diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tl')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tl/free-sw.html | 355 | ||||
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tl/linux-and-gnu.html | 323 |
2 files changed, 678 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tl/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tl/free-sw.html new file mode 100644 index 0000000..c78d9a6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tl/free-sw.html @@ -0,0 +1,355 @@ +<!--#set var="PO_FILE" value='' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-sw.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2005-06-19" --> +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" --> + +<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" + "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> +<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="tl" lang="tl"> + +<!-- TRANSLATORS: This page was generated locally by GNUN. Please do + not update it manually, update the corresponding PO file instead. + The PO is archived in trans-coord task #14377 (file: orphan-POs.tar.gz). + For more info, contact web-translators@gnu.org. --> + +<head> +<!--#include virtual="/server/head-include-1.html" --> +<title>Ang Kahulugan ng Free Software – Proyektong GNU – Free Software Foundation</title> + +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Free Software, Operating System, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Since 1983, developing the free Unix style operating system GNU, so that computer users can have the freedom to share and improve the software they use." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.html" --> +<h2>Ang Kahulugan ng Free Software</h2> + +<blockquote> +<p> +Pinananatili namin ang kahulugang ito ng free software o libreng software +upang malinaw na maipakita kung alin ang wasto para sa isang partikular na +software program, para maituring itong free software. +</p> +</blockquote> + +<p> +Ang “Free software” kung tutuusin ay tungkol sa kalayaan, hindi sa +presyo. Upang maunawaan ang konsepto, kailangang isipin mo ang “free” o +“kalayaan” na tulad ng ibig sabihini nito sa “free speech,” o “kalayaan sa +pamamahayag” at hindi parang “free beer” o “libreng beer”. +</p> + +<p> +Ang free software kung tutuusin ay ang kalayaan ng isang user o gumagamit na +paganahin (run), kopyahin (copy), ipamahagi (distribute), pag-aralan +(study), palitan (change) at pag-igihin (improve) ang software. Mas tiyak, +tumutukoy ito sa apat na uri ng kalayaan, para sa mga users o gumagamit ng +software: +</p> + +<ul> + <li>Ang kalayaang paganahin (run) ang program, para sa anumang kadahilanan +(kalayaan 0).</li> + <li>Ang kalayaang pag-aralan (study) kung ano ang nagagawa ng program, at iayon +ito sa iyong mga pangangailangan (kalayaan 1). Kailangan dito ang +pagkakaroon ng akses sa pinanggalingang code o source code. + </li> + <li>Ang kalayaang muling maipamahagi (redistribute) ang mga kopya para +makatulong kayo sa inyong mga kapitbahay (kalayaan 2) + </li> + <li>Ang kalayaang pag-igihin (improve) pa ang program, at ibigay sa publiko ang +mga pag-papaiging inyong isinagawa, upang ang buong komunidad ay makinabang +(kalayaan 3). Kailangan dito ang pagkakaroon ng akses sa pinanggalingang +code o source code. + </li> +</ul> + +<p>Ang isang program ay maituturing na free software kung ang mga gumagamit o +user ay mayroon nang lahata na apat na kalayaang ito. Kung gayun, kailangang +malaya kayong nakakapamahagi ng mga kopya, may mga modipikasyon man o wala, +may bayad man o humihingi ng bayad para sa distribusyon o pamamahagi, para +sa <a href="#exportcontrol">kahit sino, kahit