path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/misinterpreting-copyright.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Verkeerde uitleg van het auteursrecht - GNU-project - Free Software
Foundation</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/misinterpreting-copyright.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<h2>Verkeerde uitleg van auteursrecht&mdash;een serie fouten</h2>

<p>door <a href="http://stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p>

<p>
Er is iets vreemds en gevaarlijks gaande met het auteursrecht. Volgens de
Amerikaanse grondwet is het auteursrecht er ten behoeve van de
gebruikers&mdash;diegenen die de boeken lezen, de muziek luisteren of de
programma's draaien&mdash;en niet ten behoeve van de uitgevers of
auteurs. Terwijl mensen in toenemende mate echter de beperkingen afwijzen en
overtreden die ze in naam van deze wet krijgen opgelegd, &ldquo;ten behoeve
van zichzelf&rdquo;, is diezelfde Amerikaanse overheid bezig om meer
beperkingen op te leggen en probeert het mensen af te schrikken met nieuwe
strengere straffen.</p>
<p>
Hoe kan het, dat het auteursrecht haaks staat op de oorspronkelijke
bedoeling van deze wet, zoals die in de grondwet is verwoord? En hoe kunnen
we deze weer in lijn brengen met het oorspronkelijke doel? Om dit te
begrijpen moeten we teruggaan naar de basis van deze wet: de Amerikaanse
grondwet.</p>

<h3>Auteursrecht in de Amerikaanse grondwet</h3>
<p>
Ten tijde van het opstellen van die grondwet werd voorgesteld dat auteurs
recht zouden moeten hebben op een auteursrechtenmonopolie&mdash;wat werd
verworpen. De stichters van dit land namen een ander standpunt in, namelijk
dat het auteursrecht geen natuurlijk recht van auteurs is maar een
kunstmatige toestemming voor hen ten behoeve van algemene vooruitgang. De
grondwet staat een auteursrechtensysteem toe met de volgende paragraaf
(artikel I, sectie 8):</p>
<blockquote><p>
Het Congres zal gerechtigd zijn om de vooruitgang van wetenschap en kunst te
stimuleren door het vergeven van tijdelijke, exclusieve rechten aan auteurs
en uitvinders voor respectievelijk hun werken en uitvindingen.
</p></blockquote>
<p>
Het Hooggerechtshof heeft al in meerdere uitspraken bevestigd dat het
stimuleren van vooruitgang betekent dat gebruikers van auteursrechtelijk
beschermd werk er de vruchten van plukken. Bijvoorbeeld in de uitspraak van
<em>Fox Film versus Doyal</em> was de uitspraak:</p>
<blockquote><p>
Het enige belang van de Verenigde Staten en de enige reden voor het verlenen
van het auteursrechtmonopolie ligt in de algemene voordelen voor de
maatschappij die het werk van auteurs met zich meebrengt.
</p></blockquote>
<p>
Deze fundamentele beslissing verklaart waarom het auteursrecht geen
<b>vereiste</b> is voor de grondwet maar slechts <b>toegestaan</b> als
mogelijkheid&mdash;en waarom het om een &ldquo;tijdelijke&rdquo; regeling
gaat. Wanneer het auteursrecht een natuurlijk recht betrof, iets wat auteurs
krijgen omdat ze het verdienen, zou er geen enkele reden zijn dit recht na
een periode te laten vervallen. Net zoals er geen enkele reden zou zijn dat
eenieders huis publiek eigendom zou worden na een bepaalde periode na de
bouw.</p>

<h3>De &ldquo;auteursrechten-ruilhandel&rdquo;</h3>
<p>
Het auteursrechtensysteem werkt doordat het voorrechten verleent aan
uitgevers en auteurs; maar niet ten behoeve van zichzelf. Men doet dit om
hun gedrag te sturen: een aanmoediging richting auteurs om meer te schrijven
en publiceren. Feitelijk spendeert de overheid natuurlijke rechten van
mensen, ten behoeve van de maatschappij, om die zo te voorzien van meer
uitgegeven werk. Juristen noemen dit begrip de
&ldquo;auteursrechten-ruilhandel&rdquo;. Het is net als de aanschaf van een
snelweg of vliegtuig door de overheid met ons belastinggeld, behalve dan dat
de overheid onze vrijheid uitgeeft, niet ons geld.</p>
<p>
Maar is de hedendaagse ruilhandel voor de maatschappij ook echt het
goedkoopste? Er zijn vele soorten ruilhandel mogelijk; welke is de beste?
Ieder vraagstuk over auteursrecht gaat hierover. Wanneer we de vraag niet
goed begrijpen zal het antwoord ook nergens op slaan.</p>
<p>
De grondwet maakt het mogelijk om auteursrecht toe te kennen aan auteurs. In
de praktijk geven die het meestal door aan hun uitgevers; het zijn de
uitgevers, niet de auteurs, die hiervan profiteren, hoewel de auteurs soms
ook een klein gedeelte hiervan verdienen. En dus zijn het meestal de
uitgevers die pleiten voor meer auteursrecht. Om de alledaagse praktijk van
het auteursrecht beter te laten zien zal dit artikel het hebben over
uitgevers in plaats van auteurs als houders van het auteursrecht. We hebben
het, als gebruikers van het auteursrecht, ook over &ldquo;lezers&rdquo;
hoewel het gebruik niet altijd over lezen gaat omdat &ldquo;de
gebruiker&rdquo; iets abstracts is.</p>

