path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/gnu-linux-faq.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-linux-faq.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.91 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>GNU/Linux SSS - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>

<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2>GNU/Linux SSS, yazan Richard Stallman</h2>

<div class="announcement">
  <blockquote><p>Bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, <a
href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux ve GNU Projesi</a>, <a
href="/gnu/why-gnu-linux.html">Neden GNU/Linux?</a> ve <a
href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU'yu Hiç Duymamış GNU
Kullanıcıları</a> başlıklı yazılarımızı da okuyabilirsiniz.</p></blockquote>
</div>

<p>
İnsanlar, pek çok kimsenin &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırdığı sistem
için, GNU/Linux adını kullandığımızı ve bu adın kullanılmasını önerdiğimizi
gördüklerinde pek çok soru sorabiliyorlar. İşte yaygın sorular ve
yanıtlarımız.</p>

<ul>

<li><a href="#why">Neden kullandığımız sistemi Linux olarak değil de GNU/Linux
olarak adlandırıyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#whycare">İsim neden önemli? </a></li>

<li><a href="#what">GNU ve Linux arasındaki gerçek ilişki nedir?</a></li>

<li><a href="#howerror">Neden çoğu insan sisteme &ldquo;Linux&rdquo; diyor?</a></li>

<li><a href="#always">Her zaman &ldquo;Linux&rdquo; yerine
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; mu demeliyiz?</a></li>

<li><a href="#linuxalone">GNU olmasaydı Linux aynı başarıyı elde eder miydi?</a></li>

<li><a href="#divide">İnsanları bu istekle bölmeseydiniz topluluk için daha iyi
olmaz mıydı?</a></li>

<li><a href="#freespeech">GNU Projesi; bir bireyin sistemlere kendi seçeceği
herhangi bir ismi verebilme konusunda ifade özgürlüğünü desteklemiyor
mu?</a></li>

<li><a href="#everyoneknows">Herkes GNU'nun sistemi geliştirmedeki rolünü
bildiğinden isimdeki &ldquo;GNU/&rdquo; söylenmese olmaz mı?</a></li>

<li><a href="#everyoneknows2">GNU'nun bu sistemdeki rolünü bildiğime göre, hangi
ismi kullandığımın ne önemi var?</a></li>

<li><a href="#windows">&ldquo;GNU/Linux&rdquo;'u &ldquo;Linux&rdquo; olarak
kısaltmak, &ldquo;Microsoft Windows&rdquo;u &ldquo;Windows&rdquo; olarak
kısaltmak gibi değil midir?</a></li>

<li><a href="#tools">GNU, Linux içinde yer alan bir dizi programlama aracı değil
mi?</a></li>

<li><a href="#osvskernel">Bir işletim sistemi ile bir çekirdek arasındaki fark
nedir?</a></li>

<li><a href="#house">Bir sistemin çekirdeği bir evin temeli gibidir. Temeli
olmayan bir eve nasıl olur da tam gözüyle bakabiliriz?</a></li>

<li><a href="#brain">Çekirdek sistemin beyni değil midir?</a></li>

<li><a href="#kernelmost">Çekirdeği yazmak işletim sistemi geliştirmenin büyük
bir bölümü değil midir?</a></li>

<li><a href="#nokernel">Bir işletim sisteminin çekirdeğe ihtiyacı var. GNU
Projesi bir çekirdek geliştirmediğine göre, sistem nasıl GNU oluyor?</a></li>

<li><a href="#notinstallable">GNU adında bir şey bulamazsam ve kuramazsam
&ldquo;GNU&rdquo; nasıl bir işletim sistemi olabilir?</a></li>

<li><a href="#afterkernel">Biz, tüm sisteme, çekirdeğin, yani Linux'un adını
veriyoruz. Bir işletim sistemine çekirdeğin adını vermek normal değil
midir?</a></li>

<li><a href="#feel">Başka bir sistem &ldquo;Linux hissine&rdquo; sahip olabilir
mi?</a></li>

<li><a href="#long">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ifadesindeki sorun, bunun çok uzun
olması… Daha kısa bir isim önerseniz nasıl olur?</a></li>

<li><a href="#long1">&ldquo;GliNUx&rdquo; sistemi (&ldquo;GNU/Linux&rdquo;
yerine) olarak adlandırmaya ne dersiniz?</a></li>

<li><a href="#long2">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ile ilgili sorun çok uzun
olmasıdır. Neden &ldquo;GNU/&rdquo; deme zahmetine girmeliyim?</a></li>

<li><a href="#long3">Ne yazık ki &ldquo;GNU/Linux&rdquo; beş hecelidir. İnsanlar
bu kadar uzun bir terim kullanmayacak. Daha kısa bir tane bulamaz mısın?</a></li>

<li><a href="#long4">Stallman her seferinde ona &ldquo;Richard Matthew
Stallman&rdquo; olarak seslenmemizi istemiyor. Öyleyse neden her zaman
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; demeliyiz?</a></li>

<li><a href="#justgnu">Linux ikincil bir katkı olduğuna göre, sistemi basitçe
&ldquo;GNU&rdquo; diye adlandırmak gerçeğe aykırı mı olurdu? </a></li>

<li><a href="#trademarkfee">Eğer, bir ürün isminde &ldquo;Linux&rdquo;
kelimesini kullanırsam karşılığında ücret ödemem gerekir. Bu durum
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; kelimesini kullandığım zaman da geçerli… Peki, ücret
ödememek için &ldquo;Linux&rdquo;u çıkarıp sadece &ldquo;GNU&rdquo;yu
kullanmam hatalı mı olur?</a></li>

<li><a href="#many">Sistemin bugünkü haline pek çok başka projenin de katkısı
bulunmuştur; bunlar arasında TeX, X11, Apache, Perl ve başka pek çok program
sayılabilir. Savlarınıza göre onların da emeklerini saymamız gerekmiyor mu
(Fakat bu bizi anlamsız derecede uzun bir ada götürür.)</a></li>

<li><a href="#systemd">systemd, günümüzde olduğu gibi GNU/Linux sisteminde
önemli bir rol oynamaktadır; onu GNU/systemd/Linux olarak adlandırmak
zorunda mıyız?</a></li>

<li><a href="#others">Sistemin bugünkü haline başka pek çok proje de katkıda
bulunmuştur, fakat onlar sistemin XYZ/Linux şeklinde adlandırılması
konusunda ısrar etmiyorlar. Neden GNU'ya ayrıcalık tanıyalım?</a></li>

<li><a href="#allsmall">GNU artık sistemin küçük bir kısmını oluşturur hale
gelmiştir. Dolayısıyla neden onun adını analım?</a></li>

<li><a href="#manycompanies">Sistemin bugünkü şekline pek çok şirket de katkıda
bulunmuştur. Bu yüzden sistemi GNU/Red&nbsp;Hat/Novell/Linux olarak
adlandırmamız gerekmiyor mu?</a></li>

<li><a href="#whyslash">Neden &ldquo;GNU Linux&rdquo; yerine
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; yazıyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#pronounce">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ismi nasıl telafuz
ediliyor?</a></li>

<li><a href="#whynoslash">Neden &ldquo;GNU/Emacs&rdquo; yerine &ldquo;GNU
Emacs&rdquo; yazıyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#whyorder">Neden &ldquo;Linux/GNU&rdquo; değil de,
&ldquo;GNU/Linux&rdquo;?</a></li>

<li><a href="#distronames0">Dağıtımımın geliştiricileri buna &ldquo;Falanca
Linux&rdquo; diyorlar ancak bu, sistemin nelerden oluştuğu hakkında hiçbir
şey ifade etmiyor. Neden onu istedikleri gibi adlandırmasınlar ki?</a></li>

<li><a href="#distronames">Benim dağıtımımın adı “Falanca Linux”; bu onun
gerçekten Linux olduğunu göstermez mi?</a></li>

<li><a href="#distronames1">Benim dağıtımımın resmi ismi &ldquo;Falanca
Linux&rdquo;. Dağıtımı &ldquo;Falanca Linux&rdquo; dışında herhangi bir şey
ile isimlendirmek yanlış olmaz mı?</a></li>

<li><a href="#companies">Tek tek kişilerden dağıtımları &ldquo;GNU/Linux&rdquo;
olarak adlandırmalarını istemek yerine, Mandrake, Red Hat ve IBM gibi
şirketlerden dağıtımlarını &ldquo;GNU/Linux&rdquo; olarak adlandırmalarını
istemek daha etkili olmaz mıydı?</a></li>

<li><a href="#reserve">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ismini, tamamen özgür
yazılımlardan oluşan dağıtımlara saklamak daha iyi olmaz mı? Ne de olsa
GNU'nun ideali de budur.</a></li>

<li><a href="#gnudist">Neden Linux'un bir GNU dağıtımını (sic) üretip bunu
GNU/Linux olarak adlandırmıyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#linuxgnu">Neden yalnızca &ldquo;Linux GNU çekirdeğidir&rdquo;
deyip mevcut GNU/Linux sürümlerinden birini &ldquo;GNU&rdquo; adı altında
yayınlamıyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#condemn">İlk zamanlarda da GNU Projesi, Linux kullanımını kınayıp
buna karşı çıkıyor muydu?</a></li>

<li><a href="#wait">İnsanlardan GNU/Linux adını kullanmalarını istemekte neden
bu kadar geciktiniz?</a></li>

<li><a href="#allgpled">GNU/ <i>isim</i> sözleşmesi GPL'li tüm programlara
uygulanmalı mıdır?</a></li>

<li><a href="#unix">GNU, Unix'ten pek çok şey miras aldığına göre, isminde
&ldquo;Unix&rdquo;i kullanarak ona bir pay vermesi gerekiyor mu?</a></li>

<li><a href="#bsd">&ldquo;GNU/BSD&rdquo; de dememiz gerekir mi?</a></li>

<li><a href="#othersys">Eğer GNU araçlarını Windows üzerine kurarsam, bu benim
bir GNU/Windows sistemi kullandığım anlamına mı gelir?</a></li>

<li><a href="#justlinux">Linux, GNU'suz kullanılamaz mı?</a></li>

<li><a href="#howmuch">Sistemin GNU/Linux olması için GNU sisteminin ne kadarına
ihtiyaç var?</a></li>

<li><a href="#linuxsyswithoutgnu">GNU içermeyen eksiksiz Linux sistemleri [sic]
var mı?</a></li>

<li><a href="#usegnulinuxandandroid">GNU/Linux ve Android kullanmak
kastediliyorsa, &ldquo;Linux&rdquo; kullanmak demek doğru mu?</a></li>

<li><a href="#helplinus">Neden sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak isimlendirip,
Linus Torvalds'ın, topluluğumuzdaki medya maymunu imajını
güçlendirmiyoruz?</a></li>

<li><a href="#claimlinux">Linus Torvalds'ın çalışmalarını GNU olarak
nitelendirmemiz yanlış olmaz mı?</a></li>

<li><a href="#linusagreed">Linus Torvalds Linux'un yalnızca çekirdek olduğu
düşüncesine katılıyor mu?</a></li>

<li><a href="#finishhurd">Neden GNU Hurd çekirdeğini bitirmiyor, GNU sistemini
bir bütün olarak yayımlamıyor ve GNU/Linux olarak adlandırılacak sorununu
unutmuyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#lost">Savaş zaten kaybedildi. Toplum kararını verdi. Biz de bunu
değiştiremeyiz. O halde neden hâlâ bunu düşünüp duruyoruz? </a></li>

<li><a href="#whatgood">Toplum kararını verdi. Biz de bunu değiştiremeyiz. O
halde &ldquo;GNU/Linux&rdquo; dememin ne faydası var?</a></li>

<li><a href="#explain">Sisteme &ldquo;Linux&rdquo; desek ve insanlara on
dakikalık bir açıklama ile sistemin gerçek kökenini öğretsek daha iyi olmaz
mı?</a></li>

<li><a href="#treatment">Bazı insanlar, sisteme GNU/Linux demelerini
istediğinizde sizinle alay ediyorlar. Neden kendinizi bu muameleye maruz
bırakıyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#alienate">Bazıları sisteme GNU/Linux demelerini istediğinizde sizi
suçluyorlar. Onları kendinizden uzaklaştırarak kaybetmiyor musunuz?</a></li>

<li><a href="#rename">Ne katkıda bulunmuş olursanız olun, işletim sisteminin
ismini değiştirmek meşru mudur?</a></li>

<li><a href="#force">İnsanlara sistemi &ldquo;GNU/Linux&rdquo; diye
isimlendirmelerini dayatmak yanlış değil mi?</a></li>

<li><a href="#whynotsue">Niçin bütün sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak
isimlendiren insanları dava etmiyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#BSDlicense">Özgün BSD lisansı’nda, California Üniversitesi’nin
emeğinin takdir edilmesini sağlamak için reklam zorunluluğu getirilmek
istenmesine karşı çıktınız. Şimdi GNU Projesi'nde kendi emeğinizin takdir
edilmesini istemeniz ikiyüzlü bir davranış değil mi?</a></li>

