path: root/talermerchantdemos/blog/articles/pl/software-literary-patents.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/software-literary-patents.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.77 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Patenty na&nbsp;oprogramowanie i&nbsp;patenty na&nbsp;literaturę - Projekt
GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/software-literary-patents.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<h2>Patenty na&nbsp;oprogramowanie i&nbsp;patenty na&nbsp;literaturę</h2>

<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p>

<p>
<em>Pierwsza publikacja niniejszego artykułu ukazała się w&nbsp;londyńskim
dzienniku <cite>The Guardian</cite> 20. czerwca 2005. Skupiała się ona
na&nbsp;proponowanych dyrektywach europejskich dotyczących patentów
na&nbsp;oprogramowanie.</em></p>

<p>
Gdy politycy rozważają patenty na&nbsp;oprogramowanie zwykle głosują
w&nbsp;ciemno; nie będąc programistami, nie rozumieją oni skutków
wprowadzenia patentów na&nbsp;oprogramowanie. Często wydaje im się,
że&nbsp;patenty działają podobnie do&nbsp;praw autorskich (&bdquo;z drobnymi
różnicami&rdquo;)&nbsp;&ndash; co nie jest prawdą. Przykładowo: gdy
publicznie zapytałem Patricka Devedjiana, ówczesnego Ministra Przemysłu, jak
będą głosować Francuzi w&nbsp;sprawie patentów na&nbsp;oprogramowanie,
Devedjian odpowiedział zaciekłą obroną praw autorskich, wychwalając rolę
Victora Hugo w&nbsp;ich wprowadzeniu. (Zwodnicze sformułowanie <a
href="/philosophy/not-ipr.html">&ldquo;własność intelektualna&rdquo;</a>
przyczynia się do&nbsp;mylenia tych pojęć i&nbsp;dlatego nie powinno być
nigdy używane.)
</p>

<p>
Ci, którzy sądzą, że&nbsp;rezultaty będą podobne do&nbsp;efektów
wprowadzenia prawa autorskiego, nie rozumieją rzeczywistych skutków patentów
na&nbsp;oprogramowanie. Możemy posłużyć się przykładem Victora Hugo
do&nbsp;zobrazowania różnic.
</p>

<p>
Powieść i&nbsp;złożony nowoczesny program mają pewne wspólne cechy: są
obszerne i&nbsp;urzeczywistniają wiele pomysłów. Pójdźmy dalej drogą
analogii i&nbsp;wyobraźmy sobie, że&nbsp;w&nbsp;XIX wieku wprowadzono prawo
patentowe dotyczące powieści; załóżmy, że&nbsp;kraje, takie jak Francja,
zezwoliłyby na&nbsp;patentowanie pomysłów literackich. W&nbsp;jaki sposób
wpłynęłoby to na&nbsp;twórczość Victora Hugo? Jak można by porównać
oddziaływanie patentów na&nbsp;literaturę z&nbsp;oddziaływaniem literackiego
prawa autorskiego?
</p>

<p>
Spójrzmy na&nbsp;powieść Victora Hugo <cite>Nędznicy</cite>. Odkąd ją
napisał, prawo autorskie należało wyłącznie do&nbsp;niego. Nie musiał
obawiać się, że&nbsp;obca osoba wytoczy mu proces o&nbsp;naruszenie prawa
autorskiego i&nbsp;wygra. Było to niemożliwe, ponieważ&nbsp;prawo autorskie
dotyczy jedynie szczegółów pracy, a&nbsp;nie pomysłów zawartych,
i&nbsp;nakłada ograniczenia tylko na&nbsp;kopiowanie. Hugo nie skopiował
<cite>Nędzników</cite>, więc&nbsp;nie był w&nbsp;niebezpieczeństwie.
</p>

<p>
Patenty działają w&nbsp;inny sposób: dotyczą pomysłów. Każdy patent to
monopol na&nbsp;realizację jakiegoś konceptu, opisanego w&nbsp;patencie. Oto
przykład hipotetycznego patentu na&nbsp;literaturę:
</p>

<ul>
    <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w&nbsp;umyśle czytelnika
powstaje wizerunek bohatera, który przebywał przez długi czas
w&nbsp;więzieniu i&nbsp;staje się zgorzkniały w&nbsp;stosunku
do&nbsp;społeczeństwa i&nbsp;ludzkości.</li>

    <li>Zastrzeżenie 2: proces komunikacji zgodny z&nbsp;zastrzeżeniem 1,
w&nbsp;którym wspomniany bohater następnie dostępuje moralnego odkupienia,
ponieważ&nbsp;inny bohater powieści był dla niego życzliwy.</li>

    <li>Zastrzeżenie 3: proces komunikacji zgodny z&nbsp;zastrzeżeniami 1 i&nbsp;2,
w&nbsp;którym wymieniony bohater zmienia tożsamość podczas trwania
opowieści.</li>
</ul>

