path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/open-source-misses-the-point.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/open-source-misses-the-point.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.90 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Neden Açık Kaynak Özgür Yazılımın Noktasını Kaçırıyor - GNU Projesi - Özgür
Yazılım Vakfı</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2>Neden Açık Kaynak Özgür Yazılımın Noktasını Kaçırıyor</h2>

<address class="byline">yazan Richard Stallman</address>

<div class="article">

<blockquote class="comment"><p>
&ldquo;Özgür yazılım&rdquo; ve &ldquo;açık kaynak&rdquo; terimi neredeyse
aynı program aralığını ifade eder. Ancak bu programlar hakkında farklı
değerlere dayalı derinden farklı şeyler söylüyorlar. Özgür yazılım hareketi,
bilgisayar kullanıcıları için özgürlük için kampanyalar; özgürlük ve adalet
için bir harekettir. Aksine açık kaynak fikri temel olarak pratik
avantajlara değer verir ve ilkeler için kampanya yapmaz. Bu nedenle açık
kaynak ile aynı fikirde değiliz ve bu terimi kullanmıyoruz.
</p></blockquote>

<p>Bir yazılımı “özgür” olarak adlandırdığımızda, bunun anlamı yazılımın <a
href="/philosophy/free-sw.html">kullanıcının temel özgürlüklerine</a> saygı
duymasıdır: çalıştırma, anlama ve değiştirme, ve kopyaları değişiklik
yaparak veya yapmayarak tekrar dağıtma özgürlüğü. Bu bir özgürlük
meselesidir, ücret değil, bu yüzden  “bedava bira” yerine “konuşma
özgürlüğünü” akla getirmek gerekmektedir.</p>

<p>Bu özgürlükler yaşamsal öneme sahiptir. Temeldirler, sadece birey olarak
kullanıcının hatırı için değil, ayrıca toplumun hepsi için temeldirler,
çünkü sosyal dayanışmayı - paylaşım ve işbirliği -
geliştirmektedirler. Kültürümüz ve yaşamsal etkinliklerimiz gittikçe daha
fazla sayısallaştıkça daha da önem kazanmaktadır. Sayısal ses, görüntü ve
kelimelerin olduğu bir dünyada, özgür yazılım genel olarak özgürlük içi asli
hale gelmektedir.</p>

<p>Dünyadaki onlarca milyon insan şimdi özgür yazılımı kullanmaktadır;
Hindistan ve İspanya'daki bazı bölgelerindeki okullar öğrencilere özgür <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux işletim sistemi</a> kullanmayı
öğretmektedirler. Bu kullanıcıların çoğu, ne yazık ki, bu sistemi
geliştirmemizdeki ve özgür yazılım topluluğunu inşa etmemizdeki etik
nedenleri hiç duymamışlardır, çünkü günümüzde bu sistem ve topluluk
çoğunlukla &ldquo;açık kaynak&rdquo; olarak adlandırılmaktadır, bu kavrama
özgürlüğün zar zor dile getirildiği farklı bir felsefe yüklenmiştir.</p>

<p>Özgür yazılım hareketi bilgisayar kullanıcılarının özgürlüğü için 1983'ten
beri kampanya yürütmektedir. 1984 yılında özgür işletim sistemi GNU'nun
geliştirmesini başlattık, böylece kullanıcıların özgürlüğünü engelleyen
özgür olmayan işletim sistemlerinden kaçınabilirdik. 1980'lerde, sistemin
temel bir çok bileşenini geliştirdik ve <a href="/licenses/gpl.html">GNU
Genel Kamu Lisansını</a> (GNU GPL) programın tüm kullanıcılarının
özgürlüğünü koruyacak bir lisans olarak tasarladık.</p>

<p>Özgür yazılımın bazı kullanıcı ve geliştiricileri özgür yazılım hareketinin
amaçlarına katılmadılar. 1998 yılında, özgür yazılım topluluğunun bir kısmı
ayrıldı ve “açık kaynak” ismi üzerine kampanya başlattılar. Bu terim
başlangıçta “özgür yazılım” terimindeki yanlış anlamayı önlemek üzere
önerilmişti, ancak kısa zamanda özgür yazılım hareketindeki felsefik
görüşlerden oldukça farklı görüşlerle ilişkilendirildi.</p>