<li><a href="#require">İnsanların sistemi &ldquo;GNU&rdquo; olarak
isimlendirmesini zorunlu kılacak bir ifadeyi GNU GPL’ye yerleştirmeniz
gerekmiyor mu?</a></li>

<li><a href="#deserve">GNU GPL'e, insanların sisteme &ldquo;GNU&rdquo;
demelerini zorunlu kılacak bir ifade yerleştirmediniz. O yüzden her şeyi hak
ediyorsunuz. Peki şimdi ne diye şikayet ediyorsunuz?</a></li>

<li><a href="#contradict">Birçok insanın inandığı şeyle ters düşmeseniz daha iyi
olmaz mıydı?</a></li>

<li><a href="#somanyright">Çoğu kimsenin, sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak
adlandırması, bu isimlendirmeyi doğru kılmaz mı?</a></li>

<li><a href="#knownname">Sistemi çoğu kullanıcının zaten bildiği bir adla
çağırmak daha iyi değil mi?</a></li>

<li><a href="#winning">Birçok insan doğru-yanlış tartışmaları ile değil, neyin
kullanışlı olduğuyla veya kimin kazandığıyla ilgileniyor. Onların desteğini
almak için farklı bir yol izleseniz olmaz mıydı?</a></li>

</ul>

<dl>

<dt id="why">Neden kullandığımız sistemi Linux olarak değil de GNU/Linux olarak
adlandırıyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#why">#why</a>)</span></dt>

<dd>Çekirdek olarak Linux'u esas alan bir çok işletim sistemi dağıtımı, temel
olarak GNU işletim sisteminin değiştirilmiş sürümleridir. Biz GNU'yu
geliştirmeye, Linus Torvalds'ın çekirdeği yazmaya başlamasından yıllar önce,
1984 yılında başladık. Hedefimiz bütünüyle özgür bir işletim sistemi
geliştirmekti. Tabii ki, bütün parçaları kendimiz geliştirmedik, ama
geliştirilmesine öncülük ettik. Ana bileşenlerin çoğunu geliştirmek
suretiyle, bütün sisteme tek taraflı en büyük katkıyı biz sağladık. Ayrıca
temel bakış açısı da bize aitti.
<p>
Adil olmak açısından, en azından bizden de eşit derecede bahsedilmeli.</p>

<p>Daha fazla açıklama için <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux ve GNU
Sistemi</a> ve <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU'yu Hiç
Duymamış GNU Kullanıcıları</a>; tarih için de <a
href="/gnu/the-gnu-project.html">GNU Projesi</a> sayfalarına bakınız.</p> </dd>

<dt id="whycare">Peki ad neden önemli? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#whycare">#whycare</a>)</span></dt>

<dd>Linux'un (yani çekirdeğin) geliştiricileri, özgür yazılım topluluğuna
katkıda bulunsa da, çoğu özgürlüğü umursamıyor bile. Bütün sistemin Linux
olduğunu düşünen insanlar yanılgıya düşüp bu geliştiricilere gerçekte
topluluğumuzun tarihinde oynamadıkları bir rol atfetmeye
meylediyorlar. Sonuçta da bu geliştiricilerin görüşlerine haddinden fazla
itibar ediyorlar.
<p>
Sistemi GNU/Linux olarak adlandırmak, topluluğumuzu inşa etmede, sahip
olduğumuz idealizmin oynadığı rolün hakkını verir ve <a
href="/gnu/why-gnu-linux.html">bu ideallerin pratik öneminin insanlar
tarafından kavranmasına yardımcı olur</a>.</p>
</dd>

<dt id="what">GNU ve Linux arasındaki gerçek ilişki nedir? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#what">#what</a>)</span></dt>

<dd>GNU işletim sistemi ve Linux çekirdeği, tamamlayıcı işler yapan ayrı yazılım
projeleridir. Genellikle bir <a href="/distros/distros.html">GNU/Linux</a>
dağıtımında paketlenir ve birlikte kullanılır.</dd>

<dt id="howerror">Nasıl oldu da çoğu kimse sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırmayı
yeğledi? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt>

<dd>Sistemin &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırılması, muğlaklığın düzeltici
bilgiye kıyasla daha hızlı yayılmasına bir örnektir.
<p>
Linux sözünü GNU sistemini de içerecek şekilde kullanan insanlar
yaptıklarının neye mal olduğunun farkında değillerdi. Dikkatlerini, sistemin
Linux tarafına yoğunlaştırdılar ve bu bileşimin büyük kısmının aslında GNU
olduğunu fark etmediler. Verdikleri isim ellerindeki sistemi tarif etmeye
uygun olmadığı halde, sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırmaya
başladılar. Sorunun mahiyetini kavramamız ve insanlardan bu alışkanlıklarını
değiştirmelerini istemeye başlamamız birkaç yılımızı aldı. O zamana kadar da
bu kargaşa iyiden iyiye yayılmıştı.</p>
<p>
Sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandıran çoğu kimse, bunun neden doğru
bir şey olmadığını hiç duymamıştır. Onlar başkalarının bu ismi kullandığını
görmüşler, bunun da doğru olduğunu varsaymışlar. &ldquo;Linux&rdquo; adı,
aynı zamanda sistemin kökenine ilişkin de yanlış bir intiba yayıyor, çünkü
insanlar sistemin geçmişinin bu ada uygun olduğunu zannediyor. Örneğin, bu
insanlar sistemin gelişiminin 1991'de Linus Torvalds tarafından
başlatıldığına inanıyorlar. Bu yanlış intiba, sistemin &ldquo;Linux&rdquo;
olarak adlandırılması gerektiği düşüncesini de pekiştiriyor.</p>
<p>
Bu dosyadaki soruların çoğu, insanların alışkın oldukları adı kullanmalarını
haklı çıkarma girişimlerine işaret eder.</p>
</dd>

<dt id="always">&ldquo;Linux&rdquo; yerine her zaman &ldquo;GNU/Linux&rdquo;u mu
kullanmalıyız? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#always">#always</a>)</span></dt>
<dd>
Her zaman değil, yalnızca bütün sistemden söz ederken. Eğer özellikle
çekirdekten söz ediyorsanız, geliştiricisinin seçtiği &ldquo;Linux&rdquo;
adını kullanabilirsiniz.
<p>
İnsanlar bütün sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırdığında, sonuç
olarak bütün bir sisteme çekirdek ile aynı adı vermiş oluyorlar. Bu, birçok
karmaşıklığa neden olmaktadır, çünkü böyle bir kullanımda, biri bir şey
söylediğinde, çekirdekten mi yoksa tüm sistemden mi bahsedildiğini yalnızca
uzmanlar anlayabilir. Tüm sistemi &ldquo;GNU/Linux&rdquo;, çekirdeği de
&ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırarak, anlam karmaşasını önlemiş
olursunuz.</p>
</dd>

<dt id="linuxalone">Eğer GNU diye bir şey olmasaydı Linux yine aynı başarıyı yakalayabilir
miydi? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#linuxalone">#linuxalone</a>)</span></dt>

<dd>
Bahsettiğiniz alternatif dünyada, GNU/Linux tarzı bir şey var olmayacağı
gibi, herhalde özgür bir işletim sistemi de olmazdı. 1980'lerde GNU Projesi
ve (sonrasında) Berkeley CSRG haricinde hiç kimse özgür bir işletim sistemi
geliştirmeye kalkışmadı. (ki Berkeley CSRG'yi kodlarını özgürleştirmeye
davet eden de özel olarak GNU Projesi olmuştur).
<p>
Linus Torvalds, 1990 yılında Finlandiya'da GNU hakkındaki bir konuşmadan
kısmen etkilenmişti. Linus Torvalds bu etki olmadan da belki Unix benzeri
bir çekirdek yazabilirdi, ama muhtemelen bu özgür bir yazılım
olmazdı. Linux, 1992 yılında Linus onu GNU GPL altında yeniden yayımlayınca
özgür hale geldi. (0.12 versiyonunun sürüm notlarına bakınız.)</p>
<p>
Torvalds, Linux'u başka bir özgür yazılım lisansı altında yayımlamış olsaydı
bile, yalnız başına özgür bir çekirdek, dünya için çok da fazla bir anlam
ifade etmeyecekti. Linux'un anlamlılığı, tamamen özgür bir işletim sistemi
olan GNU/Linux gibi daha geniş bir çatıyla bütünleşmesinden ileri
gelmektedir.</p>
</dd>

<dt id="divide">Topluluğu böyle bir istekle bölmeseniz topluluk için daha iyi olmaz mıydı?
<span class="anchor-reference-id">(<a href="#divide">#divide</a>)</span></dt>

<dd>
İnsanlardan &ldquo;GNU/Linux&rdquo; demelerini istemekle onları bölmüş
olmuyoruz. Biz insanlardan, GNU Projesinin, GNU işletim sistemindeki emeğini
takdir etmesini istiyoruz. Bu herhangi bir kimseyi eleştirmek veya dışlamak
demek değildir.
<p>
Fakat, bizim böyle dememizden hoşlanmayan insanlar var. Böyle dediğimizde
bazen bu insanlardan aldığımız karşılık itilip kakılmak oluyor. Bazı
hallerde o kadar kabalaşıyorlar ki, acaba bizi kasten sindirip susturmaya mı
çalışıyorlar diye merak ediyor insan. Bu tavır bizi susturamaz, ama
topluluğu bölebilir. Dolayısıyla umarız onları tavırlarından vazgeçmeye ikna
edebilirsiniz.</p>
<p>
Fakat bu, topluluğumuzdaki bölünme açısından ikincil bir
nedendir. Topluluktaki en büyük bölünme; özgür yazılımı, toplumsal ve etik
bir konu olarak değerlendirip özel mülk yazılımları toplumsal bir sorun
olarak görenler ile (özgür yazılım hareketinin destekçileri), yalnızca
pratik yararlardan söz edip özgür yazılımı yalnızca verimli bir geliştirme
modeli olarak sunanlar (açık kaynak hareketi) arasındadır.</p>
<p>
Bu düşünce ayrılığı sırf bir ad sorunu değil, temel değerlerin birbirinden
farklı olması sorunudur. Bu düşünce ayrılığını görüp, bunun hakkında kafa
yormak topluluk için önemlidir. &ldquo;Özgür yazılım&rdquo; ve &ldquo;açık
kaynak&rdquo; bu iki bakış açısının pankartıdır. Bkz. <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Açık Kaynak, Özgür
Yazılım Ruhunu Neden Iskalıyor?</a>.</p>
<p>
GNU Projesi'nin topluluğumuz içindeki rolüne insanlarca gösterilen ilgi
düzeyi ile değerler üzerindeki bu düşünce ayrılığı arasında kısmi bir
paralellik vardır. Özgürlüğe değer veren insanlar, sistemi daha çok
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; olarak adlandırıyorlar ve sistemi
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; olarak öğrenmiş insanlar, özgürlük ve topluluk
hakkındaki felsefi savlarımıza daha çok ilgi gösteriyorlar (Sistem için
seçilen adın toplum açısından gerçekten de bir farklılık göstergesi
olmasının nedeni de budur). Fakat, herkes sistemin gerçek kökenini ve doğru
ismini bilse bile bu fikir ayrılığı var olacaktır, çünkü sorun gerçekten
büyük. Bu fikir ayrılığı ancak ve ancak özgürlüğe değer veren bizler herkesi
ikna edebilirsek (ki pek kolay olmayacaktır) ya da tamamen bozguna uğrarsak
(böyle olmamasını ümit edelim) ortadan kalkacaktır.</p>
</dd>

<dt id="freespeech">GNU Projesi; bir bireyin sistemlere kendi seçeceği herhangi bir ismi
verebilme konusunda ifade özgürlüğünü desteklemiyor mu? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt>
<dd>
Elbette, işletim sistemini dilediğiniz şekilde adlandırmak konusunda ifade
özgürlüğünüzün olduğuna inanıyoruz. Biz, insanlardan sistemi GNU/Linux
olarak adlandırmalarını; GNU Projesi'ne adil davranılmasını sağlamak,
GNU’nun dayandığı özgürlük değerlerini yaymak ve sistemi var edenin o
özgürlük değerleri olduğundan başkalarını haberdar etmek için istiyoruz.
</dd>

<dt id="everyoneknows">Herkes GNU'nun sistemi geliştirmedeki rolünü bildiğinden isimdeki
&ldquo;GNU/&rdquo; söylemeden geçilmiyor mu? <span
class="anchor-reference-id">(<a
href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt>

<dd>Deneyimlerimize göre, sistemin kullanıcıları ve genel olarak bilgisayar
kullanan insanlar, GNU sistemi hakkında çoğunlukla hiçbir şey
bilmiyor. Sistem hakkındaki birçok makale de &ldquo;GNU&rdquo; adından ya da
GNU'nun dayandığı ideallerden söz etmiyor. <a
href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU'yu Hiç Duymamış GNU
Kullanıcıları</a> makalesinde bu durum ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
<p>
Bunu söyleyen insanlar muhtemelen, bütün bilgisayar kurtlarını (geek)
kendisi gibi zanneden bilgisayar kurtlarıdır. Genellikle bilgisayar kurtları
GNU hakkında bir şeyler bilir, ama bunların çoğu GNU'nun ne olduğu hakkında
tamamen yanlış fikirlere sahiptir. Örneğin çoğu, GNU'yu bir <a
href="#tools">&ldquo;araçlar&rdquo;</a> bütünü veya araç geliştirmeye
yarayan bir proje zanneder.</p>
<p>
Bu soruda kullanılan ifadeler, bilindik şekilde, yaygın bir yanlış anlamaya
işaret etmektedir. Bir şeyi geliştirmede &ldquo;GNU'nun rolü&rdquo;'nden söz
ettiğinizde GNU'nun bir grup insan olduğunu varsayıyorsunuz. Ama GNU bir
işletim sistemidir. Bu veya başka bir faaliyette GNU'nun değil, ama GNU
Projesi'nin rolünden söz etmek mantıklı olabilir.</p>
</dd>

<dt id="everyoneknows2">GNU'nun bu sistemdeki rolünü bildiğime göre, hangi ismi kullandığımın ne
önemi var? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt>

<dd>
Eğer kullandığınız kelimeler bilginizi yansıtmıyorsa, başkalarına da
öğretemezsiniz. GNU/Linux sistemini duymuş olan çoğu kimse, sistemin
&ldquo;Linux&rdquo; olduğunu, bunun Linus Torvalds tarafından ortaya
çıkarıldığını ve bu sistemin &ldquo;açık kaynaklı&rdquo; olarak
tasarlandığını zannediyorlar. Eğer doğrusunu onlara siz söylemezseniz kim
söyleyecek?
</dd>

<dt id="windows">&ldquo;GNU/Linux&rdquo;u &ldquo;Linux&rdquo; olarak kısaltmak,
&ldquo;Microsoft Windows&rdquo;u &ldquo;Windows&rdquo; olarak kısaltmak gibi
değil midir? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#windows">#windows</a>)</span></dt>

<dd>
Sık kullanılan bir adı kısaltmak, eğer kısaltma yanıltıcı değilse,
kullanışlıdır.
<p>
Gelişmiş ülkelerde, insanların çoğu &ldquo;Windows&rdquo;un Microsoft
tarafından yapılmış bir sistem olduğunu biliyor, bu yüzden &ldquo;Microsoft
Windows&rdquo;u &ldquo;Windows&rdquo; olarak kısaltmak, kimseyi sistemin
yapısı ve kökeni hakkında yanılgıya düşürmez. &ldquo;GNU/Linux&rdquo;u
&ldquo;Linux&rdquo; olarak kısaltmak ise, sistemin nereden geldiği konusunda
yanlış bir fikir verir.</p>
<p>
Esasında sorunun kendisi de yanıltıcı, çünkü GNU ve Microsoft aynı şeyler
değildir. Microsoft bir şirket, GNU ise bir işletim sistemidir.</p>
</dd>

<dt id="tools">GNU, Linux içinde yer alan bir dizi programlama aracı değil midir? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#tools">#tools</a>)</span></dt>

<dd>
Linux'un başlı başına bir işletim sistemi olduğunu düşünen insanlar, GNU
hakkında bir şeyler duyduklarında, genellikle GNU'nun ne olduğu ile ilgili
yanlış fikirlere kapılıyorlar. Bazı programlama araçlarımız tek başlarına
popüler olduklarından, insanlar GNU'nun bir programlar bütünü olduğunu (ki
buna çoğunlukla &ldquo;programlama araçları&rdquo; diyorlar)
zannedebiliyor. &ldquo;GNU&rdquo;nun bir işletim sistemi adı olduğu
düşüncesini, &ldquo;Linux&rdquo; olarak etiketlendirilmiş bir işletim
sistemi içinde kavramsal bir yapıya oturtmak zordur.
<p>
GNU Projesi, ismini GNU işletim sisteminden almıştır. Yani GNU Projesi, GNU
sistemini geliştirmek için kullanılan projedir. (Bkz. <a
href="/gnu/initial-announcement.html">1983 tarihli ilk duyuru</a>.)</p>
<p>
GCC, GNU Emacs, GAS, GLIBC, BASH, vs. programları geliştirdik, çünkü GNU
işletim sistemi için bunlara gereksinimimiz vardı. GNU Derleyici Seti GCC;
GNU işletim sistemi için yazdığımız bir derleyicidir. Bizler, yani GNU
Projesi'nde çalışan pek çok insan, GNU sistemi için Ghostscript, GNUCash,
GNU Chess ve GNOME'yi de geliştirdik.</p>
</dd>

<dt id="osvskernel">Bir işletim sistemi ile bir çekirdek arasındaki fark nedir? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#osvskernel">#osvskernel</a>)</span></dt>

<dd>
Bizim kavramı kullanış şeklimize göre bir işletim sistemi, geniş çaplı pek
çok işin yapılabilmesi amacıyla bilgisayarı kullanabilmeyi sağlayan
programlar bütünüdür. Genel amaçlı bir işletim sisteminin eksiksiz
olabilmesi için, bu sistemin birçok kullanıcının yapmayı isteyebileceği
bütün işleri kotarabilmesi gerekir.
<p>
Çekirdek, işletim sistemi içerisindeki programlardan biridir (makinenin
kaynaklarını, çalışan diğer programlara tahsis eden bir program). Çekirdek,
aynı zamanda öteki programları başlatma ve durdurma işini de yürütür.</p>
<p>
İşleri daha da karıştıracak şekilde, bazı insanlar, &ldquo;çekirdeği&rdquo;
kast ederek &ldquo;işletim sistemi&rdquo; terimini kullanırlar. Terimin bu
iki anlamda kullanımının geçmişi çok eskiye gider. &ldquo;İşletim
sistemi&rdquo;nin &ldquo;çekirdeği&rdquo; kast edecek şekilde kullanıldığını
ta 80'lerde yayımlanmış, sistem tasarımına ilişkin bazı kitaplarda
görüyoruz. Aynı zamanda (80'lerde) &ldquo;Unix işletim sistemi&rdquo; bütün
sistem programlarını kapsayacak şekilde kullanılıyordu. Berkeley'in Unix
sürümü ise oyunları bile içeriyordu. GNU'nun, Unix benzeri bir işletim
sistemi olmasını tasarladığımız için, “işletim sistemi” terimini biz de aynı
şekilde kullanıyoruz.</p>
<p>
Çoğu zaman insanlar, &ldquo;Linux işletim sistemi&rdquo;nden söz
ettiklerinde &ldquo;işletim sistemi&rdquo; terimini bizim kullandığımız
anlamıyla, eksiksiz bir programlar bütününü kastedecek şekilde
kullanıyorlar. Eğer kastettiğiniz şey buysa, lütfen buna
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; deyin. Eğer yalnızca çekirdeği kastediyorsanız, o
halde doğru ad &ldquo;Linux&rdquo;tur. Ayrıca yazılımın hangi kısmından söz
ettiğinize ilişkin anlam karmaşasını gidermek için de lütfen
&ldquo;çekirdek&rdquo; kelimesini kullanınız.</p>
<p>
Eğer eksiksiz programlar bütünü için &ldquo;işletim sistemi&rdquo; yerine
“sistem dağıtımı” gibi başka terimler kullanmayı tercih ediyorsanız,
sakıncası yok. Sonrasında ise, GNU/Linux sistem dağıtımlarından söz etmek
gerekiyor.</p>
</dd>

<dt id="house">Bir sistemin çekirdeği bir evin temeli gibidir. Temeli olmayan bir eve nasıl
olur da tam gözüyle bakabiliriz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#house">#house</a>)</span></dt>

<dd>
Çekirdek bir evin temeli gibi değildir aslında, çünkü bir işletim sistemi
meydana getirmek bir ev inşa etmek gibi değildir.

<p>Bir ev, bulunduğu yerde kesilip bir araya getirilen pek çok küçük parçadan
oluşur. Bu parçaların aşağıdan yukarıya doğru birleştirilmesi
gerekir. Dolayısıyla, temel inşa edilmeden önemli parçalar da inşa
edilemez. Böyle bir durumda sahip olduğunuz tek şey toprakta bir delikten
ibaret olacaktır.</p>

<p>
Yukarıdaki durumun aksine, bir işletim sistemi, herhangi bir sırayla
geliştirilebilecek, birbirlerine sıkı sıkıya bağlı olmayan karmaşık
bileşenlerden oluşur. Bileşenlerin büyük kısmını geliştirdiğinizde, işin
büyük kısmı bitmiş demektir. Bu bir evden ziyade, Uluslararası Uzay
İstasyonuna benzer. Eğer Uzay İstasyonunun modüllerinin büyük bir kısmı
yörüngede ancak tek bir olmazsa olmaz modül bekleniyorsa, bu tablo 1992
yılında GNU sisteminin içinde bulunduğu duruma benzetilebilir.
</p>
</dd>

<dt id="brain">Çekirdek sistemin beyni değil midir? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#brain">#brain</a>)</span></dt>

<dd>
Bir bilgisayar sistemi tam olarak bir insan bedeni gibi değildir ve hiçbir
parçası insan beyniyle kıyaslanabilecek bir rol oynamaz.
</dd>

<dt id="kernelmost">Çekirdeği yazmak bir işletim sisteminin büyük bölümü değil midir? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt>

<dd>
Hayır, birçok bileşen çok fazla iş gerektirmektedir.
</dd>

<dt id="nokernel">Bir işletim sisteminin çekirdeğe ihtiyacı var. GNU Projesi bir çekirdek
geliştirmediğine göre, sistem nasıl GNU oluyor?<span
class="anchor-reference-id">(<a href="#nokernel">#nokernel</a>)</span></dt>

<dd>
Sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırmayı öne süren insanlar çifte
standart uyguluyorlar. Bir işletim sisteminin derleyicilere,
düzenleyicilere, pencere sistemlerine, kütüphanelere ve çok daha fazlasına,
1983 yılında BSD sistemlerine denk olabilmek için bile yüzlerce programa
ihtiyacı var. Torvalds bunların herhangi birini geliştirmediğine göre,
sistem nasıl &ldquo;Linux&rdquo; olacak?

<p>
Bu standart çok sıkı ve herhangi bir katkı sağlayan kişinin katkılarını
yargılamanın doğru yolu değil.</p>

<p>
Linus Torvalds kullandığımız işletim sistemine önemli bir katkı sağladı; GNU
Projesi daha önce başladı ve çok daha fazlasını
sağladı. &ldquo;GNU/Linux&rdquo; ismi her birine itibarını sunuyor.</p>
</dd>

<dt id="notinstallable">GNU adında bir şey bulamazsam ve kuramazsam &ldquo;GNU&rdquo; nasıl bir
işletim sistemi olabilir? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt>

<dd>
GNU'nun <a href="/distros/distros.html"> paketlenmiş ve kurulabilir
versiyonlarının</a> çoğu mevcuttur. Bunların hiçbirine basitçe GNU denmiyor
ancak GNU temelde oldukları şey.

<p>
Kurulum için paketlenmiş GNU sistemini yayımlamayı umduk ancak bu plan
olaylar tarafından üstlenildi: 1992'de diğerleri zaten Linux içeren GNU
çeşitlerini paketliyordu. 1993 yılında başlayarak <a
href="/distros/common-distros.html#Debian">Debian GNU/Linux</a> adlı daha
iyi ve daha özgür bir GNU/Linux dağıtımı yapma çabasına sponsor
olduk. Debian'ın kurucusu bu ismi çoktan seçmişti. Ondan sadece
&ldquo;GNU&rdquo; demesini istemedik çünkü bu henüz hazır olmayan GNU Hurd
çekirdeğine sahip bir sistem versiyonunun adıydı.</p>

<p>
GNU Hurd çekirdeği asla yeterince hazır hâle gelmedi; sadece üzerinde
çalışmak isteyenler için tavsiye ediyoruz. Bu yüzden GNU’yu hiçbir zaman GNU
Hurd çekirdeğiyle paketlememiştik. Ancak Debian bu kombinasyonu Debian
GNU/Hurd olarak paketledi.</p>

<p>
Şimdi Guix adında gelişmiş bir Scheme tabanlı paket yöneticisi ve <a
href="/software/guix">Guix System Distribution</a> veya GuixSD olarak
adlandırılan tam bir sistem dağıtımı geliştiriyoruz. Bu, GNU sisteminin
önemli bir bölümünün yeniden paketlenmesini içerir.</p>

<p>
GNU paketlemesinin son basamağını GNU adı altında hiçbir zaman atmadık ancak
bu, GNU'nun ne tür bir şey olduğunu değiştirmiyor. GNU bir işletim
sistemidir.</p>
</dd>

<dt id="afterkernel">Biz, tüm sisteme, çekirdeğin, yani Linux'un adını veriyoruz. Bir işletim
sistemine çekirdeğin adını vermek normal değil midir? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt>

<dd>
Böyle bir uygulama pek rastlanılan bir şey değil; &ldquo;Linux&rdquo;
isminin yanlış kullanımı dışında bu duruma bir örnek bulamadık. Normalde bir
işletim sistemi tek bir bütünleşik proje olarak geliştirilir ve
geliştiriciler sistemin bütünü için bir ad bulurlar. Çekirdeğin genellikle
ayrı bir ismi olmaz. İnsanlar &ldquo;filancanın çekirdeği&rdquo; veya
&ldquo;filanca çekirdeği&rdquo; derler.
<p>
Bu iki ifade eş anlamlı olarak kullanıldığı için, &ldquo;Linux
çekirdeği&rdquo; ifadesi kolaylıkla &ldquo;Linux'un çekirdeği&rdquo;
şeklinde yanlış anlaşılabilir. Bu anlamda, Linux'un çekirdekten daha öte bir
şey olduğunu ima eder. Bu tür bir yanlış anlamaya meydan vermemek için,
&ldquo;çekirdek, Linux&rdquo; veya &ldquo;Linux (çekirdek)&rdquo; biçiminde
söyleyip yazabilirsiniz.</p>
</dd>

<dt id="feel">Başka bir sistem &ldquo;Linux hissine&rdquo; sahip olabilir mi? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt>

<dd>
Linux hissi diye bir şey yoktur çünkü Linux'un kullanıcı arayüzü
yoktur. Herhangi bir modern çekirdek gibi Linux da programları çalıştırmak
için bir temel oluşturur; kullanıcı arayüzleri sistemin başka yerlerine
aittir. GNU/Linux ile insan etkileşimi her zaman diğer programlardan geçer
ve bu his onlardan gelir.
</dd>

<dt id="long">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ifadesindeki sorun, bunun çok uzun olması… Daha kısa
bir isim önerseniz nasıl olur? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#long">#long</a>)</span></dt>

<dd>
Bir süreliğine &ldquo;GNU&rdquo; ve &ldquo;Linux&rdquo; adlarının birleşimi
olan &ldquo;LiGNUx&rdquo; adını denedik. Tepkiler çok olumsuzdu. İnsanlar,
&ldquo;GNU/Linux&rdquo;u daha çok benimsediler.
<p>
&ldquo;GNU&rdquo;, sistem için en kısa meşru isimdi, fakat <a
href="#justgnu"> aşağıda belirttiğimiz nedenlerden</a> dolayı onu
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; olarak adlandırdık.</p>
</dd>

<dt id="long1">&ldquo;GliNUx&rdquo; sistemi (&ldquo;GNU/Linux&rdquo; yerine) olarak
adlandırmaya ne dersiniz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#long1">#long1</a>)</span></dt>

<dd>
<p>&ldquo;GNU&rdquo; ismi görünüşte &ldquo;Glinux&rdquo;'da görünmez, bu yüzden
çoğu insan orada olduğunu farketmezdi. &ldquo;GliNUx&rdquo; olarak büyük
harfle yazılsa bile çoğu insan GNU'ya referans içerdiğini farketmezdi.</p>

<p>&ldquo;GNU/Linux&rdquo; yazmakla karşılaştırılabilir ancak
&ldquo;GNU/&rdquo; 'yu baskıya koymak o kadar küçük ki çoğu insan
okuyamıyordu.</p>
</dd>

<dt id="long2">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ile ilgili sorun çok uzun olmasıdır. Neden
&ldquo;GNU/&rdquo; deme zahmetine girmeliyim? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#long2">#long2</a>)</span></dt>

<dd>
<p>&ldquo;GNU/&rdquo;'yu söylemek veya yazmak sadece bir saniyenizi
alır. Geliştirdiğimiz sistemi takdir ederseniz çalışmamızı tanıtmak için bir
saniye bile ayıramaz mısınız?</p>
</dd>

<dt id="long3">Ne yazık ki &ldquo;GNU/Linux&rdquo; beş hecelidir. İnsanlar bu kadar uzun
bir terim kullanmayacak. Daha kısa bir tane bulamaz mısın? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#long3">#long3</a>)</span></dt>
<dd><p>Aslında &ldquo;GNU/Linux&rdquo; sadece dört hecelidir. &ldquo;Ne yazık
ki&rdquo; beş heceli ancak insanlar bu kelimeyi kullanmak için isteksizlik
belirtisi göstermiyor.</p></dd>

<dt id="long4">Stallman her seferinde ona &ldquo;Richard Matthew Stallman&rdquo; olarak
seslenmemizi istemiyor. Öyleyse neden her zaman &ldquo;GNU/Linux&rdquo;
demeliyiz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#long4">#uzun4</a>)</span></dt>
<dd>
<p>&ldquo;Matthew&rdquo; ismini kullanmamak Stallman'ın doğası, fikirleri veya
amacı hakkında hiç bir şeyi yanlış sunmayacaktır. &ldquo;GNU&rdquo; terimini
kullanmamak ise GNU/Linux sistemi hakkındaki şeyleri yanlış tanıtacaktır.</p>

<p>Bu örnek, yaygın bir safsata gizleme şeklidir: yanıltıcı bir benzetme
içerisine gömme. Daha iyi bir benzetme &ldquo;Neden Stallman'ı
&lsquo;Torvalds&rsquo; olarak çağırmıyoruz?&rdquo; olacaktır.
</p></dd>

<dt id="justgnu">Linux ikincil bir katkı olduğuna göre, sistemi basitçe &ldquo;GNU&rdquo;
diye adlandırmak gerçeğe aykırı mı olurdu? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#justgnu">#justgnu</a>)</span></dt>

<dd>
Gerçeğe aykırı olmazdı, ama tutulacak en iyi yol değildir bu. Sisteme
yalnızca &ldquo;GNU&rdquo; demektense &ldquo;GNU/Linux&rdquo; dememizin
nedenleri şunlardır:

<ul>
<li>
Sistem tamamen GNU değildir; farklı bir çekirdeği vardır (Linux). GNU/Linux
ile GNU'yu ayırt etmek yararlıdır.</li>
<li>
İnsanlardan Linus Torvalds'ın emeğini takdir etmekten
<em>vazgeçmelerini</em> istemek centilmence bir davranış olmazdı. Sisteme
önemli bir bileşen yazmıştır. Biz, sistemin geliştirilmesine başlamak ve
bunu sürdürmek konusundaki emeğimizin takdir edilmesini istiyoruz, fakat bu,
Linus'a, sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak isimlendirenlerin bize
davrandığı gibi davranmamız gerektiği anlamına gelmiyor. Biz kesinlikle onun
politik görüşlerini paylaşmıyoruz, sisteme verdiği emeği inkar etmek yerine,
bu düşünce ayrılığını açık ve onurlu bir biçimde ele alıyoruz.</li>
<li>
Pek çok kimse sistemi, &ldquo;Linux&rdquo; olarak bildiği için, eğer biz
&ldquo;GNU&rdquo; dersek aynı sistemden bahsettiğimizi anlamayabilirler. Ama
eğer &ldquo;GNU/Linux&rdquo; dersek, kulaklarına çalınan bilgi ile bunun
arasında bağlantı kurabilirler.</li>
</ul><p></p>
</dd>

<dt id="trademarkfee">Eğer, bir ürün isminde &ldquo;Linux&rdquo; kelimesini kullanırsam
karşılığında ücret ödemem gerekir. Bu durum &ldquo;GNU/Linux&rdquo;
kelimesini kullandığım zaman da geçerli… Peki, ücret ödememek için
&ldquo;Linux&rdquo;u çıkarıp sadece &ldquo;GNU&rdquo;yu kullanmam hatalı mı
olur? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt>
<dd>
Sistemi &ldquo;GNU&rdquo; olarak adlandırmakta hiçbir sakınca
yoktur. Esasında sistemin kendisi de budur. Ancak Linus Torvalds'a da
emeğinin hakkını vermek hoş olacaktır, fakat bu ayrıcalığı verdiğiniz için
herhangi bir ödeme yapma zorunluluğunuz yoktur.
<p>
Dolayısıyla eğer sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırmanın
karşılığında bir ücret ödemekten kurtulmak için sistemi sadece
&ldquo;GNU&rdquo; olarak adlandırmak isterseniz sizi tenkit etmeyiz.</p>
</dd>

<dt id="many">Sistemin bugünkü haline pek çok başka projenin de katkısı bulunmuştur;
bunlar arasında TeX, X11, Apache, Perl ve başka pek çok program
sayılabilir. Savlarınıza göre onların da emeklerini saymamız gerekmiyor mu?
(Fakat bu bizi anlamsız derecede uzun bir ada götürür.) <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#many">#many</a>)</span></dt>

<dd>
Bizim söylediğimiz şey, sistemin başlıca geliştiricisinin emeğini saymamız
gerektiğidir. Başlıca geliştirici GNU Projesidir ve sistem de temelde
GNU'dur.
<p>
Emeği takdir etmek konusunda daha kuvvetli düşünceleriniz varsa, bazı
ikincil katkıcıların da sistemin adı içinde anılması gerektiğine inanıyor
olabilirsiniz. Eğer böyleyse, buna karşı çıkmamız söz konusu bile
değil. Eğer X11'in sistemin ismi içinde anılmayı hak ettiğine inanıyorsanız
ve eğer canınız sisteme, GNU/X11/Linux demek istiyorsa deyin. Eğer Perl'in
anılmak konusunda yakındığını düşünüyorsanız ve canınız GNU/Linux/Perl
yazmak istiyorsa, buyurun yazın.</p>
<p>
GNU/X11/Apache/Linux/TeX/Perl/Python/FreeCiv gibi uzun bir adın saçma
olmasından dolayı, bu noktada bir sınır çizmeniz ve başka ikincil
katılımcıların isimlerini göz ardı etmeniz gerekecektir. Sınırın nerede
çizileceği konusunda belirgin bir tek nokta yoktur, bu yüzden sınırı nereden
çizmek isterseniz isteyin, biz buna karşı çıkmayacağız.</p>
<p>
Farklı sınır çizgileri belirlemek bizi sistem için farklı isimler seçmeye
götürür. Fakat sınır çizgisi hangi noktada çekilirse çekilsin, adil olma ve
emeği takdir etme kaygıları sonucunda belirlenemeyecek tek isim
&ldquo;Linux&rdquo;'tur. Başlıca katkıyı (GNU) es geçip, bütün payı ikincil
katkıya (Linux) vermek adil olamaz.</p>
</dd>

<dt id="systemd">systemd, günümüzde olduğu gibi GNU/Linux sisteminde önemli bir rol
oynamaktadır; onu GNU/systemd/Linux olarak adlandırmak zorunda mıyız? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt>

<dd>
systemd oldukça önemli bir bileşendir ancak yine de ne çekirdek (Linux)
kadar ne de bir bütün olarak sistemin temeli (GNU) kadar önemlidir. Ancak
sistemi &ldquo;GNU/systemd/Linux&rdquo; olarak adlandırarak systemd'in
varlığını vurgulamak isterseniz bunu yapmakta yanlış hiçbir şey yoktur.
</dd>

<dt id="others">Sistemin bugünkü haline başka pek çok proje de katkıda bulunmuştur, fakat
onlar sistemin XYZ/Linux şeklinde adlandırılması konusunda ısrar
etmiyorlar. Neden GNU'ya ayrıcalık tanıyalım? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt>

<dd>
Binlerce proje, bugünün GNU/Linux sistemlerinde yaygın olarak bulunan
programları geliştirmişlerdir. Katkılarından dolayı hepsi takdiri hak
etmişlerdir, fakat sistemin başlıca geliştiricileri olmadıkları için bizim
bahsettiğimiz şekilde isimlerinin anılmasını talep etmiyorlar.
<p>
GNU farklıdır, çünkü katkı olarak sunulmuş bir program olmaktan da, katkı
olarak sunulmuş bir programlar bütünü olmaktan da ötedir. GNU, sistemin
üzerine inşa edildiği iskelettir.</p>
</dd>

<dt id="allsmall">GNU artık sistemin küçük bir kısmını oluşturur hale gelmiştir. Dolayısıyla
neden onun adını analım? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt>
<dd>
2008 yılında gNewSense GNU/Linux dağıtımının &ldquo;ana&rdquo; deposunun
%15'ini GNU paketlerinin oluşturduğunu gördük. Linux ise deponun %1.5'ini
oluşturuyordu. Dolayısıyla aynı sav, üstelik daha bariz bir biçimde, sistemi
&ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırmak konusunda da geçerlidir.

