path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/who-does-that-server-really-serve.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Bu Sunucu Gerçekte Kime Hizmet Ediyor? - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2>Bu sunucu gerçekte kime hizmet ediyor?</h2>

<p>yazan <strong>Richard Stallman</strong></p>

<blockquote><p>(İlk sürüm <a
href="http://www.bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM">Boston
Review</a>'de yayımlandı.)</p></blockquote>

<p><strong>İnternet'te, özel mülk yazılım, özgürlüğünüzü kaybetmenin tek yolu
değildir. Yazılım Yerine Hizmet veya SaaSS, bir başkasına bilişiminiz
üzerinde yetki vermenin bir başka yoludur.</strong></p>

<p>Temel nokta şudur: Bir başkasının yazdığı bir program üzerinde (eğer
özgürse) denetim sahibi olabilirsiniz, fakat başka birinin çalıştırdığı bir
hizmet üzerinde hiçbir zaman denetim sahibi olamazsınız, bu nedenle asla
temelde bir programın yapabileceği bir hizmeti kullanmayın.</p>


<p>SaaSS, bir programın kopyanızı çalıştırmak için başkası tarafından uygulanan
bir hizmeti kullanmak anlamına gelir. Terim bize ait; makaleler ve reklamlar
bu terimi kullanmaz ve bir hizmetin SaaSS olup olmadığını size
söylemez. Bunun yerine bazıları kötü eğilimli, bazıları iyi başka
uygulamalarla birlikte SaaSS’yi bir öbek haline getiren, muğlak ve dikkat
dağıtıcı bir terim olan &ldquo;bulut&rdquo;u kullanacaklardır. Bu sayfadaki
açıklama ve örneklerle bir hizmetin SaaSS olup olmadığını anlayabilirsiniz.</p>

<h3>Arka Plan: Özel Mülk Yazılım, Özgürlüğünüzü Nasıl Elinizden Alır?</h3>

<p>Dijital teknoloji size özgürlük verebilir; aynı zamanda özgürlüğünüzü
elinizden alabilir. Bilişimimiz üzerindeki denetimimize karşı ilk tehdit
özel mülk yazılımdan geldi: Sahipleri (Apple veya Microsoft gibi bir şirket)
denetlediği için kullanıcıların denetleyemediği yazılımlar. Sahipler; casus
yazılım, arka kapılar ve <a href="http://DefectiveByDesign.org">Dijital
Kısıtlamalar Yönetimi (Digital Restrictions Management [DRM])</a>
(propagandalarında &ldquo;Dijital Haklar Yönetimi [Digital Rights
Management]&rdquo; olarak söz edilir) gibi kötücül özellikleri ekleyerek bu
haksız güçten yararlanırlar.</p>

<p>Bu soruna sunduğumuz çözüm; özgür yazılım geliştirmek ve özel mülk yazılımı
reddetmektir. Özgür yazılım, bir kullanıcı olarak, dört temel özgürlüğe
sahip olduğunuz anlamına gelir: (0)&nbsp;Programı istediğiniz gibi
çalıştırmak, (1)&nbsp;kaynak kodunu incelemek ve istediğiniz şekilde
değiştirmek, (2)&nbsp;eksiksiz kopyalarını yeniden dağıtmak ve
(3)&nbsp;değiştirilmiş sürümlerin kopyalarını yeniden dağıtmak. (<a
href="/philosophy/free-sw.html">Özgür yazılım tanımına</a> bakınız.)</p>

<p>Özgür yazılımla, biz kullanıcılar, bilişimimizin denetimini geri
alırız. Özel mülk yazılım hâlâ var ancak onları hayatımızın dışında
tutabiliriz ve çoğumuz bunu zaten yapıyor. Bununla birlikte artık
bilişimimizin denetiminden vazgeçmenin başka cazip bir yolu var: Yazılım
yerine Hizmet (Service as a Software Substitute [SaaSS]). Özgürlüğümüz
uğruna bunu da reddetmeliyiz.</p>

<h3>Yazılım Yerine Hizmet, Özgürlüğünüzü Nasıl Elinizden Alır?</h3>

<p>Yazılım yerine Hizmet (SaaSS); bir hizmetin, bir programın kopyasını
çalıştırmak için onun yerine kullanılması anlamına gelir. Somut olarak
birisinin belirli bilişim işlemlerini yapan bir ağ sunucusu oluşturduğu
(örneğin; bir fotoğrafı değiştirmek, metni başka bir dile çevirmek vb.),
sonra da kullanıcıları bu sunucu üzerinden bilişim yapmaya davet ettiği
anlamına gelir. Sunucunun bir kullanıcısı verilerini sunucuya gönderir, bu
sayede sağlanan veriler üzerinde <em>kendi bilişimini</em> yapar ve sonuçlar
kendisine geri gönderilir veya doğrudan onun adına hareket eder.</p>

<p>Bilişim <em>kendisinindir</em>, çünkü, varsayımsal olarak, temelde kendi
bilgisayarında bir program çalıştırarak (bu programın kendisinde o anda
mevcut olup olmadığına bakılmaksızın) da yapabilir. Bu varsayımın böyle
olmadığı durumlarda SaaSS değildir.</p>

<p>Bu sunucular, kullanıcıların sahip oldukları yazılımlardan çok daha
kaçınılmaz biçimde denetimi ele alıyorlar. Özel mülk yazılımla kullanıcılar
genellikle kaynak kodunu değil, yürütülebilir bir dosya alırlar. Bu;
çalışmakta olan kodu incelemeyi zorlaştırır, bu nedenle programın gerçekte
ne yaptığını belirlemek ve değiştirmek zordur.</p>

<p>SaaSS ile kullanıcılar bilişimlerini yapan yürütülebilir bir dosyaya bile
sahip değillerdir: kullanıcıların göremediği veya dokunamadığı başka birinin
sunucusundadır. Bu nedenle gerçekte ne yaptığını saptamaları imkânsızdır ve
onu değiştirmek de imkânsızdır.</p>

<p>Ayrıca SaaSS otomatik olarak belirli özel mülk yazılımların kötücül
özelliklerine eş değer sonuçlara yol açar.</p>

<p> Örneğin; bazı özel mülk programlar casus yazılımdır: Program, <a
href="/philosophy/proprietary-surveillance.html">kullanıcıların bilişim
etkinlikleri hakkında veri gönderir</a>. Microsoft Windows, kullanıcıların
etkinlikleriyle ilgili bilgileri Microsoft'a gönderir. Windows Media Player,
her kullanıcının izlediklerini veya dinlediklerini bildirir. Amazon Kindle;
kullanıcının hangi kitaplarda, hangi sayfalara baktığını ve ne zaman
olduğunu bildirir. Angry Birds kullanıcının coğrafi konum geçmişini
bildirir.</p>

<p>Özel mülk yazılımların aksine SaaSS, kullanıcının verilerini elde etmek için
gizli kod gerektirmez. Bunun yerine kullanıcıların kullanabilmeleri için
verilerini sunucuya göndermeleri gerekir. Bu, casus yazılımlarla aynı etkiye
sahiptir: Sunucu operatörü verileri alır&mdash;SaaSS'nin doğası gereği hiç
bir özel çaba göstermeden. Örneğin, kızının herhangi bir fotoğrafını hiç
yayımlamayı düşünmeyen Amy Webb, fotoğraflarını düzenlemek için SaaSS
(Instagram) kullanarak hata yaptı. Sonunda <a
href="http://www.slate.com/articles/technology/data_mine_1/2013/09/privacy_facebook_kids_don_t_post_photos_of_your_kids_on_social_media.html">oradan
sızdılar</a>.
</p>

<p>Teorik olarak benzer biçimli şifreleme (homomorphic encryption), bir gün
gelecekteki SaaSS hizmetlerinin kullanıcıların gönderdiği verilerin bir
kısmını anlayamayacak şekilde yapılandırılabileceği noktaya gelebilir. Bu
tür hizmetler, kullanıcıların merakla gözetlenmemesi için
<em>kurulabilir</em>; bu, onların gizlice gözetlemeyeceği anlamına gelmez.</p>

<p>Bazı özel mülk işletim sistemlerinde, bazı kişilerin yazılım
değişikliklerini uzaktan yüklemesine izin veren evrensel bir arka kapı
bulunur. Örneğin; Windows, Microsoft'un makinedeki herhangi bir yazılımı
zorla değiştirebileceği evrensel bir arka kapıya sahiptir. Neredeyse tüm
taşınabilir telefonlarda da var. Bazı sahipli uygulamaların evrensel arka
kapıları da vardır; mesela GNU/Linux için Steam istemcisi, geliştiricinin
değiştirilmiş sürümleri uzaktan yüklemesine izin verir.</p>

<p>SaaSS ile sunucu operatörü, sunucuda kullanılan yazılımı
değiştirebilir. Onun bilgisayarı olduğu için bunu yapabilmelidir; ancak
sonuç, evrensel bir arka kapıya sahip özel mülk bir uygulama programı
kullanmakla aynıdır: Birisi, kullanıcının bilişiminin nasıl yapıldığına dair
sessizce değişiklikler dayatma gücüne sahiptir.</p>

<p>Dolayısıyla SaaSS, özel mülk yazılımın casus yazılım ve evrensel bir arka
kapı ile çalışmasına eş değerdir. Sunucu operatörüne kullanıcının haksız bir
yetki vermesini sağlar ve bu yetki karşı koymamız gereken bir şeydir.</p>

<h3>SaaSS ve SaaS</h3>

<p>Başlangıçta bu sorunlu uygulamaya Hizmet Olarak Yazılım anlamına gelen SaaS
adını verdik. Bu, kullanıcılara kopyalarını sunmak yerine bir sunucuda
yazılım oluşturmak için yaygın olarak kullanılan bir terimdi ve bu sorunun
ortaya çıktığı durumları tam olarak tanımladığını düşündük.</p>

<p>Daha sonra SaaS teriminin bazen iletişim hizmetleri, bu sorunun
uygulanamadığı etkinlikler, için kullanıldığının farkına vardık. Buna ek
olarak &ldquo;Hizmet Olarak Yazılım&rdquo; terimi, uygulamanın
<em>neden</em> kötü olduğunu açıklamıyor. Bu yüzden kötü uygulamayı daha net
bir şekilde tanımlayan ve bu konuda neyin kötü olduğunu söyleyen
&ldquo;Yazılım Yerine Hizmet&rdquo; terimini kullandık.</p>

<h3>SaaSS Sorununu Özel Mülk Yazılım Sorunundan Ayırt Etmek</h3>

<p>SaaSS ve özel yazılımlar benzer zararlı sonuçlara yol açar ancak yöntemleri
farklıdır. Özel mülk bir yazılımda yöntem; değiştirilmesi zor ve/veya yasa
dışı olan bir kopyaya sahip olmanız ve kullanmanızdır. SaaSS ile yöntem,
bilişiminizi yapan kopyaya sahip olmamanızdır.</p>

<p>Bu iki mesele çoğu zaman karışıktır ve bunun böyle olması şans ederi
değil. Web geliştiricileri; sunucu yazılımını tarayıcınızda, makinenizde
çalışan programlarla birlikte kümelemek için belirsiz &ldquo;web
uygulaması&rdquo; terimini kullanır. Bazı web sayfaları sizi
bilgilendirmeden tarayıcınıza önemsiz, hatta büyük JavaScript programları
yükler. <a href="/philosophy/javascript-trap.html">Bu JavaScript programları
özgür olmadığında</a> diğer tüm özgür olmayan yazılımlarla aynı türde bir
adaletsizliğe neden olurlar. Bununla birlikte burada hizmetin kendisinin
kullanılması ile ilgileniyoruz.</p>

<p>Birçok özgür yazılım destekçisi, SaaSS sorununun sunucular için özgür
yazılım geliştirerek çözüleceğini varsaymaktadır. Sunucu operatörü hatırına
sunucudaki programlar özgür olmalı; özel mülk olmaları durumunda
programların geliştiricilerinin/sahiplerinin sunucu üzerinde bir gücü
olur. Bu sunucu operatörüne haksızlıktır ve sunucunun kullanıcılarına hiçbir
şekilde yardımı dokunmaz. Ancak sunucudaki programlar özgür olursa bile,
<em>sunucunun kullanıcılarını</em> SaaSS'nin etkilerinden korumaz. Bu
programlar sunucu operatörünü özgürleştirir, sunucunun kullanıcılarını
değil.</p>

<p>Sunucu yazılımı kaynak kodunu yayımlamak topluluğa yarar sağlar: Uygun
şekilde yetenekli kullanıcıların benzer sunucuları kurmalarını, belki de
yazılımı değiştirmelerini sağlar. <a
href="/licenses/license-recommendations.html">GNU Affero GPL'yi sunucularda
sıkça kullanılan programların lisansı olarak kullanmanızı öneririz</a>.</p>

<p>Ancak bu sunuculardan hiçbiri, <em>sizin</em> sunucunuz olmadıkça (makinenin
mülkünüz olup olmadığına bakılmaksızın yazılımı denetlemeniz anlamında),
üzerinde yaptığınız bilişim üzerinde denetiminiz yoktur. Arkadaşınızın
yazılıma kendi bilgisayarınızda bakmasına izin vermiş olmanız gibi bazı
işler için arkadaşınızın sunucusuna güvenmeniz sorun değildir. Bunun dışında
kalan bütün sunucular sizin için SaaSS olacaktır. SaaSS sizi daima sunucu
operatörünün yetkisine tabi kılar ve tek çaresi <em>SaaSS
kullanmamaktır!</em> Sizin tarafınızdan sağlanan verilerle, kendi bilişim
işleriniz için başkasının sunucusunu kullanmayın.</p>

<p>Bu konu; &ldquo;açık&rdquo; ve &ldquo;özgür&rdquo; arasındaki farkın
derinliğini göstermektedir. Açık kaynak olan kaynak kodu <a
href="/philosophy/free-open-overlap.html">neredeyse her zaman
özgürdür</a>. Bununla birlikte sunucu yazılımı açık kaynak ve / veya özgür
olan bir <a href="https://opendefinition.org/ossd/">&ldquo;açık
yazılım&rdquo; hizmeti</a> fikri, SaaSS sorununu çözemez.</p>

<p>Hizmetler temelde programlardan farklıdır ve hizmetlerin ortaya çıkardığı
etik sorunlar, programların ortaya çıkardığı sorunlardan temel olarak
farklıdır. Karışıklığı önlemek için <a
href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html">bir hizmeti
&ldquo;özgür&rdquo; veya &ldquo;özel mülk&rdquo; olarak tanımlamaktan
kaçınıyoruz.</a></p>

<h3>SaaSS'yi Diğer Ağ Hizmetlerinden Ayırt Etme</h3>

<p>Hangi çevrim içi hizmetler SaaSS'dir? En açık örnek, diyelim ki İngilizce
metni İspanyolca metne çeviren, bir çeviri hizmetidir. Sizin için bir metni
çevirmek tamamen size ait bir bilişimdir. Elinizde doğru program olduğunda,
kendi bilgisayarınızda bu programı çalıştırarak bunu yapabilirdiniz. (Etik
olmak için bu program özgür olmalıdır.) Çeviri hizmeti bu programın yerine
geçmektedir, bu nedenle bir Yazılım yerine Hizmet veya
SaaSS'dir. Bilişiminiz üzerindeki denetiminizi engellediğinden size karşı
hatalıdır.</p>

<p>Bir başka açık örnek, bir fotoğrafı değiştirmek için Flickr veya Instagram
gibi bir hizmeti kullanmaktır. Fotoğrafları değiştirmek, insanların kendi
bilgisayarlarında yıllarca yaptıkları bir işlemdir; bu işlemi kendi
bilgisayarınız yerine denetlemediğiniz bir sunucuda yapmanız, SaaSS'dir.</p>

<p>SaaSS'yi reddetmek, sizden başkası tarafından çalıştırılan herhangi bir ağ
sunucusunu kullanmayı reddetmek anlamına gelmez. Çoğu sunucu SaaSS değildir
çünkü yaptıkları işler, kullanıcının kendi bilişimi değil, bir tür
iletişimdir.</p>

<p>Özgün web sunucuları fikri sizin için bilişim yapmak değildi, erişmeniz için
bilgi yayımlamaktı. Bugün bile çoğu web sitesinin yaptığı budur ve SaaSS
sorunu içermezler. Çünkü birinin yayımlanmış bilgilerine erişmek kendi
bilişiminiz anlamına gelmez. Ne de kendi çalışmalarınızı yayımlamak için
blog sitesi kullanmak ya da Twitter veya StatusNet gibi bir mikroblog
hizmeti kullanmak da değildir. (Bu hizmetler, ayrıntılara bağlı olarak başka
sorunlara sahip olabilir veya olmayabilir.) Aynı durum, sohbet grupları gibi
özel olmayan diğer iletişim türleri için de geçerlidir.</p>

<p>Özünde sosyal ağ SaaSS değil, bir iletişim ve yayın şeklidir. Ancak ana
becerisi sosyal ağ olan bir hizmette SaaSS olan özellikler veya uzantılar
bulunabilir.</p>

<p>Bir hizmet SaaSS değilse bu onun makbul olduğu anlamına gelmez. Hizmetlerle
ilgili başka etik hususlar var. Örneğin; Facebook, videoları özgür olmayan
yazılımları çalıştırmaya zorlayan Flash'da dağıtır; özgür olmayan JavaScript
kodunu çalıştırmayı gerektirir; ve kullanıcılara hayatlarını Facebook'a
teslim etmeleri için onları cezbederken yanıltıcı bir gizlilik izlenimi
verir. Bunlar önemli ama SaaSS sorunundan farklı hususlardır.
</p>

<p>Arama motorları gibi hizmetler; web'den veri toplar ve incelemenizi
sağlar. Veri derlemelerine bakmak, her zamanki anlamda kendi bilişiminiz
değildir, bu derlemeyi siz sağlamadınız, yani web'de arama yapmak için böyle
bir hizmeti kullanmak SaaSS değildir. Ancak kendi siteniz için bir arama
aracı kurmak için başkasının sunucusunu kullanmak,<em>SaaSS</em>'dir.</p>

<p>Çevrim içi satın alma SaaSS değildir çünkü alım sırasındaki bilişim sizin
faaliyetiniz değildir; aksine siz ve mağaza için ortaklaşa yapılır. Çevrim
içi alışverişlerde asıl sorun; karşı tarafa paranızla ve diğer kişisel
bilgilerinizle (adınızla başlayarak) güvenip güvenmediğinizdir.</p>

<p>Savannah ve SourceForge gibi depo siteleri doğal olarak SaaSS değildir,
çünkü bir deponun görevi kendisine verilen verileri yayımlanmasıdır.</p>

<p>Ortak bir projenin sunucularını kullanmak SaaSS değildir, çünkü bu şekilde
yaptığınız bilişim size ait değildir. Örneğin, Vikipedi'deki sayfaları
düzenlerseniz kendi bilişiminizi yapmazsınız; bunun yerine Vikipedi'nin
bilişiminde iş birliği yapmış olursunuz. Vikipedi kendi sunucularını
denetler ancak kurumların yanı sıra bireyler de bilişimlerini başka birinin
sunucusunda yaparlarsa SaaSS sorunuyla karşılaşırlar.</p>

<p>Bazı siteler birden fazla hizmet sunar ve bu hizmetlerden biri SaaSS değilse
bile bir başkası SaaSS olabilir. Örneğin; Facebook'un ana hizmeti sosyal
ağdır ve bu SaaSS değildir; ancak bazıları SaaSS olan üçüncü parti
uygulamaları destekler. Flickr'in ana hizmeti, SaaSS olmayan fotoğrafları
dağıtmaktır ancak SaaSS olan fotoğrafları düzenleme özelliklerine de
sahiptir. Aynı şekilde Instagram'ı bir fotoğraf göndermek için kullanmak
SaaSS değil; fotoğrafı dönüştürmek için kullanmak SaaSS'dir.</p>

<p>Google Dokümanlar, tek bir hizmetin değerlendirilmesinin ne kadar karmaşık
olabileceğini gösterir. İnsanları bir belgeyi düzenlemeye davet ediyor,
açıkça yanlış bir şekilde büyük <a
href="/philosophy/javascript-trap.html">özgür olmayan JavaScript
programı</a> çalıştırıyor. Ancak belgeleri standart biçimlerde yüklemek ve
indirmek için bir API sunuyor. Özgür bir yazılım düzenleyicisi bu API
üzerinden çalışabilir. Bu kullanım senaryosu SaaSS değildir çünkü Google
Dokümanlar'ı yalnızca bir depo olarak kullanır. Tüm verilerinizi bir şirkete
göstermek kötüdür ancak bu bir SaaSS değil gizlilik meselesidir;
verilerinize erişmek için bir hizmete bağlı olmak kötü olsa da, bu bir SaaSS
değil, risk meselesidir. Öte yandan belge biçimlerini birbirine dönüştürme
hizmetini kullanmak SaaSS'dir çünkü bu kendi bilgisayarınızda uygun
(tercihen özgür) bir program çalıştırarak yapabileceğiniz bir şeydir.</p>

<p>Google Dokümanlar'ı özgür bir editör ile kullanmak elbette nadirdir. Çoğu
zaman insanlar, özgür olmayan herhangi bir program gibi kötü olan özgür
olmayan JavaScript programı aracılığıyla kullanırlar. Bu senaryo SaaSS'yi de
içerebilir; bu, JavaScript programında düzenlemenin hangi kısmının
yapıldığına ve sunucuda hangi kısmın yapıldığına bağlıdır. Bunu bilmiyoruz,
ancak SaaSS ve özel mülk yazılım kullanıcıları için benzer şekilde hatalı
olduklarından dolayı, bunu bilmek çok önemli değil.</p>

<p>Başka birinin deposu aracılığıyla yayımlamak gizlilik sorunlarını gündeme
getirmez ancak Google Dokümanlar aracılığıyla yayınlamanın özel bir sorunu
vardır: Google Dokümanlar belgesinin metnini bir tarayıcıda özgür olmayan
JavaScript kodunu çalıştırmadan görüntülemek bile imkânsızdır. Bu nedenle
bir şey yayımlamak için Google Dokümanlar'ı kullanmamalısınız, ancak bunun
nedeni SaaSS sorunu değildir.</p>

<p>BT endüstrisi, kullanıcıları bu ayrımları yapmaktan caydırır. Moda söz,
&ldquo;bulut bilişim&rdquo; bunun için var. Bu terim o kadar bulutlu ki,
İnternet'in hemen hemen her kullanımına atıfta bulunabilir. SaaSS'nin yanı
sıra diğer birçok ağ kullanım uygulamasını da içerir. Herhangi bir bağlamda
&ldquo;bulut&rdquo; yazan bir yazar (eğer teknik bir kişiyse) muhtemelen
aklında belirli bir anlama sahiptir ancak genellikle diğer makalelerde
terimin başka özel anlamları olduğunu açıklamaz. Bu terim, insanları
bireysel olarak düşünmeleri gereken uygulamalar hakkında genelleme yapmaya
yönlendirir.</p>

<p>Eğer &ldquo;bulut bilişim&rdquo;in bir anlamı varsa bilişim yapmanın bir
yolu değil, bilişim hakkında bir düşünme biçimidir: &ldquo;Soru
sormayın. Bilişiminizi kimin kontrol ettiği veya verilerinizi kimin
sakladığı konusunda endişelenmeyin. Hizmetinize gizlenmiş bir kancayı
kontrol etmeden yutun. Tereddüt etmeden şirketlere güvenin.&rdquo; diyen bir
vurdumduymaz yaklaşımı. Başka bir deyişle &ldquo;Budala
olun.&rdquo;. Zihindeki bir bulut, berrak düşünmenin önünde bir
engeldir. Bilişim hakkında berrak bir şekilde düşünmek için
&ldquo;bulut&rdquo; teriminden kaçınalım.</p>

<h3 id="renting">Sunucu Kiralamayı SaaSS'den Ayırt Ayırt Etme</h3>

<p>Yazılım yüklemesinde denetiminiz olan bir (gerçek veya sanal) sunucu
kiralarsanız, bu SaaSS değildir. SaaSS'de başka biri sunucuda hangi
yazılımın çalıştığına karar verir ve bu nedenle sunucunun sizin için yaptığı
bilişimi denetler. Yazılımı sunucuya sizin kurmanız durumunda, onun sizin
için ne yapması gerektiğini denetlersiniz. Böylece kiralanan sunucu
neredeyse sizin bilgisayarınızdır. Bu hususta, sizin sayılır.</p>

<p>Kiralanan uzak sunucudaki <em>veriler</em>, sunucunuzu evde bulundurmanızdan
daha az güvenlidir ancak bu SaaSS'den farklı bir husustur.</p>

<p>Bu tür sunucu kiralamaya bazen &ldquo;IaaS&rdquo; denir ancak bu terim
önemli olduğunu düşündüğümüz hususları önemsizleştiren kavramsal bir yapıda
yer alır.</p>

