path: root/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html

<!--#set var="PO_FILE"
 value='<a href="/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po">
 https://www.gnu.org/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po</a>'
 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html"
 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/linux-and-gnu.pl-diff.html"
 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-09-04" -->

<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.87 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Linux i&nbsp;GNU - Projekt GNU - Free Software Foundation</title>
<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Wolne
Oprogramowanie, System Operacyjny, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" />
<meta http-equiv="Description" content="Od&nbsp;1983 rozwija wolny, uniksopodobny system operacyjny GNU, mający
zapewnić użytkownikom komputerów swobodę wymiany i&nbsp;ulepszania
oprogramowania, którego używają." />

<!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" -->
<h2>Linux i&nbsp;System GNU</h2>

<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></strong></p>

<div class="announcement">
  <blockquote><p>W&nbsp;celu uzyskania dodatkowych informacji zobacz również <a
href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a> i&nbsp;<a
href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego GNU/Linux?</a></p>
  </blockquote>
</div>

<p>
Każdego dnia wielu użytkowników komputerowych używa modyfikowanej wersji <a
href="/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">systemu GNU</a>, nie zdając
sobie z&nbsp;tego sprawy. Poprzez&nbsp;specyficzny obrót wydarzeń, wersja
GNU, która jest dzisiaj powszechnie używana, nazywana jest często
&bdquo;Linux&rdquo;. Wielu jego użytkowników <a
href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">nie jest świadoma</a>,
że&nbsp;to jest w&nbsp;zasadzie system GNU, zaprojektowany przez <a
href="/gnu/gnu-history.html">Projekt GNU</a>.</p>

<p>
Linux rzeczywiście istnieje i&nbsp;ludzie go używają, lecz&nbsp;jest to
zaledwie część systemu, którego używają. Linux jest jądrem: programem
w&nbsp;systemie, który przydziela maszynie zasoby, które są przeznaczane dla
innych programów których używacie. Jądro jest istotną częścią systemu
operacyjnego, lecz&nbsp;samo jądro jest bezużyteczne. Może działać tylko
w&nbsp;obrębie całego systemu operacyjnego. Linux jest zwykle używany
w&nbsp;połączeniu systemu operacyjnego GNU: cały system to w&nbsp;zasadzie
GNU z&nbsp;dodatkiem Linuksa lub&nbsp;GNU/Linux. Wszystkie dystrybucje
nazywane &ldquo;Linuksem&rdquo; są tak naprawdę dystrybucjami GNU/Linuksa.</p>

<p>
Większość użytkowników nie rozumie różnicy pomiędzy jądrem, jakim jest Linux
oraz&nbsp;całym system, który nazywają &bdquo;Linuksem&rdquo;. Dwuznaczność
użycia tych nazw nie pomaga w&nbsp;zrozumienie tego problemu. Użytkownicy ci
często myślą, że&nbsp;to Linus Torvalds z&nbsp;niewielką pomocą
zaprojektował cały system operacyjny w&nbsp;1991 roku.</p>

<p>
Programiści wiedzą, że&nbsp;Linux jest jądrem. Lecz&nbsp;od kiedy usłyszeli
o całym systemie także jako o &bdquo;Linuksie&rdquo;, często wyobrażają
sobie historię, która uzasadniła nazewnictwo całego systemu nazwą
jądro. Na&nbsp;przykład wiele ludzie wierzy, że&nbsp;gdy Linus Torvalds
zakończył pisanie Linuksa, jądra, użytkownicy rozejrzeli się za&nbsp;innym
wolnym oprogramowaniem by go połączyć z&nbsp;tym. W&nbsp;końcu stwierdzili
(bez żadnej szczególnej przyczyny), że&nbsp;prawie wszystko niezbędne
do&nbsp;stworzenia systemu uniksopodobnego było już dostępne.</p>

<p>
To co znaleźli nie było przypadkiem. Był to niekompletny system
GNU. Dostępne <a href="/philosophy/free-sw.html">wolne oprogramowanie</a>
dodawało się do&nbsp;kompletnego systemu, ponieważ&nbsp;Projekt GNU pracował
nad&nbsp;tym już od&nbsp;1984 roku. W&nbsp;<a
href="/gnu/manifesto.html">Manifeście GNU</a> ustaliliśmy jako cel
stworzenie wolnego systemu uniksopodobnego nazwanym GNU. <a
href="/gnu/initial-announcement.html">Pierwsze ogłoszenie</a> Projektu GNU
również przedstawia pierwotne plany dotyczące systemu GNU. Gdy Linux dopiero
co zaczynał, GNU był prawie ukończony.</p>

