1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
|
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" -->
<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.77 -->
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Copyleft: Pragmatyczny Idealizm - Projekt GNU - Fundacja Wolnego
Oprogramowania (FSF)</title>
<!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<h2>Copyleft: Pragmatyczny idealizm</h2>
<p>
<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p>
<p>
Każda decyzja podejmowana przez człowieka, zależy od tego jakie ma cele
oraz jakie uznaje wartości. A ludzie mogą mieć ich wiele. Sława,
zysk, miłość, przetrwanie, zabawa, wolność, to niektóre z tych, jakie
może mieć dobry człowiek. Gdy celem staje się to, by pomagać innym ludziom,
wówczas postawę taką nazywamy idealizmem.</p>
<p>
Mojej pracy nad wolnym oprogramowaniem, przyświeca idealistyczny cel:
propagowanie idei wolności i współpracy. Chcę <a
href="/philosophy/why-copyleft.html">wspomagać propagowanie wolnych
programów</a>, tak by zastępowały programy prawnie zastrzeżone, które
uniemożliwiają współpracę i w ten sposób uczynić nasze
społeczeństwo lepszym.</p>
<p>
To jest podstawowy powód, dla którego Powszechna Licencja Publiczna GNU
napisana została właśnie jako copyleft. Cały kod dodany do programu
objętego licencją GNU, musi pozostać wolnym oprogramowaniem, nawet jeśli
jest on umieszczony w osobnym pliku. Czynię mój kod dostępnym dla
użytku w wolnym oprogramowaniu, a nie w programach prawnie
zastrzeżonych, aby zachęcić w ten sposób ludzi piszących programy,
by uczynili je również wolnymi. Uważam, iż skoro programiści piszący kod
prawnie zastrzeżony używają copyright by powstrzymać nas od dzielenia
się z innymi, my możemy użyć tego prawa aby dać tym, którzy chcą
współpracować odpowiednie korzyści – możliwość użycia naszego
kodu.</p>
<p>
Nie wszyscy używają licencji GNU GPL z tego powodu. Wiele lat temu mój
przyjaciel zachęcał mnie bym program opublikowany na zasadach copyleft
wypuścił na innych warunkach (nie copyleft) i argumentował to
mniej więcej tak:</p>
<blockquote><p>
„Czasami pracuję nad wolnym oprogramowaniem, a czasami
nad prawnie zastrzeżonym, ale kiedy piszę program zastrzeżony,
oczekuję by mi za to <em>zapłacono</em>.”
</p></blockquote>
<p>
Chciał swoją pracą podzielić się ze społecznością, która dzieli się
oprogramowaniem, ale nie widział powodu by rozdawać coś firmom, których
wytwory byłyby dla naszej społeczności niedostępne. Jego cel był odmienny
od mojego, ale mimo to uznał, że licencja GNU GPL jest
użyteczna również dla niego.</p>
<p>
Jeśli chcesz coś osiągnąć w świecie, sam idealizm nie wystarczy. Musisz
obrać metodę, która pozwoli Ci na osiągnięcie celu. Innymi słowy,
musisz być „pragmatyczny”. Czy GPL jest pragmatyczna?
Spójrzmy na jej skutki.</p>
<p>
Weźmy pod uwagę GNU C++. Dlaczego mamy wolnodostępny
kompilator C++? Otóż tylko dlatego, że licencja GNU GPL mówi
o tym, iż musi być wolny. GNU C++ był rozwijany przez konsorcjum
przemysłowe MCC, startując z kompilatora GNU C. MCC zwykle czyni
swoje programy tak zastrzeżonymi jak tylko można. Ale tym razem
uczynili nakładkę C++ wolnym oprogramowaniem, ponieważ GNU GPL mówi,
że jest to jedyna możliwość jej udostępnienia. Nakładka C++ zawiera
wiele nowych plików, ale ponieważ są przeznaczone do łączenia
z GCC, stosuje się do nich licencję GPL. Zysk dla naszej
społeczności jest oczywisty.</p>
<p>
Spójrzmy na nakładkę GNU Objective C. Początkowo NeXT miał zamiar
wypuścić ją jako prawnie zastrzeżoną. Chciano ją udostępnić w postaci
plików obiektowych <samp>.o</samp> i pozwolić użytkownikom
na łączenie ich z resztą GCC, sądząc, iż może to być metoda
na obejście wymogów GPL. Jednak nasz prawnik stwierdził,
że nie uniknięto by w ten sposób wymagań licencji, że takie
działanie byłoby niedozwolone, i Objective C zostało opublikowane
jako wolne oprogramowanie.</p>
<p>
Powyższe przykłady pochodzą sprzed wielu lat, ale GNU GPL nadal
powoduje, że przybywa nam wolnego oprogramowania.</p>
<p>
Wiele bibliotek GNU jest objętych Pomniejszą Powszechną Licencją Publiczną
GNU (Lesser GPL, LGPL), ale nie wszystkie. Jedną z takich
bibliotek objętych zwykłą GNU GPL jest Readline, która udostępnia możliwość
edycji wiersza poleceń. Kiedyś dowiedziałem się o prawnie zastrzeżonym
programie, który używał Readline. Powiedziałem więc programiście, który
go rozwijał, że jest to niedozwolone. Mógł on po prostu wyrzucić
część odpowiedzialną za edycję wiersza poleceń ze swojego programu,
lecz postanowił wypuścić go na licencji GPL. Teraz jest to wolne
oprogramowanie.</p>
<p>
Programiści, którzy udoskonalają takie programy jak GCC (Emacs, Bash, Linux,
czy inne programy objęte GPL), często zatrudnieni są
w przedsiębiorstwach lub na uczelniach. Gdy programista chce oddać
swoje poprawki dla całej społeczności i zobaczyć swój kod
w następnej edycji programu, może usłyszeć od swego szefa:
„Zaraz! Ten kod należy do nas! Nie chcemy się nim
dzielić. Postanowiliśmy przekształcić twoją poprawioną wersję w prawnie
zastrzeżony produkt programowy”.</p>
<p>
I tutaj na ratunek programiście przychodzi licencja GNU
GPL. Pokazuje on szefowi, że opublikowanie programu w wersji
prawnie zastrzeżonej będzie naruszeniem licencji i ten uświadamia
sobie, iż ma tylko dwa wyjścia: albo udostępnić cały kod jako wolne
oprogramowanie, albo nie publikować go wcale. Prawie zawsze