<p>Açık kaynak destekçilerinin bir kısmı terimi “özgür yazılım için pazarlama
kampanyası” olarak düşündü, bu şekilde şirket yöneticilerine, duymak
istemeyecekleri doğru ve yanlış konularını gündeme getirmeden, yazılım'ın
pratik yararlarına dikkat çekeceklerdi. Diğer destekçiler özgür yazılım
hareketinin etik ve sosyal değerlerini açıkça redettiler. Görüşleri ne
olursa olsun, açık kaynak için kampanya yürütürken, bu değerleri ne
savundular ne de belirttiler. &ldquo;Açık kaynak&rdquo; terimi kısa sürede
sadece pratik değerlere dayanan fikir ve savlarla ilişkili bir hale
geldi. Bu pratik değerler arasında güçlü, güvenilir yazılım yapmak gibi
şeyler vardı. Açık kaynağın çoğu destekçisi bu duruma geldi, ve aynı
ilişkiyi yaptılar. &ldquo;Açık kaynak&rdquo; hakkındaki çoğu tartışma doğru
veya yanlışa aldırış etmiyor, sadece popülerlik ve başarıyı önemsiyor; işte
<a
href="http://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html">
tipik bir örnek</a>. Açık kaynak destekçilerinin az bir kısmı bugünlerde
özgürlüğün de sorunun bir parçası olduğunu söylüyorlar, ancak bunu ifade
etmeyen çoğunluk içerisinde pek görünür değiller.</p>

<p>İki terim neredeyse yazılımın aynı kategorisini tanımlamaktadır, ancak temel
olarak farklı değerleri taban alan farklı görüşlere dayanırlar. Özgür
yazılım hareketi için, özgür yazılım etik bir zorunluluktur, çünkü sadece
özgür yazılım kullanıcıların özgürlüğüne saygı duyar. Farklı olarak, açık
kaynak felsefesi sadece pratik anlamda yazılım nasıl daha “iyi” yapabiliriz
konusunu önemser. Özgür olmayan yazılımın eldeki pratik problem için
değersiz bir çözüm olduğunu söyler.</p>

<p>Ancak özgür yazılım hareketi için özgür olmayan yazılım sosyal bir sorundur
ve çözüm, onu kullanmayı bırakıp özgür yazılıma geçmektir.</p>

<p>&ldquo;Özgür yazılım&rdquo; &ldquo;Açık kaynak&rdquo;. Eğer ikisi aynı
yazılımsa (veya <a href="/philosophy/free-open-overlap.html">neredeyse
aynıysa</a>), hangi ismi kullandığımızın bir önemi var mıdır? Evet, çünkü
farklı kelimeler farklı fikirleri ifade ederler. Başka bir isimdeki bir
özgür program bugün size aynı özgürlüğü verse de, kalıcı bir özgürlüğün
oluşturulması her şeyin ötesinde önce tüm insanlara özgürlüğün değerini
öğretmeye dayanır. Eğer bunu yapmakta yardımcı olmak istiyorsanız,
&ldquo;özgür yazılım&rdquo;dan konuşmak olmazsa olmazdır.</p>

<p>Özgür yazılım hareketinde olan bizler açık kaynak kampını bir düşman olarak
düşünmüyoruz; düşman özel mülk (özgür olmayan) yazılımdır. Ama biz
insanların, bizim özgürlüğün tarafını tuttuğumuzu bilmelerini istiyoruz, bu
yüzden yanlış bir şekilde açık kaynak destekçileri olarak etiketlenmeyi
kabul etmiyoruz. Savunduğumuz &ldquo;açık kaynak&rdquo; değildir ve karşı
çıktığımız &ldquo;kapalı kaynak&rdquo; değildir. Bunu açıklığa kavuşturmak
için, bu terimleri kullanmaktan kaçınıyoruz.
</p>