<p>
Gdyby taki patent istniał w&nbsp;roku 1862, kiedy opublikowano
<cite>Nędzników</cite>, powieść naruszyłaby wszystkie trzy zastrzeżenia,
gdyż wszystkie trzy rzeczy przydarzyły się w&nbsp;niej Jeanowi
Valjeanowi. Victor Hugo mógłby zostać pozwany do&nbsp;sądu, a&nbsp;jeśli
zostałby pozwany, przegrałby proces. Powieść zostałaby wówczas zakazana
lub&nbsp;ocenzurowana przez posiadacza patentu.
</p>

<p>
Rozważmy teraz inny hipotetyczny patent na&nbsp;literaturę:
</p>

<ul>
    <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w&nbsp;umyśle czytelnika
powstaje wizerunek bohatera, który przebywał przez długi czas
w&nbsp;więzieniu, a&nbsp;potem zmienia tożsamość.</li>
</ul>

<p>
Powieść <cite>Nędznicy</cite> naruszyłaby także i&nbsp;ten patent, gdyż
powyższy opis również pasuje do&nbsp;historii życia Jeana
Valjeana. A&nbsp;oto kolejny hipotetyczny patent:
</p>

<ul>
    <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w&nbsp;umyśle czytelnika
powstaje wizerunek bohatera, który dostępuje moralnego odkupienia,
a&nbsp;następnie zmienia tożsamość.</li>
</ul>

<p>
Jean Valjean naruszyłby także i&nbsp;ten patent.
</p>

<p>
Wszystkie trzy patenty dotyczyłyby historii jednego bohatera
powieści. Nakładają się na&nbsp;siebie, ale&nbsp;nie są swoimi wiernymi
kopiami, więc&nbsp;mogłyby obowiązywać równocześnie. Wszyscy trzej
posiadacze patentów mogliby pozwać Victora Hugo do&nbsp;sądu. Każdy
z&nbsp;nich mógłby zakazać publikacji <cite>Nędzników</cite>.
</p>

<p>
Powieść naruszałaby również taki patent:
</p>

<ul>
    <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego przedstawiany jest
bohater, którego imię jest ostatnią sylabą jego nazwiska.</li>
</ul>

<p>
imieniem i&nbsp;nazwiskiem &bdquo;Jean Valjean&rdquo;, ale&nbsp;przynajmniej
ten patent byłoby łatwo obejść.
</p>

<p>
Może się wydawać, że&nbsp;powyższe pomysły są tak proste, iż żaden urząd
patentowy by ich nie udzielił. My, programiści, często bywamy zdumieni
prostotą pomysłów, których dotyczą patenty
na&nbsp;oprogramowanie. Na&nbsp;przykład Europejski Urząd Patentowy udzielił
patentu na&nbsp;pasek postępu oraz&nbsp;patentu na&nbsp;akceptowanie
płatności przy użyciu kart kredytowych. Patenty te mogłyby być śmieszne,
gdyby nie były tak niebezpieczne.
</p>

<p>
Powieść <cite>Nędznicy</cite> mogłaby naruszać patenty także na&nbsp;inne
sposoby. Mogłaby, na&nbsp;przykład, naruszać patent na&nbsp;fikcyjne
obrazowanie bitwy pod&nbsp;Waterloo lub&nbsp;patent na&nbsp;używanie slangu
paryskiego w&nbsp;literaturze pięknej. Kolejne dwa pozwy
sądowe. W&nbsp;rzeczywistości liczba różnych patentów, na&nbsp;które można
by się powołać w&nbsp;celu pozwania autora pracy takiej jak
<cite>Nędznicy</cite>, jest nieograniczona. Wszyscy posiadacze patentów
twierdziliby, że&nbsp;zasługują na&nbsp;wynagrodzenie za&nbsp;postęp
literacki, jaki oznaczały ich opatentowane pomysły, lecz&nbsp;te przeszkody
nie przyczyniałyby się do&nbsp;rozwoju literatury, tylko by go hamowały.
</p>

<p>
Jednak&nbsp;wszystkie te sprawy stałyby się nieistotne w&nbsp;obliczu
patentu bardziej ogólnego. Wyobraźmy sobie ogólne zastrzeżenia takie jak te:
</p>

<ul>
    <li>Proces komunikacji o strukturze narracyjnej, który przebiega na&nbsp;wielu
stronach.</li>
    <li>Struktura narracyjna przypominająca niekiedy fugę bądź&nbsp;improwizację.</li>
    <li>Intryga skupiona wokół konfrontacji pewnych postaci, wzajemnie
zastawiających na&nbsp;siebie pułapki.</li>
    <li>Narracja prezentująca wiele warstw społecznych.</li>
    <li>Narracja ukazująca mechanizm ukrytej konspiracji.</li>
  </ul>

  <p> Kim byliby właściciele patentów? Mogliby to być inni powieściopisarze, być
może Dumas lub&nbsp;Balzac, którzy napisali takie dzieła,
ale&nbsp;niekoniecznie. Nie trzeba napisać programu, żeby opatentować pomysł
związany z&nbsp;oprogramowaniem, więc&nbsp;gdyby nasze hipotetyczne patenty
funkcjonowały w&nbsp;prawdziwym systemie patentów, to ich właściciele nie
musieliby pisać powieści ani&nbsp;opowiadań, ani&nbsp;niczego innego, poza
wnioskami patentowymi. Obecnie rozrastają się firmy-pasożyty patentowe
i&nbsp;biznes, którego jedynymi owocami są groźby i&nbsp;pozwy sądowe.</p>

  <p> W&nbsp;obliczu takich ogólnych patentów, Victor Hugo nie dotarłby
do&nbsp;momentu, w&nbsp;którym sprawdzałby jakie patenty grożą mu procesem
sądowym za&nbsp;wykorzystanie postaci Jeana Valjeana, ponieważ&nbsp;nie
mógłby nawet rozważać napisania tego rodzaju powieści.</p>

<p>Analogia ta może pomóc osobom nie będącym programistami zrozumieć jak
działają patenty na&nbsp;oprogramowanie. Patenty na&nbsp;oprogramowanie
dotyczą funkcjonalności, takiej jak definiowanie skrótów w&nbsp;edytorze
lub&nbsp;przeliczanie wartości w&nbsp;arkuszu kalkulacyjnym
w&nbsp;naturalnej kolejności. Patentami obejmowane są algorytmy potrzebne
w&nbsp;programach. Patentami obejmuje się aspekty formatów plików, takich
jak nowy format programu Word firmy Microsoft. Format plików wideo
MPEG&nbsp;2 jest objęty 39 różnymi patentami w&nbsp;USA.</p>

<p>Jeden program może równocześnie naruszać wiele patentów, tak samo jak jedna
powieść mogłaby jednocześnie naruszać wiele patentów
na&nbsp;literaturę. Zidentyfikowanie wszystkich patentów naruszanych przez
duży program jest tak pracochłonne, że&nbsp;do tej pory zostało wykonane
tylko raz.  Analiza Linuksa, jądra systemu operacyjnego GNU/Linux,
z&nbsp;2004 roku wykazała, że&nbsp;przypuszczalnie naruszał on 283 różne
amerykańskie patenty na&nbsp;oprogramowanie. Oznacza to, że&nbsp;każdy
z&nbsp;tych 283 różnych patentów obejmuje jakiś proces obliczeniowy
znajdujący się gdzieś wśród tysięcy stron kodu źródłowego
Linuksa. W&nbsp;tym czasie Linux stanowił około jeden procent całego systemu
GNU/Linux. Ile pozwów sądowych mógłby dystrybutor systemu się spodziewać?</p>

<p>
Sposób na&nbsp;powstrzymanie patentów na&nbsp;oprogramowanie przed
hamowaniem rozwoju oprogramowania jest prosty: nie legitymizujmy ich. To
powinno być proste ponieważ&nbsp;większość praw patentowych zawiera warunki,
które nie pozwalają na&nbsp;patentowanie oprogramowania. Zazwyczaj mówią
wprost o tym, że&nbsp;&bdquo;oprogramowanie samo w&nbsp;sobie&rdquo; nie
może zostać opatentowane. Niestety biura patentowe na&nbsp;całym świecie
próbują przekręcać słowa i&nbsp;wydawać patenty na&nbsp;pomysły
zaimplementowane w&nbsp;programach. Jeśli ten proceder nie zostanie
powstrzymany wszyscy twórcy oprogramowania znajdą się
w&nbsp;niebezpieczeństwie.
</p>

<hr />
<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w&nbsp;<a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free
Software, Free Society: The Selected Essays of Richard
M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i&nbsp;FSF prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Inne metody kontaktu
z&nbsp;FSF można znaleźć na&nbsp;stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz&nbsp;inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na&nbsp;adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Staramy się, aby&nbsp;tłumaczenia były wierne i&nbsp;wysokiej jakości,
ale&nbsp;nie jesteśmy zwolnieni z&nbsp;niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz&nbsp;zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w&nbsp;tłumaczeniu prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na&nbsp;temat koordynacji oraz&nbsp;zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na&nbsp;<a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 3.0 US.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2005, 2007, 2008 Richard Stallman</p>

<p>Ta strona jest dostępna na&nbsp;<a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative
Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Aleksandra 'rzoock' Tomaszewska 2005; aktualizacja: Daniel
Oźminkowski 2011; poprawki: Jan Owoc 2011, 2014, Marcin Wolak 2011.</div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:

$Date: 2016/01/16 00:05:02 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>