynak model&rdquo; terimini karışık ve muğlak bir biçimde
kullanıyor. Görünüşte bir programın kaynak kodunun nasıl dağıtıldığına
atıfta bulunsa da, metin bu durumu geliştirme metodolojisiyle
karıştırıyor. &ldquo;Açık kaynak&rdquo; ve &ldquo;paylaşılmış kaynağı&rdquo;
yanıtlar olarak ayrıştırsa da, bunlar bir şekilde örtüşüyor. Microsoft,
ikinci terimi, bir kısmı &ldquo;açık kaynak&rdquo; olan birtakım çeşitli
uygulamaları kapsayan bir pazarlama terimi olarak kullanıyor. Bu nedenle, bu
terim gerçekte mantıklı bir bilgi aktarmıyor, ancak özgür yazılım
programlarını tanımlayan sayfalarda &ldquo;açık kaynak&rdquo; deme şansını
sağlamış oluyor.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Piracy">&ldquo;Korsanlık&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Yayıncılar genelde yasaklanmış kopyalamayı &ldquo;korsanlık&rdquo; olarak
tanımlamaktadır. Bu şekilde, yasadışı kopyalamanın, büyük denizlerde
gemilere saldırmak, bu gemilerdeki insanları esir almak ve öldürmekle etik
açıdan eş değer olduğunu vurgulamaktadırlar. Bu tarz bir propagandaya
dayanarak, dünyanın bir çok yerinde çoğu (veya bazen her) durumda
kopyalamayı yasaklayan yasaları sağladılar. (Bu yasaklamaları daha eksiksiz
yapmak için hala baskı uyguluyorlar)
</p>
<p>
Yasadışı kopyalamanın adam kaçırmak ve cinayetle aynı şeyler olmadığına
inanıyorsanız, yasadışı kopyalamayı tanımlamak için &ldquo;korsanlık&rdquo;
sözcüğünü kullanmamayı tercih edebilirsiniz. Bunun yerine,
&ldquo;yasaklanmış kopyalama&rdquo; veya &ldquo;yetkisiz kopyalama&rdquo;
gibi tarafsız ifadeler kullanabilirsiniz. Bazılarımız, &ldquo;bilgiyi
komşularınızla paylaşmak&rdquo; gibi olumlu bir ifade bile kullanabilir.</p>

<p>
Telif hakkı ihlali hakkındaki bir davaya başkanlık eden bir ABD hakimi, <a
href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">&ldquo;korsanlık&rdquo;
ve &ldquo;hırsızlık&rdquo; kelimelerini karalama</a> olarak tanımlamıştır.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Protection">&ldquo;Koruma&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Yayıncıların avukatları, telif hakkını tanımlamak için &ldquo;koruma&rdquo;
ifadesini kullanmayı sevmektedir. Bu sözcük, hasarın ya da zorda kalmanın
önlenmesi anlamını taşımaktadır; bu nedenle, telif hakkı tarafından
kısıtlanan kullanıcılardan çok, telif hakkından faydalanan sahip ve
yayıncının tanımlanmasını destekler.</p>
<p>
&ldquo;Koruma&rdquo;nın önlenmesi ve onun yerine tarafsız ifadelerin
kullanılması kolaydır. Örneğin, &ldquo;telif hakkı koruması uzun zaman
sürer&rdquo; yerine &ldquo;telif hakkı uzun zaman sürer&rdquo;
diyebilirsiniz.</p>
<p>
Aynı şekilde, &ldquo;telif hakkıyla korunmuştur&rdquo; demek yerine,
&ldquo;telif hakkı kapsamındadır&rdquo; veya sadece &ldquo;teliflidir&rdquo;
diyebilirsiniz.</p>
<p>
Tarafsız olmak yerine telif hakkını eleştirmek istiyorsanız, &ldquo;telif
hakkı kısıtlamaları&rdquo; terimini kullanabilirsiniz. Böylece, &ldquo;telif
hakkı kısıtlamaları uzun zaman sürer&rdquo; diyebilirsiniz.</p>

<p>
&ldquo;Koruma&rdquo; terimi ayrıca kötücül özellikleri tanımlamak için de
kullanılıyor. Örneğin, &ldquo;kopyalama koruma&rdquo; kopyalamaya müdahale
eden bir özelliktir. Kullanıcı bakış açısıyla bu bir engeldir. Bu yüzden
&ldquo;kopyalama koruma&rdquo;ya kötücül özellik diyebiliriz. Sıklıkla
Dijital Kısıtlamalar Yönetimi (DRM) olarak adlandırılıyor, <a
href="http://DefectiveByDesign.org">Defective by Design</a> kampanyasına
bakabilirsiniz.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="LAMP">&ldquo;LAMP Sistemi&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;LAMP&rdquo;, Linux, Apache, MySQL ve PHP (bir web sunucusunda
kullanmak üzere kullanılan başlıca programlar) anlamına geliyor. Sadece
&ldquo;Linux&rdquo; kullanmak hatalıdır. Burada sözü edilen
GNU/Linux'tür. Bu yüzden &ldquo;LAMP&rdquo; yerine &ldquo;GLAMP&rdquo;
(&ldquo;GNU, Linux, Apache, MySQL ve PHP&rdquo;) kullanılmalıdır.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Linux">&ldquo;Linux Sistemi&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Linux, Linus Torvalds tarafından 1991'lerde geliştirilmesi başlayan
çekirdeğin ismidir. Linux'un kullanıldığı işletim sistemi basitçe GNU'nun
Linux eklenerek kullanılmasıdır. Bütün bu sisteme &ldquo;Linux&rdquo; demek
hem adaletsiz hem de kafa karıştırıcıdır. Lütfen bütün sistemi <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> olarak telafuz edin, hem GNU
Projesine itibarını vermek hem de bütün sistemi çekirdekten ayırdetmek için.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Modern">&ldquo;Modern&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Modern&rdquo; terimi, tanımlayıcı bir bakış açısına göre anlamlı
olabilir, örneğin, sadece yeni dönemleri eski dönemlerden ayırt etmek için.</p>

<p>Eski yöntemlerin &ldquo;eski moda&rdquo; olduğu, yani daha kötü olarak
farzedildiği, şeklinde bir varsayıma sahip olduğunda bu bir sorun haline
gelecektir. İşletmelerin tercihlere karar verdiği ve kullanıcılara dayattığı
teknolojik alanlarda, genellikle bunun tersi doğrudur.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="MP3Player">&ldquo;MP3 Çalar&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>

<!-- The MP3 patents will reportedly expire by 2018.  -->
1990'ların sonunda, taşınabilir dijital ses oynatıcılarını yapmak mümkün
oldu. Çoğu hala patentlenmiş MP3'ü destekliyor. Bazıları patentsiz ses
kodlayıcı olan Ogg Vorbis ve FLAC da destekliyor ve hatta  bazıları MP3 ile
kodlanmış dosyaları hiç desteklemiyor. Çünkü geliştiricileri MP3 biçimine
ilişkin patentlerden kendilerini korumak istiyor.</p>

<p>Ses çalarlar için &ldquo;MP3 çalar&rdquo; terimini kullanmanın genel bir MP3
biçimini teşvik etme ve (bazıları teknik olarak da daha iyi olan) diğer
biçimlerden vazgeçirme etkisi vardır. Her ne kadar MP3 patentlerinin süresi
geçmiş olsa da, bunu yapmak yine de sakıncalıdır.</p>

<p>Bu durum yeterince açıksa, &ldquo;MP3 çalar&rdquo; yerine &ldquo;dijital ses
çalar&rdquo; veya basitçe &ldquo;ses çalar&rdquo; terimini öneriyoruz.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Compensation">&ldquo;Mükafat&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Telif hakları ile bağlantılı olarak &ldquo;yazarların
mükafatlandırılması&rdquo;nı konuşmak şu varsayımları taşır (1) telif
hakları yazarlar için vardır ve (2) bir şey okuduğumuzda yazara ödememiz
gereken bir borca gireriz. İlk varsayım basitçe <a
href="/philosophy/misinterpreting-copyright.html">yanlıştır</a>, ikinci
varsayım ise çirkindir.
</p>
<p>
&ldquo;Hak sahibi tazminatı&rdquo; işi daha da dalavereli bir hale getirir:
yazara bir ödeme yaptığınızı düşünmeniz farz edilir ve çoğunlukla durum
budur ancak aynı zamanda da bize adil olmayan yasaları da dayatan yayıncılık
şirketleri için de bir ödeme anlamına gelir.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="InternetofThings">&ldquo;Nesnelerin İnterneti&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Şirketler bilgisayarlaşmış aygıtları İnternet üzerinden imalatçının
sunucusuna bağlanacak, böylece de kolayca kullanıcıları gözetleyebilecekleri
şekilde yapmaya karar verdiklerinde, bunun kulağa çok da iyi gelmeyeceğini
düşündüler. Bu yüzden daha hoş, sempatik bir isim ortaya attılar:
&ldquo;Nesnelerin İnterneti.&rdquo;</p>
<p>
Deneyimler bu ürünler sıklıkla <a
href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2015/09/cory-doctorow-what-if-people-were-sensors-not-things-to-be-sensed/">kullanıcılarını
gözetlediklerini</a> gösteriyor. Ayrıca <a
href="http://ieet.org/index.php/IEET/more/rinesi20150806">insanlara yanlı
tavsiyeler verecek</a> şekilde üretildiklerini gösteriyor. Ayrıca,
imalatçılar bağlandıkları sunucuyu kapatarak <a
href="/proprietary/proprietary-sabotage.html"> ürüne sabotaj</a>
yapabilirler.</p>
<p>
Biz onlara &ldquo;Kazıklar İnterneti&rdquo; diyoruz.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="FOSS">&ldquo;ÖAKY&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Özgür ve Açık Kaynak Yazılım&rdquo; anlamına gelen &ldquo;ÖAKY
(FOSS)&rdquo; terimi <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">özgür yazılım
ve açık kaynak arasında tarafsız olmanın</a> bir yolu olarak ortaya kondu,
ama aslında bunu başaramıyor. Eğer tarafsızlık amacınızsa,
&ldquo;ÖLAKK&rdquo; daha iyi bir seçenektir. Ancak eğer özgürlüğün tarafını
tuttuğunuzu göstermek istiyorsanız, tarafsız bir terim kullanmayın.</p>