<h3>De eerste fout: &ldquo;een compromis&rdquo;</h3>
<p>
De auteursrechten-ruilhandel gaat over de belangen van de maatschappij:
voordeel voor het lezend publiek is het doel; de voordelen (als die er zijn)
voor de uitgevers zijn alleen een middel om dit doel te bereiken. Het belang
van de lezer en de uitgever zijn op de eerste plaats al niet kwalitatief
gelijk. De eerste fout in de uitleg van het auteursrecht is dat belangen van
de uitgever gelijk worden gesteld aan die van de lezer.</p>
<p>
Er wordt vaak beweerd dat het Amerikaanse auteursrecht een
&ldquo;compromis&rdquo; moet zijn tussen de belangen van de uitgever en die
van de lezers. Een aantal mensen doet alsof dit als een alternatieve
verwoording van het auteursrecht in de grondwet is. Oftewel: die wordt goed
vertegenwoordigd door de huidige auteursrechten-ruilhandel.</p>
<p>
Maar deze twee interpretaties zijn niet gelijk; ze verschillen in opvatting
en gevolgen.  Het concept van een compromis gaat ervan uit dat de belangen
van de lezer en de uitgever alleen kwantitatief verschillen: <em>hoeveel
belang</em> we er aan moeten hechten.  Het begrip
&ldquo;belanghebbenden&rdquo; wordt hierbij vaak gebruikt; het gaat ervan
uit dat allerlei belangen in een beleidsbeslissing gelijk gewicht in de
schaal leggen. Dit inzicht negeert de kwalitatieve belangen van lezers
versus uitgevers, die juist de basis vormt voor de overheid om deel te nemen
aan de auteursrechten-ruilhandel.</p>
<p>
De gevolgen hiervan zijn verstrekkend, omdat de rechten van het publiek in
de auteursrechten-ruilhandel&mdash;het idee dat auteursrechten alleen zijn
goed te praten in het belang van de lezers&mdash;teniet wordt gedaan door de
&ldquo;compromis&rdquo;-interpretatie. Omdat de belangen van de uitgevers
als een doel op zich worden beschouwd, kunnen die de auteursvoorrechten
rechtvaardigen. Met andere woorden, het &ldquo;compromis&rdquo;-concept doet
alsof deze voorrechten zijn te rechtvaardigen voor andere belangen dan die
van algemeen nut.</p>
<p>
Praktisch gezien wordt hiermee een omgekeerde bewijslast gecre&euml;erd voor
veranderingen in het auteursrecht. De auteursrechten-ruilhandel vraagt van
uitgevers om het publiek te overtuigen bepaalde vrijheden op te geven. Het
concept van een compromis draait dit om, omdat er in het algemeen geen
twijfel is dat uitgevers zullen profiteren van meer voorrechten. Dus wanneer
lezers niet aan kunnen tonen dat dit belang &ldquo;voldoende&rdquo; wordt
geschaad, denken we te moeten concluderen dat uitgevers ieder voorrecht
mogen opeisen dat ze wensen.</p>
<p>
Omdat dit &ldquo;compromis&rdquo; tussen uitgevers en lezers dus voorbijgaat
aan de gerechtigde belangen van de lezers moeten we het afwijzen.</p>

<h3>Een compromis waarvoor?</h3>
<p>
Wanneer de overheid iets aanschaft voor de gemeenschap handelt het namens
die gemeenschap; ze hebben de verplichting de beste overeenkomst aan te gaan
&mdash; het beste voor de gemeenschap, niet voor de andere partij.</p>
<p>
Wanneer bijvoorbeeld aannemers worden benaderd voor het maken van een
snelweg zal de overheid ernaar streven zo min mogelijk geld uit te geven
voor zoveel mogelijk snelweg. Hiervoor gebruiken ze een
aanbestedingsprocedure, om de prijs te drukken.</p>
<p>
In de praktijk kan de prijs niet dalen tot nul omdat aannemers niet zo laag
zullen bieden. Ze hebben hierbij de normale rechten van deelnemers aan een
vrije maatschappij, waaronder het recht om nadelige contracten te weigeren;
zelfs het laagste bod zal een aannemer winst brengen. Er is dus sprake van
een soort van compromis. Maar het is geen weloverwogen compromis van twee
belangen die beide menen dat er naar hun belangen gekeken moet worden. Het
is een compromis tussen het algemeen belang en de marktwerking. De overheid
probeert de beste overeenkomst te bereiken in het belang van de
belastingbetalende automobilist in de context van een vrije maatschappij met
een vrije markt.</p>
<p>
Bij de auteursrechten-ruilhandel geeft de overheid onze vrijheid uit in
plaats van ons belastinggeld. Vrijheid is meer waard dan geld dus de
overheid moet nog zorgvuldiger omgaan met de uitgave ervan. De overheid moet
dus de belangen van uitgevers nooit gelijk stellen aan de vrijheid van de
maatschappij.</p>

<h3>Geen &ldquo;compromis&rdquo; maar &ldquo;ruil&rdquo;</h3>
<p>
Het idee om het belang van de lezer af te wegen tegen het belang van de
uitgever is een verkeerde benadering van het auteursrecht. Er zijn echter
wel twee afwegingen van belang: twee belangen <b>van de lezers</b>. Lezers
hebben een eigen belang om uitgegeven werken in alle vrijheid te
gebruiken. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen ze ook belang hebben bij
&eacute;&eacute;n of ander aanmoedigingssysteem voor publicaties.</p>
<p>
Het woord &ldquo;compromis&rdquo; binnen het auteursrecht is synoniem
geworden met het idee dat belangen tussen uitgevers en lezers worden
afgewogen. Het begrip &ldquo;een compromis sluiten&rdquo; wanneer het gaat
om de twee belangen van de lezer is daarom verwarrend.<a
href="#footnote1">[1]</a> We hebben een ander begrip nodig.</p>
<p>
Wanneer iemand twee gedeeltelijk tegengestelde belangen heeft, en beide niet
volledig kan bereiken, noemen we dit een &ldquo;afweging&rdquo;. Dus in
plaats van te spreken over een &ldquo;compromis sluiten&rdquo; tussen
partijen kunnen we beter spreken van het &ldquo;maken van een goede afweging
tussen het uitgeven van onze vrijheid en hem behouden&rdquo;.</p>

<h3>De tweede fout: maximaliseren van de verkoop</h3>
<p>
De tweede fout met het auteursrecht neemt als uitgangspunt het maximaliseren
van het aantal uitgegeven werken &mdash; niet slechts het verhogen
ervan. Het idee van een &ldquo;compromis&rdquo; stelt de belangen van
uitgevers gelijk aan die van lezers; deze tweede fout plaatst ze zelfs ver
boven die lezers.</p>
<p>
Wanneer we iets kopen, kopen we niet meteen de hele voorraad of het duurste
model. We bewaren ook nog wat voor andere aankopen door alleen te kopen wat
we nodig hebben of wat voldoet aan de wensen. Het principe van de
verminderde meeropbrengst suggereert dat al je geld steken in
&eacute;&eacute;n product niet effici&euml;nt is; normaal gesproken kiezen
we ervoor om wat geld over te houden voor later.</p>
<p>
Dit principe geldt ook voor het auteursrecht. De eerste vrijheden die we
moeten verruilen zijn diegene die we het minst zullen missen, en het meeste
effect hebben op het stimuleren van nieuwe publicaties. Wanneer we meer
vrijheden verruilen zullen we merken dat elke ruil een groter offer van ons
vraagt dan de vorige, terwijl het voor een kleinere verhoging van literaire
activiteiten zorgt. Ruim voordat die verhoging nul wordt is het het niet
meer waard om die extra prijs te betalen. En zo komen we op een overeenkomst
waarbij de hoeveelheid publicaties wordt verhoogd zonder dat we &aacute;l
teveel hoeven inleveren.</p>
<p>
Het accepteren van het idee van maximalisatie gaat bij voorbaat al in tegen
al deze verstandige, voordelige afwegingen &mdash; het bepaalt dat iedereen
bijna al zijn vrijheid moet opgeven ter stimulering van iets meer
publicaties.</p>