<h3>Özgür Yazılım ve Açık Kaynak Arasındaki Pratik Farklılıklar</h3>

<p>Uygulamada açık kaynak, özgür yazılımınkinden biraz daha gevşek kriterleri
ifade ediyor. Bildiğimiz kadarıyla mevcut tüm özgür yazılım kaynak kodları,
açık kaynak niteliğindedir. Neredeyse tüm açık kaynak yazılımlar özgür bir
yazılımdır ancak istisnalar da vardır. İlk olarak bazı açık kaynak lisanslar
çok kısıtlayıcı olduğundan özgür lisans olarak
nitelendirilmiyorlar. Örneğin; &ldquo;Open Watcom&rdquo; özgür değildir
çünkü lisansı değiştirilmiş bir sürüm oluşturulmasına ve özel olarak
kullanılmasına izin vermez. Neyse ki birkaç program bu tür lisansları
kullanmaktadır.</p>

<p>İkincisi bir programın kaynak kodu copyleft olmadan zayıf bir lisans
taşıdığında çalıştırılabilir dosyaları ek özgür olmayan koşullar
taşıyabilir. Örneğin; <a
href="https://code.visualstudio.com/License/">Microsoft, Visual Studio ile
yapar.</a></p>

<p>Bu çalıştırılabilir dosyalar yayımlanan kaynaklara tam olarak karşılık
gelirse açık kaynak olarak nitelendirilir ancak özgür yazılım
değildir. Bununla birlikte bu durumda kullanıcılar özgür yürütülebilir dosya
yapmak ve dağıtmak için kaynak kodu derleyebilir.</p>

<p>Son olarak ve uygulamada en önemlisi; bilgisayar içeren birçok ürün,
kullanıcıların farklı çalıştırılabilir dosyaları yüklemelerini engellemek
için çalıştırılabilir programlarındaki imzaları kontrol eder; yalnızca bir
ayrıcalıklı şirket, aygıtta çalışabilen veya tüm özelliklerine erişebilen
çalıştırılabilir dosyalar yapabilir. Bu aygıtlara "tiranlar" diyoruz ve
uygulamaya "tivoizasyon" deniliyor. Üründen sonra (Tivo) ilk gördüğümüz
yerde. Çalıştırılabilir dosya; özgür kaynak kodundan yapılmış olsa ve
nominal olarak özgür lisans alsa bile kullanıcılar değiştirilmiş sürümlerini
çalıştıramazlar, böylece çalıştırılabilir dosya fiilen özgür değildir.</p>

<p>Birçok Android ürünü, kaynak kodu GNU GPL versiyon 2 altında olsa bile
Linux'un özgür olmayan tivolaşmış çalıştırılabilir dosyalarını içerir.  Bu
uygulamayı yasaklamak için GNU GPL versiyon 3'ü tasarladık.</p>

<p>Açık kaynak için kriterler yalnızca kaynak kodunun lisanslanması ile
ilgilidir. Bu nedenle bu özgür olmayan çalıştırılabilir dosyalar; açık
kaynak ve özgür olan Linux gibi kaynak kodlarından yapıldığında açık
kaynaktır fakat özgür değildir.</p>

<h3>“Özgür Yazılım” ve “Açık Kaynak” İle İlgili Başlıca Yanlış Anlamalar</h3>

<p>“Özgür yazılım” terimi yanlış anlamaya açıktır (Ç.N.: İngilizce'si “free
software” için geçerlidir bu yanlış anlama): istenmeyen bir anlam “ücretsiz
bir şekilde edinebildiğiniz yazılım” terime uyduğu gibi, ayrıca istenen
anlam “kullanıcılara belirli özgürlükleri sağlayan yazılım” anlamını da
vermektedir. Bu sorunu özgür yazılımın tanımını yayınlayarak, ve “bedava
bira değil, özgür konuşmayı düşünün” ifadesiyle ele alıyoruz. Bu mükemmel
çözüm değildir, sorunu tamamen çözemez. Kafa karıştırmayan ve doğru bir
terim daha iyi olurdu, eğer başka bir problem yaratmıyorsa.</p>

