path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/compromise.html

<!--#set var="PO_FILE"
 value='<a href="/philosophy/po/compromise.nl.po">
 https://www.gnu.org/philosophy/po/compromise.nl.po</a>'
 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/compromise.html"
 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/compromise.nl-diff.html"
 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-03-31" -->

<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
<!-- Parent-Version: 1.86 -->

<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>Schadelijke compromissen vermijden - GNU-project - Free Software Foundation</title>
<style type="text/css" media="print,screen">
<!--
 .quote {
    font-size: 90%;
    max-width: 30em;
    padding: .5em 1.5em;
    background-color: #ececec;
    border-radius: 1em;
    -moz-border-radius: 1em;
    -khtml-border-radius: 1em;
    -webkit-border-radius: 1em;
    -opera-border-radius: 1em;
  }
 .quote.imgright { margin: .3em 1em 1em 1em; }
 .quote {
    font-style: italic;
  }
 .quote b {
    font-style: normal;
    font-weight: normal;
  }
 .imgleft {
    width: 18em;
    max-width: 100%;
 }

@media (max-width:50em) {
 .imgleft, .imgright {
     float: none;
     display: block;
     margin: auto;
  }
 .quote {
     max-width: none; width: auto;
     margin: 1em 10%;
  }  
}
@media (min-width:50em) {
  .quote { max-width: 40%; }
}
-->

</style>

<!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" -->
<h2>Schadelijke compromissen vermijden</h2>

<p class="byline">door Richard Stallman</p>

<blockquote class="quote imgright"><p>&ldquo;Vijfentwintig jaar geleden <a
href="/gnu/initial-announcement.html">op 27 september 1983, kondigde ik het
plan aan</a> om een volledig vrij besturingssysteem te maken, GNU
genaamd&mdash;voor &lsquo;GNU's Not Unix&rsquo; (GNU is geen Unix).  Als
onderdeel van de 25e verjaardag van het GNU-systeem heb ik dit artikel
geschreven, over hoe onze gemeenschap schadelijke compromissen kan
vermijden. Naast het vermijden van deze compromissen, zijn er vele andere
manieren waarop je <a href="/help/help.html">GNU</a> en vrije software kunt
helpen.  Een makkelijke manier is om <a
href="https://www.fsf.org/associate/support_freedom/join_fsf?referrer=4052">
lid te worden van de Free Software Foundation</a>.&rdquo;&mdash;<b>Richard
Stallman</b></p></blockquote>

<p>De vrije-softwarebeweging streeft naar sociale verandering: <a
href="/philosophy/free-sw.html">om alle software vrij te maken</a> zodat
alle softwaregebruikers vrij zijn en deel kunnen uitmaken van een
gemeenschap waarin wordt samengewerkt. Elk niet-vrij programma geeft zijn
ontwikkelaar ongerechtvaardigde macht over de gebruikers. Ons doel is een
eind te maken aan dat onrecht.</p>

<p>De weg naar vrijheid is <a
href="http://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/">een
lange</a>. Het zal veel stappen en  jaren kosten om een wereld te bereiken
waarin het normaal is dat softwaregebruikers vrij zijn. Sommige van die
stappen zijn moeilijk en vereisen opoffering. Sommigen worden gemakkelijker
als we compromissen maken met mensen die andere doelen hebben.</p>

<p>De <a href="http://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> sluit dus
compromissen&mdash; grote zelfs. We hebben bijvoorbeeld compromissen gemaakt
met de patentbepalingen in versie 3 van de <a href="/licenses/gpl.html">GNU
General Public License</a> (GNU GPL) zodat grote bedrijven zouden bijdragen
aan software die wordt uitgebracht onder de GPLv3 en deze zouden
verspreiden, waarmee sommige patenten onder het effect van deze bepalingen
komen.   </p>

<img src="/graphics/gplv3-large.png" alt="[GPLv3 Logo]" class="imgleft" />

<p>Het doel van de <a href="/licenses/lgpl.html">Lesser GPL</a> is een
compromis: we gebruiken het voor speciaal geselecteerde vrije
programmabibliotheken, zodat deze kunnen worden toegepast in niet-vrije
programma's, omdat we denken dat het verbieden van dit gebruik ontwikkelaars
ertoe zou bewegen om dan maar niet-vrije (private) programmabibliotheken te
gebruiken. We accepteren en installeren programmacode in GNU-programma's om
ze samen te laten werken met veelgebruikte niet-vrije programma's, en we
documenteren en publiceren deze op zo'n manier, dat we gebruikers van
niet-vrije software aanmoedigen om vrije software te installeren, maar niet
andersom. We ondersteunen specifieke campagnes waar we het mee eens zijn,
zelfs als we niet volledig achter de groepen staan die deze campagnes
opzetten.</p>

