path: root/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-linux-faq.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.sq.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.91 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>PBR mbi GNU/Linux - Projekti GNU - Free Software Foundation</title>

<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" -->
<h2>PBR mbi GNU/Linux-in,  nga Richard Stallman</h2>

<div class="announcement">
  <blockquote><p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështjeje, mund të lexoni gjithashtu
faqen tonë mbi <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin
GNU</a>, faqen tonë <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a> dhe
faqen tonë mbi <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të
GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.</p></blockquote>
</div>

<p>
Kur njerëzit shohin se ne përdorim dhe këshillojmë emrin GNU/Linux për një
sistem që mjaft të tjerë thjesht e quajnë “Linux”, atyre u lindin shumë
pyetje.  Ja pyetjet e bëra rëndom, dhe përgjigjet tona.</p>

<ul>

<li><a href="#why">Pse e quani sistemin që përdorim GNU/Linux dhe jo Linux?</a></li>

<li><a href="#whycare">Pse emri është i rëndësishëm?</a></li>

<li><a href="#what">Cila është marrëdhënia e njëmendtë mes GNU-së dhe
Linux-it</a></li>

<li><a href="#howerror">Si ndodhi që shumica e njerëzve e quan sistemin
“Linux”</a></li>

<li><a href="#always">Duhet përherë të themi “GNU/Linux” në vend se “Linux”</a></li>

<li><a href="#linuxalone">A do të kish arritur Linux-i të njëjtin sukses po të
mos kish pasur fare GNU?</a></li>

<li><a href="#divide">Nuk do të qe më mirë për bashkësinë nëse nuk do t’i
përçanit njerëzit me këtë kërkesë?</a></li>

<li><a href="#freespeech">A nuk e përkrah projekti GNU të drejtën e fjalës së
lirë të dikujt që ta quajë sistemin me çfarëdo emri që ai zgjedh?</a></li>

<li><a href="#everyoneknows">Meqë kushdo e njeh rolin e GNU-së në zhvillimin e
sistemit, ka nevojë që “GNU/” të thuhet patjetër te emri?</a></li>

<li><a href="#everyoneknows2">Ngaqë e di rolin e GNU-së në sistem, pse ka
rëndësi çfarë emri përdor?</a></li>

<li><a href="#windows">A s’është shkurtimi i “GNU/Linux” në “Linux” njësoj si
shkurtimi i “Microsoft Windows” në “Windows”?</a></li>

<li><a href="#tools">A s’është GNU-ja një koleksion mjetesh programimi që u
përfshinë në Linux?</a></li>

<li><a href="#osvskernel">Ç’ndryshim ka mes një sistemi operativ dhe një
kerneli?</a></li>

<li><a href="#house">Kerneli i një sistemi është si themelet e shtëpisë.  Si
mund të jetë thuajse e mbaruar një shtëpi që nuk ka themele?</a></li>

<li><a href="#brain">A s’është kerneli truri i sistemit?</a></li>

<li><a href="#kernelmost">A s’është shkrimi i kernelit pjesa dërrmuese e punës
për një sistem operativ?</a></li>

<li><a href="#nokernel">Një sistem operativ lyp një kernel.  Meqë Projekti GNU
s’zhvilloi ndonjë kernel, si mund të jetë sistemi GNU?</a></li>

<li><a href="#notinstallable">Si mund të jetë GNU-ja një sistem operativ, nëse
nuk marr dot dhe instaloj diçka të quajtur “GNU”?</a></li>

<li><a href="#afterkernel">Po e thërrasim një sistem të tërë me emrin e
kernelit, Linux.  A s’është normale të thirret një sistem operativ me emrin
e kernelit?</a></li>

<li><a href="#feel">A mundet një sistem tjetër të japë “ndjesitë e Linux-it”</a></li>

<li><a href="#long">Puna te “GNU/Linux” është që është shumë i gjatë.  Po sikur
të këshillonit një emër më të shkurtër?</a></li>

<li><a href="#long1">Po sikur sistemi të quhej “GliNUx” (në vend se
“GNU/Linux”)?</a></li>

<li><a href="#long2">Problemi me “GNU/Linux” është se është shumë i gjatë.  Pse
duhet t’i hap punë vetes për të thënë “GNU/”?</a></li>

<li><a href="#long3">Fatkeqësisht, “GNU/Linux” është katër rrokje. Njerëzit nuk
kanë për të përdorur një term kaq të gjatë. Mos do të duhej të gjeni një më
të shkurtër?</a></li>

<li><a href="#long4">Stallman-i s’na kërkon ta thërrasim &ldquo;Richard Matthew
Stallman&rdquo; çdo herë.  Pse ju na kërkoni të themi
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; çdo herë?</a></li>

<li><a href="#justgnu">Meqë Linux-i është kontribut dytësor, a nuk do të ishte
kundër fakteve që sistemi të quhej thjesht “GNU”?</a></li>

<li><a href="#trademarkfee">Do të më duhet të paguaj ndonjë shumë po qe se
përdor “Linux” në emrin e një produkti, dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them
“GNU/Linux”.  A është gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të kursej
pagesën?</a></li>

<li><a href="#many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft
projekte të tjerë; në ta përfshihen TeX, X11, Apache, Perl, dhe mjaft
programe të tjerë.  A nuk i bie, sipas argumentimit tuaj, që të përmenden
edhe këta? (Po kjo do të shpinte në një emër kaq të gjatë sa do të ishte pa
kuptim.)</a></li>

<li><a href="#systemd"><em>systemd</em> luan një rol të rëndësishëm në sistemin
GNU/Linux, ashtu si është ky sot, a e kemi për detyrë ta quajmë
GNU/systemd/Linux?</a></li>

<li><a href="#others">Te sistemi, ashtu si është ai sot, dhanë ndihmesë mjaft
projekte të tjera, por ata nuk ngulin këmbë të quhet XYZ/Linux.  Pse duhet
trajtuar veçan GNU-ja?</a></li>

<li><a href="#allsmall">GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, ndaj pse
u dashka që ta përmendim?</a></li>

<li><a href="#manycompanies">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kanë kontribuar
mjaft shoqëri; a nuk do të thotë kjo që e kemi për detyrë ta quajmë
GNU/Red&nbsp;Hat/Novell/Linux?</a></li>

<li><a href="#whyslash">Pse e shkruani “GNU/Linux” në vend se “GNU Linux”?</a></li>

<li><a href="#pronounce">Si shqiptohet emri &ldquo;GNU/Linux&rdquo;?</a></li>

<li><a href="#whynoslash">Pse e shkruani &ldquo;GNU Emacs&rdquo; dhe jo
&ldquo;GNU/Emacs&rdquo;?</a></li>

<li><a href="#whyorder">Pse “GNU/Linux” dhe jo “Linux/GNU”?</a></li>

<li><a href="#distronames0">Aksh shpërndarje zhvilluesit e quajnë “Aksh Linux”,
por kjo nuk tregon asgjë mbi çka përbëhet sistemi.  Pse të mos e quajnë si
të duan?</a></li>

<li><a href="#distronames">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; a nuk duket që
është vërtet Linux?</a></li>

<li><a href="#distronames1">Emri zyrtar i shpërndarjes sime është “Aksh Linux”;
a nuk është gabim të thirret shpërndarja ndryshe nga “Aksh Linux”?</a></li>

<li><a href="#companies">A nuk do të ishte më me efekt t’u kërkohej shoqërive si
Mandrake, Red Hat dhe IBM t’i quajnë shpërndarjet e tyre “GNU/Linux”, në
vend se t’u kërkohet individëve?</a></li>

<li><a href="#reserve">A s’do të ishte më mirë të ruhej emri “GNU/Linux” për
shpërndarje që janë puro <em>software</em> i lirë? Tek e fundit, ky është
ideali i GNU-së.</a></li>

<li><a href="#gnudist">Pse të mos krijohet një shpërndarje GNU e Linux-it (sic)
dhe të quhet GNU/Linux?</a></li>

<li><a href="#linuxgnu">Pse të mos thuhet thjesht “Linux është kerneli i GNU-së”
dhe të hidhet në qarkullim ndonjë version ekzistues i GNU/Linux-it nën emrin
“GNU”?</a></li>

<li><a href="#condemn">A e ka dënuar dhe kundërshtuar Projekti GNU përdorimin e
Linux-it në fillimet e tij?</a></li>

<li><a href="#wait">Pse pritët kaq gjatë përpara se t’u kërkonit njerëzve të
përdorin emrin GNU/Linux?</a></li>

<li><a href="#allgpled">Nuk do të duhej që emërtimi i llojit GNU/<i>emër</i> të
zbatohej te krejt programet që janë nën GPL?</a></li>

<li><a href="#unix">Meqë mjaft nga GNU-ja vjen prej Unix-it, mos do të duhej që
GNU-ja t’i jepte hakun Unix-it duke përdorur “Unix” te emri i vet?</a></li>

<li><a href="#bsd">A nuk duhet të themi “GNU/BSD” po njësoj?</a></li>

<li><a href="#othersys">Nëse i instaloj mjetet GNU në Windows, mos do të thotë
që po xhiroj një sistem GNU/Windows?</a></li>

<li><a href="#justlinux">A s’mund të përdoret Linux-i pa GNU-në?</a></li>

<li><a href="#howmuch">Sa përqind sistem GNU lypset që një sistem të jetë
GNU/Linux?</a></li>

<li><a href="#linuxsyswithoutgnu">A ka sisteme të plotë Linux [sic] pa
GNU-në?</a></li>

<li><a href="#usegnulinuxandandroid">Është e saktë të thuhet &ldquo;përdorim
Linux-i&rdquo;, kur kjo i referohet përdorimit të GNU/Linux-it dhe
përdorimit të Android-it?</a></li>

<li><a href="#helplinus">Pse të mos thirret sistemi “Linux” sido qoftë, dhe t’i
mëshohet rolit të Linus Torvalds-it si "fytyra për poster" e bashkësisë
sonë?</a></li>

<li><a href="#claimlinux">A s’është gabim për ne ta quajmë punën e Linus
Torvalds-it si GNU?</a></li>

<li><a href="#linusagreed">A pajtohet Linus Torvalds me idenë se Linux është
thjesht kerneli?</a></li>

<li><a href="#finishhurd">Pse të mos përfundohet kerneli GNU Hurd, të hidhet në
qarkullim sistemi GNU si një i tërë, dhe të harrohet çështja se çfarë të
quhet GNU/Linux?</a></li>

<li><a href="#lost">Beteja është tashmë e humbu&mdash;shoqëria e ka vendosur dhe
ne nuk mund ta ndryshojmë, ndaj pse madje ta çojmë mendjen atje?</a></li>

<li><a href="#whatgood">Shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta ndryshojmë,
ndaj ç’të mirë sjell edhe po të them “GNU/Linux“?</a></li>

<li><a href="#explain">A nuk do të ishte më mirë që quhej sistemi “Linux” dhe
t’u mësohej njerëzve origjina e njëmendtë e tij përmes një shpjegimi
dhjetëminutësh?</a></li>

<li><a href="#treatment">Ca persona qeshin me ju kur u kërkoni ta quajnë
sistemin GNU/Linux.  Pse ia nënshtroni veten këtij trajtimi?</a></li>

<li><a href="#alienate">Ca persona ju dënojnë kur u kërkoni ta quajnë sistemin
GNU/Linux.  A nuk humbni duke i tëhuajsuar ata?</a></li>

<li><a href="#rename">Pavarësisht nga ajo që keni kontribuar, a është e ligjshme
të riemërtohet sistemi operativ?</a></li>

<li><a href="#force">A s’është gabim t’i detyrosh njerëzit ta quajnë sistemin
“GNU/Linux”?</a></li>

<li><a href="#whynotsue">Pse të mos paditen njerëzit që e quajnë krejt sistemin
“Linux”?</a></li>

