path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/gnu-history.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-history.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.84 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>GNU Sistemi'ne Genel Bakış - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>
<meta name="Keywords" content="GNU, GNU Projesi, FSF, Özgür Yazılım, Özgür Yazılım Vakfı, Tarihçe" />

<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-history.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2>GNU Sistemi'ne Genel Bakış</h2>

<p>
GNU işletim sistemi, Unix ile ileriye doğru uyumlu tam bir özgür yazılım
sistemidir. GNU, &ldquo;"GNU's Not Unix" (GNU, Unix Değildir)&rdquo;
anlamına gelir. <a href="/gnu/pronunciation.html">Sert bir g ile tek
hece</a> olarak telaffuz edilir. <a href="http://www.stallman.org/">Richard
Stallman</a>, Eylül 1983'te GNU Projesi'nin <a
href="/gnu/initial-announcement.html">İlk Duyurusunu</a> yaptı. Mart 1985'te
<a href="/gnu/manifesto.html">GNU Bildirisi</a> adlı daha uzun bir sürüm
yayımlandı. Bazı <a href="/gnu/manifesto.html#translations">diğer
dillere</a> çevrildi.</p>

<p>
Birkaç gereksinimi karşıladığı için &ldquo;GNU&rdquo; adı seçildi;
Birincisi, &ldquo;"GNU's Not Unix" (GNU, Unix Değildir)&rdquo; ifadesinin
özyinelemeli bir kısaltmasıydı, ikincisi gerçek bir kelimeydi ve üçüncüsü
söylemek (veya <a
href="http://www.poppyfields.net/poppy/songs/gnu.html">Şarkı Söylemek</a>)
eğlenceliydi.</p>

<p>
&ldquo;Free software&rdquo;deki &ldquo;free&rdquo; kelimesi fiyatla değil,
<a href="/philosophy/free-sw.html">özgürlükle</a> ilgilidir <a
href="#tn-1">(1)</a>. GNU yazılımı almak için ücret ödeyebilir veya
ödemezsiniz. Her iki durumda da yazılıma sahip olduğunuzda bunu kullanmak
için dört belirli özgürlüğünüz vardır. Programı dilediğiniz gibi çalıştırma
özgürlüğü; programı kopyalama ve arkadaşlarınıza ve iş arkadaşlarınıza verme
özgürlüğü; kaynak koduna tam erişim sağlayarak programı istediğiniz gibi
değiştirme özgürlüğü; geliştirilmiş bir sürümü dağıtma ve böylece topluluğun
oluşturulmasına yardım etme özgürlüğü. (GNU yazılımını yeniden dağıtırsanız
bir kopyayı aktarmanın fiziksel eylemi için bir ücret talep edebilir veya
kopyaları ücretsiz verebilirsiniz.)</p>

<p>
GNU sistemini geliştirme projesine &ldquo;GNU Projesi&rdquo; denir. GNU
Projesi, 1983 yılında bilişim topluluğunda daha önceki günlerde egemen olan
iş birlikçi ruhu geri getirmenin (özel mülk yazılım sahipleri tarafından iş
birliğinin önüne konulan engelleri kaldırarak bir kez daha iş birliğini
mümkün kılmanın) bir yolu olarak tasarlandı.</p>

<p>
1971'de Richard Stallman MIT'te kariyerine başladığında sadece <a
href="/philosophy/free-sw.html">özgür yazılım</a> kullanan bir grupta
çalışıyordu. Bilgisayar şirketleri bile çoğu kez özgür yazılım
dağıtıyordu. Programcılar birbirleriyle iş birliği yapmakta özgürdü ve çoğu
zaman da yapıyorlardı.</p>

<p>
1980'lere gelindiğinde neredeyse tüm yazılımlar <a
href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">özel mülktü</a>, yani
kullanıcıların iş birliğini yasaklayan ve engelleyen sahipleri vardı. Bu,
GNU Projesi'ni gerekli kıldı.</p>

<p>
Her bilgisayar kullanıcısının bir işletim sistemine ihtiyacı vardır; özgür
bir işletim sistemi yoksa özel mülk yazılıma başvurmadan bilgisayar
kullanmaya bile başlayamazsınız. Dolayısıyla özgür yazılım gündemindeki ilk
ögenin açıkça bir işletim sistemi olması gerekiyordu.</p>