<p>
Większość projektów wolnego oprogramowania wyznaczyła sobie za&nbsp;cel
rozwój określonego programu do&nbsp;konkretnych zadań. Na&nbsp;przykład
Linus Torvalds napisał uniksopodobne jądro (Linux), Donald Knuth napisał
interpreter tekstu (TeX), Bob Scheifler zaprojektował system okien (the X
Window System). Naturalnym jest, że&nbsp;wkład wniesiony przez projekt
ocenia się przez pryzmat programów, których dostarczył.</p>

<p>
Jeżeli&nbsp;spróbowalibyśmy zmierzyć wkład wniesiony przez Projekt GNU
w&nbsp;taki sposób, do&nbsp;jakiego doszlibyśmy wniosku? Jeden sprzedawca
CD-ROM'ów sprawdził, że&nbsp;w jego &bdquo;dystrybucji Linuksa&rdquo; <a
href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">oprogramowanie GNU</a>
stanowiło największą część, około 28% całego kodu źródłowego, wliczając
w&nbsp;to istotnie ważne komponenty bez&nbsp;których nie było by tego
systemu. Sam Linux stanowił około 3%. (Proporcje w&nbsp;2008 roku były
podobne: w&nbsp;&bdquo;głównym&rdquo; repozytorium gNewSense, Linux stanowi
1,5% a&nbsp;paczki GNU 15%). Tak więc&nbsp;jeżeli zamierzamy wybrać nazwę
dla systemu, opierając się na&nbsp;tym kto napisał programy w&nbsp;nim
zawarte, najbardziej odpowiednim wyborem będzie &bdquo;GNU&rdquo;.</p>

<p>
Lecz&nbsp;i to nie jest odpowiedzią na&nbsp;rozważane pytanie. Projekt GNU
nie był i&nbsp;nie jest projektem, który zajmuje się tworzeniem konkretnych
paczek oprogramowania. Nie był projektem, który miał na&nbsp;celu <a
href="/software/gcc/">stworzenia kompilatora C</a>, jednakże zrobiliśmy
to. Nie był projektem, który miał na&nbsp;celu zaprojektowanie edytora
tekstowego, jednakże zrobiliśmy to. Projekt GNU został stworzony po&nbsp;to,
by zaprojektować <em>kompletny wolny system uniksopodobny</em>: GNU.</p>

<p>
Wiele osób wniosło istotny wkład w&nbsp;wolne oprogramowanie w&nbsp;systemie
i&nbsp;wszyscy oni zasługują za&nbsp;to na&nbsp;uznanie. Lecz&nbsp;powodem
tego, że&nbsp;jest to <em>zintegrowany system</em>, a&nbsp;nie tylko
kolekcja użytecznych programów, jest to że&nbsp;taki właśnie był cel
Projektu GNU. Zrobiliśmy listę programów potrzebnych do&nbsp;zrobienia
<em>kompletnego</em> wolnego systemu. Systematycznie odnajdujemy, piszemy
lub&nbsp;znajdujemy ludzi uzupełniających listę. Napisaliśmy istotne,
lecz&nbsp;raczej nie porywające <a href="#unexciting">(1)</a> komponenty,
ponieważ&nbsp;nie możecie posiadać systemu bez&nbsp;nich. Niektóre
komponenty naszego systemu są narzędziami programistycznymi, które stają się
coraz bardzie popularne wśród programistów. Lecz&nbsp;napisaliśmy wiele
komponentów, które nie są takimi narzędziami <a
href="#nottools">(2)</a>. Napisaliśmy nawet grę szachową, GNU Chess,
ponieważ&nbsp;kompletny system również potrzebuje gierek.</p>

<p>
We wczesnych latach 90-tych poskładaliśmy cały system za&nbsp;wyjątkiem
jądra. Zaczęliśmy również pisać jądro, <a
href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, który działa
na&nbsp;Machu. Zaprojektowanie jądra było trudniejsze, niż tego
oczekiwaliśmy. <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">GNU Hurd zaczął
działać stabilnie w&nbsp;2001 roku</a>, lecz&nbsp;jeszcze ma daleką drogę
do&nbsp;bycia gotowym do&nbsp;powszechnego użytku.</p>

<p>
Na&nbsp;szczęście nie musieliśmy czekać na&nbsp;Hurd, ponieważ&nbsp;powstał
Linux. Gdy Torvalds uwolnił Linuksa&nbsp;w 1992 roku, zapełnił ostatnią dużą
lukę w&nbsp;systemie GNU. Ludzie mogli <a
href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">połączyć
Linuksa z&nbsp;systemem GNU</a> w&nbsp;celu zrobienia kompletnie wolnego
systemu&nbsp;&ndash; wersji systemu GNU, który także zawierał
Linuksa. Innymi słowy, system GNU/Linux.</p>

<p>
Połączenie całej pracy nie było trywialną rzeczą. Niektóre komponenty GNU <a
href="#somecomponents">(3)</a> potrzebowały istotnych zmian
do&nbsp;współpracowania z&nbsp;Linuksem. Integracja kompletnego systemu jako
dystrybucji która działałaby &bdquo;od ręki&rdquo; to również sporo
pracy. Wymagało to zajęcia się problemem dotyczącym instalacji
i&nbsp;startowania systemu. Był to problem, którego jeszcze nie
rozwiązaliśmy, ponieważ&nbsp;nie dotarliśmy wtedy do&nbsp;tego
stopnia. Dlatego&nbsp;też ludzie, którzy zaprojektowali różne dystrybucje
systemów wykonali istotną część pracy. Była to jednak&nbsp;praca którą, jak
to się zwykle dzieje, ktoś by na&nbsp;pewno wykonał.</p>

<p>
Projekt GNU wspiera zarówno systemy GNU/Linux jak i&nbsp;<em>system
GNU</em>. <a href="http://fsf.org/">FSF</a> sfinansowało przepisywanie
związanych z&nbsp;Linuksem rozszerzeń do&nbsp;biblioteki GNU C,
więc&nbsp;teraz są one dobrze zintegrowane. Najnowsze systemy GNU/Linux
używają aktualnych bibliotek bez&nbsp;zmian. FSF sfinansowało również
wczesny etap tworzenia Debian GNU/Linux.</p>

<p>
Dzisiaj jest wiele różnych wariantów systemu GNU/Linux (często zwane
w&nbsp;skrócie &bdquo;distro&rdquo;). Większość z&nbsp;nich dołącza niewolne
oprogramowanie&nbsp;&ndash; programiści idą za&nbsp;filozofią Linuksa
zamiast GNU. Lecz&nbsp;istnieją również <a
href="/distros/distros.html">całkowicie wolne dystrybucje
GNU/Linuksa</a>. FSF wspiera zasoby komputerowe dla&nbsp;<a
href="http://gnewsense.org/">gNewSense</a>.</p>

<p>Tworzenie wolnej dystrybucji GNU/Linux nie polega tylko
na&nbsp;wyeliminowaniu różnych niewolnych programów. Obecnie normalna wersja
Linuksa zawiera niewolne programy. Te programy przeznaczone są
do&nbsp;załadowania do&nbsp;urządzeń I/O [ang. Input/Output -
Wejścia/Wyjścia] kiedy system startuje. Mają one postać długich ciągów liczb
włączonych do&nbsp;&bdquo;kodu źródłowego&rdquo; Linuksa. Dlatego&nbsp;też
utrzymanie wolnych dystrybucji GNU/Linuksa pociąga także za&nbsp;sobą
utrzymanie <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">wolnej wersji
Linuksa</a>.</p>

<p>Niezależnie czy&nbsp;używasz GNU/Linuksa czy&nbsp;też nie, proszę nie mylcie
społeczeństwa prze używanie słowa &bdquo;Linux&rdquo; dwuznacznie. Linux
jest jądrem, jednym z&nbsp;kluczowych elementów systemu. System głównie
bazuje na&nbsp;systemie GNU, do&nbsp;którego Linux został dodany. Kiedy
mówicie o takim połączeniu, proszę mówcie wtedy &bdquo;GNU/Linux&rdquo;.</p>

<p>
Jeżeli&nbsp;chcecie dodać odnośnik z&nbsp;informacjami na&nbsp;temat
&bdquo;GNU/Linuksa&rdquo;, ta strona oraz&nbsp;<a
href="/gnu/the-gnu-project.html">http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a>
będą dobrym wyborem. Jeżeli&nbsp;chodzi Wam o Linuksa, o jądro,
i&nbsp;chcecie dodać odnośnik w&nbsp;celu dalszego wyjaśnienia, <a
href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> jest dobrym
adresem URL w&nbsp;tym celu.</p>

<h3>Postscriptum</h3>

<p>
Odbiegając od&nbsp;GNU, pewien inny projekt został niezależnie wyprodukowany
jako wolny system operacyjny uniksopodobny. System znany jest jako BSD
i&nbsp;został zaprojektowany na&nbsp;UC Berkeley. Był niewolny w&nbsp;latach
80-tych, lecz&nbsp;stał się wolny w&nbsp;latach 90-tych. Wolny system
operacyjny istniejący dzisiaj<a href="#newersystems">(4)</a>, jest niemalże
na&nbsp;pewno albo&nbsp;odmianą systemu GNU, albo&nbsp;rodzajem systemu BSD.</p>