<p>
GNU artık sistemin küçük bir kısmını oluşturur hale gelmiştir. Linux ise
sistemin daha da küçük bir kısmını oluşturmaktadır. Ama bu ikisi sistemin
özüdür. Sistem bu ikisinin birleşimiyle ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ifadesi hâlâ geçerli görünmektedir.
</p>
</dd>

<dt id="manycompanies">Sistemin bugünkü şekline pek çok şirket de katkıda bulunmuştur. Bu yüzden
sistemi GNU/Red&nbsp;Hat/Novell/Linux olarak adlandırmamız gerekmiyor mu?
<span class="anchor-reference-id">(<a
href="#manycompanies">#manycompanies</a>)</span></dt>

<dd>
<p>
GNU; Red Hat ya da Novell ile kıyaslanamaz; çünkü GNU bir şirket, bir
kuruluş, hatta bir etkinlik değildir. GNU bir işletim sistemidir. (GNU
Projesinden bahsettiğimizde, GNU sisteminin geliştirilmesini sağlayan
projeye işaret ediyoruz.) GNU/Linux sistemi GNU tabanlıdır, bu da GNU'nun
neden sistemin adında yer alması gerektiğini açıklar.
</p>
<p>
Bu şirketlerin, GNU/Linux sistemine yaptığı katkının çoğu GCC ve GNOME'u
içeren çeşitli GNU paketlerine verdikleri kod desteğinden oluşur. GNU/Linux
adını kullandığınızda, bu şirketlerle birlikte, geri kalan bütün GNU
geliştiricilerinin de emeğini takdir etmiş olursunuz.
</p>
</dd>

<dt id="whyslash">Neden &ldquo;GNU Linux&rdquo; yerine &ldquo;GNU/Linux&rdquo; yazıyorsunuz?
<span class="anchor-reference-id">(<a href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt>

<dd>
İngilizce kurallarına göre, &ldquo;GNU Linux&rdquo; yapısında
&ldquo;GNU&rdquo; kelimesi &ldquo;Linux&rdquo; kelimesini tamlar. Bu da ya
&ldquo;GNU'nun Linux sürümü&rdquo; ya da &ldquo;bir GNU paketi olan
Linux&rdquo; anlamına gelebilir. Bu anlamlardan hiç biri mevcut duruma uygun
değildir.
<p>
Linux, bir GNU paketi değildir. Yani Linux, GNU Projesi'nin himayesi altında
geliştirilmedi ya da özellikle GNU Projesi'ne katkıda bulunmadı. Linus
Torvalds, Linux'u kendine ait bağımsız bir proje olarak yazdı. Dolayısıyla
&ldquo;bir GNU paketi olan Linux&rdquo; anlamı doğru değildir.</p>
<p>
Linux'un (çekirdek) farklı bir GNU sürümünden bahsetmiyoruz. Özgür GNU/Linux
dağıtımları, <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">Linux'un
farklı sürümlerini</a>kullanırlar, çünkü &ldquo;standart&rdquo; sürümde
özgür olmayan aygıt yazılımı &ldquo;blobları&rdquo; (ikili büyük nesne)
vardır. Eğer bunlar GNU Projesi'nin bir parçası olsaydı, &ldquo;GNU
Linux&rdquo; ifadesi doğru olabilirdi, ancak biz bu ifadeyi kullanmak
istemezdik, çünkü epey kafa karıştırıcı olurdu.</p>
<p>
Çekirdek olarak Linux'u kullanmasıyla ayırt edilen bir GNU işletim sistemi
sürümünden söz ediyoruz. Aradaki yatık çizgi durumu ifade edebiliyor, çünkü
bu çizgi ifadeye &ldquo;birleşim&rdquo; anlamı katıyor (tıpkı
&ldquo;Girdi/Çıktı&rdquo; ifadesinde olduğu gibi...). Bu sistem GNU ile
Linux'un birleşimidir. Dolayısıyla adı &ldquo;GNU/Linux&rdquo;'tur.</p>
<p>
&ldquo;Birleşimi&rdquo; tarif etmek için başka yollar da vardır. Eğer artı
işaretinin daha açık olduğunu düşünüyorsanız, lütfen onu
kullanın. Fransızca'da tire işareti daha açıktır: &ldquo;GNU-Linux&rdquo;…
İspanyolca'da ise bazen &ldquo;GNU con Linux&rdquo; deriz.</p>
</dd>

<dt id="pronounce">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ismi nasıl telafuz ediliyor? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#pronounce">#pronounce</a>)</span></dt>
<dd>
<p>
Lütfen ismi &ldquo;GNU taksim Linux.&rdquo; olarak telafuz edin. Eğer
taksimi telafuz etmezseniz, insanlar &ldquo;GNU Linux,&rdquo; dediğinizi
sanacaktır, buysa <a href="#whyslash">bileşim için uygun bir isim
değildir</a>.
</p>
</dd>

<dt id="whynoslash">Neden &ldquo;GNU/Emacs&rdquo; yerine &ldquo;GNU Emacs&rdquo; yazıyorsunuz?
<span class="anchor-reference-id">(<a
href="#whynoslash">#whynoslash</a>)</span></dt>

<dd>
<p>
İngilizce kurallarına göre, &ldquo;GNU Emacs&rdquo; yapısında
&ldquo;GNU&rdquo; kelimesi &ldquo;Emacs&rdquo; kelimesini niteler. Bu da,
bir GNU paketi olan Emacs adındaki bir programı tanımlar.</p>
<p>
&ldquo;GNU/Emacs&rdquo; ise işletim sistemi olan GNU ile program olan Emacs
birleşimi anlamına gelecektir. Bu program için bu uygun değildir, bu nedenle
&ldquo;GNU/Emacs&rdquo; ifadesi onu kastetmek için yanlıştır.</p>
</dd>

<dt id="whyorder">Neden &ldquo;Linux/GNU&rdquo; değil de, &ldquo;GNU/Linux&rdquo;? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#whyorder">#whyorder</a>)</span></dt>

<dd>
<p>
Doğru ve uygun olan, baş katkıyı ilk önce anmaktır. GNU'nun sisteme katkısı,
Linux'un katkısından sırf daha büyük ve sırf daha önce değildir, aynı
zamanda biz bütün faaliyeti başlatan kişileriz de...</p>
<p>
Ek olarak &ldquo;GNU/Linux&rdquo;; Linux'un sistemin en düşük seviyesi
olduğu ve GNU'nun teknik olarak daha yüksek seviyeleri doldurduğu gerçeğine
uyar.</p>
<p>
Fakat, eğer sisteme &ldquo;Linux/GNU&rdquo; demeyi tercih ediyorsanız, bu,
insanların şimdi çoğunlukla yaptığı gibi, GNU'yu tamamen göz ardı
etmelerinden ve sanki bütün sistem Linux'muş gibi göstermelerinden çok daha
iyidir.</p>
</dd>

<dt id="distronames0">Dağıtımımın geliştiricileri buna &ldquo;Falanca Linux&rdquo; diyorlar ancak
bu, sistemin nelerden oluştuğu hakkında hiçbir şey ifade etmiyor. Neden onu
istedikleri gibi adlandırmasınlar ki? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt>
<dd>
Bir sistemi &ldquo;Falanca Linux&rdquo; olarak adlandırmak; bunun Linux'un
bir türevi olduğunu ve insanların <a href="#distronames">bunu bu şekilde
anladığını</a> ima eder.

<p>
Eğer bir GNU/Linux dağıtımını &ldquo;Falanca BSD&rdquo; olarak
adlandırırlarsa buna bir hata derdiniz.  &ldquo;Bu sistem BSD değil,&rdquo;
onlara söylerdin. Eh, Linux de değil.</p>
</dd>

<dt id="distronames">Benim dağıtımımın adı &ldquo;Falanca Linux&rdquo;; Bu onun gerçekten Linux
olduğunu göstermez mi? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#distronames">#distronames</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Bu, &ldquo;Falanca Linux&rdquo; dağıtımını yapan kişilerin yaygın hatayı
tekrar ettiği anlamına gelir. Debian, Dragora, Musix, Trisquel ve Venenux
gibi dağıtımların resmi adlarının bir parçası olarak GNU/Linux'u benimsemiş
olduklarını takdir ediyoruz ve farklı bir dağıtımla ilgilenirseniz aynı şeyi
yapmaya teşvik edeceğinizi umuyoruz.</p>
</dd>

<dt id="distronames1">Benim dağıtımımın resmi ismi &ldquo;Falanca Linux&rdquo;. Dağıtımı
&ldquo;Falanca Linux&rdquo; dışında herhangi bir şey ile isimlendirmek
yanlış olmaz mı? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt>

<dd><p>&ldquo;GNU&rdquo;'yu &ldquo;Linux&rdquo;'a değiştirerek yanlış bilgi
yaydılar ve bunun versiyonunu &ldquo;Falanca Linux&rdquo; olarak
adlandırdıklarında yanlış bilgiyi &ldquo;Falanca GNU/Linux&rdquo; olarak
adlandırarak düzeltmeniz uygun olur.</p></dd>

<dt id="companies">Tek tek kişilerden dağıtımları &ldquo;GNU/Linux&rdquo; olarak
adlandırmalarını istemek yerine, Mandrake, Red Hat ve IBM gibi şirketlerden
dağıtımlarını &ldquo;GNU/Linux&rdquo; olarak adlandırmalarını istemek daha
etkili olmaz mıydı? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#companies">#companies</a>)</span></dt>

<dd>
Bu birini ya da diğerini seçme meselesi değil. Esasında biz şirketlerden,
kuruluşlardan ve tek tek kişilerden, herkesi haberdar etmemize yardımcı
olmalarını istiyoruz. Aslında, o şirketlerin üçüne de başvurduk. Mandrake,
zaman zaman &ldquo;GNU/Linux&rdquo; terimini kullanacağını söyledi, fakat
IBM ve Red Hat yardım etmeye pek istekli değillerdi. Hatta yöneticilerinden
biri, &ldquo;Bu salt ticari bir karardır; biz sistemi &lsquo;Linux&rsquo;
olarak adlandırarak daha fazla para kazanmayı umuyoruz,&rdquo;
demişti. Başka bir deyişle, bu şirket için neyin doğru olduğunun önemi yok.
<p>
Biz onların bunu doğru yapmalarını sağlayamayız, fakat biz bu yol kolay
değil diye vazgeçecek insanlar da değiliz. IBM veya Red Hat kadar etkileme
gücünüz olmayabilir, ama yine de bize yardım edebilirsiniz. Sizinle birlikte
gidişatı, şirketlerin sistemi &ldquo;GNU/Linux&rdquo; diye adlandırarak daha
fazla kâr edeceği bir noktaya getirebiliriz.</p>
</dd>

<dt id="reserve">&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ismini, tamamen özgür yazılımlardan oluşan
dağıtımlara saklamak daha iyi olmaz mı? Ne de olsa GNU'nun ideali de
budur. <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt>

<dd>
GNU/Linux sistemine özgür olmayan yazılımların eklenmesine yönelik uygulama
topluluğumuz için büyük bir sorundur. Bu, kullanıcılara, özgür olmayan
yazılımların kabul edilebilir olduğunu ve bunları kullanmanın
&ldquo;Linux&rdquo;un ruhunun parçası olduğunu öğretir. Birçok
&ldquo;Linux&rdquo; Kullanıcı Grubu, amaçlarının bir parçası olarak
kullanıcılara özgür olmayan eklentileri kullanmalarında yardımcı
olmaktadır. Hatta bunlar satıcıları davet edip satış tanıtımı yapmalarına da
izin vermektedirler. Bu gruplar GNU/Linux kullanıcılarına &ldquo;yardım
etmeyi&rdquo; (buna özgür olmayan uygulamaları ve sürücüleri kullanmada
yardımcı olmak da dahildir) veya özgürlüğü feda ederek de olsa sistemi
popüler hale getirmeyi amaç edinmişlerdir.
<p>
Soru bu durumu nasıl değiştirebilirizdir.</p>
<p>
Linux ile birlikte GNU'yu kullanan topluluğun çoğu üyesi, kullandıkları
sistemin ne olduğunun farkında olmadığından, saflığını yitirmiş bu
sürümleri, &ldquo;Bunlar aslında GNU değildir,&rdquo; diyerek reddetmemiz,
kullanıcıların özgürlüğe daha fazla değer vermesini sağlamaz. Kullanıcılar
kastedilen mesajı almayacaklardır. Verecekleri cevap, &ldquo;Biz bu
sistemlerin GNU olduğunu hiç bilmiyorduk ki,&rdquo; olacaktır.</p>
<p>
Kullanıcıların özgürlük ile olan bağlantıyı görmelerini sağlamak için
tutulacak yol bunun tam tersidir: Yani onları bütün bu sistem sürümlerinin
<em>gerçekten de</em> birer GNU sürümü olduğu ve bütün bu sürümlerin, özel
olarak kullanıcıların özgürlüğü için var olan bir sistem üzerine kurulu
olduğu konusunda bilgilendirmek... Bu anlayış sayesinde kullanıcılar, özgür
olmayan yazılımları içeren dağıtımların doğru ve uygun birer &ldquo;Linux
sürümü&rdquo; olduğunu düşünmek yerine, bunların bozulmuş, saflığını
yitirmiş birer GNU sürümü olduğunu kavrayacaklardır.</p>
<p>
Sistemi GNU/Linux olarak adlandıran ve faaliyetlerinde GNU Projesi'nin
ideallerini temel alan GNU/Linux Kullanıcı Grupları kurmak epey faydalı
olacaktır. Eğer çevrenizdeki Linux Kullanıcı Grubu, yukarıda tarif edilen
ilkelere ilişkin eksiklikler taşıyorsa, bu grubun eğilimlerini (ve adını)
değiştirmek için grup içinde etkinlik yürütmenizi ya da yeni bir grup
oluşturmanızı öneriyoruz. Daha üstünkörü hedeflere odaklanmış insanların
kendi görüşlerini savunmaya hakları vardır, fakat onların sizi de
sürüklemesine izin vermeyin!</p>
</dd>