<h3>SaaSS Sorunuyla Başa Çıkma</h3>

<p>Tüm web sitelerinin yalnızca küçük bir bölümü SaaSS yapar; çoğu sorunu
ortaya çıkarmıyor. Ama sorunu ortaya çıkaranlar hakkında ne yapmalıyız?</p>

<p>Elinizdeki veriler üzerinde kendi bilişiminizi yaptığınız basit durum için
çözüm çok basittir: Özgür bir yazılım uygulamasının kendi kopyasını
kullanın. Metin düzenlemenizi GNU Emacs veya özgür bir kelime işlemci gibi
özgür bir metin düzenleyicisinin kopyası ile yapın. Fotoğraf düzenlemenizi
GIMP gibi özgür yazılım kopyalarınızla yapın. Özgür bir program yoksa ne
olur? Özel mülk bir program veya SaaSS özgürlüğünüzü elinizden alır, bu
yüzden bunları kullanmamalısınız. Zamanınız veya paranız ile özgür bir
alternatifin geliştirilmesine katkıda bulunabilirsiniz.</p>

<p>Grup olarak diğer bireylerle iş birliği yapmaya ne dersiniz? Bunu şu anda
bir sunucu kullanmadan yapmak zor olabilir ve grubunuz kendi sunucusunu
nasıl çalıştıracağını bilmiyor olabilir. Başkasının sunucusunu
kullanıyorsanız en azından bir şirket tarafından işletilen bir sunucuya
güvenmeyin. Bir müşteri olarak sadece bir sözleşme ihlali tespit
edemediğiniz ve gerçekten dava açamadığınız sürece koruma sağlanmaz ve
şirket muhtemelen çok çeşitli suistimallere izin verecek şekilde
sözleşmelerini yazar. Devlet, mahkeme kararıyla verilerinizi
başkalarınınkiyle birlikte şirketten isteyebilir; Obama'nın telefon
şirketlerine yaptığı gibi, şirketin müşterilerini yasa dışı yollarla Bush'a
bağlayan ABD telefon şirketleri gibi gönüllü olmadıklarını varsayalım. Bir
sunucu kullanmanız gerekiyorsa, operatörleri size salt ticari bir ilişkinin
ötesinde güven için bir temel sağlayan bir sunucu kullanın.</p>

<p>Ancak, daha uzun bir ölçekte, sunucuları kullanmak için alternatifler
oluşturabiliriz. Örneğin; ortak çalışanların şifrelenmiş verileri
paylaşabileceği bir eşler arası bir program oluşturabiliriz. Özgür yazılım
topluluğu, önemli &ldquo;web uygulamaları&rdquo; için dağıtık eşler arası
alternatifler geliştirmelidir. Bunları <a
href="/licenses/why-affero-gpl.html">GNU Affero GPL</a> altında yayımlamak
akıllıca olabilir çünkü muhtemelen başkaları tarafından sunucu tabanlı
programlara dönüştürülmeye adaylar. <a href="/">GNU projesi</a>, bu tür
değişiklikler üzerinde çalışmak için gönüllü arıyor. Diğer özgür yazılım
projelerinin tasarımlarında da bu konuyu dikkate almaya davet ediyoruz.</p>

<p>Bu arada bir şirket sizi kendi bilişim işlemlerinizi yapmak için sunucusunu
kullanmaya davet ederse kabul etmeyin; SaaSS kullanmayın. <em>Kendi</em>
sunucularınızla kullanmadığınız sürece, sadece zayıf bir bilgisayar olan
&ldquo;zayıf istemciler&rdquo;i satın almayın veya kurmayın. Gerçek bir
bilgisayar kullanın ve verilerinizi orada saklayın. Özgürlüğünüz için kendi
bilişim işlerinizi özgür bir programın size ait olan bir kopyası ile yapın.</p>

<h3>Ayrıca Bkz:</h3>
<p><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">Kimsenin
Anlamasına İzin Verilmeyen Hata</a>.</p>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2010, 2013, 2015, 2016, 2018 Richard Stallman</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>The FLOSS Information <a
href="mailto:theflossinformation@gmail.com">&lt;theflossinformation@gmail.com&gt;</a>,
2019, 2020.</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/04/27 19:08:05 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>