<p>
Genel tasarımı zaten kanıtlanmış ve taşınabilir olduğundan ve uyumluluk Unix
kullanıcılarının Unix'ten GNU'ya geçişini kolaylaştırdığı için işletim
sistemini Unix ile uyumlu hâle getirmeye karar verdik.</p>

<p>
Unix benzeri bir işletim sistemi bir çekirdek, derleyiciler, düzenleyiciler,
metin biçimlendiricileri, e-posta yazılımı, grafiksel arayüzler,
kütüphaneler, oyunlar ve daha birçok şey içerir. Bu nedenle bütün işletim
sistemini yazmak oldukça kapsamlı bir iştir. Ocak 1984'te başladık. <a
href="http://fsf.org/"> Özgür Yazılım Vakfı</a>, başlangıçta GNU'nun
geliştirilmesine yardımcı olmak için fon toplamak amacıyla Ekim 1985'te
kuruldu.</p>

<p>1990'a gelindiğinde biri hariç (çekirdek) bütün önemli bileşenleri bulduk
veya yazdık. Daha sonra 1991 yılında Unix benzeri bir çekirdek olan Linux;
Linus Torvalds tarafından 1991 yılında geliştirilmiş ve 1992'de özgür
yazılım yapılmıştır. Linux'u neredeyse eksiksiz GNU sistemiyle birleştirmek,
tam bir işletim sistemi olan GNU/Linux sistemi ile sonuçlandı. Tahminlere
göre on milyonlarca insan sıklıkla <a href="/distros/distros.html">GNU/Linux
dağıtımları</a> yoluyla GNU/Linux sistemleri kullanıyor. Linux'un ana sürümü
artık özgür olmayan aygıt yazılımı &ldquo;blob'lar&rdquo;ı içeriyor; özgür
yazılım aktivistleri, artık <a
href="http://directory.fsf.org/project/linux">Linux-libre</a> adı verilen
değiştirilmiş bir Linux sürümünü sürdürmektedir.</p>

<p>
Ancak GNU Projesi çekirdek işletim sistemiyle sınırlı değildir. Birçok
kullanıcının sahip olmak istediği her türlü yazılımı sağlamayı
amaçlıyoruz. Buna uygulama yazılımları da dâhildir. Özgür yazılım uygulama
programlarının bir kataloğu için <a href="/directory">Özgür Yazılım
Dizini</a>'ne bakabilirsiniz.</p>

<p>
Ayrıca bilgisayar uzmanı olmayan kullanıcılara da yazılım sağlamak
istiyoruz. Bu nedenle yeni başlayanların GNU sistemini kullanmasına yardımcı
olmak için <a href="http://www.gnome.org/">grafiksel bir masaüstü (GNOME
adlı)</a> de geliştirdik.</p>

<p>Ayrıca oyunlar ve başka boş zaman araçları sunmak istiyoruz. Pek çok <a
href="http://directory.fsf.org/wiki/Category/Game">özgür oyun</a>
halihazırda mevcut.</p>

<p>
Özgür yazılım ne kadar ileri gidebilir? <a
href="/philosophy/fighting-software-patents.html">Patent sistemi gibi
yasaların özgür yazılımı yasaklaması</a> dışında herhangi bir sınır
yoktur. Nihai hedef; bilgisayar kullanıcılarının yapmak istediği tüm işleri
yapması için özgür yazılım sağlamak ve böylece özel mülk yazılımı geçmişte
bırakmaktır.</p>


<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
<p id="tn-1">(1) Türkçe'de Özgür Yazılım çevirisiyle, fiyat ve özgürlük
karmaşasını yaşamamış oluyoruz. Terimin Türkçesi doğrudan özgürlüğe atıfta
bulunuyor, dolayısıyla İngilizce'de açıklama gerektiren ücret-özgürlük
ikiliğini Türkçede açıklamaya gerek kalmıyor.</p></div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2005, 2007, 2009,
2012, 2014, 2017 Free Software Foundation, Inc.</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>The FLOSS Information <a
href="mailto:theflossinformation@gmail.com">&lt;theflossinformation@gmail.com&gt;</a>,
2020</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/04/05 05:30:06 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>