saan</a>. Ang kalayaang gawin +ang mga bagay na ito ay nangangahulugan (kabilang na sa iba pang +bagay-bagay) na hindi mo kailangang humingi o magbayad para magkaroon ng +permiso o pahintulot. +</p> + +<p> +Ang kalayaang gumamit ng isang program ay nangangahulugan ng kalayaan para +sa kahit na anong klaseg tao o organisasyon, na magamit ito sa kahit anong +sistema ng kompyuter, sa kahit anong uri ng pangkalahatang trabaho, at hindi +na kailangang pagkatapos na pagkatapos ay makipag-ugnayan pa sa developer o +anupamang tukoy na entidad. +</p> + +<p> +Kailangang may kalayaan ka ring makagawa ng mga modipikasyon at gamitin ang +mga iyon ng pribado para sa sarili mong gawain o kasiyahan, nang hindi na +kailangang banggitin pang may mga ginawa kang ganoon. Kung ilalathala mo ang +mga pagbabagong iyong ginawa, hindi ka kailangang magpaalam kahit kaninuman, +sa kahit na anupamang pamamaraan. +</p> + +<p> +Kailangang kabilang sa kalayaang muling makapamahagi ng mga kopya ang binary +o mga executable form o mga kailangang punang form ng program, pati na rin +ang source code, para sa parehong bersyon, ang binago o modified at ‘di +binago o unmodified na mga bersyon. (Ang pamamahagi ng mga program sa isang +runnable form o paraang napapagana ay kailangan para magkaroon ng mga +madadaling ilagay na installable free operating system.). Okey lang kung +walang paraan para makagawa o magkaroon ng isang binary o executable form +para sa isang tukoy na program (dahil hindi naman suportado ang katangiang +ito ng ilang mga wika), ngunit kailangang may kalayaan kang muling +makapamahagi ng mga naturang form, kung makakakita ka o makakapagdebelop ng +paraan para gawin ang mga ito. +</p> + +<p> +Upang ang mga kalayaan ay makagawa ng mga pagbabago, at upang mailathala ang +mga pinag-iging bersyon, upang maging makabuluhan, kailangang magkaroon ka +ng akses sa source code ng program. Kung gayun, mahalagang kundisyon ng free +software ang pagkakaroon akses sa source code. +</p> + +<p> +Upang maging makatotohanan ang mga kalayaang ito, kailangang ang mga ito ay +hindi mababago basta’t wala kang ginawang masama, kung ang developer ng +software ay may kapangyarihang mag-revoke ng lisensya, nang hindi ka naman +gumagawa ng kahit na ano para pagmulan ng kadahilanan, ang software ay hindi +libre. +</p> + +<p> +Magkaganito pa man, ang ilang uri ng mga tuntunin tungkol sa paraan ng +pamamahagi ng free software ay katanggap-tanggap, kung hindi sila salungat +sa mga sentral na kalayaan. Halimbawa, ang “<a +href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>” (napakasimple nang pagkakasabi) +ang tuntunin na kung muling namamahagi ng program, hindi ka makakapagdagdag +ng mga restriksyon para hindi mabigyan ang ibang tao ng mga sentral na +kalayaan. Ang tuntuning ito ay hindi salungat sa mga sentral na kalayaan; +kundi ay pinoprotektahan pa ang mga ito. +</p> + +<p> +Sa proyektong GNU, ginagamit namin ang copyleft para maprotektahan ang mga +karapatang ito para sa lahat ng naaayon sa batas. Subalit mayroon ding <a +href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">hindi-copylefted +na free software</a>. Naniniwala kaming may mga mahahalagang dahilan kung +bakit <a href="/philosophy/pragmatic.html">mas mabuti pang gumamit ng +copyleft</a>, pero kung ang iyong programa ay isang hindi-copylefted na free +software, magagamit pa rin namin iyon. Tingnan ang <a +href="/philosophy/categories.html">Mga Kategoriya ng Free Software</a> para +sa paglalarawan ng kung paano ang “free software,” “copylefted software” at +iba pang mga kategoriya ay maiuugnay sa isa’t isa. +</p> + +<p> +Ang “Free software” ay hindi nangangahulugang “noncommercial” o