path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/compromise.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/compromise.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Yıkıcı Tavizlerden Kaçınmak - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>
<style type="text/css" media="print,screen">
<!--
 .quote {
    font-size: 90%;
    max-width: 30em;
    padding: .5em 1.5em;
    background-color: #ececec;
    border-radius: 1em;
    -moz-border-radius: 1em;
    -khtml-border-radius: 1em;
    -webkit-border-radius: 1em;
    -opera-border-radius: 1em;
  }
 .quote.imgright { margin: .3em 1em 1em 1em; }
 .quote {
    font-style: italic;
  }
 .quote b {
    font-style: normal;
    font-weight: normal;
  }
 .imgleft {
    width: 18em;
    max-width: 100%;
 }

@media (max-width:50em) {
 .imgleft, .imgright {
     float: none;
     display: block;
     margin: auto;
  }
 .quote {
     max-width: none; width: auto;
     margin: 1em 10%;
  }  
}
@media (min-width:50em) {
  .quote { max-width: 40%; }
}
-->

</style>

<!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
<h2>Yıkıcı Tavizlerden Kaçınmak</h2>

<address class="byline">yazan Richard Stallman</address>

<blockquote class="quote imgright"><p>&ldquo;Yirmi beş yıl önce <a href="/gnu/initial-announcement.html">27 Eylül
1983'te</a>, (GNU's Not Unix anlamındaki) GNU adı verilen tamamen özgür bir
işletim sistemi yaratma planını duyurdum. GNU sisteminin 25. yıl dönümünün
bir parçası olarak, topluluğumuzun yıkıcı tavizlerden nasıl kaçınabileceğine
ilişkin olarak bu yazıyı yazdım. Bu tavizlerden kaçınmanın yanında, <a
href="/help/help.html">GNU'ya</a> ve özgür yazılıma yardımcı olabileceğiniz
bir çok yol var. En temel yol <a
href="https://www.fsf.org/associate/support_freedom/join_fsf?referrer=4052">Özgür
Yazılım Vakfına</a> Üye olarak katılmanızdır.&rdquo;&mdash;<b>Richard
Stallman</b></p></blockquote>

<p>Özgür yazılım hareketi toplumsal bir değişimi amaçlar: <a
href="/philosophy/free-sw.html">bütün yazılımı özgür kılmak</a>, böylece
bütün özgür yazılım kullanıcıları özgür ve bir işbirliği topluluğunun
parçası olabilirler. Her özgür olmayan program, geliştiricisine kullanıcılar
üzerinde adaletsiz bir iktidar sağlar. Amacımız bu adaletsizliğe bir son
vermektir.</p>

<p>Özgürlüğe ulaşmak için  <a
href="http://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/">uzun
bir yol var</a>. Yazılım kullanıcılarının özgürlüğe sahip olmasının normal
karşılandığı bir dünyaya ulaşmak için bir çok adım ve bir çok yıl
gerekiyor. Bu adımların bazıları zor ve fedakarlık gerektiriyor. Bazı
adımlar, farklı amaçlara sahip insanlara taviz verdiğimizde kolaylaşabilir.</p>

<p>Bu nedenle, <a href="http://www.fsf.org/">Özgür Yazılım Vakfı</a> bazı
tavizler veriyor, hatta bazıları oldukça büyük olan tavizler. Örneğin, <a
href="/licenses/gpl.html">GNU Genel Kamu Lisansının</a> (GNU GPL)
3. sürümünde patent hükümlerinde bazı tavizler verdik, böylece şirketler
GPLv3 ile kapsanan yazılımlara katkı sağlayabilecek ve bu yazılımları
dağıtabilecek ve böylece bu hükümlerin etkisi altında bazı patentleri
sağlayacak.  </p>

<img src="/graphics/gplv3-large.png" alt="[GPLv3 Logo]" class="imgleft" />

<p><a href="/licenses/lgpl.html">Kısıtlı GPL</a> lisansının amacı tavizdir:
özgür olmayan programlarda kullanımlarına olanak vermek üzere bazı belirli
özgür kütüphaneler için kullanıyoruz, çünkü yasal olarak bunu
engellediğimizde bu durum geliştiricilerin özel mülk kütüphaneleri tercih
etmesine yol açabilecektir. GNU programlarında, özgür olmayan başlıca
programlarla birlikte çalışması için kod kabul ediyor ve kullanıyoruz ve bu
durumu kullanıcıların özel mülk yazılım yerine GPL lisanslı programı
kullanmalarını teşvik etmek için belgelendirip, duyuruyoruz ama tersini
yapmıyoruz. Aynı fikirde olduğumuz belirli kampanyaları, arkasındaki
gruplarla tamamen anlaşamıyor olsak bile destekliyoruz.</p>