<h3>De retoriek van maximalisatie</h3>
<p>
In de praktijk wordt dit idee van maximalisatie ten koste van al je vrijheid
gesteund door wijdverbreide retoriek die stelt dat kopi&euml;ren van
uitgegeven werk illegaal, oneerlijk en fout is. Uitgevers noemen mensen die
kopi&euml;ren bijvoorbeeld &ldquo;piraten&rdquo;, een scheldwoord met als
doel om het delen met je buurman gelijk te stellen aan het aanvallen van een
schip. (Dit scheldwoord werd eerder gebruikt door schrijvers om uitgevers te
beschrijven die manieren vonden om toch legaal ongeautoriseerd werk te
publiceren; het huidige gebruik door uitgevers is bijna het
tegenovergestelde). Deze retoriek is een directe afwijzing van het
grondwettelijke uitgangspunt van auteursrecht, maar presenteert zichzelf als
de enig juiste traditie van het Amerikaanse rechtssysteem.</p>
<p>
De &ldquo;piraten&rdquo;-retoriek wordt geaccepteerd omdat de media dit
denken te begrijpen zodat niemand beseft hoe radicaal dit wel niet is. Het
is vervolgens effectief doordat, wanneer we dit accepteren als iets
illegaals, we ook geen bezwaar kunnen maken tegen uitgevers die eisen dat we
de vrijheid om dit te doen opgeven. Oftewel, wanneer uitgevers ons vragen ze
meer macht te geven, kunnen we dit niet weigeren met het simpele bezwaar:
&ldquo;nee, want we willen kunnen kopi&euml;ren&rdquo;, want dat is
tenslotte &ldquo;illegaal&rdquo;.</p>
<p>
Er blijven zo weinig argumenten over tegen uitbreiding van het auteursrecht,
behalve bijzaken. Hierdoor gaat het tegenwoordig in het debat om versterking
van het auteursrecht uitsluitend nog om bijzaken, niemand durft tenslotte
nog te refereren aan het recht om te kopi&euml;ren als iets legaals.</p>
<p>
Maximalisatie draait er in de praktijk dus op uit dat uitgevers durven te
zeggen dat &ldquo;zekere handelingen onze verkopen doen stagneren&mdash;of
wij denken dat dit zal gebeuren&mdash;en dus nemen wij aan dat dit de
hoeveelheid publicaties negatief zal be&iuml;nvloeden en dus dienen die
handelingen verboden te worden&rdquo;. Wat tot de belachelijke conclusie
leidt dat het publiek belang direct samenhangt met de omzet van uitgevers:
wat goed is voor de media is goed voor het land.</p>

<h3>De derde fout: het vergroten van de macht van uitgevers</h3>
<p>
Wanneer uitgevers mensen eenmaal hebben overtuigd van de noodzaak tot
maximalisatie, kostte wat kost, is de volgende stap om daaruit af te leiden
dat ze <em>dus</em> absolute zeggenschap moeten hebben over de gepubliceerde
werken&mdash;door het auteursrecht tot in het extreme uit te breiden en alle
soorten van gebruik te laten afdekken of door alternatieve juridische
trucjes zoals verzegelde verpakkingen en licenties. Het doel hiervan is om
&ldquo;redelijk gebruik&rdquo; af te schaffen en de &ldquo;rechten van de
eerste koper&rdquo; teniet te doen. Deze lobby wordt uitgeoefend op ieder
denkbaar overheidsniveau, van staten tot de regering en internationale
organen.</p>
<p>
Deze stap is niet goed want een strenger auteursrecht werkt averechts op het
verschijnen van nieuw, nuttig werk. Shakespeare bijvoorbeeld, leende
verhaallijnen van stukken die een tiental jaren daarvoor waren
gepubliceerd.  Wanneer destijds dus het huidige auteursrecht had gegolden
waren zijn toneelstukken illegaal geweest.</p>
<p>
Ook al willen we, kostte wat kost, zoveel mogelijk publicaties, het
uitbreiden van de macht van uitgevers is daarvoor niet het juiste
middel. Als promotiemiddel voor vooruitgang snijdt het zichzelf in de
vingers.</p>

<h3>Het resultaat van deze drie fouten</h3>
<p>
De huidige trend bij auteursrechten is om uitgevers meer macht te geven voor
langere tijd. Het verwrongen principe van het auteursrecht dat voorkomt uit
deze reeks fouten, geeft zelden aanleiding om hiertegen te zijn.  Wetgevers
bedienen aldus de uitgevers, onder het mom het publieke belang te dienen.</p>
<p>
Dit is bijvoorbeeld wat senator Hatch had te zeggen bij zijn introductie van
wetsvoorstel S. 483 uit 1995 die het auteursrecht met 20 jaar zou verlengen:</p>

<blockquote><p>
Ik geloof dat we nu op het punt zijn aanbeland om ons af te vragen of de
huidige auteursrechttermijn de belangen van auteurs genoeg beschermt en de
verwante kwestie of deze beschermingstermijn voldoende stimulans geeft voor
het maken van nieuw werk.
</p></blockquote>
<p>
Dit wetsvoorstel verlengde het auteursrecht op bestaande werken vanaf
1920. De wijziging was een cadeautje aan de uitgevers zonder dat dit het
publieke belang op welke manier dan ook diende. Het is tenslotte onmogelijk
om met terugwerkende kracht alsnog het aantal publicaties uit die periode te
verhogen. Men heeft de gemeenschap ondertussen wel een vrijheid afgenomen
&mdash; het recht om een boek uit die tijd te verspreiden. Merk het gebruik
van de propagandaterm &ldquo;<a
href="/philosophy/words-to-avoid.html#Protection" >bescherming</a>&rdquo;
op, die de tweede fout laat zien.</p>
<p>
Het voorstel verlengde ook het auteursrecht voor werk wat nog niet is
verschenen. Dit zou neerkomen op 95 in plaats van 75 jaar. Dit zou in
theorie goed zijn voor het stimuleren van nieuwe werken; maar iedere
uitgever die beweert dat hij deze extra aansporing nodig heeft zou dit
moeten onderbouwen met serieuze verkoopprognoses tot 75 jaar na dato.</p>
<p>
Het moge duidelijk zijn dat de argumenten van de uitgevers niet door het
congres werden aangevochten: het voorstel werd in 1998 aangenomen. Het werd
bekend als het Sonny Bono Verlengingsvoorstel, genoemd naar een van de
voorstellers die eerder dat jaar overleed. Wij noemen het meestal het Mickey
Mouse Auteursrecht omdat we aannemen dat de echte reden is om het verlopen
van het auteursrecht op Mickey Mouse te voorkomen. De weduwe van Bono, die
zijn termijn verder uitzat, had hierover het volgende te zeggen:</p>

<blockquote><p>
Eigenlijk wilde Sonny dat het auteursrecht voor eeuwig zou gelden. Men heeft
mij verteld dat dit ongrondwettelijk zou zijn. Ik nodig hierbij iedereen uit
om mij te steunen in het streven het auteursrecht op alle mogelijke manieren
te versterken. Zoals bekend, ligt er een voorstel van Jack Valenti om het
auteursrecht te verlengen tot eeuwig minus &eacute;&eacute;n dag. Wellicht
dat de commissie zich hierover kan buigen op het volgende congres.
</p></blockquote>
<p>
Het hooggerechtshof boog zich over een lopende zaak die de wet terug wil
draaien voor reeds verschenen werk op grond van het feit dat dit geen
vooruitgang stimuleert, zoals aangegeven in de grondwet. Het hof antwoordde
dat het deze vraag niet hoefde te beantwoorden, de grondwet vereist slechts
lippendienst.</p>
<p>
Een andere wet, aangenomen in 1997, verbiedt het kopi&euml;ren van
uitgegeven werk, ook al geef je ze weg aan vrienden om aardig te
zijn. Voorheen was dit in de VS gewoon toegestaan.</p>
<p>
Maar het kan nog erger met de &ldquo;Digital Millennium Copyright Act&rdquo;
(DMCA). Die had als doel om wat destijds &ldquo;kopieerbeveiliging&rdquo;
werd genoemd &mdash; nu bekend als <a
href="/proprietary/proprietary-drm.html">DRM</a> (digitaal beheer van
beperkingen) &mdash; waar computergebruikers al een hekel aan hadden,
opnieuw te introduceren door het strafbaar te stellen dit soort beperkingen
te omzeilen of zelfs maar informatie hierover prijs te geven. De wet geeft
feitelijk de macht aan uitgevers om hun eigen auteursrecht te maken.  Het
stelt dat uitgevers vrij zijn om wat voor beperkingen dan ook op het gebruik
van een werk aan te brengen waarbij die beperking automatisch wettelijke
status heeft mits het versleuteld is dan wel een licentie heeft om het af te
dwingen.</p>
<p>
E&eacute;n van de aanleidingen voor deze wet was dat het regelingen zou
bevatten, voortkomend uit een recente overeenkomst om het auteursrecht uit
te breiden. De overeenkomst werd uitgevaardigd door de &ldquo;World <a
href="/philosophy/not-ipr.html">Intellectual Property</a>
Organization&rdquo;, een organisatie bestaande uit voornamelijk
auteursrechthebbenden en patenthouders, daarbij gesteund door de regering
Clinton. Daar de overeenkomst alleen gaat over het uitbreiden van het
auteursrecht is het nog maar de vraag in hoeverre dit het publieke belang
dient.  Hoe dan ook, het wetsvoorstel ging veel verder dan de overeenkomst
vereiste.</p>
<p>
Vooral bibliotheken leverden tegenstand, voornamelijk vanwege de regel die
kopi&euml;ren in het geheel verbiedt, ook voor &ldquo;redelijk eigen
gebruik&rdquo;.  Wat was de reactie hierop van de uitgevers? Gewezen
volksvertegenwoordiger Pat Schroeder, tegenwoordig een lobbyist voor de
Amerikaanse uitgevers organisatie, stelde dat de uitgevers niet konden leven
met waar de bibliotheken om vroegen.  Aangezien die bibliotheken alleen
vroegen om een handhaving van de huidige status, vraagt men zich af hoe de
uitgevers dan tot nu toe hebben overleefd.</p>
<p>
Congreslid Barney Frank liet zien, in een bijeenkomst met mij en anderen die
tegen deze wet waren, hoever de grondwet in deze wordt genegeerd. Hij
beweerde dat er dringend nieuwe regelgeving nodig was, compleet met
wettelijke straffen, omdat de &ldquo;filmindustrie zich zorgen
maakte&rdquo;, net als de &ldquo;muziekindustrie&rdquo;, alsook andere
&ldquo;industrie&euml;n&rdquo;. Dus vroeg ik hem of dit in het publiek
belang was. Zijn antwoord sprak boekdelen: &ldquo;Waarom heb je het over het
publiek belang? Deze creatievelingen hoeven hun rechten niet op te geven in
het belang van de gemeenschap!&rdquo; De &ldquo;industrie&rdquo; wordt
gelijk gesteld aan de creatieve auteurs die het inhuurt.  Het auteursrecht
beschouwd men daarbij als een natuurlijk recht en de grondwet is op zijn kop
gezet.</p>
<p>
De DMCA werd van kracht in 1998. Het stelt dat redelijk eigen gebruik nog
steeds is toegestaan maar geeft uitgevers het recht alle software of
hardware te verbieden waarmee je dit zou kunnen gebruiken. In de praktijk is
redelijk eigen gebruik dus verboden geworden.</p>
<p>
Met deze wet in de hand heeft de filmindustrie censuur opgelegd aan vrije
software die DVD's leest en afspeelt en zelfs informatie over hoe DVD's
gelezen kunnen worden is gecensureerd. In April 2001 werd professor Edward
Felten middels dreigende rechtszaken van de &ldquo;Recording Industry
Association of America&rdquo;, gedwongen zijn wetenschappelijke artikel in
te trekken waarin hij uitlegde wat hij wijzer was geworden van een
voorgesteld versleutelsysteem voor het beperkt toegankelijk maken van
opgenomen muziek.</p>
<p>
We zien inmiddels ook de opkomst van elektronische boeken die de normale
vrijheden van een lezer ontnemen &mdash; bijvoorbeeld de vrijheid om een
boek uit te lenen aan een vriend, de vrijheid het aan een tweedehands winkel
te verkopen, de vrijheid het uit een bibliotheek te kunnen lenen, de
vrijheid het te kunnen kopen zonder hiervoor je personalia af te hoeven
geven en zelfs de vrijheid om het twee keer te lezen. Versleutelde
electronische boeken stellen aan al deze aktiviteiten paal en perk &mdash;
je kunt ze alleen lezen met speciale, geheime software die er is om jou te
beperken in het gebruik.</p>
<p>
Ik zal nooit een dergelijk elektronisch boek kopen en ik hoop dat jij ze ook
zult weigeren. Als een elektronisch boek je niet dezelfde rechten geeft als
een papieren exemplaar, weiger het dan!</p>
<p>
Iedereen die onafhankelijk software uitbrengt die versleutelde electronische
boeken kan lezen riskeert strafvervolging. Dat overkwam een Russische
programmeur, Dmitry Sklyarov, die in 2001 werd gearresteerd bij een bezoek
aan de VS voor een conferentie. Hij had in Rusland zo'n programma
geschreven, iets wat in zijn land niet verboden was. Nu bereid Rusland een
wet voor die dit ook verbiedt en de Europese Unie heeft recent een
dergelijke wet al aangenomen.</p>
<p>
Electronische boeken zijn nog niet door het grote publiek geaccepteerd, maar
niet omdat lezers zo aan hun vrijheid hechtten; het was om andere redenen
niet aantrekkelijk ze te lezen, met name omdat de schermen niet zo makkelijk
zijn af te lezen als papier. De volgende poging zal waarschijnlijk wel raak
zijn met de komst van &ldquo;electronisch papier&rdquo; &mdash; boek-achtige
apparaatjes waarin een beveiligd electronisch boek kan worden
geladen. Wanneer deze beter leesbaar blijken dan papier zullen we weer op de
bres moeten voor onze vrijheid.  Ondertussen maakt het electronische boek in
beperkte kring wel opgang: de universiteit van New York en andere
tandheelkundige opleidingen leveren hun studenten alleen beveiligde
electronische studieboeken.</p>
<p>
De mediabedrijven vinden dit nog niet ver genoeg gaan. In 2001 stelde
Senator Hollings, gesteund door Disney, een wet voor genaamd de
&ldquo;Security Systems Standards and Certification Act&rdquo; (SSSCA)<a
href="#footnote2">[2]</a>, die voorstelt dat alle computers (en alle andere
digitale opnameapparatuur en afspelers) moeten worden uitgerust met een door
de overheid goedgekeurd systeem voor kopieerbeperking. Dat is het
uiteindelijke doel, maar als eerste op de agenda staat het verbieden van het
op de markt brengen van apparaten die HDTV kunnen ontvangen en die je kunt
aanpassen (oftewel ombouwen voor je eigen doeleinden). Omdat vrije software
software is die gebruikers kunnen veranderen worden we hier dus voor het
eerst geconfronteerd met een wet die vrije software verbiedt voor een
bepaalde toepassing. Het verbieden voor andere toepassingen zal daarna niet
lang op zich laten wachten. Wanneer de FCC deze wet overneemt zal software
zoals GNU Radio dus gecensureerd worden.</p>
<p>
Er moet politieke druk worden uitgeoefend om dit soort wetsvoorstellen de
kop in te drukken.<a href="#footnote3">[3]</a></p>

