path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/free-sw.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Özgür Yazılım Nedir? - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>
<style type="text/css" media="print,screen"><!--
.note { margin-left: 6%; margin-right: 6%; }
@media (min-width: 48em) {
   .note { margin-top: .8em; }
}
-->
</style>
<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Özgür Yazılım Vakfı, Linux, Emacs, GCC, Unix, Özgür Yazılım,
İşletim Sistemi, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" />
<meta http-equiv="Description" content="1983 yılından beri, bilgisayar kullanıcıları paylaşma ve geliştirme
özgürlüklerine sahip olabilmesi için Unix tarzı özgür GNU işletim sistemi
geliştiriliyor." />

<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2>Özgür Yazılım Nedir?</h2>

<div class="article">
<h3>Özgür Yazılım Tanımı</h3>

<blockquote class="note" id="fsf-licensing"><p style="font-size: 80%">
Özgür Yazılım lisansları hakkında burada yanıtlanmamış bir sorunuz mu var?
Diğer <a href="http://www.fsf.org/licensing">lisanslama</a> kaynaklarına
bakabilirsiniz ve eğer gerekliyse FSF Uygunluk Labıyla <a
href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a> adresinden bağlantıya
girebilirsiniz.</p>
</blockquote>

<div class="comment">
<p>
Bu özgür yazılım tanımını, belirli bir yazılımın, özgür yazılım olarak
sayılmasının koşullarını açıkça göstermek için yapıyoruz. Arada sırada
açıklık getirmek veya güç algılanan hususlarla ilgili sorunları çözmek
amacıyla bu tanımı yeniden gözden geçiririz. Eğer yaptığımız değişikliklere
göz atmak isterseniz, lütfen daha fazla bilgi için aşağıdaki <a
href="#History">Tarihçe kısmına</a> bakınız.
</p>

<p>
u&ldquo;Açık kaynak&rdquo; farklı bir şey: farklı değerlere dayanan oldukça
farklı bir felsefesi var. Uygulamadaki tanımı da farklı, ancak neredeyse
bütün açık kaynak programlar aslında özgür. Farklılığı <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> Neden &ldquo;Açık
Kaynak&rdquo; Özgür Yazılımın Noktasını Kaçırıyor</a> yazısında açıklıyoruz.
</p>
</div>

<p>
&ldquo;Özgür yazılım&rdquo;, kullanıcıların özgürlüğüne ve topluluğa saygı
duyan yazılım demektir. Kabataslak, <b>kullanıcıların bir yazılımı
çalıştırma, kopyalama, dağıtma, çalışma, değiştirme ve geliştirme
özgürlüğüne sahip olduğu</b> anlamına gelir. Öyleyse, &ldquo;özgür
yazılım&rdquo; bir fiyat değil, özgürlük meselesidir. İngilizcedeki "free"
kelimesinden kaynaklı olarak, bu kavramı anlamak için, &ldquo;bedava
birayı&rdquo; değil &ldquo;ifade özgürlüğünü&rdquo; düşünmek gerekiyor. Bazı
durumlarda, Fransızca ve İspanyolca'dan özgürün karşılığı olarak libre ödünç
alınarak &ldquo;libre&rdquo; yazılım kavramı da, yazılımın bedelsiz olduğu
değil özgür olduğunu  kastetmek için kullanılıyor.
</p>

<p>
Bu dört özgürlük için çaba harcıyoruz, çünkü herkesin bunları hak ettiğini
düşünüyoruz. Bu özgürlüklerle, kullanıcılar programı ve kendileri için
yaptığı şeyi (hem bireysel hem de kolektif olarak) denetlemiş
olur. Kullanıcıların programı denetlemediği durumda, ona &ldquo;özgür
olmayan&rdquo; veya &ldquo;özel mülk&rdquo; program diyoruz. Özgür olmayan
program kullanıcıları denetler ve geliştirici de programı; bu programı <a
href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">adaletsiz
iktidarın bir aracı</a> kılar.
</p>

<h4> Dört temel özgürlük</h4>

<p>
Bir program, eğer kullanıcıları dört temel özgürlüğe sahipse bir özgür
yazılımdır: <a href="#f1">[1]</a>
</p>

<ul class="important">
  <li>Herhangi bir amaç için, istediğiniz şekilde yazılımı çalıştırma özgürlüğü (0
numaralı özgürlük).</li>
  <li>Her ne istiyorsanız onu yaptırmak için programın nasıl çalıştığını ögrenmek
ve onu değiştirme özgürlüğü (1 numaralı özgürlük). Yazılımın kaynak koduna
ulaşmak, bu iş için ön koşuldur.
  </li>
  <li>Kopyaları dağıtma özgürlüğü, böylece başkalarına yardım edebilirsiniz (2
numaralı özgürlük).
  </li>
  <li>Değiştirilmiş sürümlerinizin kopyalarını dağıtma özgürlüğü (3 numaralı
özgürlük). Böylece değişikliklerinizden yararlanması için tüm topluma bir
şans vermiş olursunuz. Kaynak koduna erişmek, bunun için bir ön koşuldur.
  </li>
</ul>

<p>
Bir program, kullanıcılarına bu özgürlükleri yeterince verdiğinde özgür bir
yazılımdır. Aksi durumda özgür değildir. Çeşitli özgür olmayan dağıtım
şemalarını, hangi açılardan özgür olmadıkları konusunda ayırt edebilsek de,
hepsini eşit derecede etik dışı kabul ediyoruz.</p>

<p>Herhangi bir senaryoda, bu özgürlükler kullanmayı düşündüğümüz veya
başkalarını kullanmaya teşvik ettiğimiz bütün kodlara uygun
olmalıdır. Örneğin, bazı durumları çözmek için otomatik olarak bir B
programını çalıştıran bir A programını ele alalım. Eğer A'yı mevcut haliyle
dağıtmayı düşünüyorsak, bu durum kullanıcıların B'ye ihtiyaç duymasını
gerektirecektir, dolayısıyla hem A'nın hem de B'nin özgür olup olmadığını
değerlendirmemiz gerekiyor. Ancak, eğer A'yı B'yi kullanmayacak şekilde
değiştirmeyi düşünüyorsak, bu durumda sadece A'nın özgür olması yetecektir;
B'nin bu planla bir ilgisi yoktur.</p>

<p>
“Özgür yazılım”, “ticari olmayan” demek değildir. Özgür bir program, ticari
kullanım, ticari geliştirme ve ticari dağıtım için kullanılabilir. Özgür
yazılımların ticari geliştirilmeleri artık alışılmadık bir durum değil;
artık özgür ticari yazılımlar çok önemlidir. Özgür yazılımın kopylarına
sahip olmak için ücret ödemeniz gerekebilir veya kopyaları hiçbir ücret
karşılığı olmadan da edinmiş olabilirsiniz. Kopyalara nasıl sahip
olduğunuzdan bağımsız olarak, herzaman için yazılımın kopyalama, değiştirme
ve hatta <a href="/philosophy/selling.html">kopyalarını satma</a> haklarına
sahipsinizdir.
</p>

<p>
Özgür bir program, yazılımın herhangi bir kopyasını edinen bütün
kullanıcılara, yazılımı kapsayan özgür lisansın bütün koşullarına o zamana
kadar uymaları şartıyla, dört özgürlüğü sunmalıdır. Bazı kullanıcıları, bazı
özgürlüklerden mahrum etmek veya kullanıcıların özgürlükleri edinmek için
maddi veya ayni olarak ödeme yapmalarını gerektirmek, söz konusu
özgürlükleri vermemekle aynı şeydir ve dolayısıyla programı özgür olmayan
bir program kılar.
</p>

<h3>Konuyu farklı noktalar açıklığa kavuşturmak</h3>

<p>Bu yazının kalan kısmında, farklı hususlar üzerine, bir programın özgür
olabilmesi için özgürlüklerin ne dereceye kadar genişletilmesi gerektiğini
daha açık olarak anlatıyoruz.</p>

<h4>Programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğü</h4>

<p>
Bir programı kullanma özgürlüğü demek, onu, herhangi bir bireyin ya da
kurumun, herhangi bir bilgisayar sistemi üzerinde, herhangi bir iş için
geliştirici ya da bir başka şey ile iletişim kurmak zorunluluğu olmadan
kullanabilmek demektir. Bu özgürlükte <em>kullanıcının</em> amacı önemlidir,
<em>geliştiricininki</em> değil; Sen, bir kullanıcı olarak kendi amaçların
için bir programı çalıştırmaya özgürsün ve eğer bir başkasına dağıtırsan, o
da kendi amaçları için programı çalıştırmaya özgürdür, ama kendi amaçlarınız
için onu zorlayamazsınız.
</p>

<p>
Programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğü, onu çalıştırmanızın
yasaklanmadığı veya durdurulmadığı anlamına gelir. Bu programın, ister
herhangi bir ortamda teknik yönden işlevli olsun, isterse de herhangi bir
belirli hesaplama faaliyeti olsun, hangi işlevsellikleri barındırdığından
bağımsızdır.</p>

<p>Örneğin, eğer kod nedensiz bir şekilde anlamlı girdileri redderse veya hatta
koşulsuz bir şekilde çökerse, bu programın yararını azaltabilir, belki de
tamamen yararsız kılabilir. Ancak bu durum yine de kullanıcının programı
çalıştırma özgürlüğünü engellemez, dolayısıyla 0 nolu özgürlükle
çelişmez. Eğer program özgürse, kullanıcılar bu yarar kaybını
aşabilirler. Çünkü 1 ve 3 nolu özgürlükler kullanıcı ve topluluklara
nedensiz sıkıntılı kodları kaldırarak değiştirilmiş sürümleri oluşturma ve
dağıtma olanağı sunar.</p>

<h4>Kaynak kodu inceleme ve değişiklikler yapma özgürlüğü</h4>

<p>
1 ve 3 nolu özgürlüklerin (değişiklik yapma özgürlüğü ve değiştirilmiş
sürümleri yayınlama özgürlüğü) anlamlı olabilmesi için, programın kaynak
kodlarına erişiminiz gerekmektedir. Dolayısıyla, kaynak koda erişim özgür
yazılım için gerekli bir koşuldur. Gizlenmiş (obfuscated) &ldquo;kaynak
kod&rdquo; gerçek bir kaynak kod değildir ve kaynak kod olarak
değerlendirilemez.
</p>

<p>
1 nolu özgürlük özgün sürümün yerine kendi değişiklik yaptığınız sürümü
kullanabilmenizi de içerir. Eğer program bir başkasının değişiklik yapılmış
sürümlerini çalıştıracak ancak sizinkileri reddedecek şekilde tasarlanmış
bir ürün ile birlikte geliyorsa (bu &ldquo;tivolaştırma&rdquo; veya
&ldquo;tecrit&rdquo; veya uygulayıcılarının kötücül terminolojisiyle
&ldquo;güvenli açılış&rdquo; olarak bilinen bir uygulama), 1 nolu özgürlük,
uygulanabilen bir özgürlük yerine bir yalan olacaktır. Bu ikili kodlar,
derlendikleri kaynak kodları özgür olsa ile özgür bir yazılım değillerdir.
</p>

<p>
Bir program üzerinde değişiklik yapmanın önemli yollarından biri de, mevcut
özgür altyordam ve modülleri birleştirmektir. Eğer programın lisansı, var
olan bir bölümün içerisine ekleme yapamayacağınızı diyorsa, örneğin
eklediğiniz her kodun telif hakkı sahibi olmanız gerektiğini söylüyorsa, o
lisans, özgür olarak tanımlamak için çok kısıtlayıcıdır.
</p>

<p>
Bir değişikliğin bir iyileştirme olup olmadığı öznel bir konudur. Eğer
değişiklik yapmanız, esasında, başka birinin iyileştirme olarak
tanımladığıyla sınırlıysa, bu program özgür değildir.
</p>

<h4>İsterseniz yeniden dağıtma özgürlüğü: temel gereksinimler</h4>

<p>Dağıtım özgürlüğü (2 ve 3 nolu özgürlükler) kopyaları, ister değiştirerek
ister değiştirmeden olsun, ister bedelsiz ister belirli bir bedel
karşılığında olsun, <a href="#exportcontrol">herhangi bir yerdeki herhangi
bir kişiye</a> yeniden dağıtma özgürlüğü ister anlamına gelir. Bunları
yapmakta özgür olmak demek, (başka şeylerin yanında) bunları yapmak için
başkasından izin almak veya birine bir ücret ödemek zorunda olmadığınız
anlamına gelir.
</p>

<p>
Ayrıca değişiklikler yapmak ve bu değişiklikleri özel olarak kendi işinizde
veya oyununuzda kullanma özgürlüğünüz de olmalı. Değişikliklerinizi
yayımladığınızda da, hiç kimseyi haberdar etmenize gerek olmamalıdır.
</p>

<p>
3 nolu özgürlük değiştirilmiş sürümleri özgür yazılım olarak dağıtma
özgürlüğüdür. Özgür bir lisans diğer şekillerdeki dağıtım biçimlerine de
izin verir; başka bir deyişle, <a
href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a> bir lisans olmak zorunda
değildir. Ancak, değiştirilmiş sürümlerin özgür olmayan olmasını gerektiren
bir lisans, özgür bir lisans olarak değerlendirilemez.
</p>