<dt id="gnudist">Neden Linux'un bir GNU dağıtımını (sic) üretip bunu GNU/Linux olarak
adlandırmıyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#gnudist">#gnudist</a>)</span></dt>

<dd>
Bütün &ldquo;Linux&rdquo; dağıtımları, aslında çekirdek olarak Linux'u
kullanan birer GNU sistemi sürümüdür. &ldquo;GNU/Linux&rdquo; teriminin
amacı, bu hususu anlatmaktır. Yeni bir dağıtım geliştirmek ve bunu yalnızca
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; diye adlandırmak, vurgulamak istediğimiz hususu
bulanıklaştırır.
<p>
Bir GNU/Linux dağıtımı geliştirmek konusuna gelirsek, ki bunu daha önce
Debian GNU/Linux'un ilk geliştirilme aşamalarını fonladığımız zamanlarda
yapmıştık... Bunu yeniden yapmak artık pek faydalı görünmüyor. Böyle bir
çaba fazlasıyla iş yükü getirecek ve yeni dağıtım öteki dağıtımlara kıyasla
belirgin pratik avantajlar sağlamadığı sürece de hiç bir amaca hizmet
etmeyecektir.</p>
<p>
Bunun yerine gNewSense ve Ututo gibi %100 özgür GNU/Linux dağıtımlarının
geliştiricilerine yardımcı oluyoruz.</p>
</dd>

<dt id="linuxgnu">Neden yalnızca &ldquo;Linux GNU çekirdeğidir&rdquo; deyip mevcut GNU/Linux
sürümlerinden birini &ldquo;GNU&rdquo; adı altında yayınlamıyorsunuz? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxgnu">#linuxgnu</a>)</span></dt>

<dd>
1992'de Linux'u GNU çekirdeği olarak benimsemek iyi bir fikir
olabilirdi. GNU Hurd'u çalıştırmayı başarmamızın ne kadar süreceğini o zaman
kavramış olsaydık, bunu yapabilirdik. (Ah! İşte öngörüsüzlük dedikleri...)
<p>
Eğer GNU/Linux'un var olan bir sürümünü alıp, onu &ldquo;GNU&rdquo; olarak
yeniden etiketlemiş olsaydık, GNU sisteminin bir sürümünü yapıp, onu
&ldquo;Linux&rdquo; olarak etiketlemek gibi olurdu bu. Böyle bir şey
yapmamız doğru olmazdı ve biz de bu şekilde davranmak istemiyoruz.</p>
</dd>

<dt id="condemn">İlk zamanlarda da GNU Projesi, Linux kullanımını kınayıp buna karşı çıkıyor
muydu? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#condemn">#condemn</a>)</span></dt>

<dd>
Biz, Linux'u çekirdeğimiz olarak benimsemedik, fakat Linux'u kınayıp ona
karşı da çıkmadık. 1993'te Debian GNU/Linux'un geliştirilmesini desteklemek
için neler yapabileceğimizi tartışmaya başladık. Aynı zamanda, Linux ile
kullanılmak üzere bazı GNU paketlerini değiştiren insanlarla işbirliği yapma
yollarını da aradık. Bu insanların yaptığı değişiklikleri, standart
sürümlere eklemek istedik, böylece bu GNU paketleri kurulur kurulmaz Linux
ile birlikte çalışabileceklerdi. Fakat yapılanlar genellikle anlık
değişikliklerdi ve taşınabilir özellikte değillerdi; bunların kurulum için
temizlenmeleri gerekiyordu.
<p>
GNU paketleri üzerinde değişiklik yapan insanlar, bizimle işbirliği yapmaya
pek yanaşmadılar. Hatta aralarından biri, bize GNU Projesi ile işbirliği
yapıp yapmamayı umursamadığını, çünkü kendisinin bir &ldquo;Linux
kullanıcısı&rdquo; olduğunu söyledi. Şaşkınlığa uğramıştık, çünkü GNU
paketlerini başka sistemlere aktaran insanlar, yaptıkları değişikliklerin
kurulabilir olması için genellikle bizimle çalışmak istiyorlardı. Ancak
temelde GNU tabanlı bir sistem geliştiren bu insanlar, bizimle çalışmayı
istemeyen ilk (hâlâ da neredeyse tek) grup oldu.</p>
<p>
İnsanların, GNU sisteminin bir sürümüne &ldquo;Linux&rdquo; adını
verdiklerini ve bu kargaşanın çalışmalarımıza köstek olduğunu gösteren ilk
deneyimdi bu bizim için.. Sisteme &ldquo;GNU/Linux&rdquo; demenizi istemek;
bu soruna ve “Linux” şeklindeki yanlış adlandırmadan ötürü oluşan başka
sorunlara karşı bizim verdiğimiz yanıttır.</p>
</dd>

<dt id="wait">İnsanlardan GNU/Linux adını kullanmalarını istemekte neden bu kadar
geciktiniz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#wait">#wait</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Aslında gecikmedik. Bu konu hakkında geliştiriciler ve dağıtıcılarla, 1994
yılında özel görüşmeler yapmaya başladık ve 1996'da daha halka açık bir
kampanya yürüttük. Gerekli olduğu sürece de devam edeceğiz.</p>
</dd>

<dt id="allgpled">GNU/<i>ad</i> şablonunun bütün GPL'li programlara uygulanması gerekiyor mu?
<span class="anchor-reference-id">(<a href="#allgpled">#allgpled</a>)</span></dt>

<dd>
Biz, tek bir programı asla &ldquo;GNU/<i>ad</i>&rdquo; şablonuna göre
adlandırmayız. Eğer bir program GNU paketi ise onu &ldquo;GNU
<i>ad</i>&rdquo; şeklinde adlandırabiliriz.
<p>
GNU işletim sistemi, birçok farklı programdan oluşmuştur. GNU'daki bazı
programlar GNU Projesi'nin bir parçası olarak yazılmıştır ya da özellikle
sisteme katkı olarak sunulmuştur. Bunlar, GNU paketleridir. Biz de
genellikle bunların adında &ldquo;GNU&rdquo; kelimesini kullanırız.</p>
<p>
Bir programı sisteme katkı olarak sunup bunu bir GNU paketi haline getirmek
isteyip istemediğine karar vermek, tamamen o programın geliştiricisine
kalmıştır. Eğer siz de bir program geliştirdiyseniz ve bunun bir GNU paketi
haline gelmesini istiyorsanız, lütfen <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine yazın. Böylece
biz de programı değerlendirip, almak isteyip istemediğimize karar
verebiliriz.</p>
<p>
GPL altında yayınlanmış tek tek her programa GNU ismini koymak adilce
olmazdı. Eğer bir program yazar ve onu GPL altında yayınlarsanız, bu, onun
GNU Projesi'nce yazıldığı ya da sizin onu bizim için yazdığınız anlamına
gelmez. Örneğin Linux (çekirdek), GNU GPL altında yayınlandı, fakat Linus,
bunu GNU Projesi’nin bir parçası olarak yazmamış, çalışmalarını bağımsız
yürütmüştür. Eğer birşey GNU paketi değilse, ondan GNU Projesi'nin payına
düşen de bir şey yoktur. Dolayısıyla da o programın ismine &ldquo;GNU&rdquo;
takısı getirmek uygun olmaz.</p>
<p>
Buna karşıt olarak, içindeki her bir program için olmasa bile, bütün olarak
GNU işletim sisteminde bir pay sahibi olmayı hak ediyoruz. Linux'a
başlanmadan yıllar önce, 1984'ten itibaren gösterdiğimiz azim ve kararlılık
sayesinde sistemin kendisi bir sistem olarak var olabilmiştir.</p>
<p>
Linux'un, içinde yer alarak popüler hale geldiği işletim sistemi, temelde
GNU işletim sistemiyle aynıydı. Aslında tamamen aynı değildi, çünkü GNU
işletim sistemi farklı bir çekirdeğe sahipti. Ama yine de çoğu yönden aynı
sistemdi. Bu sistem, GNU'nun bir çeşitlemesi idi. Yani adı GNU/Linux
sistemiydi.</p>
<p>
Linux, o sistemin türevlerinde, yani GNU/Linux sisteminin bugünkü
sürümlerinde birincil olarak kullanılmaya devam ediyor. Bu sistemlere kimlik
kazandıran bileşenler, bu sistemlerin merkezinde yer alan GNU ve
Linux'tur. Tek başına sadece Linux değil.</p>
</dd>

<dt id="unix">GNU, Unix'ten pek çok şey miras aldığına göre, isminde &ldquo;Unix&rdquo;i
kullanarak ona bir pay vermesi gerekiyor mu? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#unix">#unix</a>)</span></dt>

<dd>
Aslında GNU Unix'ten hiçbir şey miras almamıştır. Unix, sahipli bir
yazılımdı (hâlâ da öyle). Bu yüzden onun herhangi bir kodunu GNU içinde
kullanmak yasa dışı olurdu. Esasında bu bir tesadüf değildir: GNU'yu
geliştirmemizin nedenidir bu. Unix ya da o dönemdeki herhangi bir işletim
sistemini kullanarak özgür olamayacağımız için, bu sistemlerin yerine
koyabileceğimiz özgür bir sisteme gereksinim duyduk. Unix'ten herhangi bir
programı, hatta bunların parçalarını dahi kopyalamazdık; her şeyin baştan
yazılması gerekiyordu.
<p>
GNU'daki hiçbir kod, Unix'ten gelme değildir, fakat GNU Unix uyumlu bir
sistemdir. Bu yüzden, GNU içindeki birçok düşünce ve özellik, Unix'ten
gelmektedir. Açılımı &ldquo;GNU's Not Unix&rdquo; (GNU Unix Değildir) olan
&ldquo;GNU&rdquo; ismi, bu miras karşılığında Unix'e bir pay vermenin mizahi
bir yoludur. Bu isim belirlenirken, 70'lerde başlamış bir
&ldquo;hacker&rdquo; geleneği olan, kendini tekrar eden isimler türetme
uygulamasına bağlı kalınmıştır.</p>
<p>
Bu şekilde kendini tekrar eden isimlere ilk örnek TINT idi, (&ldquo;TINT Is
Not TECO&rdquo; &mdash; TINT TECO Değildir). TINT'in yazarı, TECO'yu başka
bir şekilde kodlamıştı (zaten farklı sistemler için pek çok farklı kodlama
örneği vardı), fakat ona &ldquo;<em>falanca</em> TECO&rdquo; gibi sıkıcı bir
ad vermektense, akıllıca ve eğlenceli bir isim
tasarladı. (&ldquo;Hack&rdquo;in anlamı da budur zaten: <a
href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">oyunbaz bir zeka</a>.)</p>
<p>
Başka &ldquo;hacker&rdquo;lar da bu isme bayıldılar. Öyle ki biz de bu
yaklaşımı taklit ettik. Mevcut başka programlara çok benzeyen bir programı
sıfırdan yazıyorsanız, (o programın ismine &ldquo;Klever&rdquo; diyelim),
ona &ldquo;MINK is not Klever&rdquo; (MINK Klever Değildir) gibi kendini
tekrar eden bir ad verebilirsiniz. Aynı ruhla biz de Unix yerine yaptığımız
sistemi &ldquo;GNU's Not Unix&rdquo; (GNU Unix Değildir) diye adlandırdık.</p>
<p>
Tarihsel olarak, Unix'i geliştiren AT&amp;T Unix'e benzeyen bir sistemin
isminde, bu sistem % 99 Unix'ten kopyalanmış bile olsa, &ldquo;Unix&rdquo;
kelimesinin kullanılması suretiyle kendisine bir pay verilmesini
istemiyordu. Hatta AT&amp;T bu yolla kendisine pay veren herkesi dava
açmakla tehdit ediyordu. Bu nedenle Unix'in değişikliğe uğratılmasıyla
ortaya çıkmış bütün sürümler (hepsi de sahiplidir, tıpkı Unix gibi),
kendilerine &ldquo;Unix&rdquo; kelimesini içermeyen farklı isimler
seçmişlerdir.</p>
</dd>

<dt id="bsd">&ldquo;GNU/BSD&rdquo; de dememiz gerekir mi? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#bsd">#bsd</a>)</span></dt>