<h3>Op zoek naar een goede ruil</h3>
<p>
Hoe kan men het best een beleid bepalen met betrekking tot het auteursrecht?
Wanneer het auteursrecht een transactie is die wordt gedaan in het publiek
belang dan zal het dus vooral dat publieke belang moeten dienen. De plicht
van de overheid daarbij is dus om die vrijheid zo duur mogelijk te
verkopen. We zouden zo min mogelijk auteursrecht willen vergeven zonder de
hoeveelheid publicaties te veel aan te tasten.</p>
<p>
De minimum prijs in vrijheid die we hiervoor moeten betalen is niet te
bepalen middels openbare aanbesteding, zoals bij bouwprojecten mogelijk
is. Hoe dan wel?</p>
<p>
Een mogelijkheid is om het auteursrecht in stappen af te bouwen en te kijken
naar de resultaten. Door te observeren wanneer en hoeveel afname in
publicaties er optreden kunnen we vaststellen hoeveel auteursrecht er
precies nodig is om een aanvaardbaar niveau van publicaties te handhaven
(het publieke belang). Dit moeten we vaststellen door te meten, niet door af
te gaan op wilde voorspellingen van uitgevers, in wiens belang het is die te
overdrijven wanneer hun macht wordt ingeperkt.</p>
<p>
Het auteursrecht heeft een aantal onafhankelijke aspecten die apart kunnen
worden aangepakt. Wanneer we het minimum hebben gevonden voor een aspect zou
men best nog wel eens een ander aspect van auteursrecht kunnen reduceren
zonder dat dit de stroom publicaties negatief be&iuml;nvloedt.</p>
<p>
Een belangrijk aspect is de duur, die nu is vastgesteld op ongeveer een
eeuw.  Een goede eerste stap is om de duur van het monopolie op
kopi&euml;ren terug te brengen naar 10 jaar vanaf de dag van publicatie. Een
ander aspect, het maken van afgeleide werken, zou een langere periode kunnen
beslaan.</p>
<p>
Waarom trouwens uitgaan van de dag van publicatie? Omdat het recht om te
kopi&euml;ren geen waarde heeft voor werken die nog niet zijn uitgegeven;
want er zijn nog geen kopie&euml;n. Auteurs langer de tijd geven iets te
publiceren schaadt geen enkel belang. Schrijvers (die meestal wel de
auteursrechten hebben v&oacute;&oacute;r publicatie) zullen publicatie niet
uitstellen alleen om het auteursrecht te verlengen.</p>
<p>
Waarom tien jaar? Omdat dat een veilige periode is. We kunnen er, kijkend
naar de praktijk, van uit gaan dat dit weinig invloed heeft op de stroom
uitgegeven werk. Bij de meeste media en genres zijn populaire werken zeer
winstgevend in de eerste paar jaar en zelfs bestsellers zijn voor die tijd
meestal niet meer in druk. Zelfs voor naslagwerken, die meestal een langere
levensduur hebben dan tien jaar, zou het genoeg moeten zijn: lezers zullen
dan de voorkeur geven aan recent bijgewerkte uitgaven -waarvoor weer
auteursrecht geldt- in plaats van de verouderde -rechtenvrije- versies.</p>
<p>
Tien jaar is misschien zelfs langer dan nodig; na een tijdje zouden we
kunnen proberen de periode verder te verkorten om zo het systeem beter af te
stellen.  Tijdens een discussie over auteursrecht op een literaire
bijeenkomst, waar ik die tienjarige periode voorstelde, reageerde mijn
buurman -een bekende fantasy schrijver- verontwaardigd met de opmerking dat
alles langer dan vijf jaar onacceptabel was.</p>
<p>
Maar niet alles hoeft over &eacute;&eacute;n kam te worden geschoren. Een
auteursrecht wat uniform is is niet van het hoogste -publieke- belang en het
auteursrecht heeft wel meer uitzonderingen voor bepaald gebruik of
media. Het zou gek zijn om bij iedere aanbesteding voor het aanleggen van
wegen uit te gaan van het hoogste tarief; zo ook zou het gek zijn om er van
uit te gaan dat voor iedere artistieke uiting we altijd de hoogste prijs in
vrijheid moeten &ldquo;betalen&rdquo;.</p>
<p>
Wellicht moeten romans, woordenboeken, programma's, liedjes, symfonie&euml;n
en films ieder een andere monopolie-periode krijgen zodat we de optimale
-minimale- periode kunnen bepalen voor ieder soort werk waarbij de stroom
publicaties nog op peil blijft. Films langer dan een uur kunnen bijvoorbeeld
een periode van twintig jaar krijgen toebedeeld vanwege de hoge kosten die
het produceren met zich mee brengt. Op mijn eigen vakgebied, programmeren,
zou drie jaar voldoende moeten zijn. Product-cycli in dit segment zijn
meestal nog korter.</p>
<p>
Een ander aspect is de vaststelling wat nog voor &ldquo;redelijk eigen
gebruik&rdquo; door kan gaan: mogelijkheden om -delen van- werken legaal te
reproduceren ook al rust er auteursrecht op. De eerste natuurlijke stap
daarbij zou het toestaan van individuele, niet-commerci&euml;le,
kopie&euml;n zijn. Dit zou de privacyschending van de auteursrechtenpolitie
van vandaag de dag overbodig maken en heeft waarschijnlijk weinig effect op
de verkoop. (Wellicht moeten er dan ook maatregelen worden getroffen om
verzegelde licenties tegen te gaan die dit soort kopieergedrag weer zouden
kunnen verbieden). Ervaringen met Napster leren ons verder dat we ook het
niet-commerci&euml;el uitlenen toe moeten staan. &mdash; wanneer zoveel
mensen het willen kopi&euml;ren en delen, en het zo nuttig vinden, kunnen
alleen draconische maatregelen hen hier van af houden, en de gemeenschap
verdient het te krijgen wat ze wil.</p>
<p>
Voor romans, en meer in het algemeen voor alle werken met amusementswaarde,
is het uitleenrecht waarschijnlijk al voldoende. Computerprogramma's, die
een functionele waarde hebben (ze krijgen iets voor elkaar) hebben meer
vrijheden nodig, zoals het recht een verbeterde versie uit te brengen. Zie
ook de &ldquo;Free Software Definition&rdquo; elders in dit boek voor een
uitleg over de vrijheden die gebruikers van software zouden moeten
hebben. Het is wellicht een haalbaar compromis om dit pas in te laten gaan
twee of drie jaar na publicatie.</p>
<p>
Dit soort wijzigingen brengt het auteursrecht voor wat betreft digitaal
kopi&euml;ren op een niveau waar de gemeenschap vrede mee zou
hebben. Uitgevers zullen deze voorstellen bestempelen als
&ldquo;oneerlijk&rdquo;; ze zouden kunnen dreigen er mee op te houden maar
dat zullen ze uiteindelijk niet doen want het uitgeven blijft winstgevend en
dit zal de enige manier van uitgeven zijn.</p>
<p>
Wanneer we het auteursrecht inperken moeten we er voor waken dat uitgevers
dit niet gaan vervangen door eindgebruikerslicenties. We zullen
overeenkomsten, die verder gaan dan het auteursrecht op het gebied van
kopi&euml;ren, moeten verbieden. Dit soort beperkingen op algemene
-niet-onderhandelde- transacties zijn een standaard onderdeel van het
Amerikaanse rechtssysteem.</p>

