path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-gnu-freedom.html

<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/linux-gnu-freedom.en.html" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.90 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Linux, GNU en vrijheid - GNU-project - Free Software Foundation</title>
<meta http-equiv="Keywords"
      content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, freedom, software, macht,
rechten, Richard Stallman, rms, SIGLINUX, Joe Barr" />
<meta http-equiv="Description" content="In dit artikel, Linux, GNU en vrijheid, reageert Richard M. Stallman op het
verslag van Joe Barr over zijn ervaringen met de FSF bij de Austin Linux
gebruikersgroep." />

<!--#include virtual="/philosophy/po/linux-gnu-freedom.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<h2>Linux, GNU en vrijheid</h2>

<p>
  door <strong>Richard M. Stallman</strong></p>

<p>
  Omdat in een <a
href="https://web.archive.org/web/20190404115541/http://linux.sys-con.com/node/32755">artikel
van Joe Barr</a> kritiek werd geleverd op hoe ik met de SIGLINUX omging, wil
ik graag deze gelegenheid aangrijpen om mijn kant van het verhaal te
vertellen; wat er nu eigenlijk gebeurde en mijn redenen daarvoor.</p>
<p>
  Toen SIGLINUX mij als spreker uitnodigde was het een &ldquo;Linux
gebruikersgroep&rdquo;, oftewel een groep gebruikers van het GNU/Linux
besturingssysteem die dit systeem aanduiden met &ldquo;Linux&rdquo;.  Ik heb
daarop dus netjes geantwoordt dat als ze iemand van het GNU-project als
spreker wilden, ze het GNU-project ook moesten respecteren en het systeem
dan ook &ldquo;GNU/Linux&rdquo; moesten noemen. Het systeem is een variant
van GNU en het GNU-project is de belangrijkste ontwikkelaar dus is het
beleefd om de naam te gebruiken die wij het gegeven hebben. Meestal weiger
ik te spreken voor organisaties die het GNU-project op deze manier niet het
respect geven dat het verdient, of er moet een hele goede reden zijn om
hiervan af te wijken.  Ik respecteer hun vrijheid van meningsuiting in deze
maar ik heb ook de vrijheid om geen toespraak te houden.</p>
<p>
  Hierna probeerde Jeff Strunk van SIGLINUX het beleid van de groep te
veranderen en vroeg de FSF om de groep op te nemen in onze lijst van
GNU/Linux gebruikersgroepen. Onze webmaster heeft hem vervolgens meegedeeld
dat we dit niet zouden doen onder de naam &ldquo;SIGLINUX&rdquo; omdat de
naam aangeeft dat het over Linux gaat. Strunk stelde vervolgens de naam
&ldquo;SIGFREE&rdquo; voor, wat onze webmaster goed vond (het artikel van
Barr beweert dat we dit voorstel geweigerd hebben). Hoe dan ook, de groep
besloot de naam &ldquo;SIGLINUX&rdquo; te handhaven.</p>
<p>
  Op dat moment werd ik bij de zaak betrokken en ik stelde voor dat ze op zoek
gingen naar andere mogelijke benamingen. Er zijn nog vele benamingen te
bedenken die niet aan het systeem refereren als &ldquo;Linux&rdquo; en ik
hoop dat ze een goeie vinden. Wat mij betreft was de zaak hiermee afgedaan.</p>
<p>
  Klopt het, zoals Barr schrijft, dat sommige mensen dit optreden zien als
&ldquo;het doordrijven van je zin&rdquo; en het gelijkstellen aan de
monopolie-macht van Microsoft? Waarschijnlijk wel. Een uitnodiging afslaan
is geen dwang maar mensen die willen geloven dat het hele systeem
&ldquo;Linux&rdquo; is krijgen soms een behoorlijk verdraaide kijk op
zaken. Om die benaming als enig juiste te zien moet je van een mug wel een
olifant maken en vice versa. Wanneer je de feiten ontkent en gelooft dat