<p>Maalesef, İngilizce'deki tüm alternatiflerin kendine özgü sorunları
var. İnsanlar tarafından önerilen bir çok kelimeye baktık, ama hiçbiri çok
açık bir şekilde  değiştirmenin doğru bir fikir olacağı kadar “doğru”
değildi. (Örneğin, bazı kapsamlarda Fransızca ve İspanyolca “libre” işe
yaramaktadır, ama Hindistan'daki insanlar bu kelimeyi hiç anlamamaktadır.)
“Özgür yazılım”la değiştirmek üzere önerilen her kelime bir çeşit anlamsal
soruna sahip - bunların içerisinde “açık kaynak yazılım”da var.</p>

<p><a href="https://opensource.org/osd">&ldquo;Açık kaynak yazılımın&rdquo;
resmi tanımı</a> (Açık Kaynak Oluşumu tarafından yayınlanmıştır ve buraya
alıntılamak için oldukça uzundur) bizim özgür yazılım ölçütlerimizden
dolaylı olarak türetilmiştir. Aynı değildir; bazı açılardan daha
gevşektir. Bununla beraber, pratikte bizim tanımımıza oldukça yakındır.</p>

<p>Ancak, “açık kaynak yazılım” ifadesinin açık anlamı - ve çoğu insanın
olduğunu düşündüğü anlamı - “Kaynak koda bakabilirsiniz.” Bu ölçüt özgür
yazılım tanımından oldukça zayıftır, ayrıca açık kaynağın resmi tanımından
da oldukça zayıftır. Özgür veya açık kaynak olmayan bir çok programı da
içerir.</p>

<p>&ldquo;Açık kaynak&rdquo;ın bu açık anlamı, savunulan anlam olmadığına göre,
çoğu insanın terimi yanlış anladığı sonucuna varabiliriz. Yazar Neal
Stephenson'a göre &ldquo;Linux &lsquo;açık kaynak&rsquo; yazılımdır basitçe
şu anlama gelir herkes kaynak kod dosyalarının kopyalarını alabilir&rdquo;
Bilinçli bir şekilde &ldquo;resmi&rdquo; tanımı redettiğini veya
şüphelendiğini düşünmüyorum. Bence basitçe İngilizce dilinin
alışkanlıklarını uygulayarak terim için bir anlam ortaya çıkardı. <a
href="https://web.archive.org/web/20001011193422/http://da.state.ks.us/ITEC/TechArchPt6ver80.pdf">Kansas
eyaleti</a> benzer bir tanım yayınlamıştır: &ldquo;Açık kaynak yazılım (OSS)
kullanın. OSS kaynak kodu özgürce ve kamusal olarak elde edilebilir, her ne
kadar bazı lisans anlaşmalarına bağlı olarak kod ile yapabildikleriniz
değişiklik gösterse de.&rdquo;</p>

<p><i>New York Times</i> özel mülk yazılım geliştiricilerin on yıllardır
uyguladığı kullanıcı beta testlerini (bazı kullanıcıların yazılımların ön
sürümlerini denemesi ve güvenilir geri bildirimler vermesi) kastederek <a
href="http://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html">terimin
anlamını esnekleştiren bir makale</a> yayınlamıştır.</p>

<p>Terim ayrıca <a
href="http://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">patentsiz
yayınlanan</a> teçhizat tasarımlarını da içerecek şekilde esnetilmiştir
. Patentsiz teçhizat tasarıları övgüye değer toplumsal katkılar olabilir,
ancak &ldquo;kaynak koduyla&rdquo; bir ilgileri yok.</p>

<p>Açık kaynak destekçileri bu durumla resmi tanımlarını işaret ederek başa
çıkmaya çalışmaktadır, ancak bu düzeltici yaklaşım onlar için bize göre daha
az etkilidir. “Özgür yazılım” terimi (çn. İngilizcesi - “free software”
Türkçe'de tek bir anlamı vardır) iki doğal anlama sahiptir, bu anlamlardan
biri istenilen anlamdır, böylece eğer bir kişi “özgür konuşma, bedava bira
değil” fikrini edindiğinde bir daha yanlış anlamayacaktır. Ancak “açık
kaynak” terimi bir doğal anlama sahiptir, bu anlam destekçilerinin istediği
anlamdan farklıdır. Bu yüzden resmi tanımı açıklamanın ve doğrulamanın kısa
bir yolu yoktur. Bu karmaşayı daha da kötüleştirmektedir.</p>