<h3>Een persoonlijke noot</h3>
<p>
Ik ben ontwerper van software, geen jurist. Ik ging me verdiepen in het
auteursrecht omdat je er onvermijdelijk mee te maken krijgt in de wereld van
computernetwerken. Als gebruiker van computernetwerken -en dat al dertig
jaar- weet ik de vrijheden die we in de loop van de tijd zijn kwijtgeraakt
op waarde te schatten, evenals de vrijheden die we nog dreigen te
verliezen. Als auteur verwerp ik het romantische idee van de bijna
goddelijke artistieke <a href="words-to-avoid.html#Creator">schepper</a>
zoals deze vaak wordt opgevoerd door uitgevers, om de speciale voorrechten
voor auteurs te rechtvaardigen, terwijl ze er zelf met die rechten vandoor
gaan.</p>
<p>
Het grootste deel van dit artikel bestaat uit verifieerbare feiten en
redeneringen, en voorstellen waarover je zelf een mening kunt vormen. Ik
vraag je echter &eacute;&eacute;n ding van me aan te nemen: dat auteurs
zoals ikzelf geen speciale voorrechten verdienen. Wanneer je je waardering
wilt laten blijken voor de programma's of de boeken die ik heb geschreven
dan neem ik je geld van harte aan &mdash; maar offer alsjeblieft je vrijheid
niet op ter wille van mij.</p>