<dd>
BSD sistemlerini (FreeBSD, vb.) &ldquo;GNU/BSD&rdquo; sistemleri olarak
isimlendirmiyoruz, çünkü bu terim, BSD sistemlerinin tarihiyle uyuşmuyor.
<p>
BSD sistemi, 80'li yıllarda, özgür olmayan bir yazılım olarak UC Berkeley
tarafından geliştirildi ve 90'lı yıllarda özgür hale geldi. Bugün var olan
özgür bir işletim sistemi çok büyük bir olasılıkla ya GNU sisteminin ya da
BSD sisteminin bir çeşitlemesidir.</p>
<p>
İnsanlar bazen BSD'nin de GNU/Linux gibi, GNU'nun bir çeşitlemesi olup
olmadığını soruyorlar. Değildir. BSD geliştiricileri, GNU Projesi örneğinden
esinlenerek kodlarını birer özgür yazılım haline getirmeye karar
vermişlerdir. GNU gönüllülerinin açık açık yaptığı çağrılar, onların kodları
özgürleştirmeye başlamak için ikna olmalarını sağlamıştır. Fakat BSD kodları
GNU'nunkiler ile pek örtüşmez.</p>
<p>
Tıpkı GNU sistemi ve bunun çeşitlemelerinin bazı BSD programlarını
kullanması gibi, BSD sistemleri de bugün bazı GNU paketlerini
kullanmaktadır. Fakat, bütün olarak bakılırsa, bunlar ayrı ayrı evrilmiş iki
farklı sistemdir. BSD geliştiricileri bir çekirdek yazıp GNU sistemine
eklemediler, bu yüzden GNU/BSD gibi bir isim duruma uygun değildir.</p>
<p>
GNU/Linux ve GNU arasındaki bağlantı daha yakındır ve bu yüzden
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ismi sistemin adı olmaya uygundur.</p>
<p>
GNU'nun, NetBSD çekirdeğini kullanan bir sürümü vardır. Geliştiricileri, onu
&ldquo;Debian GNU/NetBSD&rdquo; olarak isimlendiriyorlar, fakat NetBSD
sadece çekirdekten ibaret olmayan eksiksiz bir sistem olduğu için
&ldquo;GNU/NetBSDçekirdeği&rdquo; daha doğru olacaktır. Sistemin büyük kısmı
GNU/Linux sistemi ile aynı olduğu için, buna bir BSD sistemi denemez.</p>
</dd>

<dt id="othersys">Eğer GNU araçlarını Windows üzerine kurarsam, bu benim bir GNU/Windows
sistemi kullandığım anlamına mı gelir? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt>

<dd>
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; ile kastettiğimiz durumla aynı şey değildir bu. GNU
araçları GNU yazılımlarının birer parçasıdır. GNU yazılımları da GNU
sisteminin bir parçasıdır. Bunların altında ise GNU ile ortak hiçbir kod
içermeyen bambaşka bir işletim sistemi olacaktır. Neticede bu durum,
GNU/Linux'tan tamamen farklıdır.
</dd>

<dt id="justlinux">Linux, GNU'suz kullanılamaz mı? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt>

<dd>
Linux bazı cihazlarda kendisi tarafından veya başka küçük programlarla
kullanılır. Bu küçük yazılım sistemleri GNU/Linux sisteminden çok
uzak. Kullanıcılar bunları PC'lere yüklemezler, örneğin; onları oldukça
heves kırıcı bulurlar. Bu küçük platformların GNU/Linux'tan ne kadar farklı
olduğunu göstermek için bu cihazların sadece Linux çalıştırdığını söylemek
faydalıdır.
</dd>

<dt id="howmuch">Sistemin GNU/Linux olması için GNU sisteminin ne kadarına ihtiyaç var? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#howmuch">#howmuch</a>)</span></dt>

<dd>
&ldquo;Ne kadar&rdquo; anlamlı bir soru değil çünkü GNU sisteminin kesin
sınırları yok.
<p>
GNU, bir topluluk tarafından sürdürülen bir işletim sistemidir. Yalnızca GNU
yazılım paketlerinden (belirli bir listeye sahip olduğumuz) çok daha
fazlasını içerir ve insanlar sürekli olarak daha fazla paket ekler. Bu
değişikliklere rağmen GNU sistemi olarak kalır ve bunu GNU/Linux yapmaya
zorlayan bir Linux ekler. GNU sisteminin bir parçasını kullanıyor ve parçayı
atlarsanız &ldquo;ne kadar&rdquo; kullandığınızı söylemenin anlamlı bir yolu
yoktur.</p>
<p>
Paket seviyesine bakarsak Linux, GNU/Linux sisteminde önemli bir
pakettir. Önemli bir GNU paketinin dahil edilmesi, eşit söz talebimizi haklı
çıkarmak için yeterlidir.
</p>
</dd>

<dt id="linuxsyswithoutgnu">GNU olmadan tam Linux sistemleri [sic] var mı? <span
class="anchor-reference-id">(<a
href="#linuxsyswithoutgnu">#linuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt>

<dd>
GNU değil, Linux içeren bütün sistemler var; Android bir örnektir. Ancak
&ldquo;Linux&rdquo; sistemleri olarak adlandırmak bir hatadır, tıpkı GNU'yu
bir &ldquo;Linux&rdquo; sistemi olarak adlandırmak gibi bir hatadır.
<p>
Android, GNU/Linux sisteminden çok farklı çünkü ikisinin ortak kodu çok
az. Aslında,ortak olan tek şey Linux'tur.</p>
<p>
Tüm GNU/Linux sistemini Linux olarak adlandırırsanız &ldquo;Android, Linux
içerir ancak Linux değildir çünkü her zamanki Linux [sic] kütüphanelerine ve
yardımcı programlarına sahip değildir [GNU sistemi anlamına gelir].&rdquo;</p>
<p>
Android, GNU/Linux'un yaptığı kadar Linux içerir. Sahip olmadığı şey GNU
sistemi. Android bunu oldukça farklı çalışan Google yazılımı ile
değiştirir. Android'i GNU/Linux'tan farklı kılan şey GNU'nun olmamasıdır.</p>
</dd>

<dt id="usegnulinuxandandroid">GNU/Linux kullanmak ve Android kullanmak demekse &ldquo;Linux&rdquo;
kullanmak doğru mu? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu">#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt>

<dd>
Alakası yok. Bu kullanım o kadar zorlama ki insanlar amaçlanan anlamı
anlamayacaklar.
<p>
Halk, Android'i &ldquo;Linux&rdquo; olarak kullanmaktan bahsetmeyi çok garip
bulacak. Sohbet etmek gibi bir şey, daha sonra kişinin bağırsaklarıyla veya
kişinin dolaşım sistemi ile konuştuğunu söylemek gibi.</p>
<p>
Halk, Linux'u gerçekte GNU/Linux iken her zamanki yanlış anlama yoluyla
kullanma fikrini anlaya<em>cak</em>tır: Tüm sistemi &ldquo;Linux&rdquo;
olarak düşünmek.</p>
<p>
Android kullanımı ve GNU/Linux kullanımı, araba kullanmak ve bisiklet sürmek
kadar farklıdır. İlk ikisinin de Linux içerdiği gerçeğinin onları
kullanmakla alakasızdır, tıpkı bir otomobilin ve bir bisikletin her ikisinin
de bir metal yapısına sahip olması onlrı kullanmakla alakasız olması
gibi. Araba ve bisiklet kullanmak hakkında konuşmak istiyorsanız
&ldquo;metal nesnelere binmek&rdquo;ten söz etmezsiniz (okuyucu ile oyun
oynamadığınız sürece). &ldquo;Arabaları ve bisikletleri kullanmak&rdquo;
dersiniz. Aynı şekilde GNU/Linux ve Android kullanımı hakkında konuşmanın
net yolu; &ldquo;GNU/Linux ve Android kullanmak&rdquo; demektir.</p>
</dd>

<dt id="helplinus">Neden sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak isimlendirip, Linus Torvalds'ın,
topluluğumuzdaki medya maymunu imajını güçlendirmiyoruz? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#helplinus">#helplinus</a>)</span></dt>

<dd>
Linus Torvalds, kendi amaçları için bir &ldquo;medya maymunu&rdquo;dur (bu
tabir başka insanların seçimi, bizim değil). Onun amacı, sistemi daha
popüler hale getirmektir ve sistemin topluluk açısından değerinin, sırf
sunduğu pratik getirilerde yattığına inanır: Yani Güç, güvenilirlik ve kolay
erişilebilirlik... O hiç bir zaman, etik bir ilke olarak <a
href="/philosophy/why-free.html">işbirliği özgürlüğü</a>nü savunmadı. Bu
yüzden de insanlar &ldquo;Linux&rdquo; ismini bu ilkeyle bağdaştırmıyor.
<p>
Linus, özgür yazılım hareketinin ideallerini paylaşmadığını açık açık ifade
etti. İşinde yıllarca özgür olmayan yazılımlar geliştirdi (bunları da
&ldquo;Linux&rdquo;World Show'da geniş bir dinleyici kitlesine açıkladı) ve
Linux'un (çekirdek) geliştiricilerini, bu çekirdek üzerinde çalışabilmeleri
için kendisiyle birlikte özgür olmayan yazılımlar kullanmaya çağırdı. Hatta
daha da ileri gidip, teknik çalışmalarımızın toplumsal sonuçlarını göz önüne
almamız gerektiğini söyleyen mühendis ve bilim insanlarını azarladı. Bu da
aslında toplumun, atom bombasının geliştirilmesinden çıkardığı dersi
reddetmek demektir.</p>
<p>
Öğrenmek ve eğlenmek güdüsüyle özgür bir program yazmakta hiç bir yanlış yön
yoktur. Bu nedenle Linus'un yazmış olduğu çekirdek, topluluğumuz için önemli
bir katkıdır. Fakat bu güdüler, eksiksiz bir sistemin (GNU/Linux) var oluş
nedenini açıklayamayacağı gibi, gelecekteki özgürlüğümüzü güvence altına da
almayacaktır. Halk, bunu bilmelidir. Linus'un görüşlerini yaymaya hakkı
vardır. Fakat insanlar, söz konusu işletim sisteminin, Linus'un
görüşlerinden değil, özgürlük ideallerinden doğduğunu bilmelidir.</p>
</dd>

<dt id="claimlinux">Linus Torvalds'ın çalışmalarını GNU olarak nitelendirmemiz yanlış olmaz mı?
<span class="anchor-reference-id">(<a
href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt>

<dd>
Yanlış olur, dolayısıyla biz öyle nitelendirmiyoruz. Torvalds'ın çalışması
Linux'tur (çekirdek). Biz bu çalışmayı GNU Projesi'ne atfetmemeye veya bunu
&ldquo;GNU&rdquo; olarak nitelendirmemeye özen gösteriyoruz. Biz tüm
sistemden söz ederken &ldquo;GNU/Linux&rdquo; adını kullanarak onun emeğini
takdir ediyoruz.
</dd>


<dt id="linusagreed">Linus Torvalds Linux'un yalnızca çekirdek olduğu düşüncesine katılıyor mu?
<span class="anchor-reference-id">(<a
href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Bunu başlangıçta kabul ediyordu. En eski Linux sürüm notlarında şöyle der:
&ldquo;<a
href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">Linux
ile kullanılan araçların büyük bölümü GNU yazılımı olup bunlar GNU copyleft
lisansı altındadır. Bu araçlar dağıtımın içinde yer almaz. Daha fazla bilgi
için bana (veya GNU'ya) sorun&rdquo;</a>.</p>
</dd>

<dt id="finishhurd">Neden GNU Hurd çekirdeğini bitirmiyor, GNU sistemini bir bütün olarak
yayımlamıyor ve GNU/Linux olarak adlandırılacak soruyu unutmuyorsunuz? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt>

<dd>
Hangi çekirdeğin kullanılacağına bakılmaksızın GNU işletim sistemi için
takdir istiyoruz.