<p>
Programın kopyalarının dağıtımı özgürlüğü, programın hem değiştirilmiş hem
de değiştirilmemiş, kaynak kodunda olduğu gibi ikili veya çalıştırılabilir
halini içermesi zorunludur. (Programları çalıştırılabilir halleri ile
dağıtmak kolayca yüklenebilen özgür işletim sistemleri için gerekiyor) Eğer,
belli bir yazılımın ikili ya da çalıştırılabilir bir biçimini oluşturmak
olanaksızsa (ki bazı diller bu özelliği desteklemiyor), o zaman sorun yok;
ancak, program, bu biçimlerden herhangi birine sokmanın bir yolunu
bulduğunuzda, programı yeniden dağıtmaya hakkınızın olması gerekir.
</p>

<h4>Copyleft</h4>

<p>
Özgür yazılımı dağıtma konusundaki birtakım kurallar, temel özgürlüklerle
çelişmediği sürece, kabul edilebilir. Örneğin, <a
href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>, (basitçe söyleyecek olursak)
yazılımı dağıtırken, diğer insanların özgürlüklerini hiçe sayan kısıtlamalar
eklenememesi için konmuş kuraldır. Bu kural, merkezi özgürlükler ile
çelişmez; aksine onları korur.
</p>

<p>
GNU projesinde, bu özgürlükleri herkes için yasal olarak korumak için
copyleft kullanıyoruz. <a href="/philosophy/pragmatic.html">Copyleft
kullanmanın daha iyi olduğuna</a> ilişkin önemli gerekçeler olduğunu
düşünüyoruz. Herşeye rağmen, <a
href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">copyleft
olmayan özgür yazılımlar</a> da etiktir. &ldquo;Özgür yazılım&rdquo;,
&ldquo;copyleft yazılım&rdquo; ile diğer yazılım kategorileri ve bunların
birbirleriyle ilişkilerini görmek için <a
href="/philosophy/categories.html">Özgür Yazılım Kategorileri</a> sayfasını
inceleyebilirsiniz.
</p>

<h4>Paketleme ve dağıtım ayrıntıları hakkındaki kurallar</h4>

<p>
Yeniden düzenlenmiş bir sürümü paketlemeye dair kurallar, yeniden
düzenlenmiş sürümleri, yayınlama özgürlüğünüzü engellemediği sürece ya da
yeniden düzenlenmiş sürümler yapmanıza ve özel olarak kullanmanıza izin
verdiği sürece kabul edilebilirler. Bu yüzden, lisansın değiştirilmiş
sürümün adını değiştirmeyi, bir logoyu kaldırmayı veya değişiklikleri sizin
olarak belirlemeyi gerektirmesi kabul edilebilir. Bu gereksinimler, sizi
değişiklikleri dağıtmaktan alıkoyacak kadar külfetli olmadığı sürece
makuldur; zaten programa başka değişiklikler yapıyorsunuz, bir kaç
değişiklik daha yapmanız sorun olmayacaktır.
</p>

<p>
&ldquo;Eğer kendi sürümünüzü bu şekilde yayınlarsanız, şu şekilde de
yayınlamanız gerekir&rdquo; şeklindeki kurallar da, aynı koşullar altında
kabul edilebilir olabilir. Kabul edilebilir bu kurallara bir örnek,
değiştirilmiş bir sürümü dağıttığınızda, önceki geliştiricinin de bir kopya
istemesi durumunda ona bir kopya göndermenizi söyleyen kuraldır. (Bu gibi
bir kuralın kendi sürümünüzü dağıtıp dağıtmamayı hala size bıraktığını
unutmayın). Kamusal kullanıma koyduğunuz sürümlerin kullanıcılarına da
yayınlamanızı gerektiren kurallar da kabul edilebilirdir.
</p>

<p>
Bir lisansın, diğer programlardan başlatılması için kullanılan program
ismini değiştirmeyi gerektirmesi durumunda özel bir durum ortaya çıkar. Bu
etkin bir şekilde değiştirilmiş sürümünüzü yayınlamanızı, diğer programlar
tarafından çağrılan özgün programı değiştireceği için, engelleyecektir. Bu
tür bir gereksinim yalnızca, özgün programın ismini değiştirilmiş sürümde
takma bir ad olarak belirtmenize olanak sağlayan uygun bir takma adlandırma
yapısının olması durumunda kabul edilebilirdir.</p>

<h4>İhracat düzenlemeleri</h4>

<p>
Bazen devletin <a id="exportcontrol">ihracat denetimi yasaları</a> ve ticari
yaptırımları, yazılımınızın kopyalarını uluslararası dağıtma özgürlüğünüzü
kısıtlayabilir. Yazılım geliştiricileri, bu kısıtlamaları yeniden düzenleme
ya da ortadan kaldırma gücüne sahip değillerdir, ama yapabilecekleri ve
yapmaları gereken şey, yazılımın kullanma koşulu olarak bu yaptırımları
içermesini reddetmektir. Böylece bu kısıtlamalar, bu hükümetlerin yargı
yetkisi dışında kalan faaliyetleri ve kişileri etkilemeyecektir. Bu nedenle,
özgür yazılım lisansları, hiçbir ihracat kontrolü yasasına uyma
zorunluluğunu, bu olmazsa olmaz özgürlüklerin uygulanması için bir koşul
olarak gereksinim duymamalıdır.
</p>

<p>
Lisansın kendisi için bir koşul olarak öne sürmeden ihracat düzenlemelerinin
varlığına sadece değinmek, kabul edilebilirdir, çünkü kullanıcıları
kısıtlamamaktadır. Eğer herhangi bir ihracat düzenlemesi özgür yazılım için
önemsiz ise, bir koşul olarak öne sürmek de fiili bir sorun olmayacaktır;
ancak, potansiyel bir sorundur, çünkü ihracat yasasında sonradan yapılacak
bir değişiklik, bu gereksinimi önemli hale getirebilir ve yazılım özgür
olmayan bir yazılım kılabilir.
</p>

<h4>Yasal hususlar</h4>

<p>
Bu özgürlüklerin gerçek olması için, yanlış bir şey yapmadığınız sürece,
değiştirilemez olmaları gerekir; eğer geliştirici, kendisine neden
verebilecek herhangi bir şey yapmadığınız halde, yazılımın lisansını
hükümsüz kılma veya geçmişe dönük olarak koşullarına yeni şartlar ekleme
gücüne sahipse, o yazılım özgür değildir.
</p>

<p>
Özgür bir lisans, özgür olmayan bir programın lisansıyla uyum
gerektirmeyebilir. Bu yüzden, örneğin, eğer bir lisans &ldquo;kullandığınız
bütün programların&rdquo; lisanslarına uymanızı gerektiriyorsa, kullanıcının
özgür olmayan programları kullanması durumunda, bu lisans özgür olmayan
programların lisanslarıyla da bir uyum gerektireceği için, bu lisans özgür
olmayan bir lisans olmuş olur.
</p>

<p>
Özgür bir lisansın hangi yargı hukukunun geçerli olduğunu veya hukuki
davaların nerede görülmesi gerektiğini veya her ikisini belirtmesi uygundur.
</p>

<h4>Sözleşme tabanlı lisanslar</h4>

<p>
Birçok özgür yazılım lisansı telif hakkına dayanır ve ne gibi
gereksinimlerin telif hakkına dayatılacağına dair sınırlamalar vardır. Eğer
bir telif hakkı tabanlı lisans, yukarıda açıkladığımız özgürlüklere saygı
gösteriyorsa, daha önce beklemediğimiz herhangi türden bir sorunla
karşılaşma olasılığımız zayıf olacaktır (aslında bu ara sıra olur). Buna
rağmen, bazı özgür yazılım lisansları sözleşmelere dayanmaktadır ve bazı
sözleşmeler, olağan kısıtlamalara geniş bir şekilde dayatılabilmektedir. Bu
da, bir lisansın kabul edilemez kısıtlamalara ve özgür olarak kabul
edilmemesine dair mümkün birçok yol olduğunu belirtir.
</p>

<p>
Büyük olasılıkla, olabilecek tüm yolları burada listeleyemeyebiliriz. Eğer
bir sözleşme tabanlı lisans, kullanıcıyı telif hakkı tabanlı bir lisansın
yapamayacağı, alışılmadık bir şekilde kısıtlarsa ve burada meşru olarak
açıklanmamışsa, o halde bu konu hakkında düşünmemiz gerekir ve bunu
herhalde, özgür olmayan bir lisans olarak tanımlayacağızdır.
</p>

<h4>Özgür yazılım hakkında konuşurken doğru kelimeleri kullanın</h4>

<p>
Özgür yazılım hakkında konuşurken &ldquo;bedava&rdquo; veya
&ldquo;hibe&rdquo; gibi terimler kullanmaktan kaçınmak en iyisidir. Çünkü bu
terimler konunun özgürlükle ilgili değil, parayla ilgili olduğunu ima
edebilir. &ldquo;Korsanlık&rdquo; gibi bazı genel terimler,
desteklemeyeceğinizi umduğumuz bazı düşünceleri içeriyor. Bu terimler ile
ilgili bir tartışma için <a
href="/philosophy/words-to-avoid.html">Kullanmaktan Kaçınılması Gereken
Kelimeler ve Deyimler</a> sayfasına bakabilirsiniz. &ldquo;<a
href="/philosophy/fs-translations.html">Özgür yazılım</a>&rdquo; kavramının
birçok dile çevirisini içeren bir listemiz de var.
</p>

<h4>Bu ölçütler nasıl yorumlanmalı</h4>

<p>
Son olarak, özgür yazılım tanımında belirtilen kıstaslar gibi açıklamaların
dikkatli çevrilmesi gerektiğine dikkat çekmek istiyoruz. Bir yazılım
lisansının ögür yazılım lisansı olup olmadığna karar vermek için onu kesin
kelimelerle olduğu gibi ruhunun da uyup olmadığını da belirliyoruz. Eğer bir
yazılım lisansı, mantıksız kısıtlamalar içeriyorsa ve bu durumu buradaki
kıstaslar içinde açıklamadıysak bile, bu lisansı reddederiz. Bazen, bir
lisansın kabul edilebilir olup olmadığına karar verirken, lisans
gereksinimleri, kapsamlı düşünmeyi ya da bir avukatla görüşmeyi gerektiren
konuları içerebiliyor. Yeni bir konu hakkında bir sonuca vardığımızda,
mevcut lisansların neyi sınırladığını ya da sınırlamadığını açıkça belirtmek
için bu kıstaslar sıklıkla güncelliyoruz.
</p>

<h4>Özgür lisanslarla ilgili yardım al</h4>

<p>
Eğer bir lisansın, söz ettiğimiz kıstasları sağlayıp sağlamadığıyla
ilgileniyorsanız, <a href="/licenses/license-list.html">lisansların
listesi</a> sayfasına bakın. Eğer ilgili olduğunuz lisans, burada
listelenmemişse, tüm merak ettiklerinizi, bize <a
href="mailto:licensing@gnu.org">&lt;licensing@gnu.org&gt;</a> adresine
eposta yollayarak sorabilirsiniz.
</p> 

<p>
Eğer yeni bir lisans yazmayı düşünüyorsanız, ilk olarak bu adrese yazarak
Özgür Yazılım Vakfı ile irtibat kurunuz. Değişik özgür yazılım lisanslarının
çoğalması, kullanıcıların lisansları anlayabilmek için daha fazla çaba sarf
edeceği anlamına gelir; belki size, gereksinimlerinizi karşılayabilecek
mevcut bir Özgür Yazılım lisansı bulmanızda yardımcı olabiliriz.
</p>

<p>
Eğer bu olanaksızsa ve gerçekten yeni bir lisansa gereksiniminiz varsa,
bizim yardımımızla, lisansınızın bir özgür yazılım lisansı olduğunu temin
edebilir ve olası uygulama sorunlarından kurtulabilirsiniz.
</p>

<h3 id="beyond-software">Yazılımın Yanında</h3>

<p>
Yazılımın özgür olmasını gerektiren aynı nedenlerden ve kılavuzlar da
yazılımın bir etkili parçası olmasından dolayı <a
href="/philosophy/free-doc.html">yazılım kılavuzları da özgür olmalıdır</a>.
</p>

<p>
Aynı görüşler diğer kullanışlı uygulamalar için de mantıklıdır &mdash; yani,
öğrenim ve başvuru işleri gibi kullanışlı bilgi sunan işler. <a
href="http://wikipedia.org">Wikipedia</a> en iyi bilinen örnek.
</p>

<p>
Her hangi bir çalışma özgür <em>olabilir</em>, ve özgür yazılım tanımı da
her çeşit çalışmaya uygun <a href="http://freedomdefined.org/">özgür
kültürel çalışmalar</a> tanımına genişletildi.
</p>

<h3 id="open-source">Açık Kaynak?</h3>

<p>
Diğer bir grup, &ldquo;özgür yazılım&rdquo; kavramına yakın (ancak aynısı
olmayan) &ldquo;açık kaynak&rdquo; terimini kullanıyor. Biz, &ldquo;özgür
yazılım&rdquo; terimini tercih ediyoruz, çünkü bu terimin ücret yerine
özgürlüğü simgelediğini bir kere duyduğunuzda, bu terim artık size düşünce
özgürlüğünü çağrıştırır. Ancak &ldquo;açık&rdquo; kelimesi <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">asla özgürlüğe işaret
etmez</a>.
</p>
</div>

<h3 id="History">Tarih</h3>

<p>Arada sırada Özgür Yazılım Tanımını gözden geçirip düzeltiyoruz. Aşağıda
önemli değişikliklerin bir listesini, tam olarak neyin değiştiğini gösteren
bağlantılarla birlikte görebilirsiniz.</p>