<h4>Voetnoten</h4>
<ol>
<li>
<a id="footnote1"></a>Zie het artikel van Julian Sanchez over <a
href="http://www.juliansanchez.com/2011/02/04/the-trouble-with-balance-metaphors/">&ldquo;Het
probleem met &lsquo;compromis&rsquo;-metaforen&rdquo;</a> voor een onderzoek
&ldquo;hoe de vergelijking tussen gefundeerde uitspraken en een compromis
tussen belangen ons denken op negatieve wijze beïnvloedt&rdquo;.</li>
<li>
<a id="footnote2"></a>Sindsdien omgedoopt tot het onuitspreekbare CBDTPA,
een goede afkorting voor &ldquo;Consume, But Don't Try Programming
Anything,&rdquo; maar eigenlijk staat het voor &ldquo;Consumer Broadband and
Digital Television Promotion Act&rdquo;.</li>
<li>
<a id="footnote3"></a>Wanneer je wilt helpen kan ik de volgende websites
aanbevelen: <a
href="http://defectivebydesign.org">DefectiveByDesign.org</a>,  <a
href="http://publicknowledge.org">publicknowledge.org</a> en <a
href="http://www.eff.org">www.eff.org</a>.</li>
</ol>

<hr />
<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dit artikel is gepubliceerd in <a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Vrije
Software, Vrije Maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard
M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2002, 2003, 2007, 2015, 2016, 2018 Free Software
Foundation, Inc.</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<strong>Vertaling:</strong> <a
href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2019/08/02 10:31:51 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>