path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/right-to-read.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/right-to-read.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.90 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Okuma Hakkı - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>
<style type="text/css" media="print,screen"><!--
blockquote, .comment {
   font-style: italic;
}
blockquote cite {
   font-style: normal;
}
.announcement {
   text-align: center;
   background: #f5f5f5;
   border-left: .3em solid #fc7;
   border-right: .3em solid #fc7;   
   margin: 2.5em 0;
}
#AuthorsNote ul, #AuthorsNote li {
   margin: 0;
}
#AuthorsNote li p {
   margin: 1em 0;
}
.emph-box {
   background: #f7f7f7;
   border-color: #e74c3c;
}
#AuthorsNote p.emph-box {
   margin: 1em 6%;
}
#BadNews li p { text-indent: -.8em; }
#BadNews li p:before {
   content: "\021D2";
   display: inline;
   position: relative;
   right: .5em;
}
#BadNews p.emph-box {
   margin: 2.5em 6% 1em;
}
#References {
   margin: 3em 0 2em;
}
#References h3 {
   font-size: 1.2em;
}
@media (min-width: 55em) {
   #AuthorsNote .columns >
 p:first-child,
    #AuthorsNote li p.inline-block {
      margin-top: 0;
   }
   .comment { text-align: center; }
   .table { display: table; }
   .table-cell {
      display: table-cell;
      width: 50%;
      vertical-align: middle;
   }
   .left { padding-right: .75em; }
   .right { padding-left: .75em; }
   }
}-->
<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" -->
<!--
@media (min-width: 55em) {
   .left { padding-left: .75em; }
   .right { padding-right: .75em; }
   }
}-->
<!--#endif -->




</style>

<!--#include virtual="/philosophy/po/right-to-read.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2 class="center">Okuma Hakkı</h2>

<address class="byline center">
yazan <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address>
<p class="center">
<em>Bu yazı <cite>Communications of the ACM</cite> (Cilt&nbsp;40,
Sayı&nbsp;2) Şubat 1997 yayınında yer almıştır.</em></p>
<hr class="thin" />

<div class="article">
<blockquote class="center comment"><p>
	     2096 yılında Ay Şehrinde yayınlanan Ay Devriminin ataları hakkındaki
yazıların derlemesi olan
<cite>Tycho’ya&nbsp;Giden&nbsp;Yol</cite>dan&nbsp;alınmıştır.
</p></blockquote>

<div class="columns">
<p>
Dan Halbert için, Tycho’ya Giden Yol, fakültede Lissa Lenz bilgisayarını
ödünç almak istediğinde başladı. Lissa’nın bilgisayarı bozulmuştu ve başka
bir bilgisayar ödünç alamazsa, dönem ödevinden kalacaktı. Dan hariç
bilgisayarını isteyebileceği biri yoktu.</p>

<p>
Bu durum, Dan’ı bir ikileme soktu. Lissa’ya yardım etmesi gerekiyordu, ama
ona bilgisayarını verse, Lissa kitaplarını okuyabilirdi. Başka birinin
kitaplarını okumasına izin verdiği için yıllarca hapse mahkum olması
gerçeğinin yanı sıra, yalnızca bu fikir onu şok etmeye yetti bile. Herkes
gibi, ona da ilkokuldan beri kitap paylaşımının kötü bir şey olduğu
öğretilmişti, bunu yalnızca korsanlar yapardı.</p>

<p>
Ve SPA'nın, Yazılım Koruma Biriminin, onu yakalayamama ihtimali
düşüktü. Yazılım sınıfında, Dan, her kitabın Merkezi Lisanslamaya ne zaman
ve nerede ve kim tarafından okunduğunu raporlayan bir telif hakkı
izleyicisine [:monitor] sahip olduğunu öğrenmişti. (Merkez bu bilgileri
okuyucu korsanları yakalamak için kullandığı gibi, ayrıca kişisel ilgi
profillerini perakendecilere satmak için de kullanmaktaydı.) Bilgisayarının
ağa bir sonraki bağlanışında, Merkezi Lisanslama bu bilgiyi
bulacaktı. Bilgisayar sahibi olarak, o, suçu önlemediği için ciddi bir ceza
alabilirdi.</p>

<p>
Tabi ki, Lissa kitaplarını okuma niyetinde olmayabilirdi. Bilgisayarı
yalnızca dönem ödevini yazmak için istemiş olabilirdi. Ancak Dan Lissa’nın
orta-sınıf bir aileden geldiğini ve okuma ücretleri hariç okul harcını zar
zor ödediğini biliyordu. Kitaplarını okumak, okuldan mezun olmasının tek
yolu olabilirdi. Dan bu durumu anladı; kendisi de okuduğu tüm araştırma
makalelerinin ücretini ödemek için borç almak zorunda kalmıştı. (bu
ücretlerin % 10’u makaleleri yazan araştırmacılara gitmekteydi; Dan akademik
kariyer yapmak istediği için, kendi araştırma makalelerine sıklıkla atıf
yapılırsa, bunların yeterli ücreti sağlayacağını ummaktaydı.)</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>

<div class="columns">
<p>
Daha sonra, Dan, herhangi bir kimsenin, kütüphaneye gidip ücret ödemeden
makale ve hatta kitap okuyabileceğini öğrendi. Hükümetin kütüphane bağışları
olmaksızın binlerce sayfa okuyan bağımsız burslu öğrenciler vardı. Ancak
1990’larda, hem ticari hem de kâr amaçlı olmayan yayıncılar, erişim için
ücret talep etmeye başladı. 2047 yılı itibariyle, özgür erişim sağlayan
kütüphaneler geçmişte kalmıştı.</p>

<p>
SPA ve Merkezi Lisanslama'dan kaçmanın elbette yolları vardı.  Ancak bunlar
yasal değildi.  Dan’ın yazılım sınıfında, Frank Martucci adında bir sınıf
arkadaşı vardı, Frank, yasa dışı bir hata ayıklama (debugging) aracı temin
etti ve bu aracı, kitap okurken, telif hakkı izleme kodunu atlatmak için
kullandı. Ancak çok sayıda arkadaşına bu hata ayıklayıcıdan bahsetti ve bu
arkadaşlarından biri, bir ödül karşılığında onu şikayet etti (borçta olan
öğrenciler ele vermeye yatkındılar). 2047 yılında Frank hapishanedeydi,
bunun nedeni yasak okuma yapması değil, hata ayıklayıcıyı bulundurmasıydı.</p>

<p>
Dan daha sonra herkesin hata ayıklama araçlarına geçmişte sahip olabildiği
bir zaman olduğunu öğrendi. CD üzerinde edinilebilen ya da İnternetten
indirilebilen özgür hata ayıklama araçları bile vardı. Ancak sıradan
kullanıcılar, bunu, telif hakkı izleyicilerini atlatmak etmek için
kullanmaya başladığı için bir hakem, gerçek uygulamada, bunun, hata
ayıklayıcıların temel kullanımı haline geldiğine karar verdi. Bu, onların
yasa dışı olduğu anlamına gelmekteydi; hata ayıklayıcıların geliştiricileri
hapse gönderildi.</p>

<p>
Tâbi ki programcılar hâlâ hata ayıklama araçlarına ihtiyaç duymaktaydı ancak
2047’de hata ayıklayıcı satıcıları yalnızca numaralı kopyaları, yalnızca
resmi olarak lisanslı ve bağlı programcılara dağıttı. Dan’ın yazılım
sınıfında kullandığı hata ayıklayıcı önemli bir güvenlik duvarının
[:firewall] arkasında tutulmaktaydı, bu nedenle bu, yalnızca sınıf
alıştırmaları için kullanılabilmekteydi.</p>

<p>
Değiştirilmiş bir sistem çekirdeği kurularak, telif hakkı izleyicilerinin
atlatılması  da mümkündü. Dan sonunda, özgür çekirdekleri de, hatta tamamen
özgür işletim sistemlerini de öğrendi, bu sistemler yüzyılın sonunda
vardı. Ancak bunlar, hata ayıklayıcılar gibi yasa dışıydı, ayrıca bir taneye
sahip olsanız bile, bilgisayarınızın kök [:root] şifresini bilmeden bir tane
kuramıyordunuz. Ve FBI ya da Microsoft Destek size şifreyi söylemezdi.</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>

<div class="columns">
<p>
Dan sonunda Lissa’ya bilgisayarını veremeyeceğine karar verdi. Ama ona
yardım etmek de istiyordu çünkü onu seviyordu. Lissa ile her konuşma fırsatı
Dan’ın içini mutlulukla dolduruyordu. Ve yardım istemek için Lissa’nın Dan’ı
seçmiş olması da Lissa’nın da Dan’ı sevdiği anlamına gelebilirdi.</p>

<p>
Dan, daha da akla gelmeyen bir şey yaparak bu ikilemi çözdü, Lissa’ya
bilgisayarı verdi ve ona şifresini söyledi. Bu şekilde, Lissa kitaplarını
okursa, Merkezi Lisanslama kitapları Dan’ın okuduğunu düşünecekti. Bu, yine
de bir suçtu ama SPA, bu suçu otomatik olarak bulamazdı. Ancak Lissa
bildirirse bulabilirlerdi.</p>

<p>
Tabi ki, Dan’ın Lissa’ya kendi şifresini vermiş olduğunu okul yönetimi fark
ederse, Lissa’nın bunu ne için kullandığına bağlı olmaksızın, ikisinin de
okul hayatları sona erecekti. Okulun politikası, bunun bir disiplin suçu
olduğu yönündeydi. Zararlı bir şey yapıp yapmamanız önemli değildi, suç,
yöneticilerin sizi kontrol etmesini zorlaştırmaktaydı. Okul yönetimi, bunun,
yasak bir şey yapmakta olduğunuz anlamına geldiğini varsaymaktaydı ve bu
yasak şeyin ne olduğunu bilmeleri gerekmezdi.</p>

<p>
Öğrenciler genelde bu nedenle atılmamaktaydı, en azından doğrudan
değil. Bunun yerine, öğrencilerin okul bilgisayar sistemlerine girmeleri
yasaklanmakta ve bu da kaçınılmaz bir şekilde tüm derslerden kalmalarına
neden olmaktaydı.</p>

<p>
Daha sonra, Dan, bu üniversite politikasının yalnızca, çok sayıda üniversite
öğrencisinin bilgisayar kullanmaya başladığı 1980’lerde başlamış olduğunu
öğrendi. Önceden, üniversiteler, öğrenci disiplininde farklı bir yaklaşıma
sahipti; üniversiteler, yalnızca şüphe yaratan etkinlikleri değil, zararlı
etkinlikleri cezalandırmaktaydı.</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>

<div class="columns">
<p>
Lissa, Dan’ı SPA’ya bildirmedi. Dan’ın Lissa’ya yardım etmesi kararı,
sonunda evlenmelerine kadar gitti ve ayrıca çocukken korsanlık hakkında
onlara ne öğretildiğini sorgulamalarını sağladı. Çift, Sovyetler Birliği ve
kopyalama konusundaki kısıtlamalar hakkında ve hatta orijinal Birleşik
Devletler Anayasası hakkında telif hakkının tarihini okumaya
başladı. Luna’ya taşındılar ve orada SPA’nın uzun kolundan benzer şekilde
kaçan başka insanları tanıdılar. 2062 yılında, Tycho İsyanı başladığında,
evrensel okuma hakkı, ana amaçlarından biri haline geldi.</p>
</div>

<div class="reduced-width">
<blockquote class="announcement">
<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">E-kitapların tehlikeleri
hakkında e-posta listemize katılın</a>.</p>
</blockquote>
</div>

<div id="AuthorsNote">
<h3>Yazarın Notları</h3>

<ul class="no-bullet">
<li>
<div class="reduced-width">
<p>Bu hikâye; gelecekte Dan Halbert'in gençliğini, &ldquo;korsanları&rdquo;
propaganda olarak kullanan haksız güçlerin şekillendirdiği baskıcı bir
toplumda tanımlayan, başkaları tarafından yazılacak olan tarihsel bir
makale. Bu yüzden o toplumun terminolojisini kullanır. İleriye dönük olarak
daha gözle görülür şekilde baskıcı bir şeye yansıtmaya çalıştım. <a
href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">&ldquo;Korsanlığa&rdquo;</a>
bakınız.
</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>
</li>

<li>
<div class="reduced-width">
<p>Ödünç verme veya kitap okuma konusunda bilgisayar tarafından zorlanan
kısıtlamalar, &ldquo;Dijital Kısıtlamalar Yönetimi (Digital Restrictions
Management)&rdquo; için kısaltma olan DRM olarak bilinir. DRM'yi ortadan
kaldırmak için Özgür Yazılım Vakfı, <a
href="http://DefectiveByDesign.org">Defective by Design</a> kampanyasını
kurdu. Desteğinizi istiyoruz.</p>

<p>Özgür Yazılım Vakfı ile ilgili olmayan ayrı bir organizasyon olan Electronic
Frontier Foundation, DRM'ye karşı da kampanya yapıyor.</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>
</li>
</ul>

<p class="comment">
Aşağıdaki not, hikâyenin ilk yayınından bu yana birkaç kez güncellenmiştir.</p>

<ul class="no-bullet">
<li>
<div class="columns">
<p>
Okuma hakkı için verilen savaş zaten mücadele ediliyor. Geçmiş
özgürlüklerimizin gizliliğe kapılmasının 50 yıl sürmesine rağmen yukarıda
açıklanan spesifik baskıcı kanun ve uygulamaların çoğu zaten önerilmiş;
bazıları ABD'de ve başka yerlerde kanuna girmiştir. ABD'de 1998 Dijital
Binyıl Telif Hakkı Yasası (DMCA [1998 Digital Millennium Copyright Act]),
DRM'yi suç işleyebilecek programların dağıtımını yaparak DRM olarak bilinen
bilgisayar tarafından uygulanan kısıtlamalara destek verdiğini açıkça
belirtti. Avrupa Birliği, 2001 yılı itibariyle bir telif hakkı yönergesinde
çok güçlü olmayan bir biçimde benzer kısıtlamalar getirmiştir.</p>

<p>
ABD, bu tür kuralları dünyanın geri kalanına &ldquo;serbest ticaret&rdquo;
anlaşmaları yoluyla dayatma kampanyası yapıyor. <a
href="https://stallman.org/business-supremacy-treaties.html">İş üstünlüğü
anlaşmaları</a> onlar için daha uygun bir terimdir çünkü nominal olarak
demokratik devletlere iş egemenliği vermek için tasarlanmıştır. DMCA'nın
DRM'yi kıran programları kriminalleştirme politikası, bu anlaşmaların geniş
bir alanda uyguladığı haksız politikalardan biridir.</p>

<p>
ABD; ikili anlaşmalar yoluyla Avustralya'ya, Panama'ya, Kolombiya'ya ve
Güney Kore'ye ve başka bir anlaşma ile CAFTA'dan Kosta Rika gibi ülkelere
DMCA gereklilikleri getirmiştir. Obama; kampanyayı iki yeni önerilen anlaşma
ile, TPP ve TTIP ile, artırdı. TPP; DMCA'yı ve diğer birçok yanlışlıkla
birlikte Pasifik Okyanusu'ndaki 12 ülkeye dayatacaktır. TTIP, Avrupa'da da
benzer kısıtlamalar uygular. Bütün bu anlaşmalar yenilmeli veya
kaldırılmalıdır.</p>

<p>
World Wide Web Consortium bile telif hakkı sektörünün gölgesinde kalmıştır;
DRM sistemini web spesifikasyonlarının resmî bir parçası olarak onaylamanın
eşiğinde.</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>
</li>

<li>
<div class="table">
<div class="table-cell left">
<p class="emph-box">
Özgür olmayan yazılım <a href="/proprietary/">birçok türde kötü eğilimli
özelliğe</a> sahip olma eğilimindedir; bu, <a
href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">özgür olmayan bir
programa asla güvenemeyeceğiniz</a> sonucunu doğurur. Yalnızca özgür (free
[libre]) yazılımlarda ısrar etmeli ve özgür olmayan programları
reddetmeliyiz.</p>
</div>

<p class="table-cell right">
Windows Vista ile Microsoft, arka kapı yerleştirdiğini itiraf etti:
Microsoft, kullanıcılar kendilerini düşürmeyi düşünüyor olsa bile yazılım
&ldquo;yükseltmelerini&rdquo; zorla kurmak için kullanabilir. Ayrıca Vista
çalıştıran tüm makinelerin belirli bir aygıt sürücüsünü çalıştırmayı
reddetmelerini de sağlayabilir. Vista'nın kullanıcılar üzerindeki
kısıtlamasının asıl amacı, kullanıcıların üstesinden gelemeyecekleri DRM'yi
uygulamaktı. Tabii ki Windows 10 daha iyi değil.</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>
</li>

<li>
<div class="columns">
<p>
Hikayedeki fikirlerden biri 2002 yılına kadar önerilmemişti. Bu fikir FBI’ın
ve Microsoft’un kişisel bilgisayarlar için kök şifreleri tutması ve onlara
sahip olmanıza izin vermemesi fikridir.</p>

<p>
Bu şemanın savunucuları &ldquo;güvenilir bilişim&rdquo; ve
&ldquo;Palladium&rdquo; gibi eski sürüm isimlerini verdi ancak sonuçta
kullanılmaya başlandığı gibi &ldquo;güvenli önyükleme&rdquo; olarak
adlandırıldı.</p>

<p>
Microsoft'un sakladığı şey geleneksel anlamda tam olarak bir şifre değil;
kimse terminalde yazmaz. Aksine bilgisayarınızda depolanan ikinci bir
anahtara karşılık gelen bir imza ve şifreleme anahtarıdır. Bu; Microsoft'un
ve potansiyel olarak Microsoft ile iş birliği yapan tüm web sitelerinin,
kullanıcının kendi bilgisayarında yapabilecekleri üzerinde en üst düzeyde
denetim sağlamasına olanak tanır. Microsoft, istendiğinde bu kontrolü FBI
adına kullanması muhtemeldir: <a
href="/proprietary/malware-microsoft.html">Windows’tan yararlanacak NSA
güvenlik hatalarını zaten göstermektedir</a>.</p>

<p>
Güvenli önyükleme, kullanıcının imza anahtarını belirtmesine ve hangi
yazılımı imzalayacağına karar vermesine izin verecek şekilde
uygulanabilir. Uygulamada Windows 10 için tasarlanan PC'ler yalnızca
Microsoft'un anahtarını taşır ve makine sahibinin başka herhangi bir sistemi
(GNU/Linux gibi) kurup kuramayacağı Microsoft'un kontrolündedir. Buna
<em>kısıtlı önyükleme</em> diyoruz.</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>
</li>

<li>
<div class="columns">
<p>
1997'de bu hikâye ilk yayınlandığı zaman SPA, SPA'nın tüm kullanıcıları
izlemesine izin vermelerini talep ederek küçük internet servis
sağlayıcılarını tehdit ediyordu. Çoğu ISS tehdit edildiğinde teslim oldu
çünkü mahkemeye geri dönmeyi göze alamazlardı. Bir ISP, California,
Oakland'daki Community ConneXion; talebi reddetti ve gerçekten dava
edildi. SPA daha sonra davayı düşürdü ancak DMCA aradığı gücü verdi.</p>

<p>
Software Publishers Association'un temelini oluşturan SPA, Bussiness
Software Alliance tarafından polis rolündeki yerini aldı. BSA, bugün resmî
bir polis kuvveti değildir; gayriresmî olarak böyle davranır. Bir
zamanlardaki Sovyetler Birliği'ni andıran yöntemleri kullanarak insanları iş
arkadaşları ve arkadaşları hakkında bilgilendirmeye davet
ediyor. Arjantin'deki 2001'deki bir BSA terör kampanyası, yazılımı paylaşan
kişilerin cezaevinde tecavüze uğraması yönündeki hafif örtülü tehditlere
neden oldu.</p>
</div>
<div class="column-limit"></div>
</li>

<li>
<div class="reduced-width">
<p>
Yukarıda açıklanan üniversite güvenlik politikaları gerçektir. Örneğin,
giriş yaptığınızda, Chicago-bölgesi üniversitelerinden birindeki bir
bilgisayarda aşağıdaki mesajı görürsünüz:</p>

<blockquote><p>
Bu sistem yalnızca yetkili kullanıcıların kullanımı içindir. Yetkisiz olarak
ya da yetkilerinin dışında bu bilgisayar sistemini kullanan bireylerin, tüm
işlemleri, sistem personeli tarafından izlenecek ve kaydedilecektir. Bu
sistem kullanılarak bireylerin düzgün olmayan bir şekilde izlenmesi ve
sistemin bakımda olması durumunda, yetkili kullanıcıların işlemleri de
izlenebilir. Bu sistemi kullanan kişi, bu gibi bir izlemenin olduğunu açık
ve net bir şekilde kabul etmektedir ve bu izlemenin sonucunda, yasal olmayan
bir işlem ya da Üniversite kurallarının çiğnenmesi gibi bir duruma
rastlanırsa, sistem personeli bu izleme sonucunu Üniversite yetkililerine
ve/veya kanun yürütme birimlerine bildirir.
</p></blockquote>

<p>
Bu, Dördüncü Değişikliğe ilişkin ilginç bir yaklaşımdır: herkese ikna olması
için baskı uygulayın, böylece haklarından vazgeçsinler.</p>
</div>
</li>
</ul>
<div class="column-limit"></div>
</div>

<div id="BadNews">
<h3>Kötü Haber</h3>

<p class="reduced-width">
Okuma hakkı için verilen savaş bize karşı çıkıyor. Düşman örgütlendi ve biz
değiliz.
</p>

<div class="columns">
<p>Bugünün ticari e-kitapları <a
href="/philosophy/the-danger-of-ebooks.html">okuyucuların geleneksel
özgürlüklerini ortadan kaldırır</a>. Amazon'un &ldquo;<a
href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Amazon Swindle</a>&rdquo;
adını verdiğim e-kitap okuyucu ürünü, okuyucuları geleneksel kitap okuyucu
özgürlüklerinden çıkarmak için tasarlandığından birkaç kanıtlanmış <a
href="/proprietary/malware-kindle-swindle.html">Orwellian işlevselliğine</a>
sahip yazılım tarafından çalıştırılıyor. Bunlardan herhangi biri ürünü
tamamen reddetmeye çağırıyor:</p>

<ul class="no-bullet">
<li><p>Kullanıcının yaptığı her şeye casusluk yapar: Kullanıcının hangi kitabı
okuduğunu ve hangi sayfayı okuduğunu ve kullanıcının metni vurguladığını ve
kullanıcının girdiği tüm notları raporlar.</p></li>

<li><p>Kullanıcıların kopya paylaşmasını engelleme amaçlı DRM'si vardır.</p></li>

<li><p>Amazon'un herhangi bir kitabı uzaktan silebileceği bir arka kapısı
vardır. 2009'da George Orwell tarafından 1984'ün binlerce kopyasını sildi.</p></li>

<li><p class="inline-block">Bütün bunların yeterince Orwellian olmaması durumunda Amazon'un yazılımı
uzaktan değiştirebildiği ve herhangi bir başka uygunsuzluk sunabileceği
evrensel bir arka kapı vardır.</p></li>
</ul>

<p>Amazon'un e-kitap dağıtımı da baskıcı. Kullanıcıyı tanımlar ve kullanıcının
aldığı kitapları kaydeder. Ayrıca kullanıcıların kopyalarını başkalarıyla
paylaşmayacakları antisosyal bir sözleşmeyi kabul etmelerini
gerektirir. Vicdanım, böyle bir sözleşmeyi kabul etmem hâlinde daha az
kötülüğün buna karşı çıkıp kopyalarını paylaşacağını; ancak tamamen iyi
olmak için ilk başta buna katılmamamı söyler. Bu nedenle yazılım, e-kitap,
müzik veya başka bir şey için bu tür sözleşmeleri kabul etmeyi reddediyorum.</p>

<p class="emph-box">
Kötü haberi durdurmak ve iyi haberler oluşturmak istiyorsak örgütlenip
savaşmamız gerekir. Yardım için FSF'nin <a
href="http://defectivebydesign.org">Defective by Design</a> kampanyasına
abone olun. Çalışmamızı daha genel olarak desteklemek için <a
href="http://www.fsf.org/associate">FSF'ye katılabilirsiniz</a>. <a
href="/help/help.html">Çalışmamıza katılmanın yollarının bir listesi</a> de
var.
</p>
</div>
</div>
<div class="column-limit"></div>
</div>

<div id="References">
<h3>Kaynakça</h3>

<ul>
  <li>The administration's &ldquo;White Paper&rdquo;: Information Infrastructure
Task Force, Intellectual Property [<a
href="/philosophy/not-ipr.html">sic</a>] and the National Information
Infrastructure: The Report of the Working Group on Intellectual Property
[sic] Rights (1995).</li>

  <li><a href="http://www.wired.com/wired/archive/4.01/white.paper_pr.html">An
explanation of the White Paper: The Copyright Grab</a>, Pamela Samuelson,
<cite>Wired</cite>, January 1st, 1996.</li>

  <li><a href="http://www.law.duke.edu/boylesite/sold_out.htm">Sold Out</a>, James
Boyle, <cite>New York Times</cite>, March 31, 1996.</li>

  <li><a
href="http://web.archive.org/web/20130508120533/http://www.interesting-people.org/archives/interesting-people/199611/msg00012.html">Public
Data or Private Data</a>, Dave Farber, <cite>Washington Post</cite>,
November 4, 1996.</li>
 
  <li><a
href="https://web.archive.org/web/20151113122141/http://public-domain.org/">Union
for the Public Domain (Kamusal Alan için Birlik)</a>&mdash;Telif hakları ve
patent güçlerinin genişlemesine karşı durmayı ve tersine çevirmeyi
hedefleyen bir organizasyon.</li>
</ul>
</div>

<hr class="thin" />
<blockquote id="fsfs"><p class="big">Bu yazı <a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür
Yazılım, Özgür Toplum:  Richard M. Stallman'ın Seçme Yazıları</cite></a>
kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 1996, 2002, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, 2016, 2019, 2020
Richard Stallman</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>The FLOSS Information <a
href="mailto:theflossinformation@gmail.com">&lt;theflossinformation@gmail.com&gt;</a>,
2019, 2020.</li>
<li>T. E. Kalaycı, 2009.</li>
<li>Çiğdem Özşar, 2009.</li>
<li>Birkan Sarıfakıoğlu, 2009.</li>
<li>Serkan Çapkan, 2009.</li>
<li>İzlem Gözükeleş, 2009.</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/10/06 08:42:12 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>