<p>
Ludzie zazwyczaj pytają, czy&nbsp;BSD jest także wersją GNU, coś jak
GNU/Linux. Deweloperzy BSD zostali zainspirowani aby&nbsp;uwolnić ich kod
przykładem Projektu GNU oraz&nbsp;wyraźnymi apelami od&nbsp;aktywistów GNU,
którzy pomagali ich do&nbsp;tego przekonać. Lecz&nbsp;ich kod
w&nbsp;nieznacznym stopniu pokrywa się z&nbsp;GNU. Systemy BSD używają
dzisiaj niektórych programów GNU, tak jak system GNU używa niektórych
programów BSD. Podsumowując jednak, są to dwa odmienne systemy, które
rozwijały się osobno. Deweloperzy BSD nie napisali jądra i&nbsp;nie dodali
go do&nbsp;systemu GNU. Taka nazwa, jak GNU/BSD nie opisuje sytuacji. <a
href="#gnubsd">(5)</a></p>

<h3>Przypisy [autora]:</h3>
<ol>
<li>
<a id="unexciting"></a>Te mało porywające, lecz&nbsp;ważne komponenty, to
między innymi assembler GNU (GAS) i&nbsp;linker (GLD), które są teraz
częścią paczki<a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a>, <a
href="/software/tar/">GNU tar</a> i&nbsp;wielu innych.</li>

<li>
<a id="nottools"></a>Na&nbsp;przykład The Bourne Again SHell (powłoka BASH),
interpreter PostScriptu <a
href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a> oraz&nbsp;<a
href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a> nie są narzędziami
programistycznymi. Nie są także nimi GNUCash, GNOME i&nbsp;GNU Chess.</li>

<li>
<a id="somecomponents"></a>Na&nbsp;przykład <a
href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a>.</li>

<li>
<a id="newersystems"></a>Od&nbsp;kiedy to zostało napisane,
prawie-całkiem-wolny Windowsopodobny system został zaprojektowany,
lecz&nbsp;nie jest w&nbsp;ogóle ani&nbsp;jak GNU ani&nbsp;jak Unix,
więc&nbsp;nie pasuje do&nbsp;tego zagadnienia. Większość jądra Solarisa
zostało uwolnione, lecz&nbsp;jeżeli chcieliście zrobić z&nbsp;tego wolny
system, oprócz zastąpienia brakujących części jądra, musielibyście również
umieścić go w&nbsp;GNU lub&nbsp;BSD.</li>

<li>
<a id="gnubsd"></a>Z&nbsp;drugiej strony, przez lata które minęły
od&nbsp;kiedy ten artykuł został napisany, Biblioteka GNU C została
przeportowana na&nbsp;kilka wersji jądra BSD, co pozwala na&nbsp;łatwe
połączeniem systemu GNU z&nbsp;jądrem. Tak jak z&nbsp;GNU/Linuksem, są to
także warianty GNU i&nbsp;są nazywane na&nbsp;przykład GNU/kFreeBSD
czy&nbsp;GNU/kNetBSD zależnie od&nbsp;jądra systemu. Zwykli użytkownicy
typowych środowisk graficznych z&nbsp;trudem odróżnią GNU/Linux
i&nbsp;GNU/*BSD.</li>

</ol>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i&nbsp;FSF prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Inne metody kontaktu
z&nbsp;FSF można znaleźć na&nbsp;stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz&nbsp;inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na&nbsp;adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
Staramy się, aby&nbsp;tłumaczenia były wierne i&nbsp;wysokiej jakości,
ale&nbsp;nie jesteśmy zwolnieni z&nbsp;niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz&nbsp;zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w&nbsp;tłumaczeniu prosimy kierować na&nbsp;adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na&nbsp;temat koordynacji oraz&nbsp;zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na&nbsp;<a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, 2014, 2015, 2016,
2017 Richard M. Stallman</p>

<p>Ta strona jest dostępna na&nbsp;<a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa&nbsp;&ndash; Bez&nbsp;utworów zależnych
4.0 Międzynarodowe</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Marcin Wolak 2010, 2011, 2012; poprawki: Jan Owoc 2010, 2013,
2014, 2016, Daniel Oźminkowski 2010.</div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:

$Date: 2019/07/09 14:41:25 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>