diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/pl')
114 files changed, 36017 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/15-years-of-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/15-years-of-free-software.html new file mode 100644 index 0000000..22214f0 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/15-years-of-free-software.html @@ -0,0 +1,177 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/15-years-of-free-software.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>15 lat Wolnego Oprogramowania - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Fundacja Wolnego Oprogramowania, wolność, Richard Stallman, rms, +ruch wolnego oprogramowania" /> +<meta http-equiv="Description" + content="Richard Stallman omawia historię ruchu mającego na celu stworzenie +wolnego systemu operacyjnego." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/15-years-of-free-software.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>15 lat Wolnego Oprogramowania</h2> + +<p> + <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a> +</p> + +<p> + Minęło już ponad 15 lat od utworzenia ruchu Wolnego Oprogramowania +i Projektu GNU. Przebyliśmy długą drogę. +</p> + +<p> + W 1984 roku nie można było używać nowoczesnego komputera +bez instalowania własnościowego systemu operacyjnego, który dostępny +był wyłącznie po nabyciu restrykcyjnej licencji. Nikt nie był +upoważniony do dzielenia się oprogramowaniem z kolegami, mało kto +mógł dostosować oprogramowanie do swoich potrzeb. Twórcy oprogramowania +wznieśli bariery, by oddzielić nas od innych. +</p> + +<p> + Projekt GNU został założony po to, by to zmienić. Jego pierwszym celem +było zaprojektowanie kompatybilnego z Uniksem, przenośnego na inne +architektury systemu, który byłby w 100% wolny. Nie w 95%, 99,5% +lecz w 100% – tak, aby użytkownicy mogli rozpowszechniać +cały system, bez opłat, lub zmieniać lub wnosić wkład +w system. Nazwa systemu, GNU, jest rekurencyjnym akronimem od słów +„GNU's Not Unix” [GNU to nie Unix] – jest to oddanie hołdu +technicznym aspektom Uniksa przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że GNU jest +czymś innym. Technicznie rzecz biorąc, GNU jest jak Unix. Ale w +odróżnieniu od Uniksa, GNU daje swoim użytkownikom wolność. +</p> + +<p> + Stworzenie takiego systemu operacyjnego zajęło wiele lat pracy setkom +programistów. Niektórzy byli opłacani przez Fundację wolnego oprogramowania +(FSF) oraz firmy wolnego oprogramowania; jednak większość +z nich była wolontariuszami. Niektórzy stali się sławni; większość +znana jest jednak głównie w obrębie swojego środowiska, przez +innych hakerów, którzy używają ich kodu lub pracują +nad nim. Wszyscy razem pomogli uwolnić potencjał zawarty w sieci +komputerowej na rzecz całej ludzkości. +</p> + +<p> + W 1991 roku zaprojektowany został ostatni główny i niezbędny +element systemu uniksopodobnego: Linux, wolne jądro stworzone przez Linusa +Torvaldsa. Dzisiaj połączenie GNU oraz Linuksa jest używane przez +miliony ludzi na całym świecie, a jego popularność +rośnie. W tym miesiącu ogłosiliśmy wydanie <abbr title="GNU Network +Object Model Environment">GNOME</abbr> w wersji 1.0 – środowiska +graficznego GNU, które, mamy nadzieję, uczyni obsługę GNU/Linuksa tak łatwą, +jak w innych systemach operacyjnych. +</p> + +<p> + Lecz nasza wolność nie jest dożywotnio zapewniona. Świat nie stoi +w miejscu i nie możemy liczyć na posiadanie wolności +za pięć lat tylko dlatego, że mamy ją dzisiaj. Wolne +oprogramowanie stawia czoło różnym wyzwaniom +oraz niebezpieczeństwom. Zachowanie naszej wolności pochłonie sporo +wysiłku, tak samo, jak było to z uzyskaniem jej na samym +początku. System operacyjny jest tylko początkiem; dziś musimy także +stworzyć wolne aplikacje, które pomogą w realizacji wielu różnorodnych +zadań wykonywanych przez naszych użytkowników. +</p> + +<p> + W przyszłości będę pisał o specyficznych wyzwaniach, przed którymi stoi +społeczność wolnego oprogramowania. Będę także poruszał kwestie innych +problemów wpływających na wolność użytkowników komputerów +oraz informował o zdarzeniach oddziałujących na system operacyjny +GNU/Linux. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2014, 2020 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marcin Wolak, Tomasz Kozłowski 2010, 2011; poprawki: Jan Owoc +2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:01:36 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/about-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/about-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..72398bc --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/about-gnu.html @@ -0,0 +1,163 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/about-gnu.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>O systemie operacyjnym GNU - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/about-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>O systemie operacyjnym GNU</h2> + +<blockquote> +<p>Nazwa „GNU” jest rekurencyjnym akronimem określenia „GNU's +Not Unix” [„GNU to Nie Unix”]. Wymawia się <a +href="/gnu/pronunciation.html">z jedną sylabą i twardym g</a>.</p> +</blockquote> + +<p>[<a href="/gnu/gnu.html">Inne historyczne i ogólne artykuły o GNU.</a>]</p> + +<p>GNU zaczął się rozwijać z inicjatywy Richarda Stallmana (rms) +w 1983 roku, jako system operacyjny, który umożliwiłby połączenie pracy +wielu ludzi dla wspólnego dobra: wolności wszystkich użytkowników +oprogramowania do kontrolowania pracy ich komputerów. rms pozostał +do dziś głównym GNUciążliwym [Chief GNUisance].</p> + +<p>Pierwszym i wciąż aktualnym celem GNU jest oferowanie kompatybilnego +z Uniksem systemu, który byłby w całości <a +href="/philosophy/free-sw.html">wolnym oprogramowaniem</a>. Nie w 95% +wolnym, nie w 99,5%, ale w 100%. Nazwa systemu, GNU, jest +rekursywnym akronimem oznaczającym GNU to Nie Unix – jest to +sposób oddania hołdu technicznym ideom Uniksa, jednocześnie mówiący, +że GNU jest jednak czymś innym. Z punktu widzenia +technicznego, GNU jest jak Unix. Ale w przeciwieństwie +do Uniksa, GNU daje swoim użytkownikom wolność.</p> + +<p><a href="/distros/free-distros.html">Całkowicie wolne dystrybucje</a> +realizują ten cel już dziś, wiele z nich używają <a +href="http://www.fsfla.org/svnwiki/selibre/linux-libre/">wolnego jądra +Linux-libre</a> (<a href="/gnu/linux-and-gnu.html">związek GNU z jądrem +Linux</a> jest dokładniej opisany w innym miejscu). <a +href="/software/software.html">Paczki GNU</a> zostały zaprojektowane +do działania razem, więc dzięki ich połączeniu otrzymujemy +funkcjonujący poprawnie system GNU. Te paczki służą jako źródło wielu +dystrybucji, więc Wasz wkład do paczek GNU pomaga całej +społeczności wolnego oprogramowania. Oczywiście prace nad GNU trwają +nadal i dążą do stworzenia systemu, który daje największą wolność +swoim użytkownikom. W skład paczek GNU zalicza się aplikacje użytkowe, +narzędzia, biblioteki programistyczne a nawet gry – +wszystkie programy, które system operacyjny może oferować swoim +użytkownikom. <a href="/help/evaluation.html">Zapraszamy też +do tworzenia nowych paczek.</a> </p> + +<p>Tysiące ludzi przyłączyło się do projektu, dzięki nim GNU osiągnęło +sukces, którego owoce widzimy już dziś. Możecie nam pomagać <a +href="/help/help.html">na wiele sposobów</a>, zarówno wykorzystując +zdolności techniczne, jak i również bez nich. Deweloperzy GNU +lubią czasami się spotkać na <a href="/ghm/ghm.html">Spotkaniach +Hakerów GNU</a>, czasem również jako część większej społeczności +na różnych konferencjach <a +href="http://libreplanet.org/">Libreplanet</a>,</p> + +<p>GNU jest wspierane na wiele sposobów przez <a +href="http://www.fsf.org/">Fundację wolnego oprogramowania</a>, organizację +pożytku publicznego [nonprofit organization] założoną przez rms, +aby popierać ideały wolnego oprogramowania. FSF, między innymi, +przyjmuje przeniesienia praw autorskich, dzięki czemu może w sądzie +walczyć o prawa programów GNU. (Aby nie było nieścisłości, gdy przyczyniacie +się do programu GNU <em>nie</em> musicie przekazywać praw autorskich +do FSF. Takie przeniesienie umożliwia FSF wyegzekwowaniu warunków GPL +w przypadku naruszenia. Jeśli zatrzymacie dla siebie prawa autorskie, +egzekwowanie robicie we własnym zakresie.)</p> + +<p>Celem jest aby wolne oprogramowanie umożliwiło robienie ze swoim +komputerem wszystko, czego użytkownicy potrzebują, robiąc +z oprogramowania własnościowego wyłącznie ciekawostkę historyczną.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2014, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Oskar Gałecki 2011, poprawki: Jan Owoc 2011, Marcin Wolak 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 11:28:38 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon-nat.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon-nat.html new file mode 100644 index 0000000..5417794 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon-nat.html @@ -0,0 +1,130 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/amazon-nat.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>List o firmie Amazon od Nata - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/amazon-nat.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>List od Nata w sprawie Amazon</h2> + +<p>To jest list od Nata Friedmana dotyczący bojkotu firmy Amazon – +Proszę <a href="/philosophy/amazon.html">przeczytajcie więcej o tym bojkocie +</a> i wesprzyjcie nas poprzez dodanie linka na Waszej +osobistej stronie domowej. </p> + +<pre> +Data: Wtorek, 23 Grudnia 1999 17:26:30 -0500 (EST) +Od: Nat Friedman <nat@nat.org> +Do: Richard Stallman <rms@gnu.org> +Temat: Bojkot firmy Amazon udany! +Content-Type: text/plain; charset=us-ascii +Content-Length: 658 + +Witaj Richard, + + Wygląda na to, że twoje wysiłki co do stworzenia oporu +względem niedorzecznego patentu "one-click" firmy Amazon +naprawdę się opłacają! Mój ojciec jest maklerem i tej nocy pokazał mi +wiadomości, które przyszły z wewnętrznego wydziału jego firmy, ds dostarczania +aktualnych informacji, opisujące (całkiem dokładnie) bojkot +i twój wpływ. Najwyraźniej, owe informacje zostały +rozprowadzone pomiędzy firmami maklerskimi i w wiadomościach AMZN +(firma Amazon) spadła dzisiaj o 7 punktów (przynajmniej nie było +innego oczywistego powodu dla tego spadku) + + Być może teraz, gdy dostali po kieszeniach, firma Amazon będzie bardziej uważała + + Gratulacje! Oby tak dalej. + +Jak zwykle, najlepsze życzenia, +Nat +</pre> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2007, 2008, 2014 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Szymon Parzych 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, Michał Walenciak +2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:55 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon-rms-tim.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon-rms-tim.html new file mode 100644 index 0000000..8e3b355 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon-rms-tim.html @@ -0,0 +1,152 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/amazon-rms-tim.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>List o Amazon od RMS do Tima O'Reilly'ego - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/amazon-rms-tim.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>List od RMS do Tima O'Reilly'ego</h2> + +<p> +Oto wiadomość, którą <a href="http://www.stallman.org/">Richard +M. Stallman</a> wysłał do Tima O'Reilly'ego 11. marca 2000 r., +w związku z oświadczeniem Jeffa Bezosa, <abbr title="Chief +Executive Officer">CEO</abbr> [<em>Dyrektora generalnego</em>, +przyp. tłumacz.] firmy Amazon, w której wezwał do tego, by patenty +na oprogramowanie trwały tylko 3 lub 5 lat.</p> + +<p> +Proszę <a href="/philosophy/amazon.html">przeczytać więcej</a> o tym +bojkocie. +</p> + +<p> +Prosimy również o wsparcie, poprzez dodanie tego linka na Waszej +osobistej stronie domowej: <a +href="/philosophy/amazon.html"><strong>http://www.gnu.org/philosophy/amazon.html</strong></a> +</p> + +<pre> +Pomysł, że patenty na oprogramowanie powinny trwać 3 lub 5 lat, został +zaproponowany dziesięć lat temu, jako kompromis, który miałby wyeliminować większość +szkody, jaką czynią teraz owe patenty. Wsparcie tego pomysłu przez +Jeffa Bezosa jest dobre, gdyż może to nas przybliżyć o krok do podjęcia działania przez Kongres. Gratulacje za pomoc w tej sprawie. + +Ale do takiego prawa jest jeszcze daleko, a w międzyczasie, Amazon +wciąż jest odpowiedzialne za swoje działanie. + +Wybraliśmy na bojkot Amazon, spośród tysięcy firm, +które uzyskały patenty na oprogramowanie, ponieważ Amazon jest jedną z nielicznych firm, +które posunęły się do pozwania kogoś. To czyni ich +bezczelnymi napastnikami. Większość właścicieli patentów mówi, że posiadają +je dla "celów obronnych", by przycisnąć +łamiących upoważnienia, w razie potrzeby, gdyby byli zagrożeni procesami w związku z patentami. +Ponieważ to na prawdę jest strategia samoobronna, wielu z tych posiadaczy +patentów mogło mówić to, co myślą. Ale ta wymówka nie jest dostępna dla +firmy Amazon, gdyż to oni "strzelali pierwsi". + +List Bezosa potwierdza przedłużającą się chęć firmy Amazon, by zaangażować się w nieograniczone działania wojenne o patenty, mówi, że decyzja kiedy i gdzie zaatakować zostanie podjęta z "powodów biznesowych". Z chęcią +przyłączyłbym się do Bezosa, do wspierania projektu ustawy co do ograniczenia patentów na oprogramowanie do 3 lub 5 lat, +lecz uważam, że musimy kontynuować krytykę i bojkot Amazon +dopóty, dopóki ten projekt ustawy nie zostanie przyjęty, lub do czasu, gdy Amazon uczyni jakąś +inną, odpowiednią zmianę w swoim zachowaniu, by uzasadnić zmianę w naszym. + +Nie jest konieczne, by firma Amazon zaszła tak daleko, by +kłaść kres własnym patentom. Represyjność co do patentów jest nieodpowiednią, +lecz jedyną, obroną przeciw agresorom uzbrojonym w patenty +więc nie poproszę firmy Amazon (ani nikogo innego) by powstrzymała się od używania +patentów do samoobrony lub dla bezpieczeństwa zespołu. Raczej, Amazon +i inni posiadacze patentów na oprogramowanie powinni wyrzec się używania patentów dla +agresji i przyjąć politykę "no-first-use" [czyli "nie używać patentów, póki ktoś inny ich nie użyje przeciw Tobie" przyp. tłumacz]. Jeśli Amazon tak zrobi, +nieodwołalnie i prawomocnie, nie będę ich już krytykował. +</pre> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2007, 2008, 2014, 2020 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Szymon Parzych 2011; poprawki: Jan Owoc 2011, Daniel +Oźminkowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:01:36 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon.html new file mode 100644 index 0000000..254583e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/amazon.html @@ -0,0 +1,325 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/amazon.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>(Dawniej) Bojkotujcie Amazon! - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/amazon.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>(Dawniej) Bojkotujcie Amazon!</h2> + +<div class="comment"> +<p> +FSF zdecydowała o zakończeniu bojkotu firmy Amazon we wrześniu +2002. (Zapomnieliśmy wtedy zmienić tę stronę). Nie udało nam się stwierdzić, +jakie dokładnie były skutki procesu przeciwko Barnes & Noble, +ale nie wyglądało na to, żeby były szczególnie bolesne dla +oskarżonych, a firma Amazon nie zaatakowała nikogo innego.</p> +<p> +Amazon zdobył od tamtej pory kilka innych groźnych patentów, +ale nie użył ich jeszcze do napaści. Zapewne tego +nie zrobi. Jeśli postąpi inaczej, zastanowimy się, jak go zdemaskować.</p> +<p> +Reszta niniejszej strony wygląda tak, jak w roku 2001, kiedy trwał +bojkot.</p> +</div> + +<hr class="thin" /> + +<p> +Jeśli popieracie bojkot, +<br /> +<em>Prosimy o zrobienie odnośnika do tej strony</em> +<br /> +<strong>http://www.gnu.org/philosophy/amazon.html</strong> !!!! +</p> + +<hr class="thin" /> + +<h3 id="whyBoycott">Dlaczego bojkotujemy Amazon</h3> +<p> +Firma Amazon uzyskała <a href="/philosophy/amazonpatent.html">patent USA (nr +5,960,411)</a> na ważną i oczywistą koncepcję przydatną +w elektronicznym handlu, koncepcję znaną też jako „zamówienie +za jednym kliknięciem” [<em>one-click purchasing</em>]. Polega +ona na tym, że przekazywane przez Was za pośrednictwem +przeglądarki internetowej polecenie kupna jakiegoś towaru może +„wędrować” razem z informacją o waszej tożsamości. +(Realizuje się to przez wysyłanie serwerowi „cookie”, rodzaju +kodu identyfikacyjnego, który uprzednio Wasza przeglądarka otrzymała +od tego samego serwera).</p> +<p> +Firma Amazon zaczęła się procesować w celu zablokowania możliwości +korzystania z tego prostego pomysłu, pokazując jednocześnie, iż +prawdziwą intencją jest jego monopolizacja. Jest to atak przeciwko WWW +oraz handlowi elektronicznemu ogólnie rzecz biorąc.</p> +<p> +Opatentowana tu idea polega po prostu na tym, iż firma daje Wam +coś, co później służy do Waszej identyfikacji i jej +zaufania. Nie ma w tym nic odkrywczego: karta kredytowa działa +w podobny sposób. Pomimo tego Amerykański Urząd Patentowy udziela +codziennie patentów dotyczących oczywistych i powszechnie znanych +pomysłów. Niejednokrotnie działanie takie jest prawdziwą katastrofą.</p> +<p> +Obecnie Amazon pozywa sądownie jedną z wielkich spółek. Gdyby to był +jedynie spór między dwiema firmami, nie byłoby to ważne, publiczne +zagadnienie. Ale przyznanie patentu daje firmie Amazon władzę +nad każdym, kto prowadzi stronę internetową w Stanach +Zjednoczonych (i w każdym innym kraju, który udzieli im podobnego +patentu) - możliwość kontrolowania wszystkich, którzy korzystają +z tej technologii. Pomimo że tylko jedna firma została pozwana, +sprawa dotyka całego Internetu.</p> +<p> +Amazon nie jest jedynym winnym całej sytuacji. Urząd Patentowy winny +jest stosowania bardzo niskich standardów, a sądy w Stanach +Zjednoczonych aprobowania ich. Prawo patentowe winne jest legitymowania +patentów dotyczących technik przetwarzania informacji i wzorców +komunikacji - polityki szkodliwej w ogóle.</p> + +<p> +Nieodpowiedzialna polityka rządu dała firmie Amazon okazję - +ale okazja nie jest usprawiedliwieniem. Amazon dokonała wyboru: +otrzymanie patentu i agresywne użycie go w sądzie. Ostateczna +odpowiedzialność moralna za działania firmy Amazon spoczywa na jej +władzach.</p> +<p> +Mamy nadzieję, że sąd zrozumie prawną niedoskonałość tego +patentu. Jednakże zależeć to będzie od rozpoznania wielu szczegółów +i niejasnych kwestii technicznych. W patencie wykorzystano całe +stosy częściowo tylko powiązanych ze sprawą detali, żeby +„wynalazek” wyglądał na coś trudnego do zrozumienia.</p> +<p> +Nie musimy jednakże biernie czekać na decyzję sądu odnośnie +wolności handlu elektronicznego. Jest coś co możemy zrobić właśnie teraz: +możemy przestać robić interesy z firmą Amazon. Nie kupujcie +zatem niczego w Amazon, dopóki nie przyrzekną przerwać +używania tego patentu w celu zastraszania lub ograniczania +działalności innych stron internetowych.</p> +<p> +Jeśli jesteś autorem książki sprzedawanej przez Amazon, możesz mocno pomóc +w tej kampanii poprzez umieszczenie tego tekstu w odautorskim +komentarzu o swojej książce na stronach Amazon. (Niestety okazuje +się, że odrzucają oni możliwość umieszczenia takiego komentarza przez +autorów).</p> +<p> +Jeżeli macie jakieś sugestie, lub jeśli po prostu wspieracie +bojkot, prosimy wyślicie list do <a +href="mailto:amazon@gnu.org"><amazon@gnu.org></a>, by nas o tym +powiadomić.</p> +<p> +Odpowiedź firmy Amazon przekazana osobom piszących o tym patencie +zawiera wyrafinowany błąd, który wart jest analizy:</p> +<blockquote><p> + System patentowy został stworzony w celu wspierania innowacji, +a my spędziliśmy tysiące godzin na tworzeniu naszej metody +kupowania 1-ClickR. +</p></blockquote> +<p> +Jeżeli rzeczywiście spędzili nad tym tysiące godzin, to +na pewno nie był to czas poświęcony na wymyślenie ogólnej +techniki objętej patentem. Więc jeśli mówią prawdę, to co naprawdę +robili podczas tych wszystkich godzin?</p> +<p> +Możliwe, że trochę czasu zajęło im napisanie wniosku patentowego. Ta +praca była z pewnością trudniejsza niż wymyślanie samej techniki. Być +może chodzi im o czas poświęcony projektowaniu, pisaniu, testowaniu +i ulepszaniu skryptów i stron www, które miały obsługiwać zakupy +za jednym kliknięciem. To z pewnością było sporo pracy. Jeśli +uważnie przyglądnąć się ich słowom, to zdaje się, że „tysiące +godzin tworzenia” mogą obejmować oba te zajęcia.</p> +<p> +Ale w tej sprawie nie chodzi o szczegóły w ich +skryptach (których nam nie udostępniają) lub w ich stronach +(które i tak są objęte prawem autorskim). Zagadnienie dotyczy ogólnej +idei i tego, czy Amazon powinien mieć monopol na tę ideę.</p> +<p> +Czy Wy, lub ja, mamy prawo spędzić godziny na pisaniu +własnych skryptów lub własnych stron, obsługujących zakupy +za jednym kliknięciem? Nawet jeśli sprzedajemy coś innego niż książki, +czy mamy prawo to zrobić? Oto jest pytanie. Amazon zamierza odmówić nam +takiej możliwości wraz z gorliwą pomocą nierozważnego rządu Stanów +Zjednoczonych.</p> +<p> +Kiedy Amazon wysyła zręcznie wprowadzające w błąd wypowiedzi, +w rodzaju zacytowanej powyżej, pokazuje coś ważnego: zależy im +na tym, co myślą na ten temat ludzie. Musi im zależeć - są +sprzedawcami. Publiczne oburzenie może obniżyć ich dochody.</p> +<p> +Ludzie uważają, że problem patentów jest o wiele większy niż +kwestia związana z Amazon oraz że inne firmy mogły postępować +identycznie, więc bojkot firmy Amazon nie wpłynie bezpośrednio +na zmianę prawa patentowego. Oczywiście, to wszystko +prawda. Ale to nie jest argument przeciwko temu bojkotowi!</p> +<p> +Jeżeli nasz bojkot będzie wyjątkowo mocny i długotrwały, Amazon +może ostatecznie ustąpić chcąc jego zakończenia. I nawet jeśli tego +nie zrobi, to kolejna spółka, która posiada szkodliwy patent +na oprogramowanie i zdecyduje się go użyć pozywając kogoś, być +może zda sobie sprawę, że będzie musiała zapłacić za to pewną +cenę. Będzie musiała to ponownie rozważyć.</p> +<p> +Bojkot ten może ponadto w sposób pośredni pomóc w zmianie prawa +patentowego - poprzez zwracanie uwagi na to zagadnienie +i rozpowszechnianie postulatów zmian. Ponadto udział w tym +przedsięwzięciu jest łatwy na tyle, że nie powinien +odstraszać. Jeśli zgadzacie się z postawionym zagadnieniem, to czemu +<em>nie</em> sprzeciwić się firmie Amazon?</p> +<p> +Aby pomóc rozprzestrzenić się tym słowom, umieśćcie prosimy informacje +na temat bojkotu na swojej własnej stronie internetowej +oraz na stronach swojej instytucji, jeśli możecie. Utwórzcie +odnośnik do tej strony: tutaj będą umieszczane uaktualnione informacje.</p> + +<h3 id="whyContinue">Dlaczego bojkot jest kontynuowany pomimo zakończenia się procesu</h3> + +<p> +Amazon.com ogłosiło w marcu 2002 roku, że długotrwały proces +przeciwko Barnes & Noble, dotyczący naruszenia prawa patentowego +odnośnie systemu 1-Click, zakończył się ugodą. Szczegóły tej ugody +nie zostały ujawnione.</p> + +<p> +Skoro warunki nie zostały ujawnione, nie ma żadnego sposobu +na dowiedzenie się, czy oznacza to porażkę firmy Amazon, taką +która uzasadniałaby zakończenie bojkotu. Zatem namawiamy każdego +do jego kontynuowania.</p> + +<h3 id="Updates">Uaktualnienia i odnośniki</h3> + +<p> +W tej sekcji znajdują się uaktualnienia i odnośniki związane +z Amazon.com, ich praktykami handlowymi oraz historią +bojkotu. Nowe informacje są dodawane na koniec tej sekcji.</p> + +<p> +Tim O'Reilly wysłał do Amazon <a +href="http://www.oreilly.com/pub/a/oreilly/ask_tim/2000/amazon_patent.html">list +otwarty</a>, w którym z dezaprobatą wypowiada się na temat +wykorzystywania tego patentu, przedstawiając własne stanowisko w sposób +tak stanowczy, jak to możliwe biorąc pod uwagę jego niechęć +do zaprzestania prowadzenia interesów z nimi.</p> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a> napisał <a +href="/philosophy/amazon-rms-tim.html">list do Tima O'Reilly</a> +w związku ze stanowiskiem Jeffa Bezossa, dyrektora generalnego +firmy Amazon, który wzywał, by patenty na oprogramowanie zachowywały +ważność tylko przez 3 lub 5 lat.</p> + +<p> +Paul Barton-Davis <a href="mailto:pbd@op.net"><pbd@op.net></a>, jeden +z uznanych programistów firmy Amazon, <a +href="http://www.equalarea.com/paul/amazon-1click.html">napisał</a> +na temat bojkotu firmy Amazon.</p> + +<p> +Nat Friedman napisał o <a href="/philosophy/amazon-nat.html">Sukcesie +bojkotu firmy Amazon</a>.</p> + +<p> +Na marginesie, Amazon robi <a +href="https://web.archive.org/web/20140610154715/http://www.salon.com/1999/10/28/amazon_3/">inne +nieprzyjemne rzeczy</a> na innej sali sądowej.</p> + +<p> +Zobacz <a href="http://endsoftpatents.org">http://endsoftpatents.org</a> by +dowiedzieć się więcej na temat szerszego problemu <a +href="https://web.archive.org/web/20150329143651/http://progfree.org/Patents/patents.html">patentów +na oprogramowanie</a>.</p> + +<p> +<a +href="http://web.archive.org/web/20010430183216/http://www.cpsr.org/links/bookstore/">Computer +Professionals for Social Responsibility zerwało związki z firmą +Amazon</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2001, 2007, 2008, 2013, 2014, 2015, 2018, 2019, 2020 +Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Leszek Kaplita 2003; poprawki: Wojciech Kotwica 2004, Mariusz +Libera 2010, Jan Owoc 2010, 2011, 2013, 2014, 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/android-and-users-freedom.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/android-and-users-freedom.html new file mode 100644 index 0000000..8fc4ccb --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/android-and-users-freedom.html @@ -0,0 +1,352 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/android-and-users-freedom.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/android-and-users-freedom.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/android-and-users-freedom.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/android-and-users-freedom.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2016-06-29" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Android a wolność użytkowników - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/android-and-users-freedom.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Android a wolność użytkowników</h2> +<p>Richard Stallman<br />Pierwotnie opublikowano w <em><a +href="http://www.guardian.co.uk/technology/2011/sep/19/android-free-software-stallman">The +Guardian</a></em></p> + +<hr class="thin" /> + +<p class="comment"> +Do jakiego stopnia Android szanuje wolność swoich użytkowników? Dla +ceniącego sobie wolność użytkownika to najważniejsza kwestia odnośnie +dowolnego oprogramowania.</p> + +<p>W <a href="http://fsf.org">ruchu wolnego oprogramowania</a> rozwijamy +oprogramowanie, które respektuje wolność użytkowników, byśmy zarówno my jak +i Wy mogli uniknąć oprogramowania, które tego nie +robi. W przeciwieństwie do tego, idea „open source” +skupia się na tym, jak rozwijać kod; jest to inny sposób myślenia +od tego, gdzie wartością nadrzędną jest raczej <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">jakość kodu, nie +wolność</a>. Zatem, kwestią tutaj nie jest, czy Android jest „<a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">otwarty</a>”, ale czy +pozwala użytkownikom na bycie wolnymi.</p> + +<p>Android to system operacyjny głównie dla telefonów komórkowych i innych +urządzeń, na który składa się Linux (jądro systemu, napisane przez +Torvaldsa), trochę bibliotek, platforma Java i nieco aplikacji. Poza +Linuksem, oprogramowanie składające się na Androida w wersji 1 +i 2 zostało stworzone przez Google i wypuszczone na licencji +Apache 2.0, która jest wolną licencją bez <a +href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a>.</p> + +<p>Wersja Linuksa zawarta w Androidzie nie jest całkowicie wolnym +oprogramowanie ponieważ zawiera „binarne kleksy” (tak jak +Linux w wersji Torvalda), z których część jest faktycznie używana +w niektórych urządzeniach z Androidem. Używane są też inne +niewolne firmware oraz niewolne biblioteki. Poza tymi elementami, kod +składający się na Androida w wersji 1 i 2, w formie +w jakiej został wypuszczony przez Google, jest wolnym +oprogramowaniem – ale on sam nie wystarczy, żeby uruchomić +urządzenie. Niektóre aplikacje zwykle dostarczane z Androidem również +są niewolne.</p> + +<div class="announcement comment"> +<p><em>Wesprzyj kampanię <a href="http://FreeYourAndroid.org/">Free Your +Android</a>.</em></p> +</div> + +<p>Android różni się bardzo od <a href="/gnu/the-gnu-project.html">systemu +operacyjnego GNU/Linux</a>, ponieważ zawiera bardzo mało GNU. Właściwie +jedyny komponent wspólny dla Androida i GNU/Linuksa to samo jądro +(Linux). Ludzie, którzy omylnie myślą, że „Linux” odnosi +się do całej kombinacji GNU/Linux plączą się z faktami +i stawiają paradoksalne stwierdzenia takie jak „Android zawiera +Linuksa, ale to nie Linux.”(<a href="#linuxnote">1</a>) +Bez tych pomylonych stwierdzeń, sytuacja jest prosta: Android zawiera +Linuksa, ale nie GNU, a zatem Android i GNU/Linux to +z grubsza różne rzeczy.</p> + +<p>W Androidzie, jądro Linux pozostaje osobnym programem, którego kod +źródłowy pozostaje na licencji <a href="/licenses/gpl-2.0.html">GNU +GPLv2</a>. Połączenie Linuksa z kodem na licencji Apache 2.0 +byłoby pogwałceniem praw autorskich, gdyż GPLv2 i Apache 2.0 są <a +href="/licenses/license-list.html#apache2">niekompatybilne</a>. Wszelkie +pogłoski, że Google jakoś przepisał Linuksa na licencję Apache są +błędne; Google nie ma prawa zmienić licencji na Linuksie, i nie +próbował. Gdyby autorzy Linuksa dozwolili używanie na licencji <a +href="/licenses/gpl.html">GPLv3</a>, to można by ten kod połączyć +z kodem na licencji Apache, a całość wydać na licencji +GPLv3. Ale Linux nie został wydany w ten sposób.</p> + +<p>Google spełnił wymogi GNU GPL dla Linuksa, ale licencja Apache, którą +jest objęta reszta systemu Android, nie wymaga wydania źródeł. Google +oświadczył, że nigdy nie opublikuje kodu źródłowego Androida 3.0 (za +wyjątkiem Linuksa). Kod źródłowy Androida 3.1 także był wstrzymany, co +czyniło Androida 3, za wyjątkiem Linuksa, po prostu niewolnym +oprogramowaniem.</p> + +<p>Google mówił, że ukrywał kod źródłowy do 3.0 ponieważ był +pełen dziur [<em>ang.: buggy</em>] i powinniśmy czekać na następne +wydanie. To może być dobra rada dla tych, którzy po prostu chcą +uruchomić system Android, ale to użytkownicy powinni o tym +zadecydować. Jeśli programiści i inni lubiący się pobawić by chcieli +coś zmienić w swoich wersjach, taki kod by im wystarczał.</p> + +<p>Na szczęście, Google później opublikowało kod źródłowy dla Androida +3.*, gdy opublikowana została wersja 4 (także z kodem +źródłowym). Problem opisany powyżej okazał się być raczej chwilową +aberracją, niż obowiązującą polityką. Jednakże, co się raz wydarzyło, może +się jeszcze powtórzyć.</p> + +<p>W każdym razie, większość kodu źródłowego różnych wersji Androida +została opublikowana jako wolne oprogramowanie. Czy to oznacza, +że produkty używające tych wersji Androida respektują wolność +użytkowników? Nie, z kilku powodów.</p> + +<p>Po pierwsze, większość z nich zawierają niewolne oprogramowanie +Google'a, które komunikują się z serwisami jak YouTube czy Google +Maps. To nie są oficjalnie częścią Androida, ale to nie oznacza, +że to jest w porządku. Wiele wolnych aplikacji dostępnych +w poprdzednich wersjach Androida zostało <a +href="http://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/">zastąpionych +niewolnymi</a>; w 2013 roku pojawił się sprzęt Android, który <a +href="http://www.androidbeat.com/2013/12/new-google-play-edition-devices-lack-photo-gallery-app-use-google/">nie +umożliwiał oglądania zdjęć inaczej niż przez niewolną aplikację +Google+</a>. W 2014 r. Google ogłosiło, że <a +href="http://arstechnica.com/gadgets/2014/06/android-wear-auto-and-tv-save-you-from-skins-and-oems-from-themselves/">wersje +Androida dla telewizorów, zegarków i samochodów będą w większości +niewolne.</a> +</p> + +<p>Większość urządzeń z Androidem jest sprzedawana z niewolnym +oprogramowaniem Google Play software (wcześniej znane jako “Android +Market”) Oprogramowanie to zachęca użytkowników posiadających konto +Google do instalowania niewolnych aplikacji. (To są przypuszczalnie +uniwersalne tylne drzwi, backdoor, choć tego jeszcze nie udowodnionio.) +Oficjalnie Google Play nie jest częścią Androida, ale to nie czyni +sprawy ani odrobinę mniej złą. +</p> + +<p>Jeśli cenicie wolność, nie chcecie niewolnych aplikacji z Google +Play. Aby instalować wolne aplikacje na Android, nie potrzebujecie +w ogóle Google Play, ponieważ są dostępne na <a +href="http://f-droid.org">f-droid.org</a>. +</p> + +<p>Produktom Androida również towarzyszą niewolne biblioteki. Oficjalnie nie są +one częścią Androida, ale ponieważ różne funkcjonalności Androida +zależą od nich, są one częścią każdej rzeczywistej instalacji Androida.</p> + +<p>Nawet pliki wykonywalne, które są oficjalnie częścią Androida, mogą nie +odpowiadać wydawanemu przez Google kodowi źródłowemu. Producenci mogą +zmieniać ten kod, i często nie publikują kodu źródłowego dla swoich +wersji. GNU GPL wymaga od nich dystrybucji kodu ich wersji Linuksa, +jeśli to uszanują. Reszta kodu, na luźnej licencji Apache, nie +zobowiązuje ich do publikowania kodu źródłowego, który jest faktycznie +używany.</p> + +<p>Jeden z użytkowników zauważył, że wiele programów na systemie +Android w jego telefonie zostało <a +href="http://www.beneaththewaves.net/Projects/Motorola_Is_Listening.html">zmodyfikowane +aby wysyłać osobiste dane do Motoroli.</a> Niektórzy producenci +dodają <a +href="http://androidsecuritytest.com/features/logs-and-services/loggers/carrieriq/">ukryty +pakiet szpiegujący taki jak Carrier IQ</a>.</p> + +<p><a href="http://replicant.us">Replicant</a> jest wolną wersją +Androida. Deweloperzy zastąpili wiele niewolnych bibliotek dla niektórych +urządzeń. Te niewolne aplikacje są wyeliminowane, ale zapewne nie +chcecie ich używać. Dla kontrastu, CyanogenMod (inna zmodyfikowana wersja +Androida) nie jest wolnym oprogramowaniem, ponieważ zawiera niewolne +programy.</p> + +<p>Niektóre urządzenia Android są „tyranami”: są zaprojektowane +tak, aby użytkownicy nie mogli instalować i uruchamiać +zmodyfikowanego przez siebie oprogramowania, a jedynie wersje +zatwierdzone przez jakieś firmy. W takiej sytuacji, pliki wykonywalne +nie są wolne nawet jeśli były zrobione ze źródeł, które są dla Was wolne +i dostępne. Jednakże, niektóre urządzenia Androida mogą być +„rootowane” aby użytkownicy mogli instalować różne +oprogramowanie.</p> + +<p>Ważne firmware'y czy sterowniki są generalnie także własnościowe. Te +obsługujące nadajnik sieci telefonicznej (obsługa GSM), WiFi, bluetooth, +GPS, grafikę 3D, aparat fotograficzny, głośnik, a w niektórych +przypadkach także mikrofon. W niektórych modelach, niektóre z nich +są wolne, i jest kilka, bez których możecie się +obejść – ale nie możecie się obejść bez mikrofonu +czy nadajnika sieci telefonicznej.</p> + +<p>Firmware do nadajnika sieci telefonicznej jest zainstalowany +fabrycznie. Jeśli wszystko co robił to bycie tam i komunikacja +z siecią telefoniczną, kiedy sobie tego życzymy, mogliśmy go traktować +jako ekwiwalent obwodu elektrycznego. Kiedy nalegamy na to, by +oprogramowanie w urządzeniu obliczeniowym było wolne, możemy przymknąć +oko na zainstalowany firmware, który nigdy nie będzie aktualizowany, +ponieważ nie ma różnicy dla użytkownika, czy jest to program, +czy raczej obwód.</p> + +<p>Niestety, w tym przypadku byłby to szkodliwy obwód. Szkodliwe cechy są +nieakceptowalne, bez znaczenia jak są implementowane.</p> + +<p>W większości urządzeń z Androidem, ten firmware ma tak dużą +kontrolę, że może zmienić produkt w urządzenie +nasłuchujące. W niektórych, kontroluje mikrofon. W niektórych, +może przejąć pełną kontrolę nad głównym komputerem poprzez pamięć +współdzieloną i w taki sposób nadpisać lub zastąpić jakiekolwiek +zainstalowane wolne oprogramowanie. W niektórych modelach, możliwe +że wszystkich, jest możliwe aby zdalnie przejąć ten firmware +i nadpisać resztę oprogramowania w urządzeniu. Celem wolnego +oprogramowania jest, żebyśmy mieli kontrolę nad naszymi obliczeniami, +a posiadanie backdoor jest z tym sprzeczne. O ile system +obliczeniowy może <em>mieć</em> bugi, te urządzenia mogą <em>być</em> +bugami. (Craig Murray, w książce <a +href="http://www.guardian.co.uk/books/2006/aug/12/politics">Morderstwo +w Samarkand</a>, relacjonuje swoje zaangażowanie w operację +wywiadowczą, która zdalnie przerobiła przenośny telefon nie-Androidowy +na urządzenie nasłuchujące).</p> + +<p>W każdym razie, firmware sieci telefonicznej w telefonach +z Androidem nie jest odpowiednikiem obwodu, ponieważ sprzęt +pozwala na instalację nowych wersji, i jest to faktycznie +robione. Ponieważ jest to firmware własnościowy, w praktyce tylko +producent może tworzyć nowe wersje – użytkownicy nie mogą.</p> + +<p>Łącząc te punkty, możemy tolerować niewolny firmware sieci telefonicznej +pod warunkiem, że nowe jego wersje nie będą wgrywane, nie może ono +przejmować kontroli nad głównym komputerem i może tylko +komunikować się w czasie i sposób określonym przez wolny system +operacyjny. Innymi słowy, musi być ekwiwalentem obwodu, a ten obwód nie +może być złośliwy. Nie ma przeszkód technicznych, by budować telefon +z Androidem, który posiadałby taką charakterystykę, ale nie wiemy +o żadnym.</p> + +<p>Android nie jest systemem, który pozwala na rozwijanie go na nim +samym; rozwój Androida musi odbywać się na innych systemach. Narzędzia +w “software development kit” (SDK) Google wydają się być +wolne, ale sprawdzenie tego jest trudne. Pliki z definicjami dla +niektórych API Google nie są wolne. Instalacja SDK wymaga podpisania +własnościowych licencji na oprogramowanie, których podpisania +powinieneś odmówić. <a +href="http://redmine.replicant.us/projects/replicant/wiki/ReplicantSDK">Replicant +SDK</a> jest wolnym zamieninnikiem.</p> + +<p>Ostatnio pisze się o wojnach na patenty. Podczas ostatnich 20 lat kiedy +prowadziliśmy kampanię na rzecz likwidacji patentów ostrzegaliśmy, +że takie wojny mogłyby wybuchnąć. Patenty na oprogramowanie mogą +spowodować usunięcie niektórych możliwości Androida lub uczynić go +całkiem niedostępnym. Więcej informacji o tym dlaczego nie powinno być +patentów na oprogramowanie znajdziecie na stronie <a +href="http://endsoftpatents.org">endsoftpatents.org</a>.</p> + +<p>Jednak ataki patentowe i odpowiedzi Google nie są bezpośrednio +związane z tematem tego artykułu: jak produkty Androida częściowo +podchodzą etycznie do systemu dystrybucji i jakie mają +niedociągnięcia. To także wymaga uwagi mediów.</p> + +<p>Android jest dużym krokiem naprzód do etycznego, kontrolowanego przez +użytkownika, wolnego, przenośnego telefonu, ale droga jest jeszcze +długa a Google podąża w złym kierunku. Hackerzy pracują +nad <a href="http://replicant.us">Replicant</a>, ale wsparcie +każdego nowego urządzenia to sporo pracy, poza tym pozostaje problem +firmware. Mimo, że telefony z Androidem na dziś dzień są o +wiele mniej złe niż telefony Apple lub Windows, nie można o nich +powiedzieć, że szanują Waszą wolność.</p> + +<hr class="thin" /> + +<ol> +<li id="linuxnote">Ekstremalnym przykładem tego zamieszania jest strona linuxonandroid.com, +która pomaga „zainstalować Linuksa [sic] na urządzeniach +Android”. To jest całkiem nieprawdą: co instalują to wersja systemu +GNU, <em>z wyłączeniem</em> Linuksa, który już jest obecny jako część +Android. Ponieważ ta strona promuje jedynie <a +href="/distros/distros.html">niewolne dystrybucje GNU/Linuksa</a>, nie +polecamy jej. +</li> +</ol> + +<!