<p>Maar we verwerpen bepaalde compromissen, zelfs als veel anderen in onze
gemeenschap daar wel toe bereid zijn. We kunnen bijvoorbeeld <a
href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html">alleen
GNU/Linux-distributies aanbevelen</a> die als beleid hebben om geen
niet-vrije software mee te leveren en dit ook niet zullen presenteren. Een
niet-vrije distributie aanbevelen zou een schadelijk compromis zijn.</p>

<p>Compromissen zijn schadelijk wanneer ze op langere termijn tegen onze doelen
werken. Dat kan gebeuren bij idee&euml;n en bij acties.</p>

<p>Bij idee&euml;n, zorgen schadelijke compromissen ervoor dat de dingen die
wij willen veranderen, juist tegengewerkt worden. Ons doel is een wereld
waarin softwaregebruikers vrij zijn, maar tot nu toe zien de meeste
computergebruikers niet in dat vrijheid een probleem is. Zij hebben een
&ldquo;consumenten&rdquo;-standpunt ingenomen, wat betekent dat ze een
programma alleen beoordelen op praktische eigenschappen als prijs en gemak.</p>

<p>Het klassieke zelfhulpboek van Dale Carnegie, <cite>Hoe je vrienden maakt en
mensen beïnvloedt</cite>, adviseert dat de beste manier om iemand aan te
zetten tot een bepaalde actie is met argumenten te komen die zijn waarden
aanspreken. Er zijn manieren waarop we de consumentenwaarden, die in onze
samenleving aanwezig zijn, kunnen aanspreken. Vrije software die gratis
wordt verkregen, kan de gebruiker bijvoorbeeld geld besparen. Veel vrije
programma's zijn ook gemakkelijk en betrouwbaar. Het aanhalen van deze
praktische voordelen heeft ertoe geleid dat veel gebruikers verschillende
vrije programma's zijn gaan gebruiken, waarvan sommigen nu erg succesvol
zijn.</p>

<p>Als het je doel is om meer mensen vrije software te laten gebruiken, zou je
kunnen besluiten te zwijgen over het concept van vrijheid, en je alleen te
concentreren op de praktische voordelen die een consument aanspreken. Dat is
wat de term &ldquo;open source&rdquo; (open bron) en de bijbehorende
retoriek doet.</p>

<p>Die aanpak brengt ons slechts gedeeltelijk naar het doel van
vrijheid. Mensen die alleen vrije software gebruiken omdat het gemakkelijk
is, zullen het alleen blijven gebruiken zolang het gemakkelijk is. En ze
zien geen enkele reden om tegelijkertijd geen makkelijke niet-vrije
programma's te gebruiken.</p>

<p>De filosofie van open source richt zich op consumentenwaarden, bevestigt en
versterkt deze. Daarom <a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">ondersteunen we open
source niet</a>.</p>

<img src="/graphics/gnulaptop.png"
     alt="[Zen Gnu met laptop]" class="imgright" />

<p>Om een duurzame vrije gemeenschap op te zetten, moeten we meer doen dan
mensen wat vrije software te laten gebruiken. We moeten het idee verspreiden
dat software (en andere dingen) beoordeeld zou moeten worden op
&ldquo;burgerwaarden&rdquo;, waarbij beoordeeld wordt of het de vrijheid en
gemeenschap van gebruikers respecteert, niet alleen in termen van gemak. </p>

<p>Om burgerwaarden te promoten, moeten we hierover praten en laten zien dat
zij ten grondslag liggen aan onze daden. We moeten het compromis van Dale
Carnegie, dat je daden van mensen zou kunnen be&iuml;nvloeden door op hun
consumentenwaarden in te spelen, verwerpen.</p>

<p>Dit betekent niet dat we helemaal geen praktische voordelen kunnen
benoemen&mdash;we kunnen en doen dat. Het wordt alleen een probleem wanneer
de praktische voordelen de boventoon gaan voeren en vrijheid hierdoor naar
de achtergrond verdwijnt. Daarom herhalen we vaak dat deze praktische
voordelen van vrije software slechts <em>bijzaak</em>  zijn.</p>