hindi +pang-komersyo. Ang isang free program o libreng programa ay dapat na +naririyan lamang para sa komersyal na gamnit, komersyal na pag-unlad, at +komersyal na pamamahagi. Ang komersyal na pag-unlad ng free software ay +hindi na kakaiba; ang ganitong free commercial software o libreng komersyal +na software ay napakahalaga. Maaaring nagbayad ka na ng pera para makakuha +ng mga kopya ng free software, o maaaring nakakuha ka ng mga kopya ng walang +bayad. Pero kahit na paano ka pa nakakuha ng mga kopya mo, palagi kang may +karapatan na kopyahin at baguhin ang software, pati na ang <a +href="/philosophy/selling.html">magbenta ng mga kopya</a>. +</p> + +<p> +May makukuhang mga tuntunin tungkol sa kung paano magpa-package ng isang +minodipikang bersyon, kung ang mga ito ay hindi katanggap-tanggap, kung ang +mga ito ay walang nagagawang malaking paghadlang sa kalayaan mong mailabas +ang mga minodipikang bersyon. Ang tuntunin na “kung gagawin mo ang program +sa ganitong paraan, kailangang makuha rin ito sa ganoong paraan” ay maaaring +katanggap-tanggap rin, sa parehong kundisyon. (Tandaan na sa naturang +tuntunin, naiwan pa rin sa iyo ang kalayaang pumili kung ilalathala ba ang +program o hindi.) Katanggap-tanggap rin na sa lisensiya ay hingin na, kung +nakapamahagi ka na ng minodipikang bersyon, at humingi sa iyo ng kopya nito +ang isang dati nang developer, at kailangang magpadala ka ng isa, o kaya’y +magpakilala ka na sa iyo ang mga modipikasyon. +</p> + +<p> +<a id="exportcontrol"></a>Kung minsan, ang mga regulasyon o batas ng +pamahalaan sa pag-export (pagluluwas sa ibang mga bansa) at mga sangksyon sa +pangangalakal, ay nakapipigil sa kalayaan mong mamahagi ng mga kopya ng +programa sa buong daigdig. Ang mga developer ng mga software ay walang +kapangyarihang mag-alis o magbago ng mga restriksyong ito, pero ang maaari +nilang gawin at dapat nilang gawin ay ang tumangging iutos ang mga ito +bilang mga kundisyon ng paggamit ng program. Sa ganitong paraan, ang mga +restriksyon ay hindi makakaapekto sa mga gawain at sa mga tao na nasa labas +ng nasasakupan o hurisksyon ng mga pamahalaang ito. +</p> + +<p> +Karamihan sa mga lisensya ng free software ay batay sa copyright o +karapatang-ari, at walang mga limitasyon sa kung anong uri ng mga hinihigi +ang maaaring ipataw sa pamamagitan ng copyright. Kung ang isang lisensya na +nakabatay sa o nasa ilalim ng isang copyright ay gumagalang sa kalayaan sa +mga paraang nailarawan sa itaas, maaaring hindi na magkaroon pa ng iba pang +klaseng problema na hindi naman natin inasahan kahit kailan (bagama’t ang +ganito’y nangyayari paminsan-minsan). Magkaganunpaman, ang ilang mga +lisensya ng free software ay nakabatay sa o nasa ilalim ng mga kontrata, at +ang mga kontrata ay pwedeng magpagawa ng higit na mas maraming posibleng +restriksyon. Nangangahulugan iyon na maraming posibleng paraan para ang +naturang lisensya ay maging hindi katanggap-tanggap na may restriksyon at +hindi libre. +</p> + +<p> +Hindi namin kakayaning mailista ang lahat ng mga posibleng restriksyon sa +kontrata na magiging hindi katanggap-tanggap. Kung ang isang lisensyang +nakabatay sa o nasa ilalim ng isang kontrata ay pumipigil sa isang user o +gumagamit sa isang kakaibang paraang hindi naman nagagawa sa ilalim ng mga +lisensyang nakabatay sa o nasa ilalim ng kontrata, at hindi naman binanggit +dito na lehitimo, kailangang pag-isipan namin ito, at sa palagay namin ay +pagpapasiyahan namin na ito ay hindi-libre. +</p> + +<p> +Kung pinag-uusapan ang tungkol sa free software, pinakamabuti na ang iwasang +gamitin ang mga katagang kagaya ng “give away” o “for free”, (ipinamimigay +lamang o libre), sapagkat ang mga katagang ito ay nagpapahiwatig na ang isyu +ay tungkol sa presyo, at hindi tungkol sa kalayaan. Nakapaloob sa ilang mga +karaniwan nang salita kagaya ng “piracy” (pamimirata) ang mga opinyong +sana’y hindi na ninyo i-endorsa pa. Tingnan ang <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">Mga Nakakalitong Salita at Pahayag na +Dapat Iwasan</a> para matalakay ang mga katagang ito. Mayroon din kaming +listahan ng mga <a href="/philosophy/fs-translations.html">pagsasaling-wika +ng “free software”</a> sa iba’t ibang wika. +</p> + +<p> +Ang pinakahuli sa lahat, tandaan na ang kriterya na gaya nang mga binanggit +sa kahulugang ito ng free software ay nangangailangan ng maingat na +pagsusuri o pag-iisip para sa kanilang interpretasyon. Para madesisyunan +kung ang isang tukoy na lisensya ng software ay kwalipikadong tawaging free +software license o libreng lisensya ng software, husgahan natin ito ayon sa +kriterya para malaman kung umangkop ba ito sa talagang sinasabi pati na sa +pinakawastong mga salita. Kung kasama sa isang lisensya ang mga restriksyong +walang gabay ng konsensya, tanggihan natin ito, kahit pa hindi natin +inasahan ang ganitong isyu sa mga kriteryang ito. Kung minsan, ang hinihingi +sa lisensya ay nagiging sanhi ng isang isyu na mangangailangan ng malalim o +malawak na pag-iisip o pagsusuri, kabilang na ang talakayin ito sa isang +abugado, bago natin madesisyunan kung ang hinihingi ba ay +katanggap-tanggap. Kung mayroon na tayong konklusyon tungkol sa isang bagong +isyu, malimit nating binabago ang mga kriteryang ito para madali nating +makita kung bakit ang ilang mga lisensya ay kwalipikado o hindi kwalipikado. +</p> + +<p> +Kung interesado kayo kung ang isang tukoy na lisensya ay kwalipikadong +tawaging lisensya ng isang free software o free software license, tingnan +ang aming listahan ng mga lisensya.Kung ang lisensyang inaalala mo ay hindi +nakalista rito, maaari kang magtanong ng tungkol dito sa pamamagitan ng +pagpapadala sa amin ng email sa <a +href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a>. +</p> + +<p> +Kung iniisip mong sumulat ng isang bagong lisensya, mangyari lamang na +kontakin ang FSF sa pamamagitan ng pagpapadala ng sulat sa kanilang +pahatirang-sulat. Ang proliperasyon o pagkalat ng iba’t ibang libreng +software ay nangangahulugan ng karagdagang trabaho para sa mga user o +gumagamit na intindihin ang mga lisensyang ito, at maaari namin kayong +matukungan na makakita ng naririto nang free software license o lisensya ng +free software, na makatutupad sa iyong mga pangangailangan. +</p> + +<p> +Kung imposible iyon, at kung talagang kailangan mo ang isang bagong +lisensya, matitiyak mo sa pamamagitan ng aming tulong na ang lisensya ay +talagang lisensya ng Free Software at maiiwasan ang iba’t’ ibang mga +praktikal na problema. +</p> + +<h3 id="open-source">Open Source?</h3> + +<p> +Isa pang grupo ang nagsimula nang gumamit ng katagang “open source” na ang +ibig sabihin ay kamukha (pero hindi kaparehong-kapareho) ng “free +software”. Pinipili namin ang katagang “free software” sapagkat, kung ito +ang maririnig mo, ang tinutukoy nito ay kalayaan sa halip na presyo, ang +pumapasok sa isip ay kalayan. Kahit kailan, hindi ito maiisip sa katagang +“open”. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Mangyari lamang na ipadala ang mga katanungan tungkol sa FSF at GNU sa <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Mayroon ding <a +href="/contact/">iba pang mga pamamaraan para makontak</a> ang FSF. Mangyari +lamang na ipadala ang mga broken links at iba pang mga koreksyon o pagtatama +(o mga mungkahi) sa <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Mangyari lamang na tingnan ang <a +href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a> +(Pagsasaling-wika README) para sa impormasyon tungkol sa koordinasyon at +pagsusumite ng mga pagsasaling-wika ng artikulo o pahayag na ito.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2004 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>This page is licensed under a <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> + +$Date: 2017/02/20 21:03:48 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tl/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tl/linux-and-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..e8e7f7b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tl/linux-and-gnu.html @@ -0,0 +1,323 @@ +<!--#set var="PO_FILE" value='' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2005-06-19" --> + +<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" + "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> +<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="tl" lang="tl"> + +<!-- TRANSLATORS: This page was generated locally by GNUN. Please do + not update it manually, update the corresponding PO file instead. + The PO is archived in trans-coord task #14377 (file: orphan-POs.tar.gz). + For more info, contact web-translators@gnu.org. --> + +<head> +<!--#include virtual="/server/head-include-1.html" --> +<title>Linux at GNU – Proyektong GNU – Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Free Software, Operating System, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Since 1983, developing the free Unix style operating system GNU, so that computer users can have the freedom to share and improve the software they use." /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.html" --> +<h2>Ang Linux at ang Systemang GNU</h2> + +<p><strong>ni <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Kung gusto mong malaman pa ang ibang mga bagay tungkol sa isyu o usaping +ito, maaari mo ring basahin ang aming <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ o mga bagay na malimit +itanong</a>.</p> + </blockquote> +</div> + +<p> +Maraming gumagamit (users) ng kompyuter ang nagpapatakbo ng isang +minodipikang bersyon ng <a +href="/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">the GNU system</a> +araw-araw, nang hindi nila nalalaman. Dahil sa isang pekulyar o ‘di +pangkaraniwan pagtakbo ng mga pangyayari, ang bersyon na GNU na malawakan +nang ginagamit sa ngayon ay mas kilala na “Linux”, at maraming gumagamit ang +hindi nakakaalam ng laki nang koneksyon nito sa <a +href="/gnu/gnu-history.html">Proyektong GNU</a>.</p> + +<p> +Totoong mayroong Linux, at ginagamit ito ng mga taong ito, pero hindi ito +ang operating system. Ang Linux ang kernel: ang programa na nasa sistema na +namamahagi (alokasyon) ng mga resources ng makina sa iba pang programang +pinapatakbo ninyo. Ang kernel ay isang mahalagang bahagi ng operating +system, pero walang silbi kung nag-iisa; gagana lamang ito kung mapapaloob +sa isang kumpletong operating system. Ang Linux ay karaniwang ginagamit na +kasama nang GNU operating system: ang buong sistema ay talagang GNU, na may +Linux na siyang gumagana bilang kernel nito.</p> + +<p> +Maraming gumagamit ang hindi lubos na nakakaalam ng kaibhan ng kernel, at +ito ay ang Linux, at ang buong sistema, na tinatawag ring “Linux”. Ang hindi +malinaw na paggamit ng pangalan ay hindi nagpapakilala nang +pagkaintindi. Malimit ay naiisip ng mga gumagamit o user nito na si Linus +Torvalds ang nagdebelop ng buong opeting system noong 1991, na may kaunting +tulong.</p> + +<p> +Sa pangkalahatan ay nalalaman ng mga programmer na ang Linux ay isang +kernel. Subalit dahil sa pangkalahatan ay naririnig nila na ang buong +sistema ay tinatawag na ring “Linux”, malimit ay lumilikha sila sa kanilang +isipan nang isang kuwento para mabigyang katarungan ang pagtawag sa buong +sistema na kernel. Halimbawa, marami ang naniniwala na pagkatapos na +pagkatapos maisulat ni Linus Torvalds ang Linux ang kernel, ang mga +gumagamit nito ay naghanap sa paligid nang iba pang mga software na maiisama +rito; at nakita (nang walang partikular na dahilan) na mayroon na halos +lahat nang kailangan para gumawa ng isang Unix-like o kapareho ng Unix na +sistema.</p> + +<p> +Ang nakita nila ay hindi isang aksidente—iyon ang sistemang GNU. Ang +naririyan nang <a href="/philosophy/free-sw.html">free software</a> ay +idinagdag para makumpleto ang sistema sapagkat ang Proyektong GNU ay matagal +nang gumagawa, noon pang 1984, para makabuo ng ganito. <a +href="/gnu/manifesto.html">Ang GNU Manifesto</a>ay nagtakda ng isang layunin +na makapagdebelop ng isang libreng Unix-like system o sistemang parang Unix, +na ang tawag ay GNU. Sa <a href="/gnu/initial-announcement.html">Unang +Pag-aanunsiyo</a> ng Proyektong GNU, binalangkas rin ang ilan sa mga +orihinal na plano para sa sistemang GNU. Nang maisulat na ang Linux, halos +tapos na ang sistema.</p> + +<p> +Karamihan sa mga proyektong free software ay may layuning makapagdebelop ng +isang partikular na programa para sa isang partikular na trabaho. Halimbawa, +si Linus Torvalds ay sumulat ng isang Unix-like kernel (Linux); Si Donald +Knuth ay sumulat ng isang text formatter (TeX); si Bob Scheifler ay +nagdebelop ng isang window system (ang X Window System). Tama lamang na +sukatin ang kontribusyon ng ganitong uri ng proyekto ng mga tukoy na +programa na nagmula sa isang proyekto.</p> + +<p> +Kung susubukan nating sukatin ang kontribusyon ng Proyektong GNU sa ganitong +paraan, ano ang ating magiging pasiya o konklusyon? Napag-alaman ng isang +magtitinda ng CD-ROM na ang “distribusyon ng kanilang Linux”, ang, <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">GNU software</a> ang +nag-iisang pinakamalaking pinagbabatayan o salalayan, humigit-kumulang 28% +ng buong source code, at kabilang rito ang ilan sa mga mahahalagang +pangunahing komponente na kung mawawala ay wala ring sistema. Sa Linux mismo +ay humigit-kumulang na 3%. Kaya’t kung kukuha kayo ng isang pangalan para sa +sistema batay sa kung sino ang sumulat ng mga programa sa sistema, ang +pinaka-angkop at nag-iisang dapat na piliin ay “GNU”.</p> + +<p> +Pero sa palagay namin ay hindi ito ang tamang paraan ng pagsasaalang-alang +ng katanungan. Ang proyektong GNU noon, ngayon, ay hindi isang proyekto para +makapagdebelop ng tukoy na software packages. Hindi ito isang proyekto para +<a href="/software/gcc/">makapagdebelop ng isang C compiler</a>, bagama’t +ginawa namin ito. Hindi ito isang proyekto para makapagdebelop ng isang text +editor, bagama’t nagdebelop kami ng isa. Ang layunin ng proyektong GNU ay +ang makapagdebelop ng isang kumpleto at libreng sistemang parang Unix o +Unix-like system: ang GNU.</p> + +<p> +Maraming tao ang nakapagbigay na ng mga mahahalagang kontribusyon sa libreng +software na nasa sistema, at lahat sila ay dapat na kilalanin. Subalit ang +dahilan kaya ito ay naging isang pinag-isang sistema o isang <em>integrated +system</em>—at hindi isang koleksyon lamang ng mga kapaki-pakinabang na +programa –ay sapagkat ang Proyektong GNU ay kumilos para gawin itong +ganito. Gumawa kami ng listahan ng mga programa upang makagawa ng isang +libreng sistema, at sa pamamagitan ng isang sistematikong pamamaraan ay +nakakita kami, sumulat, o naghanap ng mga tao na siyang magsusulat ng lahat +sa listahan. Sumulat kami ng mga mahahalaga bagamat’t hindi naman +nakapagpapasiglang <a href="#unexciting">(1)</a> komponente sapagkat hindi +ka naman magkakaroon ng sistema kung wala ang mga ito. Ang ilan sa mga +komponente ng aming sistema, ang mga programming tools, ay nakilala o naging +popular sa mga programmers, ngunit sumulat kami ng mga komponente na hindi +tools <a href="#nottools">(2)</a>. Nagdebelop rin kami ng larong chess, ang +GNU Chess, sapagkat kailangan rin ng isang sistema ang magagandang laro.