-- If needed, change the copyright block at the bottom. In general, + all pages on the GNU web server should have the section about + verbatim copying. Please do NOT remove this without talking + with the webmasters first. + Please make sure the copyright date is consistent with the document + and that it is like this: "2001, 2002", not this: "2001-2002". --> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2011, 2012, 2014, 2015 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, Daniel Oźminkowski 2011, +Paweł Różański 2011, 2012, 2013; poprawki: Pawel Szulczewski 2011, Jan +Wieremjewicz 2011, Sylwester Zarębski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:25 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/anonymous-response.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/anonymous-response.html new file mode 100644 index 0000000..8eb8c34 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/anonymous-response.html @@ -0,0 +1,176 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/anonymous-response.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>List w odpowiedzi na załączniki Worda - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, wolne oprogramowanie, władza, +prawa, word, załącznik, załącznik worda, microsoft" /> + <meta http-equiv="Description" content="W tym eseju wyjaśniono, dlaczego dołączanie do poczty +elektronicznej plików w formacie Microsoft Word jest złą rzeczą +i opisano, jak możecie pomóc powstrzymać tę praktykę." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/anonymous-response.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>List w odpowiedzi na załączniki Worda</h2> + +<blockquote><p> +Ten list proponuje OpenOffice; LibreOffice wtedy nie istniał. Dziś +proponujemy <a href="https://www.libreoffice.org/">LibreOffice</a>. +</p></blockquote> + +<p> +Przykro mi, ale nie mogę odczytać załącznika Microsoft Worda, który mi +przesłałeś. Microsoft ustawicznie zmieniał format .doc w kolejnych +wydaniach Microsoft Worda (4.0, 95, 97, 2000, a teraz XP). Microsoft +także celowo odmówił upublicznienia społeczności specyfikacji formatu .doc, +czyniąc z Microsoft Word jedyną aplikację, która może niezawodnie +odczytywać ten format. Istnieje aplikacja Microsoft Word Viewer, +ale działa ona tylko pod systemem operacyjnym Microsoft Windows +i nie pozwala na edycję dokumentu. +</p><p> +Zespół twórców, który zaprojektował oprogramowanie, z którego korzystam +(OpenOffice.org), intensywnie usiłował dociec jak jest tworzony +i interpretowany format .doc, aby uczynić go dostępnym dla +większej liczby osób. Uważają oni, że wszyscy ludzie powinni móc +elektronicznie wymieniać informacje, a .doc jest jednym +z najbardziej popularnych formatów. Usiłowali więc stworzyć +OpenOffice.org, głównego konkurenta pakietu Office Microsoftu, możliwie +najbardziej kompatybilnego z formatami +Microsoftu. Jednak Microsoftowi nie spodobało się to, +ponieważ oznaczałoby, że ludzie, którzy nie kupili Microsoft +Windows i Microsoft Office mogliby odczytywać i zapisywać +dokumenty .doc. +</p><p> +Niestety, wygląda na to, że Microsoft czasami triumfuje. Moja +nie-Microsoftowa aplikacja nie mogła otworzyć dokumentu .doc, który mi +przesłałeś. W wyniku tego nie możemy wymienić się informacją, dopóki +nie zajdzie jedna z poniższych sytuacji: +</p><p> +[0] Informacja przeznaczona do odczytania/przetworzenia przeze mnie +zostanie przekonwertowana do otwartego formatu, który ludzie nie +używający Microsoft Windows i Microsoft Office są w stanie +przetworzyć. +</p><p> +[1] Kupię i zainstaluję Microsoft Windows, Microsoft Word, i (co +wynika z dedukcji) całą resztę aplikacji Microsoftu potrzebnych +do wykonania mojej pracy. +</p><p> +Ponieważ prędzej piekło zamarznie niż zaistnieje druga z tych +możliwości, chciałbym zaproponować znalezienie innego sposobu +na elektroniczną wymianę informacji. +</p><p> +--A +</p><p> +PS: Mam nadzieję, że zdajesz sobie sprawę z tego, że nie mam +nic przeciwko Tobie jako osobie. Po prostu nie mogę skorzystać +z dokumentu, który mi przesłałeś i usiłowałem wyjaśnić, dlaczego +ukryte założenie, że będę mógł go przeczytać, jest błędne. +</p><p> +PPS: Kiedy próbowałem otworzyć dokument, który mi przesłałeś, mój procesor +tekstu nieprawidłowo zakończył działanie, po prostu nie będąc +w stanie poprawnie zinterpretować formatu .doc. Mój procesor tekstu +obsługiwał w tym samym czasie 4 inne dokumenty. Dwa z nich były +przydzielonymi mi zadaniami i wszystkie zmiany, których nie zapisałem, +zostały stracone. W wyniku tego około dwóch godzin mojej pracy zostało +straconych, ponieważ twórcy OpenOffice.org nie byli w stanie +ominąć barier postawionych przez Microsoft i wyświetlić dokumentu +poprawnie. Jestem przekonany, że są ostatnimi, których można winić +o to niepowodzenie. +</p><p> +PPPS: Abyś zapoznał się z innymi powodami, dla których nie powinno się +wybierać formatu .doc do elektronicznej wymiany informacji, proponuję +ci lekturę <a +href="/philosophy/no-word-attachments.html">http://www.gnu.org/philosophy/no-word-attachments.html</a>. +Dokument ten może okazać się długi, ale z pewnością ujawnia +kompromisy, na które obaj przystajemy wymieniając się dokumentami +Microsoft Worda. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003, 2014 Anonim</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Krzysztof Jurewicz 2004; poprawki: Wojciech Kotwica 2004, Jan +Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/apsl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/apsl.html new file mode 100644 index 0000000..e414dfb --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/apsl.html @@ -0,0 +1,151 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/apsl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Opinia FSF na temat Apple Public Source License (APSL) - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/apsl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Opinia FSF na temat Apple Public Source License (APSL) 2.0</h2> + +<p>Apple Public Source License (APSL) w wersji 2.0 zalicza się +do licencji wolnego oprogramowania. Prawnicy firmy Apple pracowali wraz +z FSF nad stworzeniem takiej licencji, którą można by zaliczyć +do tej kategorii. <a href="historical-apsl.html">Problemy poprzednio +opisane na tej stronie</a> pozostają nadal potencjalnym kłopotem +w przypadku innych możliwych licencji, ale nie dotyczą wersji +2.0 APSL. Zachęcamy wszystkich, którzy używają jakiejkolwiek wersji +oprogramowania firmy Apple wydanego na licencji APSL, +do korzystania z warunków wersji 2.0 tej licencji zamiast +stosowania się do warunków z wcześniejszych wersji.</p> + +<p>W wersji 2.0 APSL definicja [programu] „wdrożonego +zewnętrznie” została zawężona w taki sposób, że odpowiednio +respektuje swobody użytkowników. FSF zawsze stała na stanowisku, +że wolność Wolnego Oprogramowania należy się w pierwszym rzędzie +użytkownikom tego oprogramowania. Technologie w rodzaju aplikacji +internetowych zmieniają sposób, w jaki użytkownicy współdziałają +z programami. APSL 2.0, podobnie jak <a +href="/licenses/agpl.html">GNU Affero GPL</a>, usiłuje bronić wolności tych, +którzy używają oprogramowania w podobny nowatorski sposób, +bez nadmiernego wtrącania się w prywatność użytkowników +lub utrudniania im korzystania z wolności do użytkowania +programów.</p> + +<p>FSF uważa teraz APSL za licencję wolnego oprogramowania z dwoma +znaczącymi problemami praktycznymi, przypominającymi NPL:</p> + +<ul> +<li>Nie jest prawdziwą licencją typu copyleft, ponieważ pozwala +na łączenie z innymi plikami, które mogą być całkowicie +zastrzeżone.</li> + +<li>Jest niezgodna z GPL.</li> +</ul> + +<p>Z tego powodu zalecamy, żebyście nie wydawali nowych programów +na tej licencji, ale używanie i ulepszanie oprogramowania, +które wydali na niej inni jest w porządku.</p> + +<p>Prócz tego, musimy pamiętać, że na APSL wypuszczana jest tylko część +kodu Mac OS X. Nawet gdyby poprawiono krytyczne usterki, nawet gdyby +przyłożono się do usunięcia praktycznych trudności związanych +z APSL, nie byłoby z tego żadnego pożytku dla pozostałych części +Mac OS X, których kodu w ogóle się nie publikuje. Nie wolno nam +oceniać całej firmy tylko po części jej działań.</p> + +<p><a href="http://gnu-darwin.sourceforge.net/index.php">GNU-Darwin</a> to +takie połączenie systemów GNU i Darwin, które ma zawierać wyłącznie +wolne oprogramowanie.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2001, 2007, 2008, 2014, 2017, 2018 Free Software +Foundation, Inc.</p> + + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, 2003, 2004; poprawki: Jan Owoc 2011, +Daniel Oźminkowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/basic-freedoms.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/basic-freedoms.html new file mode 100644 index 0000000..78962be --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/basic-freedoms.html @@ -0,0 +1,147 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/basic-freedoms.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolność słowa, prasy i stowarzyszania się w Internecie - Projekt +GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/basic-freedoms.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolność słowa, prasy i stowarzyszania się w Internecie</h2> + +<p> + Fundacja Wolnego Oprogramowania popiera wolność słowa, prasy +i stowarzyszania się w Internecie. Prosimy o zapoznanie się: +</p> + +<ul> + <li><a +href="https://web.archive.org/web/19990424100121/http://www.ciec.org/">Citizens +Internet Empowerment Coalition</a> (zarchiwizowane przez Wayback Machine 24 +kwietnia 1999 r.) powstała, żeby przeciwstawić się pierwszej podjętej przez +Kongres Stanów Zjednoczonych próbie regulacji treści umieszczanych +w Internecie – „Ustawy o normach przyzwoitości +w telekomunikacji” (Communications Decency Act, CDA), którą Sąd +Najwyższy USA uznał 26 czerwca 1997 roku za niekonstytucyjną. Witrynę +Koalicji Obywatelskiej zachowano jako źródło materiałów na temat +przełomu, jaki stanowił przypadek CDA.</li> + + <li> + <!-- activating this link… site is archived as of July 09, 1998 --> +<a href="https://web.archive.org/web/19980709161803/http://vtw.org/">Voters +Telecommunications Watch</a> (zarchiwizowane przez Wayback Machine 9 lipca +1998 r.) i ich doskonała elektroniczna pocztowa lista ogłoszeniowa.</li> + + <li> + Artykuł <a href="/philosophy/censoring-emacs.html">Cenzurowanie GNU +Emacsa</a> opisuje, jak przepisy CDA zmusiły projekt GNU +do ocenzurowania GNU Emacsa, i jak, paradoksalnie, wywarło to +przeciwny do zamierzonego przez cenzorów skutek. + </li> + + <li> + <a href="http://www.factnetglobal.org/">F.A.C.T.Net Inc.</a> to niedochodowy +przegląd internetowy, wiadomości, biblioteka, centrum dialogowe +i archiwum, dedykowane promowaniu i obronie międzynarodowych praw +do wolności myśli, słowa i prywatności. + </li> + + <li> + Kampania „Niebieska wstążka” (<a +href="http://www.eff.org/blueribbon.html">Blue Ribbon Campaign</a>) +na rzecz wolności słowa, druku i zrzeszania się w Sieci. + </li> + + <li> + <!-- activating this link… site is archived as of December 01, 2001 --> +Możecie przeczytać <a +href="https://web.archive.org/web/20011201050533/http://www.vtw.org/speech/">decyzję +sądu apelacyjnego USA z czerwca 1996</a> (zarchiwizowaną przez Wayback +Machine 1 grudnia 2001 r.), odrzucającą cenzurowanie Internetu. Pamiętajcie +jednak, że ta decyzja <em>nie</em> jest ostateczna! Najpierw, Sąd +Najwyższy może się z nią zgodzić lub nie; później Kongres dostanie +szansę rozglądnięcia się za inną metodą cenzury.</li> + + <li><a href="/philosophy/savingeurope.html">O ochronie Europy przed patentami +na oprogramowanie</a>.</li> + + <li> + <a href="/links/links.html#FreedomOrganizations">Organizacje</a> działające +na rzecz wolności w zakresie rozwoju technik komputerowych +i komunikacji elektronicznej. + </li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2007, +2014, 2016, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, Jan Owoc 2010; poprawki Jan Owoc 2013, +2017.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/boldrin-levine.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/boldrin-levine.html new file mode 100644 index 0000000..bb27d6f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/boldrin-levine.html @@ -0,0 +1,159 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/boldrin-levine.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Recenzja: Boldrin i Levine, „Przeciw własności +intelektualnej” - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/boldrin-levine.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Recenzja: Boldrin i Levine, „Przeciw własności +intelektualnej”</h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +W artykule zatytułowanym „<a +href="https://www.researchgate.net/profile/Michele_Boldrin/publication/4980956_The_Case_Against_Intellectual_Property/links/53f9c5c90cf20a45496a9040/The-Case-Against-Intellectual-Property.pdf?origin=publication_detail">Przeciw +własności intelektualnej</a>” Boldrin i Levine dowodzą +na podstawie zasad ekonomii, że autorzy mogą zarabiać +na sprzedaży swoich prac, nawet jeśli każdy może je kopiować.</p> + +<p> +Prawdopodobnie słyszeliście już płytki argument „jeśli program jest +wolny, to sprzedasz tylko jedną jego kopię”. Oczywistą odpowiedzią +jest stwierdzenie, że obecnie firmy sprzedają tysiące kopii +miesięcznie. Jednak ten artykuł odpowiada na taki zarzut inaczej: +pokazuje dlaczego ludzie, którzy są świadomi ekonomicznych konsekwencji +wolności kopiowania, zapłaciliby wyższą cenę za „pierwszą +kopię”.</p> + +<p> +<a href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty">Wyrażenie +„własność intelektualna” jest tendencyjne i powoduje +zamieszanie.</a> Tendencyjność można dostrzec bez trudu—nazywanie +prawa autorskiego, patentów i znaków handlowych +„własnością” powoduje, że ludzie sądzą, +że krytykowanie ich jest „występowaniem przeciwko prawom +własności”. Zamieszanie jest mniej oczywiste: wrzucanie +do jednego worka prawa autorskiego, patentów i znaków handlowych +prowadzi do tego, że ludzie traktują je jak jedną rzecz, ignorują +ogromne różnice między nimi i patrząc przez pryzmat wątłych podobieństw +traktują je jak pojedyncze zagadnienie.</p> + +<p> +Na ogół oznacza to ignorowanie społecznych i etycznych aspektów +praw autorskich oraz odmiennych społecznych i etycznych aspektów +patentów, i rozpatrywanie ich jako jednego zagadnienia, w wąskich +kategoriach ekonomicznych. Zwolennicy restrykcyjnych, surowych praw +autorskich i patentów prezentują następnie ekonomiczny argument, który +jest tak prosty, że wygląda na niepodważalny.</p> + +<p> +Zazwyczaj reaguję na to, pokazując te aspekty sytuacji, które +zignorowano przez potraktowanie zagadnienia jako czysto +ekonomicznego. Boldrin i Levine przyjmują ten prosty ekonomiczny +argument i na jego gruncie pokazują tkwiące w nim luki, luki, +które pozorna prostota ma zwyczaj ukrywać.</p> + +<p> +Jestem przekonany, że powinniśmy w dalszym ciągu odrzucać termin +„własność intelektualna”. Musimy zwracać uwagę +na nieekonomiczne aspekty praw autorskich i odmienne od nich +nieekonomiczne aspekty patentów. Niemniej jednak, argumenty Boldrin +i Levine'a przydadzą się przy odpowiadaniu ludziom, którzy upierają się +przy zawężaniu wartości do ekonomii.</p> + +<p> +Artykuł jest skierowany do ekonomistów i do pewnego stopnia +matematyczny. Warto spopularyzować zawarte w nim idee.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003, 2014, 2015, 2018 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Łukasz Anwajler 2006; poprawki: Wojciech Kotwica 2006, Mariusz +Libera 2010, Jan Owoc 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 11:28:39 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/can-you-trust.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/can-you-trust.html new file mode 100644 index 0000000..d564b74 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/can-you-trust.html @@ -0,0 +1,317 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/can-you-trust.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/can-you-trust.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/can-you-trust.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2007-05-24" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Czy możesz ufać swojemu komputerowi? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/can-you-trust.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Czy możesz ufać swojemu komputerowi?</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p> +Czyje polecenia powinien spełniać wasz komputer? Większość osób sądzi, że +komputery powinny słuchać tylko swoich właścicieli i nikogo innego. +W oparciu o program tzw. „zaufanej techniki +komputerowej”, „trusted computing”, wielkie korporacje +medialne (w tym wytwórnie filmowe i firmy fonograficzne) wspólnie +z takimi firmami komputerowymi, jak Microsoft i Intel wprowadzają +w życie plan, który polega na tym, że wasz komputer ma słuchać ich, +a nie was (Microsoftowa wersja tego schematu nazywa się Palladium). +Już wcześniej programy prawnie zastrzeżone zawierały złośliwe cechy, ale ten +plan spowodowałby, że stałoby się to powszechne.</p> +<p> +Prawnie zastrzeżone oprogramowanie w istocie oznacza, że nie +kontrolujecie tego, co ono robi, nie możecie analizować ani zmienić kodu +źródłowego. Nie jest żadnym zaskoczeniem, że sprytni biznesmeni znaleźli +sposób na sprawowanie kontroli, która stawia was w niekorzystnej +sytuacji. Microsoft zrobił to kilka razy: jedna z wersji Windows +została tak zaprojektowana, aby Microsoftowi składać raport o wszelkim +oprogramowaniu, jakie macie na twardym dysku, ostatnia aktualizacja +„zabezpieczeń” w Windows Media Player wymaga od +użytkowników zgody na nowe restrykcje. Ale Microsoft nie jest w tym +odosobniony: program KaZaa do wspólnego wykorzystywania muzyki został +zaprojektowany w ten sposób, aby biznesowi partnerzy KaZaa mogli +wydzierżawiać wasz komputer do użytku swoich klientów. Własności te, które +świadczą o złych zamiarach, często są utajnione, ale nawet kiedy +o nich się dowiecie, trudno je usunąć, bo nie macie kodu źródłowego.</p> +<p> +W przeszłości były to odosobnione przypadki. „Zaufana technika +komputerowa” umożliwi ich rozprzestrzenienie. Właściwsza nazwa to +„zdradziecka technika komputerowa”, bo plan ma zagwarantować, że +wasze komputery notorycznie będą wam nieposłuszne. W rzeczy samej, plan +ten zamierzono, by powstrzymać funkcjonowanie waszego komputera jako +jednostki ogólnego zastosowania. Każda operacja może wymagać formalnego +pozwolenia.</p> +<p> +Myśl techniczna, leżąca u podstaw zdradzieckiej techniki komputerowej polega +tym, że komputer zawiera urządzenie z cyfrowym szyfrem i podpisem, +a klucze utrzymuje się przed wami w tajemnicy. Programy prawnie +zastrzeżone będą korzystać z tego urządzenia w celu kontrolowania, +jakie programy wolno wam uruchomić, do jakich dokumentów i danych +możecie uzyskać dostęp i do jakich programów możecie te dane +przekazać. Programy te stale będą ściągać z Internetu nowe reguły +uprawnień i automatycznie narzucą owe reguły waszej pracy. Jeśli nie +pozwolicie komputerowi na okresowe pobieranie z Internetu nowych reguł, +niektóre z jego funkcji automatycznie przestaną działać.</p> +<p> +Rzecz jasna, Hollywood i firmy fonograficzne planują tak wykorzystać +zdradziecką technikę komputerową w Digital Restrictions Management, +Zarządzaniu Cyfrowymi Restrykcjami (DRM), żeby ściągnięte pliki wideo lub +muzyczne można było odtworzyć tylko na jednym, konkretnym komputerze. +Dzielenie się nimi będzie zupełnie całkowicie niemożliwe, przynajmniej jeśli +chodzi o autoryzowane pliki, jakie otrzymalibyście od tych firm. To +wy, społeczność musicie mieć tak swobodę, jak i możliwość dzielenia się +tymi rzeczami. (Liczę na to, że ktoś znajdzie sposób na tworzenie +nieszyfrowanych wersji, ich przesyłanie i dzielenie się nimi, i że +dzięki temu wprowadzenie DRM nie całkiem się uda, ale to nie może być +usprawiedliwieniem tego systemu).</p> +<p> +Wystarczająco złe jest już uniemożliwianie dzielenia się, ale czeka nas +jeszcze gorsze. Planuje się zastosowanie tych samych rozwiązań dla poczty +elektronicznej i dokumentów – w rezultacie e-maile będą +znikały po dwóch tygodniach, a dokumenty będzie można czytać tylko na +komputerach jednej firmy.</p> +<p> +Wyobraźcie sobie, że dostajecie e-maila od szefa, który każe wam zrobić coś, +co waszym zdaniem jest ryzykowne. Miesiąc później, gdy intryga spali na +panewce, nie będziecie mogli wykorzystać tego e-maila, by udowodnić, że to +nie była wasza decyzja. Zasada „mam to na piśmie” przestaje was +chronić, jeśli polecenie napisano znikającym atramentem.</p> +<p> +Wyobraźcie sobie, że dostajecie e-maila od szefa, który głosi politykę +sprzeczną z prawem lub niegodziwą moralnie, na przykład każe zniszczyć +dokumenty audytu waszej firmy lub pozwala na rozpowszechnianie +niebezpiecznych gróźb pod adresem waszego kraju bez ich sprawdzenia. +Dzisiaj możecie je przesłać dziennikarce i ujawnić tę działalność. Ze +zdradziecką techniką komputerową dziennikarka nie będzie w stanie +przeczytać tego dokumentu, własny komputer odmówi jej posłuszeństwa. +Zdradziecka technika komputerowa staje się rajem dla korupcji.</p> +<p> +Edytory tekstu, jak Microsoft Word, mogą wykorzystywać zdradziecką technikę +komputerową podczas zapisywania dokumentów, by zagwarantować sobie, że żaden +konkurujący z nimi edytor tekstu ich nie odczyta. Dzisiaj musimy +w żmudnych eksperymentach dociekać tajników formatów Worda po to, aby +wolne edytory tekstu mogły odczytać dokumenty Worda. Jeśli Word zaszyfruje +dokumenty wykorzystując podczas ich zapisu zdradziecką technikę komputerową, +społeczność korzystająca z wolnego oprogramowania zostanie pozbawiona szansy +rozwijania oprogramowania, które te dokumenty odczyta. A jeśli będzie +w stanie, to używania takich programów można nawet zakazać, opierając +się na Digital Millennium Copyright Act, Ustawie o prawach autorskich +w cyfrowym tysiącleciu.</p> +<p> +Programy, które wykorzystują zdradziecką technikę komputerową stale będą +ściągać przez Internet nowe reguły uprawnień i automatycznie narzucą +owe reguły waszej pracy. Jeśli Microsoftowi lub rządowi Stanów Zjednoczonych +nie spodoba się to, co napisaliście w jakimś tekście, mogą przesłać +nowe instrukcje, nakazujące wszystkim komputerom, żeby każdemu odmawiały +pozwolenia na przeczytanie tego dokumentu. Po załadowaniu nowych +instrukcji, każdy komputer będzie posłuszny. Wasze teksty będą narażone na +usuwanie działające wstecz, w stylu znanym z „Roku +1984”. Może się okazać, że sami nie możecie ich już przeczytać.</p> +<p> +Pewnie myślicie, że możecie odkryć, jakie to paskudne rzeczy robi dana +aplikacja zdradzieckiej techniki komputerowej, zbadać, na ile są dotkliwe, a +potem zdecydować, czy się na nie godzicie. Głupotą +i krótkowzrocznością byłaby zgoda na nie, ale rzecz w tym, że +umowie, którą, jak się wam zdaje, zawieracie, nie pozostanie niezmienna. Z +chwilą, gdy uzależnicie się od stosowania określonego programu, daliście się +złapać na haczyk i oni o tym wiedzą, wtedy mogą zmienić warunki +umowy. Niektóre aplikacje automatycznie pobiorą aktualizacje, które będą +robić coś innego – i nie pozostawią wam wyboru, czy dokonać +uaktualnienia, czy nie.</p> +<p> +Dzisiaj możecie uniknąć poddania się restrykcjom prawnie zastrzeżonego +oprogramowania, nie korzystając z niego. Jeśli korzystacie +z GNU/Linuksa lub innego wolnego systemu operacyjnego, jeśli +rezygnujecie z instalacji na nim prawnie zastrzeżonych aplikacji, wtedy +to wy kierujecie pracą komputera. Jeśli wolne oprogramowanie posiada +złośliwe własności, ci, którzy rozwijają program, usuną je, a wy +będziecie mogli korzystać z poprawionej wersji. Możecie także stosować +wolne programy użytkowe i narzędziowe na niewolnych systemach +operacyjnych; nie daje wam to pełnej swobody, ale wielu użytkowników tak +robi.</p> +<p> +Zdradziecka technika komputerowa naraża istnienie wolnych systemów +operacyjnych i wolnych aplikacji na niebezpieczeństwo, możecie bowiem +ich w ogóle nie uruchomić. Niektóre wersje zdradzieckiej techniki +komputerowej będą wymagać systemu operacyjnego ze specjalną autoryzacją +przyznaną przez konkretną firmę. Nie będzie się dało zainstalować wolnego +systemu operacyjnego. Niektóre wersje zdradzieckiej techniki komputerowej +mogą wymagać, żeby każdy program był specjalnie autoryzowany przez wytwórcę +systemu operacyjnego. Nie moglibyście uruchomić wolnych aplikacji +w takim systemie. Jeśli odkrylibyście, jak to zrobić +i powiedzielibyście komuś, byłoby to przestępstwo.</p> +<p> +W Stanach Zjednoczonych są już propozycje takich przepisów, które +nakazywałyby, aby wszystkie komputery realizowały zdradziecką technikę +komputerową, i zakazywały podłączania do Internetu starych +komputerów. Jedną z takich propozycji jest CBDTPA, [Consumer Broadband +and Digital Television Promotion Act zgłoszony przez senatora Fritza +Hollingsa w marcu 2002 roku]. Nazywamy go Consume But Don't Try +Programming Act, Aktem „konsumuj, ale nie próbuj programować”. +Ale nawet jeśli przy pomocy ustaw nie zmuszą was do przejścia na zdradziecką +technikę komputerową, presja, by je zaakceptować może być olbrzymia. +Dzisiaj ludzie często używają w komunikacji formatu Worda, choć +powoduje to kilka rodzajów problemów (zob. <a +href="/philosophy/no-word-attachments.pl.html">„Możemy położyć kres +załącznikom Worda”</a>). Jeśli jedynie maszyny ze zdradziecką +techniką komputerową będą potrafiły czytać najnowsze dokumenty Worda, wiele +osób przejdzie na nie, jeżeli postrzegają sytuację tylko w kategoriach +indywidualnego działania („bierz, jakie jest, albo wcale”). +Żeby sprzeciwić się zdradzieckiej technice komputerowej, musimy połączyć +siły i zmierzyć się z tą sytuacją wspólnie.</p> +<p> +Więcej informacji na temat zdradzieckiej techniki komputerowej znajdziecie +na stronie: <a +href="http://www.cl.cam.ac.uk/users/rja14/tcpa-faq.html">http://www.cl.cam.ac.uk/users/rja14/tcpa-faq.html</a>.</p> + +<h3>Postscriptum</h3> + +<ol> + +<li><p> +W ramach Projektu GNU rozprowadzane jest GNU Privacy Guard, program, który +implementuje technologię klucza publicznego i podpisów cyfrowych, +a który można wykorzystać do przesyłania bezpiecznej i prywatnej +poczty e-mail. Warto przyjrzeć się, czym GPG różni się od zdradzieckiej +techniki komputerowej i co sprawia, że jedno z nich jest pomocne, +a drugie tak niebezpieczne.</p> +<p> +Gdy ktoś używa GPG do zaszyfrowania wysyłanego do was dokumentu, a wy +używacie GPG do zdekodowania go, jako wynik otrzymujecie niezaszyfrowany +dokument, który możecie przeczytać, przesłać dalej, skopiować, a nawet +ponownie zaszyfrować, żeby bezpiecznie przesłać go komuś innemu. Aplikacja +zdradzieckiej techniki komputerowej pozwoliłaby wam przeczytać tekst na +ekranie, ale nie pozwoliłaby na utworzenie niezaszyfrowanego dokumentu, +który moglibyście wykorzystać w inny sposób. GPG, pakiet wolnego +oprogramowania, oddaje dostęp do funkcji bezpieczeństwa w ręce +użytkowników, to oni z korzystają z niego. Zdradziecka technika +komputerowa została zaprojektowana tak, żeby narzucić restrykcje +użytkownikom, to ona wykorzystuje użytkowników.</p></li> + +<li><p> +Microsoft przedstawia Palladium jako środek bezpieczeństwa i twierdzi, +że chroni ono przed wirusami, ale to zdanie jest ewidentnie fałszywe. +Podczas prezentacji dokonanej przez Ośrodek Badawczy Microsoftu +w październiku 2002 roku padło stwierdzenie, że jeden z warunków +technicznych Palladium polega na tym, iż istniejące systemy operacyjne +i aplikacje będą dalej działać; a zatem wirusy dalej będą +w stanie robić to wszystko, co robią dzisiaj.</p> +<p> +Gdy w związku z Palladium Microsoft mówi +o „bezpieczeństwie”, nie ma na myśli tego co, zwykle +rozumiemy przez to słowo: zabezpieczenie waszego komputera przed rzeczami, +których nie chcecie. Mają na myśli zabezpieczenie kopii waszych danych na +waszym własnym komputerze przed takim do nich przez was dostępem, jakiego +nie chcą inni. Jeden ze slajdów prezentacji wymieniał kilka typów sekretów, +które Palladium miałoby przechowywać, w tym: „tajemnice osób +trzecich”, „tajemnice użytkownika” – lecz +„tajemnice użytkownika” umieszczono w cudzysłowie, +zauważając, że w kontekście Palladium trąci to absurdem.</p> +<p> +Podczas prezentacji robiono częsty użytek z innych terminów, które często +wiążemy z kontekstem bezpieczeństwa, na przykład „atak”, +„złośliwy kod”, „oszukiwanie” (spoofing), a także +„zaufany”. Żaden z nich nie znaczy tego, co znaczy +normalnie. „Atak” nie znaczy, że ktoś próbuje wam zrobić +krzywdę – znaczy, że próbujecie kopiować muzykę. „Złośliwy +kod” oznacza kod, który wprowadziliście, by robić na swojej maszynie +coś, czego ktoś inny nie chce, żeby robiła. „Oszukiwanie” nie +znaczy, że ktoś was wykiwał – oznacza, że to wy wykiwaliście +Palladium. I tak dalej.</p></li> + +<li><p> +Uprzednie oświadczenie twórców Palladium zawierało elementarne przesłanki, +że każdy kto wypracuje lub zbierze informacje, powinien mieć totalną +kontrolę nad tym, jak ich używacie. Oznaczałoby to rewolucyjne obalenie +dawnych idei etycznych i systemu prawnego, stwarzałoby system kontroli +bez precedensu. Specyficzne problemy związane z tym systemem nie są +dziełem przypadku, wynikają z założonego celu. Celu, który musimy +odrzucić.</p></li> +</ol> + +<hr class="thin" /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marcin Migala 2004, Wojciech Kotwica 2004.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 16:07:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/categories.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/categories.html new file mode 100644 index 0000000..51b94b1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/categories.html @@ -0,0 +1,503 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/categories.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/categories.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/categories.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/categories.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-02-21" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Kategorie Wolnego i Niewolnego Oprogramowania - Projekt GNU - Free +Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="screen"> +<!-- +#content #diagram { overflow: auto; margin: 2em 0; } +#diagram img { width: 31.7em; } +--> + +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/categories.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Kategorie wolnego i niewolnego oprogramowania</h2> + +<p>Zwróćcie też uwagę na <a href="/philosophy/words-to-avoid.html">Mylące +słowa, których prawdopodobnie wolelibyście unikać</a>.</p> + +<!-- GNUN: localize URL /philosophy/category.png --> +<p id="diagram" class="c"> +<img src="/philosophy/category.png" alt="[Kategorie oprogramowania]" /> +</p> + + <p>Ten diagram, autorstwa Chao-Kuei a niedawno zaktualizowany przez kilka +innych osób, wyjaśnia zależności między różnymi kategoriami +oprogramowania. Jest dostępny jako <a +href="/philosophy/category.svg">skalowana grafika wektorowa</a> +oraz jako <a href="/philosophy/category.fig">dokument XFig</a>, +na warunkach umowy jakiejkolwiek z licencji GNU GPL v2 +oraz późniejszych, GNU FDL v1.2 oraz późniejszych oraz na +zasadzie Creative Commons Attribute-Share Alike v2.0 i późniejszych.</p> + +<h3 id="FreeSoftware">Wolne oprogramowanie [<em>Free software</em>]</h3> + + <p>Wolne oprogramowanie, czyli <em>free software</em>, rozpowszechniane +jest na zasadach, które pozwalają każdemu na użytkowanie go, +kopiowanie i rozpowszechnianie w postaci niezmienionej +lub z modyfikacjami, za darmo lub za +opłatą. W szczególności oznacza to, że jego kod źródłowy musi być +dostępny. „Jeśli coś nie jest źródłem — nie jest programem”. To +uproszczona definicja, prosimy zapoznać się również z jej <a +href="/philosophy/free-sw.html">pełną wersją</a>.</p> + + <p>Jeśli jakiś program jest wolny, to potencjalnie może zostać włączony +do wolnego systemu operacyjnego, takiego jak GNU lub jednej +z wolnych wersji systemu <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p> + + <p>Istnieje wiele różnych metod uczynienia programu wolnym — wiele +szczegółowych kwestii, które można rozstrzygnąć na więcej niż jeden +sposobów, wciąż pozostawiając program wolnym. Niektóre z możliwych +wariantów opisane są poniżej. Więcej informacji na temat konkretnych +licencji wolnego oprogramowania zawartych jest na <a +href="/licenses/license-list.html">stronie z listą licencji</a>.</p> + + <p>Wolne oprogramowanie to kwestia wolności, nie ceny. Jednak firmy +piszące prawnie zastrzeżone programy czasami używają terminu „free +software” odnosząc go do ceny [w angielskim „free” +oznacza „wolny”, ale też +„darmowy”]. W niektórych przypadkach znaczy to, +że można uzyskać kopię binarną bez opłaty, w innych, +że kopia dołączana jest do komputera, który kupujesz. Coś takiego +nie ma nic wspólnego z tym, jak my rozumiemy wolne oprogramowanie +w projekcie GNU.</p> + + <p>W związku z potencjalną możliwością pomyłki, gdy firma +programistyczna twierdzi, że jej produkt jest <em>free software</em>, +warto zawsze sprawdzić faktyczne warunki dystrybucji, aby upewnić się, +czy użytkownicy rzeczywiście mają wszystkie wolności, które wynikają +z idei wolnego oprogramowania. Czasem program jest rzeczywiście wolny, +a czasem nie.</p> + + <p>W angielskim słowo „free”, używane na ogół +w znaczeniu „wolny”, „swobodny” może też +znaczyć „darmowy”. W wielu językach są to dwa odrębne +słowa, na przykład, we francuskim istnieje „libre” +i „gratuit”. W angielskim; jest słowo +„gratis”, które jednoznacznie odnosi się do ceny, +jednak brak przymiotnika, który jednoznacznie odnosiłby się +do wolności. Zapoznajcie się z naszą listą <a href= +"/philosophy/fs-translations.html">tłumaczeń terminu „wolne +oprogramowanie”</a> na inne języki.</p> + + <p>Wolne programy są często <a href="/software/reliability.html">bardziej +niezawodne</a> niż te, które wolne nie są.</p> + +<h3 id="OpenSource">Oprogramowanie „Open Source”</h3> + + <p> + Niektórzy ludzie używają terminu „oprogramowanie open source” +[dosłownie: „otwarte źródło”], mając na myśli mniej więcej +to samo, co wolne oprogramowanie. Jednak nie jest to dokładnie ten sam +rodzaj oprogramowania: zaakceptowali oni pewne ograniczenia licencyjne, +które my uważamy za zbyt restrykcyjne. Istnieją również licencje +wolnego oprogramowania, których oni nie akceptują. Jednak ogólnie rzecz +biorąc różnice pomiędzy obiema kategoriami są niewielkie: prawie całe wolne +oprogramowanie to programy „open source” i na odwrót.</p> + <p>Wolimy termin „<a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">wolne +oprogramowanie</a>”, ponieważ odwołuje się on do wolności, +a określenie „open source” nie.</p> + +<h3 id="PublicDomainSoftware">Oprogramowanie będące dobrem publicznym [<em>Public domain software</em>]</h3> + + <p>Oprogramowanie w domenie publicznej [<em>public domain</em>], oddane +na użytek ogółu jako dobro publiczne, to programy nie objęte prawem +autorskim. Jeśli kod źródłowy jest dobrem publicznym, to jest to specjalny +przypadek <a href="#Non-CopyleftedFreeSoftware">wolnego oprogramowania +nieobjętego przez copyleft</a>, co znaczy, że niektóre z jego +kopii lub zmodyfikowanych wersji mogą być niewolne. </p> + + <p>W niektórych przypadkach program wykonywalny należy do domeny +publicznej, ale jego kod źródłowy nie jest dostępny. Nie jest to +wówczas wolne oprogramowanie, gdyż ono wymaga dostępności kodu +źródłowego. Większość wolnego oprogramowania nie jest dobrem publicznym — +jest objęta prawami autorskimi, a posiadacze tych praw udzielili +wszystkim pozwolenia na swobodne korzystanie z oprogramowania, +które stworzyli. Zrobili to, stosując odpowiednią licencję — licencję +wolnego oprogramowania.</p> + + <p>Niekiedy używa się pojęcia „public domain” w sposób +nieprecyzyjny, mając na myśli <a +href="#FreeSoftware">„darmowy”</a> lub „dostępny +bez opłat”. Jednakże „public domain” jest terminem +prawniczym i oznacza, dokładnie, „nie stanowiący przedmiotu prawa +autorskiego” [<em>not copyrighted</em>]. Zalecamy, dla jasności, +stosowanie „public domain” tylko w tym sensie, +a innych terminów do oddania innych znaczeń.</p> + + <p>Zgodnie z Konwencją Berneńską, podpisaną przez większość krajów, +wszystko, co zostanie zapisane, staje się automatycznie objęte prawem +autorskim. Dotyczy to także programów. Dlatego też, jeśli chcecie +udostępnić napisany przez siebie program jako dobro publiczne, musicie +podjąć pewne kroki prawne, żeby zrzec się swoich praw +autorskich. W przeciwnym razie, program pozostanie takim prawem objęty.</p> + +<h3 id="CopyleftedSoftware">Oprogramowanie objęte copyleft</h3> + + <p>Oprogramowanie copyleft to wolne programy, których warunki rozpowszechniania +zapewniają, że wszystkie kopie będą miały podobne warunki +rozpowszechniania. Zwykle licencje copyleft nie pozwalają redystrybutorom +na dodawanie dodatkowych ograniczeń przy dalszym rozpowszechnianiu +lub modyfikacji programu (kilka szczególnie łagodnych ograniczeń jest +dozwolonych). To chroni program i jego zmodyfikowane wersje przed +niektórymi sposobami zmieniania programu w program własnościowy.</p> + + <p>Niektóre licencje copyleft, takie jak GPL w wersji 3, uniemożliwiają +inne metody przekształcania programów w oprogramowanie własnościowe, +takie jak <a href="/licenses/rms-why-gplv3.html">tivoization</a>.</p> + + <p>W Projekcie GNU stosujemy copyleft do prawie całego oprogramowania +jakie piszemy, gdyż naszym celem jest dać każdemu użytkownikowi wolności +wynikające z pojęcia „wolne +oprogramowanie”. Na stronie <a href= +"/licenses/copyleft.html">Czym jest copyleft</a> znajduje się szczegółowe +wyjaśnienie sposobu działania copyleft i powodów, dla których stosujemy +to rozwiązanie.</p> + + <p>Copyleft jest pojęciem ogólnym — żeby faktycznie program podlegał licencji +typu copyleft należy użyć konkretnego zestawu warunków +dystrybucyjnych. Istnieje wiele możliwych sposobów napisania warunków +dystrybucji zgodnych z copyleft, więc w zasadzie dla wolnego +oprogramowania może istnieć wiele licencji typu copyleft. Niemniej jednak, +w praktyce niemal całe oprogramowanie wydane na zasadach copyleft +korzysta z <a href="/licenses/gpl.html">Powszechnej Licencji Publicznej +GNU</a> [<em>GNU General Public License</em>]. Dwie różne licencje typu +copyleft są na ogół ze sobą „niezgodne”, +„niekompatybilne”, co znaczy, że łączenie kodu objętego +jedną z tych licencji z kodem objętym drugą jest +nielegalne. Dlatego dobrze jest dla społeczności, jeśli wykorzystuje +się tylko jedną licencję copyleft.</p> + +<h3 id="Non-CopyleftedFreeSoftware">Wolne oprogramowanie nie objęte przez copyleft</h3> + + <p>Wolne oprogramowanie nie objęte copyleft zawiera zezwolenie autora +na dalsze rozpowszechnianie i modyfikowanie, jak również +na nakładanie dodatkowych ograniczeń. </p> + + <p>Jeśli program jest wolny, ale nie objęty copyleft, to niektóre jego +kopie lub zmienione wersje mogą w ogóle nie być wolne. Jakaś firma +programistyczna może skompilować dany program, ze zmianami lub bez, +i rozpowszechniać plik wykonywalny jako <a +href="#ProprietarySoftware">prawnie zastrzeżony</a> produkt.</p> + + <p>Ilustruje to przypadek <a href="http://www.x.org">Systemu X +Window</a>. Konsorcjum X wydawało X11 na warunkach dystrybucyjnych, +które czyniło go wolnym oprogramowaniem nie objętym copyleft, a dalsi +deweloperzy kontynuowali tą praktykę. Kopia na tych warunkach jest +wolnym oprogramowaniem. Jednakże, istnieją też wersje niewolne i są +popularne stacje robocze (w każdym razie były), i karty graficzne PC, +na których jedynie niewolne wersje działają. Jeśli używacie takiego +sprzętu, to X11 nie jest dla Was wolnym oprogramowaniem. <a +href="/philosophy/x.html">Programiści systemu X11 nawet uczynili go +na pewien czas niewolnym.</a> Byli to w stanie zrobić, +ponieważ inni dołączali swój kod na tej samej licencji nie objętej +copyleft.</p> + +<h3 id="LaxPermissiveLicensedSoftware">Oprogramowanie na licencjach zbyt przyzwalających [<em>Lax permissive +licensed software</em>]</h3> + + <p>W skład licencji zbyt przyzwalających wchodzi licencja X11 oraz <a +href="/licenses/bsd.html">dwie licencje BSD</a>. Te licencje zezwalają +na prawie jakiekolwiek modyfikowanie kodu, włączając w to +redystrybucję prawnie zastrzeżonych binarii z lub bez zmian kodu +źródłowego.</p> + +<h3 id="GPL-CoveredSoftware">Oprogramowanie objęte GPL</h3> + + <p>Powszechna Licencja Publiczna, <a href="/licenses/gpl.html">GNU GPL (General +Public License)</a>, to jeden z konkretnych zestawów warunków +rozpowszechniania służący do objęcia programu licencją typu +copyleft. Projekt GNU wydaje na jej warunkach większość swojego +oprogramowania. </p> + + <p>Nieporozumieniem jest zrównanie wolnego oprogramowania wraz +z oprogramowaniem objętym GPL.</p> + +<h3 id="TheGNUsystem">System operacyjny GNU</h3> + + <p><a href="/gnu/gnu-history.html">System operacyjny GNU</a> to system +operacyjny podobny do Uniksa, składający się w całości +z wolnego oprogramowania, który rozwijamy w ramach Projektu GNU +od 1984 roku.</p> + + <p>Uniksopodobny system operacyjny składa się z wielu programów. System +GNU zawiera <a href="#GNUsoftware">oficjalne pakiety GNU</a>, jak również +wiele innych pakietów, jak System X Window i TeX, które nie są +oprogramowaniem GNU.</p> + + <p>Pierwsze testowe wydanie pełnego systemu GNU miało miejsce w roku +1996. Obejmowało ono GNU Hurd, czyli rozwijane przez nas od 1990 +roku jądro systemu. W roku 2001 system GNU (wraz z jądrem GNU +Hurd) zaczął działać całkiem niezawodnie, jednak Hurdowi nadal brakuje +kilku ważnych elementów, więc nie jest szeroko +wykorzystywany. Tymczasem w latach 90. wielki sukces odniósł <a href= +"/gnu/linux-and-gnu.html">system GNU/Linux</a>, odgałęzienie systemu GNU, +które jako jądro wykorzystuje Linuksa zamiast GNU Hurd. To pokazuje, +że system GNU nie jest pojedynczym statycznym zestawem +programów. Użytkownicy oraz dystrybutorzy mogą wybierać różne pakiety +dostosowane do ich potrzeb i pragnień. Wynikiem tego jest wariant +systemu GNU.</p> + + <p>Ponieważ celem GNU jest wolność, każdy z poszczególnych składników +systemu GNU jest wolnym oprogramowaniem. Nie wszystkie jednak muszą być +objęte przez copyleft. Jednakże jakikolwiek rodzaj wolego oprogramowania +jest prawnie odpowiedni do dołączania, jeżeli tylko pomaga +osiągnąć techniczne założenia.</p> + +<h3 id="GNUprograms">Programy GNU</h3> + + <p>Termin „Programy GNU” to synonim <a +href="#GNUsoftware">oprogramowania GNU</a>. Program Foo jest programem GNU +jeśli jest oprogramowaniem GNU. Czasem mówimy też, że jest +„pakietem GNU”.</p> + +<h3 id="GNUsoftware">Oprogramowanie GNU</h3> + + <p><a href="/software/software.html">Oprogramowanie GNU</a> to oprogramowanie +wydane pod auspicjami <a href="/gnu/gnu-history.html">Projektu +GNU</a>. Jeśli jakiś program jest oprogramowaniem GNU, to jest również +programem lub pakietem GNU. W pliku README lub podręczniku +danego pakietu powinno być to wyraźnie napisane; wszystkie pakiety GNU +wskazano także w <a href="/directory">Katalogu wolnego +oprogramowania</a>.</p> + + <p>Większość oprogramowania GNU jest wydana na warunkach <a href= +"/licenses/copyleft.html">copyleft</a>, ale nie wszystkie; +jednak całość musi być <a href="/philosophy/free-sw.html">wolnym +oprogramowaniem</a>.</p> + + <p>Część oprogramowania GNU została napisana przez <a +href="http://www.fsf.org/about/staff/">pracowników</a> Fundacji Wolnego +Oprogramowania (<a href="http://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a>), +ale większość jest wkładem <a +href="/people/people.html">ochotników</a>. (Niektórzy z tych ochotników +są opłacani przez firmy lub uniwersytety, ale dla nas są +ochotnicy.) Prawa autorskie do niektórych z wniesionych programów +ma Fundacja Wolnego Oprogramowania, a prawa do reszty mają ich +autorzy.</p> + +<h3 id="FSF-CopyrightedGNUSoftware">Oprogramowanie GNU, do którego FSF posiada prawa autorskie</h3> + + <p>Deweloperzy paczek GNU mogą przekazać prawa autorskie FSF lub też +zatrzymać dka siebie. To jest ich wybór.</p> + + <p>Jeżeli zmienią copyright na GNU, program jest oprogramowaniem GNU, +do którego FSF posiada prawa autorskie. FSF może egzekwować warunki +licencji. Jeżeli zachowali prawa autorskie dla siebie, egzekwowanie +warunków licencji jest ich zadaniem.</p> + <p>FSF z zasady nie przyjmuje praw autorskich oprogramowania, które nie +jest oficjalną paczką GNU.</p> + +<h3 id="non-freeSoftware">Oprogramowanie niewolne [<em>non-free software</em>]</h3> + + <p>Oprogramowanie niewolne oznacza każde oprogramowanie, które nie jest +wolne. Kategoria ta obejmuje całe oprogramowanie, które zabrania używania, +rozpowszechniania lub modyfikacji, albo wymaga proszenia +o zgodę, albo jest tak ograniczone, że nie można efektywnie +używać.</p> + +<h3 id="ProprietarySoftware">Oprogramowanie własnościowe</h3> + + <p>Oprogramowanie prawnie zastrzeżone to inna nazwa oprogramowania +niewolnego. W przeszłości dzieliliśmy oprogramowanie niewolne +na „półwolne oprogramowanie”, które mogłoby być +modyfikowane i rozpowszechnianie w celach niekomercyjnych, +oraz „oprogramowanie własnościowe”, które nie mogłoby być +modyfikowane i rozpowszechniane. Ale teraz porzuciliśmy to +i używamy nazwy „oprogramowanie własnościowe” jako synonim +oprogramowania niewolnego.</p> + + <p>W Fundacji Wolnego Oprogramowania (FSF) kierujemy się zasadą, +że nie możemy instalować na naszych komputerach żadnego programu +prawnie zastrzeżonego, z wyjątkiem instalacji tymczasowej wyłącznie +w konkretnym celu napisania wolnego programu, który by go +zastąpił. Z wyjątkiem takich przypadków, nie widzimy żadnego +usprawiedliwienia dla instalacji programu własnościowego.</p> + + <p>Na przykład, czuliśmy się usprawiedliwieni instalując na naszym +komputerze Uniksa w latach 80., ponieważ wykorzystywaliśmy go +do pisania jego wolnego zastępnika. Obecnie, ponieważ dostępne są +wolne systemy operacyjne, to usprawiedliwienie nie jest już aktualne. Nie +używamy żadnych niewolnych systemów operacyjnych a na każdym nowym +komputerze instalujemy całkowicie wolny system operacyjny.</p> + + <p>Nie nalegamy, by użytkownicy GNU, czy ofiarodawcy, musieli przestrzegać +tej zasady. Ustanowiliśmy ją dla siebie. Jednak mamy nadzieję, +że Wy także postanowicie się nią kierować, choćby dla wolności.</p> + +<h3 id="freeware"><em>Freeware</em></h3> + + <p>Termin „freeware” nie ma jasnej uzgodnionej definicji, +ale jest powszechnie używany w odniesieniu do pakietów +oprogramowania, które zezwalają na dalsze rozpowszechnianie, +lecz nie na modyfikację (a ich kod źródłowy nie jest +dostępny). Pakiety te <em>nie są</em> wolnym oprogramowaniem, +więc prosimy o nieużywanie słowa „freeware” +na określenie wolnego oprogramowania. </p> + +<h3 id="shareware"><em>Shareware</em></h3> + + <p>Shareware jest oprogramowaniem zawierającym zezwolenie na dalsze +rozpowszechnianie kopii, ale każdy, kto kontynuuje wykorzystywanie go +jest <em>zobowiązany</em> uiścić opłatę licencyjną. </p> + + <p>Shareware nie jest wolnym oprogramowaniem, ani nawet półwolnym. Wynika +to z dwóch powodów:</p> + + <ul> + <li>W przypadku większości oprogramowania shareware kod źródłowy nie jest +dostępny, zatem nie da się go w ogóle modyfikować.</li> + <li>W shareware nie ma zezwolenia na kopiowanie i instalację +bez uiszczenia opłaty licencyjnej, nawet dla osób prywatnych +zaangażowanych w działalność niekomercyjną. (W praktyce ludzie +często lekceważą warunki rozpowszechniania i instalują programy +shareware bez płacenia, jednak warunki dystrybucji na to nie +pozwalają.)</li> + </ul> + +<h3 id="PrivateSoftware">Oprogramowanie prywatne [<em>Private software</em>]</h3> + <p>Oprogramowanie prywatne lub wykonane na zamówienie, to programy +powstałe dla jednego użytkownika (zwykle instytucji +lub przedsiębiorstwa). Użytkownik przechowuje taki program +i korzysta z niego, nie udostępniając go ogółowi +ani w postaci kodu źródłowego, ani binariów. </p> + <p>Prywatny program jest wolnym oprogramowaniem (w dowolnym, trywialnym +sensie), jeżeli jego grupa użytkowników mają zapewnione cztery zasady +wolności. W szczególności, jeżeli użytkownik posiada pełne prawa +do prywatnego programu, to jest on wolny. Jednakże, +jeżeli użytkownik rozprowadza kopie innym i nie zapewnia czterych +zasad wolności wraz z tymi kopiami, to kopie te nie są wolnym +oprogramowaniem.</p> + + <p>Wolne oprogramowanie jest kwestią wolności a nie dostępu. Ogólnie rzecz +biorąc nie uważamy, żeby napisanie programu i następnie niewydanie go +było czymś złym. Istnieją przypadki programów tak ważnych, że odmowa +ich upublicznienia byłoby czymś złym dla ludzkości. Jednakże większość +programów nie jest aż tak fenomenalna i wstrzymywanie się od ich +wydania nie jest szczególnie szkodliwe. Dlatego rozwijanie +oprogramowania prywatnego nie narusza zasad ruchu na rzecz wolnego +oprogramowania.</p> + + <p>Prawie cała praca dostępna dla programistów to rozwijanie prywatnego +oprogramowania. Wynika z tego, że większość programistycznej pracy +jest, lub mogłaby być, wykonywana w sposób zgodny z zasadami +ruchu na rzecz wolnego oprogramowania.</p> + +<h3 id="commercialSoftware">Oprogramowanie komercyjne [<em>commercial software</em>]</h3> + + <p> „Komercyjne” [<em>commercial</em>] i „prawnie +zastrzeżone” [<em>proprietary</em>] to nie to samo! Oprogramowanie +komercyjne to oprogramowanie tworzone przez przedsiębiorstwa, których celem +jest zarabianie pieniędzy na jego wykorzystywaniu. Większość programów +komercyjnych jest <a href="#ProprietarySoftware">prawnie zastrzeżona</a>, +ale istnieje komercyjne wolne oprogramowanie i niewolne +oprogramowanie niekomercyjne.</p> + + <p>Na przykład, GNU Ada jest rozwijana przez firmę. GNU Ada jest zawsze +rozpowszechniana na warunkach GNU GPL i każda jej kopia jest +wolnym oprogramowaniem, ale jej autorzy sprzedają usługi pomocy +technicznej. Gdy ich przedstawiciele handlowi spotykają się +z potencjalnymi klientami, czasami klienci mówią „Czulibyśmy się +bezpieczniej z komercyjnym kompilatorem”. Na co sprzedawcy +odpowiadają: „GNU Ada <em>jest</em> kompilatorem komercyjnym, który +równocześnie jest wolnym oprogramowaniem”.</p> + <p>Dla projektu GNU priorytety są w innym porządku: najważniejszą rzeczą +jest to, że GNU Ada jest wolnym oprogramowaniem. To, czy jest ono +komercyjne czy nie, to szczegół. Jednak dodatkowy rozwój GNU Ady +wynikający z jej komercyjnego charakteru jest niewątpliwie korzystny.</p> + <p>Prosimy o rozpowszechnienie informacji o tym, że możliwe jest +komercyjne wolne oprogramowanie. Możecie nam w tym pomóc starając się +nie mówić „komercyjne”, gdy macie na myśli „prawnie +zastrzeżone”.</p> + +<!-- If needed, change the copyright block at the bottom. In general, --> +<!-- all pages on the GNU web server should have the section about --> +<!-- verbatim copying. Please do NOT remove this without talking --> +<!-- with the webmasters first. --> +<!-- Please make sure the copyright date is consistent with the document --> +<!-- and that it is like this "2001, 2002" not this "2001-2002." --> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2001, 2006, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, +2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001; poprawki: Wojciech Kotwica 2001, 2002, +2003, 2004, 2005, Radosław Moszczyński 2004, Marcin Wolak 2010, 2011, 2012, +Jan Owoc 2010, 2011, 2012, 2015, 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:25 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/censoring-emacs.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/censoring-emacs.html new file mode 100644 index 0000000..39117e7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/censoring-emacs.html @@ -0,0 +1,195 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/censoring-emacs.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Cenzurowanie mojego oprogramowania - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/censoring-emacs.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Cenzurowanie mojego oprogramowania</h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a> +<br /> +[z Damation, 1. marca 1996]</p> + +<p> +Minionego lata, kilku przebiegłych parlamentarzystów wysunęło projekt ustawy +„zakazującej pornografii” w Internecie. Już jesienią +prawicowi chrześcijanie poparli ten projekt. W zeszłym tygodniu +prezydent Clinton podpisał tę ustawę. W tym tygodniu ja cenzuruję GNU +Emacsa.</p> +<p> +Nie, GNU Emacs nie zawiera pornografii. Jest to pakiet oprogramowania +— uhonorowany kilkoma nagrodami, szeroko rozszerzalny +i przystosowywalny edytor tekstu. Ale wspomniana wyżej ustawa +sięga o wiele dalej niż tylko do pornografii. Zakazuje +„nieprzyzwoitych” wypowiedzi, do których można zaliczyć +praktycznie wszystko — począwszy od sławnych wierszy, przez +dzieła sztuki wiszące w Luwrze, aż do porad dotyczących +bezpiecznego seksu, na oprogramowaniu skończywszy.</p> +<p> +Oczywiście ustawa ta miała wielu przeciwników. Nie tylko wśród ludzi +korzystających z Internetu czy ceniących sobie erotykę, +ale wśród wszystkich, którzy troszczą się o wolność prasy.</p> +<p> +Jednak za każdym razem, kiedy staraliśmy się wyjaśnić opinii +publicznej, o jaką stawkę naprawdę toczy się gra, siły cenzury odpowiadały +kłamstwem: wmawiali społeczeństwu, że chodzi jedynie o +pornografię. Nazywając w swych wypowiedziach to kłamstwo głównym +powodem takich działań, udało im się wywieść opinię publiczną +w pole. Dlatego teraz cenzuruję moje oprogramowanie.</p> +<p> +Rzecz w tym, że Emacs zawiera jedną z wersji sławnego +„programu-doktora”, znanego także jako Eliza, który został +napisany przez prof. Weizenbauma na <abbr title="Massachusetts +Institute of Technology">MIT</abbr>. Program ten imituje psychoterapeutę +stosującego metodę Rogersa. Użytkownik rozmawia z programem, który +odpowiada mu jego własnymi słowami, korzystając z rozległej bazy słów +i zwrotów [por. efekt Elizy – przyp. tłum].</p> +<p> +W Emacsie program ten został zaprojektowany tak, by umiał rozpoznawać +wiele pospolitych przekleństw i odpowiadać na nie za pomocą +bystrych zwrotów, takich jak “Mógłbyś uważać na słowa?” +czy “Nie bądźmy wulgarni.” Aby to osiągnąć, musiał +zawierać listę przekleństw. To zaś oznacza, że kod źródłowy tego +programy był nieprzyzwoity.</p> +<p> +W tym tygodniu usunąłem więc tę funkcję. Nowa wersja programu nie +rozpoznaje nieprzyzwoitych słów; jeśli w rozmowie z nim +przeklniesz, odpowie tym samym przekleństwem — ponieważ nie zna +lepszej odpowiedzi. (Przy uruchamianiu nowej wersji ukazuje się komunikat +powiadamiający, że została ona ocenzurowana dla bezpieczeństwa +użytkowników.)</p> +<p> +Teraz, kiedy Amerykanie ryzykują karę do dwóch lat pozbawienia wolności +za umieszczanie w Sieci nieprzyzwoitych treści, przydałoby się, +żeby mogli zapoznać się z precyzyjnymi przepisami mówiącymi, +w jaki sposób można uniknąć uwięzienia za działalność +w Internecie. Jednakże jest to niemożliwe. Reguły te musiałyby +wymieniać zakazane słowa, więc umieszczenie ich w Internecie +byłoby z nimi niezgodne.</p> +<p> +Oczywiście w tym miejscu przyjmuję pewne założenie co do znaczenia +słowa „nieprzyzwoity.”. Muszę to zrobić, ponieważ nikt nie +zna ostatecznej definicji. Najbardziej oczywistym znaczeniem jest znaczenie +używane w telewizji, traktuję więc je jako wstępne +założenie. Jednakże istnieje dość duża szansa, że nasze sądy odrzucą tę +interpretację prawa jako niekonstytucyjną.</p> +<p> +Możemy mieć nadzieję, że sądy uznają Internet za takie samo medium +służące do publikacji treści jak książki czy prasa. Jeśli tak się +stanie, całkowicie odrzucą wszystkie ustawy zakazujące +„nieprzyzwoitych” publikacji w Internecie.</p> +<p> +Martwi mnie jednak to, że sądy mogą wybrać jakiś mętny półśrodek, +akceptując taką interpretację słowa „nieprzyzwoity”, zezwalałaby +na używanie programu-doktora czy wulgaryzmów (jeżeli miałyby +służyć definiowaniu przyzwoitości), ale zabroni tego części książek, +które dzieci mogą przeglądać w publicznej bibliotece. Z biegiem +lat, w miarę jak Internet będzie zastępował biblioteki, utracimy część +wolności słowa. </p> +<p> +Zaledwie kilka tygodni temu kolejne państwo ocenzurowało Internet. Były to +Chiny. Nie mamy w naszym kraju najlepszej opinii na temat Chin +— ich rząd nie respektuje nawet podstawowych wolności [obywatelskich +– przyp. tłum.]. Ale jak bardzo szanuje je nasz własny rząd? +I czy zależy Ci na nich na tyle, by je chronić?</p> + +<p> +[Ten akapit jest przestarzały:] +</p> + +<p> +Jeśli tak, bądź w kontakcie z organizacją Voters +Telecommunications Watch. By uzyskać podstawowe informacje +oraz szczegóły dotyczące wspieranych inicjatyw politycznych, odwiedź +ich witrynę: http://www.vtw.org/. Cenzura wygrała w lutym, ale my +możemy ją pokonać w listopadzie.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2014 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Piotr Podobiński, Tomasz W. Kozłowski</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/compromise.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/compromise.html new file mode 100644 index 0000000..4855902 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/compromise.html @@ -0,0 +1,323 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/compromise.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/compromise.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/compromise.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/compromise.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-03-31" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Unikać zgubnych kompromisów - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> +<style type="text/css" media="print,screen"> +<!-- + .quote { + font-size: 90%; + max-width: 30em; + padding: .5em 1.5em; + background-color: #ececec; + border-radius: 1em; + -moz-border-radius: 1em; + -khtml-border-radius: 1em; + -webkit-border-radius: 1em; + -opera-border-radius: 1em; + } + .quote.imgright { margin: .3em 1em 1em 1em; } + .quote { + font-style: italic; + } + .quote b { + font-style: normal; + font-weight: normal; + } + .imgleft { + width: 18em; + max-width: 100%; + } + +@media (max-width:50em) { + .imgleft, .imgright { + float: none; + display: block; + margin: auto; + } + .quote { + max-width: none; width: auto; + margin: 1em 10%; + } +} +@media (min-width:50em) { + .quote { max-width: 40%; } +} +--> + +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Unikać zgubnych kompromisów</h2> + +<p class="byline">Richard Stallman</p> + +<blockquote class="quote imgright"><p>„Dwadzieścia pięć lat temu <a +href="/gnu/initial-announcement.html">27. września, 1983 roku, ogłosiłem +plan</a> stworzenia całkowicie wolnego systemu operacyjnego o nazwie +GNU – jest to akronim od ‘GNU Nie Unix’. Z +okazji 25. rocznicy systemu GNU, napisałem ten artykuł na temat tego, +jak nasza społeczność może unikać zgubnych kompromisów. Dodatkowo, oprócz +unikania takich kompromisów, można na wiele sposobów <a +href="/help/">pomóc GNU</a> i wolnemu oprogramowaniu. Jedną +z możliwości to <a +href="https://www.fsf.org/associate/support_freedom/join_fsf?referrer=4052">przyłączenie +się do Fundacji Wolnego Oprogramowania</a> jako członek +zrzeszony” – <b>Richard Stallman</b></p></blockquote> + +<p>Celem ruchu wolnego oprogramowania jest społeczna zmiana: <a +href="/philosophy/free-sw.html">by uczynić całe oprogramowanie wolnym</a>, +by wszyscy użytkownicy byli wolni i mogli stać się częścią naszej +współpracującej wspólnoty. Każdy niewolny program daje jego deweloperom +niesprawiedliwą władzę nad użytkownikami. Naszym celem jest położyć +kres tej niesprawiedliwości.</p> + +<p>Droga do wolności jest <a +href="http://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/">długą +drogą</a>. Będzie wymagać podjęcia wielu kroków i wielu lat, by +zobaczyć świat, w którym to normalne, że użytkownicy +oprogramowania są wolni. Niektóre z tych kroków są trudne +i wymagają poświęcenia. Niektóre będzie łatwiej podjąć idąc +na kompromis z ludźmi, którzy mają inne cele.</p> + +<p>W ten sposób <a href="http://www.fsf.org/">Fundacja Wolnego +Oprogramowania</a>, idzie na kompromisy – nawet +znaczące. Na przykład, idziemy na kompromis w sprawie +prowizji patentowej wersji 3 <a href="/licenses/gpl.html">GNU General Public +License</a> (GNU GPL), żeby ważne firmy przyczyniały się do i +rozprowadzały oprogramowanie na licencji GPLv3 i dzięki tym +przepisom zdobyć parę patentów. </p> + +<img src="/graphics/gplv3-large.png" alt="[Logo GPLv3]" class="imgleft" /> + +<p>Celem licencji <a href="/licenses/lgpl.html">Lesser GPL</a> jest pójście +na kompromis: używamy jej w niektórych wybranych wolnych +bibliotekach, by umożliwić swobodne ich wykorzystanie w programach +niewolnych ponieważ uważamy, że zakaz ten doprowadziłby +deweloperów do prawnie zastrzeżonych bibliotek. Akceptujemy +i instalujemy kod w programach GNU, by mogły one współpracować +z popularnymi programami niewolnymi oraz dokumentujemy +i publikujemy to w sposób, który zachęca użytkowników +oprogramowania niewolnego do zainstalowania tego wolnego, ale nie +odwrotnie. Wspieramy kampanie z którymi się zgadzamy, nawet jeśli nie +do końca zgadzamy się z grupami stojącymi za nimi.</p> + +<p>Na niektóre kompromisy nie możemy się zgodzić, nawet jeśli inni +w naszej społeczności są do tego skłonni. Na przykład, możemy +<a href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html">poprzeć tylko +dystrybucje GNU/Linuksa</a>, które mają przepisy o niedołączaniu niewolnego +oprogramowania ani nie naprowadzają użytkowników na instalowanie +niewolnego oprogramowania. Popieranie niewolnych dystrybucji byłoby <abbr +title="prowadzącym do klęski, nieszczęścia">zgubnym</abbr> kompromisem.</p> + +<p>Kompromisy są zgubne jeśli będą działać przeciwko naszym celom +długoterminowo. Może to wystąpić zarówno na poziomie poglądów jak +i na poziomie działań.</p> + +<p>Na poziomie poglądów, zgubne kompromisy to te, które wzmacniają te +miejsca, które my staramy się zmienić. Naszym celem jest świat, +w którym użytkownicy oprogramowania są wolni, ale jak +na razie większość użytkowników komputerów nie uznają wolności +za coś ważnego. Zajęli się wartościami „konsumenta” co +oznacza, że osądzają programy tylko pod względem cech +praktycznych, takich jak cena i wygoda.</p> + +<p>Klasyczna książka Dale'a Carnegie'a <cite>Jak zdobyć przyjaciół +i zjednać sobie ludzi</cite> podaje, że najskuteczniejszym +sposobem, by przekonać kogoś do zrobienia czegoś, jest przedstawienie +argumentów, które przemawiają do jego wartości. Istnieją sposoby dzięki +którym możemy odwołać się do typowych wartości konsumentów +w naszym społeczeństwie. Na przykład, wolne oprogramowanie można +uzyskać bezpłatnie, co pozwala zaoszczędzić pieniądze użytkownika. Wiele +wolnych programów jest tak samo wygodnych i niezawodnych. Powołując się +na te praktyczne korzyści udało się przekonać wiele osób +do korzystania z różnych wolnych programów, z czego niektóre +są już bardzo popularne.</p> + +<p>Jeśli takie zachęcanie ludzi do korzystania z wolnych programów +działa, można pomyśleć o przemilczeniu pojęcia wolności a skupić się +tylko na praktycznych korzyściach, które mają sens w odniesieniu +do wartości konsumentów. To właśnie robi „open source” +i związana z nim retoryka.</p> + +<p>Takie podejście może nas tylko częściowo doprowadzić do celu, jakim +jest wolność. Ludzie, którzy używają wolnego oprogramowania tylko dlatego, +że jest wygodne będą mu wierni tak długo, jak pozostanie ono +wygodne. Oni nie widzą powodu, by nie korzystać wraz z nim +z wygodnych programów prawnie zastrzeżonych.</p> + +<p>Filozofia otwartego źródła odwołuje się do wartości konsumentów, +a to potwierdza i wzmacnia je. Dlatego <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nie popieramy ruchu +open source</a>.</p> + +<img src="/graphics/gnulaptop.png" + alt="[Unoszący się Gnu z laptopem]" class="imgright" /> + +<p>Aby utworzyć wolną społeczność w pełni i na stałe, musimy +zrobić więcej, niż zachęcić ludzi do korzystania z niektórych +wolnych oprogramowań. Musimy rozprzestrzenić ideę oceniania oprogramowania +(i innych rzeczy) nie tylko pod względem wygody jako „wartości +obywatelskich”, lecz na podstawie tego, czy respektuje prawa +użytkowników i społeczności. Wtedy ludzie nie wpadną w pułapkę +autorskiego programu kuszącego atrakcyjnym i wygodnym funkcjom.</p> + +<p>Aby promować wartości obywateli, musimy mówić o nich i pokazać, +że to one są podstawą naszych działań. Musimy odrzucić kompromis Dale'a +Carnegie'a, który wpływałby na ich działanie przez popieranie wartości +konsumentów.</p> + +<p>Nie znaczy to, że nie możemy w ogóle przytoczyć praktycznych +korzyści. Możemy i to robimy. Staje się to problemem dopiero wtedy, gdy +praktyczne zalety spychają wolność na drugi plan. Dlatego, gdy +powołujemy się na praktyczne zalety wolnego oprogramowania, +przypominamy, że są to tylko <em>dodatkowe, drugorzędne powody</em> by +go preferować.</p> + +<p>Nie wystarczy, aby nasze słowa były zgodne z naszymi ideałami; +nasze działania również muszą się z nimi zgadzać. Tak więc musimy +również unikać kompromisów, które dotyczą lub uprawomocniają rzeczy, +które chcemy zlikwidować.</p> + +<p>Na przykład, z doświadczenia wiemy, że można przyciągnąć +użytkowników do systemu <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a>, jeśli zawiera on kilka +niewolnych programów. Może to być słodka niewolna aplikacja, która wpada +użytkownikowi w oko lub niewolna platforma programowania, taka jak +<a href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> (dawniej) lub Flash +(wciąż), lub niewolny sterownik urządzenia, który wspiera niektóre +modele sprzętu.</p> + +<p>Kompromisy te są kuszące, ale podważają cel. Jeśli rozpowszechniamy +niewolne oprogramowanie lub skierujemy ludzi w tym kierunku, to +trudno powiedzieć: „oprogramowanie niewolne jest niesprawiedliwe, to +społeczny problem, a my musimy położyć temu kres”. Nawet jeśli +będziecie to powtarzali, Wasze działania będą to podważać.</p> + +<p>Nie chodzi tu o to, czy ludzie powinni <em>mieć możliwość</em> +lub <em>pozwolenie</em> instalowania niewolnego oprogramowania. Głównym +celem systemu jest umożliwienie i pozwolenie użytkownikom robić tego, +co chcą. Ważne jest, czy pokierujemy użytkowników w stronę +niewolnego oprogramowania. Cokolwiek robią, robią to na własną +odpowiedzialność. Naszą jest to, co robimy dla nich oraz w jakim +kierunku ich poprowadzimy. Nie możemy kierować użytkowników +do oprogramowania zastrzeżonego, bo to właśnie ono jest złem.</p> + +<p>Zgubny kompromis nie tylko ma zły wpływ +na innych. Za pośrednictwem dysonansu poznawczego może również +wypaczyć nasze wartości. Posiadając pewne wartości, a tym samym robiąc +coś sprzecznego, mamy duże szanse na zmianę naszych wartości +lub naszych działań, tak by wykluczyć sprzeczność. Tak oto projekty, +które mówią tylko o praktycznych korzyściach, lub kierują w stronę +niewolnego oprogramowania, prawie zawsze unikają nawet <em>sugerowania</em>, +że niewolne oprogramowanie jest nieetyczne. Wzmacniają wartości +konsumentów zarówno dla swoich uczestników, jak i dla +społeczeństwa. Musimy odrzucić te kompromisy jeśli chcemy zachować nasze +wartości.</p> + +<p>Jeśli chcesz przejść do wolnego oprogramowania nie naruszając wolności, +skorzystaj z <a href="http://www.fsf.org/resources">zasobów +FSF</a>. Jest to lista sprzętu i konfiguracji, które współpracują +z wolnym oprogramowaniem, <a href="/distros/distros.html">całkowicie +wolnymi dystrybucjami GNU/Linuksa</a> gotowymi do zainstalowania, +oraz <a href="http://directory.fsf.org/">tysiącami pakietów wolnego +oprogramowania</a>, które działają w 100 procentowym wolnym +środowisku. Jeśli chcesz pomóc społeczności utrzymać się na drodze ku +wolności, jednym sposobem jest publiczna obrona wartości obywatela. Kiedy +ludzie dyskutują, co jest dobre a co złe, lub co można zrobić, +powołuj się na wartości wolności oraz wspólnoty.</p> + +<p>Droga na skróty to żadne udogodnienie jeśli nie prowadzi +do pożądanego celu. By osiągnąć ambitny cel, kompromis jest niezbędny, +ale strzeż się kompromisów które wiodą daleko od celu.</p> + +<hr class="column-limit"/> + +<p> +Podobny punkt widzenia, ale w innej dziedzinie życia znajdziecie +w <a +href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change">„Nudge” +is not enough</a>. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2008, 2009, 2014, 2015, 2017 <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a>.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Agnieszka Sznajder 2011; poprawki: Jan Owoc 2011, 2013, 2015, +Marcin Wolak 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:09:48 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/computing-progress.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/computing-progress.html new file mode 100644 index 0000000..bab04c6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/computing-progress.html @@ -0,0 +1,198 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/computing-progress.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Postęp informatyki: wady i zalety - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/computing-progress.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Postęp informatyki: wady i zalety</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p><i>Telewizja BBC poprosiła mnie o napisanie artykułu do działu Tech Lab +i oto co im wysłałem. (Artykuł odnosi się do paru innych +opublikowanych w tym dziale). BBC ostatecznie nie zgodziło się +na publikację z zezwoleniem na powielanie więc publikuję +ten artykuł tutaj.</i></p> + +<p> +Bradley Horowitz z Yahoo zaproponował, aby każda rzecz +na świecie miała swój niepowtarzalny numer, żeby twój telefon komórkowy +mógł zarejestrować wszystko co robisz. Nawet to, której puszki dotknąłeś +będąc w supermarkecie.</p> + +<p> +Jeżeli ten telefon jest taki jak te dzisiejsze, użyje zastrzeżonego +oprogramowania: oprogramowania kontrolowanego przez firmy które je +obsługują, nie przez ich użytkowników. Firmy te zadbają by twój telefon +zbierał informacje o tobie w celu udostępnienia ich w bazie firmy +(nazwijmy ją Wielki Brat) i prawdopodobnie innym.</p> + +<p> +W przyszłej Wielkiej Brytanii, takiej jaką chciałaby Partia Pracy, te +firmy z pewnością przekażą te informacje policji. Jeśli twój telefon +zarejestruje, że kupiłeś drewniany kij oraz tablicę, system +operatora wywnioskuje, że możesz planować protest i automatycznie +złoży raport policji by mogli cię oskarżyć o „terroryzm”. </p> + +<p> +W Wielkiej Brytanii czynem zabronionym jest samo bycie podejrzanym, +a dokładniej posiadanie jakiegokolwiek przedmiotu +w okolicznościach gdzie istnieje „uzasadnione podejrzenie”, +że możesz go użyć w celach przestępczych. Twój telefon da policji +wiele okazji aby cię podejrzewać, a następnie móc oskarżyć cię o +bycie podejrzanym. Podobne rzeczy dzieją się w Chinach, gdzie Yahoo już +przekazało rządowi wszystkie informacje których potrzebował by uwięzić +dysydenta. Później prosiło o nasze zrozumienie tłumacząc +że „tylko wykonywali rozkazy”.</p> + +<p> +Horowitz chciałby, żeby telefony dodawały informacje automatycznie, bazując +na czasie kiedy uczestniczysz w danym zdarzeniu +lub spotkaniu. To znaczy że firmy telefoniczne będą również +wiedzieć dokładnie z kim się spotykasz. Takie informacje będą przydatne +dla rządu, takich jak Wielkiej Brytanii i Chin, które nie do końca +respektują prawa człowieka.</p> + +<p> +Nie bardzo podoba mi się wizja całkowitej inwigilacji autorstwa +Horowitza. Wolałbym wyobrazić sobie świat, w którym komputery nie +zbierają ani nie wysyłają żadnych informacji o nas z wyjątkiem +tych sytuacji kiedy chcemy żeby to zrobiły.</p> + +<p> +Oprogramowanie niewolne robi inne nieprzyjemne rzeczy prócz szpiegowania, +często zakłada cyfrowe kajdanki – funkcje zaprojektowane by +ograniczać użytkowników (zwane również DRM, od <em>Digital Restrictions +Management</em>, Cyfrowe Zarządzanie Ograniczeniami). Te elementy kontrolują +Wasz dostęp, Wasze kopiowanie, czy przenoszenie plików w Waszym +własnym komputerze.</p> + +<p> +DRM jest znaną praktyką, korzysta z tego: Microsoft, Apple, Google, +nawet BBC iPlayer. Wiele rządów popiera te firmy sprzeciwiając się opinii +publicznej i zdelegalizowało mówienie innym, jak pozbyć się +z cyfrowych ograniczeń. W rezultacie, konkurencja nie robi nic, +w praktyce: nie ważne jak wiele własnych rozwiązań możesz mieć +do wyboru, wszystkie będą tak samo ograniczające. Jeśli komputer wie +gdzie się znajdujesz, może zrobić DRM jeszcze gorszym: są firmy, które +chciałyby ograniczyć dostęp na podstawie obecnej lokalizacji.</p> + +<p> +Mam inną wizję świata. Chciałbym widzieć świat w którym całe +oprogramowanie w naszych komputerach, na pulpitach naszych +pecetów, naszych laptopach, telefonach jest pod naszą kontrolą +i szanują naszą prywatność. Innymi słowy, świat w którym całe +oprogramowanie jest <a href="/philosophy/free-sw.html"><em>wolnym</em> +oprogramowaniem</a>.</p> + +<p> +Wolne oprogramowanie, oprogramowanie szanujące wolność, oznacza +że każdy użytkownik ma dostęp do kodu źródłowego oraz może +dostosować program do własnych potrzeb, również darmowo rozpowszechniać +lub sprzedawać jego kopie, takie same lub zmienione. To znaczy, +że władzę ma użytkownik i nikt mu nie będzie narzucał żadnych +paskudnych dodatków.</p> + +<p> +Nawet jeśli nie korzystacie z tej możliwości osobiście, jesteście +częścią społeczności która korzysta. Jeśli nie jesteście programistą, inni +użytkownicy programu nimi są. Oni prawdopodobnie znajdą i zmienią +nieprzyjazne części, które mogą szpiegować Was czy ograniczać +i opublikują bezpieczne wersje. Będziecie musieli jedynie wybrać ich +używanie, a ponieważ wszyscy będą woleli ich używać to z pewnością +nie będzie wymagało od Was żadnego wysiłku.</p> + +<p> +Charles Stross przewidywał komputery, które stale zapisują wszystko, co +widzimy i słyszymy. Te rejestry mogą być bardzo przydatne, tak długo, +jak Big Brother o nich nie wie. Dzisiejsze telefony komórkowe są już +w stanie podsłuchiwać ich użytkowników, nie informując o tym, +na wniosek policji, operatora, lub kogoś kto zna, wymagane +komendy. Tak długo, jak telefony będą używać niewolnego oprogramowania, +kontrolowanego przez jego twórców, a nie przez użytkowników, należy się +spodziewać tylko pogorszenia tej sytuacji. Tylko wolne oprogramowanie +pozwala obywatelom użytkującym komputery sprzeciwić się totalitarnemu +nadzorowi.</p> + +<p> +Artykuł Dave Winersa sugeruje, że Pan Gates powinien wysłać kopię +systemu Windows Vista na Alpha Centauri. Rozumiem to, +ale wysyłanie tylko jednej nie rozwiąże naszych problemów +na Ziemi. Windows został zaprojektowany do szpiegowania +użytkowników i ograniczania ich. Powinniśmy zebrać wszystkie kopie +Windows, ale również MacOS i iPlayer z tego samego powodu, +a następnie wysłać je na Alpha Centauri z najmniejszą możliwą +prędkością. Lub po prostu je skasować.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2007, 2014 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Agnieszka Sznajder 2010, poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, Daniel +Oźminkowski 2010, Marcin Wolak 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:56 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/copyright-versus-community.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/copyright-versus-community.html new file mode 100644 index 0000000..0960ab5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/copyright-versus-community.html @@ -0,0 +1,1133 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/copyright-versus-community.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/copyright-versus-community.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/copyright-versus-community.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/copyright-versus-community.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2015-11-26" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Prawo autorskie kontra społeczność w Erze Sieci Komputerowych - Projekt +GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/copyright-versus-community.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Prawo autorskie kontra społeczność w Erze Sieci Komputerowych</h2> +<p class="byline">Richard Stallman</p> + +<p><em>Przemówienie inauguracyjne na konferencji LIANZA [Library and +Information Association of New Zealand Aotearoa - Stowarzyszenie +bibliotekarzy i pracowników informacyjnych Nowej Zelandii] +w Christchurch Convention Centre, 12 października 2009.<br /> +<a href="/philosophy/copyright-versus-community-2000.html">Kliknij tu</a> +żeby przeczytać starszą wersję tej przemowy z roku 2000.</em></p> + +<blockquote class="announcement" style="margin-bottom: 2.5em"><p> +<a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Zapiszcie się +na naszą listę mailową o zagrożeniach ebookami</a>. +</p></blockquote> + +<dl> +<dt>BC:</dt> +<dd><p>Tena koutou, tena koutou, tena koutou katoa [Witamy, witamy, witamy was +wszystkich]. Dzisiaj mam zaszczyt przedstawić Richarda Stallmana, którego +przemowa inauguracyjna sponsorowana jest przez Szkołę Zarządzania Informacją +Uniwersytetu Wiktorii w Wellington.</p> + +<p>Richard przez przeszło 25 lat pracował na rzecz promocji wolności +oprogramowania. W roku 1983 rozpoczął Projekt GNU mający na celu +stworzenie wolnego systemu operacyjnego [systemu GNU], a w 1985 +utworzył Fundację Wolnego Oprogramowania. Za każdym razem gdy czytacie +lub wysyłacie wiadomość do nz-libs, używacie programu Mailman, +który jest częścią Projektu GNU. Więc czy zdajecie sobie z tego +sprawę, czy nie, praca Richarda miała wpływ na życie was +wszystkich.</p> + +<p>Lubię go opisywać jako najbardziej wpływową osobę, o której większość ludzi +nigdy nie słyszała, chociaż on sam mówi mi, że to nie może być prawdą +ponieważ nie może zostać sprawdzone.</p></dd> + +<dt>RMS:</dt> +<dd>Nie wiemy tego.</dd> + +<dt>BC:</dt> +<dd><p>Odparłem, że i tak to lubię. Jego pomysły dotyczące wolności +oprogramowania i swobodnego dostępu do informacji zostały +wykorzystane przez Tima Bernersa-Lee kiedy tworzył pierwszy na świecie +serwer sieciowy, a w 1999 jego rozważania na temat wolnej +internetowej encyklopedii zainspirowały Jimmiego Walesa do stworzenia +tego co obecnie jest Wikipedią.</p> + +<p>Dzisiaj Richard będzie mówił na temat prawa autorskiego w opozycji +do społeczności w erze sieci komputerowych +oraz konsekwencjach dla bibliotek. Richard.</p></dd> + +<dt>RMS:</dt> +<dd><p>Byłem w Nowej Zelandii kilka tygodni, i na Północnej Wyspie przez +większość czasu padało. Teraz już wiem dlaczego kalosze nazywa się +„Wellingtonami”. I wtedy zobaczyłem kogoś, kto robił +krzesła i stoły z drewna ponga, i nazywał je meblami. Potem +wsiedliśmy na prom, żeby tu dotrzeć, a kiedy tylko zeszliśmy +z pokładu, ludzie zaczęli szydzić i obrażać nas; ale nie +czuliśmy urazy, oni po prostu chcieli dać nam poczuć jak jest +w Picton.</p> + +<p>Powodem dla którego ludzie zazwyczaj zapraszają mnie bym dawał przemowy jest +moja praca nad wolnym oprogramowaniem. To nie jest przemowa +na temat wolnego oprogramowania; ta przemowa odpowiada na pytanie +czy idee wolnego oprogramowania rozciągają się na inne rodzaje +dzieł. Ale żeby to miało sens, lepiej będzie jeśli krótko opowiem wam +co znaczy wolne oprogramowanie.</p> + +<p>Wolne oprogramowanie jest kwestią wolności, nie ceny, więc myślcie o +„wolności słowa”, a nie o „darmowym +piwie”. Wolne oprogramowanie to oprogramowanie, które szanuje wolność +użytkownika, a istnieją cztery specyficzne wolności, które zawsze +należą się użytkownikowi.</p> + +<ul> +<li>Wolność 0 to wolność do uruchamiania programu w sposób jaki +chcecie.</li> + +<li>Wolność 1 to wolność do analizowania kodu źródłowego programu +i zmieniania go tak by robił to co chcecie.</li> + +<li>Wolność 2 to wolność do pomagania innym ludziom; oznacza to, wolność +do rozpowszechniania kopii programu, wiernych kopi kiedy chcecie.</li> + +<li>I Wolność 3, to jest wolność do wspomagania waszych +społeczności. Wolność do publikowania zmodyfikowanych przez was wersji +kiedy tego chcecie.</li> +</ul> + +<p>Jeśli program daje wam te cztery wolności, to jest to wolne oprogramowanie, +co oznacza, że społeczny system jego redystrybucji i użycia jest +systemem etycznym, takim który szanuje wolność użytkownika i społeczną +solidarność jego wspólnoty. Ale jeśli jednej z tych wolności +brakuje, lub jest niewystarczająca, to jest to oprogramowanie +własnościowe, niewolne, nakładające jarzmo na użytkownika. Jest to +nieetyczne. Nie stanowi wkładu do wspólnoty, jest zagarnianiem +władzy. Ta nieetyczna praktyka nie powinna mieć miejsca; celem ruchu wolnego +oprogramowania jest położenie jej kresu. Całe oprogramowanie powinno być +wolne, żeby wszyscy użytkownicy mogli być wolni.</p> + +<p>Oprogramowanie własnościowe utrzymuje użytkowników podzielonych +i bezbronnych: podzielonych, ponieważ nie wolno im się nim dzielić +i bezbronnych, ponieważ nie mając kodu źródłowego nie mogą go +zmienić. Nie mogą go nawet przeanalizować, by sprawdzić, co tak +na prawdę robi, a wiele programów własnościowych ma złośliwe +funkcje, które szpiegują użytkownika, ograniczają go, a nawet +umożliwiają ataki na niego.</p> + +<p>Na przykład Microsoft Windows posiada back door (tylne drzwi), +za pomocą których Microsoft może wymusić instalację zmian +w oprogramowaniu, bez uzyskania zgody rzekomego właściciela +komputera. Może wam się wydawać, że to wasz komputer, ale jeśli +popełniliście błąd uruchamiając na nim Windows, to tak na prawdę +Microsoft stał się posiadaczem waszego komputera. Komputery powinny podlegać +defenestracji, co znaczy albo wyrzućcie Windows z waszego +komputera, albo wyrzućcie komputer przez okno (gra słów, windows +– okna).</p> + +<p>Ale każde oprogramowanie własnościowe daje jego twórcy +nieusprawiedliwioną władzę nad użytkownikami. Niektórzy twórcy +nadużywają tej władzy bardziej, inni mniej, ale żaden nie powinien jej +posiadać. Zasługujecie na to by mieć kontrolę nad waszym +komputerem, a nie być siłą uzależniani od określonej +firmy. A więc zasługujecie na wolne oprogramowanie.</p> + +<p>Na końcu wykładów na temat wolnego oprogramowania, ludzie czasami +pytają czy te same wolności i idee odnoszą się również +do innych rzeczy. Jeśli macie na waszym komputerze kopię +opublikowanej pracy, to nabiera sensu pytanie o to, czy powinniście +mieć te same cztery wolności—czy ze względu etycznego ich posiadanie +jest niezbędne czy też nie. I to właśnie jest pytanie, +na które postaram się dzisiaj odpowiedzieć.</p> + +<p>Jeśli posiadacie kopię czegoś co nie jest oprogramowaniem, to +w zasadzie jedyną rzeczą, która może pozbawić was którejkolwiek +z tych wolności jest prawo autorskie. Z oprogramowaniem jest +inaczej. Głównymi metodami tworzenia niewolnego oprogramowania są kontrakty +i ukrywanie kodu źródłowego przed użytkownikami. Prawo autorskie jest +rodzajem drugorzędnego, dodatkowego sposobu. W przypadku innych rzeczy +nie obowiązuje rozróżnienie na kod źródłowy i kod wykonywalny.</p> + +<p>Na przykład, jeśli mówimy o tekście, to jeśli tylko możecie go zobaczyć +i przeczytać, nie ma w nim niczego do ukrycia. Więc nie +jest to problem tego samego rodzaju co +z oprogramowaniem. W zasadzie jedynie prawo autorskie może wam +odmówić tych wolności.</p> + +<p>Więc pytanie może zostać przeformułowane: „Na co powinno wam +zezwalać prawo autorskie w stosunku do opublikowanych prac? Co +powinno być w nim zawarte?”</p> + +<p>Prawo autorskie rozwijało się równocześnie z technologią powielania, +zatem warto jest prześledzić historię tej technologii. Tworzenie kopii +miało swój początek w świecie starożytnym, gdzie używano narzędzi +pisarskich na powierzchni do zapisania. Czytało się jedną kopię +i pisało kolejną.</p> + +<p>Ta technologia była raczej mało wydajna, ale inną interesującą jej +własnością było to, że nie miała ekonomii skali. Napisanie dziesięciu +kopii zajmowało dziesięć razy więcej czasu niż napisanie jednej. Nie +wymagało żadnego specjalnego wyposażenie, poza tym do pisania, tak samo +jak nie były wymagane żadne specjalne umiejętności, poza czytaniem +i pisaniem. W rezultacie kopie konkretnej książki tworzone były +w sposób zdecentralizowany. Gdziekolwiek znajdowała się kopia +i ktoś chciał ją powielić, mógł to zrobić.</p> + +<p>W świecie starożytnym nie było czegoś takiego jak prawo +autorskie. Jeśli mieliście kopię i chcieliście wykonać kolejną, nikt +nie mówił wam, że nie macie prawa – chyba, że lokalnemu +władcy nie podobało się to, co zawierała książka, wtedy mógł on was ukarać +za jej powielanie. Ale to nie prawo autorskie, lecz coś +blisko spokrewnionego, mianowicie cenzura. Do dnia dzisiejszego, +prawo autorskie jest często stosowane przy próbach nakładania na ludzi +cenzury.</p> + +<p>Działo się tak przez tysiące lat, lecz w pewnym momencie nastąpił +olbrzymi postęp w technologii powielania, a konkretnie wynaleziono +prasę drukarską. Prasa drukarska sprawiła, że powielanie stało się o +wiele wydajniejsze, lecz nie jednolicie. Masowa produkcja książek stała +się o wiele wydajniejsza, ale tworzenie pojedynczych kopii wcale nie +skorzystało na wprowadzeniu prasy drukarskiej. Wręcz przeciwnie, +szybciej było przepisać książkę ręcznie, niż próbować wydrukować pojedynczą +kopię.</p> + +<p>Prasa drukarska posiadała ekonomię skali: ustawienie czcionek zajmowało +sporo czasu, lecz potem możecie bardzo szybko wykonać wiele kopii. Poza +tym prasa drukarska i czcionki były drogim wyposażeniem, którego +większość ludzi nie posiadała, co więcej, większość ludzi potrafiących +czytać i pisać nie umiało ich używać. Używanie prasy było czymś innym +od pisania. Rezultatem było scentralizowanie powielania: kopie +konkretnej książki wykonywane były tylko w kilku miejscach, +a potem transportowane gdziekolwiek ktoś chciał je nabyć.</p> + +<p>Prawo autorskie miało swój początek w epoce prasy drukarskiej. Prawo +autorskie w Anglii miało swój początek jako system cenzury w XVI +wieku. Wydaje mi się, że początkowo miało ono służyć cenzurowaniu +protestantów, lecz obróciło się w cenzurę katolików +i przypuszczalnie wielu innych. Zgodnie z tym prawem, żeby +opublikować książkę musieliście dostać pozwolenie od Korony, a owo +pozwolenie było udzielane w formie wieczystego monopolu na jej +publikację. Wydaje mi się, że to się skończyło w latach 1680-tych +[według wpisu na Wikipedii wygasło w 1695]. Wydawcy chcieli to +z powrotem, lecz to co dostali było zgoła czymś innym. Statut Anny +przyznawał autorom prawo autorskie, ale tylko na 14 lat, +choć mogli oni odnowić je jednokrotnie.</p> + +<p>To był zupełnie inny pomysł – tymczasowy monopol dla autora, +zamiast wieczystego monopolu dla wydawcy. Ta idea rozwinęła przekonanie, +że prawo autorskie było sposobem na promocję pisarstwa.</p> + +<p>Kiedy pisano konstytucję Stanów Zjednoczonych, niektórzy ludzie chcieli +przyznać autorom prawo autorskie, lecz propozycję +odrzucono. W zamian, Konstytucja Stanów Zjednoczonych mówi, +że Kongres może opcjonalnie przyjąć prawo autorskie, a jeśli je +przyjmie, to jego celem ma być promocja postępu. Innymi słowy, jego celem +nie jest przynoszenie zysków posiadaczom prawa autorskiego, czy komuś +z kim robią interesy, lecz ogółowi społeczeństwa. Prawo autorskie +musi trwać przez ograniczony czas; wydawcy wciąż mają nadzieję, że o +tym zapomnimy.</p> + +<p>Mamy tu ideę prawa autorskiego, które stanowi regulację przemysłu nakładaną +na wydawców, kontrolowaną przez autorów i pomyślaną tak, by +przynosić korzyści społeczeństwa w całości. Funkcjonowało w ten +sposób ponieważ nie nakładała ograniczeń na czytelników.</p> + +<p>We wczesnych wiekach drukarstwa i, jak mi się wydaje, jeszcze w latach +1790-tych, wielu czytelników ręcznie sporządzało kopie, ponieważ nie +stać ich było na wersje drukowane. Nikt nie przypuszczał, że prawo +autorskie stanie się czymś innym niż regulacja przymysłu. Nie miało ono +powstrzymywać ludzi przed kopiowaniem książek, miało obowiązywać +wydawców. Z tego powodu było łatwe do wyegzekwowania, +niekontrowersyjne i przypuszczalnie korzystne dla społeczeństwa.</p> + +<p>Było łatwe do wyegzekwowana, ponieważ dotyczyło wyłącznie +wydawców. A łatwo jest znaleźć nieautoryzowanych wydawców +książki – idziecie do sklepu i pytacie „skąd +pochodzą te kopie?”. Nie musicie przeszukiwać wszystkich domów +i wszystkich komputerów, żeby to zrobić.</p> + +<p>Było niekontrowersyjne, bo skoro czytelnicy nie podlegali +ograniczeniom, to nie mieli na co narzekać. Teoretycznie nie wolno im +było publikować, ale nie będąc wydawcami i nie posiadając prasy +drukarskiej i tak nie mogli tego robić. A to co faktycznie mogli +robić, nie było ograniczane.</p> + +<p>Przypuszczalnie było korzystne, ponieważ według idei prawa autorskiego, +ogół społeczeństwa oddawał teoretyczne prawo, którego i tak nie był +w stanie wykorzystać. W zamian otrzymywał korzyść w postaci +większej ilości pisania.</p> + +<p>A teraz, jeśli oddajesz coś z czego nie masz pożytku, a w +zamian otrzymujesz coś przydatnego, to jest to pozytywna wymiana. To +czy umowa mogła być zawarta na lepszych warunkach jest osobną +kwestią, ale przynajmniej jest czymś pozytywnym.</p> + +<p>Zatem nie sądzę bym w epoce prasy drukarskiej narzekał +na prawo autorskie. Lecz epoka prasy drukarskiej stopniowo oddaje +pola epoce sieci komputerowych – kolejnemu postępowi +w technologii powielania, które sprawia, że kopiowanie jest +bardziej wydajne, i po raz kolejny nie dzieje się to w sposób +jednorodny.</p> + +<p>Oto co mieliśmy w epoce prasy drukarskiej: bardzo wydajna produkcja +masowa, ale tworzenie pojedynczych kopii wciąż tak powolne jak +w świecie starożytnym. Technologia cyfrowa sprowadza nas tutaj: obie +formy powielania skorzystały, lecz jednorazowe kopiowanie skorzystało +najbardziej.</p> + +<p>Docieramy do sytuacji podobnej jak w świecie starożytnym, gdzie +sporządzanie pojedynczej kopii nie jest o wiele gorsze [tzn. trudniejsze], +niż produkcja masowa. Jest nieco mniej wydajne, trochę mniej dobre, +ale jest tak tanie, że setki milionów ludzi to robi. Zastanów się +ilu ludzi od czasu do czasu nagrywa płyty CD, nawet +w biednych krajach. Możesz nie posiadać własnej nagrywarki CD, +ale możesz pójść do sklepu gdzie możesz nagrać płytę.</p> + +<p>Oznacza to, że prawo autorskie przestało pasować do używanej +technologii w stopniu w jakim pasowało dotychczas. Nawet jeśli +zapisy prawa autorskiego nie uległyby zmianie, to nie miałyby już tego +samego efektu. Zamiast regulacji przemysłowych dotyczących wydawców, +kontrolowanych przez autorów, która przynosi korzyści ogółowi, jest teraz +ograniczeniem nałożonym na cały ogół, kontrolowanym przez wydawców, +w imieniu autorów.</p> + +<p>Innymi słowy, to tyrania. Jest to nie do zaakceptowania i nie +możemy pozwolić by było tak dalej.</p> + +<p>W rezultacie tej zmiany [prawo autorskie] nie jest już łatwe +w egzekwowaniu, nie jest już niekontrowersyjne, i nie przynosi już +korzyści.</p> + +<p>Nie jest już łatwe w egzekwowaniu, ponieważ teraz wydawcy chcą +narzucić je na każdą jedną osobę, a zrobienie tego wymaga +okrutnych środków, drakońskich kar, inwazji na prywatność, pogwałcenia +naszych podstawowych ideałów prawnych. Praktycznie nie ma ograniczeń +w tym, jak daleko zaproponują się posunąć w Wojnie przeciwko +dzieleniu się.</p> + +<p>Nie jest już niekontrowersyjne. W niektórych krajach istnieją już +partie polityczne, których podstawą jest „wolność dzielenia +się”.</p> + +<p>Nie jest już korzystne, ponieważ swobody, które konceptualnie oddaliśmy +(ponieważ nie mogliśmy ich wykorzystać), teraz są możliwe +do wykorzystania. Są niezmiernie użyteczne, i chcemy z nich +korzystać.</p> + +<p>Co zrobiłby demokratyczny rząd w tej sytuacji?</p> + +<p>Ograniczyłby moc prawa autorskiego. Powiedziałby: „Umowa, którą +zawarliśmy w imieniu naszych obywateli, oddając część z ich +wolności, których teraz potrzebują, jest nie do zaakceptowania. Musimy +to zmienić; nie możemy oddawać wolności, które są ważne.” Możemy +zmierzyć poziom choroby demokracji poprzez tendencję rządów +na całym świecie do robienia czegoś zupełnie przeciwnego, +rozszerzania mocy prawa autorskiego, gdy powinny ją ograniczać.</p> + +<p>Jeden przykład odnosi się do wymiaru czasu. Na całym świecie +obserwujemy nacisk na to, by prawa autorskie obowiązywały dłużej, +i dłużej, i dłużej.</p> + +<p>Fala tego zjawiska zaczęła się w Stanach Zjednoczonych +w 1998. Czas obowiązywania prawa autorskiego wydłużono o 20 lat zarówno +na dzieła istniejące jak i przyszłe. Nie rozumiem jak mają +nadzieję za pomocą wydłużenia czasu obowiązywania prawa autorskiego +przekonać nieżyjących już lub podstarzałych pisarzy z lat +dwudziestych i trzydziestych do większej aktywności twórczej +w tamtych czasach. Jeśli mają wehikuł czasu za pomocą którego +zamierzają im to zakomunikować, to go nie użyli. Nasze podręczniki historii +nie mówią nic o nagłym wybuchu zapału twórczego w latach dwudziestych, +kiedy to artyści dowiedzieli się, że ich prawa autorskie zostaną +wydłużone w roku 1998.</p> + +<p>Jest teoretycznie możliwe, że dwadzieścia lat więcej trwania prawa +autorskiego na przyszłe dzieła przekonałoby ludzi do włożenia +większego wysiłku w tworzenie tych dzieł. Ale nikogo racjonalnego, +ponieważ zdyskontowana wartość bieżąca dodatkowych dwudziestu lat +trwania prawa autorskiego, licząc od 75 lat +w przyszłości – jeśli jest to praca wykonana +na zlecenie – a prawdopodobnie nawet dłużej, jeśli jest +to dzieło indywidualnego posiadacza praw autorskich, jest tak niewielka, +że nie przekonałby żadnej racjonalnej osoby do zrobienia +czegokolwiek inaczej. Każdy biznes, który chce twierdzić inaczej powinien +przedstawić swój zakładany plan wydatkowy na kolejne 75 lat, czego +oczywiście zrobić nie może, ponieważ żaden z nich nie patrzy tak +daleko naprzód.</p> + +<p>Prawdziwym powodem powstania tego prawa, pożądaniem, które skłoniło różne +przedsiębiorstwa do przekupstwa tego prawa w Kongresie Stanów +Zjednoczonych, bo tak się zwykle decyduje o prawach, było to, +że posiadały one lukratywne monopole i chciały, by te monopole +trwały.</p> + +<p>Dla przykładu, Disney miał świadomość, że pierwszy film w którym +pojawiła się Myszka Mickey w ciągu kilku lat przejdzie do domeny +publicznej, a wtedy każdy będzie mógł bez przeszkód rysować tę +postać jako część innych dzieł. Disney nie chciał, by tak się stało. Disney +pożycza wiele z domeny publicznej, lecz jest zdeterminowany nigdy +nie oddać nawet najmniejszej rzeczy. Więc Disney zapłacił za to +prawo, o którym mówimy teraz Prawo Autorskie Myszki Mickey.</p> + +<p>Przedsiębiorstwa filmowe mówią, że chcą wieczystego prawa autorskiego, +lecz Kongres Stanów Zjednoczonych oficjalnie im na to nie +pozwoli. Więc wpadli na pomysł jak uzyskać ten sam rezultat +nieoficjalnie: „wieczyste prawo autorskie na raty”. Co 20 +lat wydłużają okres obowiązywania prawa autorskiego o kolejnych 20 +lat. Więc w danej chwili, każde dzieło ma ustaloną datę kiedy +podobno powinno przejść do domeny publicznej. Ale ta data jest jak +dzień jutrzejszy, nigdy nie nadchodzi. Zanim dotrzemy do tego momentu, +okazuje się, że ją odroczyli, chyba że następnym razem ich +powstrzymamy.</p> + +<p>To jeden wymiar, wymiar okresu obowiązywania. Ale nawet bardziej +istotny jest wymiar zakresu: jakie wykorzystanie dzieła obejmuje prawo +autorskie?</p> + +<p>W epoce prasy drukarskiej, prawo autorskie nie miało na celu +obejmowania wszystkich sposobów użytkowania dzieła, ponieważ prawo +autorskie regulowało określone sposoby użytkowania, które stanowiły wyjątek +w szerszym spektrum nieregulowanych użytkowań. Były pewne rzeczy, które +po prostu mogłeś robić ze swoją kopią książki.</p> + +<p>Teraz wydawcy wpadli na pomysł, że mogą obrócić nasze komputery +przeciwko nam, i użyć ich do przejęcia całkowitej władzy +nad wszystkimi wykorzystaniami opublikowanych dzieł. Chcą stworzyć +wszechświat pay-per-view. Robią to stosując DRM (Digital Restrictions +Management – Cyfrowe Zarządzanie Ograniczeniami) – +celowe funkcje oprogramowania opracowane by ograniczyć +użytkownika. A często sam komputer jest zaprojektowany by ograniczać +użytkownika.</p> + +<p>Pierwszym sposobem, w jaki ujrzało to społeczeństwo, było DVD. Film +na DVD był zwykle zaszyfrowany, a jego format tajemnicą. Spisek +DVD utrzymywał ten sekret, ponieważ mówili, że każdy kto chce +wytwarzać odtwarzacze DVD musi dołączyć do spisku, obiecać zachowanie +formatu w tajemnicy, i obiecać projektować odtwarzacze DVD tak, +aby ograniczały użytkownika według reguł powstrzymujących użytkownika +od robienia tego, od robienia tamtego, od robienia +owego – precyzyjny zbiór wymagań, z których wszystkie są dla +nas złe.</p> + +<p>Działało to przez pewien czas, lecz w końcu pewni ludzie rozpracowali +tajny format i opublikowali wolne oprogramowanie zdolne odczytać film +z płyty DVD i odtworzyć go. Wtedy wydawcy powiedzieli „skoro +nie możemy ich powstrzymać, musimy uczynić z tego +przestępstwo”. Swoje starania rozpoczęli w Stanach Zjednoczonych +w 1998 roku poprzez Digital Millennium Copyright Act, który +nakładał cenzurę na oprogramowanie potrafiące robić takie rzeczy.</p> + +<p>Więc ten konkretny program stał się przedmiotem sprawy sądowej. Jego +dystrybucja w Stanach Zjednoczonych jest zakazana; Stany Zjednoczone +praktykują cenzurę na oprogramowanie.</p> + +<p>Przedsiębiorstwa filmowe doskonale zdają sobie sprawę z tego, +że nie mogą sprawić by ten program zniknął – znalezienie go +nie stanowi wyzwania. Więc opracowały inny system szyfrowania, który +mieli nadzieję byłby trudniejszy do złamania, nazywa się AACS, +lub axe [<em>ang. siekiera</em>].</p> + +<p>Konspiracja AACS posiada dokładne zasady dotyczące wszystkich +odtwarzaczy. Przykładowo, w 2011 zakazane będzie wytwarzanie +analogowych wyjść wideo. W ten sposób wszystkie wyjścia wideo będą +musiały być cyfrowe i będą przesyłać zaszyfrowany sygnał +do specjalnie zaprojektowanego monitora, żeby utrzymać wszystkie +sekrety w tajemnicy przed użytkownikiem. To jest złośliwy +sprzęt. Mówią, że celem tego jest „zatkanie dziury +analogowej”. Pokażę wam parę analogowych dziur (Stallman zdejmuje +swoje okulary): tu jest jedna a tutaj druga, które chcieli by wydłubać +na zawsze.<a href="#footnote1">[1]</a></p> + +<p>Skąd wiem o tych zmowach? Z powodu tego, że nie są one +tajemnicą – mają swoje strony internetowe. Strona AACS +z dumą opisuje umowy, które producenci muszą podpisać, i właśnie +stąd wiem o tym wymogu. Z dumą wymienia nazwy przedsiębiorstw, które +współtworzą tę zmowę, wśród nich Microsoft, Apple, Intel, Sony, Disney +i IBM.</p> + +<p>Zmowa przedsiębiorstw, której celem jest ograniczenie publicznego dostępu +do technologii, powinna być postawiona w stan oskarżenia +za poważne przestępstwo, podobnie jak zmowy cenowe, tylko, że jest +to jeszcze gorsze, więc wyrok powinien być wyższy. Lecz te +przedsiębiorstwa są całkiem pewne tego, że nasze rządy stoją +po ich stronie a nie po naszej. Nie obawiają się bycia +oskarżonymi o te zmowy, i dlatego nawet nie starają się ich ukryć.</p> + +<p>Ogólnie DRM jest dziełem zmowy przedsiębiorstw. Od czasu do czasu +pojedyncze przedsiębiorstwo jest w stanie coś takiego zrobić, +ale generalnie wymaga to zmowy pomiędzy przedsiębiorstwami +technologicznymi oraz wydawcami, więc [jest to] niemal zawsze +zmowa.</p> + +<p>Myśleli, że nikt nigdy nie będzie w stanie złamać AACS, +ale jakieś trzy i pół roku temu, ktoś opublikował wolny program +zdolny rozszyfrować ten format. Jednakże, był on zupełnie bezużyteczny, +ponieważ aby go uruchamiać musieliście znać klucz.</p> + +<p>A potem, jakieś sześć miesięcy później, zobaczyłem zdjęcie dwóch +uroczych szczeniaków, z trzydziestoma dwoma szesnastkowymi cyframi +nad nimi i pomyślałem „po co zestawiać te dwie rzeczy razem? +A może te cyfry są jakimś ważnym kluczem i ktoś mógł umieścić je +razem ze szczeniakami, zakładając że ludzie będą kopiować zdjęcie tych +słodkich szczeniaków. To chroniłoby klucz przed wymazaniem.”</p> + +<p>I tak właśnie było – był to klucz do złamania axe +[siekiery]. Ludzie go zamieszczali, a edytorzy usuwali, +ponieważ prawo w wielu krajach zobowiązuje ich +do cenzurowania tych informacji. Zamieszczano go ponownie, a oni +ponownie go usuwali; w końcu poddali się i w ciągu dwóch tygodni +został zamieszczony na przeszło 700.000 stron internetowych.</p> + +<p>To wielki wylew publicznego zohydzenia DRM-em. Ale to nie wygrało +wojny, ponieważ wydawcy zmienili klucz. Ale nie tylko to: +w HD DVD wystarczyło złamać DRM, ale nie w przypadku +Blu-ray. Blu-ray posiada dodatkowy poziom DRM i do tej pory nie +istnieje wolne oprogramowanie, które potrafi go złamać, co oznacza, +że musicie postrzegać dyski Blu-ray jako coś nieprzystającego +do waszej wolności. Są wrogiem z którym współżycie nie jest +możliwe, przynajmniej nie z naszym obecnym poziomem wiedzy.</p> + +<p>Nigdy nie akceptujcie żadnych produktów zaprojektowanych tak, by nastawać +na waszą wolność. Jeśli nie posiadacie wolnego oprogramowania +do odtwarzania DVD, nie możecie kupować ani wypożyczać żadnych +płyt DVD, ani przyjmować ich w formie podarunku, z wyjątkiem +rzadkich niezaszyfrowanych płyt DVD, których jest zaledwie garść. Ja +osobiście mam ich kilka – nie mam natomiast żadnych +zaszyfrowanych płyt DVD, i nie przyjmuję ich.</p> + +<p>Tak oto wygląda sytuacja w wideo, ale z DRM mamy do czynienia +także w muzyce.</p> + +<p>Dla przykładu, jakieś dziesięć lat temu zaczęliśmy mieć do czynienia +z czymś co wyglądało jak płyty CD, ale nie były one zapisane +zupełnie w ten sam sposób co CD. Nie trzymały się standardu. Nazwaliśmy +je 'corrupt disks' [zepsute dyski], a ich pomysł opierał się +na tym, że działały w odtwarzaczu muzycznym, ale nie +dało się ich odczytać na komputerze. Różne metody miały różne problemy.</p> + +<p>W końcu Sony wyszło ze sprytnym rozwiązaniem. Umieścili na dysku +program, więc kiedy włożyliście dysk do komputera, to program się +instalował. Ten program był zaprojektowany jak wirus by przejąć kontrolę +nad systemem. Nazywa się to 'root kit', co oznacza, że posiada on +pewne właściwości pozwalające mu przełamać zabezpieczenia systemu, żeby móc +instalować oprogramowanie głęboko w systemie i modyfikować różne +jego części.</p> + +<p>Przykładowo, modyfikował on polecenie za pomocą którego mogliście go +wykryć w systemie, tak żeby się ukryć. Modyfikował polecenie +za pomocą którego mogliście go usunąć, tak żeby nie można było się go +pozbyć. Więc wszystko to są poważne przestępstwa, ale nie jedyne +których dopuściło się Sony, ponieważ ten program zawierał także kod +wolnego oprogramowania – kod, który został opublikowany +na licencji GNU GPL.</p> + +<p>Otóż, licencja GNU GPL jest licencją typu copyleft, co oznacza, że mówi +ona „Tak, wolno ci wykorzystać ten kod w innych programach, +ale jeśli to zrobisz, to program w którym użyłeś tego kodu musi +zostać w całości wydany jako wolne oprogramowanie na tej samej +licencji. I musisz udostępnić kod źródłowy użytkownikom, a żeby +poinformować ich o przysługujących im prawach wraz z oprogramowaniem +musisz wręczyć im kopię tej licencji.”</p> + +<p>Sony nie spełniło tych wymogów. To naruszenie komercyjnego prawa +autorskiego, które jest przestępstwem. Oba są przestępstwami, ale Sony +nie zostało oskarżone ponieważ rząd rozumuje, że celem jego +istnienia i istnienia prawa jest utrzymywanie władzy tych +przedsiębiorstw nad nami, a nie pomoc w obronie naszej +wolności w jakikolwiek sposób.</p> + +<p>Ludzie się wściekli i pozwali Sony. Jednak popełnili błąd. Skupili +swoje potępienie nie na złym celu tego schematu, lecz na +drugorzędnych grzeszkach różnych metod, których użyło Sony. Więc Sony +rozliczyło pozew poza sądami i obiecało, że w przyszłości, kiedy +zaatakuje naszą wolność, nie będzie stosowało tych innych metod.</p> + +<p>Właściwie, ten konkretny schemat 'corrupt disk' nie był taki zły, ponieważ, +jeśli nie używaliście Windows, wcale by was nie dotyczył. A nawet jeśli +używaliście Windows, to jest pewien przycisk +na klawiaturze – jeśli za każdym razem pamiętalibyście +by go przytrzymać, to dysk nie zainstalowałby programu. Ale oczywiście +trudno pamiętać o tym za każdym razem; któregoś dnia się pomylicie. To +pokazuje z czym mieliśmy do czynienia.</p> + +<p>Na szczęście DRM w muzyce jest w odwrocie. Nawet główne +przedsiębiorstwa fonograficzne sprzedają pliki do pobrania +bez DRM. Ale obserwujemy wznowienie wysiłków by nakładać DRM +na książki [ebooki – przyp. tłum.].</p> + +<p>Bo widzicie, wydawcy chcą odebrać czytelnikom tradycyjne +wolności – wolność do robienia takich rzeczy jak +wypożyczenie książki z biblioteki publicznej, albo pożyczanie jej +przyjacielowi; sprzedanie książki do antykwariatu, albo anonimowy +zakup płacąc gotówką (co jest jedynym sposobem w jaki ja kupuję +książki – musimy oprzeć się pokusie pozwolenia Wielkiemu Bratu +na to by wiedział wszystko o tym co robimy.)</p> + +<p>Nawet wolność do trzymania książki tak długo jak chcecie, +i czytania jej tyle razy ile chcecie, planują zabronić.</p> + +<p>Robią to za pomocą DRM. Wiedzieli, że mnóstwo ludzi czyta książki +i że rozzłościło by ich jeśli te wolności zostały by im odebrane, +więc nie łudzili się, że przekupią prawo aby te wolności +zabrać – sprzeciw był by zbyt duży. Demokracja jest chora, +ale od czasu do czasu ludzie zdołają czegoś +zażądać. Więc ruszyli z dwuetapowym planem.</p> + +<p>Najpierw odebrać te wolności ebookom, a następnie przekonać ludzi +do porzucenia papierowych książek na rzecz ebooków. Udało im się +wykonać etap pierwszy.</p> + +<p>W Stanach Zjednoczonych dokonali tego za pomocą Digital Millennium +Copyright Act, a w Nowej Zelandii była to część zeszłorocznego +Copyright Act; cenzura na oprogramowanie mogące złamać DRM była częścią +tego prawa. To niesprawiedliwe przepisy; muszą zostać uchylone.</p> + +<p>Drugim etapem jest przekonanie ludzi do porzucenia papierowych książek +na rzecz ebooków; to nie poszło tak dobrze.</p> + +<p>Jeden z wydawców w 2001 wpadł na pomysł, że jeśli +rozpocznie swoją serię ebooków moją biografią, seria zyska +na popularności. Więc znaleźli autora i ten autor zapytał +mnie czy będę współpracował, odpowiedziałem „Tylko jeśli ten +ebook zostanie opublikowany bez szyfrowania, +bez DRM”. Wydawca nie przystał na to, a ja twardo +postawiłem na swoim – powiedziałem nie. Ostatecznie +znaleźliśmy innego wydawcę, który był skłonny się zgodzić – +rzeczywiście był skłonny wydać książkę na wolnej licencji, dającej wam +cztery wolności – więc książka została wydana +i sprzedało się wiele papierowych kopii.</p> + +<p>Ale w wielu przypadkach, ebooki zawiodły na początku tej +dekady. Ludzie po prostu nie bardzo chcieli je czytać. Mówiłem +„oni znowu spróbują”. Widzieliśmy niesamowitą ilość nowych +artykułów na temat elektronicznego tuszu (albo elektronicznego papieru, +nigdy nie pamiętam który), i trafiło do mnie, +że prawdopodobnie powodem dla którego jest ich tak wiele jest to, +że wydawcy chcą żebyśmy się nad tym zastanowili. Chcą żebyśmy byli +entuzjastycznie nastawieni na przyjście nowej generacji czytników +ebooków.</p> + +<p>Teraz nas dorwali. Rzeczy takie jak Sony Shreader (oficjalna nazwa brzmi +Sony Reader, ale jeśli umieścisz 'sh' na początku, nazwa wyjaśnia +co ma robić to urządzenie z waszymi książkami) [shredder – +niszczarka do papieru – przyp. tłum.], i <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Amazon Swindle</a> +[swindle – szwindel – przyp. tłum.], zaprojektowane by +okantować was z tradycyjnych wolności, tak, że nawet nie +zauważysz. Oczywiście nazywają to Kindle, i to właśnie będzie robić +z waszymi książkami [kindle – zapalać – +przyp. tłum.].</p> + +<p>Kindle jest produktem ekstremalnie złośliwym, prawie tak złośliwym, jak +Microsoft Windows. Oba posiadają funkcje szpiegujące, oba posiadają DRM, +i oba posiadają backdoory [tylne wejścia – przyp. tłum].</p> + +<p>W przypadku Kindle'a, jedynym sposobem na kupienie książki jest +kupienie jej od Amazona, a Amazon wymaga od was +identyfikacji, więc wiedzą wszystko o waszych zakupach.</p> + +<p>Następnie mamy Digital Restrictions Management [DRM, Cyfrowe Zarządzanie +Ograniczeniami – przyp. tłum.], wiec nie możecie pożyczyć komuś +książki ani sprzedać jej do antykwariatu, biblioteka również nie +może jej wypożyczyć.</p> + +<p>Jest jeszcze backdoor, o którym dowiedzieliśmy się jakieś trzy miesiące +temu, ponieważ Amazon z niego skorzystał. Amazon przesłał +wszystkim urządzeniom Kindle polecenie wykasowania konkretnej książki, +mianowicie Rok 1984 George'a Orwella. Tak, nie mogli wybrać bardziej +ironicznej książki do skasowania. W taki oto sposób dowiedzieliśmy +się, że Amazon posiada back door, za pomocą którego może usuwać +książki zdalnie.</p> + +<p>Co jeszcze może zrobić, któż to wie? Być może jest jak Microsoft +Windows. Być może Amazon jest w stanie zdalnie aktualizować +oprogramowanie, co oznacza, że nawet jeśli dzisiaj nie ma ono +złośliwych funkcji, to mogą je tam umieścić jutro.</p> + +<p>Jest to nie do zaakceptowania – każde z tych ograniczeń +jest nie do zaakceptowania. Chcą stworzyć świat, gdzie już nikt nikomu +nie pożycza książek.</p> + +<p>Wyobraźcie sobie, że odwiedzacie przyjaciela, a na jego półce nie +ma książek. Nie chodzi o to, że wasz przyjaciel nie czyta, +ale wszystkie jego książki znajdują się w urządzeniu +i oczywiście nie może ich wam pożyczyć. Jedyny sposób w jaki +mógłby pożyczyć którąkolwiek z tych książek, to wypożyczenie wam całej +swojej biblioteki, a niedorzecznością jest proszenie kogoś o coś +takiego. Tak więc zaniknie przyjaźń osób, które kochają książki.</p> + +<p>Upewnijcie się, że poinformowaliście ludzi o tym co niesie ze sobą to +urządzenie. Ono oznacza, że inni czytelnicy nie będą już waszymi +przyjaciółmi, ponieważ będziecie się w stosunku do nich +zachowywać jak kretyni. Szerzcie słowo zapobiegawczo. To urządzenie jest +waszym wrogiem. To wróg każdego, kto czyta. Ludzie którzy tego nie +dostrzegają, myślą bardzo krótkowzrocznie. Waszym zadaniem jest pomóc im +wyjrzeć poza chwilową wygodę, by dostrzegli implikacje tego urządzenia.</p> + +<p>Nie mam nic przeciwko dystrybucji książek w formie cyfrowej, o ile nie +są one zaprojektowane tak, by odebrać nam naszą wolność. Dokładniej mówiąc, +możliwe jest posiadanie czytnika ebooków:</p> + +<ul> +<li>który nie jest zaprojektowany by was atakować,</li> + +<li>który działa w oparciu o wolne, a nie własnościowe oprogramowanie,</li> + +<li>który nie ma DRM,</li> + +<li>który nie wymaga od ludzi identyfikacji, żeby dostać książkę,</li> + +<li>który nie ma backdoorów, i</li> + +<li>który nie ogranicza tego co możecie zrobić z plikami w waszym +urządzeniu.</li> +</ul> + +<p>Jest to możliwe, lecz duże przedsiębiorstwa promujące ebooki robią to, +by nastawać na naszą wolność, a my nie możemy się temu +poddawać. To właśnie robią rządy w konszachtach z dużym biznesem, +by nastawać na naszą wolność, przez robienie prawa autorskiego +surowszym i brzydszym, bardziej restrykcyjnym niż kiedykolwiek +przedtem.</p> + +<p>Co wiec powinny robić? Rządy powinny osłabić prawo autorskie. Oto moje +konkretne propozycje.</p> + +<p>Po pierwsze, istnieje wymiar czasu. Proponuję by okres obowiązywania +prawa autorskiego wynosił dziesięć lat, począwszy od daty publikacji +dzieła.</p> + +<p>Dlaczego od daty publikacji? Ponieważ przed tą datą nie posiadamy +kopii. Nie ma dla nas znaczenia czy pozwolono by nam powielać nasze +kopie, skoro ich nie mamy, więc sądzę, że możemy równie dobrze dać +autorowi tyle czasu ile potrzebuje na zaaranżowanie publikacji, +i wtedy uruchomić zegar.</p> + +<p>Ale dlaczego dziesięć lat? Nie wiem jak jest w tym kraju, +ale w Stanach Zjednoczonych cykl publikacji staje się coraz to +krótszy. W dzisiejszych czasach niemal wszystkie książki przestają się +sprzedawać w ciągu dwóch lat i znikają z druku w ciągu +trzech. Więc dziesięć lat to więcej niż trzykrotność przeciętnego cyklu +publikacji – to powinno być w zupełności wystarczające.</p> + +<p>Ale nie każdy się zgadza. Kiedyś zaproponowałem to w panelu +dyskusyjnym z pisarzami fantastyki, i ceniony pisarz fantastyki +siedzący obok powiedział: „Dziesięć lat? Nie ma mowy. Cokolwiek +dłuższe niż pięć lat jest nie do przyjęcia.” Bo widzicie, +wszedł on w spór prawny ze swoim wydawcą. Jego książki zdawały się być +wycofane z druku, ale wydawca nie chciał tego przyznać. Wydawca +wykorzystywał prawa autorskie do jego własnej książki by powstrzymać go +przed samodzielnym dystrybuowaniem kopii, co chciał robić, by ludzie mogli +je czytać.</p> + +<p>Oto od czego zaczyna chcieć każdy artysta – chce +rozpowszechniać swoje prace, żeby zostały przeczytane +i docenione. Bardzo niewielu z nich dorabia się dużych +pieniędzy. Ten maleńki odsetek staje przed niebezpieczeństwem moralnego +zepsucia, jak J.K. Rowling.</p> + +<p>J.K. Rowling, w Kanadzie, wystosowała zakaz przeciw ludziom, którzy +kupili jej książkę w księgarni, zakazujący im czytania +jej. Więc w odpowiedzi wezwałem do bojkotu książek +o Harrym Potterze. Ale nie mówię ludziom, żeby ich nie czytali; +zostawiam to autorce i wydawcy. Mówię tylko, że nie powinni ich +kupować.</p> + +<p>Niewielu autorów zarabia wystarczająco dużo pieniędzy, by pozwolić sobie +na takie zepsucie. Większość nie dociera nawet w te okolice, +i wciąż pragnie tego samego co na początku: chcą, żeby ich praca +została doceniona.</p> + +<p>Ów autor chciał rozpowszechniać swoją własną książkę, a powstrzymywało +go prawo autorskie. Zrozumiał, że dłuższe niż pięcioletnie +obowiązywania prawa autorskiego raczej nigdy nie przyniesie mu żadnej +korzyści.</p> + +<p>Gdyby ludzie woleli żeby prawo autorskie obowiązywało przez pięć lat, nie +będę się sprzeciwiał. Proponuję dziesięć jako pierwsze podejście +do problemu. Zredukujmy je do dziesięciu lat i zatrzymajmy +się na chwilę, a potem możemy dalej dostosować. Nie mówię, +że uważam dziesięć lat za dokładnie właściwy okres – +nie wiem.</p> + +<p id="details">A co z wymiarem zakresu? Jakie działania powinny być objęte prawem +autorskim? Rozróżniam trzy szerokie kategorie dzieł.</p> + +<p>Przede wszystkim, istnieją dzieła funkcjonalne, które wykorzystujecie +w swojej codziennej pracy. Obejmują one oprogramowanie, przepisy, +dzieła edukacyjne, encyklopedyczne, fonty i inne rzeczy, które przyjdą +wam na myśl. Te dzieła powinny być wolne.</p> + +<p>Jeśli wykorzystujecie dzieło w swojej codziennej pracy i jeśli nie +możecie dostosować go do swoich wymagań, to nie majcie kontroli +nad swoim życiem. Kiedy już dostosowałeś dzieło do swoich potrzeb, +musisz mieć wolność by je upublicznić – opublikować swoją +wersję – ponieważ znajdą się inni, którzy będą chcieli +zmian, których dokonałeś.</p> + +<p>To szybko prowadzi do wniosku, że użytkownicy muszą mieć te same +cztery wolności [w stosunku do wszystkich dzieł funkcjonalnych], nie +tylko do oprogramowania. I zauważycie, że jeśli chodzi o +przepisy, praktycznie mówiąc, kucharze zawsze dzielą się i zmieniają +przepisy dokładnie tak, jakby były one wolne. Wyobraźcie sobie jak ludzie +zareagowaliby jeśli rząd próbowałby wyeliminować tak zwane „piractwo +przepisowe”.</p> + +<p>Określenie „pirat” jest czystą propagandą. Kiedy ludzie pytają +mnie co myślę na temat piractwa w muzyce, odpowiadam „O ile +mi wiadomo, kiedy piraci atakują nie robią tego grając brzydko +na instrumentach, robią to używając broni. Więc nie jest to +„piractwo” muzyczne, ponieważ piractwo polega +na atakowaniu statków, a dzielenie się jest dokładnym +przeciwieństwem atakowania statków pod względem +moralnym”. Atakowanie statków jest złe, dzielenie się z innymi +ludźmi jest dobre, więc powinniśmy stanowczo potępić propagandowe +określenie „piractwo” za każdym razem, gdy je usłyszymy.</p> + +<p>Dwadzieścia lat temu ludzie mogli mieć zastrzeżenia: „Jeśli nie oddamy +naszej wolności, jeśli nie pozwolimy wydawcom tych dzieł +na kontrolowanie nas, te dzieła nie powstaną, a to będzie ogromna +katastrofa.” Obecnie, patrząc na społeczność wolnego +oprogramowania, na wszystkie te przepisy kulinarne które krążą, +i dzieła encyklopedyczne takie jak Wikipedia – zaczynamy się +nawet spotykać z publikacją wolnych książek – wiemy +że ten strach jest bezpodstawny.</p> + +<p>Nie ma potrzeby rozpaczania i oddawania naszej wolności sądząc, +że w przeciwnym wypadku te dzieła nie powstaną. Istnieje wiele sposobów +zachęcania by powstawały, jeśli chcemy ich więcej – wiele +sposobów, które pozostają w zgodzie i respektują naszą +wolność. W tej kategorii, wszystkie one powinny być wolne.</p> + +<p>Ale co z drugą kategorią, dzieł które przekazują nam myśli +konkretnych ludzi, jak wspomnienia, eseje przedstawiające ich opinie, prace +naukowe i różne inne rzeczy? Opublikowanie zmodyfikowanej wersję +czyichś poglądów oznacza błędne przedstawienie tej osoby. Nie jest to raczej +pożyteczne dla społeczeństwa.</p> + +<p>Zatem do zaakceptowania i do wypracowania pozostaje system +w pewnym stopniu ograniczonego prawa autorskiego, gdzie każde +komercyjne użycie jest objęte prawem autorskim, wszystkie modyfikacje są +objęte prawem autorskim, lecz każdy może w sposób niekomercyjny +rozpowszechniać wierne kopie.</p> + +<p>Ta wolność stanowi minimum wolności, jakie musimy zabezpieczyć dla +wszelkiego rodzaju dzieł, ponieważ odmowa tej wolności stanowi +przyczynę Wojny o Dzielenie się – co tworzy błędną propagandę o +tym, że dzielenie się jest kradzieżą, że dzielenie się jest jak +bycie piratem i napadanie na statki. Absurdy, lecz absurdy +wspierane dużą sumą pieniędzy, która skorumpowała nasze rządy. Powinniśmy +zakończyć Wojnę o Dzielenie się; musimy zalegalizować dzielenie się wiernymi +kopiami każdego opublikowanego dzieła.</p> + +<p>W drugiej kategorii dzieł, tylko tego potrzebujemy; nie musimy czynić +ich wolnymi. Zatem uważam, że posiadanie systemu ograniczonego +prawa autorskiego obejmującego komercyjny użytek i wszelkie modyfikacje +jest OK. Zapewni to strumień wynagrodzeń dla autorów, w bardziej +lub mniej zbliżony (najczęściej adekwatny) sposób jak obecny +system. Musicie pamiętać, że obecny system, za wyjątkiem +supergwiazd, jest zazwyczaj nieadekwatny.</p> + +<p>A co z dziełami sztuki i rozrywki? Podjęcie decyzji, co +myśleć o zmianach w tych kwestiach, zajęło mi trochę czasu.</p> + +<p>Bo widzicie, z jednej strony, dzieło sztuki może posiadać +artystyczną spójność i modyfikowanie go mogło by ją +zniszczyć. Oczywiście prawo autorskie nie koniecznie powstrzymuje przed +uprawianiem tego typu rzeźnictwa. Hollywood robi to +bez przerwy. Z drugiej strony, modyfikowanie dzieła może stanowić +wkład do sztuki. Umożliwia proces który prowadzi do pięknych +i bogatych rzeczy.</p> + +<p>Nawet jeśli spojrzymy tylko na znanych autorów: rozważmy Shakespeare'a, +który zapożyczał historie z innych dzieł, zaledwie kilka dekad +starszych, i przekazywał je w inny sposób, i stworzył ważne +dzieła literatury. Jeśli dzisiejsze prawo autorskie istniałoby wtedy, byłoby +to zabronione a te sztuki nie zostałyby napisane.</p> + +<p>Ale w końcu zdałem sobie sprawę, że modyfikowanie dzieł sztuki +może być wkładem do sztuki, ale w większości przypadków nie jest +ogromnie pilne. Jeśli musielibyście zaczekać dziesięć lat +na wygaśnięcie prawa autorskiego, moglibyście tyle zaczekać. Nie jak +w przypadku obecnego prawa autorskiego, które zmusza was +do czekania jakichś 75, czy 95 lat. W Meksyku +w niektórych przypadkach musielibyście czekać niemal 200 lat, +ponieważ prawo autorskie w Meksyku wygasa sto lat po śmierci +autora. To jest szalone, ale dziesięć lat, które zaproponowałem jako +okres obowiązywania prawa autorskiego, ludzie byliby w stanie zaczekać.</p> + +<p>Więc proponuję to samo częściowo ograniczone prawo autorskie, które +obejmuje komercyjne użytki i modyfikacje, lecz każdy musi mieć +wolność do niekomercyjnego rozpowszechniania wiernych +kopi. Po upływie dziesięciu lat, przechodzi do domeny publicznej, +a ludzie mogą wnosić swój wkład do sztuki publikując własne +zmienione wersje.</p> + +<p>Jeszcze jedna sprawa: jeśli zamierzacie zebrać fragmenty kilku dzieł +i przerobić je w coś zupełnie innego, to powinno być to legalne, +ponieważ celem prawa autorskiego jest promocja sztuki, a nie jej +utrudnianie. Nakładanie prawa autorskiego na takie wycinki jest +głupie – jest wbrew idei. Jest to zniekształcenie będące skutkiem +tego, że rząd znajduje się pod kontrola wydawców popularnych +dzieł, i zupełnie stracił z oczu cel tego prawa.</p> + +<p>Oto co proponuję, a w szczególności, oznacza to, że dzielenie się +kopiami w Internecie musi być legalne. Dzielenie się jest +dobre. Dzielenie się buduje więzy społeczne. Atakowanie dzielenia się jest +atakowaniem społeczeństwa.</p> + +<p>Więc za każdym razem, gdy rząd proponuje jakieś nowe środki ataku +na ludzi którzy się dzielą, by powstrzymać ich przed dzieleniem się, +musimy wiedzieć, że jest to złe, nie tylko ze względu na to, +że zaproponowane środki prawie niezmiennie naruszają podstawowe ideały +sprawiedliwości (ale to nie jest zbieg okoliczności). Powodem jest to, +że cel jest zły. Dzielenie się jest dobre i rząd powinien +do niego zachęcać.</p> + +<p>Ale prawo autorskie mimo wszystko miało użyteczny cel. Prawo autorskie +jako środek do tego celu ma jednak teraz problem, +ponieważ nie pasuje do technologii, której używamy. Stoi +w sprzeczności ze wszystkimi istotnymi wolnościami wszystkich +czytelników, słuchaczy, widzów, i kogokolwiek, ale cel jakim jest +promowanie sztuki wciąż jest pożądany. Więc w dodatku do systemu +częściowo ograniczonego prawa autorskiego, który nadal byłby systemem prawa +autorskiego, proponuję dwie inne metody.</p> + +<p><a id="tax-money-for-artists">Jednym ze sposobów to podatki</a> – +rozpowszechnianie pieniędzy z podatków wprost do artystów. Mógłby +to być specjalny podatek, prawdopodobnie na połączenia internetowe, +lub mógłby pochodzić z ogólnego dochodu, ponieważ nie byłyby +to wielkie kwoty, o ile byłyby efektywnie dystrybuowane. Efektywna +dystrybucja w celu promocji sztuki nie oznacza liniowej proporcji +względem popularności. Powinna bazować na popularności, +ponieważ nie chcemy by biurokraci dyskretnie podejmowali decyzje o tym, +którego artystę wspomóc, a którego zignorować, lecz bazowanie +na popularności nie musi oznaczać proporcji liniowej.</p> + +<p>To co proponuję to pomiary popularności różnych artystów, których można +dokonać za pomocą głosowania (sondaży) w których nikt nie będzie +zobowiązany uczestniczyć, a wtedy skorzystać z pierwiastka +sześciennego. Pierwiastek sześcienny wygląda w ten sposób: przede +wszystkim oznacza, że [świadczenia] zmniejszają się po jakimś +czasie.</p> + +<p>Jeśli gwiazda A jest tysiąc razy popularniejsza i odnosi tysiąc +razy większe sukcesy niż artysta B, to według tego systemu +A otrzymałaby dziesięć razy więcej pieniędzy niż B, nie tysiąc razy.</p> + +<p>Liniowość dała by A tysiąc razy tyle co B, co oznacza, że jeśli +chcielibyśmy by B dostał wystarczająco na przeżycie to musimy uczynić +A niesamowicie bogatym. To marnowanie pieniędzy +z podatków – nie powinno się tego robić.</p> + +<p>Ale jeśli sprawimy, że przyrost będzie malał, to wtedy tak, każda +gwiazda otrzyma nieco więcej niż przeciętny odnoszący sukcesy artysta, +lecz całość pobierana przez supergwiazdy będzie zaledwie niewielkim +ułamkiem [całości] pieniędzy. Większość pieniędzy zostanie przeznaczona +na wsparcie wielu umiarkowanie popularnych artystów. Więc system +wykorzysta pieniądze znacznie efektywniej niż ten obecny.</p> + +<p>Istniejący system jest regresywny. Przykładowo, w rzeczywistości daje +on dużo, dużo więcej za nagranie supergwieździe niż komukolwiek +innemu. Pieniądze są wykorzystywane ekstremalnie źle. W rezultacie +płacilibyśmy w ten sposób znacznie mniej. Mam nadzieję, że to +wystarczy by ułagodzić niektórych z tych ludzi, którzy mają reakcję +odruchu kolanowego w stosunku do podatków – ja tego nie +podzielam, ponieważ wierzę w państwo opiekuńcze.</p> + +<p>Mam kolejną sugestię, którą są dobrowolne opłaty. Przypuśćmy, że każdy +odtwarzać posiadałby przycisk, który moglibyście nacisnąć by przesłać dolara +artyście który stworzył aktualnie odtwarzany utwór lub ten, którego +przed chwilą słuchaliście. Pieniądze te byłyby anonimowo dostarczane tym +artystom. Myślę, że wielu ludzi byłoby skłonnych naciskać ten przycisk +dość często.</p> + +<p>Przykładowo, każdy z nas mógłby sobie pozwolić na naciśnięcie tego +przycisku raz dziennie, i nie stracilibyśmy tak dużo pieniędzy. Jestem +przekonany, że dla nas nie jest to tak dużo pieniędzy. Oczywiście, są +biedni ludzie, którzy nie mogą sobie pozwolić na naciśnięcie tego +przycisku choćby raz, w porządku jeśli tego nie zrobią. Nie musimy +wyciskać pieniędzy z biednych ludzi po to, by wspierać +artystów. Jest wystarczająco dużo ludzi którzy nie są biedni by wszystko +zafunkcjonowało. Jestem pewny, że zdajecie sobie sprawę z tego, +że wielu ludzi naprawdę uwielbia pewne dziedziny sztuki i z chęcią +wspiera artystów.</p> + +<p>Właśnie przyszła mi do głowy myśl. Odtwarzacz mógłby dawać wam +certyfikat, mówiący o tym, że udzieliliście wsparcia danej osobie, +i mógłby nawet liczyć ile razy to zrobiliście i dawać wam +certyfikat głoszący „przesłałem tyle pieniędzy tym +artystom”. Jest wiele sposobów na które moglibyśmy zachęcać +do tego ludzi.</p> + +<p>Przykładowo, moglibyśmy przeprowadzić przyjazną i uprzejmą kampanię PR: +„Czy przesłałeś dzisiaj dolara jakiemuś artyście? Czemu nie? To tylko +dolar – nie będziesz żałował, a czy nie podoba ci się to co +oni robią? Naciśnij przycisk!” Sprawiłoby to, że ludzie poczują +się lepiej i pomyślą „No tak, uwielbiam to co przed chwila +obejrzałem. Prześlę dolara.”</p> + +<p>To już zaczyna funkcjonować do pewnego stopnia. Jest kanadyjska +piosenkarka, którą zwykło się nazywać Jane Siberry. Zamieściła swoją muzykę +na swojej stronie internetowej i zachęcała ludzi do ściągania +i płacenia tyle ile zechcą. Ogłosiła, że średnio dostawała ponad +dolara za kopię, co jest interesujące ponieważ wielkie koncerny +płytowe liczą sobie prawie dolara za kopię. Pozwalając ludziom +decydować czy i ile zapłacić, otrzymała więcej – otrzymała +nawet więcej przeliczając na osobę odwiedzającą, która w ogóle coś +ściągała. Ale może się nawet nie liczyć to, czy wystąpił efekt +przyciągania większej ilości ludzi, a przez to zwiększania ogólnej +liczby na podstawie której wyliczono średnią.</p> + +<p>Zatem może to zadziałać, ale w obecnych warunkach jest bardzo +uciążliwe. Musisz posiadać kartę kredytową, żeby móc to zrobić, a to +oznacza, że nie możesz zrobić tego anonimowo. Musisz także znaleźć +miejsce gdzie zapłacić, a systemy niewielkich opłat nie są zbyt +efektywne, więc artyści dostają tylko połowę tego. Jeśli urządzilibyśmy +do tego dobry system, działałoby to o wiele lepiej.</p> + +<p>Tak więc to są moje dwie sugestie.</p> + +<p>A na mecenatglobal.org możecie znaleźć kolejny schemat, który łączy +aspekty tych dwóch, wynaleziony przez Francis Muguet i zaprojektowany +tak, by lepiej pasował do obecnych systemów prawnych co ułatwi jego +wdrożenie.</p> + +<p>Uważajcie na propozycje „odwdzięczania się posiadaczom praw +autorskich”, ponieważ kiedy mówią „odwdzięczać się”, +zakładają, że skoro podobało wam się dzieło, to teraz macie wobec kogoś +dług, i że musicie mu się „odwdzięczyć”. Kiedy mówią +„posiadacze praw autorskich”, to miałoby to skłonić was +do myślenia, że chodzi o wsparcie dla artystów, kiedy +w rzeczywistości chodzi o wydawców – tych samych +wydawców, którzy żerują na wszystkich artystach (z wyjątkiem tych +kilku o których wszyscy słyszeliście, tych którzy są tak popularni, +że mają siłę przebicia).</p> + +<p>Względem nikogo nie mamy długu, za który musielibyśmy się +„odwdzięczać”. [Ale] wspieranie sztuki wciąż jest pożyteczną +rzeczą. To była motywacją, która stała za prawem autorskim, wtedy gdy +jeszcze prawo autorskie pasowało do panującej technologii. Dzisiaj +prawo autorskie jest złym rozwiązaniem, ale wciąż dobrze jest robić to +na inne sposoby, które szanują naszą wolność.</p> + +<p>Domagajcie się, by zmienili te dwie szkodliwe części ustawy o prawa +autorskiego w Nowej Zelandii. Nie powinni wprowadzać zasady trzech +ostrzeżeń<a href="#footnote2">[2]</a>, ponieważ dzielenie się jest +dobre, i muszą pozbyć się cenzury na oprogramowanie łamiące +DRM. Strzeżcie się ACTA – oni próbują wynegocjować traktat +pomiędzy różnymi państwami, żeby wszystkie one zaatakowały swoich obywateli, +a my nie wiemy w jaki sposób, bo nie chcą nam powiedzieć.</p></dd> + +</dl> +<div class="column-limit"></div> + +<h3 style="font-size: 1.2em">Przypisy</h3> +<ol> +<li id="footnote1">W 2010 r., system szyfrowania wyjścia obrazu cyfrowego został raz +na zawsze złamany.<br /><a +href="http://www.pcmag.com/article2/0,2817,2369280,00.asp">http://www.pcmag.com/article2/0,2817,2369280,00.asp</a></li> + +<li id="footnote3">Nowa Zelandia uchwaliła system karania bez procesu użytkowników +Internetu oskarżonych o kopiowanie; potem, w obliczu masowego protestu, +rząd nie wprowadził tego i ogłosił plan wdrożenia zmodyfikowanego +niesprawiedliwego systemu kar. Rzecz w tym, że nie powinni +kontynuować wdrożenia zastępnika — raczej powinni zrezygnować +z takiego systemu w ogóle. Jednakże słowa, których użyłem nie +mówią tego jasno. +<br /> +Rząd Nowej Zelandii potem wdrożył schemat kar w formie podobnej jak +planowano.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2001, 2007, 2009, 2014, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Mariusz Libera 2010, Jan Owoc 2012, Paweł Różański 2011; +poprawki: Jan Owoc 2013, 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:27 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/dat.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/dat.html new file mode 100644 index 0000000..62a43b7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/dat.html @@ -0,0 +1,441 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/dat.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Właściwy sposób opodatkowania DAT - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/dat.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Właściwy sposób opodatkowania DAT</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p><em>[Ten artykuł nie dotyczy oprogramowania, nie bezpośrednio. Dotyczy +podobnego zagadnienia o kopiowaniu muzyki.]</em></p> + +<p><em>[Po raz pierwszy ten artykuł został opublikowany w magazynie Wired +w 1992 roku. Tekst nie został zmieniony, jednakże dodałem parę słów +kursywą w kwadratowych nawiasach lub innym oznaczeniem.]</em></p> + +<p><em>[Pierwotnie artykuł był (wtedy hipotetycznie) o zagadnieniu kopiowania +muzyki za pomocą (wtedy dopiero pojawiających się) cyfrowych taśm, +ponieważ podatek w USA miał tego dotyczyć. W obecnych czasach +może dotyczyć dzielenia się plikami w Internecie.]</em></p> + +<p><em>[Ś.p. Francis Muguet z moją pomocą rozwinął inne podejście, które +zawiera niektóre te pomysły, o nazwie Global Patronage System +(fr. Mécénat Global) [globalny system patronatu – +przyp. tłum.]. Popieram oba rozwiązania, co znaczy że możemy wybrać +jeden z nich.]</em></p> + +<p>Potentaci firm nagraniowych/wytwórni muzycznych nie lubią cyfrowego zapisu +dźwięku (<abbr title="Digital Audio Tape">DAT</abbr>), dzięki któremu można +zrobić doskonałe kopie nagrań muzycznych. Obawiają się, że konsumenci +przestaną kupować muzykę a będą kopiować ją samodzielnie.</p> + +<p>Grożąc rozprawami sądowymi, uzyskali zgodę od twórców DAT że będą +płacić podatek od każdego odtwarzacza DAT i każdej taśmy DAT +sprzedanego konsumentowi. Ta opłata jest dzielona na różnych członków +biznesu: muzyków, kompozytorów, wydawców i studia nagraniowe. Dodatkowo +wytwórcy DAT zgodzili się na uszkodzenie DAT by zrobienie kopii kopii +było niemożliwe.</p> + +<p>Teraz firmy nagraniowe proszą Kongres by uchwalił ustawę przekształcającą tą +opłatę w podatek i o zakaz wytwarzania odtwarzaczy DAT +bez narzuconych ograniczeń.</p> + +<p>Podanym powodem nałożenia podatku jest „rekompensata” dla +muzyków za kopie dokonane przez indywidualnych posiadaczy +DAT. Jednakże, 57 procent zebranych funduszy pójdzie do firm +nagraniowych i wydawców – zostawiając mniej niż połowę +ludziom, którzy uczestniczyli w procesie twórczym. Tymczasem, +użytkownicy DAT nie będą mogli w pełni korzystać z możliwości +technologi DAT.</p> + +<p>Oto propozycja dla innego systemu opodatkowania i odtwarzaczy DAT +i taśm DAT – taki zaprojektowany do obsługi muzyki, +a nie do zaspokojenia własnych interesów.</p> + +<ul> +<li>Zebranie fundusze z podatku od odtwarzaczy DAT i taśm DAT +w taki sposób, jak obecnie proponują.</li> +<li>Użycie systemu badań do pomiaru stopnia kopiowania każdego utworu +muzycznego.</li> +<li>Dystrybucja tych środków w całości do ludzi, którzy tworzą muzykę.</li> +<li>Dostosowanie udziału każdego z uczestników tak, aby zwiększa się +wolniej z każdą kolejną kopią. To w lepszym stopniu adekwatnie +rozprowadza fundusze wielu muzykom.</li> +<li>Nie wprowadzać żadnych ograniczeń w funkcjonowaniu DAT.</li> +</ul> + +<h3>Jaki jest cel praw autorskich?</h3> + +<p>Przemysł fonograficzny przedstawia swój wniosek jako sposób +aby „zrekompensować” muzyków, zakładając, że mają +prawo do zapłaty za każdy egzemplarz wykonany. Wielu Amerykanów +uważa, że prawo autorskie odzwierciedla naturalne prawem autorów +i muzyków – że mają prawo do specjalnej opieki +polityki publicznej. Niemniej jednak, każdy prawnik specjalizujący się +w tej dziedzinie wie, że to nieporozumienie, i że ten pogląd +został odrzucony przez amerykański system prawny.</p> + +<p>Cel praw autorskich, wymieniony w Konstytucji Stanów Zjednoczonych, +jest „promowanie postępu nauki i humanistyki„. Postęp +w muzyce oznacza nową i zróżnicowaną muzykę z której +publiczność może się cieszyć: prawo autorskie ma na celu promowanie +dobra publicznego, a nie prywatnego.</p> + +<p>Jednak prawa autorskich są często traktowane jako naturalne prawo przez +laików i polityków, co często prowadzi do błędnych decyzji +na temat polityki praw autorskich. Nawet sądy, określające szczegóły +systemu praw autorskich, często pozwalają aby ta myśl przesączała, mimo +iż ma być wykluczona. Jest to koncepcyjny błąd, ponieważ błędnie +oznacza środki (prawa autorskie) do większego celu (postęp), jako cel +sam w sobie.</p> + +<p>Promowanie postępu w sztuce z natury nie uzasadnia poglądu, +że autorzy mają prawo do określonego rodzaju praw autorski, +ani nawet, że prawa autorskie muszą w ogóle istnieć. Prawa +autorskie są uzasadnione jeśli korzyści z postępu przekraczają ciężar, +który prawa autorskie nakładają na wszystkich, za wyjątkiem +właściciela praw autorskich.</p> + +<p>W jaki sposób zrobić bilans zysków i strat? To zależy częściowo +od faktów (w jaki sposób dany akt prawny wpływa na muzykę +i słuchaczy muzyki), a częściowo od naszych sądów +przypisujących wartość tym wynikom.</p> + +<p>Załóżmy, że warto opłacać podatek DAT, jeśli w wyniku jest +znaczący wzrost aktywności muzycznej, i zbadajmy jak powinniśmy ułożyć +szczegóły tego podatku w celu maksymalizacji +korzyści. Ale najpierw przyjrzyjmy się podstawowym zasadom +i faktom, które mają wpływ na badania.</p> + +<h3>Malejące zwroty</h3> + +<p>Prawo malejących zwrotów jest ogólną zasadą ekonomii. Stwierdza ona, +że każdy dodatkowy przyrost nakładów lub funduszy przeznaczonych +na dany cel daje zazwyczaj coraz mniejszy przyrost wyników. Istnieją +wyjątki od tego prawa, ale są one lokalne; jeśli nadal będziecie +zwiększali nakłady, w końcu zostawimy wyjątki w tyle.</p> + +<p>Na przykład, można ruch upłynnić poprzez poprawę dróg. Dodawanie +jednego pasa do 20 km zatłoczonych dróg w mieście, może zwiększyć +średnią prędkość ruchu o 15 km na godzinę. Dodanie drugiego pasa +ruchu na tych drogach nie da takiej samej poprawy; może to zwiększyć +średnią prędkość tylko o kolejne 5 km na godzinę. Kolejny +dodatkowy pas ruchu może być całkiem bez różnicy w przypadku gdy +korków już nie ma. Jednak każdy kolejny pas ruchu spowoduje większe +zaburzenia, ponieważ coraz więcej budynków musi być rozebranych, +aby zrobić miejsce.</p> + +<p>Kiedy stosuje się to do działalności muzyków, prawo malejących zwrotów +mówi nam, że każdy kolejny wzrost dochodów przeznaczony +dla muzyków będzie miał mniejszy wpływ na ilość kreatywności +w dziedzinie muzyki.</p> + +<p>Prawo malejących zwrotów jest pierwszym powód do odrzucenia idei, +że jakiekolwiek wykorzystanie muzyki „powinno” być objęte +prawem autorskim. Nie ma nic do zyskania, starając się zagwarantować +kontrolę właścicielom nad wszystkimi możliwymi aspektami wykorzystania +muzyki lub dając im udział finansowy w każdym możliwym rynku +wtórnym. Rozszerzenie praw autorskich może tylko „promować +postęp„ do pewnego momentu. Dalsze rozszerzenia zwiększą jedynie +to, co publiczność płaci właścicielom za to, co zrobią +i tak. Rozszerzenie praw autorskich poza tym punktem jest +z pewnością niepożądane.</p> + +<h3>Kompromisy</h3> + +<p>Osoby z ukrytym interes w rozszerzeniu praw autorskich +rozpoczynają dyskusję twierdząc, że prawo autorskie +„powinno” być przedłużane na ile to +możliwe. Ale zasada malejących przychodów podpowiada, że to +twierdzenie jest nieprawdopodobne. Więc cofają się na stanowisko, +że prawa autorskie powinny być rozszerzone, aby zmaksymalizować +tempo postępu. Ale to też jest źle, ponieważ ignoruje istnienie +innych kompromisów. Prawa autorskie nakłada koszty i obciążenia +publiczne, jak każdy inny projekt rządowy. Świadczenie może nie być warte +swojej ceny.</p> + +<p>Rząd spełnia wiele ważnych funkcji, ale niewielu powie, że jedna +z tych funkcji powinna zostać rozszerzona w celu maksymalizacji +produkcji. Na przykład, rządy budują drogi, a to jest bardzo +przydatne. Ale niewielu przywódców opowiada się za budową każdej +drogi, która mogła zostać zbudowana. Budownictwo drogowe jest kosztowne +i obywatele mają inne zastosowania dla swoich pieniędzy. Zbyt duże +skupienie się na budowie dróg oznacza, że inne społeczne +i indywidualne potrzeby będą niezaspokojone.</p> + +<p>Te same rozważania odnoszą się do indywidualnych decyzji. Wydając +więcej pieniędzy, można kupić większy i ładniejszy dom. Większość ludzi +wolałaby droższy dom, jeśli wszystko inne pozostałoby +niezmienione. Ale biorąc pod uwagę ograniczone zasoby, +w pewnym momencie wydawanie więcej na dom staje się nieefektywną +alokacją zasobów.</p> + +<p>Prawa autorskie nie wydają środków publicznych bezpośrednio, +ale obciążają każdego obywatela kosztem – utratą +wolności. Im szerszy zasięg praw autorskich, tym więcej płacimy +za wolność. Możemy woleć pozostawić część naszych wolności zamiast je +zamieniać. Musimy ocenić każdą decyzje w polityce praw autorskich przez +porównanie korzyści z kosztami.</p> + +<h3>„Zachęta” jest niewłaściwą koncepcja</h3> + +<p>Ideą pieniężnej zachęty do tworzenia muzyki opiera się +na nieporozumieniu. Muzycy głównie mają nadzieję na innego rodzaju +nagrodę; muszą. Bardzo niewielu muzyków bogaci się na swojej muzyce; +utalentowana osoba, której głównym celem jest bogactwo musiałaby szukać +w inny sposób.</p> + +<p>W rzeczywistości, badania psychologiczne pokazują, że pragnienie +zewnętrznej nagrody (np. zysk) generalnie utrudnia działalność twórczą, +takich jak pisanie muzyki. Ludzie, którzy robią to dobrze zwykle to robią +dla samego siebie.</p> + +<p>To nie znaczy, że muzycy nie dbają o pensję. Większość ma nadzieję, +że utrzyma się z muzyki, i będą mogli oddawać swój czas +na to. Tak długo, jak zarabiają na życie, będą tworzyć muzykę +najlepiej jak potrafią. Możemy życzyć im, aby zarabiali trochę więcej +niż jedynie wystarczająco, aby mogli żyć tak dobrze jak większość +Amerykanów. Jednak, aby zapewnić im bogactwo ponad to niewiele daje +publiczności – jest to sprawa malejących zwrotów.</p> + +<p>Rozumiejąc to, rozważmy teraz jak podatek na taśmy DAT mógłby zostać +zaprojektowany aby służyć zamierzonym celom praw autorskich.</p> + +<h3>Kto powinien otrzymać fundusze</h3> + +<p>Jeśli celem podatku DAT jest lepsze wynagrodzenie dla muzyków +i kompozytorów, to całe zgromadzone pieniądze powinny trafić +do nich, a nie tylko 43 procent. Muzycy i kompozytorów są ci, +którzy naprawdę tworzą muzykę. W zasadzie moglibyśmy obyć się całkiem +bez firm fonograficznych.</p> + +<p>Firmy fonograficzne udzielają przydatną usługę: rozprowadzają wcześniej +nagraną kopię muzyki, zwykle o„wysokiej jakości. Szeroko się korzysta +z tej usługi, i prawdopodobnie tak pozostanie. I jest +sprawiedliwe, że nabywca nagrania powinien płacić za tą +usługę. Ale słuchacze wykonujący kopie dla siebie lub dla swoich +znajomych nie korzystają z„tej usługi; używają tylko pracy muzyków +i kompozytorów. Wytwórnie przyczyniają się jedynie incydentalnie +i ich rola nie jest istotna.</p> + +<h3>Podział funduszy</h3> + +<p>Jaką część przychodów podatkowych powinien każdy muzyk lub kompozytor +dostać? Propozycja wytwórni była aby podzielić pieniądze +proporcjonalnie do sprzedaży płyt.</p> + +<p>Ma sens aby rozprowadzić fundusze w oparciu o to ile danego muzyka +praca jest powielana, mniej lub bardziej. Ale użycie ścisłej +proporcjonalności nie jest najlepszym podziałem. Jeśli każdy muzyk zyskuje +udział w ścisłej proporcji do ilości kopiowanej muzyki, to duża +część trafi do kilku gwiazd, którzy się staną jeszcze bogatsi niż +teraz. To nie przyczyni się do promowania kultury muzycznej +i różnorodności.</p> + +<p>Możemy promować muzykę bardziej efektywnie poprzez zmniejszanie dopłat +z podatku w ramach wzrostu ilości kopii. Na przykład, możemy +obliczyć „skorygowaną liczbę kopii”, która od pewnego +punktu, zwiększa się wolniej niż rzeczywista liczba.</p> + +<p>Celem tego zmniejszania byłoby aby szerzej rozprowadzić fundusze, +utrzymując więcej muzyków na adekwatnym poziomie. Zachęca to +różnorodność, która jest tym, co prawa autorskie mają robić.</p> + +<p>Rząd USA ustanowił już program finansowania różnorodności w sztuce: +<abbr title="National Endowment for the +Arts">NEA</abbr>. Jednak dotacje NEA są udzielane subiektywnie, co +czyni je centrum kontrowersji, czasami ponieważ kilku członków +społeczeństwa zdecydowanie nie lubią danego utworu, a czasami +bo mało kto go szczególnie nie lubi. Rozkładanie przychodów podatku DAT +również będzie miało efekt wspierania mniej popularnych +muzyków. Jednak nie będzie wspierać muzyków, których utworów nikt nie +lubi. Ponadto, ponieważ nie pociąga za sobą osądu, żadnych +arbitralnych decyzji, nie ma miejsca na sprzeciw w związku +z szczególnym przypadkiem.</p> + +<p><em>[Później zadano mi ciekawe pytanie: jaka organizacja by +„zarządzała” podziałem tych funduszy. Ponieważ to są +pieniądze z podatków, agencja rządowa powinna zbierać podatków +i dokonywać dystrybucji funduszy. Prywatne organizacje nie powinny być +zaangażowane.]</em></p> + +<h3>Zachęcanie do kopiowania w„domach</h3> + +<p>Wniosek wytwórni zawiera wymóg, aby utrudnić użytkownikom +kopiowanie. W szczególności wymaga ono aby odtwarzacze DAT dla +konsumentów odmówiły skopiowania kopii, która została wykonana +na odtwarzaczu DAT dla konsumentów. Argument za tym wymogiem jest +oparty na założeniu, że kopiowanie w domu jest w jakiś +sposób niesprawiedliwe.</p> + +<p>W przeszłości, wiele osób uważało to za niesprawiedliwe, +ponieważ zmniejszało dochody muzyków. Podatek DAT sprawia, +że ten powód jest nieaktualny. Gdy kopiowanie w„domach +przyczynia się do dochodu muzyków, poprzez podatek DAT, nie ma już +powodu aby zniechęcać kopiowanie.</p> + +<p>Dlatego też, jeśli podatek DAT jest przyjęty, możliwość kopiowania taśm +DAT nie powinna być ograniczona. Kopiowanie w domu jest bardziej +efektywne niż firmy fonograficzne i sklepy muzyczne; melomani powinni +być zachęcani do korzystania z domowego kopiowania jak najwięcej.</p> + +<h3>Pomiar wykorzystania każdego utworu</h3> + +<p>Dziś prawie wszystkie nagrania muzyczne w Stanach Zjednoczonych są +kupowane w sklepach muzycznych; kopiowanie samemu w domu jest +niewielkim ułamkiem. Prawdopodobnie długo jeszcze tak zostanie, +ponieważ sklepy muzycznych to miejsce, gdzie można znaleźć konkretny +utwór lub przeglądać szeroki wybór utworów. Tak długo jak to pozostaje +prawdą, zwykle można oszacować ilość słuchaczy na postawie liczby +sprzedanych płyt.</p> + +<p>W pewnym momencie kopiowanie w domu może się stać tak powszechne, +że oszacowanie popularności na podstawie sprzedaży może być +niezadowalające. To już jest niezadowalające dla muzyków, którzy +rozprowadzają samodzielnie bez pomocy wytwórni płytowych; a jeżeli +są muzycy, którzy potrzebują dodatkowego wsparcia, są to właśnie ci. Musimy +w inny sposób oszacować wykorzystanie danego utworu, w celu +dystrybucji środków podatkowych.</p> + +<p>Możemy oszacować na podstawie sondaży. Od czasu do czasu, +personel badania pytałby losowe osoby jakie mają kopie muzyki objętą prawami +autorskimi. Pytani obywatele nie byliby zobowiązani +do odpowiedzi. Żadna kara ani wina nie obciążałaby osoby, które +mają kopie, więc większość osób by chętnie uczestniczyła. Fani mieliby +nadzieję, że zostaną wybrani aby mogli się przyczynić +do liczby fanów swoich ulubionych zespołów muzycznych.</p> + +<p>Aby badanie było bardziej wydajne i na szerszej bazie (a +zatem bardziej precyzyjne), może być zautomatyzowane. Biuro badania +mogłoby wysyłać pocztą karty pamięci odczytu i zapisu, które można +podłączyć na chwilę do maszyny DAT, i odesłać +z powrotem. Z odpowiednim przemyśleniem, biuro badań by nie +wiedziało kto przysłał daną kartę, a więc kto co skopiował, +ale mieliby nadal dokładną sumę.</p> + +<h3>Wnioski</h3> + +<p>Firmy fonograficzne proponują doskonały sposób opodatkowania publiczności +aby zwiększyć swoje dochody, ale to nie jest uzasadniony cel praw +autorskich. Dzięki szczególnej uwadze na celu praw autorskich, +a nie dotychczasowych środkach, możemy zaprojektować system, który +wspiera muzyków, dając obywatelom pełną wolność do kopiowania muzyki, +jak chcą.</p> + +<h3>Co możecie zrobić</h3> + +<p><em>[Ta część nie jest już aktualna; jest za późno, +ponieważ ustawa o podatku na DAT została przyjęta w 1992 +r. i rejestratory DAT są i tak obecnie +przestarzałe. Jednak sama metoda może wspierać muzyków i innych +artystów w świecie, gdzie dzielenie się kopiami w Internecie +zostało zalegalizowane.]</em></p> + +<p>Lobbyści wytwórni ciężko pracują, aby przepchnąć ich formę podatku +na DAT. Niewiele jest zorganizowanej opozycji, i niewiele jest +publicznych debat. Ich projekt ustawy został już wysłany z komisji +w Senacie.</p> + +<p>Ten artykuł proponuje alternatywę dla planu wytwórni. Aby ta +alternatywa, lub jakakolwiek inna, miała szansę, musimy najpierw +zapobiec pośpiesznemu przyjęciu planu wytwórni. Aby tego dokonać, +należy pisać listy do:</p> + +<blockquote> +<p>Congressman Barney Frank<br /> +437 Cherry St<br /> +West Newton, MA 02165</p> +<p>Senator Metzenbaum<br /> +United States Senate<br /> +Washington, DC 20510</p> +<p>House Subcommittee on Intellectual Property<br /> +House of Representatives<br /> +Washington, DC 20515</p> +</blockquote> + +<p>Nalegajcie na Kongres aby odrzucił projekt ustawy wytwórni, +aby ta i inne alternatywne rozwiązania mogły być należycie +uwzględnione. To zajmie tylko kilka minut aby napisać krótki list, +ale w połączeniu z innymi listami ludzi, może zrobić wiele +dobrego.</p> + +<p>Jeśli znacie muzyków, kompozytorów, lub autorów tekstów piosenek, +dajcie im kopię niniejszego artykułu. Wielu muzyków preferuje tą alternatywę +zamiast podatku wytwórni fonograficznych, i mają silną motywację +do działania w sprawach, które ich dotyczą.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1992, 2010, 2014, 2020 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2012, Agnieszka Sznajder 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/drdobbs-letter.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/drdobbs-letter.html new file mode 100644 index 0000000..b0ebbde --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/drdobbs-letter.html @@ -0,0 +1,176 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/drdobbs-letter.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>List do redaktora Dr. Dobb's Journal - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/drdobbs-letter.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>List do redaktora Dr. Dobb's Journal</h2> + +<p> +Szanowny Panie Redaktorze! +</p> +<p> +Jestem pewien, że nie zdaje Pan sobie sprawy, jak ironiczne jest +łączenie mnie i Tima O'Reilly'ego z „open source”. +</p> +<p> +Jeżeli Komisja Parlamentarna do Spraw Działań Antyamerykańskich +zapytałaby mnie: „Czy wspierasz lub kiedykolwiek wspierałeś ruch +open source?”, mógłbym dumnie i radośnie odpowiedzieć +„Nie”. Od roku 1984 prowadzę kampanię na rzecz +<em>wolnego oprogramowania</em>. (Zobacz Manifest GNU, Dr. Dobb's Journal, +Sept. 1985.) +</p> +<p> +Wolne oprogramowanie oznacza, z grubsza, swobodę studiowania, co ono +robi, swobodę modyfikowania go, swobodę powielania i swobodę +publikowania poprawionych wersji. (Szerzej zobacz <a +href="/philosophy/free-sw.html">http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html</a>.) +Należy się Panu ta wolność, każdy na nią zasługuje. Napisałem +Powszechną Licencję Publiczną GNU [GNU GPL], cel <a +href="/philosophy/gpl-american-way.html">największego gniewu Microsoftu</a>, +aby broniła tych wolności każdego użytkownika, w duchu ruchu +na rzecz wolnego oprogramowania. +</p> +<p> +Lata później, w 1998, inna grupa zaczęła działać pod szyldem +„open source”. Wspierali społeczność wolnego oprogramowania +na wiele praktycznych sposobów, ale mieli znacząco inne +poglądy. Starannie unikali zagadnień dotyczących wolności. Jako powód tego, +co robią, przytaczali jedynie krótkoterminowe praktyczne korzyści. +</p> +<p> +Ogłoszona przez nich definicja terminu „open source” jest +do pewnego stopnia szersza niż wolnego oprogramowania i dlatego +zawiera też to, co ja robię. Opisywanie GNU GPL jako „licencji open +source”, jak zrobił Microsoft, to jednak więcej niż +dezinformacja. GNU GPL wciela główną filozofię ruchu na rzecz wolnego +oprogramowania, nie wywodzi się z ruchu open source. Nie wspieram ruchu +open source i nigdy nie wspierałem. +</p> +<p> +Tim O'Reilly jest, dla odmiany, filarem ruchu open source, +a przynajmniej tak mówi. Jeżeli jednak zwrócimy uwagę bardziej +na jego działania niż na słowa, większość podręczników +opublikowanych przez O'Reilly Associates nie kwalifikuje się jako open +source, a tym bardziej jako wolne. Ledwie garść wolnych tytułów to +wyjątki. Tim O'Reilly mógłby z łatwością wytłumaczyć się przed <abbr +title="House Un-American Activities Committee">HUAC</abbr> – +„tak, mówiłem o open source, ale właściwie nie zrobiłem zbyt +wiele dla tego ruchu.” +</p> +<p> +Jeżeli O'Reilly zacznie sprzedawać wolne książki, stanie się prawdziwym +zwolennikiem ruchu na rzecz wolnego oprogramowania, +lub przynajmniej ruchu open source. [Później, w roku 2001, +O'Reilly Associates opublikował kilka kolejnych wolnych książek. Jesteśmy +wdzięczni za to wsparcie dla ruchu wolnego oprogramowania +i oczekujemy na więcej.] +</p> +<p> +Biorąc pod uwagę założenie FSF-Europe i przyszłą inaugurację +FSF-India, można powiedzieć, że ruch na rzecz wolnego +oprogramowania staje się silniejszy niż kiedykolwiek. Proszę nie utożsamiać +nas z innymi ruchami w naszej społeczności. +</p> +<p> +Z poważaniem, +</p> +<p> + Richard Stallman, Prezes Fundacji wolnego +oprogramowania +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<b>Przypisy tłumacza</b>: +<ol> +<li id="TransNote1">House Un-American Activities Committee (HUAC) działało +w USA w latach 1938-75 i miało za jeden z celów +odsunięcie potencjalnych komunistów od władzy w USA.</li> +</ol></div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2000, 2007, 2014 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Lukasz Anwajler 2006, Jan Owoc 2011; poprawki: Jan Owoc 2014</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:57 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/ebooks.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/ebooks.html new file mode 100644 index 0000000..35f9e67 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/ebooks.html @@ -0,0 +1,202 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/ebooks.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Książki elektroniczne: Wolność czy prawa autorskie? - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/ebooks.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Książki elektroniczne: Wolność czy prawa autorskie?</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p><em>Nieco zmieniona wersja artykułu opublikowanego w <cite>Technology +Review</cite> w 2000 roku.</em></p> + +<div class="announcement"> +<p>Także przeczytajcie <a +href="/philosophy/ebooks-must-increase-freedom.html">E-booki muszą zwiększać +naszą wolność a nie ją pomniejszać</a>.</p> +</div> +<hr /> + +<p>Dawno, dawno temu, w czasach prasy drukarskiej, dla branży wydawniczej +ustanowiono pewne przepisy prawne regulujące jej działanie. Nazwano je +prawem autorskim, copyright [ang. „prawo o kopiowaniu”]. Celem +tej regulacji przemysłowej, jak stwierdzono w Konstytucji USA, było +„promowanie postępu” czyli zachęcanie +do publikowania. Jako metody użyto obowiązku uzyskiwania przez wydawców +zgody autorów na skorzystanie z nowszych prac.</p> + +<p>Zwykli czytelnicy nie mieli powodów do niezadowolenia, gdyż prawo +autorskie ograniczało tylko publikację, a nie to, co mógłby zrobić +czytelnik. Nawet jeśli podniosło to nieco cenę książki, były to tylko +pieniądze, a nie uprzykrzało czytelnikowi życia. Prawo autorskie +działało dla dobra publicznego, zgodnie z zamierzeniami, i było +stosunkowo bezbolesne dla społeczeństwa. Dobrze spełniało swoje +zadania – wówczas.</p> + +<p>Potem pojawił się nowy sposób rozpowszechniania informacji: komputery +i sieci. Zaletą technologii cyfrowych jest łatwość kopiowania +i przetwarzania informacji, w tym również oprogramowania, nagrań +muzycznych i książek. Sieci zaoferowały możliwość nieograniczonego +dostępu do wszelkiego rodzaju danych – informacyjną utopię.</p> + +<p>Jednak na drodze stała jedna przeszkoda: prawo autorskie. Czytelnicy, +którzy wykorzystywali swoje komputery do dzielenia się opublikowaną +informacją z innymi byli, z formalnego punktu widzenia, ludźmi +łamiącymi prawo autorskie. Świat wokół tego prawa się zmienił, tak +że to, co niegdyś było regulacją przemysłową dotyczącą wydawców, stało +się restrykcją nałożoną na społeczeństwo, któremu miało służyć.</p> + +<p>W systemie prawdziwej demokracji, prawo, które zabrania popularnej, +naturalnej i przydatnej działalności jest zwykle wkrótce +rozluźniane. Jednak potężne lobby wydawców było zdecydowane nie +dopuścić do tego, żeby społeczeństwo wykorzystywało zalety tkwiące +w swoich komputerach. Zauważyli, że odpowiednią bronią jest prawo +autorskie. Pod ich wpływem, zamiast rozluźnić system praw autorskich, +rządy zaostrzyły je jeszcze bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, nakładając +surowe kary na czytelników przyłapanych na dzieleniu się.</p> + +<p>Ale na tym się nie skończyło. Komputery mogą być potężnymi narzędziami +dominacji gdy niewielka grupa osób kontroluje to, co robią komputery +innych. Wydawcy uświadomili sobie, że narzucając ludziom używanie +do czytania książek elektronicznych (e-books) specjalnie +zaprojektowanego oprogramowania, mogą zyskać niesłychaną władzę: +przymuszania czytelnika do zidentyfikowania się i zapłacenia, +za każdym razem, gdy chcą przeczytać książkę! To marzenie wydawców.</p> + +<p>Zatem nakłonili rząd USA do podarowania im w roku 1998 ustawy +Digital Millennium Copyright Act (Ustawa o prawach autorskich +w cyfrowym tysiącleciu), prawa dającego im absolutną władzę prawną +nad niemal wszystkim, co czytelnik mógłby zrobić z książką +elektroniczną. Nawet czytanie bez przyznanego zezwolenia jest +przestępstwem.</p> + +<p>Nadal mamy te same stare swobody w korzystaniu z papierowych +książek. Ale jeśli książki elektroniczne zastąpią drukowane, niewiele +będzie pożytku z tego wyjątku. Dzięki „elektronicznemu +atramentowi”, który daje możliwość ściągnięcia nowego tekstu +na pozornie „zadrukowany” kawałek papieru, nawet gazety +mogą stać się efemeryczne. Wyobraźcie sobie: nie będzie już sklepów +z używanymi książkami, żadnego pożyczania książki przyjacielowi, +żadnego wypożyczania z biblioteki publicznej – żadnych +„luk”, które dawałyby komuś szanse czytania +bez płacenia. A sądząc po reklamach czytnika Microsoft +Reader, nie będzie też możliwości anonimowego kupna książek. Oto świat, jaki +zamyślają dla nas wydawcy.</p> + +<p>Dlaczego tak niewiele jest publicznych debat na temat tak doniosłych +zmian? Większość obywateli nie miała jeszcze sposobności borykać się +z politycznymi kwestiami, jakie niesie ze sobą ta futurystyczna +technologia. Oprócz tego, społeczeństwo uczono myśleć, że prawa +autorskie istnieją, aby „chronić” ich posiadaczy, +z czego wynika, że interesy samej społeczności się nie liczą.</p> + +<p>Jednak kiedy ogół społeczeństwa zacznie korzystać +z elektronicznych książek i odkryje, jakie rządy przygotowali dla +nich wydawcy, ludzie zaczną się sprzeciwiać. Ludzkość nie będzie znosić tego +jarzma wiecznie.</p> + +<p>Wydawcy będą chcieli, byśmy uwierzyli, że pełne zakazów prawo autorskie +jest jedynym sposobem na utrzymanie przy życiu twórczości artystycznej, +ale nie potrzebujemy Wojny o Kopiowanie, żeby wspierać +różnorodność wydawanych dzieł. Jak pokazał przypadek grupy muzycznej +Grateful Dead, prywatne kopiowanie między miłośnikami nie stanowi problemu +dla artystów. Dzięki legalizacji niekomercyjnego kopiowania książek +elektronicznych możemy z powrotem przekształcić prawo autorskie +w regulację przemysłową, jaką było niegdyś.</p> + +<p>W stosunku do niektórych rodzajów piśmiennictwa powinniśmy posunąć +się nawet dalej. W przypadku prac naukowych i monografii powinno +się zachęcać wszystkich do publikowania w sieci ich wiernych +kopii; pomaga to chronić osiągnięcia naukowe, równocześnie czyniąc je +bardziej dostępnymi. Dla podręczników i większości wydawnictw +encyklopedycznych powinna być dozwolona także publikacja zmienionych wersji, +ponieważ to zachęca społeczeństwo do ich ulepszania.</p> + +<p>I na koniec, kiedy sieci komputerowe udostępnią nam metodę łatwego +przesłania niewielkiej sumy pieniędzy, zniknie całe uzasadnienie +ograniczania wiernego kopiowania. Jeśli spodobałaby się Wam książka, +a ukazałoby się okienko z napisem „Kliknij tu, by dać +autorowi jednego dolara”, nie kliknęlibyście? Prawo autorskie +regulujące kopiowanie książek i muzyki, odnosząc się +do dystrybucji wiernych niezmienionych kopii, stanie się całkowicie +przestarzałe. Odpowiedni czas już nadszedł!</p> + +<blockquote class="announcement"> +<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Dołącz się do naszej +listy mailowej o zagrożeniach eBookami</a>.</p> +</blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2000, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2003, 2004, 2006; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2017/04/22 13:00:43 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/enforcing-gpl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/enforcing-gpl.html new file mode 100644 index 0000000..b0d402e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/enforcing-gpl.html @@ -0,0 +1,295 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/enforcing-gpl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Egzekwowanie licencji GNU GPL - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/enforcing-gpl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Egzekwowanie GNU GPL</h2> + +<p><a href="http://moglen.law.columbia.edu/"><strong>Eben Moglen</strong></a></p> +<p><em>10 września 2001</em></p> + +<p>Tego lata Microsoft, w ramach ofensywy przeciw licencji GPL, wznowił +spekulację na temat jej „egzekwowalności”. Ten szczególny +przykład stosowania taktyki „FUD” (Fear, Uncertainty, +Doubt — strachu, niepewności, wątpliwości) zawsze trochę mnie +bawił. Podejrzewam, iż jestem jedynym prawnikiem na świecie, który może +to powiedzieć, ale zastanawiam się, nad czym wszyscy łamią sobie +głowę: Egzekwowanie <a href="http://www.gnu.org/licenses/gpl.html">GPL</a> +to coś, co robię na codzień.</p> + +<p>Ponieważ <a href="http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html">wolne +oprogramowanie</a> jest we współczesnym społeczeństwie koncepcją +niekonwencjonalną, ludzie często wyobrażają sobie, że tak nietypowe +przedsięwzięcie musi być realizowane z użyciem wyjątkowo sprytnego, +i z tego powodu kruchego, mechanizmu prawnego. Ale to +założenie jest błędne. Cel projektowania i publikowania GPL przez +Fundację wolnego oprogramowania (Free Software Foundation) <em>jest</em>, +niestety, niezwykły: przekształcamy proces wytwarzania oprogramowania, +aby wszyscy mieli prawo rozumieć, naprawiać, udoskonalać +i rozpowszechniać oprogramowanie najlepszej jakości +na świecie. Jest to inicjatywa dokonująca transformacji; pokazuje jak +tradycyjne sposoby prowadzenia interesów mogą zostać zastąpione zupełnie +innymi modelami produkcji i dystrybucji w nowym, połączonym +w sieć społeczeństwie. Natomiast GPL, aparat prawny sprawiający, +że wszystko inne jest możliwe, jest bardzo solidną maszyną właśnie +dlatego, że została zbudowany z najprostszych elementów.</p> + +<p>Istotą prawa autorskiego, tak jak innych systemów przepisów własnościowych, +jest zdolność wykluczania. Osoba, której przysługują prawa autorskie jest +prawnie upoważniona do wykluczenia wszystkich z możliwości +kopiowania, dystrybucji oraz tworzenia dzieł pochodnych.</p> + +<p>Prawo do wykluczania pociąga za sobą odpowiednio większą władzę +dla licencji — możliwość udzielania pozwolenia na robienie +tego, co w przeciwnym razie byłoby zabronione. Licencje to nie +kontrakty: użytkownik dzieła jest zobligowany do trzymania się granic +licencji nie dlatego, że dobrowolnie się na to zgodził, +ale dlatego, że nie ma żadnego prawa aby działać, o ile +nie pozwala na to licencja.</p> + +<p>Ale większość firm produkujących oprogramowanie własnościowe chce mieć +większą władzę niż daje im samo prawo autorskie. Te firmy twierdzą, +że licencja na ich oprogramowanie „należy +do konsumentów”, ale licencja narzuca zobowiązania obce +prawu autorskiemu. Przykładowo, oprogramowanie, którego użytkownik nie ma +prawa zrozumieć, często żąda od niego potwierdzenia, że nie będzie +go dekompilował. Prawo autorskie nie zabrania dekompilacji, zakaz ten jest +jedynie warunkiem umowy, na który trzeba się zgodzić w celu +otrzymania oprogramowania przy kupnie produktu na „licencji +zafoliowanej” (shrink wrap) [chodzi tutaj o umowy zapakowane +razem z produktem, przez co nie można się z nimi zapoznać przed +otwarciem pudełka — przyp.tłum.] w sklepie +lub zgadzaniu się na warunki umowy internetowej (click-wrap +license). Prawo autorskie jest jedynie środkiem do dalszego +wywłaszczania użytkowników.</p> + +<p>Z drugiej strony, GPL raczej ujmuje z prawa autorskiego niż +do niego dodaje. Licencja nie musi być skomplikowana, gdyż staramy się +kontrolować użytkowników w jak najmniejszym stopniu. Prawo autorskie +daje wydawcom władzę, dzięki której mogą oni zabraniać użytkownikom +korzystać z praw do kopiowania, modyfikowania i dystrybucji, +które w naszej opinii powinien mieć każdy użytkownik; zatem GPL +łagodzi prawie wszystkie restrykcje systemu prawa autorskiego. Bezwzględnie +wymagamy tylko jednej rzeczy — aby każda osoba, +rozprowadzająca prace na licencji GPL lub z takich się +wywodzące, także rozprowadzała je na licencji GPL. Z punktu +widzenia prawa autorskiego warunek ten jest ograniczeniem drobnym. Zwykle +udaje się egzekwować znacznie bardziej restrykcyjne licencje: wszystkie +licencje zaangażowane w każdy proces o prawo autorskie są +o wiele bardziej restrykcyjne niż GPL.</p> + +<p>Ponieważ w formalnych warunkach GPL nie ma nic skomplikowanego +ani kontrowersyjnego, nigdy nawet nie spotkałem się z poważnym +argumentem na to, że nadużywa ona władzy posiadacza +licencji. Niekiedy mówi się jednak, że GPL nie da się wyegzekwować, +ponieważ użytkownicy nie „zgodzili się” na jej +warunki.</p> + +<p>Stwierdzenie to wywodzi się z nieporozumienia. Licencja nie wymaga, +aby ktokolwiek się na nią „godził” by móc nabywać +i instalować oprogramowanie na licencji GPL, używać go, przeglądać +je ani nawet by modyfikować je doświadczalnie. Wszystkie te czynności +są zabronione bądź kontrolowane przez spółki z ograniczoną +odpowiedzialnością produkujące oprogramowanie, dlatego wymagają one, +aby przed rozpoczęciem korzystania z ich prac użytkownik zgodził +się na warunki licencji, dołączając warunki umowne wykraczające poza +prawo autorskie. Ruch wolnego oprogramowania uważa, że wszystkie +wymienione czynności są prawami, które powinien mieć każdy użytkownik; nawet +nie <em>chcemy</em> omawiać tych czynności w licencji. Prawie nikt +z osób używających oprogramowania na licencji GPL na co dzień +nie potrzebuje żadnej licencji i na żadną się nie zgadza. GPL nakłada +zobowiązania na osobę tylko jeśli rozprowadza ona oprogramowanie +wytworzone na podstawie kodu będącego na licencji GPL, +a zgodzić się na nią trzeba tylko w wypadku +redystrybucji. Z uwagi na to, że nikt nie może dokonywać +redystrybucji bez licencji, możemy bez obawy założyć, +że każda osoba dokonująca redystrybucji oprogramowania na licencji +GPL planowała się na tę licencję zgodzić. W końcu GPL wymaga, +aby do każdego egzemplarza oprogramowania objętego licencją była +dołączona jej treść, więc wszyscy są w pełni poinformowani.</p> + +<p>Pomimo taktyki FUD, GPL jako licencja prawa autorskiego jest całkowicie +godna zaufania. Dlatego też mogłem egzekwować ją dziesiątki razy przez +prawie dziesięć lat, nigdy nie będąc w sądzie.</p> + +<p>Tymczasem w ostatnich miesiącach chodziły słuchy, iż brak sądowych +wyroków egzekwujących przestrzeganie GPL, w USA i w innych +krajach, dowodzi, że z GPL jest coś nie tak, że nietypowy cel +jej polityki jest realizowany w sposób formalnie nie dający się +obronić, albo że Fundacja Wolnego Programowania, będąca autorem +licencji, boi się próby w sądzie. W rzeczywistości rzecz ma się +dokładnie odwrotnie. Nie kierujemy się w sprawie GPL do sądu, +bo jeszcze nigdy nikt nie chciał ryzykować sądowej walki z nami.</p> + +<p>W takim razie co się dzieje, gdy licencja GPL zostaje naruszona? +W przypadku oprogramowania, do którego prawo autorskie posiada +Fundacja Wolnego Oprogramowania (dlatego, że to my napisaliśmy te +programy bądź dlatego, że autorzy wolnego oprogramowania +przepisali na nas prawa autorskie, aby korzystać z naszego +doświadczenia przy zabezpieczaniu wolności swojego oprogramowania), <a +href="http://www.gnu.org/licenses/gpl-violation.html">pierwszym krokiem jest +doniesienie</a>, zwykle otrzymywane przez email na adres <a +href="mailto:license-violation@gnu.org"><license-violation@gnu.org></a>. +<a href="http://www.gnu.org/licenses/gpl-violation.html">Prosimy osoby +składające doniesienia o pogwałceniu prawa o pomoc +w ustaleniu niezbędnych faktów</a>, a następnie przeprowadzamy +dalsze dochodzenie w takim stopniu, w jakim jest to wymagane.</p> + +<p>Do tego etapu dochodzimy dziesiątki razy każdego roku. Zwykle, +aby rozwiązać problem, wystarcza dyskretny wstępny kontakt. Strony +sądziły, że działały zgodnie z licencją GPL i chętnie stosują +się do rad dotyczących naprawy błędu. Jednakże czasami uważamy, +że konieczne będą działania mające na celu osiągnięcie pewności, +bo skala wykroczenia lub jego uporczywość sprawia, że czysto +dobrowolne przystanie na warunki staje się +niewystarczające. W takich sytuacjach pracujemy z podmiotami, +aby ustalić programy zgodności z licencją GPL dla ich +przedsięwzięć, prowadzonych przez kierowników wyższego szczebla, którzy +regularnie składają raporty nam i swoim zarządom. W szczególnie +złożonych przypadkach nalegaliśmy niekiedy na podjęcie kroków, dzięki +którym w przypadku kolejnego pogwałcenia zasad ich egzekwowanie +na drodze sądowej będzie proste i szybkie.</p> + +<p>W ciągu około dziesięciu lat egzekwowania licencji GPL nigdy nie +nalegałem na płacenie za straty, jakich doznała Fundacja +poprzez naruszenie licencji i rzadko kiedy żądałem publicznego +przyznania się do nadużycia. Najważniejszym celem zawsze była dla nas +zgodność z licencją oraz zapewnienie dobrego sprawowania +w przyszłości. Zrobiliśmy wszystko, aby ułatwić naruszycielom +podporządkowywanie się i zaoferowaliśmy, że dawne przewinienia +pójdą w niepamięć.</p> + +<p>W pierwszych latach ruchu wolnego oprogramowania prawdopodobnie byłaby +to jedyna możliwa strategia. Kosztowne i uciążliwe spory sądowe mogłyby +zniszczyć fundację FSF albo przynajmniej uniemożliwić jej robienie +tego, co było konieczne, aby ruch wolnego oprogramowania stał się +trwałą potęgą w przekształcaniu przemysłu związanego +z oprogramowaniem, jaką jest teraz. Przez cały czas +jednak trzymaliśmy się naszego podejścia do egzekwowania licencji +nie dlatego, że musieliśmy, ale dlatego, że dawało to +wyniki. Wokół wolnego oprogramowania wyrósł cały przemysł, w którym +wszystkie strony rozumiały przytłaczającą wagę licencji GPL — +nikt nie chciał być postrzegany jako łajdak kradnący wolne oprogramowanie, +nikt też nie chciał być klientem, partnerem biznesowym ani nawet +pracownikiem sprawcy. Postawieni przed wyborem między dyskretną zgodą +na warunki a kampanią, mającą na celu negatywny rozgłos, +i sporem w sądzie skazanym na przegraną, naruszyciele +wybierali prostszą drogę.</p> + +<p>Raz czy dwa spotkaliśmy się nawet z przedsiębiorstwami, które, +podlegając amerykańskiemu prawu autorskiemu, były zaangażowane +w celowe, karygodne naruszanie prawa autorskiego: uzyskując kod +źródłowy oprogramowania na licencji GPL, ponownie go kompilując, +aby ukryć jego pochodzenie, i wystawiając na sprzedaż jako +produkt firmowy. Pomagałem autorom wolnego oprogramowania spoza fundacji FSF +radzić sobie z takimi problemami i rozwiązywaliśmy je — +ponieważ naruszyciel nie chciał dobrowolnie zrezygnować, +a w przypadkach, o których teraz piszę, formalności prawne +nie pozwalały na wniesienie oskarżenia przeciwko +naruszycielom — poprzez rozmowy z osobami dokonującymi +redystrybucji i z potencjalnymi klientami. „Czemu +mielibyście wydawać poważne sumy — pytaliśmy — +na oprogramowanie naruszające naszą licencję, przez które możecie +ugrzęznąć w skomplikowanych problemach prawnych, skoro możecie mieć to +samo oprogramowanie legalnie i za darmo?” Klienci zawsze +dostrzegali jak odpowiednie jest to pytanie. Kradzież wolnego oprogramowania +to przestępstwo, które naprawdę się nie opłaca.</p> + +<p>Być może jednak odnieśliśmy zbyt duży sukces. Gdybym lata temu kierował +sprawy o wyegzekwowania GPL do sądów, nikt nie słuchałby teraz +podszeptów Microsoftu. Akurat w tym miesiącu miałem do czynienia +z kilkoma umiarkowanie kłopotliwymi +sytuacjami. „Zobaczcie – mówię — ilu ludzi +z całego świata naciska mnie, żebym egzekwował licencję GPL +w sądzie, tylko po to, bym udowodnił, że mogę. Naprawdę muszę +dać jakiś przykład. Chcecie spróbować na ochotnika?”</p> + +<p>Ktoś kiedyś zechce. Ale jego klienci przeniosą się do kogo innego, +utalentowani technicy zrezygnują z posad, bo nie będą chcieli, +żeby ich dobre imię było kojarzone z taką firmą, a jego samego +okryje zła sława. I wszystko to stanie się jeszcze zanim wejdziemy +do sądu. Pierwsza osoba, która postanowi spróbować, będzie tego +żałować. Nasze podejście do prawa jest tak samo niezwykłe jak nasze +podejście do oprogramowania, ale o to właśnie chodzi. Wolne +oprogramowanie ma znaczenie, gdyż ostatecznie okazuje się, że inny +sposób to właściwy sposób.</p> + +<p><cite>Eben Moglen jest profesorem prawa i historii prawa +w Columbia University Law School. Pełni nieodpłatnie funkcję Radcy +Głównego Fundacji Wolnego Oprogramowania.</cite></p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Eben Moglen</p> + +<p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any +medium, provided this notice is preserved. <br /> Zezwala się +na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego tekstu, +niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania niniejszego +zezwolenia.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Aleksandra Tomaszewska 2005, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki: +Jan Owoc 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:57 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/essays-and-articles.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/essays-and-articles.html new file mode 100644 index 0000000..ce552b3 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/essays-and-articles.html @@ -0,0 +1,654 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/essays-and-articles.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/essays-and-articles.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/essays-and-articles.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/essays-and-articles.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2015-10-05" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Eseje i artykuły - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/essays-and-articles.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<div id="education-content"> + +<!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.pl.html" --> +</div> + +<!-- id="education-content" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> +<!--#else --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> +<!--#endif --> +<!--#endif --> +<h2>Eseje i artykuły</h2> + +<div class="summary"> +<h3 class="no-display">Spis treści</h3> +<ul> + <li><a href="#aboutfs">O wolnym oprogramowaniu</a></li> + <li><a href="#aboutgnu">O systemie operacyjnym GNU</a></li> + <li><a href="#LicensingFreeSoftware">O licencjonowaniu wolnego +oprogramowania</a></li> + <li><a href="#Laws">Prawo i zagadnienia prawne</a> + <ul> + <li><a href="#patents">Patenty</a></li> + <li><a href="#copyright">Prawa autorskie</a></li> + <li><a href="#drm">Cyfrowe zarządzanie ograniczeniami</a></li> + <li><a href="#noip">Termin propagandowy „własność intelektualna” +[<em>intellectual property</em>]</a></li> + <li><a href="#ns">Usługi sieciowe</a></li> + <li><a href="#cultural">Zagadnienia społeczne i kulturowe</a></li> + <li><a href="#misc">Różne</a></li> + </ul></li> + <li><a href="#terminology">Terminologia i definicje</a></li> + <li><a href="#upholding">Podtrzymywanie wolności oprogramowania</a></li> + <li><a href="#humor">Humor związany z filozofią</a></li> +</ul> +<hr class="no-display" /> +</div> + +<p>Ta strona wymienia artykuły opisujące filozofię ruchu wolnego +oprogramowania, która jest motywacją dla rozwijania przez nas wolnego +systemu operacyjnego GNU.</p> + +<p> + +<!-- please leave both these ID attributes here. ... --> +<!-- ... we removed this as an H$ section as it was duplicating the --> +<!-- same information on links.html, but it's possible that some users --> +<!-- have the URLs bookmarked or on their pages. -len --> +<a id="TOCFreedomOrganizations">My</a> <a +id="FreedomOrganizations">także</a> mamy listę <a +href="/links/links.html#FreedomOrganizations">organizacji pracujących +na rzecz wolności w rozwoju komputerów i komunikacji +elektronicznej</a>.</p> + +<h3 id="aboutfs">O wolnym oprogramowaniu</h3> +<p> +Wolne oprogramowanie to kwestia wolności: ludzie powinni mieć swobodę +dysponowania oprogramowaniem na wszystkie sposoby, które są społecznie +użyteczne. Oprogramowanie różni się od przedmiotów materialnych, takich +jak krzesła, kanapki czy benzyna tym, że można je znacznie łatwiej +kopiować i modyfikować. Te cechy sprawiają, że oprogramowanie jest +takie użyteczne; uważamy, że użytkownicy oprogramowania powinni móc +z nich czynić użytek.</p> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/free-sw.html">Czym jest Wolne Oprogramowanie?</a></li> + <li><a href="/philosophy/why-free.html">Dlaczego oprogramowanie nie powinno +mieć właścicieli</a></li> + <li><a href="/philosophy/shouldbefree.html">Dlaczego oprogramowanie powinno być +wolne</a> (To jest starszy i dłuższy esej o tym samym co wyżej)</li> + <li><a href="/philosophy/free-doc.html">Dlaczego wolne oprogramowanie potrzebuje +wolnej dokumentacji</a></li> + <li><a href="/philosophy/selling.html">Sprzedaż wolnego oprogramowania</a> jest +w porządku!</li> + <li><a href="/philosophy/categories.html">Kategorie wolnego i nie-wolnego +oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/floss-and-foss.html">FLOSS i FOSS</a></li> + <li><a href="/software/reliability.html">Wolne oprogramowanie jest bardziej +niezawodne!</a></li> + <li><a href="/philosophy/when-free-software-isnt-practically-superior.html">Gdy +wolne oprogramowanie nie jest (w praktyce) lepsze</a></li> + <li><a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Dlaczego +„otwartemu oprogramowaniu” umyka idea wolnego oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/linux-gnu-freedom.html">Linux, GNU i wolność</a></li> + <li><a href="/philosophy/gnutella.html" id="Gnutella">O Gnutelli</a></li> + <li><a href="/philosophy/schools.html">Dlaczego szkoły powinny używać wyłącznie +wolnego oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/my_doom.html">MyDoom i Ty</a></li> + <li><a href="/philosophy/15-years-of-free-software.html">15 lat wolnego +oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-software-intro.html">Ruch wolnego +oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/your-freedom-needs-free-software.html">Twoja wolność +potrzebuje wolnego oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/fs-motives.html">Motywacje do pisania wolnego +oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/government-free-software.html">Środki, jakich mogą użyć +rządy, by promować wolne oprogramowanie</a></li> + <li><a href="/philosophy/uruguay.html">Nauka płynąca z Urugwaju</a></li> +</ul> + +<h3 id="aboutgnu">O systemie operacyjnym GNU</h3> + +<ul> + <li><a href="/gnu/initial-announcement.html">Pierwsze ogłoszenie +o powstaniu projektu GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/manifesto.html">Manifest GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-history.html">Krótka historia projektu GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/thegnuproject.html">Projekt GNU</a>, dłuższy i bardziej +kompletny opis projektu i jego historii.</li> + <li><a href="/fsf/fsf.html">Czym jest Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)?</a></li> + <li><a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego GNU/Linux?</a></li> +</ul> + +<h3 id="LicensingFreeSoftware">O licencjonowaniu wolnego oprogramowania</h3> + +<ul> + <li><a href="/licenses/licenses.html">Ogólne informacje o licencjonowaniu +oraz idei copyleft</a></li> + <li><a href="/licenses/license-list.html">Rozmaite licencje i komentarze +na ich temat</a></li> + <li><a href="/licenses/gpl-faq.html">Często zadawane pytania na temat +licencji GNU</a></li> + <li><a href="/licenses/why-not-lgpl.html">Dlaczego nie powinniście użyć licencji +Lesser GPL dla swojej kolejnej biblioteki</a></li> + <li><a href="/licenses/copyleft.html">Copyleft</a></li> + <li><a href="/philosophy/why-copyleft.html">Dlaczego copyleft?</a></li> + <li><a href="/philosophy/university.html">Wydawanie wolnego oprogramowania +a praca na uczelni</a></li> + <li><a href="/philosophy/pragmatic.html">Copyleft - pragmatyczny +idealizm</a></li> + <li><a href="/philosophy/javascript-trap.html">Pułapka +Javascript</a> – możliwe, że nieświadomie korzystacie +z nie-wolnych programów na swoim komputerze każdego dnia – +przez przeglądarkę internetową.</li> + <li><a href="http://www.fsf.org/blogs/licensing/20050211.html">Censorship envy +and licensing</a> [<em>Zazdrość cenzury i licencjowania</em>, artykuł +po angielsku - przyp. tłum.]</li> + <li><a href="/philosophy/x.html">Pułapka X Window</a></li> + <li><a href="/philosophy/apsl.html">Problemy z licencją Apple</a></li> + <li><a href="/licenses/bsd.html">Problem z licencją BSD</a></li> + <li><a href="/philosophy/netscape-npl.html">Licencja Netscape Public License ma +poważne wady</a>. <a href="/philosophy/netscape-npl-old.html">Starsza +wersja</a> tego artykułu jest także dostępna.</li> + <li><a href="/philosophy/udi.html">Ruch wolnego oprogramowania i UDI</a></li> + <li><a href="/philosophy/gates.html">To nie [Bill] Gates, to kraty</a>, artykuł +Richarda Stallmana opublikowany w BBC News w 2008 r.</li> + <li><a href="/philosophy/microsoft.html">Czy Microsoft jest Wielkim +Szatanem?</a> <a href="/philosophy/microsoft-old.html">Starsza wersja</a> +tego artykułu jest także dostępna.</li> + <li><a href="/philosophy/microsoft-antitrust.html">Proces antymonopolowy przeciw +Microsoftowi a wolne oprogramowanie</a></li> + <li><a href="/philosophy/microsoft-verdict.html">O werdykcie sądowym +w sprawie Microsoftu</a></li> + <li><a href="/philosophy/microsoft-new-monopoly.html">Nowy monopol +Microsoftu</a></li> + <li><a href="/philosophy/lest-codeplex-perplex.html">Oby CodePlex +nie wywoływał konsternacji</a></li> + <li><a href="/philosophy/plan-nine.html" id="PlanNineLicense">Problemy związane +z licencją systemu Plan 9</a></li> + <li><a href="/philosophy/motif.html" id="MotifLicense">Nowa licencja biblioteki +Motif</a></li> + <li><a href="/philosophy/using-gfdl.html" id="UsingGFDL">Korzystanie z GNU +FDL</a></li> + <li><a href="/philosophy/gpl-american-way.html" id="GPLAmericanWay">GNU GPL +i <em>Amerykański styl życia</em></a></li> + <li><a href="/philosophy/gpl-american-dream.html" id="GPLAmericanDream">GNU GPL +i <em>Amerykańskie Marzenie</em></a></li> + <li><a href="/philosophy/enforcing-gpl.html" +id="EnforcingGPL">O egzekwowaniu przestrzegania GNU GPL</a></li> + <li><a href="/philosophy/selling-exceptions.html">O sprzedawaniu wyjątków +do GNU GPL</a></li> + <li><a href="/philosophy/freedom-or-power.html" id="FreedomOrPower">Wolność +czy władza?</a></li> + <li><a href="/philosophy/no-word-attachments.html" id="NoWordAttachments">Możemy +położyć kres załącznikom Worda</a></li> + <li><a href="/philosophy/java-trap.html" id="JavaTrap">Wolne, +lecz w okowach — pułapka Javy</a>. Chociaż Sun <a +href="http://www.fsf.org/news/fsf-welcomes-gpl-java.html">ponownie wydał</a> +platformę Java, na warunkach GNU GPL, opisana w artykule kwestia +w dalszym ciągu jest istotna.</li> + <li><a href="/philosophy/rtlinux-patent.html">Licencja na patent RTLinux +zgodna z GPL</a></li> +</ul> + +<h3 id="Laws">Prawo i zagadnienia prawne</h3> + +<h4 id="patents">Patenty</h4> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/limit-patent-effect.html">Ochrona dla oprogramowania +przed patentami</a></li> + + <li>Ponownie opracowane <a href="/philosophy/w3c-patent.html">stanowisko FSF +w sprawie proponowanej przez W3 Consortium polityki „wolnych +od opłat” patentów</a>.</li> + + <li>Jak chronić <a href="/philosophy/protecting.html">Prawo do pisania +oprogramowania</a> (bez względu na to, czy jest ono wolne +czy nie).</li> + + <li>W procesie <a +href="https://www.eff.org/press/releases/princeton-scientists-sue-over-squelched-research">Felten +v. RIAA</a> naukowcy proszą sąd o orzeczenie, że Digital +Millenium Copyright Act (DMCA) nie zabrania im publikowania rezultatów badań +naukowych.</li> + + <li><a href="https://www.eff.org/search/site/dvd cases/">Archiwum EFF +„Własność intekletualna: przypadki związane z DVD i MPAA +(Motion Picture Association of America)”</a> [w języku +angielskim].</li> + + <li><a href="/philosophy/patent-reform-is-not-enough.html">Reforma systemu +patentowego nie wystarczy</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/savingeurope.html">O ochronie Europy przed +patentami na oprogramowanie</a></li> + + <li><a href="/philosophy/europes-unitary-patent.html">„Jednolity +patent” mógłby znaczyć nieograniczone patenty na oprogramowanie +w Europie</a></li> + + <li><a href="/philosophy/amazon.html">Bojkotujcie Amazon!</a></li> + <li><a href="/philosophy/amazon-rms-tim.html">List o Amazon od RMS +do Tima O'Reilly'ego</a></li> + + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20000815064858/http://www.researchoninnovation.org/patent.pdf" +id="SequentialIPandI">Sequential Innovation, Patents, and Imitation</a> +[<em>Sekwencyjna inowacja, patenty i imitacja</em>, artykuł +po angielsku - przyp. tłum.] to praca przedstawiająca model +matematyczny ilustrujący negatywny wpływ patentów na postęp +w dziedzinach takich jak informatyka.</li> + + <li><a href="/philosophy/hague.html">Niebezpieczeństwo z Hagi</a></li> + + <li><a href="/philosophy/guardian-article.html">Przeciwko Europejskiej +Dyrektywie Patentowej</a> trochę zmieniona wersja artykułu Richarda +Stallmana i Nicka Hilla opublikowanego pierwotnie w londyńskim <a +href="http://www.theguardian.com/international">The Guardian</a>.</li> + + <li><a +href="http://www.theguardian.com/technology/2005/aug/02/comment.business">Soft +sell</a> [<em>Miękka sprzedaż</em>, artykuł po angielsku - +przyp. tłum.] to artykuł Richarda Stallmana opublikowany w <i>The +Guardian</i> w 2005 r.</li> + + <li><a +href="http://www.theguardian.com/technology/2005/jun/23/onlinesupplement.insideit">Patent +absurdity</a> [<em>Absurd patentowy</em>, artykuł po angielsku - +przyp. tłum.] artykuł Richarda Stallmana opublikowany w <i>The +Guardian</i> w 2005 r.</li> + + <li><a href="/philosophy/trivial-patent.html">Anatomia trywialnego patentu</a> +autorstwa Richarda Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/fighting-software-patents.html" +id="FightingSoftwarePatents">Zwalczanie patentów +na oprogramowanie - w pojedynkę i wspólnie</a></li> + + <li><a href="/philosophy/software-literary-patents.html" +id="SoftwareLiteraryPatents">Patenty na oprogramowanie i patenty +na literaturę</a> pióra Richarda M. Stallmana. Jeśli mowa +o patentowaniu technik artystycznych, to amerykański patent +numer 6,935,954 obejmuje powodowanie, że postacie w grze +zaczynają mieć halucynacje kiedy (zgodnie z grą) zaczynają tracić +zmysły. Ten patent jest całkiem bliski hipotetycznym przykładom przytoczonym +w artykule.</li> + + <li><a href="/philosophy/gif.html">Dlaczego na stronach WWW projektu GNU +nie ma obrazków w formacie GIF?</a> Chociaż to już +w kontekście historycznym ilustruje niebezpieczeństwa patentów +na oprogramowanie, z powodu tych konkretnych patentów nie ma +już powodu do niepokoju. Informacje na temat <a +href="/server/fsf-html-style-sheet.html#UseofGraphics">zasad dotyczących +GIF-ów</a>, jakimi kierujemy się na naszej witrynie, można znaleźć +w naszych <a href="/server/standards/">wytycznych dotyczących witryny +WWW</a>.</li> +</ul> + +<h4 id="copyright">Prawa autorskie</h4> + +<ul> + + <li><a href="/philosophy/public-domain-manifesto.html">Dlaczego +nie podpiszę Public Domain Manifesto</a> [<em>Manifestu domeny +publicznej</em> - przyp. tłum.]</li> + + <li><a href="/philosophy/pirate-party.html">Jak pomysły szwedzkiej partii +piratów mają niepożądane konsekwencje dla wolnego oprogramowania</a></li> + + <li><a href="/philosophy/misinterpreting-copyright.html">Błędne interpretacje +prawa autorskiego</a> to kolejny esej Richarda Stallmana o słabych +punktach popularnej argumentacji obrońców istniejącego prawa autorskiego.</li> + + <li><a href="/philosophy/eldred-amicus.html">Przedłożone przez FSF, występującą +jako amicus curiae, streszczenie sprawy Eldred v. Ashcroft przed Sądem +Najwyższym USA</a></li> + + <li><a href="/philosophy/push-copyright-aside.html">Nauka musi „odłożyć +prawa autorskie na bok”</a>, kolejna praca <a +href="http://www.stallman.org">Richarda Stallmana</a>. Ukazała się +w 2001 roku w <a +href="https://web.archive.org/web/20050729110347/http://www.nature.com/nature/debates/e-access/Articles/stallman.html">Debatach +miesięcznika Nature</a> i wyjaśnia negatywny wpływ praw autorskich +na postęp badań naukowych. Może także Was zainteresować <a +href="http://www.plos.org">The Public Library of Science</a>, [<em>Publiczna +biblioteka wiedzy</em>, strona po angielsku - przyp. tłum.] która +jest poświęcona temu aby badania naukowe były ogólnie dostępne.</li> + + <li><a href="/philosophy/reevaluating-copyright.html">Nowa ocena prawa +autorskiego – społeczeństwo musi być górą</a></li> + + <li><a +href="http://cyber.law.harvard.edu/openlaw/eldredvashcroft/cyber/complaint_orig.html">Eldred +v. Reno</a> dotyczy ustawy, która przedłuża prawa autorskie o dodatkowe +20 lat.</li> + + <li><a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">Wolność czy prawo +autorskie?</a> autorstwa Richarda Stallmana. Jest też dostępna <a +href="/philosophy/freedom-or-copyright-old.html">starsza wersja</a> tego +eseju.</li> + + <li><a +href="https://www.oii.ox.ac.uk/archive/downloads/research/gpl/OIIFB_GPL2_20040903.pdf">Tłumaczenie +na angielski sławnej decyzji Sądu Krajowego w Monachium</a>, +dotyczącej skuteczności i ważności prawnej GPL. Tłumaczenie wykonał +Oxford Internet Institute.</li> +<!-- This link is broken + <li> +<a href="http://www.humaninfo.org/copyrigh.htm">Examples of + Excellent Copyright Policies</a></li> + --> +</ul> + +<h4 id="drm">Cyfrowe zarządzanie ograniczeniami</h4> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/correcting-france-mistake.html">Wyjaśnienie mojego +błędu o prawie francuskim</a></li> + <li><a href="/philosophy/the-root-of-this-problem.html">Problemem jest +oprogramowanie kontrolowane przez programistę</a> autorstwa Richarda +Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/computing-progress.html">„Postęp” +infomatyczny: dobry i zły</a>, autorstwa Richarda Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/opposing-drm.html">Sprzeciw wobec DRM</a>, autorstwa +Richarda Stallmana. Odpowiedź na kilka częstych pytań na temat +DRM.</li> + + <li><a href="/philosophy/ebooks.html">Książki elektroniczne – wolność +czy prawo autorskie</a>, nieco zmieniona wersja artykułu Richarda +Stallmana opublikowanego pierwotnie w Technology Review, w roku +2000.</li> + + <li><a href="/philosophy/ebooks-must-increase-freedom.html">Książki +elektroniczne muszą poszerzać naszą wolność, a nie ją ograniczać</a></li> + + <li><a href="/philosophy/can-you-trust.html">Czy możesz ufać swojemu +komputerowi?</a>, praca Richarda Stallmana o inicjatywach +tzw. „trusted computing” (godnej zaufania techniki +komputerowej).</li> + + <li><a href="/philosophy/right-to-read.html">Prawo do czytania – +krótkie opowiadanie antyutopijne</a> autorstwa Richarda Stallmana.</li> +</ul> + +<h4 id="noip">Termin propagandowy „<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty">własność +intelektualna</a>” [<em>intellectual property</em>]</h4> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/komongistan.html">Ciekawa Historia Komongistanu +(Rozrywanie terminu „własność intelektualna)”</a></li> + <li><a href="/philosophy/no-ip-ethos.html">Nie pozwólcie, żeby „własność +intelektualna” wypaczyła Wasz etos</a>, autorstwa Richarda Stallmana.</li> + + <li>Komentarz Richarda Stallmana na temat <a +href="/philosophy/ipjustice.html">opublikowanego przez ICLC wezwania +do odrzucenia Dyrektywy o Egzekfowaniu Własności +Intelektualnej</a></li> + + <li>Richard Stallman napisał <a href="/philosophy/boldrin-levine.html">recenzję +rozprawy Boldrina i Levine'a „Argumentacja przeciw własności +intelektualnej”</a></li> + + <li><a href="/philosophy/not-ipr.html">Powiedziałeś „własność +intelektualna”? To zwodnicza fatamorgana</a>. Esej Richarda Stallmana +na temat prawdziwego znaczenia określenia „własność +intelektualna”.</li> +</ul> + +<h4 id="ns">Usługi sieciowe</h4> +<ul> + <li><a href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html">Usługi +sieciowe nie są ani wolne ani niewolne: poruszają inne +zagadnienia</a> artykuł Richarda Stallmana.</li> + <li><a href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Komu tak +naprawdę ten serwer służy?</a> Richarda Stallmana opublikowany w <a +href="http://www.bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM">Boston +Review</a>. [artykuł po angielsku – przyp. tłum.]</li> +</ul> + +<h4 id="cultural">Zagadnienia społeczne i kulturowe</h4> + +<ul> + + <li><a href="/philosophy/technological-neutrality.html">Neutralność +technologiczna i Wolne oprogramowanie</a> Richarda Stallmana</li> + + <li><a href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.html">Inwigilacja +a demokracja</a>, Richarda Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/nonfree-games.html">Niewolne, okute DRM'em gry +na GNU/Linuksie: dobre czy złe?</a> Richarda Stallmana.</li> + + <li> <a +href="http://www.theguardian.com/technology/blog/2010/apr/06/digital-economy-bill-richard-stallman">Digital +economy bill: One clown giveth and the other clown taketh away</a> +[<em>Ustawa o cyfrowej gospodarce: jeden klown daje a drugi klown +zabiera</em>, artykuł po angielsku – przyp. tłum.] Richarda +Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/digital-inclusion-in-freedom.html">Czy włączanie +do świata cyfrowego jest dobre? Jak możemy się upewnić +aby było?</a> Richarda Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/wsis.html">Światowy Szczyt Społeczeństwa +Informacyjnego</a></li> + + <li><a href="/philosophy/wassenaar.html">Ochotnicy/specjaliści +od szyfrowania są potrzebni w krajach nie posiadających +ograniczeń eksportowych</a></li> + + <li>Jak chronić <a href="/philosophy/basic-freedoms.html"> swobodę wypowiedzi, +prasy i gromadzenia się</a> w Internecie.</li> + + <li><a href="/philosophy/privacyaction.html">Chroń prywatność poczty</a>, +kampania aby sprzeciwić się proponowanym przepisom aby poczta +w USA zbierała prywatne dane od klientów.</li> + + <li><a href="/philosophy/ucita.html">Dlaczego powinniśmy walczyć +z UCITA</a></li> + + <li><a href="/philosophy/second-sight.html">Wolne oprogramowanie +i (e-)rządy</a>, artykuł z The Guardian autorstwa Richarda +Stallmana (pierwotnie opublikowany jako „Second Sight” +[<em>Jasnowidzenie</em>].</li> + + <li><a href="/philosophy/fs-and-sustainable-development.html">Free Software and +Sustainable Development</a>, [<em>Wolne oprogramowanie i zrównoważony +rozwój</em>, artykuł po angielsku - przyp. tłum.] krótki artykuł +Richarda Stallmana o używaniu oprogramowania własnościowego +do rozwoju kultury.</li> + + <li><a href="/philosophy/keep-control-of-your-computing.html">Zatrzymajcie +kontrolę nad Waszym komputerem, aby to on Was nie kontrolował!</a></li> + + <li><a href="/philosophy/judge-internet-usage.html">Roztropny użytkownik +starannie ocenia każdy scenariusz korzystania z Internetu</a></li> + + <li><a href="/philosophy/the-danger-of-ebooks.html">Niebezpieczeństwo +e-booków</a></li> + + <li><a href="/philosophy/is-ever-good-use-nonfree-program.html">Czy są +przypadki kiedy używanie niewolnego programu jest dobre?</a> autorstwa +Richarda Stallmana.</li> + +</ul> + +<h4 id="misc">Różne</h4> + +<ul> + + <li><a href="/philosophy/proprietary.html">Przypadki własnościowego +oprogramowania, które robi paskudne rzeczy użytkownikom</a></li> + + <li><a href="/philosophy/practical.html">Zalety wolnego oprogramowania</a></li> + + <li><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">Usterka, której +nikt nie ma prawo zrozumieć</a>, Richarda Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/sun-in-night-time.html">Dziwny przypadek Suna nocną +porą</a>, Richarda Stallmana.</li> + + <li><a href="/philosophy/sco/sco-gnu-linux.html">SCO, GNU i Linux</a>, +pióra Richarda Stallmana, omawia, w jaki sposób proces SCO przeciw IBM +dotyczy pracy projektu GNU. Prosimy o zaglądnięcie na stronę <a +href="/philosophy/sco/sco.html">odpowiedzi FSF dla SCO</a>, gdzie +zamieściliśmy więcej informacji na ten temat.</li> + + <li><a href="/philosophy/ms-doj-tunney.html">Oświadczenie FSF w odpowiedzi +na propozycję ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie Microsoft +vs. Stany Zjednoczone, przekazane Ministerstwu Sprawiedliwości USA +na mocy Ustawy Tunneya</a>.</li> + + <li><a href="/philosophy/new-monopoly.html">Konres Stanów Zjednoczonych grozi +nowym rodzajem monopolu</a> dotyczącego powtarzania informacji publicznie +dostępnych.</li> + + <li><a href="/philosophy/dat.html">O prawidłowym sposobie opodatkowania +DAT</a></li> + + <li><a href="/philosophy/censoring-emacs.html">Cenzura mojego programu</a>, +Richard Stallman.</li> + <li><a href="/philosophy/funding-art-vs-funding-software.html">Finansowanie +sztuki a finansowanie oprogramowania</a>, Richard Stallman.</li> + + <li><a href="/philosophy/android-and-users-freedom.html">Android a wolność +użytkowników</a></li> + + <li><a href="/philosophy/netscape.html">Netscape a wolne oprogramowanie</a></li> + +</ul> + +<h3 id="terminology">Terminologia i definicje</h3> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/free-hardware-designs.html">Wolny sprzęt i wolne +projekty sprzętu</a></li> + <li><a href="/philosophy/words-to-avoid.html">Mylące słowa</a>, których powinno +się unikać.</li> + <li><a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Dlaczego +„otwartemu oprogramowaniu” umyka idea wolnego oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-software-for-freedom.html">„Oprogramowanie +open source” czy „wolne oprogramowanie”?</a> (To jest +starszy esej o tym samym co poprzedni.)</li> + <li>Richard Stallman napisał <a href="/philosophy/drdobbs-letter.html">list +do redaktora</a> Dr. Dobb's Journal w czerwcu 2001 roku +wyjaśniając szerzej różnice między ruchem Wolnego Oprogramowania +a ruchem Open Source.</li> + <li><a href="/philosophy/categories.html">Kategorie wolnego i nie-wolnego +oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/loyal-computers.html">Co to oznacza, że komputer +jest lojalny?</a></li> + <li><a href="/philosophy/fs-translations.html">Tłumaczenia terminu „free +software”</a></li> + <li><a href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Dlaczego nazywać to +Swindle</a></li> +</ul> + +<h3 id="upholding">Podtrzymywanie wolności oprogramowania</h3> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/use-free-software.html">20 lat Społeczności Wolnego +Oprogramowania</a>. Wielki, choć nie całkowity, +sukces – co dalej?</li> + <li><a href="/philosophy/mcvoy.html">Dziękuję, Larry McVoy</a>, autorstwa +Richarda Stallmana.</li> + <li><a href="/philosophy/social-inertia.html">Przemóc bezwładność społeczną</a>, +Richarda Stallmana.</li> + <li><a href="/philosophy/compromise.html">Unikanie rujnujących kompromisów</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">Wolne +oprogramowanie jest ważniejsze niż kiedykolwiek</a></li> +</ul> + +<h3 id="humor">Humor związany z filozofią</h3> + +<ul> +<li><a href="/fun/humor.html#Philosophy">Humor związany z naszą +filozofią</a>. Nie musimy być poważni przez <em>cały</em> czas.</li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996-2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2010, 2013, 2014; poprawki: Oskar Gałecki 2010, Jan +Owoc 2011, 2012, 2015, 2017, Jan Wieremjewicz 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/06/21 22:59:20 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/europes-unitary-patent.