<p>GNU Hurd'un Linux ile rekabet edebilecek kadar iyi çalışmasını sağlamak
büyük bir iş olacaktır ve bu açıkça gerekli değildir. Bir çekirdek olarak
Linux'ta etik olarak yanlış olan tek şey, aygıt yazılımı blob'unun
eklenmesidir; bu sorun için en iyi çözüm,<a
href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects"> blob'lar için özgür
ikameler geliştirmektir</a>.</p>
</dd>

<dt id="lost">Savaş zaten kaybedildi. Toplum kararını verdi. Biz de bunu değiştiremeyiz. O
halde neden hâlâ bunu düşünüp duruyoruz? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt>

<dd>
Bu bir savaş değil. Bir eğitim seferberliği... Sisteme ne ad vereceğimiz,
yalnızca &ldquo;toplum&rdquo; tarafından bir anda alınabilecek tek bir karar
değildir: Her insan, her kuruluş hangi ismi kullanacağına kendisi karar
verebilir. Başkalarının &ldquo;GNU/Linux&rdquo; demesini sağlayamazsınız,
ama sisteme kendiniz &ldquo;GNU/Linux&rdquo; demeye karar
verebilirsiniz. Böyle yaparak da başkalarını eğitmeye yardımcı olmuş
olursunuz.
</dd>

<dt id="whatgood">Toplum kararını verdi. Biz de bunu değiştiremeyiz. O halde
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; dememin ne faydası var? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt>

<dd>
Bu, ya hep ya hiç durumu değildir: doğru-yanlış bilgiler öyle ya da böyle
farklı kişilerce yayılıyor. Eğer siz sisteme &ldquo;GNU/Linux&rdquo;
derseniz, sistemin doğru geçmişini, kökenini ve var olma nedenini
öğrenmeleri konusunda başkalarına yardımcı olmuş olursunuz. Yanlış
adlandırmayı her yerde tek başınıza, bizim düzelttiğimizden daha fazla
düzeltemezsiniz, ama yardım edebilirsiniz. Eğer yalnızca birkaç yüz insan,
sizin &ldquo;GNU/Linux&rdquo; terimini kullandığını görürse, önemli sayıda
insanı, çok az çaba ile, eğitmiş olursunuz. Onlardan bazıları da, bu doğruyu
başkalarına yayar.
</dd>

<dt id="explain">Sisteme &ldquo;Linux&rdquo; desek ve insanlara on dakikalık bir açıklama ile
sistemin gerçek kökenini öğretsek daha iyi olmaz mı? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt>

<dd>
Eğer başkalarına bu yolla açıklama yaparak bize yardım ederseniz, çabanızı
takdir ederiz, fakat bu en iyi yöntem olmaz. Bu, sistemi “GNU/Linux” olarak
isimlendirmek kadar etkili olmayacak ve zamanınızı verimsiz kullanmanıza yol
açacaktır.
<p>
Etkisizdir, çünkü zihinlere yerleşmez ve tabii ki başkalarına
iletilemez. Açıklamanızı dinleyen kimi insanlar sizi dikkate alacak, hatta
sistemin kökenine ilişkin doğru resmi yakalayacaklardır. Ama kendileri
sistemden bahsederken sizin açıklamanızı başkalarına da aktaracakları pek
muhtemel değil. Büyük ihtimalle kendileri de sisteme yalnızca
&ldquo;Linux&rdquo; diyeceklerdir. Özellikle böyle bir niyetleri olmasa da
yanlış resmin yayılmasına yardımcı olacaklardır.</p>
<p>
Etkisizdir çünkü çok daha fazla zaman alır. &ldquo;GNU/Linux&rdquo; deyip
yazmak günde sadece birkaç saniyenizi alacaktır, dakikalarınızı değil. Bu
yolla daha fazla insana ulaşma şansınız olur. Yazarken ve söylerken Linux ve
GNU/Linux'u birbirinden ayırmak GNU Projesi’ne etkili bir biçimde yardım
etmenin en kolay yoludur.</p>
</dd>

<dt id="treatment">Bazı insanlar, sisteme GNU/Linux demelerini istediğinizde sizinle alay
ediyorlar. Neden kendinizi bu muameleye maruz bırakıyorsunuz? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#treatment">#treatment</a>)</span></dt>

<dd>
Sisteme &ldquo;Linux&rdquo; demek, insanlara sistemin geçmişi ve varoluş
nedeni hakkında yanlış bir izlenim veriyor. İsteğimizle alay eden insanlar
büyük ihtimalle bahsettiğimiz o yanlış resmi almışlardır. Bizim yaptığımız
çalışmaların aslında Linus tarafından yapıldığını zannediyorlar, bu yüzden
de emeğimizin takdir edilmesini istediğimizde bize gülüyorlar. Eğer doğruyu
bilselerdi, muhtemelen gülmezlerdi.
<p>
Neden insanların bazen bizimle alay etmesine sebep olan bir istekte bulunma
riskini göze alıyoruz? Çünkü bunun genellikle GNU Projesi'ne faydası dokunan
sonuçları oluyor. Amacımıza ulaşmak için hak etmediğimiz bir muameleye maruz
kalma riskini kabulleniyoruz.</p>
<p>
Eğer böyle beklenmedik derecede haksız bir durumun ortaya çıktığını
görürseniz, lütfen elinizi kolunuzu bağlayıp oturmayın. Size gülen insanlara
gerçek tarihi anlatın. İstediğiniz şeyin dayanağı olduğunu gördüklerinde,
birazcık mantık sahibi olanlar gülmeyi keseceklerdir.</p>
</dd>

<dt id="alienate">Bazıları sisteme GNU/Linux demelerini istediğinizde sizi suçluyorlar. Onları
kendinizden uzaklaştırarak kaybetmiyor musunuz? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#alienate">#alienate</a>)</span></dt>

<dd>
Pek sayılmaz. Sistemi geliştirmedeki rolümüzü takdir etmeyen insanlar bize
yardım etmek için muhtemelen önemli bir çaba sarf etmeyecektir. Eğer bunlar,
özgür yazılımlar yayınlamak gibi, bizim amaçlarımızı ilerletecek şekilde
çalışıyorlarsa da, bu büyük ihtimalle biz istediğimiz için değil, başka
ilgisiz sebeplerden dolayıdır. Aynı zamanda, bizim yaptığımız çalışmaları
başka birilerine atfetme alışkanlığını diğer insanlara da aşılayarak, başka
insanlardan yardım alma olanaklarımızı da sekteye uğratıyorlar.
<p>
Zaten işbirliği yapmaya pek de niyetli olmayanları kendimizden uzaklaştırmak
konusunda endişe etmenin de bir manası yoktur. Büyük bir problemi yaymaya
devam eden insanları kızdıracağız korkusuyla bu problemi düzeltmekten geri
durmamız kendi kendimizi baltalamamız demek olacaktır. Bu sebeple, yanlış
adlandırmayı düzeltme çabalarımızı sürdüreceğiz.</p>
</dd>

<dt id="rename">Ne katkıda bulunmuş olursanız olun, işletim sisteminin ismini değiştirmek
meşru mudur? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#rename">#rename</a>)</span></dt>

<dd>
Biz hiç bir şeyin ismini değiştirmiyoruz. Biz 1983 yılında sistemi
duyurduğumuzdan beri bunu &ldquo;GNU&rdquo; olarak isimlendiriyoruz. Yanlış
olan, sistemin adını &ldquo;Linux&rdquo; olarak değiştirmeye çalışan
insanların yaptıklarıdır.</dd>

<dt id="force">İnsanlara sistemi &ldquo;GNU/Linux&rdquo; diye isimlendirmelerini dayatmak
yanlış değil mi? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#force">#force</a>)</span></dt>

<dd>
İnsanlara bunu dayatmak yanlış olurdu. Zaten biz de böyle bir şeye
kalkışmıyoruz. Biz sisteme &ldquo;GNU/Linux&rdquo; diyoruz ve sizden de
böyle demenizi talep ediyoruz.
</dd>

<dt id="whynotsue">Niçin bütün sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak isimlendiren insanları dava
etmiyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt>

<dd>
Dava açmak için yasal zemin yok, fakat biz ifade özgürlüğüne inanan insanlar
olarak, böyle bir davranışa girmek istemezdik zaten. Biz insanlardan sisteme
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; demelerini, doğrusu bu olduğu için istiyoruz.
</dd>

<dt id="require">İnsanların sistemi &ldquo;GNU&rdquo; diye isimlendirmesini zorunlu kılacak
bir ifadeyi GNU GPL’ye yerleştirmeniz gerekmiyor mu? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#require">#require</a>)</span></dt>

<dd>
GNU GPL'nin amacı, özgür yazılımların sahipli sürümlerini üretenlere karşı
kullanıcıların özgürlüğünü korumaktır. Sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak
isimlendiren kullanıcıların, özgür olmayan yazılımları GNU/Linux
sistemlerine dahil etmek ya da bu iş için özgür olmayan yazılımlar
geliştirmek gibi, kullanıcıların özgürlüklerini sınırlayıcı şeyler yaptığı
doğrudur. Ama yalnızca sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak isimlendirmek, tek
başına, kullanıcıların özgürlüklerini elinden almaz. GPL'nin, insanlara
sistem için kullanacakları isim konusunda kısıtlamalar getirmesi uygun
olmaz.
</dd>

<dt id="BSDlicense">Özgün BSD lisansı’nda, California Üniversitesi’nin emeğinin takdir
edilmesini sağlamak için reklam zorunluluğu getirilmek istenmesine karşı
çıktınız. Şimdi GNU Projesi'nde kendi emeğinizin takdir edilmesini istemeniz
ikiyüzlü bir davranış değil mi? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#BSDlicense">#BSDlicense</a>)</span></dt>

<dd>
GNU/Linux ismini bir lisans gereksinimi haline getirmek ikiyüzlü bir
davranış olurdu. Biz de bunu yapmıyoruz zaten. Biz sizden sadece
hakkettiğimiz payı vermenizi <em>istiyoruz</em>.

<p>
Lütfen <a href="/licenses/bsd.html"> en az iki farklı BSD lisansı</a>
olduğunu unutmayın. Netlik için lütfen hangisi olduğunu belirtmeden
&ldquo;BSD&rdquo; lisansı terimini kullanmayın.</p>
</dd>

<dt id="deserve">GNU GPL'e, insanların sisteme &ldquo;GNU&rdquo; demelerini zorunlu kılacak
bir ifade yerleştirmediniz. O yüzden her şeyi hak ediyorsunuz. Peki şimdi ne
diye şikayet ediyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#deserve">#deserve</a>)</span></dt>

<dd>
Bu soru, son derece tartışmalı bir genel etik önermeyi doğru varsayıyor:
Buna göre eğer insanlar sizi kendilerine adil davranmaya zorlamazsa,
onlardan istediğiniz kadar faydalanmaya hak kazanmış oluyorsunuz. Başka bir
deyişle bu önerme, “güçlü olan haklıdır” sözünü savunuyor.
<p>
Umarız siz de bizim gibi, bu önermeye karşı çıkıyorsunuzdur.</p>
</dd>

<dt id="contradict">Birçok insanın inandığı şeyle ters düşmeseniz daha iyi olmaz mıydı? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#contradict">#contradict</a>)</span></dt>

<dd>
Yanlış yola sevk edilmiş insanların sayısı ne kadar fazla olursa olsun,
onlarla beraber yürüyebileceğimizi düşünmüyoruz. Umarız siz de hakikatin
önemli olduğuna karar verirsiniz.
<p>
Biz daha en başta, özel mülk yazılımların meşru ve makul olduğuna duyulan ve
pek çok insan tarafından paylaşılan inancı reddetmeseydik asla özgür bir
işletim sistemi geliştiremezdik.</p>
</dd>

<dt id="somanyright">Çoğu kimsenin, sistemi &ldquo;Linux&rdquo; olarak adlandırması, bu
isimlendirmeyi doğru kılmaz mı? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt>

<dd>
Biz bir yanlışın popülerlik derecesinin, onu bir hakikat haline getirdiğini
düşünmüyoruz.
</dd>

<dt id="knownname">Sistemi çoğu kullanıcının zaten bildiği bir adla çağırmak daha iyi değil mi?
<span class="anchor-reference-id">(<a
href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt>

<dd>
Kullanıcılar öğrenemezler. &ldquo;GNU/Linux&rdquo;, &ldquo;Linux&rdquo;
içerdiğinden ne hakkında bahsettiğinizi anlayacaklardır. Arada bir
&ldquo;(çoğu zaman hatalı bir şekilde &lsquo;Linux&rsquo; olarak
adlandırılır)&rdquo; eklerseniz hepsi anlar.
</dd>

<dt id="winning">Birçok insan doğru-yanlış tartışmaları ile değil, neyin kullanışlı olduğuyla
veya kimin kazandığıyla ilgileniyor. Onların desteğini almak için farklı bir
yol izleseniz olmaz mıydı? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#winning">#winning</a>)</span></dt>

<dd>
Neyin kullanışlı olduğuyla ya da kimin kazandığıyla ilgilenmek hayata karşı
ahlak dışı bir bakış açısıdır. Özgür olmayan yazılımlar bu ahlak dışı
yaklaşımın bir örneğidir ve bundan beslenmektedirler. Bu yüzden uzun vadede
bu yaklaşıma boyun eğmek, kendi kendimizi baltalamak demek olacaktır. Neyin
doğru, neyin yanlış olduğunu ifade etmeye devam edeceğiz.
<p>
Umarız siz, doğru ve yanlışı önemseyenlerdensinizdir.</p>
</dd>

</dl>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.

     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).

     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2001, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016,
2017, 2018, 2020 Free Software Foundation, Inc.</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>The FLOSS Information <a
href="mailto:theflossinformation@gmail.com">&lt;theflossinformation@gmail.com&gt;</a>,
2019, 2020.</li>
<li>T. E. Kalaycı, 2020.</li>
<li>Fırat Özgül <a
href="mailto:ozgulfirat@gmail.com">&lt;ozgulfirat@gmail.com&gt;</a>,
2008.</li>
<li><a href="http://www.pittle.org/">Ali Servet Dönmez</a> <a
href="mailto:asd@pittle.org">&lt;asd@pittle.org&gt;</a>, 2005, 2008.</li>
<li>Anıl Mevlüt Güven <a
href="mailto:anilmevlutguven@mynet.com">&lt;anilmevlutguven@mynet.com&gt;</a>,
2007.</li>
<li>Sanem Uçan <a
href="mailto:sanemucan@gmail.com">&lt;sanemucan@gmail.com&gt;</a>,
2007.</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/08/22 07:29:47 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>