<blockquote><p><b>ÖAKY</b> yerine <b>özgür yazılım</b> diyoruz.</p>
</blockquote>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="FLOSS">&ldquo;ÖLAKY&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Özgür/Libre ve Açık Kaynak Yazılım&rdquo; anlamına gelen &ldquo;ÖLAKK
(FLOSS)&rdquo; terimi <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">özgür
yazılım ve açık kaynak arasında tarafsız olmanın</a> bir yolu olarak ortaya
kondu. Eğer tarafsızlık amaçsa, &ldquo;ÖLAKK&rdquo; tarafsız olmanın en iyi
yoludur. Ancak eğer özgürlüğün tarafını tutuyorsanız, tarafsız bir terim
kullanmayın.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="FreelyAvailable">&ldquo;Özgürce edinilebilen yazılım&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Özgürce edinilebilen yazılım&rdquo; terimini özgür yazılım için bir
eşanlamlı olarak kullanmayın. Terimler aynı değildir. Yazılım eğer herhangi
bir kimse bir kopyasını kolayca edinebiliyorsa &ldquo;özgürce edinilebilen
yazılım&rdquo;dır. &ldquo;Özgür yazılım&rdquo; ise bir kopyaya sahip
kullanıcıların özgürlükleriyle tanımlanmıştır. Bunlar farklı sorulara farklı
yanıtlardır.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Monetize">&ldquo;Paraya çevirme&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Paraya çevirmenin&rdquo; doğru tanımı &ldquo;bir şeyi para birimi
olarak kullanmaktır.&rdquo; Örneğin, insan toplulukları altını, gümüşü,
bakırı, basılı kağıdı, belirli türdeki deniz kabuklarını ve büyük kayaları
paraya çevirmiştir. Ancak günümüzde kelimenin, &ldquo;bir şeyi kâr temeli
olarak kullanma&rdquo; anlamına gelecek şekilde kullanıldığı şeklinde bir
eğilim görüyoruz.</p>
<p>
Bu kullanım kâra birincil, kâr elde etmek için kullanılan şeye de ikincil
bir rol biçiyor. Yazılım projesine uygulanan bu tutum sakıncalıdır çünkü
geliştiricilerin, onu özgür yapmanın yeterince kârlı olmadığı sonucunu
çıkarmaları durumunda, programı özel mülk yapmalarına yol açabilir.</p>
<p>
Üretken ve etik bir işletme de para kazanabilir, ancak diğer her şeyi kâr
uğruna boyunduruk altına alırsa, etik kalması pek mümkün değildir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="SharingEconomy">&ldquo;Paylaşım ekonomisi&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Paylaşım ekonomisi&rdquo; terimi Uber ve Airbnb gibi, insanlar
arasında ticari işlemler düzenleyen hizmetlerden söz etmek için iyi bir
yöntem değildir. &ldquo;Paylaşma&rdquo; terimini, yayınlanmış çalışmaların
aynı kopyalarının ticari olmayan tekrar dağıtımlarını da içeren, ticari
olmayan işbirliklerinden söz etmek için kullanıyoruz. &ldquo;Paylaşma&rdquo;
kelimesini bu işlemleri de içerecek şekilde esnetmek, anlamını zayıflatmak
olacaktır, o yüzden bu bağlamda kullanmıyoruz.</p>
<p>
Uber gibi işletmeler için kullanabileceğimiz daha uygun bir terim
&ldquo;parçabaşı hizmet ekonomisi&rdquo;dir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="SharingPersonalData">&ldquo;Paylaşım (kişisel veri)&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Şirketler insanları kişisel verilerini açıklama konusunda, böylece
mahremiyetlerini teslim etme konusunda yönlendirdiklerin veya
cezbettiklerinde, lütfen bundan &ldquo;paylaşmak&rdquo; olarak söz
etmeyin. &ldquo;Paylaşma&rdquo; terimini, yayınlanmış çalışmaların aynı
kopyalarının ticari olmayan tekrar dağıtımlarını da içeren, ticari olmayan
işbirliklerinden söz etmek için kullanıyoruz ve bunun <em>iyi</em> bir şey
olduğunu söylüyoruz. Lütfen bu kelimeyi zararlı ve tehlikeli bir uygulama
için kullanmayın.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Market">&ldquo;Pazar&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Özgür yazılım kullanıcıları veya genel olarak yazılım kullanıcılarını
&ldquo;pazar&rdquo; olarak tanımlamak yanıltıcıdır.</p>
<p>
Bu özgür yazılım topluluğunda marketlerin yeri yoktur demek değildir. Eğer
bir özgür yazılım destek faaliyetine sahipseniz, o zaman müşterileriniz
vardır ve onlarla bir pazarda ticaret yapıyorsunuzdur. Özgürlüklerine saygı
duyduğunuz sürece, pazarınızda başarılar dileriz.</p>
<p>
Ancak özgür yazılım hareketi toplumsal bir harekettir, ticari bir faaliyet
değildir, ve başarısı pazar başarısını hedeflememektedir. Kamuya özgürlük
sağlayarak hizmet etmeye çalışıyoruz, rakip bir şirketten iş kazanmak üzere
rekabet için değil. Bu özgürlük kampanyasını salt iş faaliyetleri başarısı
ile eşitlemek, özgürlüğün önemini yadsımak ve özel mülk yazılımı
meşrulaştırmak anlamına gelir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="PC">&ldquo;PC&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Belirli bir bilgisayar donanımını belirtmek için &ldquo;PC&rdquo;
kısaltmasını kullanmak uygundur, ancak lütfen bilgisayarın Microsoft Windows
kullandığı imasıyla kullanmayın. Eğer aynı bilgisayara GNU/Linux kurarsanız
da o bilgisayar bir PC'dir.</p>