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/europes-unitary-patent.html new file mode 100644 index 0000000..23bb26b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/europes-unitary-patent.html @@ -0,0 +1,239 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/europes-unitary-patent.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>„Jednolity patent” mógłby znaczyć nieograniczone patenty +na oprogramowanie w Europie - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/europes-unitary-patent.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>„Jednolity patent” mógłby znaczyć nieograniczone patenty +na oprogramowanie w Europie</h2> +<p>Richard Stallman<br />Pierwotnie opublikowane w <a +href="http://www.guardian.co.uk/technology/2011/aug/22/european-unitary-patent-software-warning">The +Guardian</a></p> + +<p>Kiedy rynek oprogramowania w USA doświadcza <a +href="http://www.fsf.org/blogs/community/tal-when-patents-attack">długo +oczekiwane wojny patentów na oprogramowanie</a>, których się +spodziewaliśmy, Unia Europejska ma w planie podążyć tą samą drogą. Mimo +raportu Hargreaves nalegającego na Wielką Brytanię aby unikała +patentów na oprogramowanie, Wielka Brytania już zatwierdziła plan, +który przypuszczalnie je narzuci.</p> + +<p>Patenty na oprogramowanie są niebezpieczne dla deweloperów +oprogramowania ponieważ narzucają monopole na pomysły +w oprogramowaniu. Nie jest ani praktyczne, ani bezpieczne +pisać nietrywialne programy jeśli trzeba manewrować przez labirynt +patentów. Zobacz „Software Patents and Literary Patents”, +Guardian, 20. czerwca 2005 r.</p> + +<p>Każdy program łączy wiele pomysłów; duży program implementuje ich +tysiące. Google ostatnio oszacowało, <a +href="http://www.guardian.co.uk/technology/2011/aug/04/apple-patents-android-expensive-google">że w +smartfonie może być 250 000 opatentowanych pomysłów</a>. Uważam tę liczbę +za prawdopodobną, gdyż w 2004 r. oszacowałem, że system +GNU/Linux implementuje około 100 000 faktycznie opatentowanych pomysłów. (W +Linuksie, samym jądrze, Dan Ravicher znalazł 283 takie pomysły, a jądro +stanowiło w owym czasie około 0,25% całego systemu.)</p> + +<p>Konsekwencje zaczynają się objawiać w USA, ale przedsiębiorstwa +międzynarodowe długo lobbowały nad rozpowszechnieniem patentów +na oprogramowanie na świecie. W 2005 r. Parlament Europejski +dopuścił do drugiego czytania dyrektywę, która była zaproponowana przez +Komisję Europejską by zezwolić na patenty +na oprogramowanie. Parlament poprzednio poprawiła dyrektywę +aby odrzucić patenty, ale Rada Europy uchyliła te zmiany.</p> + +<p>Tekst Komisji był napisany w chytry sposób: czytany przez laika, +wyglądał na zabraniający patentów na czysto programistyczne +pomysły, ponieważ wymagał od wniosku patentowego posiadania +fizycznego aspektu. Jednakże nie wymagał od „kroku +wynalazczego”, aby postęp, który tworzy patentowany +„wynalazek”, był fizyczny.</p> + +<p>To oznacza, że wniosek patentowy mógł prezentować wymagane fizyczne +aspekty po prostu przez wzmiankowanie zwyczajnych fizycznych elementów +komputera, na których program mógł działać (procesor, pamięć, +wyświetlacz itd.). Nie będzie musiał proponować żadnego postępu w tych +fizycznych elementach, wystarczy, że zacytuje je jako część większego +systemu zawierającego także oprogramowanie. Każdy pomysł obliczeniowy może +być opatentowany w ten sposób. Taki patent będzie dotyczył tylko +oprogramowania przeznaczonego do uruchamiania na komputerze, +ale to nie jest wielkie ograniczenie, ponieważ nie jest +praktycznym uruchamianie dużego programu komputerowego +poprzez symulację ręczną.</p> + +<p>Masowy wysiłek oddolny – pierwszy i jedyny skierowany +na przekonanie Parlamentu Europejskiego – zaowocował +odrzuceniem dyrektywy. Ale to nie nie oznacza, że przekonaliśmy +połowę Parlamentu do odrzucenia patentów na oprogramowanie. Raczej +wygląda, że siły pro-patentowe zdecydowały się w ostatniej chwili +na porzucenie swojej własnej propozycji.</p> + +<p>Ochotniczy aktywiści rozeszli się, sądząc, że bitwa jest wygrana, +ale lobbyści korporacyjni na rzecz patentów na oprogramowanie +byli opłaceni, by pozostać na stanowiskach. Teraz zdołali wprowadzić +w życie kolejną przebiegłą metodę: system „patentów +jednolitych” proponowany dla UE. W tym systemie, jeśli Europejski +Urząd Patentowy (EPO) przyzna patent, będzie on automatycznie ważny +w każdym kraju członkowskim, co w tym przypadku oznacza wszystkie +kraje UE poza Hiszpanią i Włochami.</p> + +<p>Jak to wpłynie na patenty na oprogramowanie? Ewidentnie, +albo jednolity system patentowy pozwoli na patenty +na oprogramowanie, albo nie. Jeśli pozwoli na nie, żaden kraj +nie będzie w stanie uciec od nich na własną rękę. To byłoby +złe, ale jeśli system odrzuci patenty na oprogramowanie? Wtedy +byłoby to dobre – prawda?</p> + +<p>Prawda, gdyby nie to, że plan został zaprojektowany tak, by +do tego nie dopuścić. Drobny, ale kluczowy szczegół w planie +jest taki, że odwoływanie od decyzji EPO będzie bazowało +na regułach samego EPO. EPO może zatem w ten sposób zmusić +europejskich użytkowników biznesowych i prywatnych do swojej woli.</p> + +<p>EPO ma własny interes w rozszerzaniu patentów na tak wiele +obszarów życia, jak tylko się da. Przy usunięciu zewnętrznych ograniczeń +(takich jak sądy narodowe), EPO będzie mógł narzucić patenty +na oprogramowanie, bądź jakikolwiek inny kontrowersyjny rodzaj +patentów. Na przykład, jeśli zechce uznać, że naturalne geny +podlegają patentowaniu, jak <a +href="http://www.techdirt.com/articles/20110729/16573515324/appeals-court-says-genes-are-patentable-because-theyre-separate-your-dna.shtml">niedawno +zrobił to sąd apelacyjny USA</a>, nikt, być może z wyjątkiem +Europejskiego Sądu Sprawiedliwości, nie będzie mógł cofnąć tej decyzji.</p> + +<p>W rzeczywistości, decyzje EPO o patentach na oprogramowanie już +zostały podjęte i można je obserwować w akcji. EPO wydał +dziesiątki tysięcy patentów na oprogramowanie, na przekór +traktatowi, który biuro ustanowił. (Zobacz „<a +href="https://web.archive.org/web/20190120193501/https://webshop.ffii.org/">Twój +sklep online jest opatentowany</a>”.) W chwili obecnej, jednakże, +każdy kraj decyduje czy te patenty są ważne. Jeśli jednolity system +patentowy zostanie przyjęty i EPO otrzyma niekontrolowaną władzę +decyzyjną w tej kwestii, Europę czekają wojny patentowe rodem +z USA.</p> + +<p>Trybunał Sprawiedliwości (ECJ) zarządził w marcu, że jednolity +system patentowy musiałby podlegać jego jurysdykcji, ale nie jest +jasne, czy ta jurysdykcja obejmowałaby konkretne decyzje polityczne +takie jak „czy pomysły w oprogramowaniu mogą być +patentowane?” Dzieje się tak, gdyż nie jest jasne jaki związek ma +Konwencja o Udzielaniu Patentów Europejskich z ECJ.</p> + +<p>Jeśli ECJ może decydować o tym, plan nie będzie już pewną klęską. Zamiast +tego, piłka oddali się na jedno odbicie od klęski. Przed +przyjęciem takiego systemu, Europa powinna przejrzeć plan aby upewnić +się, że oprogramowanie jest bezpieczne od patentów. Jeśli nie da +się tego zrobić, kolejną najlepszą rzeczą jest odrzucenie planu +w całości. Pomniejsze uproszczenia nie są warte klęski. Harmonizacja +jest złym celem, jeśli oznacza robienie rzeczy źle wszędzie.</p> + +<p>Rząd Wielkiej Brytanii wygląda jakby życzył sobie katastrofy odkąd <a +href="http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20140603093549/http://www.ipo.gov.uk/commissairebarnier.pdf">oświadczył +w grudniu 2010 [zarchiwizowane]</a> że chce, aby ECJ nie miał +głosu ponad systemem. Czy rząd posłucha Hargreaves i zmieni swoje +zdanie na ten temat? Brytyjczycy muszą na to nalegać.</p> + +<p>Więcej informacji na temat wad i błędów prawnych tego planu można +znaleźć na stronie <a +href="http://unitary-patent.eu">unitary-patent.eu</a>.</p> + +<p>Zauważycie, że termin „własność intelektualna” nie został +użyty w tym artykule. Ten termin wprowadza zamieszanie +ponieważ jest stosowany do wielu niepowiązanych praw. Nawet jeśli +rozważymy tylko prawo patentowe i prawo autorskie, są one tak różne +w swoich wymaganiach i skutkują tym, że generalizowanie o obu +jest błędem. Absolutnie nic w tym artykule nie odnosi się do prawa +autorskiego. Aby uniknąć doprowadzania ludzi do generalizowania o +rozłącznych prawach, nigdy nie używam terminu „własność +intelektualna”. I mi go nie brakuje.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2011, 2019 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2011, Paweł Różański 2011; poprawki: Jan Owoc 2014, +Jan Wieremjewicz 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/12/30 12:08:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/fighting-software-patents.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/fighting-software-patents.html new file mode 100644 index 0000000..4c5fd46 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/fighting-software-patents.html @@ -0,0 +1,167 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/fighting-software-patents.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Zwalczanie patentów na oprogramowanie - w pojedynkę +i wspólnie - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/fighting-software-patents.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Zwalczanie patentów na oprogramowanie – w pojedynkę +i wspólnie</h2> + +<p>Richard Stallman</p> + +<p> +Patenty na oprogramowanie są w dziedzinie projektów +programistycznych odpowiednikiem min: każda decyzja projektowa niesie ze +sobą ryzyko natrafienia na patent, który może zniszczyć Wasz projekt.</p> +<p> +Rozwijanie dużego i złożonego programu oznacza łączenie wielu (często +setek lub tysięcy) pomysłów. W kraju, który dopuszcza patentowanie +oprogramowania, możliwe jest, że znaczna część pomysłów stosowanych +w Waszym programie okaże się już opatentowana przez różne +firmy. Możliwe jest, że niektóre części Waszego programu będą objęte +kilkuset patentami. Badania przeprowadzone w roku 2004 wykazały, +że różne części pewnego ważnego programu objęte były 300 patentami +zgłoszonymi w USA. Takie badania są bardzo pracochłonne – +z tego powodu przeprowadzono je tylko jednokrotnie.</p> +<p> +Jeżeli jesteście twórcami oprogramowania, to w praktyce będzie Wam +zwykle zagrażał jeden patent na raz. Kiedy tak się zdarzy, możecie +wyjść z tego bez szwanku jeżeli znajdziecie prawne podstawy, +by obalić patent. Możecie spróbować tej drogi – jeżeli wam +się uda, będzie to oznaczało jedną minę na całym ich polu +mniej. Jeżeli patent jest szczególnie groźny dla społeczności, +Publiczna Fundacja Patentowa, <a href="http://www.pubpat.org/">Public Patent +Foundation (pubpat.org)</a> może zająć się tą sprawą, jest to specjalnością +tej organizacji. Jeżeli poprosicie o pomoc społeczności +użytkowników komputerów w poszukiwaniu wcześniejszej publikacji +na temat takiego samego pomysłu, to każdy z nas powinien przekazać +wszelkie przydatne informacje, jakie tylko mogą znajdować się w naszym +posiadaniu.</p> +<p> +Jednak walka z pojedynczymi patentami nigdy nie wyeliminuje +zagrożenia ze strony patentów na oprogramowanie, podobnie jak zabijanie +packą komarów nie wyeliminuje malarii. Nie możecie oczekiwać, że uda +się Wam zwyciężyć w walce z każdym patentem, który stanie +na Waszej drodze, podobnie jak nie możecie oczekiwać, że zabijecie +każdego potwora w grze video: prędzej czy później jeden +z nich Was pokona i zniszczy Wasz program. Amerykański urząd +patentowy udziela co roku około stu tysięcy patentów na oprogramowanie, +nasze najsilniejsze starania nie usuną nigdy tych min tak szybko, jak +stawiane są nowe.</p> +<p> +Niektóre z tych min są niemożliwe do usunięcia. Każdy patent +na oprogramowani jest szkodliwy i każdy patent +na oprogramowanie niesprawiedliwie ogranicza sposoby, w jakie +możecie wykorzystywać Wasze komputery, ale nie każdy patent jest +prawnie nieważny według kryteriów systemu patentowego. Te patenty, które +możemy obalić, wynikają z „pomyłek”, z nieprawidłowego +zastosowania zasad systemu patentowego. Nie możemy nic zrobić +w sytuacji, gdy jedyną pomyłką było samo pozwolenie +na patentowanie oprogramowania.</p> +<p> +Aby uczynić część zamku bezpieczną, musicie zrobić więcej niż zabijać +potwory w miarę jak się pojawiają – musicie zniszczyć +generator, który je tworzy. Obalanie patentów jeden po drugim nie +uczyni programowania bezpieczniejszym. Aby do tego doprowadzić, musimy +zmienić system patentowy tak, by patenty nie zagrażały programistom +i użytkownikom.</p> +<p> +Między tymi dwoma działaniami nie ma sprzeczności: możemy podejmować +jednocześnie krótkoterminowe akcje jak i długoterminowe działania +naprawcze. Jeżeli będziemy postępować rozważnie, nasze działania +zmierzające do obalenia konkretnych patentów mogą przynieść podwójne +korzyści, tworząc wsparcie dla wysiłków mających na celu naprawę całego +problemu. Naszym celem nie jest zrównanie liczby „złych” +patentów na oprogramowanie i mylnie udzielonych +lub nieprawomocnych patentów na oprogramowanie. Za każdym +razem, gdy unieważniamy jeden patent na oprogramowanie, za każdym +razem, gdy mówimy o naszych planach, powinniśmy kategorycznie mówić: +„Jeden patent na oprogramowanie mniej, jedna groźba mniej dla +programistów. Celem jest zero patentów”.</p> +<p> +Bitwa o patenty na oprogramowanie w Unii Europejskiej osiąga +krytyczny etap. Parlament Europejski rok temu [w 2003 r.] +w rozstrzygającym głosowaniu odrzucił patenty +na oprogramowanie. W maju Rada Ministrów głosowała +za wycofaniem poprawki Parlamentu i uczyniła dyrektywę [dotyczącą +patentów na oprogramowanie] jeszcze ostrzejszą niż +początkowo. Jednak przynajmniej jeden kraj, który popierał tę dyrektywę +już zmienił swój głos na przeciwny. Musimy teraz zrobić wszystko, co +w naszej mocy, by przekonać inne kraje europejskie do zmiany +stanowiska, a nowo wybranych członków Parlamentu Europejskiego +do poparcia poprzedniego głosowania. Zajrzyj na stronę <a +href="http://www.ffii.org/">www.ffii.org</a>, aby dowiedzieć się, jak +możesz pomóc i nawiązać kontakt z innymi działaczami.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Kamil Ignacak 2004, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki Jan Owoc +2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:57 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/floss-and-foss.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/floss-and-foss.html new file mode 100644 index 0000000..3044441 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/floss-and-foss.html @@ -0,0 +1,140 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/floss-and-foss.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>FLOSS i FOSS - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/floss-and-foss.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>FLOSS i FOSS</h2> + +<p><strong>Richard Stallman</strong></p> + +<p>Społeczność wolnego oprogramowania składa się z dwóch obozów +politycznych: ruchu wolnego oprogramowania [<em>free software</em>] +i ruchu otwartego kodu źródłowego [<em>open source</em>]. Ruch wolnego +oprogramowania broni <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">wolności +użytkowników komputerów</a>. Uważamy, że niewolny program jest +krzywdzący dla jego użytkowników. Obóz otwartego kodu źródłowego nie +postrzega sprawy w kategoriach sprawiedliwości wobec użytkowników +i opiera swą argumentację na <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">korzyściach wyłącznie +praktycznych</a>.</p> + +<p>By podkreślić, że „wolne oprogramowanie” odnosi się +do wolności, a nie do ceny, zdarza nam się w mowie +lub piśmie używać zwrotu „oprogramowanie wolne (libre)” +[<em>free (libre) software</em>], dodając francuskie lub hiszpańskie +słowo „libre”, które odwołuje się +do wolności. W niektórych sytuacjach, użycie samego zwrotu +„oprogramowanie libre” [<em>libre software</em>] jest +wystarczające.</p> + +<p>Badacz studiujący metody i praktyki stosowane przez programistów +w ramach społeczności wolnego oprogramowania stwierdził, +że zagadnienia te są niezależne od opinii politycznych samych +programistów. Dlatego też, użył on zwrotu „FLOSS”, który +oznacza „Oprogramowanie Wolne/Libre i otwarty kod źródłowy” +[<em>Free/Libre and Open Source Software</em>], by uniknąć faworytyzmu +w stosunku do któregokolwiek z obozów. To dobre rozwiązanie +na zachowanie bezstronności, gdyż w ten sposób oba obozy są traktowane +na tej samej płaszczyźnie ważności.</p> + +<p>Inni natomiast używają zwrotu „FOSS” [<em>Free and Open +Source Software</em>], który w zamyśle oznacza to samo co +„FLOSS”. Jego znaczenie jest jednak mniej oczywiste, gdyż +nie uściśla zawartego w nim słowa „wolne” [<em>free</em>] +jako nawiązującego do wolności [<em>freedom</em>]. Ponadto „wolne +oprogramowanie” jest mniej widoczne w zwrocie FOSS, gdyż +w języku angielskim nazwa „open source” została +uwydatniona, natomiast „wolne oprogramowanie” zostało +rozdzielone na dwa człony.</p> + +<p>Poza tym zwrot „Free and Open Source Software” jest mylący, gdyż +sugeruje on jeden punkt widzenia, zamiast wskazywać na dwa różne +spojrzenia na świat. Taka konceptualizacja zaciera zasadnicze różnice +poglądów politycznych między ruchem wolnego oprogramowania a otwartym +kodem źródłowym, podczas gdy poglądy te są ze sobą sprzeczne.</p> + +<p>Dlatego też, jeśli chcesz uniknąć stronniczości wobec jednego +z obozów, jednocześnie mówiąc o nich jasno, używaj zwrotu +„FLOSS” nie zaś „FOSS”.</p> + +<p>W ramach ruchu wolnego oprogramowania, nie używamy żadnego +z omówionych zwrotów, ponieważ nie chcemy pozostać neutralni +na płaszczyźnie politycznej. Bronimy idei wolności i potwierdzamy +to za każdym razem, używając słów „wolne” +i „free (libre)”.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> + +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2013, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Monika Viste 2016; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-doc.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-doc.html new file mode 100644 index 0000000..a474462 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-doc.html @@ -0,0 +1,256 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/free-doc.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/free-doc.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-doc.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/free-doc.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-12-27" --><!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-doc.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego wolne oprogramowanie potrzebuje wolnej dokumentacji - Projekt GNU - +Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-doc.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Dlaczego wolne oprogramowanie potrzebuje wolnej dokumentacji</h2> + +<blockquote class="announcement"><p> +<a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Zapiszcie się +na naszą listę mailową o zagrożeniach ebookami</a>. +</p></blockquote> + +<ul> +<li><a href="/copyleft/fdl.html">Licencja GNU Wolnej Dokumentacji</a></li> +</ul> + +<p> +Największą słabością wolnych systemów operacyjnych jest brak dobrych wolnych +podręczników, które moglibyśmy dołączać do systemów. Wiele +z naszych najważniejszych programów nie jest dostarczanych +z pełnymi podręcznikami. Dokumentacja jest kluczową częścią każdego +pakietu programowego — gdy ważny pakiet wolnego programowania nie jest +dostarczany z wolnym podręcznikiem, jest to istotna luka. Mamy teraz +wiele takich luk.</p> + +<p> +Pewnego razu, wiele lat temu, pomyślałem sobie, że nauczyłbym się +Perla. Miałem egzemplarz wolnego podręcznika, ale okazał się ciężki +w czytaniu. Kiedy spytałem użytkowników Perla o alternatywy, +powiedzieli, że są lepsze podręczniki wprowadzające, ale te nie są +wolne.</p> + +<p> +Dlaczego tak się działo? Autorzy dobrych podręczników napisali je dla +wydawnictwa O'Reilly Associates, które opublikowało je +na restrykcyjnych warunkach. Żadnego kopiowania, modyfikacji, brak +dostępnych plików źródłowych, co wyłączyło te podręczniki ze wspólnoty +wolnego oprogramowania.</p> + +<p> +To nie pierwszy raz, kiedy zdarzyło się coś podobnego, i (ku wielkiej +stracie naszej społeczności) z pewnością nie ostatni. Komercyjni +wydawcy podręczników zachęcili bardzo wielu autorów, by ci ograniczyli +dostęp do napisanych przez siebie podręczników. Wielokrotnie słuchałem +użytkownika GNU entuzjastycznie opowiadającego mi o pisanym przez siebie +podręczniku, dzięki któremu spodziewa się wspomóc projekt GNU. A potem +moje nadzieje gasły, w miarę jak dochodził do wyjaśnień, +że podpisał umowę z wydawcą, ograniczającą książkę tak, +że nie będziemy mogli z niej korzystać.</p> + +<p> +Wiedząc, że pisanie dobrą angielszczyzną jest rzadką umiejętnością +wśród programistów, nie możemy sobie pozwolić na tracenie podręczników +w ten sposób.</p> + +<p> +Wolna dokumentacja, tak jak wolne oprogramowanie, jest kwestią wolności, nie +ceny. Problemem w przypadku tych podręczników nie było to, +że O'Reilly Associates pobierało opłaty za drukowane egzemplarze +— samo w sobie jest to w porządku. (Free Software Foundation +również <a href="http://shop.fsf.org/category/books/">sprzedaje drukowane +egzemplarze</a> wolnych <a href="/doc/doc.html">podręczników +GNU</a>). Jednak podręczniki GNU są dostępne w postaci kodu +źródłowego, podczas gdy te dostępne są tylko na papierze. Podręczniki +GNU zawierają zezwolenie na kopiowanie i modyfikacje, podręczniki +Perla — nie. Problemem są właśnie te ograniczenia.</p> + +<p> +Kryterium wolnego podręcznika jest niemal takie samo, jak w przypadku +wolnego programu: jest to kwestia przekazania wszystkim użytkownikom pewnych +praw, wolności. Musi być dozwolona redystrybucja (łącznie +z komercyjną), tak by każdej kopii programu mógł towarzyszyć +podręcznik, on-line lub na papierze. Decydujące jest też zezwolenie +na zmiany.</p> + +<p> +Ogólnie, nie uważam, by kluczowe było posiadanie przez innych praw +do modyfikacji wszelkiego rodzaju artykułów +czy książek. Zagadnienia związane ze słowem pisanym niekoniecznie są +takie same jak te, które odnoszą się do programów. Na przykład, +nie sądzę, żebyście wy czy ja sam byli zobligowani do udzielania +zezwolenia na zmiany w artykułach takich jak ten, które opisują +nasze działania i poglądy.</p> + +<p> +Istnieje jednak szczególny powód, dla którego wolność modyfikacji +dokumentacji wolnego oprogramowania jest kluczowa. Gdy ludzie wykorzystują +swoje prawo do modyfikacji programu i dodają czy zmieniają +jego możliwości, jeśli są sumienni, to zmienią także podręcznik, w ten +sposób zapewniając zmienionemu programowi dokładną i użyteczną +dokumentację. Podręcznik zabraniający programistom sumienności +w ukończeniu pracy, lub dokładniej: wymagający od nich +napisania od zera nowego podręcznika jeśli zmieniają program, nie +spełnia potrzeb naszej społeczności.</p> + +<p> +Choć całościowy zakaz zmian jest nie do przyjęcia, niektóre +rodzaje ograniczeń metody modyfikacji nie stwarzają żadnych +problemów. Na przykład, wymaganie zachowania oryginalnej informacji o +prawach autorskich, warunkach dystrybucji czy listy autorów jest +ok. Nie jest też kłopotliwe wymaganie, by zmienione wersje zawierały +adnotację o tym, że zostały zmienione, a nawet wskazanie całych +sekcji tekstu, które nie mogą być usuwane czy zmieniane, dopóki tylko +dotyczą one kwestii nietechnicznych. (Takie sekcje są w niektórych +podręcznikach GNU).</p> + +<p> +Te rodzaje ograniczeń nie są problemem gdyż, z praktycznego punktu +widzenia, nie powstrzymują sumiennego programisty przed przystosowaniem +podręcznika do zmian w programie. Inaczej mówiąc, nie blokują +społeczności wolnego oprogramowania możliwości pełnego wykorzystywania +podręcznika.</p> + +<p> +Jednakże, musi być możliwa zmiana całości <em>technicznej</em> zawartości +podręcznika i późniejsza dystrybucja wyniku wszelkimi zwykłymi +środkami, przez wszystkie zwykłe kanały przekazu. W przeciwnym razie, +ograniczenia faktycznie blokują społeczność, podręcznik nie jest wolny, +a zatem potrzebujemy innego.</p> + +<p> +Niestety, często trudno znaleźć kogoś, kto napisałby inny podręcznik, gdy +istnieje już podręcznik prawnie zastrzeżony. Przeszkodę stanowi to, iż wielu +użytkowników sądzi, że taki podręcznik jest wystarczająco dobry +%emdash; nie widzą więc potrzeby pisania wolnego podręcznika. Nie +zauważają, że wolny system operacyjny ma lukę, którą trzeba zapełnić.</p> + +<p> +Dlatego użytkownicy myślą, że podręczniki prawnie zastrzeżone są +wystarczająco dobre? Niektórzy z nich się nad tym nie +zastanawiali. Mam nadzieję, że ten artykuł zrobi coś, by to zmienić.</p> + +<p> +Inni uważają, że podręczniki prawnie zastrzeżone są do przyjęcia +z tej samej przyczyny, dla której wiele osób akceptuje oprogramowanie +prawnie zastrzeżone: osądzają wyłącznie w kategoriach praktycznych, nie +stosując wolności jako kryterium. Ci ludzie mają prawo do swoich +poglądów, ale ponieważ opinie te wywodzą się z wartości nie +obejmujących wolności, nie są wskazaniem dla tych z nas, którzy cenią +wolność.</p> + +<p> +Proszę, powiedzcie o tym innym. Nadal tracimy podręczniki na rzecz +publikacji prawnie zastrzeżonych. Jeśli nagłośnimy, że takie +podręczniki nie są wystarczające, być może kolejna osoba, która zechce pomóc +GNU pisząc dokumentację, zda sobie sprawę, zanim nie będzie za późno, +że przede wszystkim musi uczynić ją wolną.</p> + +<p> +Możemy też zachęcać wydawców komercyjnych do sprzedawania wolnych, +opartych na copyleft podręczników zamiast podręczników prawnie +zastrzeżonych. Jednym ze sposobów, w jaki możecie pomóc to zrobić, jest +sprawdzanie przed kupnem podręcznika warunków jego rozpowszechniania +i preferowania podręczników na licencji copyleft.</p> +<p> +[Uwaga: prowadzimy teraz <a href="/doc/other-free-books.html">stronę WWW +z listą wolnych książek innych wydawców</a>].</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, +2006, 2007, 2009, 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001, Jan Owoc 2010, 2012; poprawki: Jan Owoc +2011, 2016, Wojciech Kotwica 2002, 2004.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/02/25 23:00:03 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-software-for-freedom.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-software-for-freedom.html new file mode 100644 index 0000000..e62b6e6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-software-for-freedom.html @@ -0,0 +1,514 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-software-for-freedom.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego termin „Free Software” jest lepszy niż „Open +Source” - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-software-for-freedom.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Dlaczego termin „Free Software” jest lepszy niż „Open +Source”</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Ten artykuł został zastąpiony ulepszonym, <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Dlaczego +„otwartemu oprogramowaniu” umyka idea wolnego +oprogramowania</a>. Tę wersję trzymamy dla celów historycznych.</p></blockquote> +</div> + +<p> +Chociaż bez względu na nazwę wolne oprogramowanie oferuje tę samą +wolność, nazwa jest bardzo ważna: różne słowa <em>przekazują różne +znaczenia</em>.</p> + +<p> +W roku 1998 niektórzy programiści pracujący nad wolnym +oprogramowaniem, zaczęli używać terminu <a +href="https://www.opensource.org/">„oprogramowanie open +source”</a> zamiast <a href="/philosophy/free-sw.html">„wolne +oprogramowanie”</a>. Termin „open source” szybko zaczął +być kojarzony z odmiennym podejściem, inną filozofią, innymi +wartościami, a nawet z odmiennym kryterium, według którego +akceptowane są licencje. Oba ruchy, Wolne Oprogramowanie i Open Source, +są obecnie <a href="#relationship">osobnymi ruchami</a>, chociaż możemy +i pracujemy razem nad niektórymi praktycznymi przedsięwzięciami.</p> + +<p> +Fundamentalna różnica między tymi dwoma ruchami leży w uznawanych przez +nie wartościach, sposobach patrzenia na świat. Dla Open Source kwestia, +czy oprogramowanie powinno mieć dostępne otwarte źródła to problem +praktyczny, nie etyczny. Jak to ktoś ujął: „Open source to metodyka +konstruowania, wolne oprogramowanie to ruch społeczny”. Dla ruchu Open +Source oprogramowanie, które nie jest wolne to rozwiązanie gorsze niż +optymalne. Dla ruchu Wolnego Oprogramowania programy, które nie są wolne to +problem społeczny, którego rozwiązaniem jest wolne oprogramowanie.</p> + +<h3 id="relationship">Związek między ruchem Free Software a ruchem Open Source</h3> + +<p> +Oba ruchy, Free Software i Open Source, są jak dwa skrzydła polityczne +w naszej wspólnocie.</p> + +<p> +Grupy radykalne w latach 1960-tych znane były z tego, +że tworzyły frakcje: organizacje dzielą się z powodu niezgodności +opinii na temat detali strategicznych, a następnie nienawidzą się +nawzajem. Zgadzają się co do podstawowych zasad, lecz mają inne +opinie w kwestiach praktycznych zaleceń, uważają jednak drugie +skrzydło za przeciwników i zwalczają się jak mogą.</p> + +<p> +W przypadku ruchu Free Software i Open Source, wszystko jest +na odwrót: nie zgadzamy się co do podstawowych zasad, +ale jesteśmy mniej więcej zgodni jeśli chodzi o praktyczne +zalecenia. Więc możemy współpracować i współpracujemy razem +nad wieloma konkretnymi projektami. Nie uważamy ruchu Open Source +za wroga. Wrogiem jest <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">oprogramowanie +prawnie zastrzeżone o restrykcyjnych licencjach</a>.</p> + +<p> +Nie jesteśmy przeciwko ruchowi Open Source, ale nie chcemy by nas +wrzucano do jednego worka. Uznajemy wkład, jakie wnieśli do naszej +społeczności, lecz to my ją stworzyliśmy. Chcemy, by kojarzono nasze +osiągnięcia z naszymi wartościami i naszą filozofią. Chcemy być +słyszani, nie przysłonięci przez grupę o odmiennych +poglądach. Wkładając wiele wysiłku w to, żeby nie uważano nas +za część tej grupy, wystrzegamy się stosowania słowa +„otwarte” w odniesieniu do wolnego oprogramowania +lub jego przeciwieństwa, „zamknięte”, gdy mowa o +niewolnym oprogramowaniu.</p> + +<p> +Dlatego mówiąc o pracy, którą wykonaliśmy i oprogramowaniu, które +zbudowaliśmy, takim jak system operacyjny <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, wspomnijcie o ruchu +Wolnego Oprogramowania.</p> + +<h3 id="comparison">Porównanie obu terminów</h3> + +<p> +Pozostała część tego artykułu stanowi porównanie obu terminów: „wolne +oprogramowanie” i „open source”. Pokazano +w niej, dlaczego termin „open source” nie rozwiązuje +żadnych problemów – wręcz przeciwnie: tworzy nowe.</p> + +<h3 id="ambiguity">Dwuznaczność</h3> + +<p> +Termin „free software” niesie ze sobą problem dwuznaczności, +bowiem niezamierzone znaczenie: „oprogramowanie, które możesz dostać +za darmo” [w angielskim „free” znaczy zarówno +„wolny” jak i „darmowy”] pasuje równie dobrze +jak zamierzone znaczenie: „oprogramowanie, które daje użytkownikowi +pewną wolność”. Staraliśmy się zaradzić temu problemowi publikując <a +href="/philosophy/free-sw.html">dokładniejszą definicję wolnego +oprogramowania</a>, nie jest to jednak doskonałe +rozwiązanie – nie wyeliminuje problemu całkowicie. Niedwuznaczny, +prawidłowy termin byłby lepszy, przyjmując, że nie pociągnie +za sobą innych problemów.</p> + +<p> +Na nieszczęście w języku angielskim wszystkie alternatywy wiążą +się z kolejnymi problemami. Zbadaliśmy wiele z tych, które nam +sugerowano, ale żadna nie jest na tyle „dobra”, by +zamiana miała sens. Każdy proponowany zamiennik „free software” +wiąże się z jakimś problemem semantycznym lub gorszej +natury – do tej ostatniej kategorii należy +„oprogramowanie open source”.</p> + +<p> +Oficjalna definicja „programowania open source”, opublikowana +przez Open Source Initiative, jest bardzo zbliżona do naszej definicji +wolnego oprogramowania. Jednak pod pewnymi względami jest nieco mniej +rygorystyczna, przez co akceptują kilka licencji uważanych przez nas +za niedopuszczalnie restrykcyjne wobec +użytkowników. Jednak oczywistym znaczeniem określenia „open +source software” jest „można obejrzeć kod źródłowy”. Jest +to o wiele słabsze kryterium niż wolne oprogramowanie; zawiera bowiem +nie tylko wolne oprogramowanie, ale i niektóre <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">własnościowe</a> +programy, takie jak Xv i Qt za czasów, kiedy obowiązywała +oryginalna licencja (przed QPL).</p> + +<p> +Oczywiste znaczenie „open source” nie jest tym, co mają +na myśli ludzie, którzy je promują. Skutek jest taki, że większość +osób je źle rozumie. Pisarz Neal Stephenson w ten oto sposób +zdefiniował „open source”:</p> + +<blockquote><p> +Linux jest oprogramowaniem „open source”, co po prostu +oznacza, że każdy może uzyskać kopie jego kodów źródłowych. +</p></blockquote> + +<p> +<!-- The <a href="http://da.state.ks.us/itec/TechArchPt6ver80.pdf"> + state of +Kansas</a> published a similar definition: --> +Nie sądzę, by celowo próbował odrzucić czy spierać się +z „oficjalną” definicją. Zastosował po prostu reguły +języka angielskiego i wywnioskował z nich znaczenie +terminu. Amerykański stan Kansas opublikował podobną definicję: +</p> + +<blockquote><p> +Stosowanie oprogramowania open source (open-source software, OSS). OSS to +programy, których kod jest swobodnie i publicznie dostępny, +choć konkretne umowy licencyjne mogą różnić się co do tego, co +można zrobić z tym kodem. +</p></blockquote> + +<p> +Oczywiście można sobie z tym radzić publikując dokładną definicję +terminu. Ludzie używający terminu „open source software” +uczynili to, tak jak i my zrobiliśmy z „wolnym +oprogramowaniem”.</p> + +<p> +Jednak objaśnienie terminu „wolne oprogramowanie” jest +proste – ktoś, kto pojął, że mamy na myśli jedno +znaczenie przymiotnika zamiast drugiego („free speech, not free +beer” – „wolność słowa, nie darmowe piwo”) już +nie będzie rozumiał go niewłaściwie. Nie ma natomiast podobnie +zwięzłego wyjaśnienia oficjalnej definicji znaczenia terminu „open +source”, które jasno wskazywałoby dlaczego naturalne znaczenie jest +niepoprawne.</p> + +<h3 id="fear">Strach przed wolnością</h3> + +<p> +Głównym argumentem za „oprogramowaniem open source” jest +twierdzenie, że „wolne oprogramowanie” jest dla ludzi +niewygodne. To prawda: mówienie o wolności, o kwestiach etycznych, +o odpowiedzialności i wygodzie wymaga od ludzi myślenia +o rzeczach, które woleliby pominąć. Mogą one zasiać niepokój +i niektórzy mogą je odrzucić z tego powodu. Nie wynika +z tego, że społeczeństwu będzie lepiej, jeśli nie będziemy mówić +o tych rzeczach.</p> + +<p> +Kilka lat temu osoby pracujące nad wolnym oprogramowaniem zauważyły tę +reakcję – uczucie niepokoju, i niektórzy zaczęli szukać +sposobu uniknięcia go. Zorientowali się, że nie mówiąc nic o etyce +i wolności, lecz jedynie o bezpośrednim, praktycznym pożytku +płynącym z używania niektórych wolnych programów, będą mogli +w bardziej efektywny sposób „sprzedać” je pewnym +użytkownikom, szczególnie w sferach biznesowych. Termin „open +source” jest tego kontynuacją: sposobem na zdobycie +„większej akceptacji w kręgach biznesowych”. Poglądy +i wartości ruchu Open Source mają swoje źródło właśnie w tej +decyzji.</p> + +<p> +Podejście to okazało się na swój sposób efektywne. Wiele osób zaczyna +dziś używać wolnego oprogramowania zvpowodów czysto praktycznych. Jest to +oczywiście dobre, ale to nie wszystko! Przyciąganie użytkowników +do wolnego oprogramowania nie jest całą pracą, a jedynie jej +pierwszą fazą.</p> + +<p> +Prędzej czy później użytkownikom tym ponownie zaproponuje się, by +używali oprogramowania o restrykcyjnej licencji, z powodu takich +czy innych praktycznych zalet. Niezliczone firmy próbują zaoferować +tego typu pokusę – dlaczego więc użytkownicy mieliby +odrzucić ich ofertę? Może tak się stać tylko wtedy, jeśli uprzednio +<em>poznali wartość wolności</em> wolnego oprogramowania – sami +dla siebie. Od nas zależy, czy upowszechnimy tę ideę, zaś aby +to uczynić, musimy mówić o wolności. Pewna doza „musimy być +cicho” w podejściu do biznesu może być korzystna dla +społeczności, ale musimy też mówić wiele o wolności.</p> + +<p> +Obecnie możemy zaobserwować sporo objawów podejścia „siedzimy +cicho”, a za mało wypowiedzi o wolności. Większość ludzi +zaangażowanych w rozwój wolnego oprogramowania nie wspomina wiele +o wolności, czego powodem jest zwykle chęć „uzyskania większej +akceptacji ze strony biznesu”. Schemat ten jest szczególnie wyraźny +w przypadku dystrybutorów oprogramowania. Niektóre dystrybucje systemu +<a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> dodają pakiety +o restrykcyjnych licencjach do podstawowej, wolnej wersji systemu +i przedstawiają to użytkownikom jako zaletę, a nie jako cofnięcie +się na ścieżce do wolności.</p> + +<p> +Nie nadążamy za napływem nowych użytkowników wolnego oprogramowania, +trudno nam jest uczyć ich o wolności i naszej wspólnocie +w takim tempie, w jakim przychodzą. Dlatego też niewolne +oprogramowanie (takie jak Qt, kiedy po raz pierwszy stała się +popularna) i częściowo niewolne dystrybucje systemów operacyjnych +znajdują tak żyzne podłoże. Rezygnacja ze słowa „wolne” +w tym momencie byłaby pomyłką: potrzebujemy więcej mówić +o wolności, nie mniej.</p> + +<p> +Jeśli osoby używające terminu „open source” przyciągną +do naszej społeczności więcej użytkowników, będzie to pewien wkład; +jeśli jednak tak się stanie, reszta będzie musiała ciężej pracować, by +zwrócić uwagę nowych osób na kwestie wolnościowe. Częściej +i głośniej niż kiedykolwiek musimy mówić: „To wolne +oprogramowanie i daje wam wolność”.</p> + +<h3 id="newinfeb">Czy znak handlowy pomoże?</h3> + +<p> +Osoby propagujące „oprogramowanie open source” próbowały +zastrzec znak handlowy twierdząc, że dzięki temu będą mogli zapobiec +niewłaściwemu używaniu tego terminu. Ta inicjatywa została potem zarzucona, +określenie było zbyt opisowe, by nadawało się na znak handlowy. Tak +więc prawny status „open source” jest taki sam jak +„free software”: nie ma <em>prawnych</em> ograniczeń co +do jego używania. Słyszałem o wielu firmach nazywających swoje +programy „open source”, mimo że nie były zgodne +z oficjalną definicją – sam byłem świadkiem kilku takich +wypadków.</p> + +<p> +Czy jednak używanie zastrzeżonego terminu cokolwiek by zmieniło? Nie +jestem przekonany.</p> + +<p> +Firmy formułują wiadomości o nowych produktach w ten sposób, by sprawić +wrażenie, że program jest „oprogramowaniem open source”, +nie mówiąc o tym bezpośrednio. Np. pewne ogłoszenie IBM dotyczące +programu, którego licencja nie była zgodna z oficjalną definicją, +brzmiało tak:</p> + +<blockquote><p> +Jak to jest w zwyczaju w społeczności open source, użytkownicy +technologii... będą mogli również współpracować z IBM... +</p></blockquote> + +<p> +Nie mówiło ono, że program rzeczywiście <em>był</em> „open +source”, jednak wielu czytelników nie zauważyło tego +szczegółu. (Należy zauważyć, że IBM szczerze próbowało uczynić ten +program wolnym oprogramowaniem i później wprowadziło nową licencję, +dzięki której program stał się zarówno „wolnym oprogramowaniem” +jak i „open source”; jednakże w chwili ogłoszenia nie +był on ani jednym, ani drugim).</p> + +<p> +A oto jak Cygnus Solutions, utworzone jako firma zajmująca się wolnym +oprogramowaniem, która następnie zmieniła kurs (by tak rzec) w kierunku +oprogramowania prawnie zastrzeżonego, ogłosiło wprowadzenie na rynek +takiego zastrzeżonego oprogramowania:</p> + +<blockquote><p> +Cygnus Solutions jest liderem na rynku open source i właśnie +udostępnił dwa nowe produkty współpracujące z [GNU/]Linuksem. +</p></blockquote> + +<p> +W przeciwieństwie do IBM, Cygnus nie próbował uczynić tych +programów wolnym oprogramowaniem i nie zbliżyły się one +do definicji. Jednakże Cygnus nie powiedział, że są one +„oprogramowaniem open source”, sformułowali za to mglistą +wypowiedź próbując uzyskać sprzyjające nastawienie związane z tym +terminem.