path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/who-does-that-server-really-serve.html

<!--#set var="PO_FILE"
 value='<a href="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.nl.po">
 https://www.gnu.org/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.nl.po</a>'
 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html"
 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.nl-diff.html"
 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-03-31" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.79 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Wie dient die server eigenlijk echt? - GNU-project - Free Software
Foundation</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" -->
<h2>Wie dient die server eigenlijk echt?</h2>

<p>door <strong>Richard Stallman</strong></p>

<blockquote><p>(De eerste versie verscheen  in de <a
href="http://www.bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM">
Boston Review</a>.)</p></blockquote>

<p><strong>Op het internet is niet-vrije software niet de enige manier om je
vrijheid te verliezen. Service als Softwarevervanging, of SaaSS, is een
andere manier om iemand anders macht te geven over jouw
computeractiviteiten.</strong></p>

<p>Waar het om gaat is dat je zeggenschap hebt over een programma dat iemand
anders heeft geschreven (als het tenminste vrij is), terwijl je nooit
zeggenschap kunt hebben over een dienst die iemand anders beheert. Gebruik
dus nooit een dienst als een programma in principe hetzelfde kan.</p>


<p>SaaSS betekent dat je iemand anders' dienst gebruikt, in plaats van jouw
eigen kopie van een programma. Wij hebben de uitdrukking bedacht; artikelen
en advertenties gebruiken 'm niet, en ze zullen je niet vertellen dat hun
dienst SaaSS is. In plaats daarvan gebruiken ze waarschijnlijk de vage en
afleidende term &ldquo;cloud&rdquo;, wat een noemer is voor SaaSS en vele
andere praktijken, waarvan sommigen gebruikers misbruiken en andere weer
prima zijn. Met de uitleg en voorbeelden op deze pagina kan je vaststellen
of een dienst SaaSS is.</p>

<h3>Achtergrond: hoe niet-vrije software jouw vrijheid wegneemt</h3>

<p>Digitale technologie kan je vrijheid geven, maar het kan jouw vrijheid ook
wegnemen. De zeggenschap over onze eigen computeractiviteiten werd eerst
bedreigd door <em>niet-vrije software</em>: software waar gebruikers geen
controle over hebben, omdat de eigenaar (een bedrijf zoals Apple of
Microsoft) er controle over heeft. Die eigenaar maakt vaak misbruik van deze
onrechtvaardige macht door middel van malafide functies in het programma,
zoals spionage, achterdeurtjes, en <a
href="http://DefectiveByDesign.org">digitaal beheer van beperkingen
(DRM)</a> (door hun eigen propaganda &ldquo;digitaal beheer van
rechten&rdquo;genoemd).</p>

<p>Onze oplossing voor dit probleem is het ontwikkelen van <em>vrije
software</em> en het niet accepteren van niet-vrije software. Vrije software
betekent dat jij, als gebruiker, vier essenti&euml;le vrijheden hebt. De
vrijheid: (0)&nbsp;om het programma uit te voeren zoals jij wilt,
(1)&nbsp;om de broncode te bestuderen en te wijzigen, zodat het werkt zoals
jij wilt, (2)&nbsp;om exacte kopie&euml;n te verspreiden en (3)&nbsp;om
kopie&euml;n van jouw aangepaste versies te verspreiden. (Zie de <a
href="/philosophy/free-sw.html">definitie van vrije software</a>.)</p>

<p>Met vrije software kunnen wij als gebruikers weer zeggenschap krijgen over
onze eigen computeractiviteiten. Er bestaat nog steeds niet-vrije software,
maar we kunnen het uitsluiten van ons leven, en velen onder ons hebben dat
gedaan. Nu krijgen we echter een andere verleidelijke manier aangeboden om
de controle over onze computeractiviteiten kwijt te raken: Service als
Softwarevervanging (SaaSS). In het belang van onze vrijheid moeten we ook
dat niet accepteren. </p>

<h3>Hoe Service als Softwarevervanging je van je vrijheid berooft</h3>

<p>Service als Softwarevervanging (SaaSS) betekent dat je een dienst gebruikt,
in plaats van jouw eigen kopie van een programma. Concreet betekent het dat
iemand een netwerkserver opzet die bepaalde computertaken
doet&mdash;bijvoorbeeld het bewerken van een foto, het vertalen van tekst
naar een andere taal, enz.&mdash;en vervolgens gebruikers uitnodigt om die
activiteiten via die server te doen. Een gebruiker daarvan stuurt zijn
gegevens naar die server, die dan de <em>computeractiviteiten van de
gebruiker zelf</em> uitvoert met de verstrekte gegevens. Vervolgens stuurt
de server de resultaten terug naar de gebruiker of handelt op eigen houtje
namens hem. </p>

<p>Die computeractiviteit behoort toe aan <em>de gebruiker</em>, omdat hij het
in principe ook zelf had kunnen doen, door het uitvoeren van een programma
op zijn eigen computer (of de gebruiker nu de beschikking heeft over dat
programma of niet). In de gevallen dat deze aanname niet klopt, is het geen
SaaSS.</p>

<p>Deze servers ontnemen de controle van de gebruiker nog meer dan bij
niet-vrije software. Met niet-vrije software krijgen gebruikers vaak een
uitvoerbaar bestand maar niet de broncode. Dat maakt het moeilijk om te
bestuderen wat het programma eigenlijk doet, en moeilijk om het te
veranderen.</p>

<p>Met SaaSS krijgen gebruikers niet eens een uitvoerbaar bestand dat hun
computeractiviteiten doet: het staat op de server van iemand anders, waar de
gebruikers het niet kunnen zien of aanraken. Dus is het onmogelijk om vast
te stellen wat het eigenlijk doet, en onmogelijk om het te veranderen. </p>

<p>Bovendien leidt SaaSS automatisch tot gevolgen die even erg zijn als de
malafide functies van bepaalde niet-vrije software.</p>

<p> Sommige niet-vrije programma's zijn bijvoorbeeld &ldquo;spyware&rdquo;: het
programma <a href="/philosophy/proprietary-surveillance.html">verstuurt
gegevens over de computeractiviteiten van de gebruiker</a>. Microsoft
Windows verstuurt informatie over de activiteiten van de gebruiker naar
Microsoft. Windows Media Player rapporteert waar elke gebruiker naar kijkt
of luistert. De Amazon Kindle meldt welke pagina's van welke boeken de
gebruiker leest, en wanneer. Angry Birds verstuurt alle bezochte locaties
van de gebruiker.</p>

<p>In tegenstelling tot niet-vrije software heeft SaaSS geen achterbakse code
nodig om de gegevens van de gebruiker te krijgen. In plaats daarvan moeten
gebruikers hun gegevens naar de server versturen om het te kunnen
gebruiken. Dit heeft hetzelfde effect als spyware: de serverbeheerder krijgt
de gegevens&mdash;zonder speciale moeite, dit is hoe SaaSS werkt. Amy Webb,
iemand die nooit de bedoeling had om foto's van haar dochter te publiceren,
maakte de fout SaaSS (Instagram) te gebruiken om haar foto's te
bewerken. Uiteindelijk <a
href="http://www.slate.com/articles/technology/data_mine_1/2013/09/privacy_facebook_kids_don_t_post_photos_of_your_kids_on_social_media.html">waren
ze daar uitgelekt</a>.
</p>

<p>Theoretisch gezien zou homomorfische versleuteling op een dag zover
gevorderd kunnen zijn, dat SaaSS-diensten zouden kunnen worden ontworpen om
geen gegevens van de gebruiker te kunnen begrijpen. Zulke diensten
<em>zouden</em> zo kunnen worden ingesteld dat ze gebruikers niet
bespioneren; dat betekent echter niet dat ze dat ook niet zullen
<em>doen</em>. </p>

<p>Sommige niet-vrije besturingssystemen hebben een universele achterdeur,
waarmee iemand anders op afstand softwareveranderingen kan
installeren. Windows heeft bijvoorbeeld een universele achterdeur waarmee
Microsoft andere software op de machine kan forceren. Bijna alle mobiele
telefoons hebben ook er ook &eacute;&eacute;ntje. Sommige niet-vrije
programma's hebben ook een universele achterdeur; het Steam-programma voor
GNU/Linux stelt de ontwikkelaar in staat om op afstand gewijzigde versies te
installeren.</p>

<p>Met SaaSS kan de serverbeheerder de gebruikte software op de server
veranderen. Het is terecht dat hij dit moet kunnen doen; het is immers zijn
computer. Het resultaat is echter hetzelfde als het gebruiken van een
niet-vrij programma met een universele achterdeur: iemand heeft de macht om
stilletjes te kunnen veranderen hoe de gebruiker zijn computeractiviteiten
uitvoert.</p>

<p>SaaSS is dus gelijkwaardig aan het gebruiken van niet-vrije software met
spyware en een universele achterdeur. Het geeft de serverbeheerder
onrechtvaardige macht over de gebruiker, en die macht moeten we niet
accepteren. </p>

<h3>SaaSS en SaaS</h3>

<p>In het begin noemden we deze problematische praktijk &ldquo;SaaS&rdquo;, wat
staat voor &ldquo;Software als een Service&rdquo;. Die term wordt vaak
gebruikt voor het opzetten van software op een server in plaats van het
aanbieden van een kopie ervan aan gebruikers. We dachten dat het precies die
zaken beschrijft waar dit probleem voorkomt.</p>

<p>Daarna kwamen we erachter dat de term SaaS soms wordt gebruikt voor
communicatiediensten&mdash;activiteiten waarbij deze kwestie niet van
toepassing is. De term &ldquo;Software als een Service&rdquo; legt daarnaast
niet uit <em>waarom</em> deze praktijk slecht is. Dus introduceerden we de
term &ldquo;Service als Softwarevervanging&rdquo;, die de slechte praktijk
verduidelijkt en uitlegt wat er slecht aan is.</p>

<h3>Het verschil tussen SaaSS en niet-vrije software</h3>

<p>SaaSS en niet-vrije software leiden tot dezelfde schadelijke resultaten,
maar het mechanisme erachter is anders. Met niet-vrije software is het
mechanisme dat jij een kopie hebt die moeilijk en/of illegaal is om te
veranderen. Met SaaSS is het mechanisme dat je de kopie die jouw
computeractiviteiten doet, niet eens hebt.</p>

<p>Deze twee kwesties worden vaak verward, en niet alleen per
ongeluk. Web-ontwikkelaars gebruiken de term &ldquo;webapplicatie&rdquo; als
één noemer om de serversoftware samen te nemen met programma's die in je
browser (op jouw machine) worden uitgevoerd. Sommige webpagina's installeren
niet-triviale, soms zelfs grote JavaScript-programma's in jouw browser
zonder je dit te vertellen of te vragen. <a
href="/philosophy/javascript-trap.html">Wanneer deze JavaScript-programma's
niet-vrij zijn</a> is dit net zo onrechtvaardig als andere niet-vrije
software. Hier houden we ons echter bezig met de kwestie van het gebruik van
de dienst zelf.</p>

<p>Veel aanhangers van vrije software menen dat het probleem van SaaSS kan
worden opgelost door het ontwikkelen van vrije software voor servers. In het
belang van de serverbeheerder kan hij maar beter vrije software gebruiken;
anders hebben die ontwikkelaars/eigenaars macht over de server in plaats van
de serverbeheerder zelf. En het helpt de gebruikers van de server al
helemaal niet. Maar als de programma's op de server vrij zijn, beschermt dat
<em>de gebruikers van de server</em> niet tegen de consequenties van
SaaSS. Deze vrije programma's bevrijden de serverbeheerder, maar niet de
gebruikers van de server.</p>

<p>Het publiceren van de broncode van serversoftware is gemeenschappelijk
belang: hiermee kunnen gebruikers met de nodige kennis soortgelijke servers
opzetten, misschien zelfs met gewijzigde software. <a
href="/licenses/license-recommendations.html">Wij raden de GNU Affero GPL
aan</a> als licentie voor programma's die vaak op servers gebruikt worden.</p>

<p>Geen van deze servers zal jou echter zeggenschap geven over de
computeractiviteiten die je ermee doet, behalve als het <em>jouw</em> server
is (één waarvan de serversoftware onder jouw controle staat, ongeacht of de
machine van jou is). Het is prima om de server van een vriend te gebruiken
voor sommige taken, net zoals je vriend misschien de software op jouw
computer onderhoudt. Buiten dat zijn al deze servers voor jou SaaSS. SaaSS
onderwerpt je altijd aan de macht van de serverbeheerder, en de enige
oplossing is: <em>Gebruik geen SaaSS!</em> Gebruik niet de server van iemand
anders om jouw eigen computeractiviteiten uit te voeren met gegevens die jij
verstrekt.</p>

<p>Deze kwestie toont het verschil aan tussen &ldquo;open&rdquo; en
&ldquo;vrij&rdquo;. Broncode die open source (open bron) is, <a
href="/philosophy/free-open-overlap.html">is bijna altijd vrij</a>. Het idee
van een <a href="http://opendefinition.org/software-service">&ldquo;open
software&rdquo;-dienst</a>, wat betekent dat de serversoftware open source
en/of vrij is, slaagt er niet in om het SaaSS-probleem op te lossen.</p>

<p>Diensten zijn wezenlijk verschillend van programma's, en de ethische
kwesties die zich aandienen bij diensten zijn fundamenteel anders dan de
kwesties die programma's oproepen. Om verwarring te vermijden, <a
href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html"> beschrijven
we een service niet als &ldquo;vrij&rdquo; of &ldquo;niet-vrij&rdquo;</a>.</p>

<h3>Het verschil tussen SaaSS en andere netwerkdiensten</h3>

<p>Welke online diensten zijn SaaSS? Het duidelijkste voorbeeld is een
vertaaldienst, die bijvoorbeeld Engelse tekst naar Nederlandse tekst
vertaalt. Het vertalen van een tekst voor jezelf is een activiteit die
helemaal van jou is. Je zou het kunnen doen door een programma te gebruiken
op je eigen computer, mits je het juiste programma hebt (de ethische keuze
daarbij is een vrij programma). De vertaaldienst vervangt dat programma, dus
is het Service als Softwarevervanging, of SaaSS. Het ontzegt jou zeggenschap
over je eigen computeractiviteiten, en doet jou dus onrecht aan.</p>

<p>Een ander duidelijk voorbeeld is het gebruik van een dienst als Flickr of
Instagram om een foto te bewerken. Het bewerken van foto's is iets dat
mensen al decennialang op hun eigen computer doen. Wanneer je dit doet met
een server die jij niet beheert, in plaats van met je eigen computer, is dit
SaaSS. </p>

<p>Het verwerpen van SaaSS betekent niet dat je weigert elke netwerkserver te
gebruiken die iemand anders beheert. De meeste servers zijn geen SaaSS,
omdat de taken die hierop worden uitgevoerd een vorm van communicatie zijn,
en niet de eigen computeractiviteiten van de gebruiker.</p>

<p>Het oorspronkelijke idee van webservers was niet dat zij jouw activiteiten
gingen doen; ze waren bedoeld om informatie te publiceren waar jij toegang
tot hebt. Vandaag de dag is dit wat de meeste websites doen, en hier komt
het SaaSS-probleem niet bij kijken: iemand anders' gepubliceerde informatie
bekijken is niet hetzelfde als je eigen computeractiviteiten uitvoeren. Het
gebruiken van een blogwebsite om je eigen werkstukken te publiceren is ook
geen SaaSS, evenals het gebruiken van een microblogging-dienst zoals Twitter
of StatusNet. (Deze diensten hebben misschien andere problemen, maar dat
hangt af van details.) Hetzelfde geldt voor andere communicatie die niet
priv&eacute; is, zoals chatgroepen.</p>

<p>In essentie is het gebruik van een online sociaal netwerk een vorm van
communicatie en publicatie, geen SaaSS. Een dienst die vooral bedoeld is
voor sociale netwerken kan echter ook andere functies of uitbreidingen
hebben die wel SaaSS zijn.</p>

<p>Als een dienst geen SaaSS is, is het niet per definitie prima. Bij diensten
komen ook andere ethische kwesties kijken. Facebook verspreidt bijvoorbeeld
video's in Flash, wat gebruikers onder druk zet om niet-vrije software te
installeren; het vereist ook het uitvoeren van niet-vrije JavaScript-code;
en het geeft gebruikers een misleidende indruk van wat privacy inhoudt,
terwijl ze hun leven blootleggen aan Facebook. Dit zijn belangrijke dingen,
die niks te maken hebben met SaaSS.
</p>

<p>Diensten zoals zoekmachines verzamelen gegevens over het hele internet en
laten jou het bestuderen. Het bekijken van hun verzameling van gegevens is
niet jouw eigen computeractiviteit op de gebruikelijke manier&mdash;jij hebt
die informatie niet gegeven&mdash;dus het gebruiken van een dienst om het
internet te doorzoeken is geen SaaSS. Het gebruiken van de server van iemand
anders om zoekfunctionaliteit te implementeren voor je eigen website is
<em>wel</em> SaaSS.</p>

<p>Online kopen is geen SaaSS, omdat de computeractiviteit niet <em>jouw
eigen</em> activiteit is; het wordt gezamenlijk gedaan door jou en de
winkel. De echte kwestie bij online winkelen gaat erom of jij de andere
partij vertrouwt met jouw geld en andere persoonlijke informatie (te
beginnen met je naam). </p>

<p>Opslagplaatsen zoals Savannah en SourceForge zijn niet noodzakelijkerwijs
SaaSS, omdat de taak van de opslagplaats is om gegevens te publiceren.</p>

<p>Servers van een gezamenlijk project gebruiken is geen SaaSS omdat de
computeractiviteit die jij op die manier doet, niet jouw eigen activiteit
is. Als je bijvoorbeeld pagina's op Wikipedia bewerkt, voer je niet je eigen
computeractiviteit uit; je werkt samen met de activiteiten van
Wikipedia. Wikipedia beheert zijn eigen servers, maar organisaties en
individuen ervaren het SaaSS-probleem als zij hun eigen computeractiviteiten
uitvoeren op de server van iemand anders.</p>

<p>Sommige websites bieden meerdere diensten aan, en als één geen SaaSS is, is
een andere misschien wel SaaSS. De hoofddienst van Facebook is bijvoorbeeld
het sociale netwerk, en dat is geen SaaSS; echter, het ondersteunt ook
toepassingen van derde partijen, waarvan sommige SaaSS zijn. De hoofddienst
van Flickr is het verspreiden van foto's, wat geen SaaSS is, maar het bevat
ook functies voor het bewerken van foto's, wat SaaSS is. Op dezelfde manier
is het publiceren van een foto op Instagram geen SaaSS, maar deze dienst
gebruiken om een foto te veranderen is dat wel. </p>

<p>Google Docs laat ons zien hoe ingewikkeld de evaluatie van &eacute;&eacute;n
enkele dienst kan worden. Het nodigt mensen uit om een document te bewerken
door middel van het uitvoeren van een groot <a
href="/philosophy/javascript-trap.html">niet-vrij JavaScript-programma</a>,
overduidelijk verkeerd. Het biedt echter ook een API aan voor het uploaden
en downloaden van documenten in standaardformaten. Een
vrije-softwarebewerker kan dit doen met deze API. Dit gebruiksscenario is
geen SaaSS, omdat het Google Docs gebruikt als opslagplaats. Als je al jouw
gegevens aan een bedrijf laat zien is dit slecht, maar dat is een
privacy-kwestie, geen SaaSS; afhankelijk zijn van een dienst om toegang te
hebben tot je gegevens is slecht, maar dit is een kwestie van risico, geen
SaaSS. Aan de andere kant, het gebruiken van de dienst om documentformaten
om te zetten is <em>wel</em> SaaSS, omdat het iets is dat je had kunnen doen
met een geschikt programma (uiteraard vrij) op je eigen computer.</p>

<p>Het gebruiken van Google Docs met een vrije tekstverwerker zal natuurlijk
niet vaak voorkomen. Meestal gebruiken mensen het door middel van het
niet-vrije JavaScript-programma, wat net zo slecht is als ieder ander
niet-vrij programma. Dit scenario zou ook SaaSS in zich kunnen hebben; dat
hangt af van welk deel van het bewerken door het JavaScript-programma wordt
gedaan en welk gedeelte op de server. We weten dat niet, maar dat is  ook
niet belangrijk omdat SaaSS en niet-vrije software in dezelfde mate onrecht
doen aan de gebruiker.</p>

<p>Het publiceren via iemand anders' opslagplaats werpt geen privacykwesties
op, maar het publiceren via Google Docs heeft een speciaal probleem: het is
onmogelijk om zelfs alleen maar <em>de tekst te bekijken</em> van een Google
Docs-document in een browser zonder de niet-vrije JavaScript-code uit te
voeren. Dus zou je Google Docs niet moeten gebruiken om iets te
publiceren&mdash;maar de reden heeft niet te maken met SaaSS.</p>

<p>De IT-industrie ontmoedigt mensen om het onderscheid te maken. Daar is het
modewoord &ldquo;cloud computing&rdquo; voor bedoeld. Die term is in nevelen
gehuld en kan verwijzen naar bijna elk gebruik van het internet. Het omvat
SaaSS en vele andere vormen van netwerkgebruik. In elke context heeft een
auteur die schrijft over de &ldquo;cloud&rdquo; vaak een specifieke
betekenis in gedachten, maar legt vaak niet uit dat deze term in andere
artikelen een andere betekenis kan hebben. De term zorgt ervoor dat mensen
dingen gaan generaliseren die eigenlijk individueel bekeken moeten worden.</p>

<p>Als &ldquo;cloud computing&rdquo; een betekenis heeft, is dat in ieder geval
niet een manier om te computeren, maar een manier om te denken over
computeren: een onverschillige benadering die zegt: &ldquo;Stel geen
vragen. Maak je geen zorgen over wie zeggenschap heeft over jouw
computeractiviteiten of wie jouw gegevens bewaart. Controleer vooral niet of
er een haak in onze dienst zit voordat je slikt. Vertrouw bedrijven zonder
te twijfelen.&rdquo; Anders gezegd: &ldquo;Wees een onbenul.&rdquo; Een
nevelige gedachtegang is een obstakel voor logisch nadenken. Laten we de
term &ldquo;cloud&rdquo; vermijden om duidelijk te kunnen nadenken over
computeractiviteiten.</p>

<h3 id="renting">Het verschil tussen het huren van een server en SaaSS</h3>

<p>Als je een server huurt (echt of virtueel), waar software op staat onder
jouw controle, is dat geen SaaSS. Bij SaaSS beslist iemand anders welke
software op de server uitgevoerd wordt en bepaalt daarom hoe je jouw
computeractiviteiten uitvoert. In het geval waarbij jij de software op de
server installeert, bepaal jij welke activiteiten het voor jou uitvoert. Dus
de gehuurde server is feitelijk jouw computer. Voor deze kwestie telt het
als de jouwe.</p>

<p>De <em>gegevens</em> op de gehuurde server op afstand zijn minder veilig dan
een eigen server thuis, maar dat is een andere kwestie dan SaaSS.</p>

<h3>Omgaan met het SaaSS-probleem</h3>

<p>Slechts een klein gedeelte van alle websites doen aan SaaSS; de meeste
hebben niks te maken met deze kwestie. Maar wat moeten we doen met websites
die hier wel mee van doen hebben?</p>

<p>Voor het simpele geval waarbij je jouw eigen computeractiviteiten uitvoert
met gegevens in eigen handen, is de oplossing eenvoudig: gebruik je eigen
kopie van een vrij programma. Doe je tekstbewerkingsactiviteiten met jouw
kopie van een vrije tekstbewerker zoals GNU Emacs of een vrije
tekstverwerker. Doe je fotobewerkingen met jouw kopie van een vrij programma
zoals GIMP. Wat als er geen vrij programma beschikbaar is? Een niet-vrij
programma of SaaSS zou jouw vrijheid wegnemen, dus moet je die niet
gebruiken. Je kan je tijd of geld besteden aan de ontwikkeling van een vrije
vervanging.</p>

<p>Wat doen we als we als groep willen samenwerken met andere individuen? Het
is misschien moeilijk om dit vandaag de dag te doen zonder gebruik te maken
van een server, en jouw groep weet misschien niet hoe je je eigen server
kunt gebruiken. Als je de server van iemand anders gebruikt, vertrouw dan op
zijn minst niet de server van een bedrijf. Met een contract alleen heb je
als consument geen bescherming, behalve als je een gat ontdekt en een
aanklacht kan indienen, en het bedrijf schrijft zijn contracten
waarschijnlijk op zo'n manier dat het veel soorten misbruik toestaat. De
staat kan jouw gegevens opvragen van het bedrijf samen met de gegevens van
wie dan ook, zoals Obama heeft gedaan met telefoonbedrijven, waarbij we er
ook maar even vanuit gaan dat het bedrijf niet vrijwillig meewerkt, zoals de
telefoonbedrijven in de VS die hun klanten illegaal aftapten voor Bush. Als
je een server moet gebruiken, gebruik dan een server waarvan je de
beheerders vertrouwt op andere dan commerci&euml;le gronden.</p>

<p>Op de wat langere termijn kunnen we echter alternatieven voor het gebruiken
van servers opzetten. We kunnen bijvoorbeeld een peer-to-peer-programma
maken waarmee mensen kunnen samenwerken door hun gegevens versleuteld te
delen. De vrije-softwaregemeenschap zou gedecentraliseerde
peer-to-peer-vervangingen voor belangrijke &ldquo;webapplicaties&rdquo;
moeten ontwikkelen. Het zou slim kunnen zijn om die uit te geven onder de <a
href="/licenses/why-affero-gpl.html"> GNU Affero GPL</a>, omdat iemand
anders deze programma's waarschijnlijk gemakkelijk kan omzetten in
server-gebaseerde programma's. Het <a href="/">GNU-project</a> zoekt
vrijwilligers om te werken aan zulke vervangingen. We nodigen andere
vrije-softwareprojecten ook uit om deze kwestie mee te nemen in hun ontwerp.</p>

<p>In de tussentijd, als een bedrijf jou uitnodigt om zijn server te gebruiken
voor jouw eigen computertaken, geef niet toe; gebruik geen SaaSS. Koop of
installeer geen &ldquo;thin clients&rdquo;, wat simpelweg computers zijn die
zo zwak zijn dat ze het echte werk op een server doen, behalve als je deze
gaat doen met <em>jouw</em> server. Gebruik een echte computer en houd je
gegevens daar. Doe je eigen computeractiviteiten met jouw eigen kopie van
een vrij programma, in het belang van jouw vrijheid.</p>

<h3>Zie ook:</h3>
<p><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">De bug die
niemand mag begrijpen</a>.</p>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2010, 2013, 2015, 2016 Richard Stallman</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons
Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<strong>Vertaling:</strong> <a
href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2018/06/05 16:02:26 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>