</p> + +<p> +Sa mga unang taon ng 1990 ay nabuo namin ang buong sistema bukod pa sa +kernel (at gumagawa rin kami ng kernel, ang <a +href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, na tumatakbo o gumaganang +kasabay ng Mach. Ang pagdedebelop ng kernel na ito ay naging mas mahirap pa +kaysa sa aming inaasahan; <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">at +ang GNU Hurd ay nagsimulang gumana nang maayos o yung mapagkakatiwalaan na +noong 2001</a>. Nagsisimula na kami ngayong maghanda para sa preparasyon ng +aktwal na release o paglalabas ng sistemang GNU, na kasama na ang GNU Hurd.</p> + +<p> +Mabuti na lamang, hindi mo na kailangan pang hintayin ang Hurd, sapagkat +mayroon nang Linux. Nang isulat ni Linus Torvalds ang Linux, pinunan niya +ang pinakahuling pangunahing puwang. Maisasama na ngayon ng mga tao ang +Linux sa sistemang GNU upang makagawa ng isang kumpletong libreng sistema; +isang bersyon ng sistemang GNU na Linux-based; ang sistemang GNU/Linux, sa +madaling salita. Sa <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">pinakanaunang +paglabas o release ng Linux</a> ay kinilala o tinukoy na ang Linux ay isang +kernel, na ginagamit na kasama ang mga bahagi ng GNU: “Karamihan sa mga +tools na ginamit kasama ang linux ay mga software ng GNU at nakapailalim sa +GNU na laban sa “copyleft” o karapatang-ari. Ang mga tools na ito ay hindi +kasama sa mga ipinamamahagi – tanungin ninyo ako (o ang GNU) para sa +karagdagang impormasyon.”</p> + +<p> +Parang simpleng pakinggan ang pagsama-samahin ang mga ito, pero hindi ito +isang maliit lamang na trabaho. Ang ilan sa mga komponente ng GNU <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html#somecomponents">(3)</a> ay nangailangan ng +malaking pagbabago para gumanang kasabay ng Linux. Ang pagsasama-sama ng +isang kumpletong sistema na gagana kaagad o handa nang gamitin +pagkakuhang-pagkakuha, ay isang malaking trabaho rin. Kinailangan ditong +harapin ang isyu o usapin kung paano ang instalasyon (install) at pag-boot +(boot) ng sistema—isang suliraning hindi pa namin hinaharap, sapagkat hindi +pa naman kami dumarating sa ganoong punto. Ang mga tao na nagdebelop ng +iba’t ibang sistema ng distribusyon ay nakapagbigay ng malalaking +kontribusyon.</p> + +<p> +Sinusuportahan ng proyektong GNU ang sistemang GNU/Linux pati na rin +<em>ang</em> sistemang GNU—pati na ang pondo. Pinopondohan <a +href="http://fsf.org/">namin</a> ang muling pagsusulat ng mga ekstensyong +may kaugnayan sa Linux papunta sa library (aklatan) ng GNU C, upang ang mga +ito ay maayos na mapagsama, at ang pinakabagong mga sistemang GNU/Linux ay +gumagamit ng kasalukuyang library ng walang mga pagbabago. Pinondohan rin +namin ang mga naunang bahagi ng pagdedebelop ng Debian GNU/Linux</p> + + +<p>Sa kasalukuyan ay gumagamit kami ng sistemang Linux-based sa karamihan ng +aming mga trabaho, at umaasa kaming gagamitin rin ninyo ang mga ito. Ngunit +kung maaari lamang ay huwag lituhin ang publiko sa paggamit ng pangalang +“Linux” sa paraang hindi malinaw. Ang Linux ay ang kernel, isa sa mga +mahahalagang pangunahing komponente ng sistema. Ang sistema sa kabuuan ay +ang sistemang GNU, na idinagdag ang Linux. Kung ang pinag-uusapan ninyo ay +ang kumbinasyong ito, mangyari lamang na pangalanan ito o tawaging +“GNU/Linux”.</p> + +<p> +Kung gusto ninyong gumawa ng link papuntang "GNU/Linux” para sa +karagdagang pagsangguni, ang pahinang ito at ang <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> +ay magagagandang gamiting URL. Kung babanggitin ninyo ang Linux, ang kernel, +at gustong magdagdag ng link para maging karagdagan pang sanggunian, ang <a +href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> ay magandang +gamiting URL.</p> + +<h3>Pahabol</h3> + +<p> +Bukod pa sa GNU, may isa pang proyektong kahit nagsosolo ay nakapagprodyus o +nakagawa ng isang libreng parang Unix o Unix-like na operating system. Ang +sistemang ito ay kinilalang BSD, at nadebelop ito sa UC Berkeley. Hindi ito +libre noong mga taon ng 1980, pero naging libre na noong mga unang taon ng +1990. Ang isang libreng operating system sa kasalukuyan ay halos tiyak na +alinman sa mula sa o variant ng sistemang GNU o isang uri ng sistemang BSD.</p> + +<p> +Kung minsan, ang mga tao ay nagtatanong kung ang BSD ba ay bersyon pa rin ng +GNU, katulad ng GNU/Linux. Nagkaroon ng inspirasyon ang mga negdebelop ng +BSD na gumawa ng kanilang libreng software na walang code o code free +software dahil sa ehemplong ipinakita ng Proyektong GNU, at ang mga +bulgarang pakiusap ng mga aktibista ng GNU ay nakatulong upang sila ay +mapilit, ngunit kaunti lamang ang overlap ng code sa GNU. Ang mga sistemang +BSD sa ngayon ay gumagamit ng ilan sa mga programa ng GNU, katulad rin ng +paggamit ng sistemang GNU at mga nagmula o variant nito sa mga programang +BSD; magkaganunpaman, kung titingnan o ituturing na buo, ang mga ito ay +magkakaibang sistemang magkahiwalay na nabuo o lumabas. Ang mga nagdebelop +ng BSD ay hindi sumulat ng kernel at nagdagdag nito sa sistemang GNU, at ang +katawagan o pangalang gaya ng GNU/BSD ay hindi angkop sa sitwasyon.</p> + +<h3>Tandaan</h3> +<ol> +<li> +<a id="unexciting">Kabilang sa mga hindi nakakapagpasigla bagama’t +mahahalagang</a>mahahalagang komponente ang GNU assembler, GAS at ang +linker, GLD, na ngayon ay pareho nang bahagi ng <a +href="/software/binutils/">GNU Binutils</a> <em>package</em>, <a +href="/software/tar/">GNU tar</a>, at iba pa.</li> + +<li> +<a id="nottools">Halimbawa</a>, Ang The Bourne Again SHell (BASH), ang +PostScript interpreter <a href="/software/ghostscript/">Ghostscript</a>, at +ang <a href="/software/libc/">GNU C library</a> ay hindi programming +tools. Lalong hindi ang GNUCash, GNOME, at GNU Chess.</li> + +<li> +<a id="somecomponents">Halimbawa</a>, ang <a +href="/software/libc/libc.html">aklatan GNU C</a>.</li> +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Mangyari lamang na ipadala ang mga katanungan tungkol sa FSF at GNU sa <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Mayroon ding <a +href="/contact/">iba pang mga pamamaraan para makontak</a> ang FSF. Mangyari +lamang na ipadala ang mga broken links at iba pang mga koreksyon o pagtatama +(o mga mungkahi) sa <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Mangyari lamang na tingnan ang <a +href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a> +(Pagsasaling-wika README) para sa impormasyon tungkol sa koordinasyon at +pagsusumite ng mga pagsasaling-wika ng artikulo o pahayag na ito.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997-2002 Richard M. Stallman</p> + +<p>This page is licensed under a <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Updated: + +$Date: 2017/02/20 22:36:13 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |