diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html | 256 |
1 files changed, 256 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html new file mode 100644 index 0000000..ad57eec --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html @@ -0,0 +1,256 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Copyleft: Faydacı İdealizm - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<h2>Copyleft: Faydacı İdealizm</h2> + +<p> +Yazan: <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p> +Bir insanın verdiği her karar, o insanın değerlerinden ve hedeflerinden +kaynaklanmaktadır. İnsanlar, birçok farklı hedefe ve değere sahip olabilir: +Ün, kar, sevgi, yaşam savaşı, eğlence ve özgürlük, bunlar, iyi bir insanın +sahip olabileceği hedeflerden bazılarıdır. Hedef, kendine olduğu kadar +başkalarına da yardım etmek olduğunda, buna idealizm deriz.</p> + +<p> +Özgür yazılım üzerindeki çalışmam, bir idealizm hedefiyle güdülenmiştir: +Özgürlüğü ve işbirliğini yaymak. <a +href="/philosophy/why-copyleft.html">Özgür yazılımın yayılmasını</a>, +işbirliğini engelleyen özel mülk yazılımın yerine geçmesini ve böylece +toplumumuzun daha iyi bir hale gelmesini istemekteyim.</p> +<p> +GNU Genel Kamu Lisansı’nın <a href="/copyleft">copyleft</a> olarak +yazılmasının temel nedeni budur. Ayrı bir dosyaya konulsa bile, GPL kapsamlı +bir programa eklenmiş tüm kodlar, özgür yazılım olmalıdır. Kodumu, özel mülk +yazılımda kullanım için değil, özgür yazılımda kullanım için elverişli hale +getirdim, bunu yazılım geliştiren başka insanları yüreklendirmek için +yaptım. Buna inanıyorum çünkü özel mülk yazılım geliştiricileri paylaşmamızı +önlemek için telif hakkını kullanmaktadır, işbirliği yapan bizim gibi +insanlar, işbirliği yapan diğer insanlara bir avantaj sağlamak için telif +hakkını kullanabilir: Bizim kodumuzu kullanabilirler.</p> +<p> +GNU GPL’yi kullanan herkes bu hedefe sahip değildir. Yıllar önce, benim bir +arkadaşımdan, copyleft edilmiş bir programı copyleft edilmemiş bir şekilde +yeniden yayması istenmişti ve arkadaşımın cevabı yaklaşık olarak şu +şekildeydi:</p> +<blockquote><p> +“Bazen özgür yazılım üzerinde çalışıyorum ve bazen özel mülk yazılım +üzerinde çalışıyorum, ama özel mülk yazılım üzerinde çalıştığımda, bana +<em>para ödenmesini</em> bekliyorum.” +</p></blockquote> + +<p> +Arkadaşım, çalışmasını, yazılımı paylaşan bir toplulukla paylaşmak istiyordu +ancak topluluğumuza girmesi yasak olacak ürünler yapan bir iş için yardımcı +olmakta bir neden göremiyordu. Onun hedefi benimkinden farklıydı ancak GNU +GPL’nin bu hedef için yararlı olduğunu düşünüyordu.</p> +<p> +Dünyada bir şey başarmak istiyorsanız, idealizm yeterli değildir, hedefi +gerçekleştirmek için çalışan bir yöntem seçmeniz gereklidir. Başka bir +deyişle, “faydacı” olmanız gereklidir. GPL faydacı mıdır? +Sonuçlarına bakalım.</p> +<p> +GNU C++’ı düşünelim. Niçin özgür bir C++ derleyicisine sahibiz? Bunun tek +nedeni, GNU GPL’nin bunun özgür olması gerektiğini söylemesidir. GNU C++, +GNU C derleyicisinden başlayan bir endüstri konsorsiyumu tarafından +geliştirilmiştir. MCC normalde çalışmasını mümkün olduğunca özel mülk bir +şekilde yapmaktadır. Ancak C++ ön ucunu özgür yazılım yaptılar çünkü GNU +GPL, C++ ön ucunu yaymalarının tek yolunun bu olduğunu söyledi. C++ önucu +birçok yeni dosyayı içermekteydi ancak GCC ile bağlantılı oldukları için, +GPL onlara uygulanmadı. Bunun topluluğumuza yararı açıkça görülmektedir.</p> +<p> +GNU Objective C’yi düşünelim. NeXT1, başlangıçta bu ön ucu özel mülk yapmak +istemiştir; bu ön ucun “.o” dosyaları olarak yayınlanmasını ve +kullanıcıların onların GCC’nin geri kalanıyla bağlantı kurmasını önermişler, +bunun GPL’nin şartlarına uygun olduğunu düşünmüşlerdir. Ancak avukatımız +bunun şartlardan kaçınmak olacağını söylemiş ve buna izin verilmemiştir. Ve +bu nedenle Objective C’yi ön uç özgür yazılım haline getirmişlerdir.</p> +<p> +Bu örnekler yıllar önce gerçekleşmiştir ancak GNU GPL bize daha fazla özgür +yazılım kazandırmaya devam etmektedir.</p> +<p> +Birçok GNU kütüphanesi, GNU Kütüphane Genel Kamu Lisansı tarafından +kapsanmaktadır ancak tümü kapsanmamaktadır. Genel GNU GPL tarafından +kapsanan bir GNU kütüphanesi Readline’dır, Readline, komut satırının +düzenlenmesi işlemini gerçekleştirir. Bir keresinde Readline’ı kullanmak +üzere tasarlanmış özgür olmayan bir program hakkında bir şeyler öğrenmiştim +ve geliştiriciye buna izin verilmediğini söylemiştim. Programdan komut +satırı düzenlenmesini çıkarabilirdi ancak gerçekte yaptığı şey, onu GPL +altında yeniden yaymaktı. İşte şimdi bu özgür yazılımdır.</p> +<p> +GCC’ye (ya da Emacs ya da Bash ya da Linux ya da her türlü GPL lisanslı +program) ilişkin çalışmaları yazan programcılar genellikle firmalar ya da +üniversiteler tarafından çalıştırılmaktadır. Programcı bu yaptığı +çalışmaları topluluğa iletmek istediğinde ve kodunu sonraki dağıtımda +gördüğünde, patronu şunu söyleyebilir:“Orada dur, senin kodun bize +aittir! Kodu paylaşmak istemiyoruz; geliştirilmiş sürümünü özel mülk bir +yazılım ürününe dönüştürmeye karar verdik.”</p> +<p> +Bu noktada GNU GPL yardıma koşar. Programcı, patrona bu özel mülk yazılım +ürününün telif hakkını bozacağını gösterir ve patron, yalnızca iki tercihe +sahip olduğunu fark eder: yeni kodu özgür yazılım olarak yaymak ya da hiç +yaymamak. Hemen hemen çoğu zaman, programcının istediği gibi davranmasına +izin verir ve kod, sonraki dağıtıma girer.</p> +<p> +GNU GPL İyi Adam [:Mr. Nice Guy] değildir. İnsanların yapmak istedikleri +şeylere bazen “hayır” der. Bunun kötü bir şey olduğunu söyleyen +kullanıcılar vardır. GPL, “özgür yazılım topluluğuna sokulması +gereken” bazı özel mülk yazılım geliştiricilerini “dışarıda +tutmaktadır.”</p> +<p> +Ancak bu geliştiricileri topluluğumuzun dışında bırakan biz değiliz; +girmemeyi onlar tercih etmektedir. Yazılımı özel mülk kılma kararları, +topluluktan uzak kalma kararlarıdır. Topluluğumuzda bulunmak istemeleri, +bizimle işbirliğine katılmak istedikleri anlamına gelmektedir; katılmak +istemezlerse, onları “topluluğumuza zorla sokamayız”.</p> +<p> +<em>Yapabileceğimiz</em> şey, onlara katılma nedeni sunmaktır. GNU GPL +mevcut yazılımınızdan bir güdü oluşturmak için tasarlanmıştır: +“Yazılımınızı özgür hale getirirseniz, bu kodu +kullanabilirsiniz.” Tabi ki, bu hepsinin kazanılmasını sağlamayacaktır +ancak bazen bunu sağlayacaktır.</p> +<p> +Özel mülk yazılım gelişimi, topluluğumuza bir şey kazandırmaz ancak özel +mülk yazılım geliştiricileri bizden sıklıkla yardım ister. Özgür yazılım +kullanıcıları, özgür yazılım geliştiricilerine kişisel bir şeyler, kabul +görme ve minnettarlık, sunabilir ancak bu, bir şirket size aşağıdaki ifadeyi +söylediğinde, çok çekici görünebilir: “Paketini özel mülk programa +koyalım ve o zaman programın binlerce insan tarafından +kullanılacaktır.”</p> +<p> +Bu teşvik edici ifade güçlü görünebilir ancak uzun vadede, buna karşı +koyarsak, bu hepimiz için daha iyi olur. Dolaylı bir şekilde geldiğinde, +teşvik edici ifade ve baskının fark edilmesi daha zordur çünkü bazı özgür +yazılım organizasyonları, özel mülk yazılımın beslenmesi politikasını +benimsemiştir. X Konsorsiyumu (ve ardından gelen Open Group) buna ilişkin +bir örnek sunar: Özel mülk yazılım yapan firmalar tarafından finansmanı +sağlandıktan sonra, programcıları copyleft’i kullanmamaları için ikna etmek +için çok uzun bir süre uğraşmışlardır. Open Group <a +href="/philosophy/x.html">X11R6.4’ü özgür olmayan yazılım haline +getirmeye</a> çalıştığında, bu baskıya dayanan ve karşı gelen bizim gibi +insanlar, bunu yaptığımız için mutluyuz.</p> +<p> +Eylül 1998'de, X11R6.4'ün özgür olmayan dağıtım şartlarıyla yayınlanmasından +aylar sonra, Open Group kararını değiştirip X11R6.3'ü dağıttığı copyleft +olmayan özgür yazılım lisansıyla tekrar dağıtırmış. Open Group, +teşekkürler—ancak bu geri çekiş kısıtlamaların <em>eklenebilir</em> +olduğu gerçeğinden ürettiğimiz sonuçları yanlışlamayacaktır</p> +<p> +Faydacı olarak konuşursak, daha büyük uzun vadeli hedefler hakkında +düşünülmesi, bu baskıya dayanma isteğinizi güçlendirecektir. Aklınızı, +tutarlı durarak oluşturabileceğiniz özgürlük ve topluluğa odaklarsanız, bunu +yapacak gücü kendinizde bulacaksınız. “Bir şeyler için ayakta durun +yoksa durup dururken düşersiniz.”</p> +<p> +Alaycılar özgürlükle ve toplulukla alay ederse ve “katı +realistler” tek idealin kar olduğunu söylerse, o zaman onları +görmezden gelin ve her zaman copyleft’i kullanın.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Bu yazı <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür +Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman'ın Seçme Yazıları</cite></a> +kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile +iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen +çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine +gönderin.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve +önerilerinizi lütfen <a +href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu +yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a +href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> +sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri +gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a +href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a +href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> +ziyaret edebilirsiniz.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2003 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Bu sayfa <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.tr">Creative +Commons Atıf-Türetilemez 3.0 Birleşik Devletler Lisansı</a> altında +lisanslanmıştır.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> +<ul> + +<li>T. E. Kalaycı, 2009, 2020.</li> +<li>Çiğdem Özşar, 2009.</li> +<li>Birkan Sarıfakıoğlu, 2009.</li> +<li>Serkan Çapkan, 2009.</li> +<li>İzlem Gözükeleş, 2009.</li> +</ul></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Son Güncelleme: + +$Date: 2020/08/22 06:31:23 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |