1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
|
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-power.en.html" -->
<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.77 -->
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Wolność czy władza? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania
(FSF)</title>
<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, general, public, license, gpl,
general public license, freedom, software, power, rights" />
<meta http-equiv="Description" content="W eseju „Wolność czy władza” Bradley Kuhn
i Richard Stallman dyskutują o powodach, dla których ruch wolnego
oprogramowania nie propaguje wolności dla wyboru dowolnej licencji dla
tworzonego oprogramowania." />
<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-power.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<h2>Wolność czy władza?</h2>
<p>
<strong>Bradley Kuhn</strong>, <strong>Richard Stallman</strong></p>
<blockquote>
<p>Umiłowanie wolności to miłość bliźniego; umiłowanie władzy to miłość
do samego siebie.<br />
– William Hazlitt</p>
</blockquote>
<p>
W ruchu wolnego oprogramowania opowiadamy się za wolnością
użytkowników programów. Sformułowaliśmy nasze poglądy w oparciu
o te wolności, które są konieczne, by móc dobrze żyć,
oraz podsycają wspólnotę dobrej woli i współpracy. <a
href="/philosophy/free-sw.html">Nasza definicja wolnego oprogramowania</a>
precyzuje, które wolności są niezbędne, aby użytkownicy programów mogli
działać we wspólnocie.</p>
<p>
Wspieramy wolność zarówno programistów jak i użytkowników. Większość
z nas to programiści, chcemy wolności zarówno dla siebie jak i dla
was. Każdy z nas używa jednak oprogramowania napisanego przez
innych i chcemy mieć wolność w użytkowaniu tych programów,
a nie tylko w użytkowaniu własnego kodu. Popieramy wolność
wszystkich użytkowników, niezależnie czy programują często, czasami,
czy wcale tego nie robią.</p>
<p>
Jednakże jednej z tak zwanych wolności nie popieramy,
a mianowicie – wolności wyboru dowolnej licencji dla
pisanego oprogramowania. Odrzucamy ją, ponieważ tak naprawdę jest ona
formą władzy a nie wolności.</p>
<p>
Choć często przeoczane, to rozróżnienie ma zasadnicze
znaczenie. Wolność to możliwość podejmowania decyzji, które będą wpływać
głównie na nas samych. Władza zaś, to możliwość podejmowania decyzji,
które będą bardziej wpływać na innych niż na nas. Jeśli pomieszamy
władzę z wolnością, nie uda nam się pozostać prawdziwie wolnymi.</p>
<p>
Oprogramowanie zastrzeżone to egzekwowanie władzy. Obecne prawo autorskie
zapewnia tę władzę producentom oprogramowania, w związku z czym
oni i tylko oni ustalają zasady narzucane pozostałym; stosunkowo
niewielka grupa ludzi podejmuje podstawowe, dotyczące wszystkich, decyzje
związane z oprogramowaniem, zazwyczaj łamiąc przy tym nasze
wolności. Gdy użytkownicy pozbawieni są wolności, które charakteryzują wolne
oprogramowanie, nie mogą oni stwierdzić, jakie działania wykonuje
oprogramowanie, nie mogą sprawdzić czy istnieją w nim „tylne
furtki”, nie mogą monitorować ewentualnych wirusów i robaków, nie
mogą się dowiedzieć, jakie osobiste informacje są ujawniane (lub nie mogą
zaprzestać ich ujawniania, nawet jeśli się dowiedzą). Jeśli programowanie
ulegnie awarii, nie mogą go naprawić; muszą czekać na producenta, by on
to zrobił zgodnie z władzą, jaką posiada. Jeśli najzwyczajniej
w świecie program okazuje się niezupełnie tym, czego użytkownik
potrzebuje, nie ma możliwości odwrotu. Użytkownicy nie mogą sobie wzajemnie
pomóc w poprawieniu go.</p>
<p>
Producentami zastrzeżonego oprogramowania często są firmy. Ruch wolnego
oprogramowania nie jest przeciwny tym organizacjom, widzimy jednak, co się
dzieje, kiedy firmy te mają możliwość narzucania dowolnych reguł
użytkownikom oprogramowania. Microsoft jest doskonałym przykładem tego, jak
szkodliwe może być łamanie wolności użytkowników; nie jest to
jednak jedyny przykład. Nawet gdy nie mamy do czynienia
z monopolem, zastrzeżone oprogramowanie szkodzi
społeczeństwu. Możliwość wyboru pana i władcy to nie wolność.</p>
<p>
Dyskusja na temat praw i zasad dotyczących oprogramowania, często
skoncentrowana była tylko na interesach programistów. Niewielu ludzi
zajmuje się programowaniem regularnie, jeszcze mniej jest właścicielami firm
produkujących oprogramowanie. Jednakże wszystkie rozwinięte społeczeństwa
potrzebują i używają oprogramowania, w związku z tym
producenci programów kontrolują obecnie to jak żyjemy, jak robimy interesy,
jak się porozumiewamy i jak jesteśmy zabawiani. Hasło „wolności
wyboru (tylko dla programistów)”, nie odwołuje się do zagadnień
etycznych ani politycznych.</p>
<p>
Jeśli „kod to prawo” <a href="#f1">(1)</a> [angielskie
<em>code</em> oznacza zarówno kodeks (np. prawny), jak i kod
(np. źródłowy). W dalszej części wykorzystana jest właśnie ta
analogia], jak stwierdził profesor Lawrence Lessig ze szkoły prawniczej
Stanford Law School, to pytanie, na które musimy odpowiedzieć brzmi:
kto powinien kontrolować kod, którego używacie – wy sami,
czy elita wybranych? Uważamy, że to wam przysługuje prawo
do sprawowania kontroli nad oprogramowaniem, którego używacie,
a przekazanie wam tej kontroli jest celem wolnego oprogramowania.</p>
<p>
Uważamy, że to wy powinniście decydować o przeznaczeniu oprogramowania
którego używacie, jednak obecne prawo stanowi inaczej. Obecnie stawia
nas ono w pozycji nadrzędnej do użytkowników naszego kodu,
czy nam się to podoba, czy nie. Etyczną odpowiedzią na tę
sytuację jest głoszenie wolności dla każdego użytkownika, podobnie jak Karta
Praw przez zagwarantowanie wolności każdemu z obywateli miała dać
rządowi możliwość sprawowania władzy. Po to właśnie istnieje <a
href="/copyleft/copyleft.html">GNU GPL</a>: daje wam panowanie
nad użytkowanym oprogramowaniem, jednocześnie <a
href="/philosophy/why-copyleft.html">chroniąc przed tymi</a>, którzy
chcieliby przejąć kontrolę nad waszymi decyzjami.</p>
<p>
W miarę jak coraz więcej użytkowników uświadamiać sobie będzie,
że kod to prawo, i zacznie odczuwać, że oni również zasługują
na wolność, dostrzegać będą oni wagę wolności, które popieramy,
podobnie jak wciąż rosnąca grupa użytkowników docenia praktyczną wartość
wolnego oprogramowania, które stworzyliśmy.</p>
<h4>Przypisy</h4>
<a id="f1"></a>William J. Mitchell, <em>City of Bits: Space, Place, and the
Infobahn </em> (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995), s. 111,
za Lawrence Lessig w <em>Code and Other Laws of Cyberspace,
Version 2.0</em> (New York, NY: Basic Books, 2006), s. 5.
<hr />
<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free
Software, Free Society: The Selected Essays of Richard
M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote>
<div class="translators-notes">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
</div>
</div>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">
<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu
z FSF można znaleźć na stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
replace it with the translation of these two:
We work hard and do our best to provide accurate, good quality
translations. However, we are not exempt from imperfection.
Please send your comments and general suggestions in this regard
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
<web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>For information on coordinating and submitting translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości,
ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>
<p>Copyright © 2001, 2009 Bradley M. Kuhn and Richard M. Stallman</p>
<p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted
without royalty in any medium, provided this notice is preserved. <br/>
Zezwala się na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego
tekstu, niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania
niniejszego zezwolenia.</p>
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Piotr Podobiński 2004, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki: Jan
Owoc 2010, 2011.</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
$Date: 2016/01/16 00:04:58 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>
|