<p>Ancak biz, topluluğumuzdaki başka bir çok kişinin yapmayı uygun bulduğu bazı
tavizleri reddediyoruz. Örneğin, biz sadece özgür olmayan yazılım içermeyen
veya kullanıcılarının özgür olmayan yazılım kurmasına yol açmayan <a
href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html">GNU/Linux
dağıtımlarını destekliyoruz</a>. Özgür olmayan dağıtımları desteklemek,
<abbr title="yıkıcı (ing. ruinous) bir şeyin zarar görmesine, bozulmasına,
yok olmasına, ortadan kalkmasına yol açan, tahripkâr">yıkıcı</abbr> bir
taviz olacaktır.</p>

<p>Tavizler, uzun dönem amaçlarımızın aleyhine çalıştığında yıkıcıdır. Bu
fikirler düzeyinde veya eylemler düzeyinde olabilir.</p>

<p>Fikirler düzeyindeki yıkıcı tavizler, değiştirmeye uğraştığımız önermeleri
pekiştirenlerdir. Amacımız yazılım kullanıcılarının özgür olduğu bir dünya,
ancak çoğu bilgisayar kullanıcısı henüz özgürlüğü bir sorun olarak
algılamıyor. &ldquo;Tüketici&rdquo; değerlerini benimsemiş durumdalar, yani
herhangi bir programı sadece ücret ve kolaylık gibi pratik niteliklerle
değerlendiriyorlar.</p>

<p>Dale Carnegie'nin klasik kişisel gelişim kitabı <cite>Nasıl arkadaşlarımızı
kazanır ve insanları etkileriz</cite>, birini bir şey yapmaya ikna etmenin
en etkin yolunun, onlara kendi değerlerine hitap eden görüşler sunmak
olduğunu söyler. Toplumumuza özgü tüketici değerlerine hitap edecek yollar
var. Örneğin, bedelsiz bir şekilde edinilen özgür yazılım kullanıcının
tasarruf etmesini sağlayabilir. Bir çok özgür program ayrıca kullanışlı ve
güvenilirdir. Bu pratik yararlardan söz etmek, bir çok kullanıcının, şimdi
bir kısmı oldukça başarılı olan çeşitli özgür programı benimsemesi için ikna
etmekte oldukça işe yaradı.</p>

<p>Eğer amacınız daha fazla insanın özgür programları kullanmasını sağlamaksa,
özgürlük kavramı hakkında sessiz kalmaya ve sadece tüketici değerleri
açısından anlamı olan pratik avantajlara odaklanmaya karar
verebilirsiniz. Bunu &ldquo;açık kaynak&rdquo; terimi ve ilişkili söylem
yapıyor.</p>

<p>Bu yaklaşım bizi sadece özgürlük amacından saptırmaya yarayacaktır. Özgür
yazılımı sadece kullanışlı bulduğu için kullanan insanlar, onu kullanmaya
daha elverişli olduğu sürece devam edecektir. Ve bu programların yanı sıra
kullanışlı özel mülk yazılımları kullanmamak için bir nedenleri
olmayacaktır.</p>

<p>Açık kaynak felsefesi, tüketici değerlerini ön koşul olarak kabul edip, bu
değerlere hitap eder ve böylece bu değerleri onaylar ve pekiştirir. İşte bu
yüzden <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">açık kaynağı
savunmuyoruz.</a></p>

<img src="/graphics/gnulaptop.png"
     alt="[Havada duran Laptoplu Gnu]" class="imgright" />

<p>Özgür bir topluluğu tamamen ve kalıcı olarak kurmak için, insanların özgür
yazılım kullanmalarını sağlamaktan fazlasını yapmalıyız. Yazılımı
&ldquo;yurttaş değerleriyle&rdquo;, yani kullanışlılık açısından değil,
kullanıcıların özgürlüğü ve topluluğa saygı duyup duymaması açısından
değerlendirme fikrini yaymamız gerekiyor. O zaman insanlar özel mülk
yazılımların etkileyici, kullanışlı özelliklerinin tuzağına düşmeyecektir.</p>

<p>Yurttaş değerlerini teşvik etmek için, bu değerler hakkında konuşmalı ve
nasıl da eylemlerimizin temelini oluşturduklarını
göstermeliyiz. Eylemlerini, tüketici değerleriyle destekleyen Dale Carnegie
tipi tavizleri reddetmeliyiz.</p>

<p>Bu, pratik avantajlardan söz etmeyeceğiz anlamına gelmiyor, söz edebiliriz
ve etmeliyiz. Bu durum yalnızca özgürlük yerine pratik avantajlar bütün
ilgiyi  kendisine çektiğinde ve özgürlüğü arka plana ittiğinde bir
sorundur. Dolayısıyla, özgür yazılımın pratik avantajlarından söz ederken,
bunların özgür yazılımı tercih etmek için yalnızca <em>ek, ikincil</em>
gerekçeler olduğunu sıklıkla yinelemeliyiz.</p>

<p>Dünyamızı ideallerimize uygun hale getirmemiz yeterli değildir, eylemlerimiz
de onlara uygun hale gelmelidir. Bu nedenle ortadan kaldırmayı amaçladığımız
şeyleri yapmayı veya meşrulaştırmayı içeren tavizlerden kaçınmalıyız.</p>

<p>Örneğin, deneyimler <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a>'a bazı
özgür olmayan programlar koyduğunuzda bazı kullanıcıları çekebildiğinizi
gösteriyor. Bunun anlamı özgür olmayan bir uygulamanın veya (eskiden) <a
href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> veya Flash programı veya belirli
donanım modellerini destekleyen özgür olmayan bir aygıt sürücüyle ancak bazı
kullanıcıların dikkatini çekebildiği anlamına geliyor.</p>

<p>Bu tavizler çekici olabilir ancak amacı baltalamaktadır. Eğer özgür olmayan
bir yazılım dağıtır veya insanları ona doğru yönlendirirseniz, &ldquo;özgür
olmayan yazılım bir adaletsizlik, bir toplumsal sorundur ve buna bir son
vermeliyiz&rdquo; demekte zorluk çekebilirsiniz. Bu cümleyi söylemeye devam
etseniz bile, eylemleriniz bunu baltalayacaktır.</p>

<p>Buradaki sorun, insanların özgür olmayan yazılım kurmaya <em>izinli</em>
veya <em>ehil</em> olup olmamaları değildir. Genel amaçlı bir sistem
kullanıcıların her istediğini yapmalarını sağlar ve izin verir. Buradaki
sorun, kullanıcıları özgür olmayan yazılıma doğru yönlendirmektir. Kendi
başlarına ne yaptıkları onların sorumluluğudur; bizim onlar için ne
yaptığımız, onları neye doğru yönlendirdiğimiz ise bizim
sorumluluğumuzdur. Kullanıcıları, bir çözüm olarak özel mülk yazılımlara
yönlendirmemeliyiz, çünkü sorunun kendisi özel mülk yazılımlardır.</p>

<p>Yıkıcı taviz, sadece başkaları üzerindeki kötü bir etki değildir. Kendi
değerlerinizi de bilişsel uyumsuzluk aracılığıyla saptırabilir. Eğer belirli
değerleriniz varsa, ancak eylemleriniz başka, çelişen değerleri temsil
ediyorsa, bu çelişkiyi çözmek için büyük ihtimalle ya değerlerinizi ya da
eylemlerinizi değiştirmeniz gerekecektir. Bu yüzden, sadece pratik
avantajları öne süren veya insanlar özgür olmayan yazılıma yönlendiren
projeler, neredeyse her zaman kullanıcılara özgür olmayan yazılımın etik
olmadığını <em>söylemekten</em> bile çekinmektedir. Hem katılımcıları hem de
halk için tüketici değerlerini pekiştiriyorlar. Değerlerimizi doğru bir
hatta tutmak istiyorsak bu tavizleri reddetmeliyiz.</p>

<p>Özgürlük amacından taviz vermeden özgür yazılıma geçmek istiyorsanız, <a
href="http://www.fsf.org/resources">FSF'nin kaynaklar bölümüne</a>
bakabilirsiniz. Özgür yazılımla çalışan donanım ve makine
yapılandırmalarını, kurabileceğiniz <a href="/distros/distros.html">tamamen
özgür GNU/Linux dağıtımlarını</a> ve %100 özgür yazılım ortamlarında çalışan
<a href="http://directory.fsf.org/">binlerce özgür yazılım paketini</a>
listeliyor. Topluluğun özgürlük yolunda kalması için yardımcı olmak
istiyorsanız, özgürlük ve topluluk değerlerinden söz edin ve bu değerleri
savunun.</p>

<p>Daha hızlı gittiğiniz bir yol, eğer sizi yanlış yere götürüyorsa doğru bir
yol değildir. Tavizler tutkulu bir amaca ulaşmak için önemlidir, ancak sizi
amacınızdan saptıracak tavizlerden sakının.</p>

<hr class="column-limit"/>

<p>
Yaşamın başka bir alanındaki benzer bir örnek için <a
href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change">
&ldquo;Dürtmek&rdquo; yeterli değil</a> yazısına bakabilirsiniz.
</p>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
gönderin.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
önerilerinizi lütfen <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
ziyaret edebilirsiniz.</p>
</div>

<p>Copyright &copy; 2008, 2009, 2014, 2015, 2017, 2018, 2019, 2020 <a
href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a>.</p>

<p>Bu sayfa <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative
Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
lisanslanmıştır.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
<ul>
<li>T.E. Kalaycı, 2019.</li>
</ul></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Son Güncelleme:

$Date: 2020/10/06 08:42:12 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>