1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
|
<!--#set var="PO_FILE"
value='<a href="/philosophy/po/free-doc.pl.po">
https://www.gnu.org/philosophy/po/free-doc.pl.po</a>'
--><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-doc.html"
--><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/free-doc.pl-diff.html"
--><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-12-27" --><!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-doc.en.html" -->
<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.79 -->
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Dlaczego wolne oprogramowanie potrzebuje wolnej dokumentacji - Projekt GNU -
Free Software Foundation</title>
<!--#include virtual="/philosophy/po/free-doc.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" -->
<h2>Dlaczego wolne oprogramowanie potrzebuje wolnej dokumentacji</h2>
<blockquote class="announcement"><p>
<a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Zapiszcie się
na naszą listę mailową o zagrożeniach ebookami</a>.
</p></blockquote>
<ul>
<li><a href="/copyleft/fdl.html">Licencja GNU Wolnej Dokumentacji</a></li>
</ul>
<p>
Największą słabością wolnych systemów operacyjnych jest brak dobrych wolnych
podręczników, które moglibyśmy dołączać do systemów. Wiele
z naszych najważniejszych programów nie jest dostarczanych
z pełnymi podręcznikami. Dokumentacja jest kluczową częścią każdego
pakietu programowego — gdy ważny pakiet wolnego programowania nie jest
dostarczany z wolnym podręcznikiem, jest to istotna luka. Mamy teraz
wiele takich luk.</p>
<p>
Pewnego razu, wiele lat temu, pomyślałem sobie, że nauczyłbym się
Perla. Miałem egzemplarz wolnego podręcznika, ale okazał się ciężki
w czytaniu. Kiedy spytałem użytkowników Perla o alternatywy,
powiedzieli, że są lepsze podręczniki wprowadzające, ale te nie są
wolne.</p>
<p>
Dlaczego tak się działo? Autorzy dobrych podręczników napisali je dla
wydawnictwa O'Reilly Associates, które opublikowało je
na restrykcyjnych warunkach. Żadnego kopiowania, modyfikacji, brak
dostępnych plików źródłowych, co wyłączyło te podręczniki ze wspólnoty
wolnego oprogramowania.</p>
<p>
To nie pierwszy raz, kiedy zdarzyło się coś podobnego, i (ku wielkiej
stracie naszej społeczności) z pewnością nie ostatni. Komercyjni
wydawcy podręczników zachęcili bardzo wielu autorów, by ci ograniczyli
dostęp do napisanych przez siebie podręczników. Wielokrotnie słuchałem
użytkownika GNU entuzjastycznie opowiadającego mi o pisanym przez siebie
podręczniku, dzięki któremu spodziewa się wspomóc projekt GNU. A potem
moje nadzieje gasły, w miarę jak dochodził do wyjaśnień,
że podpisał umowę z wydawcą, ograniczającą książkę tak,
że nie będziemy mogli z niej korzystać.</p>
<p>
Wiedząc, że pisanie dobrą angielszczyzną jest rzadką umiejętnością
wśród programistów, nie możemy sobie pozwolić na tracenie podręczników
w ten sposób.</p>
<p>
Wolna dokumentacja, tak jak wolne oprogramowanie, jest kwestią wolności, nie
ceny. Problemem w przypadku tych podręczników nie było to,
że O'Reilly Associates pobierało opłaty za drukowane egzemplarze
— samo w sobie jest to w porządku. (Free Software Foundation
również <a href="http://shop.fsf.org/category/books/">sprzedaje drukowane
egzemplarze</a> wolnych <a href="/doc/doc.html">podręczników
GNU</a>). Jednak podręczniki GNU są dostępne w postaci kodu
źródłowego, podczas gdy te dostępne są tylko na papierze. Podręczniki
GNU zawierają zezwolenie na kopiowanie i modyfikacje, podręczniki
Perla — nie. Problemem są właśnie te ograniczenia.</p>
<p>
Kryterium wolnego podręcznika jest niemal takie samo, jak w przypadku
wolnego programu: jest to kwestia przekazania wszystkim użytkownikom pewnych
praw, wolności. Musi być dozwolona redystrybucja (łącznie
z komercyjną), tak by każdej kopii programu mógł towarzyszyć
podręcznik, on-line lub na papierze. Decydujące jest też zezwolenie
na zmiany.</p>
<p>
Ogólnie, nie uważam, by kluczowe było posiadanie przez innych praw
do modyfikacji wszelkiego rodzaju artykułów
czy książek. Zagadnienia związane ze słowem pisanym niekoniecznie są
takie same jak te, które odnoszą się do programów. Na przykład,
nie sądzę, żebyście wy czy ja sam byli zobligowani do udzielania
zezwolenia na zmiany w artykułach takich jak ten, które opisują
nasze działania i poglądy.</p>
<p>
Istnieje jednak szczególny powód, dla którego wolność modyfikacji
dokumentacji wolnego oprogramowania jest kluczowa. Gdy ludzie wykorzystują
swoje prawo do modyfikacji programu i dodają czy zmieniają
jego możliwości, jeśli są sumienni, to zmienią także podręcznik, w ten
sposób zapewniając zmienionemu programowi dokładną i użyteczną
dokumentację. Podręcznik zabraniający programistom sumienności
w ukończeniu pracy, lub dokładniej: wymagający od nich
napisania od zera nowego podręcznika jeśli zmieniają program, nie
spełnia potrzeb naszej społeczności.</p>
<p>
Choć całościowy zakaz zmian jest nie do przyjęcia, niektóre
rodzaje ograniczeń metody modyfikacji nie stwarzają żadnych
problemów. Na przykład, wymaganie zachowania oryginalnej informacji o
prawach autorskich, warunkach dystrybucji czy listy autorów jest
ok. Nie jest też kłopotliwe wymaganie, by zmienione wersje zawierały
adnotację o tym, że zostały zmienione, a nawet wskazanie całych
sekcji tekstu, które nie mogą być usuwane czy zmieniane, dopóki tylko
dotyczą one kwestii nietechnicznych. (Takie sekcje są w niektórych
podręcznikach GNU).</p>
<p>
Te rodzaje ograniczeń nie są problemem gdyż, z praktycznego punktu
widzenia, nie powstrzymują sumiennego programisty przed przystosowaniem
podręcznika do zmian w programie. Inaczej mówiąc, nie blokują
społeczności wolnego oprogramowania możliwości pełnego wykorzystywania
podręcznika.</p>
<p>
Jednakże, musi być możliwa zmiana całości <em>technicznej</em> zawartości
podręcznika i późniejsza dystrybucja wyniku wszelkimi zwykłymi
środkami, przez wszystkie zwykłe kanały przekazu. W przeciwnym razie,
ograniczenia faktycznie blokują społeczność, podręcznik nie jest wolny,
a zatem potrzebujemy innego.</p>
<p>
Niestety, często trudno znaleźć kogoś, kto napisałby inny podręcznik, gdy
istnieje już podręcznik prawnie zastrzeżony. Przeszkodę stanowi to, iż wielu
użytkowników sądzi, że taki podręcznik jest wystarczająco dobry
%emdash; nie widzą więc potrzeby pisania wolnego podręcznika. Nie
zauważają, że wolny system operacyjny ma lukę, którą trzeba zapełnić.</p>
<p>
Dlatego użytkownicy myślą, że podręczniki prawnie zastrzeżone są
wystarczająco dobre? Niektórzy z nich się nad tym nie
zastanawiali. Mam nadzieję, że ten artykuł zrobi coś, by to zmienić.</p>
<p>
Inni uważają, że podręczniki prawnie zastrzeżone są do przyjęcia
z tej samej przyczyny, dla której wiele osób akceptuje oprogramowanie
prawnie zastrzeżone: osądzają wyłącznie w kategoriach praktycznych, nie
stosując wolności jako kryterium. Ci ludzie mają prawo do swoich
poglądów, ale ponieważ opinie te wywodzą się z wartości nie
obejmujących wolności, nie są wskazaniem dla tych z nas, którzy cenią
wolność.</p>
<p>
Proszę, powiedzcie o tym innym. Nadal tracimy podręczniki na rzecz
publikacji prawnie zastrzeżonych. Jeśli nagłośnimy, że takie
podręczniki nie są wystarczające, być może kolejna osoba, która zechce pomóc
GNU pisząc dokumentację, zda sobie sprawę, zanim nie będzie za późno,
że przede wszystkim musi uczynić ją wolną.</p>
<p>
Możemy też zachęcać wydawców komercyjnych do sprzedawania wolnych,
opartych na copyleft podręczników zamiast podręczników prawnie
zastrzeżonych. Jednym ze sposobów, w jaki możecie pomóc to zrobić, jest
sprawdzanie przed kupnem podręcznika warunków jego rozpowszechniania
i preferowania podręczników na licencji copyleft.</p>
<p>
[Uwaga: prowadzimy teraz <a href="/doc/other-free-books.html">stronę WWW
z listą wolnych książek innych wydawców</a>].</p>
<div class="translators-notes">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
</div>
</div>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">
<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu
z FSF można znaleźć na stronie <a
href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających
odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać
na adres <a
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
replace it with the translation of these two:
We work hard and do our best to provide accurate, good quality
translations. However, we are not exempt from imperfection.
Please send your comments and general suggestions in this regard
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
<web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>For information on coordinating and submitting translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości,
ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie
tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy
w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a
href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej
informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji
tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a
href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
</div>
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
files generated as part of manuals) on the GNU web server should
be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this
without talking with the webmasters or licensing team first.
Please make sure the copyright date is consistent with the
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
document was modified, or published.
If you wish to list earlier years, that is ok too.
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
year, i.e., a year in which the document was published (including
being publicly visible on the web or in a revision control system).
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005,
2006, 2007, 2009, 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p>
<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych
4.0 Międzynarodowe</a>.</p>
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" -->
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001, Jan Owoc 2010, 2012; poprawki: Jan Owoc
2011, 2016, Wojciech Kotwica 2002, 2004.</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
$Date: 2020/02/25 23:00:03 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>
|