<ul>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.164&amp;r2=1.165">Sürüm
1.165</a>: Kodtaki nedensiz sıkıntıların 0 nolu özgürlüğü çürütemeyeceği ve
1 ve 3 nolu özgürlüklerin kullanıcıların bu sıkıntıları kaldırmasına olanak
sağladığı açıklandı.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.152&amp;r2=1.153">Sürüm
1.153</a>: Programı çalıştırma özgürlüğünün, hiçbir şeyin onu çalıştırmaktan
alıkoyamayacağı anlamına geldiği açıklandı.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.140&amp;r2=1.141">Sürüm
1.141</a>: Hangi kodun özgür olması gerektiği açıklandı.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.134&amp;r2=1.135">Sürüm
1.135</a>: Her seferinde 0. özgürlüğün programı istediğiniz gibi çalıştırma
özgürlüğü olduğu söylendi.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.133&amp;r2=1.134">Sürüm
1.134</a>: 0. Özgürlük programın işlevselliğiyle ilgili bir husus değildir.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.130&amp;r2=1.131">Sürüm
1.131</a>: Özgür bir lisansın başka bir programın özgür olmayan lisansıyla
uygunluk gerektirmeyebilir.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.128&amp;r2=1.129">Sürüm
1.129</a>: Yasa seçimi ve forum tariflerinin seçimi açıkça belirtildi (bu
her zaman politikamızdı).</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.121&amp;r2=1.122">Sürüm
1.122</a>: İhracat denetim gereksinimi, eğer gereksinim kolay değilse gerçek
bir sorundur; aksi durumda sadece olası bir sorundur.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.117&amp;r2=1.118">Sürüm
1.118</a>: Açıklama: bu sorun değiştirme hakkınızı sınırlıyor, ne değişiklik
yaptığınızı değil. Ve değişiklik dediğimiz şey
&ldquo;iyileştirmelerle&rdquo; sınırlı değildir</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.110&amp;r2=1.111">Sürüm
1.111</a>: 1.77 sürümü için, yalnızca geçmişe dönük <em>kısıtlamaların</em>
kabul edilemez olduğu belirtildi. Telif hakkı sahipleri, her zaman,
çalışmanın kullanımı için paralelde başka şekillerde yayınlamaya ilişkin ek
<em>izinler</em> verebilir.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.104&amp;r2=1.105">Sürüm
1.105</a>: 1 nolu özgürlüğünün kısa bir cümlesinde, (halihazırda 1.80
sürümünde belirtilmiş olan) aslında kendi değiştirilmiş sürümünüzü kendi
bilgi işleminiz için kullanmayı içerdiği hakkındaki husus ifade edildi.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.91&amp;r2=1.92">Sürüm
1.92</a>: Gizlenmiş kodun kaynak kod olarak değerlendirilemeyeceği
açıklandı.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.89&amp;r2=1.90">Sürüm
1.90</a>: 3 nolu özgürlüğün kendi değiştirdiğiniz veya geliştirdiğiniz
sürümlerin kopyalarını dağıtma hakkı anlamına geldiği, başkasının geliştirme
projesinde yer alma hakkı olmadığı açıklandı.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.88&amp;r2=1.89">Sürüm
1.89</a>: 3 nolu özgürlük, değiştirilmiş sürümleri özgür yazılım olarak
yayınlama hakkını içerir.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.79&amp;r2=1.80">Sürüm
1.80</a>: 1 numaralı özgürlük uygulanabilir olmalıdır, yalnızca teorik
değil; örn., tivolaştırma olmamalı.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.76&amp;r2=1.77">Sürüm
1.77</a>: Tam bir yerini alma olmasa bile, lisansda geriye dönük
değişiklikler yapmanın kabuledilebilir olmadığını açıklığa kavuştur.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.73&amp;r2=1.74">Sürüm
1.74</a>: Yeterince açık olmayan veya bazı yerlerde sözü geçen ancak
heryerde belirtilmemiş olan dört noktanın açıklamaları:
<ul>
<li>“İyileştirmeler”, lisans hangi türden değiştirilmiş sürümleri
yayımlayabileceğinizi önemli bir şekilde kısıtlayabilir anlamına gelmez. 3
numaralı özgürlük yalnızca değişikliklerin değil, aynı zamanda değiştirilmiş
sürümlerin de dağıtılmasını içerir.</li>
<li>Varolan modüllerin birleştirilmesi ile, uygun şekilde lisansları olanlar
kastedilmiştir.</li>
<li>Dışarı aktarım kontrolleriyle ilgili noktanın neticesini açıkca belirt.</li>
<li>Bir lisans değişikliğini yürüre koymak eski lisansı feshetmeyi meydana
getirir.</li>
</ul>
</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.56&amp;r2=1.57">Sürüm
1.57</a>: &quot;Yazılımın Ötesinde&quot; kısmını ekle.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.45&amp;r2=1.46">Sürüm
1.46</a>: Özgürlükte kimin hangi neden için olursa olsun programı
çalıştırmasının önemini açıkla.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.40&amp;r2=1.41">Sürüm
1.41</a>: Kontrata dayalı lisanslar hakkındaki sözleri açıklığa kavuştur.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.39&amp;r2=1.40">Sürüm
1.40</a>: Özgür bir lisansın kendi değişikliklerinizi yaratmak için diğer
mevcut özgür lisansları kullanmanıza izin vermesi gerektiğini anlat.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.38&amp;r2=1.39">Sürüm
1.39</a>: Bir lisansın, kamusal kullanıma açık koyulan bir yazılımın
sürümleri için kaynak kodunu sağlamayı gerekli kılmasının kabul edilebilir
olduğunu belirt.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.30&amp;r2=1.31">Sürüm
1.31</a>: Bir lisansın, değişikliklerin sahibi olarak sizin kendinizi
göstermenizi mecbur kılmasının kabul edilebilir olduğunu belirt.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.22&amp;r2=1.23">Sürüm
1.23</a>: Kontrat tabanlı lisanslar hakkındaki olası sorunlara işaret et.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.15&amp;r2=1.16">Sürüm
1.16</a>: Çalıştırılabilir dosyaların dağıtılmasının neden önemli olduğunu
açıkla.</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;r1=1.10&amp;r2=1.11">Sürüm
1.11</a>: Özgür bir lisansın, dağıttığınız sürümlerin bir kopyasını talep
durumunda programın sahibine göndermenizi zorunlu kılabileceği belirtildi.</li>

</ul>

<p>Sürüm numaralarının araları açık, çünkü tanımı veya yorumlamalarını
değiştirmeyen başka değişiklikler de var. Örneğin bu liste kenardaki,
biçimlendirmedeki, imladaki, noktalamadaki veya sayfanın diğer
kısımlarındaki değişiklikleri içermiyor. Eğer yapılan değişikliklerin tam
bir listesine gözatmak isterseniz, bunu <a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&amp;view=log">cvsweb
arayüzümüzden</a> yapabilirsiniz.</p>

<h3 style="font-size:1em">Dipnotlar</h3>
<ol>
<li id="f1">0, 1, 2 ve 3 olarak numaralandırılmaları tarihseldir. 1990'lar civarında üç
özgürlük vardı ve 1, 2, ve 3 olarak numaralandırılmışlardı. Daha sonra
düşündük ki programı çalıştırma özgürlüğünden ayrıca söz
edilmeliydi. Şüphesiz diğer üç özgürlükten daha temeldi,böylece onlardan
önce gelmeliydi. Diğerlerini yeniden numaralandırmak yerine, onu 0 nolu
özgürlük olarak belirledik.</li>
</ol>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
<b>Çevirmenin notları:</b>

<ol>

<li id="TransNote1"><a href="#RefTransNote1">^</a> “Free” sözcüğü
İngilizce'de hem “özgür” hem de “ücretsiz” anlamlarına gelmektedir. Bu
nedenden dolayı “free software” hem “özgür yazılım” hem de “ücretsiz
yazılım” olarak anlaşılabilir. Bu anlam karışıklığına bir açıklık getirmek
amacıyla özgün belgede bu noktada <em>To understand the concept, you should
think of “free” as in “free speech,” not as in “free beer”</em> açıklaması
getirilmiştir. Biz, İngilizce'de bulunan bu soruna ait bölümü Türkçe
çevirisinden tümüyle kaldırmayı uygun bulduk.</li>

<li id="TransNote2"><a href="#RefTransNote2">^</a> <a
href="http://en.wikipedia.org/wiki/Tivoization">Tivoization</a></li>

</ol></div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 1996, 2002, 2004-2007, 2009-2019 Free Software Foundation,
Inc.</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>T. E. Kalaycı, 2019.</li>
<li>Pınar Yanardağ <a
href="mailto:moonquelle@gmail.com">&lt;moonquelle@gmail.com&gt;</a>,
2006.</li>
<li>Anıl Mevlüt Güven <a
href="mailto:anilmevlutguven@mynet.com">&lt;anilmevlutguven@mynet.com&gt;</a>,
2007.</li>
<li><a href="http://www.pittle.org/">Ali Servet Dönmez</a> <a
href="mailto:asd@pittle.org">&lt;asd@pittle.org&gt;</a>, 2008, 2009.</li>
<li>Sönmez Kartal <a href="mailto:sz@szk0.org">&lt;sz@szk0.org&gt;</a>,
2008.</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/08/22 06:31:23 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>