<p>Het is niet genoeg om onze woorden te laten stroken met onze idealen; onze
daden moeten hier ook mee in overeenstemming zijn. Dus moeten we ook
compromissen vermijden waarbij we de dingen waar wij tegen zijn, juist gaan
doen of legitimeren.</p>

<p>Ervaring wijst bijvoorbeeld uit dat je gebruikers kan interesseren in <a
href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a> door wat niet-vrije programma's
mee te leveren. Dit kan een schattige niet-vrije toepassing zijn die
aandacht van de gebruiker trekt, of een niet-vrij programmeerplatform zoals
<a href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> (voorheen) of Flash (nog
steeds), of een niet-vrij apparaat-stuurprogramma dat ondersteuning levert
voor bepaalde hardwaremodellen.</p>

<p>Deze compromissen zijn verleidelijk, maar ondermijnen het doel. Als je
niet-vrije software verspreidt, of mensen hiertoe beweegt, wordt het
moeilijk om te zeggen, &ldquo;niet-vrije software is onrechtvaardig, een
sociaal probleem, en we moeten er een einde aan maken&rdquo;. En zelfs als
je deze woorden blijft uitspreken, zullen je daden deze woorden ondermijnen.</p>

<p>Het gaat er niet om of mensen niet-vrije software <em>kunnen</em> of
<em>mogen</em> installeren; een systeem voor algemeen gebruik stelt mensen
in staat om te doen wat zij willen. Het gaat erom of we mensen wel of niet
leiden in de richting van niet-vrije software. Wat zij zelf doen is hun
verantwoordelijkheid; wat wij voor hen doen, en wat we aan ze geven, is de
onze. We moeten gebruikers niet richting niet-vrije software leiden en
daarmee impliceren dat het een oplossing is, want niet-vrije software is
juist het probleem.</p>

<p>Een schadelijk compromis heeft niet alleen slechte invloed op anderen. Het
kan onze eigen waarden ook in de war brengen, door middel van cognitieve
dissonantie. Als je bepaalde waarden hebt, maar je daden impliceren andere,
conflicterende waarden, dan is het waarschijnlijk dat je je waarden of je
daden verandert zodat het conflict niet meer bestaat. Projecten die
gebaseerd zijn op praktische waarden, of die mensen richting niet-vrije
software bewegen, vermijden bijna altijd het geven van slechts de
<em>hint</em> dat niet-vrije software onethisch is. Voor zowel hun
deelnemers als hun publiek, versterken zij consumentenwaarden. We moeten
deze compromissen afwijzen als we onze waarden overeind willen houden.</p>

<p>Als je wilt overstappen naar vrije software zonder het doel van vrijheid aan
te tasten, kan je kijken naar de <a
href="http://www.fsf.org/resources">hulpmiddelenpagina van de FSF</a>. Daar
staan hardware- en machinesamenstellingen op die werken met vrije software,
<a href="/distros/distros.html"> volledig vrije GNU/Linux-distributies om te
installeren</a>, en <a href="http://directory.fsf.org/">duizenden
vrije-softwarepakketten</a> die werken in een 100 procent
vrije-softwareomgeving. Als je de gemeenschap wilt helpen op het
vrijheidspad te blijven, is het belangrijk om publiekelijk burgerwaarden te
benadrukken. Als mensen praten over goed en slecht, of wat te doen, baseer
je handelen en argumentatie op het perspectief van vrijheid en de
gemeenschap.</p>

<p>Een weg die sneller is, is nutteloos als die naar de verkeerde plek
gaat. Compromissen maken is essentieel om een ambitieus doel te bereiken,
maar wees voorzichtig met compromissen die je van het doel afleiden.</p>

<hr class="column-limit"/>

<p>
Bekijk <a
href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change">
Positief belonen is niet genoeg</a> eens voor een vergelijkbaar probleem in
een andere context.
</p>

<div class="translators-notes">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
 </div>
</div>

<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">

<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>

<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
        replace it with the translation of these two:

        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
        Please send your comments and general suggestions in this regard
        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">

        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>

        <p>For information on coordinating and submitting translations of
        our web pages, see <a
        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
        README</a>. -->
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
website.</p>
</div>

<p>Copyright &copy; 2008, 2009, 2014, 2015, 2017 <a
href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a>.</p>

<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>

<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
<div class="translators-credits">

<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
<strong>Vertaling:</strong> <a
href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>

<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Bijgewerkt:

$Date: 2020/07/05 14:09:48 $

<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
</body>
</html>