Linus Torvalds het hele systeem in zijn eentje in 1991 heeft ontwikkeld, of
wanneer je je gevoel voor rechtvaardigheid kunt negeren en geloven dat
Torvalds alle eer moet krijgen ook al heeft hij het niet in zijn eentje
gedaan, dan wordt het ook wel erg makkelijk om jezelf ervan te overtuigen
dat ik pers&eacute; een toespraak moet komen houden wanneer je dat van me
vraagt.</p>
<p>
  Stel je voor: het GNU-project start met de ontwikkeling van een
besturingssysteem en jaren later voegt Linus Torvalds &eacute;&eacute;n
belangrijk stuk aan dit systeem toe. Het GNU-project vraagt &ldquo;geef ons
project alsjeblieft het krediet dat het verdient&rdquo; maar Linus zegt:
&ldquo;Geef ze geen krediet maar vernoem het helemaal naar mijn
naam!&rdquo;. Stel je nu iemand voor die dit allemaal ziet gebeuren en
vervolgens het GNU-project beschuldigt van ego&iuml;sme. Je moet wel erg
vooringenomen zijn om de plank zo mis te slaan.</p>
<p>
  Zo iemand kan allerlei beschuldigingen uiten richting het GNU-project en
denken dat het gerechtvaardigd is; zijn vrienden zullen hem hierin steunen
om hun eigen vooringenomenheid te rechtvaardigen. Tegen andersdenkenden kun
je je afzetten; dus wanneer ik weiger deel te nemen aan een activiteit onder
de noemer &ldquo;Linux&rdquo;, zullen ze dat onaanvaardbaar vinden en mij
verantwoordelijk stellen voor hun gevoel van ongemak achteraf. Wanneer
zoveel mensen willen dat ik het systeem &ldquo;Linux&rdquo; noem, hoe kan
ik, die slechts de ontwikkeling is begonnen, dit weigeren? En ze expres een
toespraak weigeren is ze expres ongelukkig maken. Dat is pas dwang, een
Microsoft waardig!</p>
<p>
  Je kunt je afvragen waarom ik het niet gewoon omzeil om al dit gezeur te
voorkomen. Toen &ldquo;SIGLINUX&rdquo; mij uitnodigde voor een presentatie
had ik me er vanaf kunnen maken met een &ldquo;Nee, sorry&rdquo;. Waarom heb
ik dat niet gedaan? Omdat ik bereid ben wat moddergooien te incasseren als
ik daardoor de kans krijg om de inspanningen van het GNU-project recht te
doen.</p>
<p>
  Deze variant van het GNU-systeem &ldquo;Linux&rdquo; noemen is gunstig voor
mensen die de keuze van hun software baseren op puur technologische gronden,
zonder af te wegen of het hun vrijheid wel respecteert.  Er zijn mensen als
Barr die software willen &ldquo;vrij van ideologie&rdquo; en kritiek hebben
op eenieder de beweert dat vrijheid er ook toe doet. Er zijn mensen als
Torvalds die een gemeenschap zullen dwingen om niet-vrije programmatuur te
gebruiken en meteen iedereen die klaagt uit te dagen om meteen een
(technisch) beter programma te leveren of hun kop te houden. Er zij mensen
die beweren dat technische overwegingen niet gepolitiseerd moeten worden
door rekening te houden met sociale gevolgen.</p>
<p>
  In de jaren 70 zijn computergebruikers hun vrijheid om naar believen
software te kopi&euml;ren of te veranderen kwijtgeraakt omdat ze vrijheid
niet op waarde schatte. Deze vrijheden zijn teruggewonnen in de jaren 80 en
90 doordat een groep idealisten, het GNU-project, ervan overtuigd was dat
vrijheid een programma ten goede kwam en daar bereid waren voor te werken.</p>
<p>
  We hebben die vrijheid tegenwoordig gedeeltelijk maar hij is zeker niet
veilig. Hij wordt bedreigd door de <abbr title="Consumer Broadband and
Digital Television Promotion Act">CBDTPA</abbr> (het vroegere <abbr
title="Security Systems Standards and Certification Act">SSSCA</abbr>), door
de Broadcast &ldquo;Protection&rdquo; Discussion Group (zie ook <a
href="http://www.eff.org/">http://www.eff.org/</a>) die voorstelt om toegang
tot digitale TV-uitzendingen door vrije software te verbieden, door software
patenten (Europa overweegt nu ook om software patenteerbaar te maken), door
Microsoft contracten die verbieden informatie over belangrijke protocollen
vrij te geven en door eenieder die ons verleidt met niet-vrije programma's
die (technisch gezien) &ldquo;beter&rdquo; zijn dan bestaande vrije
programma's. Hierdoor kunnen we onze vrijheid verliezen op dezelfde manier
als de eerste keer, door er niet voldoende om te geven.</p>
<p>
  Zullen voldoende mensen hierom geven? Dat hangt af van veel dingen; onder
andere van hoeveel invloed het GNU-project heeft en hoeveel invloed Linus
Torvalds heeft.  Het GNU-project zegt, &ldquo;wees zuinig op je
vrijheid&rdquo;. Joe Barr zegt &ldquo;kies alleen tussen vrije en niet-vrije
programma's op basis van technische superioriteit!&rdquo; Wanneer mensen
Torvalds zien als de hoofdontwikkelaar van het GNU/Linux systeem is dat niet
alleen onjuist, het verleent ook meer kracht aan zijn boodschap,
&ldquo;niet-vrije software is prima; ik ontwikkel en gebruik het zelf
ook.&rdquo; Als men echter onze rol hierin erkent dan zal men ook beter naar
onze boodschap luisteren en die luidt, &ldquo;Dit systeem is er gekomen
doordat mensen om vrijheid gaven.  Sluit je bij ons aan, schat je vrijheid
op waarde en samen kunnen we vechten voor het behoud van die
vrijheid&rdquo;. Zie ook <a
href="/gnu/the-gnu-project.html">http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a>
voor de geschiedschrijving.</p>
<p>
  Wanneer ik aan mensen vraag om het systeem GNU/Linux te noemen, reageren
sommigen met <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">laffe smoesjes</a>. Daar zal
weinig aan verloren gaan, dit soort mensen heeft er sowieso niets mee
op. Ondertussen zijn er andere mensen die onze beweegredenen wel onderkennen
en de naam gaan gebruiken. Door dit te doen attenderen ze ook andere mensen
op het waarom van GNU/Linux en helpt ons op onze beurt de boodschap te
verspreiden dat vrijheid belangrijk is.</p>
<p>
  Daarom ga ik in tegen vooroordelen en lasterpraat. Het doet af en toe pijn
maar, wanneer ik succes heb, helpt het de GNU-campagne voor vrijheid.</p>
<p>
  Daar dit speelde in de context van Linux (de kernel) en Bitkeeper, het
niet-vrije versiebeheerssysteem dat Linus Torvalds momenteel gebruikt, wil
ik ook nog even ingaan op dat punt.</p>

<h3 id="bitkeeper">Het probleem Bitkeeper</h3>
<p>
  (Zie de <a href="#update">update</a> hieronder.)</p>
<p>
  Het gebruik van Bitkeeper voor de broncode van Linux heeft een rottig effect
op de vrijesoftwaregemeenschap, want iedereen die wijzigingen op de
Linux-kernel goed in de gaten wil houden kan dit alleen door dit niet-vrije
programma te installeren. Er moeten tientallen, zo niet honderden,
kernelontwikkelaars zijn die dit gedaan hebben. De meesten zullen zichzelf
langzamerhand overtuigen dat het prima is om niet-vrije software te
gebruiken, om zo hun onbehagen dat Bitkeeper op hun schijven staat te
verhelpen. Wat kan men hieraan doen?</p>
<p>
  Een oplossing zou kunnen zijn een ander systeem te gebruiken voor de
Linux-broncode met behulp van bijvoorbeeld CVS of een ander vrij
versiebeheerssysteem en daarin automatisch de laatste wijzigingen op te
slaan.  Hierbij zou Bitkeeper kunnen worden gebruikt om de laatste
wijzigingen te achterhalen om die vervolgens in CVS in te brengen. Dit
bijwerk-proces zou vervolgens automatisch en regelmatig kunnen lopen.</p>
<p>
  De FSF kan dit niet doen doordat we Bitkeeper niet kunnen installeren. We
hebben geen niet-vrije software meer op onze systemen en hebben hier dan ook
principieel bezwaar tegen. Iemand anders, die geen bezwaar heeft tegen de
aanwezigheid van Bitkeeper op zijn systemen moet dit maar doen, of er moet
iemand opstaan die een alternatief aandraagt met behulp van vrije software.</p>
<p>
  De Linux-broncode zelf heeft nog grotere problemen met niet-vrije software:
er zit wat van in. Een behoorlijk aantal aansturingsprogramma's voor
apparaten bevatten reeksen nummers die firmware programma's zijn die in een
dergelijk apparaat moeten worden geladen. Dit is geen vrije software.  Wat
nummers die je in een register propt is prima; een compleet binair programma
is dat niet.</p>
<p>
  De aanwezigheid van deze binaire programma's in
&ldquo;broncode&rdquo;-bestanden van Linux geeeft nog meer problemen: het is
de vraag of Linux binaire programma's wel legaal kunnen worden verspreid. De
GPL vereist &ldquo;de complete oorspronkelijke broncode&rdquo; en een rijtje
nummers is geen broncode. Op dezelfde manier is het toevoegen van binaire
code aan Linux broncode strijdig met de GPL.</p>
<p>
  De Linux-ontwikkelaars willen die besturingsprogramma's naar aparte
bestanden verhuizen; dat zal een aantal jaren in beslag kunnen nemen maar
uiteindelijk wel het tweede probleem oplossen; daarmee kunnen we een
&ldquo;vrije Linux&rdquo; versie maken die niet de niet-vrije bestanden
bevat. Dat zal echter geen zoden aan de dijk zetten wanneer de meesten de
niet-vrije, &ldquo;offic&euml;le&rdquo; versie van Linux gaan gebruiken. Dat
zou wel eens kunnen gebeuren omdat veel systemen de vrije versie niet kunnen
draaien zonder de niet-vrije delen. Het &ldquo;vrije Linux&rdquo; project
zal dan uit moeten gaan vinden wat de besturingsprogramma's doen en er vrije
versies, wellicht in machinetaal voor speciaal ingebouwde processoren, van
moeten maken. Een ontmoedigende taak. Dat zou wat minder zijn als we er een
aantal jaren geleden al mee begonnen waren om dit stuk voor stuk op te
lossen in plaats van het voor ons uit te schuiven. Bij het werven van mensen
hiervoor moeten we af van het idee, wat sommige Linux-ontwikkelaars beweren,
dat deze taak niet echt nodig is.</p>
<p>
  Linux, als kernel, wordt vaak gezien als het vlaggenschip van vrije
software, de huidige versie is dat echter gedeeltelijk niet. Hoe kon dit
gebeuren? Dit probleem, net als de beslissing Bitkeeper te gebruiken, is het
resultaat van de opvattingen van de bedenker en ontwikkelaar van Linux,
iemand die denkt dat &ldquo;technisch beter&rdquo; belangrijker is dan
vrijheid.</p>
<p>
  Waardeer je vrijheid, of je zal het verliezen is wat de geschiedenis ons
leert.  &ldquo;Val ons niet lastig met politiek&rdquo; is de reactie van
diegenen die hardleers zijn.</p>

<p id="update">
  <strong>Update:</strong> BitKeeper wordt sinds 2005 niet meer gebruikt om de
Linuxkernel-broncode bij te houden.  Zie het artikel <a
href="/philosophy/mcvoy.html">Dank, Larry McVoy</a>. De Linux-broncode bevat
nog steeds niet-vrije blobs van fabrikanten maar vanaf januari 2008 wordt nu
een <a href="//directory.fsf.org/project/linux"> vrije versie van Linux</a>
bijgehouden voor gebruik in vrije GNU/Linux-distributies.</p>
<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<p>Copyright &copy; 2002, 2017, 2019 Richard M. Stallman</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
 </div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2019/12/30 12:08:30 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>