<p>&ldquo;Açık kaynak&rdquo; teriminin bir başka yanlış anlaşılması &ldquo;GNU
GPL kullanmıyor&rdquo; anlamına geldiği fikridir. Bu &ldquo;özgür yazılım
GPL ile kapsanmış yazılım anlamına gelir&rdquo; yanlış anlaşılmasıyla
birlikte görünme eğilimine sahiptir. Bunlar eşit derecede hatalıdır, çünkü
GNU GPL açık kaynak lisans olarak kabul edilmektedir, ve çoğu açık kaynak
lisansı özgür yazılım lisansı olarak nitelendirilmektedir. GNU GPL dışında
<a href="/licenses/license-list.html"> Birçok özgür yazılım lisansı da</a>
vardır.</p>

<p>&ldquo;Açık kaynak&rdquo; terimi herhangi bir kaynak kodun olmadığı ve
yazılım lisanslamaya ilgisi olmayan yönetim, eğitim ve bilim gibi diğer
faaliyetlere uygulanarak da esnetildi. Bu faaliyetlerin tek ortak noktası
bir şekilde insanları katkı sunmaya davet etmesi. Terimi o kadar esnettiler
ki yalnızca &ldquo;katılımcı&rdquo; veya &ldquo;şeffaf&rdquo; veya bundan
daha azı anlamına gelir oldu. Daha da kötüsü, <a
href="http://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html">
anlamsız bir moda sözcük haline geldi</a>.</p>

<h3>Farklı Değerler Benzer Sonuçlara Götürebilir&mdash;Ama Her Zaman Değil</h3>

<p>1960’lardaki radikal gruplar siyasal ayrışmalara itibar kazandırdılar;
siyasal yapılır  bölünüyordu çünkü stratejilerinin ayrıntılarında
anlaşamıyorlardı ve ardından benzer temel hedef ve değerlere sahip olsalar
da iki kardeş grup birbirini düşman olarak görüyorlardı. Sağ kanat bunu tüm
solu eleştirmek için kullandı.</p>

<p>Bazıları özgür yazılım hareketini, açık kaynak ile anlaşmazlığını radikal
grupların anlaşmazlığıyla karşılaştırma üzerinden kötülemeye
çalışır. Tersine de sahipler. Biz açık kaynak kampıyla temel hedef ve
değerlerden dolayı anlaşamıyoruz, ancak onların ve bizim bakış açımız çoğu
durumda aynı pratik davranışa yol açmaktadır - özgür yazılım geliştirmek
gibi.</p>

<p>Sonuç olarak, özgür yazılım hareketinden ve açık kaynak kampından insanlar
yazılım geliştirme gibi pratik projeler üzerinde sıkça birlikte
çalışmaktadırlar. Bu kadar farklı felsefik görüşlerin farklı insanları aynı
projelere katkı sağlamaya güdülemesi dikkate değerdir. Bununla beraber,
temel olarak farklı bakış açılarının tamamen farklı eylemlerle sonuçlandığı
durumlar da vardır.</p>

<p>Açık kaynak fikri, kullanıcıların yazılımı daha güçlü ve güvenilir yapmak
üzere değiştirmesi ve tekrar dağıtmasına izin verilmesidir. Ancak bu garanti
edilmemektedir. Özel mülk yazılım geliştiricilerinin yeteneksiz olması
gerekmez. Bazen onlar da güçlü ve güvenilir program üretebilirler, program
kullanıcıların özgürlüğüne saygı göstermese de. Özgür yazılım aktivistleri
ve açık kaynak heveslileri bu duruma oldukça farklı tepki gösterecektir.</p>

<p>Salt açık kaynak heveslisi, özgür yazılım düşüncelerinden hiç etkilenmemiş
olan biri, “Bizim geliştirme modelimizi kullanmadan bu çok iyi çalışan
programı yapabildiğinize şaşırdım. Bir kopya edinebilir miyim?”
diyecektir. Bu tutum özgürlüğümüzü ortadan kaldıran tasarıları ödüllendirip,
özgürlüğün kaybına neden olacaktır.</p>

