1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
|
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/fighting-software-patents.en.html" -->
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="az" lang="az">
<head>
<!--#include virtual="/server/head-include-1.html" -->
<title>Proqram Təminatı Patentləri ilə mübarizə - Təkbaşına və Birgə - GNU
Layihəsi - Azad Proqram Təminatı Fondu (APTF)</title>
<!--#include virtual="/philosophy/po/fighting-software-patents.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.html" -->
<!--#include virtual="/server/top-addendum.html" -->
<h2>Proqram Təminatı Patentləri ilə mübarizə - Təkbaşına və Birgə </h2>
<p>Riçard Stollman</p>
<p>
Proqram təminatları üzrə patentlər bir növ minalara bənzəyir: verəcəyiniz
hər bir qərar minanın üzərinə ayaq basmaq riski daşıdığına görə layihəniz
hər an məhv ola bilər.</p>
<p>
Geniş və mürəkkəb proqram hazırlamaq yüzlərlə, hətta bəzən minlərlə ideyanın
bir məqsəd ətrafında cəmləşməsinə səbəb olur. Proqram təminatları üzrə
patentlərin tətbiq olunduğu bir ölkədə proqramınızın ideyasının mühüm bir
hissəsinin müxtəlif şirkətlər tərəfindən artıq patentləşdirilmiş olma
ehtimalı olduqca böyükdür. Ola bilsin ki, proqramınızın müəyyən hisslərinə
yüzlərlə patent şamil ediləcək. 2004-cü ildə aparılmış araşdırmalara əsasən
bir mühüm proqramın ayrı-ayrı hissələrinə təxminən 300 ABŞ patentinin tətbiq
olunurdu. Bu hələ yalnız bir araşdırmanın nəticəsidir.</p>
<p>
Məsələyə praktik tərəfdən yanaşaq. Əgər siz proqram təminatı ilə məşğul
olmağı planlaşdırırsınızsa, onda siz əvvəlcə bir patentlə üzə-üzə
gələcəksiniz. Bu baş verəndə isə əlinizdə hüquqi sübutunuz olarsa belə
patentə qalib gələ bilərsiniz. Hər halda buna cəhd etməyə dəyər; qalib
gəlsəniz demək minalanmış sahədə bir minanı zərərsizləşdirdiniz. Əgər bu
patent xüsusi bir şəkildə cəmiyyəti narahat edəcəksə, bu məsələ ilə <a
href="http://www.pubpat.org">İctimai Patent Cəmiyyəti (pubpat.org)</a>
məşğul ola bilər; bu onların vəzifəsidir. Məsələ ilə bağlı əvvəlki məhkəmə
çəkişmələrinin təcrübəsindən yararlanmaq üçün kompyuter istifadəçiləri
cəmiyyətinə müraciət etsəniz, biz hamımız əlimizdə olan bütün informasiya
ilə sizə kömək etməliyik.</p>
<p>
Bununla belə, milçəkləri məhv etməklə malyariya xəstəliyinin qarşısını almaq
mümkün olmadığı kimi patentləri bir-bir aradan qaldırmaq da patent
təhlükəsini tamamilə sovuşdurmayacaq. Kompyuter oyunlarında bütün düşmənləri
öldürə bilmədiyiniz kimi bütün patentlərə də qalib gələ
bilməzsiniz. Geci-tezi bunlardan biri sizi məğlub edib proqramınıza zərər
vuracaq. ABŞ patent idarəsi hər il minlərlə proqram təminatı patenti
buraxır; bizim ən gərgin səylərimizə baxmayaraq bu minaları təmizləmək
mümkün deyil. Çünki bir tərəfdən zərəsizləşdirsən də, digər tərəfdən
yenilərini torpağa basdırırlar.</p>
<p>
Bu minalardan bəzilərini zərərsizləşdirmək mümkün deyil. İstənilən proqram
təminatının patenti zərərlidir və bu patent qeyri-qanuni şəkildə sizin
kompyuterdən istifadə imkanlarınızı məhdudlaşdırır. Amma heç də bütün
proqram təminatı patentləri patent sisteminin kriteriyalarına əsasən qanuni
cəhətdən yanlış deyil. Bizim mübarizə obyektimiz patent sistemlərinin
qaydalarına düzgün riayət olunmaması səbəbindən meydana çıxmış təhrif
olunmuş patentlərdir. Yeganə səhv proqram təminatına verilən patentdirsə,
onda artıq biz bu məsələnin həllində acizik.</p>
<p>
Qalanın müəyyən hissəsini təhlükəsiz saxlamaq üçün üzə çıxmış əcayib
varlıqları öldürməkdənsə onları üzə çıxardan mənbəni məhv
etməlisiniz. Mövcud patentləri bir-bir aradan götürmək proqramlaşdırmanı heç
də təhlükəsiz etməyəcək. Buna nail olmaq üçün isə biz patent sistemini elə
şəkildə dəyişdirməliyik ki, patentlər bir daha proqamçılar və istifadəçilərə
hədə-qorxu gələ bilməsin.</p>
<p>
Bu iki istiqamət arasında heç bir ziddiyyət yoxdur: biz eyni zamanda həm
qısa-müddətli təmizləmə, həm də uzun-müddətli düzəliş istiqamətində çalışa
bilərik. İşimizi ikiqat artıraraq fərdi proqram təminatı patentlərini aradan
qaldırmaq üçün cəhd edə bilərik. Bu yolla bütün problemin həlli
istiqamətində atılmış addımlara dəstək ifadə etmiş olarıq. Məsələnin əsas
mahiyyəti “pis” proqram təminatı patentini təhrif edilmiş və ya qeyri-qanuni
patentlə eyniləşdirmək deyil. Hər dəfə biz bir patenti ləğv ediriksə, hər
dəfə biz cəhd planlarımız haqqında danışırıqsa, qeyd-şərtsiz deməliyik ki,
“Ləğv edilmiş bir proqram təminatı patentı proqramçılara qarşı bir hədənin
aradan qaldırılmasıdır: belə olduqda isə hədəf sıfıra bərabərdir.”</p>
<p>
Avropa İttifaqında proqram təminatı patentinə qarşı mübarizə kulminasiya
nöqtəsinə çatmaqdadır. Avropa Parlamenti bir il bundan əvvəl proqram
təminatı patentlərinin ləğvinin lehinə səs verdi. May ayında Nazirlər Şurası
Parlamentin etdiyi əlavələri rədd etdi və əvvəlkindən daha da pis göstəriş
verdi. Bununla belə heç olmasa bir ölkə bu yeni göstərişə qarşı çıxdı. Buna
görə biz digər Avropa ölkələrinin, o cümlədən Avropa Parlamentinə yeni
seçilmiş üzvlərin də bunu dəstəkləmələri üçün əlimizdən gələni
etməliyik. Layihənin fəallarına kömək və onlarla əlaqə saxlamaq üçün <a
href="http://www.ffii.org/"> www.ffii.org</a> saytına daxil olun.</p>
<div class="translators-notes">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
</div>
</div>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.html" -->
<div id="footer">
<div class="unprintable">
<p>APTF və GNU ilə bağlı suallarınızı <a
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> elektron poçt ünvanına
göndərin. Bundan əlavə APTF ilə <a href="/contact/">digər vasıtələrlə də
əlaqə saxlamaq olar</a>. Işləməyən linklər və digər düzəlişləriniz (və ya
təklifləriniz) üçün elektron poçt ünvanı: <a
href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p>
<p>
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
replace it with the translation of these two:
We work hard and do our best to provide accurate, good quality
translations. However, we are not exempt from imperfection.
Please send your comments and general suggestions in this regard
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
<web-translators@gnu.org></a>.</p>
<p>For information on coordinating and submitting translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
Bu məqalənin idarə olunması və tərcüməsi ilə əlaqədar məlumat almaq üçün <a
href="/server/standards/README.translations.html">Tərcümələr üzrə oxuməni
faylına</a> müraciət edin.</p>
</div>
<p>Copyright © 2004 Richard Stallman</p>
<p>This page is licensed under a <a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons
Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p>
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" -->
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
Translation: Igrar Huseynov</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Yenilənib:
$Date: 2017/02/20 21:03:48 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
</div>
</body>
</html>
|