<li><a href="#BSDlicense">Meqë ju kundërshtuat domosdoshmërinë e përmendjes së
Universitetit të Kalifornisë sipas lejes origjinale BSD, a nuk është
hipokrizi të kërkohet përmendja e projektit GNU?</a></li>

<li><a href="#require">Mos vallë duhet vënë diçka te GNU GPL t’u kërkojë
njerëzve ta quajnë sistemin “GNU”?</a></li>

<li><a href="#deserve">Meqë dështuat të vendosnit diçka te GNU GPL-ja për t’u
kërkuar njerëzve ta quajnë sistemin “GNU”, mirë t’ju bëhet; pse ankoheni
tani?</a></li>

<li><a href="#contradict">Mos do të ishte më mirë të mos i dilnit kundër asaj
çka shumë vetë e besojnë?</a></li>

<li><a href="#somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a e bën kjo të
saktë?</a></li>

<li><a href="#knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin
shumica e përdoruesve?</a></li>

<li><a href="#winning">Mjaft vetë janë të ndjeshëm mbi çka është e leverdishme
apo se kush po fiton, jo rreth argumenteve të drejtë apo të gabuar.  A nuk
mund ta përthithni mbështetjen e tyre përmes një rruge tjetër?</a></li>

</ul>

<dl>

<dt id="why">Pse e quani GNU/Linux dhe jo Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#why">#why</a>)</span></dt>

<dd>Shumica e sistemeve operativë të bazuar në Linux si kernel janë në thelb
versione të ndryshuara të sistemit operativ GNU.  E filluam zhvillimin e
GNU-së më 1984, vite përpara se Linus Torvalds të fillonte shkrimin e
kernelit të vet.  Qëllimi ynë qe të zhvillonim një sistem operativ tërësisht
të lirë.  Sigurisht, nuk i hartuam vetë të tëra pjesët&mdash;por ama
udhëhoqëm.  Zhvilluam shumicën e përbërësve qendrorë, duke formuar kështu
kontributin më të madh si njësi më vete te krejt sistemi.  I yni qe edhe
përfytyrimi bazë.
<p>
Pa hile, të paktën duhet të përmendemi njësoj.</p>

<p>Për më tepër shpjegime, shihni <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-i dhe
Sistemi GNU</a> dhe <a
href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të GNU-së Që Nuk
Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>, dhe <a
href="/gnu/the-gnu-project.html">Projekti GNU</a>, për historikun.</p> </dd>

<dt id="whycare">Pse ka rëndësi emri? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#whycare">#whycare</a>)</span></dt>

<dd>Edhe pse zhvilluesit e Linux-it, kernelit, kanë dhënë ndihmesë te bashkësia
e software-it të lirë, shumëve prej tyre nuk u bëhet vonë për lirinë.
Njerëzit që mendojnë se krejt sistemi është Linux priren të ngatërrohen dhe
t’u japin këtyre zhvilluesve një rol në historinë e bashkësisë sonë, rol që
nuk e kanë luajtur.  Mandej u japin peshë të shpërpjesëtuar ideve të këtyre
zhvilluesve.
<p>
Duke e quajtur sistemin GNU/Linux pranohet roli që idealizmi ynë luajti në
krijimin e bashkësisë sonë, dhe <a href="/gnu/why-gnu-linux.html"> ndihmohet
publiku të pranojë rëndësinë praktike të këtyre idealeve</a>.</p>
</dd>

<dt id="what">Cila është marrëdhënia e vërtetë mes GNU-së dhe Linux-it? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#what">#what</a>)</span></dt>

<dd>Sistemi operativ GNU dhe kerneli Linux janë projekte software të ndarë nga
njëri-tjetri, që plotësojnë punën e njëri-tjetrit.  Zakonisht gjenden të
paketuar në një <a href="/distros/distros.html">shpërndarje GNU/Linux</a>,
dhe përdoren së bashku.</dd>

<dt id="howerror">Si ndodhi që shumica e njerëzve e quan sistemin “Linux”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt>

<dd>Ta quash sistemin “Linux” është ngatërrim që u përhap më shpejt se sa
informacioni i saktë.
<p>
Njerëzit që ndërthurën Linux-in me sistemin GNU nuk qenë të vetëdijshëm se
kaq qe veprimtaria e tyre.  Ata u përqendruan te pjesa që qe Linux dhe nuk
kuptuan se më shumë te ndërthurja qe GNU.  Filluan ta quanin “Linux” edhe
pse ai emër s’i shkonte për shtat asaj çka kishin.  Na u deshën disa vjet që
të kuptonim se ku qe problemi këtu dhe t’u kërkonim njerëzve ta ndreqnin
këtë praktikë.  Në atë kohë, ngatërrimi pat filluar duke qenë më para.</p>
<p>
Shumica e njerëzve që e quan sistemin “Linux” s’kanë dëgjuar kurrë pse kjo
s’është gjëja e saktë.  Panë të tjerë që e përdornin këtë emër dhe e morën
të mirëqenë që duhej të ishte i saktë.  Emri “Linux” përhap gjithashtu një
pamje të rreme mbi origjinën e sistemit, ngaqë njerëzit priren të
hamendësojnë se historiku i sistemit qe i tillë që emri t’i përshtatej.
Fjala vjen, ata shpesh besojnë se zhvillimi i tij zuri fill me Linus
Torvalds-in më 1991.  Kjo pamje e rreme priret të përforcojë idenë se
sistemi do të duhej quajtur “Linux”.</p>
<p>
Mjaft nga pyetjet këtu përfaqësojnë përpjekjet e njerëzve për të përligjur
emrin që janë mësuar të përdorin.</p>
</dd>

<dt id="always">Duhet përherë të themi “GNU/Linux” në vend se “Linux”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#always">#always</a>)</span></dt>
<dd>
Jo përherë&mdash;vetëm kur flisni mbi sistemin si i tërë.  Kur i referoheni
veçan kernelit, duhet ta quani “Linux”, me emrin që i zgjodhi programuesi.
<p>
Kur njerëzit e quajnë krejt sistemin &ldquo;Linux&rdquo;, në fakt quajnë
tërë sistemin me emrin e kernelit.  Kjo shkakton shumë lloje ngatërrimi,
ngaqë vetëm ekspertët mund të tregojnë nëse një pohim ka të bëjë me kernelin
apo me krejt sistemin.  Duke e quajtur krejt sistemin “GNU/Linux”, dhe
kernelin “Linux”, shmangni dykuptimësinë.</p>
</dd>

<dt id="linuxalone">A do të kish arritur Linux-i të njëjtin sukses po të mos kish pasur fare
GNU? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#linuxalone">#linuxalone</a>)</span></dt>

<dd>
Në atë botë alternative, sot nuk do të kishte asgjë të ngjashme me sistemin
GNU/Linux, dhe ndoshta fare sistem operativ të lirë.  Askush nuk u përpoq të
krijonte një sistem operativ të lirë gjatë viteve ’80, hiq Projektin GNU dhe
(më pas) Berkeley CSRG, të cilit i qe kërkuar shprehimisht nga Projekti GNU
të fillonte e ta bënte kodin të lirë.
<p>
Linus Torvalds ka qenë ndikuar pjesërisht nga një fjalim mbi GNU-në në
Finlandë më 1990.  Është e mundur që edhe pa këtë ndikim ta kish shkruar
kernelin e ngjashëm me Unix, por ndoshta mund të mos kish qenë
<em>software</em> i lirë.  Linux-i u bë i lirë më 1992 kur Linus e rihodhi
në qarkullim nën GNU GPL.  (Shihni shënime versioni për versionin 0.12.)</p>
<p>
Edhe sikur Torvalds ta kish hedhur në qarkullim Linux-in nën ndonjë leje
tjetër për <em>software</em> të lirë, vetëm një kernel i lirë nuk do të kish
sjellë ndonjë ndryshim kushedi në botë.  Rëndësia e Linux-it rrodhi prej
vendit që zinte në një kuadër më të gjerë pune, një sistem operativ
krejtësisht të lirë: GNU/Linux.</p>
</dd>

<dt id="divide">Nuk do të qe më mirë për bashkësinë nëse nuk do t’i përçanit njerëzit me
këtë kërkesë? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#divide">#divide</a>)</span></dt>

<dd>
Kur u kërkojmë njerëzve të thonë “GNU/Linux”, nuk po përçajmë njerëzit.  Po
u kërkojmë t’i njohin hakun Projektit GNU për sistemin operativ GNU.  Kjo
nuk është kritikë për ndonjë, e as hedhje tutje e dikujt.
<p>
Sidoqoftë, ka njerëz të cilëve nuk u pëlqen kjo që themi.  Ndonjëherë këta,
si kundërpërgjigje, na shtyjnë tej.  Ka raste që janë kaq të vrazhdët sa
dikush pyet veten nëse këta me qëllim po përpiqen të na trembin e të na
bëjnë të heshtim.  Gojën nuk na e mbyllin dot, por bashkësisë ia japin një
krisje, ndaj shpresojmë që të arrini t’i bindni të reshtin së bëri kështu.</p>
<p>
Sidoqoftë, ky është shkak vetëm dytësor përçarjeje në bashkësinë tonë.
Përçarja më e madhe te bashkësia është mes njerëzve që e vlerësojnë
software-in e lirë si çështje shoqërore dhe etike dhe e konsiderojnë
software-in pronësor një problem shoqëror (mbështetësit e lëvizjes për
<em>software</em> të lirë), dhe ata që përmendin vetëm përfitimet praktike
dhe e paraqesin software-in e lirë vetëm si model të efektshëm zhvillimi
(lëvizja për burim të hapur).</p>
<p>
Ky mospajtim nuk është thjesht punë emrash&mdash;është punë ndarjeje për hir
të vlerave bazë.  Është thelbësore për bashkësinë ta shohë dhe të mendohet
rreth këtij mospajtimi.  Emrat “ <em>software</em> i lirë” dhe “burim i
hapur” janë simbolet e dy kampeve.  Shihni <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Pse Burimi i Hapur nuk
e rrok thelbin e Software-it të Lirë</a>.</p>
<p>
Mospajtimi mbi vlerat shkon pjesërisht në një vijë me vëmendjen që njerëzit
i kushtojnë rolit të Projektit GNU te bashkësia jonë.  Njerëzit që çmojnë
lirinë ka më shumë të ngjarë ta quajnë sistemin “GNU/Linux”, dhe njerëzit që
mësojnë se sistemi është “GNU/Linux” ka më tepër gjasa t’i kushtojnë
vëmendje argumenteve tanë filozofikë mbi lirinë dhe bashkësinë (çka shpjegon
pse zgjedhja e emrave të sistemit shpie në një ndryshim të njëmendtë për
shoqërinë).  Sidoqoftë, mospajtimi ndoshta do të ekzistonte edhe nëse
gjithkush do ta dinte origjinën e njëmendtë të sistemit dhe emrin e tij të
saktë, ngaqë problemi është i njëmendtë.  Mund të tretet vetëm nëse ne që
çmojmë lirinë, bindim gjithsecilin (çka nuk do të jetë e lehtë), ose na
mundin plotësisht (le të shpresojmë se jo).</p>
</dd>

<dt id="freespeech">A nuk e përkrah projekti GNU të drejtën e fjalës së lirë të dikujt që ta
quajë sistemin me çfarëdo emri që ai zgjedh? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt>
<dd>
Po, vërtet, besojmë se keni të drejtën tuaj të fjalës së lirë ta quani
sistemin operativ me çfarëdo emri që doni.  U kërkojmë njerëzve ta quajnë
GNU/Linux në frymën e të dhënit hak projektit GNU, për të nxitur vlerat e
lirisë të cilat nënkuptohen me GNU-në, dhe për t’u bërë të ditur të tjerëve
që sistemin e pollën këto vlera të lirisë.
</dd>

<dt id="everyoneknows">Meqë kushdo e njeh rolin e GNU-së në zhvillimin e sistemit, ka nevojë që të
thuhet patjetër “GNU/”-ja te emri? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt>

<dd>Përvoja tregon se përdoruesit e sistemit, dhe publiku përdorues i
kompjuterit përgjithësisht, shpesh nuk di asgjë rreth sistemit GNU.  Shumica
e artikujve rreth sistemit nuk e përmendin emrin “GNU”, ose idealet që
përfaqëson GNU-ja.  Kjo trajtohet më gjerë te <a
href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues GNU Që Nuk Kanë
Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.
<p>
Njerëzit që e thonë këtë ndoshta janë "geeks", me të tjerë geeks-a në
mendje.  Geeks-at shpesh kanë dijeni mbi GNU-në, por shumë prej tyre kanë
një ide plotësisht të gabuar mbi atë çka është GNU-ja.  Sa për shembull,
mjaft prej tyre mendojnë se është një koleksion <a
href="#tools">“mjetesh”</a>, ose një projekt për zhvillim mjetesh.</p>
<p>
Fjalët e përdorura në këtë pyetje, çka është tipike, ilustrojnë një tjetër
keqkuptim.  Të flasësh për “rolin e GNU-së” në zhvillimin e diçkaje
nënkupton që GNU-ja është një grup njerëzish.  GNU-ja është një sistem
operativ.  Mund të kish kuptim të flitej rreth rolit të Projektit GNU në
këtë apo në atë veprimtari, por jo në atë të GNU-së.</p>
</dd>

<dt id="everyoneknows2">Ngaqë e di rolin e GNU-së në sistem, pse ka rëndësi çfarë emri përdor? <span
class="anchor-reference-id">(<a
href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt>

<dd>
Po qe se fjalët tuaja nuk pasqyrojnë dijet tuaja, nuk u mësoni gjë të
tjerëve.  Shumica e njerëzve që kanë dëgjuar për sistemin GNU/Linux mendojnë
se është “Linux”, që zuri fill me Linus Torvalds-in, dhe se qe menduar të
ishte me “burim të hapur”;.  Nëse nuk ua thoni ju, kush do t’ua thotë?
</dd>

<dt id="windows">A s’është shkurtimi i “GNU/Linux”-it në “Linux” njësoj si shkurtimi i
“Microsoft Windows”-it në “Windows”? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#windows">#windows</a>)</span></dt>

<dd>
Është i dobishëm shkurtimi i emrave që përdoren shpesh, por jo kur shkurtimi
të ngatërron.
<p>
Në vendet e zhvilluara, thuajse gjithkush e di vërtet që sistemi “Windows”
është bërë nga Microsoft-i, kështu që shkurtimi nga “Microsoft Windows“ në
“Windows” nuk ngatërron njeri lidhur me natyrën dhe origjinën e atij
sistemi.  Shkurtimi i “GNU/Linux-it” në “Linux” jep ide të gabuar lidhur me
se nga rrjedh sistemi.</p>
<p>
Vetë pyetja është ngatërruese, ngaqë GNU dhe Microsoft nuk janë nga i njëjti
lloj gjërash.  Microsoft është një shoqëri; GNU është një sistem operativ.</p>
</dd>

<dt id="tools">A s’është GNU një koleksion mjetesh programimi që u përfshinë në Linux?
<span class="anchor-reference-id">(<a href="#tools">#tools</a>)</span></dt>

<dd>
Njerëzit që mendojnë se Linux-i është një sistem operativ i plotë, po qe se
dëgjojnë gjë për GNU-në, shpesh përftojnë një ide të gabuar rreth se çka
është GNU-ja.  Mund të mendojnë që GNU-ja është emri i një koleksioni
programesh&mdash;thonë shpesh “mjete programimi”, ngaqë disa prej mjeteve
tona për programim u bënë popullore për llogari të tyre.  Ideja se “GNU”
është emri i një sistemi operativ nuk hyn lehtë në një kuadër konceptual
pune te i cili ai sistem operativ është quajtur “Linux”.
<p>
Projekti GNU u quajt kështu për shkak të sistemit operativ GNU&mdash;është
projekti për zhvillimin e sistemit GNU.  (Shihni <a
href="/gnu/initial-announcement.html">njoftimin fillestar të 1983-it</a>.)</p>
<p>
Zhvilluam programe të tillë si GCC, GNU Emacs, GAS, GLIBC, BASH, etj., ngaqë
na duheshin për sistemin operativ GNU.  GCC, GNU Compiler Collection është
përpiluesi që shkruam për sistemin operativ GNU.  Ne, gjithë ata persona që
punuan në Projektin GNU, hartuan edhe Ghostscript, GNUCash, GNU Chess dhe
GNOME për sistemin GNU.</p>
</dd>

<dt id="osvskernel">Ç’ndryshim ka mes një sistemi operativ dhe një kerneli? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#osvskernel">#osvskernel</a>)</span></dt>

<dd>
Një sistem operativ, ashtu si e përdorim termin, do të thotë një koleksion
programesh që janë të mjaftueshëm për të përdorur kompjuterin për kryerje
shumë punësh të ndryshme.  Një sistem operativ i përgjithshëm, që të jetë i
plotë, duhet të përmbushë krejt detyrat që u duhet të kryejnë një numri sa
më të madh përdoruesish.
<p>
Kerneli është njëri nga programet e një sistemi operativ&mdash;programi që u
shpërndan mundësitë e makinës programeve të tjera që xhirohen.  Kerneli
kujdeset gjithashtu për nisjen dhe ndalimin e programeve të tjera.</p>
<p>
Si për t’i ngatërruar gjërat, disa njerëz e përdorin termin “sistem
operativ” për të nënkuptuar “kernelin”.  Të dy përdorimet e termit i kanë
rrënjët thellë në vite.  Përdorimi i “sistemit operativ” për të nënkuptuar
“kernelin” gjendet në një numër librash shkollorë mbi konceptimin e
sistemeve, që herët në vitet ’80.   Në të njëjtën kohë, gjatë viteve ’80,
“sistemi operativ Unix” kuptohej se përfshinte krejt programet e sistemit,
dhe versioni Unix i Berkeley-t përfshinte madje dhe lojëra. Ngaqë synonim që
GNU të ishte sistem operativ i ngjashëm me Unix, e përdorim termin “sistem
operativ” në të njëjtën mënyrë.</p>
<p>
Shumicën e kohës kur njerëzit flasin për “sistemin operativ Linux” e
përdorin togfjalëshin “sistem operativ” në të njëjtin kuptim që e përdorim
dhe ne: nënkuptojnë me të koleksionin e plotë të programeve.  Po qe se kjo
është ajo të cilës i referoheni, ju lutemi, quajeni “GNU/Linux”.  Po qe se e
kishit fjalën vetëm për kernelin, atëherë “Linux” është emri i saktë për të,
por ju lutemi, thoni “kerneli” po ashtu, për të shmangur dykuptimësinë
lidhur se për cilën pjesë software-i e keni fjalën.</p>
<p>
Po qe se parapëlqeni përdorimin e disa termave të tjerë të tillë si
“shpërndarje sistemi” për koleksionin e plotë të programeve, në vend të
“sistemit operativ”, asnjë problem.  Në raste të tilla do të flitnit për
shpërndarje sistemi GNU/Linux.</p>
</dd>

<dt id="house">Kerneli i një sistemi është si themelet e shtëpisë.  Si mund të jetë thuajse
e mbaruar një shtëpi që nuk ka themele? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#house">#house</a>)</span></dt>

<dd>
Kerneli nuk krahasohet me themelet e një banese, ngaqë ndërtimi i një
sistemi operativ nuk i ngjan ndërtimit të një banese.

<p>Një ndërtesë krijohet nga shumë pjesë të vogla të përgjithshme që i presin e
i vënë tok <em>in situ</em>.  Duhen vënë tok nga poshtë lart.  Ndaj, po qe
se nuk janë ndërtuar themelet, nuk ndërton dot ndonjë pjesë thelbësore; ajo
çka keni, është një gropë në terren.</p>

<p>
Përkundrazi, një sistem operativ përbëhet nga përbërës të ndërlikuar që mund
të zhvillohen në çfarëdo radhe.  Pasi të keni krijuar shumicën e përbërësve,
shumica e punës është kryer.  Më shumë i ngjan Stacionit Ndërkombëtar
Hapësinor, se sa një banese.  Nëse shumica e moduleve të Stacionit Hapësinor
qenë në orbitë por po pritej për një modul tjetër thelbësor, kjo do t’i
ngjante sistemit GNU më 1992.
</p>
</dd>

<dt id="brain">A s’është kerneli truri i sistemit? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#brain">#brain</a>)</span></dt>

<dd>
Një sistem kompjuterik nuk i ngjan shumë një trupi njerëzor, dhe asnjë pjesë
e tij nuk luan ndonjë rol të krahasueshëm me atë të trurit te qenia
njerëzore.
</dd>

<dt id="kernelmost">A s’është shkrimi i kernelit pjesa dërrmuese e punës për një sistem
operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt>

<dd>
Jo, shumë përbërës duan mjaft punë.
</dd>

<dt id="nokernel">Një sistem operativ e ka të domosdoshëm një kernel.  Meqë Projekti GNU
s’zhvilloi ndonjë kernel, si mund të jetë sistemi GNU?<span
class="anchor-reference-id">(<a href="#nokernel">#nokernel</a>)</span></dt>

<dd>
Njerëzit shprehen kështu për quajtjen e sistemit &ldquo;Linux&rdquo;
përdorin një standard të dyfishtë.  Një sistem operativ lyp përpilues,
përpunues, sisteme dritaresh, librari dhe shumë të tjera &mdash; qindra
programe, qoftë edhe për të qenë në një shkallë me atë që sistemet BSD
përfshinin më 1983-shin.  Nga Torvalds nuk zhvilloi ndonjë prej tyre, si
mund të jetë sistemi &ldquo;Linux&rdquo;?

<p>
Ai standard është shumë strikt, jo rruga e duhur për të gjykuar kontributet
e cilitdo kontribues.</p>

<p>
Linus Torvalds dha një kontribut të rëndësishëm në sistemin operativ që
përdorim; Projekti GNU filloi më herët dhe kontribuoi shumë më tepër.  Emri
&ldquo;GNU/Linux&rdquo; i jep hakën secilit.</p>
</dd>

<dt id="notinstallable">Si mund të jetë GNU-ja një sistem operativ, nëse nuk marr dot dhe instaloj
diçka të quajtur “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt>

<dd>
Ka gati mjaft <a href="/distros/distros.html"> versione të paketuara dhe të
instalueshme të GNU-së</a>.  Asnjë prej tyre nuk është quajtur thjesht
“GNU”, por GNU është ajo çka ata janë në thelb.

<p>
Pritej që të hidhnim në qarkullim sistemin GNU të paketuar për instalim, por
ky plan doli nga loja për shkakt të ngjarjeve: më 1992 të tjerë persona po
paketonin tashmë variante GNU që përmbanin Linux.  Duke filluar nga 1993 ne
sponsorizuam një përpjekje për të krijuar një shpërndarje më të mirë dhe më
të lirë GNU/Linux, të quajtur <a
href="/distros/common-distros.html#Debian">Debian GNU/Linux</a>.  Themeluesi
i Debian-it e kish zgjedhur tashmë atë emër.  Nuk i kërkuam ta quante
thjesht “GNU”, ngaqë ai do të ishte emri i një versioni të sistemit me
kernelin GNU Hurd&mdash;i cili ende nuk qe gati.</p>

<p>
Kerneli GNU Hurd nuk u bë kurrë mjaftueshmërisht gati; ua këshillojmë vetëm
atyre që duan të merren me të.  Pra, nuk e paketuam kurrë GNU-në me kernelin
GNU Hurd.  Megjithatë, Debian-i e paketoi këtë ndërthurje si Debian
GNU/Hurd.</p>

<p>
Tani po merremi me një përgjegjës të përparuar paketimesh me bazë Scheme, të
quajtur GUIX, dhe një shpërndarje të plotë të bazuar mbi të, të quajtur <a
href="/software/guix">Guix System Distribution</a> ose GuixSD.  Kjo përfshin
një ripaketim të një pjese domethënëse të sistemit GNU.</p>

<p>
Nuk e kryem kurrë hapin e fundit për paketimin e GNU-së nën emrin “GNU”, por
kjo nuk ndryshon gjë rreth asaj se çfarë është GNU-ja.  GNU-ja është një
sistem operativ.</p>
</dd>

<dt id="afterkernel">Po e thërrasim një sistem të tërë me emrin e kernelit, Linux.  A s’është
normale të thirret një sistem operativ me emrin e kernelit? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt>

<dd>
Kjo praktikë duket të jetë shumë e rrallë&mdash;nuk gjejmë dot ndonjë
shembull tjetër veç keqpërdorimit të emrit “Linux”.  Normalisht, një sistem
operativ çohet përpara si një projekt i vetëm, i njësuar, dhe zhvilluesit
zgjedhin një emër për sistemin në tërësi.  Kerneli zakonisht nuk ka ndonjë
emër të vetin&mdash;në vend të tij, njerëzit thonë “kerneli i atij ose
këtij“ ose “kerneli për këtë ose atë“.
<p>
Ngaqë këto dy konstruksione përdoren si sinonime, shprehja “kerneli Linux”
mund të interpretohet lehtësisht si të thoshte “kerneli i Linux-it” dhe të
lërë të kuptohet që Linux-i mund të jetë më tepër se një kernel.  Mund ta
shmangni mundësinë e këtij keqkuptimi duke thënë ose shkruar “kerneli,
Linux-i” ose “Linux-i, kerneli”.</p>
</dd>

<dt id="feel">A mundet një sistem tjetër të japë “ndjesitë e Linux-it”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk ka “ndjesi që të jep Linux-i”, ngaqë Linux-i nuk ka ndërfaqe
përdoruesi.  Si çdo kernel modern, Linux-i është një bazë për xhirim
programesh; ndërfaqet e përdoruesit zënë vend tjetër në sistem. Ndërveprimi
i njeriut me GNU/Linux-i kalon përherë përmes programesh të tjera, dhe
“ndjesitë” vijnë prej tyre.
</dd>

<dt id="long">Problemi me termin “GNU/Linux” është që është shumë i gjatë.  Po sikur të
këshillonit një emër më të shkurtër? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#long">#long</a>)</span></dt>

<dd>
Për ca kohë provuam emrin “LiGNUx”, që ndërthur fjalët “GNU” dhe “Linux”.
Kundërshtimi qe shumë i hidhët.   Njerëzit e pranojnë “GNU/Linux” shumë më
mirë.
<p>
Emri më i shkurtër i ligjëruar për këtë sistem është “GNU”, por e quajmë
“GNU/Linux” <a href="#justgnu"> për arsyet e dhëna më poshtë</a>.</p>
</dd>

<dt id="long1">Po sikur sistemi të quhej “GliNUx” (në vend se “GNU/Linux”)? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#long1">#long1</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Te “Glinux”, emri “GNU” s’duket qartë, kështu që shumica e njerëzve s’do ta
vinin re.  Edhe pse shkruar me të mëdha, si “GliNUx”, shumica e njerëzve
s’do ta kapnin dot se përmban një referencë ndaj GNU-së.</p>

<p>Do të ishte sikur të shkruhej “GNU/Linux”, por me “GNU/” me shkronja kaq të
vogla saqë shumica e njerëzve s’do ta lexonin dot.</p>
</dd>

<dt id="long2">Problemi me termin “GNU/Linux” është se është shumë i gjatë.  Pse duhet t’i
hapja punë vetes duke thënë “GNU/”? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#long2">#long2</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Të thuash apo shtypësh “GNU/”, ha vetëm një sekondë.  Nëse e vlerësoni
sistemin që ne ndërtuam, a nuk mund të shpenzoni një sekondë që të
mirënjihet vepra jonë?</p>
</dd>

<dt id="long3">Fatkeqësisht, “GNU/Linux” është katër rrokje. Njerëzit s’kanë për të
përdorur një term kaq të gjatë. Mos do të duhej të gjeni një më të shkurtër?
<span class="anchor-reference-id">(<a href="#long3">#long3</a>)</span></dt>
<dd><p>Në fakt, “GNU/Linux” përbëhet vetëm nga tre rrokje.  “Fatkeqësisht” është
katër rrokje, dhe megjithatë njerëzit nuk tregojnë ngurrim për ta përdorur
atë fjalë.</p></dd>

<dt id="long4">Stallman-i s’na kërkon ta thërrasim &ldquo;Richard Matthew Stallman&rdquo;
çdo herë.  Pse ju na kërkoni të themi &ldquo;GNU/Linux&rdquo; çdo herë?
<span class="anchor-reference-id">(<a href="#long4">#long4</a>)</span></dt>
<dd>
<p>Lënia pa përmendur e &ldquo;Matthew&rdquo; nuk përfaqëson gabim ndonjë gjë
rreth natyrës, origjinës, ideve apo qëllimeve të Stallman-it.  Lënia pa
përmendur e &ldquo;GNU&rdquo;-së s’i përfaqëson këto gjëra rrett sistemit
GNU/Linux.</p>

<p>Ky është një shembull i një mënyre të përdorur shpesh për fshehje diçkaje të
pavërtetë: mbulimi i saj brenda një analogjie mashtruese.  Një analogji më e
mirë do të ishte, &ldquo;Pse të mos e quajmë Stallman-in
&lsquo;Torvalds&rsquo;?&rdquo;
</p></dd>

<dt id="justgnu">Meqë Linux-i është kontribut dytësor, a nuk do të ish kundër fakteve të
quhej sistemi thjesht “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#justgnu">#justgnu</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk do të shkonte kundër fakteve, por nuk është gjëja më e mirë që mund të
bëhet.  Ja arsyet pse e quajmë atë version të sistemit “GNU/Linux” në vend
se thjesht “GNU”:

<ul>
<li>
Nuk është saktësisht GNU&mdash;ka tjetër kernel (po, Linux).  Të dallosh
GNU/Linux nga GNU është e dobishme.</li>
<li>
Do të ishte jo zotnillëk t’u kërkohet njerëzve të <em>reshtin</em> së dhëni
hak Linus Torvalds-it.  Ai shkroi një pjesë të rëndësishme të sistemit.  Ne
duam të na jepet haka për nisjen dhe mirëmbajtjen e zhvillimit të sistemit,
por kjo nuk do të thotë që duhet ta trajtojmë Linusin në po atë mënyrë që na
trajtojnë ata që e quajnë sistemin “Linux”.  Nuk pajtohemi me idetë e tij
politike, prerazi, por e trajtojmë këtë mospajtim me ndershmëri dhe haptazi,
në vend se të përpiqemi që t’i hamë hakun për kontributin e tij te sistemi.</li>
<li>
Ngaqë mjaft njerëz e njohin sistemin si “Linux”, po të thoshim “GNU” ata
thjesht mund të mos kuptojnë që po flasim për të njëjtin sistem.  Po të
themi “GNU/Linux”, mund ta lidhin këtë me çfarë kanë dëgjuar rreth temës.</li>
</ul><p></p>
</dd>

<dt id="trademarkfee">Do të më duhet të paguaj njëfarë shume po qe se përdor “Linux” në emrin e
një produkti, dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them “GNU/Linux”.  A është
gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të kursej pagesën? <span
class="anchor-reference-id">(<a
href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt>
<dd>
S’ka asgjë të keqe të quhet sistemi “GNU”; hollë-hollë, kjo është çka ai
është.  Është bukur t’i jepet Linus Torvalds-it po ashtu një pjesë e hakës,
por nuk keni ndonjë borxh, për ta larë me privilegjin e të bërit kështu.
<p>
Pra, nëse doni t’i referoheni sistemit thjesht si “GNU”, për shmangie pagese
ngaqë e quani “Linux”, nuk do t’ju kritikojmë.</p>
</dd>

<dt id="many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft projekte të tjerë; në
ta përfshihen TeX, X11, Apache, Perl, dhe mjaft programe të tjerë.  A nuk i
bie, sipas argumentimit tuaj, që të përmenden edhe këta? (Po kjo do të
shpinte në një emër kaq të gjatë sa do të ishte pa kuptim.) <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#many">#many</a>)</span></dt>

<dd>
Ajo çka themi është që e keni për detyrë t’i jepni hakën zhvilluesit
themelor të sistemit.  Zhvilluesi kryesor është Projekti GNU, dhe sistemi në
thelb është GNU.
<p>
Nëse e ndjeni edhe më fort nevojën e dhënies së hakës atje ku duhet, mund të
mbani parasysh që edhe disa kontribues dytësorë po ashtu meritojnë të
përmenden në emrin e sistemit.  Po qe kështu, mos na ardhtë radha të
ngrihemi kundër kësaj.  Nëse keni përshtypjen se X11 meriton hakë në emrin e
sistemit, dhe dëshironi ta quani sistemin GNU/X11/Linux, ashtu qoftë.  Nëse
keni përshtypjen se Perl thjesht thërret për përmendje, dhe doni të shkruani
GNU/Linux/Perl, jepini.</p>
<p>
Ngaqë një emër i gjatë si GNU/X11/Apache/Linux/TeX/Perl/Python/FreeCiv bëhet
i pakuptimtë, në një farë pike do të na duhet të vendosim një prag dhe të
lëmë jashtë emrat e mjaft kontributeve të tjerë dytësorë.  Nuk ka ndonjë
vend të saktë të vetëkuptueshëm për vendosjen e pragut, ndaj kudo që ta
vendosni, nuk kemi për ta kundërshtuar.</p>
<p>
Nivele të ndryshëm pragu do të shpinin në zgjedhje të ndryshme për emrin e
sistemit.  Por një emër që nuk rrjedh nga shqetësimet mbi të qenët i
paanshëm dhe për dhënien e hakës të zotit, për asnjë nivel pragu, është
“Linux”.  Nuk mund të jetë paanësi dhënia e krejt hakës njërit prej
kontributeve dytësorë (Linux), ndërkohë që lihet jashtë kontributi parësor
(GNU).</p>
</dd>

<dt id="systemd"><em>systemd</em> luan një rol të rëndësishëm në sistemin GNU/Linux, ashtu si
është ky sot, a e kemi për detyrë ta quajmë GNU/systemd/Linux? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt>

<dd>
<em>systemd</em> është një përbërës jo pak i rëndësishëm, por jo aq i
rëndësishëm sa kerneli (Linux-i), as edhe aq i rëndësishëm sa baza e
sistemit në tërësi (GNU-ja).  Sidoqoftë, nëse doni të vini theksin te prania
e systemd-së, duke e quajtur sistemi &ldquo;GNU/systemd/Linux&rdquo;, s’ka
asgjë të keqe të bëhet kështu.
</dd>

<dt id="others">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kontribuan mjaft projekte të tjera, por
ata nuk ngulin këmbë të quhet XYZ/Linux.  Pse duhet trajtuar veçan GNU-ja?
<span class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt>

<dd>
Mijëra projekte kanë zhvilluar programe të përfshirë rëndom në sistemet e
sotme GNU/Linux.  Ato të gjitha e kanë hak të përmenden për kontributin, por
nuk janë zhvillues kryesorë të sistemit si i tërë, ndaj nuk kërkojnë të
përmenden si të tillë.
<p>
GNU është ndryshe ngaqë është më shumë se sa thjesht një program i
kontribuar nga dikush, më tepër se sa një koleksion programesh të kontribuar
nga disa.  GNU është kuadri i punës në të cilin sistemi u ndërtua.</p>
</dd>

<dt id="allsmall">GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, atëherë pse u dashka që ta
përmendim? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt>
<dd>
Në 2008, nxorëm se paketat GNU përbënin 15% të depos “kryesore” të
shpërndarjes GNU/Linux gNewSense.  Linux-i përbënte 1.5%.  Ndaj i njëjti
argument do të duhej zbatuar edhe më me forcë në rastin e emërtimit “Linux”.

<p>
GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, dhe Linux është pjesë akoma
më e vogël.  Por janë thelbi i sistemit; sistemi doli nga ndërthurja e
tyre.   Ndaj, emri “GNU/Linux” mbetet i përshtatshëm.
</p>
</dd>

<dt id="manycompanies">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kanë kontribuar mjaft shoqëri; a nuk do
të thotë kjo që e kemi për detyrë ta quajmë GNU/Red&nbsp;Hat/Novell/Linux?
<span class="anchor-reference-id">(<a
href="#manycompanies">#manycompanies</a>)</span></dt>

<dd>
<p>
GNU-ja nuk është i krahasueshëm me Red Hat-in apo Novell-in; nuk është
shoqëri, apo ent, apo madje as veprimtari.  GNU-ja është një sistem
operativ.  (Kur flasim për Projektin GNU, e kemi fjalën për projektin e
zhvillimit të sistemit GNU.)  Sistemi GNU/Linux bazohet në GNU, e prandaj do
të duhej që GNU të dukej te emri i tij.
</p>
<p>
Shumica e kontributit nga këto shoqëri te sistemi GNU/Linux përbëhet nga
kodi që kanë kontribuar te paketa të ndryshme GNU përfshi GCC-në dhe
GNOME-n.  Të thuash GNU/Linux u jep hakën këtyre shoqërive bashkë me gjithë
pjesën tjetër të zhvilluesve të GNU-së.
</p>
</dd>

<dt id="whyslash">Pse e shkruani “GNU/Linux” në vend se “GNU Linux”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt>

<dd>
Duke ndjekur rregullat e Anglishtes, në ndërtimin “GNU Linux” fjala “GNU”
modifikon “Linux”.  Kjo do të thotë ose “versioni GNU i Linux-it”, ose
“Linux-i, që është një paketë GNU”. Asnjë prej këtyre kuptimeve nuk i shkon
gjendjes që kemi.
<p>
Linux-i nuk është paketë GNU; pra, nuk ka qenë zhvilluar nën parzmoren e
Projektit GNU apo kontribuar veçanërisht te Projekti GNU.  Linus Torvalds-i
e shkrojti Linux-in në mënyrë të pavarur, si projekt të vetin.  Ndaj
“Linux-i, që është një paketë GNU” nuk qëndron.</p>
<p>
Nuk po flasim për një version GNU të dallueshëm të Linux-it, kernelit.
Shpërndarjet e lira GNU/Linux kanë <a
href="http://directory.fsf.org/project/linux">versione të ndarë të
Linux-it</a>, ngaqë versioni “standard” përmban “koklavitje firmware” jo të
lira.  Nëse kjo do të qe pjesë e Projektit GNU, mund të shihej mundësia e
“GNU Linux”; por nuk do të donim ta quanim kështu, ngaqë do të ishte shumë
ngatërruese.</p>
<p>
Po flasim për një version të GNU-së, sistemit operativ, të dallueshëm nga
pasja e Linux-it për kernel.  Pjerrësja i shërben rastit, ngaqë do të thotë
“ndërthurje”. (Kujtoni rastin “Input/Output”.)  Ky sistem është ndërthurje e
GNU-së dhe Linux-it; prej këndej rrjedh edhe “GNU/Linux”.</p>
<p>
Ka mënyra të tjera për të shprehur “ndërthurjen”.  Nëse mendoni që shenja
plus është më e qartë, ju lutemi, përdoreni.  Në Frëngjisht, një vijë në mes
është e qartë: “GNU-Linux”.  Në Spanjisht, ndonjëherë themi “GNU con Linux”.</p>
</dd>

<dt id="pronounce">Si shqiptohet emri &ldquo;GNU/Linux&rdquo;? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#pronounce">#pronounce</a>)</span></dt>
<dd>
<p>
Ju lutemi, shqiptojeni si &ldquo;GNU pjerrake Linux.&rdquo; Nëse nuk
shqiptoni pjerraken, njerëzit do të mendojnë se po thoni &ldquo;GNU
Linux,&rdquo;, çka <a href="#whyslash">s’është emër i përshtatshëm për
kombinimin</a>.
</p>
</dd>

<dt id="whynoslash">Pse e shkruani &ldquo;GNU Emacs&rdquo; në vend se &ldquo;GNU/Emacs&rdquo;?
<span class="anchor-reference-id">(<a
href="#whynoslash">#whynoslash</a>)</span></dt>

<dd>
<p>
Duke ndjekur rregullat e anglishtes, në trajtën “GNU Emacs”, fjala “GNU”
modifikon “Emacs”.  Kjo është rruga e drejtë për të përshkruar një program
të quajtur Emacs i cili është një paketë GNU.</p>
<p>
&ldquo;GNU/Emacs&rdquo; do të thoshte ndërthurja e GNU-së, sistemit
operativ, dhe programit Emacs.  Kjo nuk mund të thuhet për këtë program,
ndaj &ldquo;GNU/Emacs&rdquo; është rruga e gabuar për t’iu referuar atij.</p>
</dd>

<dt id="whyorder">Pse “GNU/Linux” dhe jo “Linux/GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#whyorder">#whyorder</a>)</span></dt>

<dd>
<p>
Është e saktë dhe e drejtë të përmenden kontributi themelor së pari.
Kontributi GNU në sistem jo vetëm është më i madh se sa Linux-i dhe para
Linux-it, në fakt ne nisëm krejt veprimtarinë.</p>
<p>
Veç kësaj, “GNU/Linux”-i pajtohet me faktin që Linux-i është niveli më i
ulët i sistemit dhe që GNU-ja plotëson nivele teknikisht më të lartë.</p>
<p>
Sidoqoftë, nëse parapëlqeni ta quani sistemin “Linux/GNU”, kaq është shumë
më mirë se sa ajo që bëjnë njerëzit zakonisht, çka është lënia krejtësisht
jashtë e GNU-së dhe që e bën të duket sikur krejt sistemi është Linux.</p>
</dd>

<dt id="distronames0">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; por kjo nuk tregon asgjë se prej çfarë
përbëhet sistemi.  Pse të mos e quanin si t’u pëlqente? <span
class="anchor-reference-id">(<a
href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt>
<dd>
Quajtja e një sistemi “Aksh Linux” nënkupton se është një lloj “Linux”-i dhe
njerëzit <a href="#distronames">kështu e kuptojnë</a>.

<p>
Nëse një shpërndarje GNU/Linux do ta quanin “Aksh BSD”, ju do ta merrnit për
gabim.  Do t’u thonit, “Ky sistem s’është BSD”.  Dhe as Linux nuk është.</p>
</dd>

<dt id="distronames">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; a nuk duket që është vërtet Linux? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#distronames">#distronames</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Do të thotë që njerëzit që krijojnë shpërndarjen “Aksh Linux” po përsërisin
gabimin e zakonshëm. Ne e çmojmë faktin që shpërndarje si Debian, Dragora,
Musix, Trisquel, dhe Venenux kanë birësuar GNU/Linux si pjesë të emrit të
tyre zyrtar, dhe shpresojmë që nëse merreni me një tjetër shpërndarje, t’i
nxisni të bëjnë të njëjtën gjë.</p>
</dd>

<dt id="distronames1">Emri zyrtar i shpërndarjes sime është “Aksh Linux”; a nuk është gabim të
thirret shpërndarja ndryshe nga “Aksh Linux”? <span
class="anchor-reference-id">(<a
href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt>

<dd><p>Kur përhapin informacione të gabuara duke ndryshuar “GNU” në “Linux”, dhe e
quajnë versionin e tyre “Aksh Linux”, është e drejtë që ta ndreqni
informacionin e gabuar duke e quajtur “Aksh GNU/Linux”.</p></dd>

<dt id="companies">A nuk do të ishte më me efekt t’u kërkohej shoqërive si Mandrake, Red Hat
dhe IBM t’i quajnë shpërndarjet e tyre “GNU/Linux”, në vend se t’u kërkohet
individëve? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#companies">#companies</a>)</span></dt>

<dd>
S’bëhet fjalë për të zgjedhur njërin apo tjetrin&mdash;u kërkojmë shoqërive,
enteve dhe individëve të ndihmojnë të përhapet fjala mbi këtë.  Në fakt, ua
kemi kërkuar të tre këtyre shoqërive.  Mandrake u përgjigj se do të përdorte
termin “GNU/Linux” një pjesë të kohës, por IBM-ja dhe Red Hat-i nuk qenë të
gatshme të ndihmonin.  Një funksionar u shpreh, “Ky është vendim puro
komercial; presim të fitojmë më tepër para nga emërtimi “Linux””. Me fjalë
të tjera, asaj shoqërie nuk iu bë vonë se çfarë qe e drejtë.
<p>
Nuk i bëjmë dot ta bëjnë këtë si duhet, por nuk jemi nga ata që heqin dorë
meqë rruga nuk qenkësh e lehtë.  Mund të mos keni aq ndikim në dorën tuaj sa
IBM-ja apo Red Hat-i, por prapë mund të ndihmoni.  Së toku mund ta
ndryshojmë gjendjen deri në atë shkallë, sa shoqëritë të fitojnë më shumë
para duke e quajtur “GNU/Linux”.</p>
</dd>

<dt id="reserve">A s’do të ishte më mirë të ruhej emri “GNU/Linux” për shpërndarje që janë
puro <em>software</em> i lirë? Tek e fundit, ky është ideali i GNU-së. <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt>

<dd>
Praktika e shumëpërhapur e shtimit të software-it jo të lirë te sistemi
GNU/Linux është problem i madh për bashkësinë tonë.  Ajo sikur u mëson
përdoruesve që software-i jo i lirë është OK, dhe që përdorimi i tij është
pjesë e frymës së “Linux”-it.  Mjaft Grupe Përdoruesish “Linux” e kanë pjesë
të misionit të tyre ndihmën ndaj përdoruesve që këta të përdorin shtojca jo
të lira, dhe madje edhe të ftojnë shitës për të bërë reklamë.  Këta kanë
birësuar qëllime të tilla si “ndihmën ndaj përdoruesve” të GNU/Linux-it
(përfshi ndihmën për ta që të përdorin aplikacione dhe përudhës jo të lirë),
ose popullarizimin edhe më të sistemit, qoftë edhe në kurriz të lirisë.
<p>
Çështja është si të ndryshohet kjo.</p>
<p>
Duke qenë se shumica e bashkësisë që përdor GNU-në me Linux prej kohësh nuk
e kupton që kjo është çështja, heqja dorë prej nesh nga këto versione të
ndotura, duke thënë që nuk janë vërtet GNU, nuk do t’u mësonte përdoruesve
ta vlerësonin më tepër lirinë.  Mund të mos e merrnin mesazhin e synuar.
Vetëm se do të përgjigjeshin se nuk e kishin menduar kurrë që këto sisteme
qenë GNU së pari.</p>
<p>
Rruga për t’i drejtuar këta përdorues të shohin lidhjen me lirinë është
saktësisht e kundërta: t’u bëhet e ditur atyre se krejt këto versione
sistemi <em>janë</em> versione të GNU-së, se të tëra bazohen në një sistem
që ekziston pikë për pikë për hir të lirisë së përdoruesve.  Me të kuptuar
këtë, mund të fillojnë t’i shohin shpërndarjet që përfshijnë
<em>software</em> jo të lirë si versione të deformuara, të ndotura, të
GNU-së, në vend se t’i mendojnë si versione të pastra dhe të përshtatshme të
“Linux”.</p>
<p>
Është shumë e dobishme të fillohen Grupe Përdoruesish GNU/Linux, që e quajnë
sistemin GNU/Linux dhe vendosin idealet e Projektit GNU si bazë të
veprimtarisë të tyre.  Nëse Grupi i Përdoruesve të Linux-it në zonën tuaj ka
problemet e përshkruara më sipër, këshillojmë që ose të bëni fushatë brenda
grupit për të ndërruar orientimin (dhe emrin) e tij, ose të filloni një grup
të ri.  Njerëzit që përqendrohen në qëllime më sipërfaqësore kanë të drejtën
e tyre të kenë pikëpamje të tyret, por mos i lejoni t’ju marrin me vete!</p>
</dd>

<dt id="gnudist">Pse të mos krijohet një shpërndarje GNU e Linux-it (sic) dhe të quhet
GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#gnudist">#gnudist</a>)</span></dt>

<dd>
Krejt shpërndarjet “Linux” janë faktikisht versione të sistemit GNU me
Linux-in për kernel.  Qëllimi i termit “GNU/Linux” është ta bëjë të ditur
këtë pikë.  Të zhvillosh një shpërndarje të re dhe ta quash veçmas
“GNU/Linux” do të errësonte pikën që ne duam të theksojmë.
<p>
Sa për zhvillimin e një shpërndarjeje GNU/Linux, e bëmë njëherë, kur
financuam zhvillimet e hershme të Debian GNU/Linux-it.  Ta bëjmë sërish nuk
duket e dobishme; do të donte shumë punë, dhe po qe se shpërndarja e re nuk
do të kishte përparësi praktike domethënëse ndaj shpërndarjeve të tjera, nuk
do t’i shërbente ndonjë qëllimi.</p>
<p>
Në vend të kësaj, ne ndihmojmë zhvilluesit e shpërndarjeve GNU/Linux 100% të
lira, të tilla si gNewSense dhe Ututo.</p>
</dd>

<dt id="linuxgnu">Pse të mos thuhet thjesht “Linux është kerneli i GNU-së” dhe të hidhet në
qarkullim ndonjë version ekzistues i GNU/Linux-it nën emrin “GNU”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxgnu">#linuxgnu</a>)</span></dt>

<dd>
Mund të kish qenë ide e mirë të birësohej Linux-i si kerneli i GNU-së dikur
më 1992.  Sikur ta dinim, atëherë, se sa gjatë do të donte GNU Hurd-i të
funksiononte, mund ta kishim bërë.  (Por kësaj i thonë: mend pas kuvendi.)
<p>
Po të qe për të marrë një version të GNU/Linux-it dhe ta rietiketojmë si
“GNU”, do të qe si të merrnim një version të sistemit GNU dhe ta etiketonim
“Linux”.  Kjo nuk ishte e drejtë, dhe nuk duam të veprojmë kështu.</p>
</dd>

<dt id="condemn">A e ka dënuar dhe kundërshtuar Projekti GNU përdorimin e Linux-it në
fillimet e tij? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#condemn">#condemn</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk e birësuam Linux-in si kernel tonin, por nuk e dënuam apo kundërshtuam
atë.  Në 1993 filluam të diskutojmë ujditë për të sponsorizuar zhvillimin e
Debian GNU/Linux.  Po kërkonim edhe të bashkëpunonim me persona që po
ndryshonin disa paketa GNU për përdorim me Linux.  Donim t’i përfshinim
ndryshimet e tyre në qarkullimet standarde, që kështu këto paketa GNU të
mund të funksiononin në çast nën ndërthurje me Linux-in.  Por shpesh
ndryshimet qenë <em>ad-hoc</em> dhe të pakalueshme gjetiu; për instalim
kishin nevojë të pastroheshin.
<p>
Personat që bënë ndryshimet treguan pak interes për bashkëpunim me ne.
Njëri prej tyre, në fakt, na tha se nuk i bëhej vonë të punonte me Projektin
GNU sepse qe “përdorues i Linux-it”.  Çka na ra rëndë, ngaqë personat që
kaluan paketat GNU edhe për sisteme të tjerë përgjithësisht donin të punonin
me ne për t’i pasur ndryshimet të përfshira në projektin tonë.  Megjithatë
këta persona, që po zhvillonin një sistem i cili bazohej së pari në GNU,
qenë grupi i parë (dhe, ende, praktikisht të vetmit) që s’dëshironin të
punonin me ne.</p>
<p>
Qe kjo përvojë që na tregoi së pari se kish persona që po e quanin një
version të sistemit GNU “Linux”, dhe se ky ngatërrim po errësonte punën
tonë.  Kërkesa jonë për ta quajtur sistemin “GNU/Linux” është përgjigjja
jonë për këtë problem, dhe për probleme të tjera të shkaktuara nga emërtimi
i shtrembër “Linux”.</p>
</dd>

<dt id="wait">Pse pritët kaq gjatë përpara se t’u kërkonit njerëzve të përdorin emrin
GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#wait">#wait</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Në fakt, nuk pritëm.  Rreth kësaj filluam të diskutonim privatisht me
zhvilluesit dhe shpërndarësit diku aty nga 1994, dhe kaluam në fushatë
publike më 1996.  Do të vazhdojmë për aq kohë sa të jetë e nevojshme.</p>
</dd>

<dt id="allgpled">A nuk do të duhej që emërtimi i llojit GNU/<i>emër</i> të zbatohej te krejt
programet që janë nën GPL? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#allgpled">#allgpled</a>)</span></dt>

<dd>
Kurrë nuk u referohemi programeve individualë si “GNU/<i>emër</i>”.  Kur një
program është paketë GNU, mund ta quajmë “<i>emër</i> GNU”.
<p>
GNU, sistemi operativ, përbëhet nga shumë programe të ndryshme.  Disa nga
programet në GNU qenë shkruar si pjesë e Projektit GNU ose dhënë veçanërisht
për të; këto janë paketat GNU, dhe ne shpesh përdorim “GNU” në emrat e tyre.</p>
<p>
Është në dorën e zhvilluesve të një programi të vendosin nëse duan ta
kontribuojnë dhe ta bëjnë atë një paketë GNU.  Nëse keni zhvilluar një
program dhe do të donit të jetë paketë GNU, ju lutemi, na shkruani <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>, që të mund ta vlerësojmë
dhe të vendosim nëse e duam.</p>
<p>
Nuk do të ishte e drejtë të vihej emri GNU mbi çdo program individual që
është hedhur në qarkullim nën GPL.  Po qe se shkruani një program dhe e
hidhni në qarkullim nën GPL (Leja e Përgjithshme Publike), kjo nuk do të
thotë që e shkroi Projekti GNU ose që e shkruat për ne.  Fjala vjen,
kerneli, Linux-i,qarkullon nën GNU GPL, por Linusi nuk e shkrojti si pjesë
të Projektit GNU&mdash;e kreu punën në mënyrë të pavarur.  Nëse diçka nuk
është paketë GNU, Projekti GNU nuk mund të marrë dafinat për të, dhe
vendosja e “GNU”-së te emri i saj do të ishte e pasaktë.</p>
<p>
Në kontrast me këtë, e meritojmë hakun e përgjithshëm për sistemin operativ
GNU si të tërë, edhe pse jo për çdo program në të.  Sistemi ekziston si
sistem falë vendosmërisë dhe këmbënguljes sonë, që prej 1984-s, shumë vite
para se të fillonte Linux-i.</p>
<p>
Sistemi operativ nën të cilin Linux-i u bë popullor qe në thelb i njëjtë me
sistemin operativ GNU.  Nuk qe krejtësisht i njëjtë, ngaqë pati tjetër
kernel, por në pjesën më të madhe qe i njëjti sistem.  Qe një variant i
GNU-së.  Qe sistemi GNU/Linux.</p>
<p>
Linux-i vazhdon të përdoret së pari në derivate të atij sistemi&mdash;në
versionet e sotme të sistemit GNU/Linux.  Ajo që u jep këtyre sistemeve
identitetin e tyre është GNU-ja dhe Linux-i në qendër të tyre, jo
përjashtimisht Linux-i.</p>
</dd>

<dt id="unix">Meqë mjaft nga GNU-ja vjen prej Unix-it, mos do të duhej që GNU t’i jepte
hakun Unix-it duke përdorur “Unix” te emri i vet? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#unix">#unix</a>)</span></dt>

<dd>
Në fakt, asgjë e GNU-së nuk rrjedh prej Unix-it.  Unix qe <em>software</em>
pronësor (dhe ende është), ndaj përdorimi i çfarëdo kodi prej tij te GNU-ja
do të kish qenë i paligjshëm.  Kjo nuk është rastësi; kjo është arsyeja pse
e zhvilluam GNU-në: ngaqë duke përdorur Unix-in, ose cilindo nga sistemet e
tjerë operativë të asaj kohe, nuk do të kihej liri, na duhej një sistem i
lirë për ta zëvendësuar atë.  Nuk mund të kopjonim programe, ose madje as
pjesë të tyre, nga Unix-i; gjithçka duhej shkruar nga e para.
<p>
Asnjë rresht kodi te GNU nuk vjen prej Unix-it, por GNU-ja është sistem i
përputhshëm me Unix-in; ndaj, mjaft nga idetë dhe karakteristikat e GNU-së
vijnë prej Unix-it.  Emri “GNU”, që do të thotë “GNU’s Not Unix”, është një
mënyrë gaztore për t’i dhënë hakën Unix-it për të, në vijim të një tradite
hacker-ësh për shkurtime ripërsëritëse që zuri fill në vitet ’70.</p>
<p>
Shkurtimi i parë ripërsëritës qe TINT, “TINT Is Not TECO”.  Autori i TINT-it
shkroi një tjetër sendërtim të TECO-s (kish ndërkohë mjaft të tillë, për
sisteme të ndryshëm), por në vend që ta quante me një emër të zbehtë si
“kështu-ose-ashtu TECO”, i shkoi në mendje një emër zbavitës.  (Ky është
kuptimi për <em>hacking</em>: <a
href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">mençuri lojcake</a>.)</p>
<p>
Hacker-ë të tjerë e pëlqyen kaq shumë emrin sa filluan ta imitojnë stilin.
U bë si traditë që, sa herë që shkruanit nga e para një program që qe i
ngjashëm me ndonjë program ekzistues (le të themi që e kish emrin “Klever”),
t’i jepnit një emër shkurtim ripërsëritës, të tillë si “MINK” për “MINK Is
Not Klever”. Në po të njëjtën frymë e quajtëm zëvendësimin tonë për Unix-in
“GNU’s Not Unix”.</p>
<p>
Historikisht, AT&amp;T, që krijoi Unix-in, nuk donte që ndonjë t’i jepte
hakën duke përdorur &ldquo;Unix&rdquo; te emri i një sistemi të ngjashëm, as
edhe në një sistem 99% të kopjuar nga Unix.  AT&amp;T në fakt pat kërcënuar
se do të padiste këdo që do t’i jepte hakë AT&amp;T-së në këtë mënyrë.  Kjo
është arsyeja pse versionet e ndryshme të modifikuara të Unix-it (të tërë
pronësorë, si Unix) patën emra krejt të ndryshëm që s’e përfshinin
“Unix”-in.</p>
</dd>

<dt id="bsd">Mos do të duhej të thoshim njësoj “GNU/BSD”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#bsd">#bsd</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk i quajmë sistemet BSD (FreeBSD, etj.) sisteme “GNU/BSD”, ngaqë ai term
nuk gjen vend te historia e sistemeve BSD.
<p>
Sistemi BSD qe krijuar nga UC Berkeley si <em>software</em> jo i lirë, në
vitet ’80, dhe kaloi i lirë në fillim të viteve ’90.  Çfarëdo sistemi
operativ që ekziston sot është, thuajse me siguri, ose variant i sistemit
GNU, ose ndonjë lloj sistemi BSD.</p>
<p>
Njerëzit ndonjëherë pyesin nëse edhe BSD është variant i GNU-së, siç është
GNU/Linux.  Jo, nuk është.  Zhvilluesit e BSD-së patën frymëzimin ta bëjnë
kodin e tyre <em>software</em> të lirë nga shembulli i Projektit GNU, dhe
thirrje shprehimisht prej aktivistësh të GNU-së i ndihmuan t’ia nisin punës,
por kodi ka pak puqje me GNU-në.</p>
<p>
Sistemet BSD sot përdorin disa paketa GNU, ashtu si edhe sistemi GNU dhe
variante të tij përdorin disa programe BSD; sidoqoftë, marrë në tërësi, janë
dy sisteme të ndryshëm që kanë bërë përpara ndarazi.  Zhvilluesit BSD nuk
shkruan ndonjë kernel për t’ia shtuar sistemit GNU, ndaj një emër i tillë si
GNU/BSD nuk do t’i shkonte gjërave.</p>
<p>
Lidhja mes GNU/Linux-it dhe GNU-së është shumë e ngushtë, dhe për këtë shkak
emri “GNU/Linux” është i përshtatshëm për të.</p>
<p>
Ka një version të GNU-së që përdor një kernel nga NetBSD.  Zhvilluesit e tij
e quajnë “Debian GNU/NetBSD”, por “GNU/kernelofNetBSD” do të ishte më i
saktë, ngaqë NetBSD është një sistem i tërë, jo thjesht kerneli.  Ky nuk
është një sistem BSD, ngaqë pjesa dërrmuese e sistemit është e njëjtë me
sistemin GNU/Linux.</p>
</dd>

<dt id="othersys">Nëse i instaloj mjetet GNU në Windows, mos do të thotë që po xhiroj një
sistem GNU/Windows? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt>

<dd>
Jo në të njëjtin kuptim që nënkuptojmë me “GNU/Linux”.  Mjetet e GNU-së janë
thjesht një pjesë e software-it GNU, i cili është thjesht një pjesë e
sistemit GNU, dhe nën ta prapë do të kishit një tjetër sistem operativ të
plotë, i cili nuk do të kishte të përbashkët me GNU-në as edhe një rresht
kod.  Përmbledhtas, kjo është gjendje krejt tjetër nga GNU/Linux.
</dd>

<dt id="justlinux">A s’mund të përdoret Linux-i pa GNU-në? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt>

<dd>
Linux-i përdoret më vete, ose me programe të tjerë të vegjël, në disa
pajisje.  Këta sisteme të vegjël software-i janë shumë larg prej të qenit
sistem GNU/Linux.  Përdoruesit nuk i instalojnë ata në PC-ra, fjala vjen,
dhe mund edhe të mos iu pëlqejnë.  Është e dobishme të thuhet që këto
pajisje xhirojnë thjesht Linux, për të treguar se sa të ndryshme janë këto
platforma të vogla nga GNU/Linux-i.
</dd>

<dt id="howmuch">Sa përqind sistem GNU lypset që një sistem të jetë GNU/Linux? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#howmuch">#howmuch</a>)</span></dt>

<dd>
“Sa” është një pyetje pa kuptim, ngaqë sistemi GNU s’ka kufij të përpiktë.
<p>
GNU-ja është një sistem operativ i mirëmbajtur nga një bashkësi.  Përfshin
shumë më tepër gjëra se thjesht paketa software GNU (për të cilat kemi një
listë), dhe njerëzit shtojnë vazhdimisht paketa.  Pavarësisht këtyre
ndryshimeve, mbetet ende sistemi GNU, dhe shtimi i Linux-it në të shpie te
GNU/Linux.  Nëse përdorni një pjesë të sistemit GNU, duke lënë mënjanë
pjesën tjetër, nuk ka ndonjë mënyrë me mend për të thënë se “sa” përdorët.</p>
<p>
Nëse e shohim çështjen në nivel paketash, Linux është një paketë e
rëndësishme e sistemit GNU/Linux.  Përfshirja e një pakete të rëndësishme
GNU mjafton për të përligjur kërkesën tonë për përmendje të barasvlershme.
</p>
</dd>

<dt id="linuxsyswithoutgnu">A ka sisteme të plotë Linux [sic] pa GNU-në? <span
class="anchor-reference-id">(<a
href="#linuxsyswithoutgnu">#linuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt>

<dd>
Ka sisteme të plotë që përmbajnë Linux-in dhe jo GNU-në; Androidi është një
shembull.   Por është gabim të thirren këta sisteme “Linux”, njësoj siç
është gabim të quhet GNU një sistem “Linux”.
<p>
Android-i është sistem shumë i ndryshëm nga sistemi GNU/Linux &mdash; ngaqë
këta të dy kanë shumë pak kod të përbashkët.  Në fakt, e vetmja gjë që kanë
të përbashkët është Linux-i.</p>
<p>
Nëse e quani sistemin e plotë GNU/Linux “Linux”, keni për të parë se do t’ju
nevojitet të thoni gjëra të tilla si, “Android përmban Linux, por s’është
Linux, ngaqë s’ka libraritë dhe mjetet e zakonshme Linux [sic] [duke
nënkuptuar sistemin GNU]”.</p>
<p>
Android-i përmban aq Linux, sa GNU/Linux-i.  Ajo çka nuk ka, është sistemi
GNU.  Android-i e zëvendëson atë me software Google që funksion goxha
ndryshe.  Ajo çka e bën Android-in të ndryshëm nga GNU/Linux-i është mungesa
e GNU-së.</p>
</dd>

<dt id="usegnulinuxandandroid">Është e saktë të thuhet “përdor Linux”, nëse bëhet fjalë për përdorim të
GNU/Linux-it dhe të Android-it? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu">#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt>

<dd>
Aspak.  Ky përdorim është kaq problematik sa që njerëzit s’do të kuptojnë
domethënien e synuar.
<p>
Publikut do t’i duket shumë e çuditshme të flitet për përdorim të Android-it
si “përdorim të Linux-it”.  Është si të bisedohet me dikë, dhe mandej të
thuhet se biseduat me zorrët apo me sistemin e frymëmarrjes së atij personi.</p>
<p>
Publiku <em>do ta</em> kuptojë idenë e “të përdorurit të Linux-it” kur është
vërtet GNU/Linux, përmes keqkuptimit të rëndomtë: duke e menduar krejt
sitemin si “Linux”.</p>
<p>
Përdorimi i Android-it dhe përdorimi i GNU/Linux-it janë tërësisht të
ndryshëm, aq të ndryshëm sa lëvizja me automjet dhe lëvizja me një
biçikletë.  Fakti që dy të parët përmbajnë Linux është pa rëndësi për
përdorimin e tyre, ashtu si fakti që një makinë dhe një biçikletë janë
struktura metalike nuk ndikon në përdorimin e këtyre të dyjave.  Nëse doni
të flisni mbi përdorimin e makinave dhe biçikleta, s’do të flisnit rreth
“lëvizjeje me objekte metalike” &mdash; veç në bëfshi lojëra me lexuesit.
Do të thoshit, “përdorim makinash dhe biçikletash”. Po njësoj, rruga e
qëruar për të folur rreth përdorimit të GNU/Linux-it dhe Android-it është të
thuhet “përdorimi i GNU/Linux-it dhe Android-it”.</p>
</dd>

<dt id="helplinus">Pse të mos thirret sistemi “Linux”, sido qoftë, dhe t’i mëshohet rolit të
Linus Torvalds-it si simbol për bashkësinë tonë? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#helplinus">#helplinus</a>)</span></dt>

<dd>
Linus Torvalds është “posteri” (fjalë e zgjedhur nga tjetërkush, jo nga ne)
për qëllimet e tij, jo tonat.  Synimi i tij është ta bëjë sistemin më
popullor, dhe beson se vlera e këtij për shoqërinë qëndron thjesht te
përparësitë praktike që ofron: fuqia e tij, qëndrueshmëria dhe gjetja e tij
lehtësisht.  Ai nuk ka e mbrojtur kurrë <a
href="/philosophy/why-free.html">lirinë për të bashkëpunuar</a> si një parim
etik, e prandaj publiku s’e lidh emrin e “Linux-it” me atë parim.
<p>
Linusi e deklaron publikisht mospajtimin e tij me idealet e lëvizjes për
<em>software</em> të lirë.  Ai, gjatë punësimit të tij, është marrë për
shumë vjet me <em>software</em> jo të lirë (dhe e ka thënë këtë faqe një
audience të gjerë gjatë një takimi në &ldquo;Linux&rdquo;World), dhe u ka
bërë ftesë publikisht zhvilluesve pasues të Linux-it, kernelit, të përdorin
<em>software</em> jo të lirë për të punuar mbi të së bashku.  Shkon edhe më
tej, dhe përçmon njerëzit që këshillojnë se inxhinierët dhe shkencëtarët
duhet të shqyrtojnë pasojat shoqërore të veprës së tyre teknike&mdash;duke
hedhur tej kështu mësimet që shoqëria ka marrë nga krijimi i bombës atomike.</p>
<p>
Nuk ka asgjë gabim te të shkruarit e një programi të lirë për të mësuar dhe
për t’u zbavitur; kerneli që shkroi Linus për arsye të tilla qe kontribut i
rëndësishëm te bashkësia jonë.  Por ky lloj motivimi nuk është arsyeja pse
ekziston sistemi krejtësisht i lirë, GNU/Linux, dhe as e sigurojnë lirinë
tonë në të ardhmen.  Publiku lypset ta dijë këtë.  Linusi ka të drejtë të
promuovojë idetë e tija; megjithatë, njerëzit duhet të jenë të ndërgjegjshëm
që sistemi operativ në fjalë buron prej idealeve të lirisë, jo prej
pikëpamjeve të tij.</p>
</dd>

<dt id="claimlinux">A mos jemi gabim që e etiketojmë veprën e Linus Torvalds-it si GNU? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt>

<dd>
Do të ishte gabim, ndaj këtë nuk e bëjmë.  Vepra e Torvalds-it është
Linux-i, kerneli; ne bëjmë kujdes që të mos ia veshim atë vepër Projektit
GNU ose ta etiketojmë si “GNU”.  Kur flasim për krejt sistemin, emri
“GNU/Linux” i jep atij një pjesë të hakës.
</dd>


<dt id="linusagreed">A pajtohet Linus Torvalds që Linux-i është thjesht një kernel? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt>

<dd>
<p>Ai e pranoi këtë në ato fillime.  Shënimet e versionit për Linux-in më të
hershëm thonë, <a
href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">
“Shumica e mjeteve të përdorura me linux-in janë <em>software</em> GNU dhe
gjenden nën <em>GNU copyleft</em>. Këto mjete nuk janë pjesë e shpërndarjes
- pyetmëni mua (ose GNU-në)  për më tepër të dhëna”</a>.</p>
</dd>

<dt id="finishhurd">Pse të mos përfundohet kerneli GNU Hurd, të hidhet në qarkullim sistemi GNU
si një i tërë, dhe të harrohet çështja se çfarë të quhet GNU/Linux? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt>

<dd>
Do të donim të na jepej haka për sistemin operativ GNU, pavarësisht se me
çfarë kerneli është përdorur.

<p>Ta bësh GNU Hurd-in të funksionojë paq, sa të konkurrojë me Linux-in do të
ishte punë shumë e madhe, dhe nuk është qartazi e domosdoshme.  E vetmja
gjë, e gabuar nga ana etike me Linux-in si kernel është përfshirja e
“blob”-eve firmware; zgjidhja më e mirë e këtij problemi është <a
href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects"> zhvillimi i zëvendësimeve
të lira për blob-e</a>.</p>
</dd>

<dt id="lost">Beteja është tashmë e humbur&mdash;shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta
ndryshojmë, madje pse duhet çuar mendja atje? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt>

<dd>
Kjo nuk është betejë, është fushatë edukimi.  Se si të quhet një sistem nuk
është një vendim i vetëm, që të merret në një çast nga “shoqëria”: çdo
person, çdo ent, mund të vendosë cilin emër të përdorë.  Nuk i bëni dot të
tjerët të thonë “GNU/Linux”, por mund të vendosni ta quani sistemin
“GNU/Linux” ju vetë&mdash;e duke bërë kështu, do të ndihmoni të edukohen të
tjerët.
</dd>

<dt id="whatgood">Shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta ndryshojmë, ndaj sa para bën, edhe
po të them “GNU/Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk bëhet fjalë për gjendje krejt-ose-hiç: pamje të sakta dhe të pasakta
shpërndahen pak a shumë nga njerëz të ndryshëm.  Nëse e quani një sistem
“GNU/Linux”, do t’i ndihmoni të tjerët të mësojnë historinë e vërtetë të
sistemit, origjinën dhe shkakun që e polli.  Nuk mund ta ndreqni
keqemërtimin kudo vetë, më shumë se sa mundemi ne, por mund të ndihmoni.
Sikur vetëm ca qindra vetë t’ju shohin duke përdorur termin “GNU/Linux”, i
bie të keni edukuar një numër domethënës njerëzish përmes shumë pak
përpjekjeje.  Dhe ca prej tyre do ta shpien ndreqjen edhe te të tjerë.
</dd>

<dt id="explain">A nuk do të ishte më mirë të quhej sistemi “Linux” dhe t’u mësohej njerëzve
origjina e njëmendtë e tij, përmes një shpjegimi dhjetëminutësh? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt>

<dd>
Nëse na ndihmoni duke u shpjeguar të tjerëve në këtë mënyrë, e vlerësojmë
mundimin tuaj, por kjo nuk është metoda më e mirë.  Nuk është aq e efektshme
sa emërtimi e sistemit “GNU/Linux”, dhe ua harxhon kohën në mënyrë të
paefektshme.
<p>
Është e paefektshme sepse nuk ka për t’u qartësuar, dhe me siguri nuk ka për
t’u përhapur.  Disa nga njerëzit që dëgjojnë shpjegimin tuaj do t’i vënë
veshin, dhe mund të përvetësojnë përfytyrimin e saktë të origjinës së
sistemit.  Por si zor t’ua përsërisin shpjegimin të tjerëve, kurdo që vjen
fjala te sistemi.  Ka gjasa që do ta quajnë “Linux”.  Pa e dashur vërtet, do
të ndihmojnë në përhapjen e përfytyrimit të pasaktë.</p>
<p>
Është e paefektshme sepse merr shumë kohë.  Të thuash e të shkruash
“GNU/Linux” do të hante vetëm pak sekonda në ditë, jo minuta, ndaj arrini të
përfshini shumë më tepër njerëz në këtë mënyrë.  Bërja e dallimit mes
Linux-it dhe GNU/Linux-it kur shkruani dhe flisni është me tërë mend rruga
më e lehtë për të ndihmuar Projektin GNU efektivisht.</p>
</dd>

<dt id="treatment">Ca persona qeshin me ju kur u kërkoni ta quajnë sistemin GNU/Linux.  Pse ia
nënshtroni veten këtij trajtimi? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#treatment">#treatment</a>)</span></dt>

<dd>
Thirrja e sistemit “Linux” priret t’u japë njerëzve një përfytyrim të gabuar
të historikut të sistemit dhe të shkaqeve që e pollën.  Njerëzit që qeshin
me kërkesën tonë ka gjasa të kenë marrë këtë përfytyrim të
gabuar&mdash;mendojnë se puna jonë u bë nga Linusi, ndaj qeshin kur u
kërkojmë të na jepet haka.  Sikur ta dinin të vërtetën, ka gjasa se nuk do
të qesheshin.
<p>
Pse i hyjmë rrezikut të bërjes së një kërkese që ndonjëherë i bën njerëzit
të tallen me ne? Ngaqë shpesh sjell përfundime të dobishme që i ndihin
Projektit GNU.  Do të rrezikojmë abuzimin e pamerituar, vetëm synimi ynë të
arrihet.</p>
<p>
Po qe se shihni të ndodhë një situatë kaq ironikisht e padrejtë, ju lutemi,
mos rrini e bëni sehir.  Ju lutemi, tregojuni njerëzve që tallen historinë e
vërtetë.  Kur të shohin pse kërkesa është e përligjur, ata që kanë pak mend
do të reshtin së qeshuri.</p>
</dd>

<dt id="alienate">Ca persona ju dënojnë kur u kërkoni ta quajnë sistemin GNU/Linux.  A nuk
humbni duke i bërë ata të huaj? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#alienate">#alienate</a>)</span></dt>

<dd>
Jo dhe aq.  Njerëzit që nuk e vlerësojnë rolin tonë në zhvillimin e sistemit
ka pak gjasa të bëjnë përpjekje domethënëse për të na ndihmuar.  Nëse bëjnë
punë që çon përpara synimet tona, të tilla si hedhje në qarkullim software-i
të lirë, ka gjasa të ndodhë për shkaqe të tjera pa lidhje, jo se ua kërkuam
ne.  Ndërkohë, duke u mësuar të tjerëve t’i japin hakën e punës sonë dikujt
tjetër, po minojnë aftësinë tonë të rekrutojmë ndihmë nga të tjerët.
<p>
Nuk ka kuptim të shqetësohemi se mos na largohen njerëz që janë tashmë, më
së shumti, mosbashkëpunues, dhe është vetëmposhtje të tërhiqesh nga ndreqja
e një problemi të madh nga frika se mos zemërohen njerëzit që e mbajnë atë
gjallë.  Prandaj do të vazhdojmë të përpiqemi ta ndreqim keqemërtimin.</p>
</dd>

<dt id="rename">Pavarësisht nga sa keni kontribuar, a është e ligjshme të riemërtohet
sistemi operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#rename">#rename</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk po riemërtojmë ndonjë gjë; kemi qenë duke e thirrur këtë sistem “GNU” që
kur e bëmë të ditur më 1983.  Njerëzit që provuan ta riemërtojnë në “Linux”,
nuk duhej të kishin bërë ashtu.</dd>

<dt id="force">A s’është gabim të detyrohen njerëzit ta quajnë sistemin “GNU/Linux”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#force">#force</a>)</span></dt>

<dd>
Do të qe gabim të detyrohen, dhe as provojmë.  Ne e quajmë sistemin
“GNU/Linux”, dhe ju kërkojmë të bëni njësoj.
</dd>

<dt id="whynotsue">Pse të mos paditen njerëzit që e quajnë krejt sistemin “Linux”? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk ka rrethana ligjore për t’i paditur, por meqë besojmë në lirinë e
fjalës, nuk do të donim ta bënin, sido që të qe.  Ne u kërkojmë njerëzve ta
quajnë sistemin “GNU/Linux” ngaqë kjo është gjëja e drejtë që duhet bërë.
</dd>

<dt id="require">A nuk do të duhej të vendosnit diçka te GNU GPL për t’u kërkuar njerëzve ta
quajnë sistemin “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#require">#require</a>)</span></dt>

<dd>
Qëllimi i GNU GPL-së është të mbrojë lirinë e përdoruesit nga ata që do të
krijonin versione pronësore të software-it të lirë.  Ndërkohë që është e
vërtetë që ata që e quajnë sistemin “Linux” shpesh bëjnë gjëra që e
kufizojnë lirinë e përdoruesit, të tilla si paketim software-i jo të lirë në
sistemin GNU/Linux ose madje edhe zhvillim software-i jo të lirë për qëllime
të tilla, akti i thjeshtë i emërtimit të sistemit “Linux” nuk u mohon, në
vetvete, përdoruesve lirinë e tyre.  Duket jo e përshtatshme ta bësh GPL-në
të kufizojë se ç’emër mund të përdoret për sistemin.
</dd>

<dt id="BSDlicense">Meqë kundërshtuat domosdoshmërinë e përmendjes së Universitetit të
Kalifornisë sipas lejes origjinale BSD, a nuk është hipokrizi të kërkohet
përmendja e projektit GNU? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#BSDlicense">#BSDlicense</a>)</span></dt>

<dd>
Do të ishte hipokrizi të bëhej emri GNU/Linux domosdoshmëri licence, dhe as
nuk duam.  Ne vetëm <em>kërkojmë</em> që ju të na jepni hakun që meritojmë.

<p>
Ju lutemi, mbani shënim që ka të paktën <a href="/licenses/bsd.html"> dy
licenca të ndryshme BSD</a>.  Për hir të qartësisë, ju lutemi, mos përdorni
termin “licencë BSD” pa specifikuar se për cilën bëhet fjalë.</p>
</dd>

<dt id="deserve">Meqë dështuat të vendosnit diçka te GNU GPL-ja, për t’u kërkuar njerëzve ta
quajnë sistemin “GNU”, mirë t’ju bëhet; pse ankoheni tani? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#deserve">#deserve</a>)</span></dt>

<dd>
Pyetja nënkupton një parakusht të përgjithshëm etik deri diku të
debatueshëm: që, nëse njerëzit nuk ju detyrojnë t’i trajtoni pa hile, e keni
tagër të përfitoni prej tyre sa të doni.  Me fjalë të tjera, merr të
mirëqenë që forca të jep të drejtë.
<p>
Shpresojmë se nuk pajtoheni me këtë parakusht, njësoj si ne.</p>
</dd>

<dt id="contradict">Mos do të ishte më mirë të mos i dilnit kundër asaj çka shumë vetë e
besojnë? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#contradict">#contradict</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk mendojmë se duhet të merremi me grupe të mëdhenj njerëzish ngaqë këta
janë ngatërruar.  Shpresojmë që edhe ju do të vendosni që e vërteta është e
rëndësishme.
<p>
Nuk do të mundnim kurrë të zhvillonim një sistem operativ të lirë pa mohuar
së pari besëtytninë, të kultivuar nga shumë njerëz, që software-i pronësor
është i ligjshëm dhe i pranueshëm.</p>
</dd>

<dt id="somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a e bën kjo të saktë? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt>

<dd>
Nuk besojmë se popullariteti i një gabimi e shndërron atë në një të vërtetë.
</dd>

<dt id="knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin shumica e
përdoruesve? <span class="anchor-reference-id">(<a
href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt>

<dd>
Përdoruesit nuk është se janë të paaftë të nxënë. Meqë “GNU/Linux” përfshin
“Linux”, do ta kuptojnë se për çfarë po flisni.  Nëse me raste shtoni
“(referuar shpesh si “Linux”)”, do ta kuptojnë.
</dd>

<dt id="winning">Mjaft vetë janë të ndjeshëm mbi çka është e leverdishme apo se kush po
fiton, jo rreth argumenteve të drejtë apo të gabuar.  A nuk mund ta
përthithni mbështetjen e tyre përmes një rruge tjetër? <span
class="anchor-reference-id">(<a href="#winning">#winning</a>)</span></dt>

<dd>
Të bësh kujdes vetëm për çka të leverdis, ose për kë po fiton, është trajtim
i pamoral i jetës.  Software-i jo i lirë është një shembull i këtij trajtimi
të pamoralshëm dhe lulëzon mbi të.  Ndaj për ne do të ishte vetëmposhtje t’i
përulemi këtij trajtimi, parë në perspektivë afatgjatë.  Ne do të vazhdojmë
të flasim me termat e të saktës dhe të gabuarës.
<p>
Shpresojmë të jeni një prej atyre për të cilët e sakta dhe e gabuara kanë
rëndësi.</p>
</dd>

</dl>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së &amp; GNU-së
dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>.  Ka
gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a>
FSF-në.  Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera
mund të dërgohen te <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të
mirë dhe të përpikta.  Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga
papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me
këtë dërgojini te <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p><p>Për
të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona
web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për
përkthimet</a>.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.

     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).

     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Të drejta kopjimi &copy; 2001, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014,
2015, 2016, 2017, 2018, 2020 Free Software Foundation, Inc.</p>

<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons
Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
 </div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
U përditësua më:

$Date: 2020/07/26 11:30:51 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>