path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/loyal-computers.html

<!--#set var="PO_FILE"
 value='<a href="/philosophy/po/loyal-computers.nl.po">
 https://www.gnu.org/philosophy/po/loyal-computers.nl.po</a>'
 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/loyal-computers.html"
 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/loyal-computers.nl-diff.html"
 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-03-18" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.77 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Wat maakt jouw computer loyaal? - GNU-project - Free Software Foundation</title>

<!--#include virtual="/philosophy/po/loyal-computers.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" -->
<h2>Wat maakt jouw computer loyaal?</h2>

<p>door <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p>

<p>We zeggen dat je met <a href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a>
op je computer <a
href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">controle hebt over
je eigen computeractiviteiten</a>. Dit veronderstelt impliciet dat je
computer doet wat jouw programma's zeggen dat het moet doen, en niets
anders. Met andere woorden: jouw computer is loyaal aan jou.</p>

<p>In 1990 konden we dat voor lief nemen; tegenwoordig zijn veel computers
ontworpen om ontrouw te zijn aan hun gebruikers. Het is noodzakelijk
geworden om zwart op wit te zetten waaraan een computer moet voldoen om
loyaal te zijn aan jouw beslissingen. Die beslissingen komen uit het
programma dat je aan je computer geeft.</p>

<p>Onze voorlopige definitie bestaat uit deze principes.</p>

<dl>
<dt>Installeerbaarheid</dt>

<dd>
<p>Elke software die door iemand anders vervangen kan worden, moet de gebruiker
ook kunnen vervangen.</p>

<p>Dus als de computer een wachtwoord of ander geheim vraagt voordat je de
software erin kan vervangen, moet de verkoper van de computer jou ook dat
geheim vertellen.</p>
</dd>

<dt>Neutraliteit jegens software</dt>

<dd>
<p>De computer zal zonder vooroordeel het programma uitvoeren dat je erop
installeert, en laat de software doen wat de code ervan zegt.</p>

<p>Een functie om op handtekeningen op programma's te controleren is
verenigbaar met dit principe, mits het controleren van de handtekening
volledig onder controle is van de gebruiker. Wanneer dat zo is helpt deze
functie om de beslissingen van de gebruikers te honoreren over welke
programma's worden uitgevoerd, in plaats van hun beslissingen te
dwarsbomen. Handtekeningcontrole waar gebruikers geen zeggenschap over
hebben schendt dit principe.</p>
</dd>

<dt>Neutraliteit jegens protocollen</dt>

<dd>
<p>De computer zal zonder vooroordeel communiceren met welk protocol jouw
ge&iuml;nstalleerde software ook gebruikt, alsmede met welke gebruikers en
andere netwerkcomputers dan ook.</p>

<p>Dit betekent dat de computer geen bepaalde dienst oplegt ten koste van een
ander, of een bepaald protocol in plaats van een andere. Het vereist niet
dat de gebruiker toestemming van iemand anders moet krijgen om via een
bepaald protocol te communiceren.</p>
</dd>

<dt>Neutraliteit jegens implementaties</dt>

<dd>
<p>Als de computer met enig protocol communiceert, zal het dat zonder
vooroordeel doen met de code die jij kiest (er vanuit gaande dat de code dat
protocol implementeert). De computer zal niets doen om een ander deel van
het internet te helpen bepalen welke code je daarvoor gebruikt of welke
veranderingen je erin hebt gemaakt, en zal niet discrimineren op basis van
jouw keuze.</p>

<p>Dit houdt in dat de computer verificatie op afstand weigert, wat betekent
dat het andere computers niet toestaat om via het netwerk te bepalen of jouw
computer een bepaald softwarepakket draait. Verificatie op afstand geeft
websites de macht om jouw te dwingen slechts met hen te verbinden via een
toepassing met DRM die je niet kunt omzeilen. Dit weerhoudt jou van
eigenlijke controle over de software die je gebruikt om met hen te
communiceren.</p>

<p>We kunnen verificatie op afstand interpreteren als een algemene methode
waarmee elke website tivoisatie of &ldquo;lockdown&rdquo; kan opleggen op de
lokale software die ermee verbindt. Eenvoudige tivoisatie op een programma
zorgt ervoor dat veranderde versies niet correct kunnen functioneren; dat
zorgt ervoor dat het programma niet-vrij is. Websites die verificatie op
afstand gebruiken zorgen ervoor dat veranderde versies niet kunnen werken
met die websites, waarmee het programma eigenlijk niet-vrij is bij het
gebruiken van die websites. Als een computer websites toelaat om jou te
weerhouden gewijzigde programma's te gebruiken met die websites, is het
loyaal aan hen, niet aan jou.</p>
</dd>

<dt>Neutraliteit jegens gecommuniceerde gegevens</dt>

<dd>
<p>Wanneer de computer gegevens ontvangt via welk protocol dan ook, mag het
niet beperken wat het programma kan doen met de gegevens die het ontving via
die communicatie.</p>

<p>Alle DRM op hardwareniveau schendt dit principe. De hardware mag
video-streams dus niet versleuteld aanleveren op zo'n manier dat alleen de
monitor die kan ontsleutelen.</p>
</dd>

<dt>Mogelijkheid tot foutzoeken</dt>

<dd>
<p>De computer staat jou altijd toe om de bewerkingen van een uitgevoerd
programma te analyseren.</p>
</dd>

<dt>Compleetheid</dt>

<dd>
<p>De principes hierboven gelden voor alle software-interfaces van de computer
en alle communicatie die de computer doet. De computer mag geen ontrouwe
programmeerbare faciliteiten hebben of enige ontrouwe communicatie
verrichten.</p>

<p>De AMT-functionaliteit in recente Intel-processors voert bijvoorbeeld
niet-vrije software uit die op afstand met Intel kan praten. Zo'n systeem is
ontrouw tenzij deze functionaliteit is uitgeschakeld.</p>
</dd>
</dl>

<p>Om een computer volledig tot jouw dienst te laten zijn, zou het geleverd
moeten worden met documentatie over alle interfaces die voor software in de
computer gebruikt kunnen worden om jouw computer te besturen. Een gat in de
documentatie betekent niet dat de computer actief ontrouw is, maar wel dat
er aspecten zijn die niet volledig tot jouw dienst staan. Het hangt af van
wat dat aspect doet of dit een echt probleem is of niet.</p>

<p>We vragen lezers om kritiek en suggesties ten aanzien van deze definitie te
sturen aan <a href="mailto:computer-principles@gnu.org">
&lt;computer-principles@gnu.org&gt;</a>.</p>

<h3 id="History">Geschiedenis</h3>

<p>Hier is de lijst met veranderingen in deze pagina.</p>

<ul>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/loyal-computers.html?root=www&amp;r1=1.5&amp;r2=1.6">Versie
1.6</a>: Installeerbaarheidsvereiste toegevoegd.
</li>

<li><a
href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/loyal-computers.html?root=www&amp;r1=1.3&amp;r2=1.4">Versie
1.4</a>: Volledige documentatie is geen vereiste voor loyaliteit.
</li>
</ul>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
     without talking with the webmasters or licensing team first.
     Please make sure the copyright date is consistent with the
     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
     document was modified, or published.
     If you wish to list earlier years, that is ok too.
     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
     year, i.e., a year in which the document was published (including
     being publicly visible on the web or in a revision control system).
     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
<p>Copyright &copy; 2015 Free Software Foundation, Inc.</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<strong>Vertaling:</strong> <a
href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2019/08/02 11:27:38 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>