jednak decyduje się na to, by zezwolić programiście
na upublicznienie kodu i ten ukazuje się w następnej wersji
programu.</p>
<p>
Licencja GNU GPL nie jest takim sobie „grzecznym chłopcem”. Mówi
„nie” na niektóre rzeczy, na które ludzie czasem mieli
by ochotę. Są użytkownicy, którzy twierdzą, iż to źle. Mówią, że GPL
„wyklucza” konstruktorów programów prawnie zastrzeżonych,
których „należy przyjąć do społeczności wolnego
oprogramowania”.</p>
<p>
Ale my nikogo z naszej społeczności nie wykluczamy, to oni
wybierają czy chcą się przyłączyć czy nie. Ich decyzja, by
oprogramowanie, które wykonują było prawnie zastrzeżone, jest decyzją
pozostania poza nią. Być w naszej społeczności, znaczy przyłączyć się
do współpracy z nami. Nie możemy nikogo „przyjąć
do naszej społeczności” jeśli on sam tego nie chce.</p>
<p>
Tym, co <em>możemy</em> zrobić jest przedstawieni im oferty, zachęty
do przyłączenia się. GNU GPL jest tak zaprojektowana, by bodźcem były
już istniejące programy: „Jeśli uczynisz twój program wolnym, możesz
użyć naszego kodu”. Naturalnie, nie przekona to wszystkich,
ale niektórych tak.</p>
<p>
Oprogramowanie prawnie zastrzeżone nie zasila naszej społeczności,
ale jego konstruktorzy często chcą od nas czerpać. Użytkownicy
wolnych programów, mogą podbudować ego ich autorów –
poprzez uznanie i wdzięczność. Niemniej jednak niezwykle
kusząca może być oferta ze świata biznesu, w stylu: „Pozwól,
byśmy umieścili twój pakiet w naszym prawnie zastrzeżonym programie,
a będą go używały tysiące ludzi!”. Taka pokusa może być niezwykle
silna, ale biorąc pod uwagę jej długofalowe skutki, lepiej będzie
jeśli się jej nie ulegniemy.</p>
<p>
Pokusa i naciski mogą być trudniejsze do rozpoznania, gdy
pojawiają się nie wprost, lecz ze strony organizacji wolnego
oprogramowania, które przejęły strategię dostarczania oprogramowania prawnie
zastrzeżonego. Przykładem może być X Consortium (i ich
następca – Open Group). Finansowani przez firmy wytwarzające
programy prawnie zastrzeżone, starali się przez dekadę przekonać
programistów, by zrezygnowali z copyleft. Obecnie, gdy Open Group <a
href="/philosophy/x.html">uczyniła X11R6.4 oprogramowaniem, które nie jest
już wolne</a>, ci z nas którzy oparli się tej pokusie są szczęśliwi,
że to zrobili.</p>
<p>
[We wrześniu 1998, kilka miesięcy po opublikowaniu X11R6.4
na warunkach czyniących zeń oprogramowanie, które nie jest wolne, Open
Group zmieniła zdanie i wypuściła je na tej samej licencji (nie
copyleft) wolnego oprogramowania, która była stosowana dla wersji
X11R6.3. Dziękujemy wam, Open Group – niemniej jednak ten
późniejszy zwrot nie unieważnia wniosków, które wysnuliśmy z faktu,
że dodanie ograniczeń było <em>możliwe</em>].</p>
<p>
Mówiąc pragmatycznie, myślenie o wielkich długofalowych skutkach powinno
wzmocnić twą wolę przetrwania nacisków. Jeśli skoncentrujesz się
na myśleniu o wolności i społeczności, które możesz budować
nie ustępując, znajdziesz ku temu siłę. „Stand for something, or you
will fall for nothing” – „Stań w obronie czegoś
albo zginiesz za nic”</p>
<p>
A jeśli cynicy wyśmiewają wolność, drwią ze społeczności... jeśli
„twardo stąpający po ziemi” mówią, że zysk jest
jedynym ideałem... po prostu zignoruj ich i używaj copyleft jak
dotąd.</p>
<hr />
<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free
Software, Free Society: The Selected Essays of Richard
M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote>
<div class="translators-notes">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
</div>
</div>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">
<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu
z FSF można znaleźć na stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
replace it with the translation of these two:
We work hard and do our best to provide accurate, good quality
translations. However, we are not exempt from imperfection.
Please send your comments and general suggestions in this regard
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
<web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>For information on coordinating and submitting translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości,
ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
files generated as part of manuals) on the GNU web server should
be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this
without talking with the webmasters or licensing team first.
Please make sure the copyright date is consistent with the
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
document was modified, or published.
If you wish to list earlier years, that is ok too.
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
year, i.e., a year in which the document was published (including
being publicly visible on the web or in a revision control system).
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright © 1998, 2003, 2010 Free Software Foundation, Inc.</p>
<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative
Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p>
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Mikołaj Sitarz 2001, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki Jan Owoc
2010, 2011, 2013.</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
$Date: 2016/01/16 00:05:01 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>
|
