path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html

<!--#set var="PO_FILE"
 value='<a href="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl.po">
 https://www.gnu.org/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl.po</a>'
 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html"
 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl-diff.html"
 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2020-01-07" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; hier spelen andere problemen -
GNU-project - Free Software Foundation</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" -->
<h2>Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; hier spelen andere problemen</h2>

<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p>

<p><strong>Programma's en diensten zijn verschillende dingen. Een programma is
een werk dat je kan uitvoeren; een dienst is een activiteit waarmee je een
interactie kunt hebben.</strong></p>

<p>Bij programma's maken we onderscheid tussen vrij en niet-vrij (privaat). Om
precies te zijn heeft dit onderscheid betrekking op een programma waarvan je
een kopie hebt: je <a href="/philosophy/free-sw.html"> hebt de vier
vrijheden voor jouw kopie</a> of niet.</p>

<p>Een activiteit (zoals een dienst) bestaat niet in de vorm van kopie&euml;n,
dus is het voor een gebruiker niet mogelijk om er een kopie van te hebben,
laat staan om meer kopie&euml;n te maken. Daarom zijn de vier vrijheden die
vrije software defini&euml;ren niet van toepassing op diensten. </p>

<p>Om een culinaire vergelijking te maken: mijn kookkunsten kunnen geen kopie
zijn van jouw kookkunsten, zelfs niet als ik leerde koken door naar jou te
kijken. Ik zou een kopie van jouw <em>recept</em> kunnen hebben en
gebruiken, omdat een recept, zoals een programma, een werk is en bestaat in
de vorm van kopie&euml;n, maar het recept is niet hetzelfde als het koken
zelf. (En geen van beide is hetzelfde als het voedsel dat voortkomt uit het
koken.)</p>

<p>Met de technologie van vandaag worden diensten vaak ge&iuml;mplementeerd
door het uitvoeren van programma's op computers, maar dat is niet de enige
manier om het te doen. (Er zijn netwerkdiensten die ge&iuml;mplementeerd
zijn door mensen die antwoord geven op vragen.) De implementatie is hoe dan
ook niet zichtbaar voor de gebruikers van de dienst, dus heeft het geen
directe invloed op hen.</p>

<p>Een netwerkdienst kan voor de gebruikers kwesties oproepen in de zin van
vrije/niet-vrije software door middel van de software die de gebruiker nodig
heeft om de dienst te gebruiken. Als een dienst een niet-vrij programma aan
de zijde van de gebruiker vereist, betekent het gebruiken van die dienst het
opgeven van jouw vrijheid aan dat programma. Met veel webdiensten is de
niet-vrije software <a href="/philosophy/javascript-trap.html">
JavaScript-code</a> die stilletjes ge&iuml;nstalleerd wordt in de browser
van de gebruiker. De add-on <a href="/software/librejs">GNU LibreJS</a>
maakt het gemakkelijker om deze niet-vrije JavaScript-code te
blokkeren. Maar deze kwestie van gebruikerssoftware is logischerwijs
gescheiden van de dienst zelf.</p>

<p>Er is één geval waarbij een dienst direct vergelijkbaar is met een
programma: wanneer de dienst in principe gelijk staat aan het hebben van een
kopie van een hypothetisch programma dat je zelf uitvoert. In dit geval
noemen we het Service als Softwarevervanging (<abbr title="Service as a
Software Substitute">SaaSS</abbr>), en een dergelijke dienst is altijd
slecht. De taak die het uitvoert is de eigen computeractiviteit van de
gebruiker, en de gebruiker zou daar volledige zeggenschap over moeten
hebben. De manier waarop gebruikers zeggenschap over hun eigen
computeractiviteiten kunnen hebben is door een kopie van een vrij programma
te gebruiken. Het gebruikmaken van andermans server om je eigen
computeractiviteiten uit te voeren betekent verlies van zeggenschap.</p>

<p>SaaSS is vergelijkbaar met een niet-vrij programma met spionagefuncties en
een universele achterdeur, dus <a
href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">moet je het
afwijzen en vervangen door een vrij programma</a> dat dezelfde taak doet.</p>

<p>Het hoofddoel van de meeste diensten is echter communicatie of informatie
publiceren; dat is onvergelijkbaar met het zelf uitvoeren van een programma,
dus zijn zij geen SaaSS. Zij kunnen ook niet worden vervangen door jouw
kopie van een programma; een programma dat wordt uitgevoerd op jouw
computers, die alleen door jou gebruikt worden, is op zich niet genoeg om te
communiceren met andere mensen. </p>

<p>Diensten die geen SaaSS zijn kunnen hun gebruikers wel op andere manieren
misbruiken. Dingen om op letten zijn onder meer of het de gegevens die jij
verstuurt misbruikt, en of het andere gegevens verzamelt. De <a
href="https://web.archive.org/web/20090124084811/http://autonomo.us/2008/07/franklin-street-statement/">Franklin
Street Statement</a> heeft geprobeerd om deze kwesties aan te kaarten, maar
we hebben nog geen positie hierover ingenomen. Wat in ieder geval wel
duidelijk is, is dat de kwesties die komen kijken bij een dienst
<em>verschillen</em> van die van een programma. Daarom zijn we duidelijk en
noemen we een dienst niet &ldquo;vrij&rdquo; of &ldquo;niet-vrij&rdquo;.</p>

<p>Neem bijvoorbeeld een dienst die is gemaakt met behulp van software: de
serverbeheerder heeft kopie&euml;n van veel programma's, en voert deze uit
om de dienst te leveren. Deze kopie&euml;n zijn vrije software of niet. Als
de beheerder die software zelf ontwikkeld heeft en gebruikt zonder deze te
verspreiden, is deze software vrij, omdat elke gebruiker (er is
&eacute;&eacute;n gebruiker) de vier vrijheden heeft.</p>

<p>Als sommige programma's niet-vrij zijn, heeft dat normaal gesproken geen
invloed op de gebruikers van de dienst. Zij voeren die programma's niet uit;
alleen de serverbeheerder doet dat. Echter, in de volgende situatie kunnen
deze programma's indirect invloed hebben op de gebruikers van de dienst: als
de dienst privé-gegevens bewaart, kunnen gebruikers zich zorgen maken dat de
niet-vrije programma's op de server een achterdeur kan hebben waarmee iemand
anders hun gegevens kan inzien. Daarmee moeten gebruikers van een server met
niet-vrije software niet alleen vertrouwen hebben in de serverbeheerder,
maar ook in de ontwikkelaars van het programma. Hoe erg dit in de praktijk
is, hangt af van details, zoals wat de taak van het niet-vrije programma is.</p>

<p>De enige partij die <em>zeker weten</em> wordt misbruikt door de niet-vrije
programma's waarmee de dienst is gemaakt, is de serverbeheerder zelf. We
veroordelen de serverbeheerder niet omdat hij is overgeleverd aan niet-vrije
software en we boycotten hem hier zeker niet voor. We zijn wel bezorgd over
de vrijheid van de serverbeheerder, zoals bij elke gebruiker van niet-vrije
software. Mocht de mogelijkheid zich voordoen, zullen we uitleggen waarom
zijn vrijheid wordt afgenomen, waarbij we hopen dat hij overstapt naar vrije
software.</p>

<p>Aan de andere kant, als de serverbeheerder GNU/Linux of andere vrije
software gebruikt, is dat geen deugd die jou raakt, maar wel een voordeel
voor hemzelf. We prijzen hem dan niet aan of bedanken hem, maar we
feliciteren hem voor het maken van deze wijze keus.</p>

<p>Als de serverbeheerder software voor de dienst heeft ontwikkeld, en dat
heeft uitgebracht als vrije software, d&aacute;n hebben we een reden om hem
te bedanken. We raden aan om deze programma's onder de <a
href="/licenses/license-recommendations.html">GNU Affero GPL</a> uit te
brengen, omdat die duidelijk nuttig zijn op servers.</p>

<p><a href="/licenses/why-affero-gpl.html">Waarom de Affero GPL?</a></p>

<p>Kortom, we hebben geen regel dat vrije systemen niet gebruik mogen maken of
afhankelijk mogen zijn van diensten (of websites) die gemaakt zijn met
niet-vrije software. Vrije systemen zouden echter niet afhankelijk mogen
zijn van diensten die SaaSS zijn, of het gebruik hiervan aanraden of
aanmoedigen. SaaSS zou moeten worden vervangen door vrije software. Voor de
rest is het goed om een voorkeur te hebben voor service-providers die een
bijdrage leveren aan de gemeenschap door middel van nuttige vrije software,
en een voorkeur te hebben voor peer-to-peer-communicatie in plaats van
gecentraliseerde communicatie via één server, voor activiteiten die niet per
se een centraal punt nodig hebben.</p>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2012, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<strong>Vertaling:</strong> <a
href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2020/07/05 14:11:21 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>