<p>
Windows çalıştıran bilgisayar için &ldquo;WC&rdquo; terimi önerilmiştir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Photoshop">&ldquo;Photoshop&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen, herhangi bir resim veya görüntü düzenleme ve değiştirme işi için
&ldquo;photoshop&rdquo; terimini fiil olarak kullanmayınız. Photoshop
sadece, özel mülk olduğu için kaçınılması gereken bir görüntü düzenleme
programının ismidir. Bir çok, örneğin <a href="/software/gimp">GIMP</a>
gibi, özgür alternatifi vardır.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="PowerPoint">&ldquo;PowerPoint&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen herhangi bir yansı sunumunu tanımlamak için &ldquo;PowerPoint&rdquo;
terimini kullanmayınız. &ldquo;PowerPoint&rdquo; sunum yapmak üzere
kullanılan belirli bir özel mülk yazılımın adıdır. Özgürlüğünüz için
sunumlarınızı (<em>PowerPoint değil</em>) hazırlamak için özgür yazılım
kullanmalısınız. Önerdiğimiz alternatifler LaTeX'in <code>beamer</code>
sınıfı ve LibreOffice'un Impress'idir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="RAND">&ldquo;RAND (makul ve ayrım yapmayan)&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Özgür yazılımı yasaklayan, patentle sınırlandırılmış standartları yürürlüğe
koyan standart kurumları, tipik olarak uyumlu bir programın her kopyası için
sabit bir ücret talep eden patent lisanslarının edinilmesi politikasını
uyguluyorlar. Genellikle bu gibi lisansları &ldquo;RAND&rdquo; terimiyle
ifade ediyorlar, bu terim, makul ve ayrım yapmayan anlamına geliyor.</p>
<p>
Söz konusu terim, normalde makul olmayan ya da ayrım yapan patent lisansı
sınıfını örtbas ediyor. Bu lisansların bazı insanlar arasında ayrım
yapmadığı doğrudur ancak özgür yazılım topluluğuna karşı ayrım yapıyorlar ve
bu, onları, mantıksız hale getiriyor. Bu nedenle, &ldquo;RAND&rdquo;ın
yarısı aldatıcı ve diğer yarısı ise önyargılıdır.</p>
<p>
Standart kurumları bu lisansların ayrım yaptığını fark etmeli ve
&ldquo;makul ve ayrım yapmayan&rdquo; ifadesinin kullanımını ya da bunları
tanımlamak için &ldquo;RAND&rdquo; ifadesinin kullanımını sona
erdirmelidir. Bunu yapana kadar da, örtbas etmeye katılmak istemeyen diğer
yazarlar, bu terimi kullanmayı reddetmelidir. Patent sahibi olan firmalar
yaygınlaştırdığı için bu terimi kabul etmek ve kullanmak, bu firmalara zorla
istediklerini yapma fırsatı vermektir.</p>
<p>
Bunun yerine &ldquo;yalnızca tek biçimli ücret&rdquo; ya da kısaca
&ldquo;UFO&rdquo; teriminin kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Bu doğru bir
ifadedir, çünkü bu lisanslardaki tek şart, tek biçimli bir hak sahibine
verilen ücrettir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Ad-blocker">&ldquo;Reklam engelleyici&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Bazı programların amacı reklamları engellemek ise, onlar &ldquo;reklam
engelleyici&rdquo; diyebiliriz. Ancak, GNU tarayıcısı IceCat, web
sitelerinin gözetimini engellemeye yönelik daha geniş önlemlerin bir sonucu
olarak kullanıcıyı takip eden reklamları engeller. Bu &ldquo;reklam
engellemek&rdquo; değil, <em>gözetim koruması</em>dır.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="SaaS">&ldquo;SaaS&rdquo; veya &ldquo;Hizmet olarak Yazılım&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
SaaS (&ldquo;Hizmet olarak Yazılım&rdquo; kısaltması) bir adaletsizliktir
diyorduk, ancak daha sonra insanların SaaS olarak kabul edilmesi gereken
faaliyetler konusunda bir çok çeşit olduğunu farkettik. Bu nedenle yeni bir
terim kullanmaya başladık: &ldquo;Yazılım yerine Hizmet (Service as a
Software Substitute)&rdquo; veya &ldquo;SaaSS&rdquo;. Bu terimin iki
avantajı var: önceden kullanılmıyordu, böylece tek tanım bizimki ve durumun
içerdiği adaletsizliği açıklıyor.</p>
<p>
Bu konunun ayrıntılı bir incelemesi için <a
href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Bu Sunucu Gerçekte
Kime Hizmet Ediyor?</a> yazısına bakabilirsiniz.</p>
<p>
İspanyolcada &ldquo;software como servicio&rdquo; kullanmaya devam ediyoruz,
çünkü &ldquo;software como ser vicio&rdquo; (&ldquo;habis yazılım&rdquo;)
şakası vazgeçilmeyecek kadar güzel.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Vendor">&ldquo;Satıcı&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen &ldquo;satıcı&rdquo; (vendor) terimini yazılım geliştiren veya
paketleyen herhangi biri için kullanmayın. Çoğu program kopyaların satılması
için geliştiriliyor ve geliştiricileri de dağıtıcıları oluyor, bu bazı özgür
yazılım paketlerini de içermektedir. Ancak, bazı programlar kopyalarını
satma amacı gütmeyen gönüllüler veya organizasyonlar tarafından
geliştirilmektedir. Bu geliştiriciler satıcı değildir. Aynı şekilde, sadece
bazı GNU/Linux dağıtımlarının paketleyicileri sağlayıcıdır. Genel bir terim
olan &ldquo;sağlayıcıyı&rdquo; (supplier) öneriyoruz.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Skype">&ldquo;Skype&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen &ldquo;skype&rdquo; terimini, herhangi bir görüntülü iletişim veya
genel olarak İnternet üzerinden telefon anlamına gelen fiil olarak
kullanmaktan kaçının. &ldquo;Skype&rdquo; sadece, <a
href="/philosophy/proprietary/proprietary-surveillance.html#SpywareInSkype">kullanıcılarını
da gözetleyen</a>, özel mülk belirli bir programın adıdır. Hem özgürlüğünüze
hem de mahremiyetinize saygı duyacak bir şekilde İnternet üzerinden
görüntülü ve sesli aramalar yapmak istiyorsanız <a
href="https://libreplanet.org/wiki/Group:Skype_Replacement">birçok özgür
Skype ikamelerinden</a> birini deneyebilirsiniz.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="CopyrightOwner">&ldquo;Telif hakkı sahibi&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Telif hakkı, kamusal bir çıkar sağlamak amacıyla ve sınırlı bir süre boyunca
sürecek şekilde devlet tarafından dağıtılan yapay bir ayrıcalıktır. Bir ev
ve tişört sahibi olmak gibi doğal bir hak değildir. Hukukçular, bu durumu,
bu ayrıcalığa sahip olanlara &ldquo;telif hakkı hamili&rdquo; (copyright
holder) diyerek kabul ediyorlardı.</p>

<p>Bir kaç on yıl önce, telif hakkı hamilleri bu noktanın farkındalığını
azaltma çabalarına başladılar. <a href="#IntellectualProperty">&ldquo;Fikri
mülkiyet&rdquo;</a> sahte kavramını sıklıkla atıfta bulunmanın yanında
kendilerine de &ldquo;telif hakkı sahibi&rdquo; demeye başladılar. Lütfen
bizimle birlikte geleneksel terim olan &ldquo;telif hakkı hamili&rdquo;
terimini kullanarak buna karşı koymaya katılın.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Commercial">&ldquo;Ticari&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen &ldquo;ticari&rdquo; ifadesini &ldquo;özgür olmayan&rdquo; anlamında
kullanmayın. Bu, çok farklı iki konunun karışmasına neden olmaktadır.</p>
<p>
Bir program, bir iktisadi eylem olarak geliştirilmişse ticaridir. Ticari bir
program, lisansına bağlı olarak özgür ya da özgür olmayan biçimde
olabilir. Benzer şekilde, bir okul ya da bir birey tarafından geliştirilen
bir program, lisansına bağlı olarak özgür ya da özgür olmayan biçimde
olabilir. Programı nasıl bir birimin geliştirdiği ve kullanıcılarının ne
gibi özgürlüklere sahip olduğu tamamen bağımsız iki sorudur.</p>
<p>
Özgür Yazılım hareketinin ilk on yılında, özgür yazılım paketleri hemen
hemen her zaman ticari olmayan paketlerdi; GNU/Linux işletim sisteminin
bileşenleri, Özgür Yazılım Vakfı ve üniversiteler gibi kâr amacı gütmeyen
organizasyonlar ya da bireyler tarafından geliştirilmişti. Ancak 1990’larda,
özgür ticari yazılım ortaya çıkmaya başladı.</p>
<p>
Özgür ticari yazılım topluluğumuz için bir katkıdır, bu nedenle özgür ticari
yazılımı desteklemeliyiz. Ancak &ldquo;ticari&rdquo; ifadesinin &ldquo;özgür
olmayan&rdquo; anlamına geldiğini düşünen insanlar, söz konusu birleşimin
kendi kendiyle çatışan bir birleşim olduğunu düşünecekler ve olasılığı
ortadan kaldıracaklardır. Lütfen &ldquo;ticari&rdquo; ifadesini bu şekilde
kullanmamaya özen gösterelim.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Consumer">&ldquo;Tüketici&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Tüketici&rdquo; terimi bilgisayar kullanıcılarını tarif etmek için
kullanıldığında, redetmemiz gereken varsayımlarla yüklüdür. Bazıları bu
terime programı kullanmanın programı &ldquo;tüketmek&rdquo; olduğundan yola
çıkarak varıyorlar (Bkz. <a href="#Consume">tüketim</a> terimi), bu da
insanların, kopyalanamaz maddi ürünlerden türetilen ortaya koyulan ekonomik
sonuçları kopyalanabilir dijital çalışmalara dayatmasına yol açıyor.</p>
<p>
Ek olarak, yazılım kullanıcılarını &ldquo;tüketici&rdquo; olarak tanımlamak
kullanıcıları sadece &ldquo;pazarda&rdquo; mevcut olan
&ldquo;ürünleri&rdquo; tercihle sınırlanmış kişiler olarak betimler. Bu
betimlemede kullanıcıların <a
href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">programın ne
yaptığı üzerinde doğrudan bir denetim uygulamasına</a> yer yoktur.</p>
<p>
Çalışmaları sadece edilgen bir şekilde kullanmakla sınırlı olmayan insanları
tanımlamak için &ldquo;tüketiciler&rdquo; kullanımı yerine
&ldquo;bireyler&rdquo; ve &ldquo;yurttaşlar&rdquo; gibi terimleri
öneriyoruz.</p>
<p>
&ldquo;Tüketici&rdquo; kelimesinin sorununa <a
href="http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/capitalism-language-raymond-williams">daha
önce dikkat çekilmişti</a>.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Consume">&ldquo;Tüketim&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Tüketim&rdquo; yemekle yaptığımız bir şeydir, onu mideye indiririz,
bu işlemden sonra artık yemek yoktur. Benzerlik kuracak olursak, aynı
kelimeyi işlem bittiğinde <em>tükenen</em> diğer ürünler için de
kullanırız. Dayanıklı mallar için kullanmaksa bir esnetmedir. Ancak aynı
kelimeyi, herhangi bir sayuda çalıştırılabilecek, oynatılabilecek veya
okunabilecek olan, doğası gereği sonsuza kadar kalabilecek yayınlanmış
çalışmalar (programlar, diskteki veya bir dosyadaki kayıtlar, kağıt
şeklindeki veya bir dosyadaki kitaplar) için kullanmak oldukça aşırı
esnetmedir. Bir kaydı oynatmak veya bir programı çalıştırmak onu tüketmez.</p>

<p>
&ldquo;Tüketmeyi&rdquo; kullanan kişiler bu bağlamda onu kelime kelimesine
kullanmadıklarını söylerler. Peki o zaman, ne anlama geliyor bu durumda?
Yazılım ve diğer çalışmaların kopyalarını dar görüşlü bir ekonomistin bakış
açısından değerlendirmek anlamına geliyor. &ldquo;Tüketim&rdquo;, arabaların
kullandığı yakıt veya elektrik gibi maddi metaların ekonomisiyle
ilişkilidir. Benzin bir metadır, elektrik de öyle. Metalar <em>misli</em>
şeylerdir: arabanızın bugün yaktığı bir damla benzinle, geçen hafta yaktığı
için hiç bir özel durum yoktur.</p>

<p>Bir hikaye, yazı, program veya şarkının hiç bir özel durumu yokmuş
varsayımıyla, eser sahipliği çalışmalarını bir meta olarak düşünmek ne
anlama gelir? Bu yayınevi şirketi muhasebecisi veya sahibinin çarpık bakış
açısıdır. Özel mülk yazılımın da, yazılımı bir meta olarak düşünmenizi
istemesi hiç şaşırtıcı değildir. Çarpık bakış açıları, yayınlardan da
&ldquo;<a href="#Content">içerik</a>&rdquo; olarak söz eden <a
href="http://www.businessinsider.com/former-google-exec-launches-sourcepoint-with-10-million-series-a-funding-2015-6">bu
yazıda</a> açıkça ortaya çıkıyor.</p>

<p>
&ldquo;İçerik tükettiğimiz&rdquo; fikriyle ilişkili dar düşünce tarzı,
kullanıcıların dijital aygıtlarda kullanılan <a
href="http://DefectiveByDesign.org/">Dijital Kısıtlamalar Yönetimi</a> (DRM)
biçiminde yapıları kırmasını yasaklayan DMCA gibi yasaların yolunu
açıyor. Kullanıcıların bu aygıtlarda yaptığı &ldquo;tüketim&rdquo; olarak
değerlendirildiğinde, aygıtlara bu gibi kısıtlamalar getirmek de
doğallaşıyor.</p>

<p>
Bu durum ayrıca, &ldquo;consume.&rdquo; müzik dinlemeyi veya video izlemeyi
bozukça kısıtlayan DRM kullanan &ldquo;akış (streaming)&rdquo; hizmetlerinin
kabulünü de cesaretlendiriyor, bu faaliyetleri &ldquo;tüketim&rdquo;
kelimesinin varsayımlarına sıkıştırıyor.</p>