<p>Özgür yazılım aktivisti ise &ldquo;Programınız oldukça ilgi çekici, ancak
özgürlüğü daha fazla önemsiyorum. Bu yüzden programınızı reddediyorum. Bunun
yerine özgür bir alternatifin geliştirildiği bir projeyi
destekleyeceğim.&ldquo; Eğer özgürlüğümüze değer veriyorsak, onu korumak ve
savunmak için eylemeye geçeriz.</p>

<h3>Güçlü, Güvenilir Yazılım Kötü Olabilir</h3>

<p>Yazılımın güçlü ve güvenilir olmasını istememizin ana fikri yazılımın
kullanıcılara hizmet ettiği varsayımından gelir. Eğer güçlü ve güvenilir
ise, kullanıcılara daha iyi hizmet edecektir.</p>

<p>Ama eğer özgürlüklerine saygı duyuyorsa o zaman yazılım kullanıcılara hizmet
ediyordur. Eğer yazılım kullanıcıları üzerine zincir koymak üzere
tasarlandıysa ne olacaktır? Bu durumda güçlülük zincirlerin daha iyi
kısıtladığı, güvenilirlik ise çıkarılmasının zorlaştığı anlamına
gelecektir. Kullanıcıları gözetlemek, kullanıcıları sınırlamak, arka
kapılar, ve dayatılmış yükseltmeler gibi kötü niyetli özellikler özel mülk
yazılımlarda oldukça yaygındır, ve bazı açık kaynak destekçileri bu
özellikleri açık kaynak programlarda da gerçekleştirmek istemektedir.</p>

<p>Film ve kayıt şirketlerinin baskısı altında, bireyler için yazılımlar gün
geçtikçe artan şekilde kullanıcıları kısıtlamak üzere tasarlanmaktadır. Bu
kötü niyetli özellik “Sayısal Kısıtlamalar Yönetimi - Digital Restrictions
Management (DRM)” (<a
href="http://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a> adresini
ziyaret edin) olarak bilinmektedir ve bu özellik özgür yazılımın sağlamak
istediği özgürlük ruhunun antitezidir. Sadece ruhun değil: DRM'in hedefi
özgürlüğünü ayaklar altına almak olduğundan, DRM geliştiricileri DRM
gerçekleştiren yazılımı değiştirmenizi oldukça zorlaştırmakta,
imkansızlaştırmakta ve hatta yasadışı hale getirmektedir.</p>

<p>Yine de bazı açık kaynak destekçileri “açık kaynak DRM” yazılım
önermişlerdir. Fikirleri şudur eğer şifrelenmiş ortama erişiminizi
kısıtlamak üzere tasarlanmış programların kaynak kodunu yayınlayarak ve
diğerlerinin onu değiştirmesini sağlayarak, sizin gibi kullanıcıları
kısıtlamak üzere çok daha güçlü ve güvenilir bir yazılım üreteceklerdir. Bu
yazılım daha sonra size değiştirme izni vermeyen aygıtlar üzerinde
ulaştırılacak.</p>

<p>Yazılım açık kaynak olabilir, ve açık kaynak geliştirme modelini
kullanabilir, ancak onu çalıştıran kullanıcının özgürlüğüne saygı duymadığı
için özgür yazılım olmayacaktır. Eğer açık kaynak geliştirme modeli bu
yazılımı sizi kısıtlamakta daha güçlü ve güvenilir yapmakta başarılı olursa,
bu herşeyi daha da kötüleştirecektir.</p>

<h3>Özgürlük Korkusu</h3>

<p>Özgür yazılım hareketinden koparak açık kaynak kampını oluşturanlar için
başlangıçtaki ana güdü “özgür yazılım”ın etik fikirlerinin bazılarını
sıkıntılı bir duruma sokmasıdır. Bu doğrudur: özgürlük gibi etik konuları
ileri sürmek, sorumluluklardan ve yarardan bahsetmek, insanlardan normalde
yok sayacakları, davranışları etik mi gibi, şeyler hakkında düşünmelerini
istemektir. Bu bir rahatsızlığı ortaya çıkarabilir, ve bazı insanlar basitçe
zihinlerini buna kapatabilirler. Ancak bu durum bizim bu konular hakkında
konuşmayı bırakmamızı gerektirmez.</p>

<p>Bu, her nasılsa, açık kaynak liderlerinin yapmaya karar verdiği şeydir. Etik
ve özgürlük hakkında sessiz kalarak, ve bazı özgür yazılımların sadece anlık
pratik yararlarından bahsederek yazılımı bazı kullanıcılara, özellikle
işletmelere, daha kolay “sattıklarını” farkettiler.</p>

<p>Açık kaynak taraftarları bundan daha derin bir konu hakkında konuşmaya
başladıklarında, bu genellikle kaynak kodun insanlığa &ldquo;armağan&rdquo;
edilmesi oluyor. Bunu, etik bir gereklilik ötesinde, özel bir iyilik olarak
sunmak, özel mülkiyet kaynak kod dağıtımını etik olarak meşru olarak
varsayar.</p>

<p>Bu yöntem etkili olduğunu kanıtladı, kendi şartlarıyla. Açık kaynak söylemi
çoğu işletmeyi ve bireyi özgür yazılım kullanmak ve hatta geliştirmek
yönünde ikna etti, bu da topluluğumuzun genişlemesine katkı sağladı -ama
sadece yüzeysel, pratik seviyede. Açık kaynak felsefesi, tamamen salt pratik
değerleriyle, özgür yazılımın daha derin anlaşılmasını engellemektedir; bir
çok insanı topluluğumuza getirmektedir, ama onlara savunmayı
öğretmemektedir. Bu iyidir, gidebildiği kadar, ama özgürlüğün güvenliğini
sağlamak için yeterli değildir.  Kullanıcıları özgür yazılıma çekmek, kendi
özgürlüklerini savunacak şekle kavuşturacak yolun sadece bir parçasıdır.</p>

<p>Yakın zamanda veya daha sonra bu kullanıcılar bazı pratik avantajlar için
özel mülk yazılım kullanmayı ikna edilecektir. Sayısız firma bu tarz
cazibeler sunmaktadır, hatta bazıları bedava kopyalar da
sunmaktadır. Kullanıcı neden reddetsin? Sadece eğer özgür yazılımın
kendisine sağladığı özgürlüğe değer vermeyi öğrendiyse, belirli bir özgür
yazılımın kendisine sağladığı teknik ve pratik kolaylıktan ziyade özgürlüğe
değer verdiği için. Bu fikri yaymak için, özgürlük hakkında
konuşmalıyız. Belli bir miktarda işletmelere yönelik “sessiz kalma”
yaklaşımı topluluk için yararlı olabilir, ama eğer özgürlük sevgisinin bir
ayrıksılık olarak görülmesi yaygınlaşırsa tehlikelidir.</p>

<p>Tam olarak bu tehlikeli durumdayız. Özgür yazılımla uğraşan çoğu insan,
özellikle de dağıtımcılar, özgürlük hakkında oldukça az konuşuyorlar, çünkü
genellikle &ldquo;ticari anlamda daha kabul edilebilir&rdquo; olma
arayışındalar. Neredeyse bütün GNU/Linux işletim sistemi dağıtımları temel
özgür sisteme özel mülk paketler ekliyor ve kullanıcılarının bunu bir kusur
değil de avantaj olarak değerlendirmesini istiyor.</p>

<p>Özel mülk eklenti yazılım ve kısımsal olarak özgür olmayan GNU/Linux
dağıtımları verimli bir zemin bulmuşlardır, çünkü topluluğumuzun büyük bir
kısmı yazılımlarıyla ilgili özgürlük konusunda ısrarcı değildir. Bu bir
rastlantı değildir. Çoğu GNU/Linux kullanıcısı sistemle “açık kaynak”
tartışmasıyla tanışmaktadır, bu tartışmada özgürlük bir amaç olarak
anlatılmamaktadır. Pratikler özgürlüğü desteklememekte ve özgürlüğün
hakkında konuşup elden ele geçmesine neden olmamaktadır. Bu eğilimi aşmak
için, özgürlük hakkında daha az değil, daha fazla konuşmamız gerekli.</p>