<p>
Neden bu bozuk kullanım yaygınlaşıyor? Kimileri bu terimin karmaşık
olduğunu, ancak onu inandırıcı gerekçelerle reddetmek çok daha karmaşık
olduğunu düşünebilir. Kimileri bütün medya türlerini genelleştirmek istiyor,
ancak alışılmış İngilizce fiiler (&ldquo;okumak (read),&rdquo;
&ldquo;dinlemek (listen to),&rdquo; &ldquo;izlemek (watch)&rdquo;)  buna
yetmiyor. Başkaları kendi veya işverenlerinin işletmelerinin çıkarları
doğrultusunda hareket ediyor olabilir. Saygın forumlarda terimi
kullanışları, bunun &ldquo;doğru&rdquo; terim olduğu izlenimi yaratıyor.</p>

<p>
Müzik, kurgu veya başka bir sanatsal çalışmanın &ldquo;tüketiminden&rdquo;
söz etmek onlara bir sanat değil de meta olarak davranmaktır. Yayınlanmış
çalışmaları bu şekilde mi düşünmek istiyoruz? İnsanları da bu şekilde mi
cesaretlendirmek istiyoruz?</p>

<p>Yanıtı hayır olanlar, lütfen bunun için &ldquo;tüketim&rdquo; terimini
kullanmaktan kaçınmaya katılsınlar.</p>

<p>Yerine ne kullanabiliriz? &ldquo;Okumak,&rdquo; &ldquo;dinlemek,&rdquo;
&ldquo;izlemek&rdquo; veya &ldquo;göz atmak&rdquo; gibi belirgin fiileri
kullanabilirsiniz, üstelik bu fiiller aşırı genelleştirme eğilimini de
dinginlemeye de yarar.</p>

<p>Genelleştirme ısrarınız varsa, &ldquo;tüketime&rdquo; göre daha az esneklik
gerektiren &ldquo;bakmak, ilgilenmek (attend to)&rdquo; fiilini
kullanabilir. Pratik amaçlı bir çalışma için en iyisi
&ldquo;kullanmak&rdquo; fiilidir.</p>

<p>Bir sonraki girdiye bakınız.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX	= /^.(es)$/" -->
<!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your
     language to refer to mobile computers; otherwise,
     fill the translation with a space. -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Terminal">&ldquo;Uçbirim&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>Mobil telefonlar ve tabletler bilgisayardır ve insanlar bu aygıtlardaki
hesaplamalarını özgür yazılım kullanarak yapabilmelidir. Onları
&ldquo;uçbirim (terminal)&rdquo; olarak adlandırmak, bu aygıtların
sunuculara bağlanmak için uygun olduğunu varsayar, bu da kendi
hesaplamalarınız yapmak için kötü bir yoldur.</p>

<!--#endif -->
<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Freeware">&ldquo;Ücretsiz Yazılım (freeware)&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Lütfen &ldquo;özgür yazılım&rdquo; için eş anlamlı kelime olarak
&ldquo;freeware&rdquo;i kullanmayın. &ldquo;Freeware&rdquo; terimi
1980’lerde yalnızca çalıştırılabilir olarak yayınlanan programlar için
kullanılmıştı, kaynak kodu mevcut değildi. Günümüzde üzerinde fikir
birliğine varılmış bir anlamı yoktur.</p>
<p>
Ayrıca, İngilizceden farklı diller kullanırsanız, &ldquo;özgür yazılım
(freesoftware)&rdquo; ya da &ldquo;freeware&rdquo; gibi İngilizce sözcükleri
almayın. Dilinizin sağladığı daha az kafa karıştırıcı olan sözcükleri
kullanmaya çalışın. Aşağıda &ldquo;özgür yazılım&rdquo; terimi için kafa
karıştırıcı olmayan önerilen çeşitli dillere çevrilmiş <a
href="/philosophy/fs-translations.html">çeviriler</a> mevcuttur.</p>