<h3>&ldquo;FLOSS&rdquo; ve &ldquo;FOSS&rdquo;</h3>

<p> &ldquo;FLOSS&rdquo; ve &ldquo;FOSS&rdquo; terimleri; <a
href="/philosophy/floss-and-foss.html">özgür yazılım ve açık kaynak</a>
arasında nötr olmak için kullanılır. Tarafsızlık sizin hedefiniz ise
&ldquo;FLOSS&rdquo; ikisinin de iyisidir çünkü gerçekten tarafsız. Fakat
özgürlük için ayağa kalkmak istiyorsan nötr bir terim kullanmak bu şekilde
olmaz. Özgürlük için ayağa kalkmak, insanlara özgürlüğü desteklediğinizi
göstermeyi gerektirir.</p>

<h3>Tüketici Bilinci İçin Rakipler</h3>

<p>&ldquo;Özgür&rdquo; ve &ldquo;açık&rdquo;, tüketici bilinci için
rakip. &ldquo;Özgür yazılım&rdquo; ve &ldquo;açık kaynak&rdquo; farklı
fikirler ancak çoğu insanın yazılıma bakmasıyla aynı kavramsal alan için
rekabet ediyorlar. İnsanlar &ldquo;açık kaynak&rdquo; söyleme ve düşünme
alışkanlığı kazandıklarında bu, özgür yazılım hareketinin felsefesini
kavrama ve onun hakkında düşünmelerine engel teşkil eder. Bizi ve
yazılımımızı &ldquo;açık&rdquo; kelimesiyle ilişkilendirmeye zaten
gelmişlerse <em>başka</em> bir şeye dayandığımızı fark etmeden önce onları
entelektüel olarak şok etmemiz gerekebilir. &ldquo;Açık&rdquo; kelimesini
destekleyen herhangi bir aktivite, özgür yazılım hareketi fikirlerini
gizleyen perdeyi genişletme eğilimindedir.</p>

<p>Bu nedenle özgür yazılım aktivistlerinin kendisini &ldquo;açık&rdquo; olarak
nitelendiren bir etkinlik üzerinde çalışmayı reddetmeleri önerilir. Faaliyet
kendi içinde iyi olsa bile yaptığınız her katkı açık kaynak fikrini
destekleyerek tarafınıza biraz zarar verir. Kendilerini &ldquo;free&rdquo;
ya da &ldquo;libre&rdquo; olarak adlandıran birçok iyi aktivite var. Bu
projelere yapılan her katkı, bir yandan da biraz ekstra fayda
sağlıyor. Aralarından seçim yapabileceğiniz pek çok faydalı projeyle neden
fazladan iyi olanı seçmiyorsunuz?</p>

<h3>Sonuç</h3>

<p>Açık kaynak savunucuları yeni kullanıcıları topluluğa çektikçe, biz özgür
yazılım aktivistleri özgürlük konusunu onların dikkatine çekme görevini
üstlenmeliyiz. her zamankinden daha fazla ve daha yüksek sesle &ldquo;bu
özgür yazılımdır ve size özgürlük sağlar!&rdquo; diye söylememiz
gerekiyor. Her &ldquo;açık kaynak&rdquo; yerine &ldquo;özgür yazılım&rdquo;
dediğinizde mücadelemize yardımcı olmuş olursunuz.</p>

</div>

<h4>Notlar</h4>

<!-- The article is incomplete (#793776) as of 21st January 2013.
<p>

Joe Barr's article, 
<a href="http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">&ldquo;Live and
let license,&rdquo;</a> gives his perspective on this issue.</p>
-->
<p>
Lakhani ve Wolf'un <a
href="http://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">özgür
yazılım geliştiricilerinin güdüsü üzerine bildirisi</a> önemli oranda bir
kesimin yazılımın özgür olması gerektiği görüşüyle güdülendiğini
belirtmektedir. Bu sonuç, konuyu etik bir konu olarak ele alan görüşü
desteklemeyen SourceForge üzerindeki geliştiricilerin incelendiği gerçeğine
rağmendir.</p>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>

<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<p>Copyright &copy; 2007, 2010, 2012, 2015, 2016, 2019, 2020 Richard Stallman</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>The FLOSS Information &lt;theflossinformation@yandex.com&gt;, 2019.</li>
<li>T. E. Kalaycı, 2010.</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/10/06 08:42:12 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>