<p>
<a href="/philosophy/fs-translations.html">Kendi dilinizde</a> bir sözcük
oluşturarak, gerçekten de özgürlüğe atıf yaptığınızı ve yalnızca birtakım
yabancı pazarlama kavramlarını papağan gibi tekrarlamadığınızı
gösterirsiniz. Özgürlüğe ilişkin atıf, vatandaşlarınıza ilk başta garip ya
da rahatsız edici gelebilir ancak bir kere tam da ifade ettiği şey anlamına
geldiğini gördüklerinde, hususu gerçekten de tam olarak anlayacaklardır.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Product">&ldquo;Ürün&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Bir ürün hakkında konuşuyorsanız, elbette ona öyle deyin. Ancak bir
hizmetten söz ediyorsanız, lütfen onu &ldquo;ürün&rdquo; olarak
adlandırmayın. Eğer bir hizmet sağlayıcı, kendi hizmetlerine
&ldquo;ürün&rdquo; diyorsa, lütfen ısrarla ondan &ldquo;hizmet&rdquo; olarak
söz etmeye devam edin. Eğer bir hizmet sağlayıcı bir paket teklifinden
&ldquo;ürün&rdquo; olarak söz ediyorsa lütfen ısrarla ondan
&ldquo;teklif&rdquo; olarak söz etmeye devam edin.
</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Assets">&ldquo;Varlıklar&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Yayınlanmış çalışmalardan &ldquo;varlıklar&rdquo; veya &ldquo;dijital
varlıklar&rdquo; olarak söz etmenin, onlardan <a
href="#Content">&ldquo;içerik&rdquo;</a> olarak söz etmekten daha da kötü
olduğunu düşünüyoruz. Çünkü, çalışmaların ticari değeri dışında toplumsal
bir değere sahip olmadıklarını varsayıyor.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="Creator">&ldquo;Yaratıcı&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
Yazarlara uygulandığı gibi &ldquo;yaratıcı&rdquo; terimi, kapalı bir şekilde
onları bir ilahlıkla (&ldquo;Yaradan&rdquo;) karşılaştırır. Bu terim,
yayıncılar tarafından yazarların moral kişiliğini sıradan insanlarınkinden
daha yüksekte tutmak için, yayıncıların, yazarların adına uygulayabildikleri
güçlendirilmiş telif hakkı gücünü haklı göstermek için kullanılıyor. Bu
terim yerine &ldquo;yazar&rdquo; kullanımını öneriyoruz. Ancak çoğu durumda,
kastettiğiniz &ldquo;telif hakkına sahip&rdquo; (&ldquo;copyright
holder&rdquo;) anlamına gelmektedir. Bu terimler denk değildir, sıklıkla
telif hakkı sahibi yazar değildir.</p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="SoftwareIndustry">&ldquo;Yazılım Endüstrisi&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Yazılım Endüstrisi&rdquo; terimi insanların yazılımın bir tür fabrika
ile üretildiği ve &ldquo;tüketicilere&rdquo; iletildiği imgesi yaratmalarını
cesaretlendirir. Özgür Yazılım Topluluğu durumun böyle olmadığını
gösterir. Yazılım ticari faaliyeti vardır, ve değişik faaliyetler özgür
ve/veya özgür olmayan yazılımlar geliştirirler, ancak özgür yazılım
geliştirenler fabrika gibi çalışmamaktadır.</p>
<p>
&ldquo;Endüstri&rdquo; kelimesi yazılım patentlerinin savunucuları
tarafından propaganda terimi olarak kullanılmaktadır. Yazılım geliştirmeyi
&ldquo;endüstri&rdquo; olarak tanımlamakta, ve bunun patent tekellerine
karşı çıkma anlamına geldiğini söylemektedirler. <a
href="https://web.archive.org/web/20071215073111/http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/"
title="archived version of http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/"> 2003
yılında yazılım patentlerini rededen Avrupa Parlamentosu,
&ldquo;endüstri&rdquo;yi &ldquo;malzeme metalarının otomatik üretimi&rdquo;
olarak tanımlamak üzere oy kullandı.</a></p>

<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM -->
<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY -->
<h3 id="SellSoftware">&ldquo;Yazılımın satılması&rdquo;</h3>

<!-- GNUN-SORT-END-KEY -->
<p>
&ldquo;Yazılımın satılması&rdquo; terimi kafa karıştırıcıdır. Kesin
konuşursak, özgür bir programın kopyasının bir para karşılığı verilmesi <a
href="/philosophy/selling.html">&ldquo;satmak&rdquo;tır</a>; ancak insanlar
genellikle, &ldquo;satma&rdquo; terimini yazılımın sonraki kullanımlarında
özel mülk kısıtlamalar olmasıyla ilişkilendirmektedir. Ne demek istediğinize
bağlı olarak &ldquo;bir ücret karşılığında bir programın kopyalarının
dağıtılması&rdquo; veya &ldquo;bir programın kullanılmasına özel mülk
kısıtlamaların getirilmesi&rdquo; gibi daha açık ifadeler kullanabilir ve
kafa karışıklığını önleyebilirsiniz.</p>
<p>
Bu konu hakkında daha fazla bilgi için, &ldquo;<a
href="/philosophy/selling.html">Özgür Yazılımın Satılması</a>&rdquo;
bölümüne bakınız.</p>

<!-- GNUN-SORT-STOP -->
<hr />
<blockquote id="fsfs"><p class="big">Bu yazı <a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür
Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman'ın Seçilmiş Yazıları</cite></a>
kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.

     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).

     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, 2007, 2008,
2009, 2010, 2011, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020 Free Software
Foundation, Inc.</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>The FLOSS Information <a
href="mailto:theflossinformation@gmail.com">&lt;theflossinformation@gmail.com&gt;</a>,
2020.</li>
<li>T. E. Kalaycı, 2009, 2019.</li>
<li>Çiğdem Özşar, 2009.</li>
<li>Birkan Sarıfakıoğlu, 2009.</li>
<li>Serkan Çapkan, 2009.</li>
<li>İzlem Gözükeleş, 2009.</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/08/22 06:31:23 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>