</p> + +<p> +Fakty te sugerują, że znak handlowy nie zapobiegałby naprawdę zamętowi, +jaki towarzyszy terminowi „open source”.</p> + +<h3 id="newinnovember">Błędne zrozumienie(?) „Open Source”</h3> + +<p> +„Open Source Definition” jest wystarczająco klarowna +i jasne jest, że typowe niewolne oprogramowanie nie zalicza się +do tej kategorii. Wydawać by się więc mogło, że „firma +open source” to taka, której produkty są wolnym oprogramowaniem, +prawda? Niestety, wiele firm próbuje nadać temu inne znaczenie.</p> + +<p> +Na spotkaniu „Open Source Developers Day” w sierpniu +1998 r., wielu komercyjnych producentów oznajmiło, że planują +udostępnić jako wolne oprogramowanie (lub „open source”) tylko +część swojej pracy. Ich celem jest praca nad dodatkami prawnie +zastrzeżonymi, (takimi jak oprogramowanie czy <a +href="/philosophy/free-doc.html">podręczniki</a>), by sprzedać je +użytkownikom wolnego oprogramowania. Mówią nam, byśmy uważali to +za właściwe, za część naszej społeczności, ponieważ część +pieniędzy jest przekazywana na rozwój wolnego oprogramowania.</p> + +<p> +W rzeczywistości firmy te próbują uzyskać sprzyjający kwit „open +source” dla swoich zastrzeżonych prawnie produktów – nawet +jeśli te nie są oprogramowaniem „open source” – +ponieważ mają jakiś związek z wolnym oprogramowaniem +lub utrzymują jakieś wolne programy. (Założyciel pewnej firmy +powiedział całkiem otwarcie, że w każdy wolny pakiet włożą tak +niewiele własnej pracy, ile tylko wytrzyma społeczność).</p> + +<p> +Na przestrzeni ostatnich lat wiele firm dołożyło się do rozwoju +wolnego oprogramowania. Część z nich zajmuje się głównie rozwijaniem +oprogramowania niewolnego, jednak te dwie aktywności były oddzielone, +mogliśmy więc ignorować ich zastrzeżone prawnie produkty +i pracować z nimi nad wolnymi projektami. Następnie mogliśmy +im uczciwie podziękować za ich wkład w rozwój wolnego +oprogramowania, nie wspominając pozostałej działalności.</p> + +<p> +Nie możemy postępować podobnie w stosunku do tych nowych firm, +ponieważ nam na to nie pozwolą. Firmy te usilnie próbują tak się +przedstawić, by inni postrzegali ich działania jako jedną całość; chcą, +byśmy postrzegali ich prawnie zastrzeżone oprogramowanie tak samo, jak wkład +w rozwój wolnego oprogramowania – którym nie +jest. Przedstawiają się jako „firmy open source” mając nadzieję +na mgliste ciepłe odczucie z naszej strony, które będziemy żywić +w stosunku do nich.</p> + +<p> +Ta manipulacja nie byłaby mniej groźna, gdyby wykorzystywali termin +„wolne oprogramowanie”. Jednakże firmy nie używają terminu +„wolne oprogramowanie” w taki sposób – być może +idealistyczne skojarzenia sprawiają, że wydaje im się +nieodpowiedni. Termin „open source” otworzył drzwi takim +praktykom.</p> + +<p> +Pod koniec roku 1998, na targach poświęconych systemowi +operacyjnemu, który często nazywa się <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">„Linuksem”</a>, jednym +z głównych mówców był dyrektor znanej firmy +programistycznej. Zaproszono go prawdopodobnie dlatego, że jego firma +ogłosiła, iż będzie „wspierać” ten system. Niestety ich +„wsparcie” polega na sprzedaży prawnie zastrzeżonego +oprogramowania współpracującego z tym systemem; innymi +słowy – wykorzystuje naszą społeczność zamiast wnosić wkład +w jej rozwój.</p> + +<p> +Powiedział on: „Na pewno nie udostępnimy naszego projektu +na zasadach open source, ale być może zrobimy z niego +„wewnętrzne” open source. Jeśli pozwolimy naszemu działowi +obsługi klienta na dostęp do kodu źródłowego, jego pracownicy będą +mogli naprawiać błędy dla klientów; rezultatem będzie lepszy produkt, +polepszy się też jakość usług”. (Nie jest to dokładny cytat, +ponieważ nie zapisałem słów – zachowuje jednak sens +wypowiedzi).</p> + +<p> +Niektórzy ze zgromadzonych ludzi powiedzieli mi potem: „Ależ on nic +nie rozumie”. Czyżby? Czego tak naprawdę nie zrozumiał?</p> + +<p> +Zrozumiał to, o co właśnie chodzi w ruchu Open Source. Ten ruch nie +mówi o tym, że użytkownicy powinni mieć jakąś wolność, +a jedynie o tym, iż pozwalając większej ilości ludzi obejrzeć kod +źródłowy i pomagać go ulepszać, szybciej się go rozwinie i efekt +końcowy będzie lepszy. Dyrektor bardzo dobrze to zrozumiał, a nie chcąc +w pełni, łącznie z angażowaniem w to użytkowników, zastosować +tego podejścia, rozważał jego częściowe wdrożenie – wewnątrz +firmy.</p> + +<p> +Nie uchwycił tylko tej kwestii, dla nieporuszania której stworzono termin +„open source”: użytkownicy <em>zasługują</em> na wolność.</p> + +<p> +Rozprzestrzenianie idei wolności to wielka praca – potrzebna jest +wasza pomoc. Projekt GNU pozostanie przy terminie „wolne +oprogramowanie”. Jeśli uważacie, że wolność i wspólnota są +same z siebie ważne, nie tylko ze względu na wygodę, którą ze sobą +niosą, proszę dołączcie do nas, używając terminu „wolne +oprogramowanie”.</p> + +<hr /> + +<!-- The archived version is truncated. +<p> + +Joe Barr wrote an article called +<a href="http://web.archive.org/web/20080703140137/http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">Live and +let license [archived]</a> that gives his perspective on this issue.</p> +--> +<p> +Artykuł Lakhani i Wolfa <a +href="http://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">o +motywacji deweloperów wolnego oprogramowania</a> mówi, że znaczna +frakcja jest motywowana perspektywą, że oprogramowanie powinno być +darmowe. I to pomimo faktu, że deweloperzy byli badani +na stronie SourceFroge, a strona ta nie wspomaga poglądu, +że wolność jest problemem etycznym.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1998, 1999, 2000, 2001, 2007, 2016 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Artur Skura 2001; poprawki: Wojciech Kotwica 2002, 2003, 2004, +Jan Owoc 2010, 2011, 2014.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2017/04/22 13:00:43 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-software-intro.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-software-intro.html new file mode 100644 index 0000000..afcf1dd --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-software-intro.html @@ -0,0 +1,158 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-software-intro.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Ruch Wolnego Oprogramowania - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-software-intro.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Ruch Wolnego Oprogramowania</h2> + +<p> +Ludzie używają wolne systemy operacyjne takie jak <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> z rozmaitych +powodów. Wielu użytkowników używa ich ze względów praktycznych: bo są +skuteczne w użytku, bo są bardziej niezawodne, albo dlatego, +że mają większy wybór w oprogramowaniu. +</p> + +<p> +To są dobre powody – ale stawka toczy się o coś więcej niż +tylko wygodę. Prawdziwym powodem jest wolność Wasza i Waszej +społeczności. +</p> + +<p> +Ideą Ruchu Wolnego Oprogramowania jest to, że użytkownicy komputerów <a +href="/philosophy/why-free.html">zasługują na wolność tworzenia +wspólnoty</a>. Powinniście mieć wolność, aby sobie pomagać – +poprawiając kod źródłowy lub robiąc cokolwiek innego. Powinniście też +pomagać sąsiadom, pozwalając im na dystrybucję kopii programów, +a także mieć wolność do budowy własnej społeczności +poprzez publikację poprawionych wersji programu, które każdy może +używać. +</p> + +<p> +To czy program jest wolnym oprogramowaniem głównie zależy od jego +licencji. Oczywiście program może być również niewolny kiedy nie macie +wglądu w kod źródłowy lub gdy sprzęt nie pozwala Wam +na używanie zmodyfikowanych wersji (nazywamy to +„tivoization”). +</p> + +<p> +Nasza <a href="/philosophy/free-sw.html">rozszerzona definicja</a> wolnego +oprogramowania mówi jak licencjonować oprogramowanie, aby było +wolne. Mamy również artykuły o <a +href="/philosophy/essays-and-articles.html#LicensingFreeSoftware">konkretnych +licencjach</a> mówiące o korzyściach i wadach niektórych licencji, +które zostały zakwalifikowane jako wolne i dlaczego inne licencje są +zbyt restrykcyjne, aby je zakwalifikować. +</p> + +<p> +W 1998 termin „open source” został stworzony +i powiązany z <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">poglądami różniącymi +się od naszych</a>. Te poglądy mówią tylko o praktycznym zastosowaniu +wolnego oprogramowania i unikają kwestii wolności i solidarności +społecznej, o której mówi Ruch Wolnego Oprogramowania. Idea oprogramowania +open source nie jest zła, ale jest niewystarczająca. Nie mamy nic +przeciwko pracowania z ludźmi reprezentującymi open source +w zajęciach praktycznych takich jak tworzenie oprogramowania, +ale nie zgadzamy się ich poglądami i nie zalecamy działania +pod ich nazwą.</p> + +<p> +Jeśli uważacie, że wolność i społeczność są ważne dla naszego +dobra, dołącz do nas używając terminu „wolne +oprogramowanie” i pomóż nam tę ideę rozpowszechniać. +</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2007, 2008, 2009, 2010 Free Software Foundation, Inc. +</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Oskar Gałecki 2010; poprawki: Jan Owoc 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-sw.html new file mode 100644 index 0000000..51ecda1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-sw.html @@ -0,0 +1,703 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/free-sw.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/free-sw.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-sw.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/free-sw.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Co to Wolne Oprogramowanie? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> + +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Wolne +Oprogramowanie, System Operacyjny, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Od 1983 rozwija wolny, uniksopodobny system operacyjny GNU, mający +zapewnić użytkownikom komputerów swobodę wymiany i ulepszania +oprogramowania, którego używają." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Co to wolne oprogramowanie?</h2> + +<blockquote class="note" id="fsf-licensing"><p style="font-size: 80%"> +Macie pytanie o licencjach wolnego oprogramowania, na które nie +znaleźliście tu odpowiedzi? Zobaczcie nasze <a +href="http://www.fsf.org/licensing">zasoby o licencjach</a> i, jeśli to +konieczne, skontaktujcie się z FSF Compliance Lab pod adresem <a +href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a>.</p> +</blockquote> + +<h3>Definicja Wolnego Oprogramowania</h3> + +<blockquote> +<p> +Definicja wolnego oprogramowania przedstawia jakie warunki muszą zostać +spełnione aby konkretny program uznać za wolne +oprogramowanie. Od czasu do czasu modyfikujemy tę definicję by +wyjaśnić pewne subtelne kwestie. Zajrzyjcie do <a +href="#History">sekcji Historia</a>, aby zobaczyć zmiany +w definicji wolnego oprogramowania. +</p> +</blockquote> + +<p> +„Wolne oprogramowanie” [<em>free sofware</em>] oznacza +oprogramowanie, które szanuje wolność i społeczność +użytkowników. W skrócie znaczy, że <b>wolno użytkownikom +uruchamiać, powielać, badać, zmieniać i ulepszać +oprogramowanie</b>. Więc „wolne oprogramowanie” to kwestia +wolności, nie ceny. By zrozumieć to pojęcie, powinniście myśleć o +„wolności słowa” [<em>angielskie „free” może znaczyć +„wolny”, ale też może oznaczać „darmowy” +– “free” as in “free speech,” not as in +“free beer”</em>]. Czasami nazywamy to „oprogramownie +libre”, pożyczając termin z francuskiego lub hiszpańskiego, +[<em>libre software</em>] aby podkreślić, że nie chodzi o cenę. +</p> + +<p> +Walczymy o te wolności ponieważ na nie zasługujemy. Z tymi +swobodami, użytkownicy (zarówno indywidualni jak i wspólnie) mają +kontrolę nad programem i tym, co dla nich robi. Gdy użytkownicy +nie mają kontroli nad programem, to program kontroluje +użytkowników. Programista kontroluje program, a przez niego +użytkowników. Ten niewolny lub „własnościowy” +[<em>ang. proprietary</em>] program jest narzędziem niesprawiedliwej władzy. +</p> + +<h4> Cztery niezbędne wolności</h4> + +<p> +Program jest wolnym oprogramowaniem jeśli użytkownicy programu mają cztery +niezbędne wolności: +</p> + +<ul> + <li>Wolność do uruchamiania programu jak chcecie, w dowolnym celu +(wolność 0).</li> + <li>Wolność do analizowania, jak działa program i zmieniania go +aby robił co i jak potrzebujecie (wolność 1). Warunkiem koniecznym +jest dostęp do kodu źródłowego. + </li> + <li>Wolność do rozpowszechniania kopii, byście mogli pomóc innym ludziom +(wolność 2). + </li> + <li>Wolność do udoskonalania programu i publicznego rozpowszechniania +własnych ulepszeń, dzięki czemu może z nich skorzystać cała społeczność +(wolność 3). Warunkiem koniecznym jest tu dostęp do kodu źródłowego. + </li> +</ul> + +<p> +Program jest wolnym oprogramowaniem jeśli zapewnia użytkownikom wszystkie te +wolności. W przeciwnym wypadku jest niewolnym. Choć są różne +sposoby rozprowadzania niewolnego oprogramowania, różniące się dystansem +od w pełni wolnego, uważamy wszystkie za równie nieetyczne.</p> + +<p>W danym przypadku te wolności muszą dotyczyć kodu, który mamy zamiar +używać lub skłaniać innych by używali. Przykładowo, rozważmy program A, +który w niektórych przypadkach automatycznie uruchamia program B. Jeśli +chcemy rozprowadzać program A w tej formie, to oznacza, +że użytkownicy będą potrzebowali B, więc trzeba sprawdzić +czy zarówno A jak i B są wolnym oprogramowaniem. Jednakże, +jeśli mamy zamiar zmodyfikować A aby nie używał B, tylko A musi +być wolnym; B nie jest częścią zamiaru.</p> + +<p> +„Wolne oprogramowanie” nie oznacza +„niekomercyjne”. Wolny program musi być dostępny +do komercyjnego wykorzystywania, komercyjnego rozwijania +i komercyjnego rozpowszechniania. Komercyjny rozwój wolnych programów +nie jest już niczym niezwykłym; takie wolne komercyjne oprogramowanie jest +bardzo ważne. Możliwe, że zapłaciliście za kopie wolnych +programów, mogliście też otrzymać je bezpłatnie. Ale bez względu +na to, w jaki sposób je otrzymaliście, zawsze macie wolność +do kopiowania i modyfikowania programów, a nawet <a +href="/philosophy/selling.html">sprzedawania kopii</a>. +</p> + +<p>Reszta tej strony wyjaśnia kilka szegółów decydujących czy dana wolność +jest wystarczająca.</p> + +<h4>Wolność do uruchamiania programu jak chcecie, w dowolnym celu</h4> + +<p> +Wolność korzystania z programu oznacza wolność dla każdej osoby +czy organizacji do używania go na dowolnego rodzaju systemie +komputerowym, do dowolnego typu zadań, bez wymogu kontaktowania +się w związku z tym z autorem czy jakimś innym +konkretnym podmiotem. W tej wolności chodzi o cele +<em>użytkownika</em>, nie o cele <em>autora</em>. Jako użytkownicy macie +swobodę uruchamiania programu do swoich celów, a jeśli go +rozprowadzacie, przekazujecie komuś innemu, to wówczas ta osoba może +swobodnie korzystać z niego do własnych celów, a wy nie macie +prawa narzucać mu swoich. +</p> + +<p> +Wolność aby uruchamiać program jak się chce oznacza, że nie +zabrania się Wam ani nie powstrzymuje Was od uruchamiania. Nie ma +to nic wspólnego z funkcjonalnością programu, ani czy będzie +funkcjonował w danym środowisku, ani czy program robi to, co +chcecie aby robił.</p> + +<h4>Wolność do analizowania, jak działa program i zmnieniana go +aby robił co i jak potrzebujecie</h4> + +<p> +By wolności 1 i 3 (wolności do dokonywania zmian +i publikowania zmienionych wersji) miały sens, musicie mieć dostęp +do kodu źródłowego programu. Zatem dostępność kodu źródłowego jest +warunkiem koniecznym wolnego oprogramowania. Zaciemniony „kod +źródłowy” nie jest prawdziwym kodem źródłowym i nie liczy się +jako taki. +</p> + +<p> +Wolność 1 to także wolność do używania zmienionej wersji zamiast +oryginału. Jeśli program jest dostarczany w produkcie zaprojektowany +tak, by umożliwiał uruchamianie czyjejś zmodyfikowanej wersji lecz nie +pozwala na uruchomienie waszej – praktyka znana jako +„tiwoizacja” lub „zablokowanie” lub (w +perwersyjnej mowie praktykujących te taktyki) „bezpieczne +uruchamianie” – wolność 1 staje się pozorem, a nie czymś +praktycznym. Ta postać binarna nie jest wolnym oprogramowaniem nawet jeśli +kod z którego jest kompilowana jest wolny. +</p> + +<p> +Jednym z ważnych sposobów modyfikowania programu jest wykorzystywanie +w nim dostępnych wolnych podprogramów i modułów. Jeśli licencja +programu zabrania łączenia z istniejącymi modułami na odpowiedniej +licencji – na przykład kiedy wymaga, żebyście mieli prawa +autorskie do każdego dodawanego przez siebie kodu – wówczas jest +zbyt restrykcyjna, by uznać ją za wolną. +</p> + +<p> +To, czy zmiana stanowi udoskonalenie, jest kwestią subiektywną. Jeśli +wasze prawa dokonywania modyfikacji są ograniczone wyłącznie do zmian, +które ktoś inny uzna za udoskonalenie, nie jest to wolny program. +</p> + +<h4>Wolność do rozpowszechniania kopii: podstawowe zasady</h4> + +<p>Wolność rozpowszechniania (wolności 2 i 3) znaczy, że powinniście +mieć swobodę rozpowszechniania kopii, zmodyfikowanych +bądź oryginalnych, za darmo bądź pobierając opłatę +za dystrybucję, <a href="#exportcontrol">wszędzie +i każdemu</a>. Wolność robienia tego wszystkiego oznacza (między +innymi), że nie musicie prosić o pozwolenie ani płacić +za nie. +</p> + +<p> +Powinniście mieć również wolność dokonywania zmian w programie +i wykorzystywania ich prywatnie w pracy czy też dla rozrywki, +bez wspominania nawet, że istnieją. A jeśli już opublikujecie +dokonane modyfikacje, nie powinniście być zmuszeni do powiadamiania o +tym kogokolwiek, w jakikolwiek sposób. +</p> + +<p> +Wolność 3 to także wolność do udostępniania Waszych zmodyfikowanych +wersji jako wolne oprogramowanie. Wolna licencja może również zezwalać +na udostępnianie ich na inne sposoby; inaczej mówiąc, nie musi być +to licencja typu <a href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>. Jednakże +licencja, która wymaga by zmodyfikowane wersje były niewolne, nie +kwalifikuje się jako wolna. +</p> + +<p> +Wolność do redystrybucji kopii programu musi obejmować zarówno postaci +binarne czy wykonywalne programu, jak i kod źródłowy, zarówno dla +zmienionych, jak i niezmienionych wersji. (Rozpowszechnianie programów +w postaci gotowej do uruchomienia jest konieczne dla zachowania +wygody instalacji wolnych systemów operacyjnych). Nie szkodzi, jeśli nie da +się utworzyć postaci binarnej czy wykonywalnej (ponieważ +w niektórych językach programowania nie ma takiej możliwości), mimo to +musicie mieć wolność do rozpowszechniania takich postaci, jeśli +znajdziecie metodę ich utworzenia. +</p> + +<h4>Copyleft</h4> + +<p> +Pewne rodzaje zasad dotyczących sposobu rozpowszechniania wolnego +oprogramowania są akceptowalne, pod warunkiem, że nie stoją +w sprzeczności z zasadniczymi wolnościami. Na przykład, <a +href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a> (w dużym uproszczeniu) jest +zasadą, która mówi, że przy redystrybucji programu nie możecie +wprowadzać ograniczeń odmawiając głównych swobód innym. Reguła ta nie jest +sprzeczna z głównymi swobodami użytkowników, a raczej je chroni. +</p> + +<p> +W projekcie GNU używamy copyleftu by zapewnić każdemu prawną ochronę +tych czterech wolności. Uważamy, że istnieją poważne powody dla których +<a href="/philosophy/pragmatic.html">lepiej używać copyleft</a>. Jednakże <a +href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">wolne +oprogramowanie nie korzystające z copyleftu</a> także jest +etyczne. Więcej o zależności między „wolnym oprogramowaniu” +a „programami objętymi copyleft” znajdziecie +na stronie <a href="/philosophy/categories.html">Kategorie wolnego +i niewolnego oprogramowania</a>. +</p> + +<h4>Reguły co do sczegółów tworzenia pakietu i rozprowadzania</h4> + +<p> +Ustalanie reguł tworzenia pakietu ze zmienioną wersją jest dopuszczalne, +jeśli tylko owe reguły w istotny sposób nie ograniczają Waszej wolności +do rozpowszechniania zmodyfikowanych wersji lub tworzenia takich +wersji i używania ich prywatnie. Jest dopuszczalne aby licencja +wymagała zmianę nazwy modyfikowanej wersji, usunięcia logo, +lub oznaczenia zmian jako Wasze. Takie wymagania są dopuszczalne tak +długo jak nie są tak dokuczliwe, że uniemożliwiają jakiekolwiek zmiany; +skoro i tak robicie pewne zmiany w programie, kilka dodatkowych +zmian nie powinno sprawić kłopotu. +</p> + +<p> +Wymagania typu „jeśli udostępniasz program w ten sposób, musisz +go udostępnić także w taki sposób” również mogą być dopuszczalne, +na tych samych warunkach. Przykład takiego wymagania to, że jeśli +rozpowszechnicie zmienioną wersję, a poprzedni programista poprosi o +jej kopię, to musicie ją przesłać. (Zwróćcie uwagę, że taka zasada +nadal pozostawia wam wybór, czy w ogóle upubliczniać waszą +wersję). Wymagania nakazujące udostępnienie kodu źródłowego użytkownikom +upublicznionych przez Was wersji są również akceptowalne. +</p> + +<p> +Specjalny przypadek zaistnieje gdy licencja wymaga zmiany nazwy według +której program jest wywoływany przez inne programy. To uniemożliwia +wypuszczenie Waszej zmienionej wersji aby zastąpiła oryginalną gdy +tamta jest wywoływana przez inne programy. Takie wymaganie jest dopuszczalne +tylko jeśli jest prosty sposób wyznaczenia aliasu aby zmodyfikowana +wersja mogła być wywoływana przez alias oryginalnej.</p> + +<h4>Przepisy eksportowe</h4> + +<p> +Czasami rządowe <a id="exportcontrol">przepisy kontroli eksportu</a> +i sankcje handlowe mogą ograniczać waszą wolność rozpowszechniania +kopii programu na cały świat. Wyeliminowanie czy ignorowanie tych +restrykcji nie jest w mocy autorów oprogramowania, ale mogą +i powinni oni odmawiać narzucania ich jako warunków stosowania +programu. W ten sposób restrykcje nie będą wpływać na działania +i ludzi poza zasięgiem jurysdykcji danego rządu. Co za tym idzie, +licencje wolnego oprogramowania nie mogą wymagać podporządkowania się żadnym +nietrywialnym przepisom eksportowym jako warunek dla korzystania +z którejkolwiek z podstawowych wolności. +</p> + +<p> +Wspominanie o istnieniu ograniczeń eksportu bez umieszczania ich jako +jeden z warunków licencji jest dopuszczalne, ponieważ nie +ogranicza to użytkowników. Jeśli przepis eksportu jest trywialny +w przypadku wolnego oprogramowania, to umieszczanie go jako warunek nie +jest problemem; jednakże jest to potencjalnym problemem +ponieważ późniejsza zmiana w przepisach eksportu sprawią, +że wymóg jest nietrywialny a oprogramowanie stanie się niewolne. +</p> + +<h4>Zagadnienia prawne</h4> + +<p> +Aby wszystkie te wolności nabrały rzeczywistego wymiaru, muszą być +nieodwołalne tak długo, jak nie robicie niczego złego. Jeżeli autor +oprogramowania ma prawo unieważnienia licencji, bądź wstecznego dodania +ograniczeń do warunków, nawet wówczas, gdy nie zrobiliście niczego, co +by taki krok uzasadniało, to oprogramowanie nie jest wolne. +</p> + +<p> +Wolna licencja nie może wymagać zgody na warunki licencji niewolnego +programu. Przykładowo, jeśli licencja wymaga abyście przestrzegali licencji +„wszystkich programów, które używacie”, dla użytkownika, który +używa niewolne programy by to wymagało przestrzeganie warunków tych +niewolnych programów; to jest oznaką niewolnej licencji. +</p> + +<p> +Jest dopuszczalne aby wolna licencja określała która jurysdykcja prawa +obowiązuje, lub gdzie powinien być złożony pozew sądowy, lub jedno +i drugie. +</p> + +<h4>Licencje na bazie kontraktu</h4> + +<p> +Większość licencji wolnego oprogramowania bazuje na prawie autorskim, +a istnieją pewne granice tego, jakie wymagania można nałożyć +za pomocą prawa autorskiego. Jeśli licencja oparta na przepisach +prawa autorskiego respektuje prawa użytkowników tak, jak to opisano powyżej, +to jest mało prawdopodobne, żeby był z nią kłopot jakiegoś innego +rodzaju, którego do tej pory nie przewidzieliśmy (choć czasami się to +zdarza). Jednak niektóre licencje wolnego oprogramowania bazują +na umowach, a w umowach można nakładać ograniczenia w dużo +szerszym zakresie. To znaczy, że istnieje wiele możliwych sposobów, +w jakie taka licencja mogłaby być niedopuszczalnie restrykcyjna, +niewolna. +</p> + +<p> +W żaden sposób nie jesteśmy w stanie wymienić wszystkich +przypadków, które byłyby dla nas nieakceptowalne. Jeśli licencja oparta +na umowie ograniczałaby użytkownika w pewien niecodzienny sposób, +w jaki nie mogą tego robić licencje oparte na prawie autorskim, +a jaki nie został tutaj wspomniany jako uzasadniony, to będziemy +musieli to przemyśleć i zapewne dojdziemy do wniosku, że nie +jest wolna. +</p> + +<h4>Używanie właściwych określeń gdy mowa o wolnym oprogramowaniu</h4> + +<p> +Mówiąc o wolnym oprogramowaniu, najlepiej unikać określeń takich jak +„rozdawać” czy „bezpłatny”, gdyż niejawnie +sugerują one, że chodzi o cenę, a nie o wolność. Niektóre +powszechnie używane określenia, jak „piractwo”, są wyrazem +poglądów, których, mamy nadzieję, nie podzielacie. Zachęcamy +do przeczytania omówienia zatytułowanego <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">„Mylące słowa +i sformułowania, których lepiej unikać”</a>. Mamy też listę +prawidłowych <a href="/philosophy/fs-translations.html">tłumaczeń terminu +„free software”</a> na różne języki. +</p> + +<h4>Jak interpretujemy te kryteria</h4> + +<p> +Na koniec, warto zauważyć, że takie kryteria, jak ustanowione +w tej definicji wolnego oprogramowania, wymagają uważnego namysłu +nad ich interpretacją. O tym, czy dana licencja może być zaliczona +do licencji wolnego oprogramowania, rozstrzygamy w oparciu o +powyższe kryteria, stwierdzając, czy jest ona z nimi zgodna +zarówno duchem jak i w szczegółowym zapisie. Jeżeli licencja +zawiera nadmierne ograniczenia, odrzucamy ją, nawet jeśli nie +przewidzieliśmy danego problemu w podanych kryteriach. Czasami +wymagania niektórych licencji wzbudzają kontrowersje, co wymaga od nas +intensywnego namysłu, łącznie z dyskusją z prawnikiem, zanim +będziemy mogli zdecydować, czy dany wymóg jest możliwy +do przyjęcia. Kiedy wreszcie osiągniemy rozstrzygnięcie w takiej +kwestii, często uaktualniamy powyższe kryteria, by wyjaśnić, dlaczego pewne +licencje kwalifikują się bądź nie. +</p> + +<h4>Pomoc z wolnymi licencjami</h4> + +<p> +Jeśli jesteście ciekawi, czy konkretna licencja kwalifikuje się jako +licencja wolnego oprogramowania, zajrzyjcie do naszej <a +href="/licenses/license-list.html">listy licencji</a>. Jeżeli nie +wymieniono tam tej, którą jesteście zainteresowani, możecie nas o nią +zapytać wysyłając wiadomość na adres <a +href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a>. +</p> + +<p> +Jeżeli planujecie napisanie nowej licencji, prosimy o skontaktowanie +się najpierw z Free Software Foundation pisząc na powyższy +adres. Mnożenie różnych licencji wolnego oprogramowania powoduje, +że użytkownicy muszą poświęcać więcej czasu na ich zrozumienie; +zapewne uda nam się pomóc wam w znalezieniu istniejącej już licencji +wolnego oprogramowania, która spełni wasze oczekiwania. +</p> + +<p> +Jeśli okaże się to niemożliwe i rzeczywiście będziecie potrzebować +nowej licencji, to korzystając z naszej pomocy możecie być pewni, +że będzie to faktycznie licencja wolnego oprogramowania +i unikniecie różnych problemów praktycznych. +</p> + +<h3 id="beyond-software">Poza oprogramowaniem</h3> + +<p> +<a href="/philosophy/free-doc.html">Podręczniki do oprogramowania muszą +być wolne</a>, z tego samego powodu, dla którego oprogramowanie musi +być wolne, a także dlatego, że podręczniki są w istocie +częścią oprogramowania. +</p> + +<p> +Te same argumenty są prawdziwe także w przypadku innych rodzajów dzieł +praktycznego użytku — to znaczy takich, które zawierają przydatną +wiedzę, jak na przykład materiały edukacyjne i źródłowe. <a +href="http://wikipedia.org">Wikipedia</a> jest najbardziej znanym +przykładem. +</p> + +<p> +Każde dzieło <em>może</em> być wolne i dlatego definicja wolnego +oprogramowania została poszerzona o definicję <a +href="http://freedomdefined.org/"> wolnych dzieł kultury</a> dotyczącą dzieł +dowolnego rodzaju. +</p> + +<h3 id="open-source">Open Source?</h3> + +<p> +Inna grupa używa terminu „open source” na oznaczenie czegoś +zbliżonego (lecz nie identycznego) do „wolnego +oprogramowania”. Wolimy określenie „wolne oprogramowanie”, +gdyż od chwili, gdy tylko usłyszy się, o które znaczenie przymiotnika +w nim chodzi, przywołuje ono na myśl wolność. Słowo +„open” ani „otwarte” <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nigdy nie wywołują +takich skojarzeń</a>. +</p> + +<h3 id="History">Historia</h3> + +<p>Od czasu do czasu zmieniamy definicję Wolnego +Oprogramowania. Tutaj znajduje się lista znacznych modyfikacji wraz +z odnośnikami, by zilustrować co dokładnie uległo zmianom.</p> + +<ul> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.152&r2=1.153">Version +1.153</a>: Doprecyzować, że wolność do uruchamiania programu +oznacza, że nic Was nie powstrzymuje aby go uruchomić.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.140&r2=1.141">Version +1.141</a>: Wyjaśnić jaki kod musi być wolny.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.134&r2=1.135">Version +1.135</a>: Doprecyzować, że wolność 0 jest aby uruchamiać program +w sposób jaki się chce.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.133&r2=1.134">Version +1.134</a>: Wolność 0 nie jest kwestią funkcjonalności programu.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.130&r2=1.131">Wersja +1.131</a>: Wolna licencja nie może wymagać dotrzymywania warunków niewolnej +licencji innego programu.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.128&r2=1.129">Wersja +1.129</a>: Jasno określić, że wybór jurysdykcji prawa i miejsce +składanie pozwów jest dozwolone. (Zawsze mieliśmy takie stanowisko.)</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.121&r2=1.122">Wersja +1.122</a>: Wymóg kontroli eksportu jest problematyczny jeśli wymóg jest +nietrywialny; w przeciwnym wypadku jest tylko potencjalnym problemem.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.117&r2=1.118">Wersja +1.118</a>: Wyjaśnienie: problemem jest prawo do robienia zmian, +a nie jakich zmian się dokonuje. Zmiany nie są ograniczone +do „ulepszeń”.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.110&r2=1.111">Wersja +1.111</a>: Wyjaśnienie 1.77 aby sprecyzować, że tylko wsteczne +<em>ograniczenia</em> są niedopuszczalne. Posiadacze praw autorskich zawsze +mogą dodać dodatkowe <em>przyzwolenia</em> na używanie twórczości +poprzez wydanie twórczości równolegle na inne sposoby.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.104&r2=1.105">Version +1.105</a>: Wyjaśnienie, że w wolności 1. (już opisanej w wersji +1.80), że to wlicza uruchamianie zmodyfikowanej wersji programu.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.91&r2=1.92">Wersja +1.92</a>: Wyjaśnienie, że zaciemniony kod nie kwalifikuje się jako kod +źródłowy.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.89&r2=1.90">Wersja +1.90</a>: Wyjaśnienie, że wolność 3 oznacza prawo +do rozpowszechniania kopii zmodyfikowanych bądź usprawnionych +przez was wersji, a nie prawo do uczestniczenia w rozwoju +czyjegoś projektu </li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.88&r2=1.89">Wersja +1.89</a>: Wolność 3 zawiera prawo do udostępniania zmodyfikowanej +wersji jako wolnego oprogramowania.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.79&r2=1.80">Wersja1.80</a>: +Wolność 1 musi być praktyczna, nie tylko teoretyczna; na przykład +tiwoizacja.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.76&r2=1.77">Wersja +1.77</a>: Wyjaśnienie, że wszystkie wsteczne zmiany w licencji są +nie do zaakceptowania, nawet jeśli nie jest to całkowita zmiana +licencji.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.73&r2=1.74">Wersja +1.74</a>: Cztery wyjaśnienia odnośnie nie dość wyraźnych, +lub podniesionych w niektórych miejscach lecz nie wszędzie +odzwierciedlonych stwierdzeń: +<ul> +<li>"Usprawnienia" nie oznaczają, że licencja może faktycznie ograniczać +to, jakiego typu zmodyfikowane wersje możecie udostępniać. Wolność 3 oznacza +wolność do dystrybucji zmodyfikowanych wersji, nie tylko dokonanych +zmian.</li> +<li>Prawo do włączania istniejących modułów odnosi się do tych, które +są odpowiednio licencjonowane.</li> +<li>Wyraźne podsumowanie dotyczące kontroli eksportu.</li> +<li>Wprowadzenie zmiany w licencji powoduje odwołanie starej licencji.</li> +</ul> +</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.56&r2=1.57">Wersja +1.57</a>: Dodanie sekcji "Poza oprogramowaniem".</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.45&r2=1.46">Wersja +1.46</a>: Wyjaśnienie czyje cele są istotne w wolności +do uruchamiania programu w dowolnym celu.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.40&r2=1.41">Wersja +1.41</a>: Wyjaśnienie treści dotyczącej licencji opartych o umowy.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.39&r2=1.40">Wersja +1.40</a>: Wyjaśnienie, że wolna licencja musi pozwalać wam +na wykorzystanie innego dostępnego wolnego oprogramowania w celu +stworzenia waszej modyfikacji.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.38&r2=1.39">Wersja +1.39</a>: Zwrócenie uwagi na to, że dopuszczalne jest, gdy +licencja nakazuje wam dostarczenie kodu źródłowego wersji programu, który +udostępniacie do publicznego użytku.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.30&r2=1.31">Wersja +1.31</a>: Zwrócenie uwagi na to, że dopuszczalne jest, gdy +licencja nakazuje wam wskazanie swojej osoby jako autora modyfikacji. Inne +mniejsze wyjaśnienia.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.22&r2=1.23">Wersja +1.23</a>: Zwrócenie uwagi na potencjalne problemy związane +z licencjami opartymi na umowach.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.15&r2=1.16">Wersja +1.16</a>: Wyjaśnienie dlaczego rozpowszechnianie postaci binarnej programu +jest istotne.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.10&r2=1.11">Wersja +1.11</a>: Informacja, że wolna licencja może wymagać od Was +wysłania kopi wersji którą rozpowszechniacie poprzednim autorom, jeśli o to +poproszą.</li> + +</ul> + +<p>Przerwy w numeracji powyżej spowodowane są tym, że dokonano wielu +innych zmian, które nie miały bezpośredniego związku z definicją +lub interpretacją. Przykładowo, lista nie zawiera zmian +w formatowaniu, pisowni, interpunkcji, lub innych częściach +strony. Kompletna historia zmian jest dostępna dostępna poprzez <a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&view=log">interfejs +cvsweb</a>.</p> + + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2004-2007, 2009-2017 Free Software Foundation, +Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001-2006, Mariusz Libera 2010, Tomasz +Kozłowski 2010, Jan Owoc 2012-2017; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2018/03/31 01:00:39 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-world.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-world.html new file mode 100644 index 0000000..9e7dd56 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/free-world.html @@ -0,0 +1,241 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-world.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Tylko Wolny Świat może przeciwstawić się Microsoftowi - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-world.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Tylko Wolny Świat może przeciwstawić się Microsoftowi</h2> + +<p><strong>Tom Hull</strong></p> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Ten artykuł jest częścią naszej sekcji <a +href="/philosophy/third-party-ideas.html">Poglądy Osób Trzecich</a>.</p></blockquote> +</div> + +<ol> +<li>Koszty reprodukcji i dystrybucji oprogramowania są zerowe przy +uwzględnieniu zysków. Oznacza to, że teoretycznie produkowanie +oprogramowania, które może być dowolnie rozpowszechniane i używane +przez każdego, nie jest droższe, niż produkowanie oprogramowania dla +ograniczonej klienteli.</li> +<li>Nie istnieje relacja między ceną oprogramowania a kosztami jego +rozwoju. Dwoma czynnikami, które mają znaczenie, są wielkość rynku (który +jest limitowany przez cenę i użyteczność) oraz konkurencja. Biorąc +pod uwagę rynek oprogramowania, maksymalną marżę można osiągnąć +poprzez wykluczenie lub wyeliminowanie konkurencji.</li> +<li>Firmy zajmujące się oprogramowaniem, które są w stanie rozbić +konkurencję, osiągają szczyty władzy, które są nie do pomyślenia +w innych gałęziach przemysłu. Dzieje się tak częściowo z powodu +ogromnego przepływu pieniędzy, który jest możliwy w przypadku braku +konkurencji przy produktach o zerowych kosztach reprodukcji, +jednak głównym powodem jest stopień skomplikowania samego +oprogramowania, co pozwala dominującym firmom na projektowanie +„standardów”, które wykluczają przyszłą konkurencję.</li> +<li>Wszystkie nisze rynku oprogramowania błyskawicznie ewoluują w kierunku +monopolu lub stanu równowagi, w którym mała liczba uczestników +milcząco zgadza się nie niszczyć swoich zysków nawzajem. (Ustanowione firmy +są w stanie bronić swoich udziałów w rynku poprzez redukcję +cen praktycznie do zera, co czyni rywalizację cenową samobójczą dla +nowicjuszy.) Istnieją jednak przypadki asymetrycznej rywalizacji, gdzie +duże firmy z innymi źródłami przychodów są w stanie zniszczyć +mniejsze firmy, które polegają na pojedynczej niszy będącej źródłem +dochodu.</li> +<li>Microsoft ma bezpieczne źródło dochodu opierające się na jego +dominującej pozycji jako twórcy systemów operacyjnych dla komputerów +osobistych i używa władzy płynącej z tej pozycji +do faworyzowania swoich innych działalności biznesowych +poprzez swoją zdolność do dyktowania „standardów” +i osłabiania konkurencji, szczególnie gdy władza +(w przeciwieństwie do samych pieniędzy) jest zagrożona.</li> +<li>Kapitaliści inwestują w nowe przedsięwzięcia na rynku +oprogramowania z nadzieją na zdobycie dominującej pozycji +w nowej niszy rynku. Inwestycje w istniejących niszach rynku +praktycznie nie istnieją, gdyż niemożliwym jest konkurowanie +z ustanowionym dominującym uczestnikiem poprzez niższe koszty, +zaś możliwe zyski z nierównej walki o mały udział znikającego +tortu rzadko uzasadniają ryzyko. W swoich najbardziej szalonych snach +ci kapitaliści nie pragną niczego tak bardzo, jak stania się kolejnym +Microsoftem.</li> +<li>Dążenie do ograniczania Microsoftu pod przykrywką praw +antymonopolowych zdaje się być głównie wysiłkiem firm, których pozycja jest +zagrożona przez działalność Microsoftu. Dążą do utrudnienia +Microsoftowi osłabiania ich własnych biznesów. Jednak zasadniczo nie +różnią się od Microsoftu, gdyż nie kwestionują świata, w którym +firmy technologiczne pracujące z prywatnych kryjówek własności +intelektualnej są w stanie kontrolować użytkowanie tych technologii dla +ich własnych korzyści.</li> +<li>W równaniu rynkowym popyt jest równy, a na wiele sposobów +nadrzędny, do produkcji. Jednak w świecie, w którym +żyjemy, produkcja jest wysoce zorganizowana oraz wydajna +i zarządza ogromnymi zasobami finansowymi i zwodniczymi siłami +perswazji, podczas gdy popyt jest sfragmentaryzowany, niedoinformowany +i bezsilny. Podczas gdy konsumenci nadal są w stanie zabić +produkt, na który nie mają ochoty, są oni bezsilni wobec tworzenia, +czy nawet wpływania na szczegółowe projekty tych produktów. Wobec +oprogramowania konsumenci są w stanie jedynie wybrać spośród danego im +zestawu opcji, które są niezwykle skomplikowane, zadziwiająco nieprzejrzyste +i generalnie zaprojektowane bardziej w celu zwalczania konkurencji +firmy, niż do zadań użytkownika. (Nawet staromodna opcja niekorzystania +z nich jest często niemożliwa z powodu zawiłej sieci +współzależności, jako że nowy sprzęt komputerowy i oprogramowanie +idą ze sobą krok w krok.)</li> +<li>Prawdziwym „zabójcą oprogramowania” jest wolne oprogramowanie: +oprogramowanie, które jest wolne od roszczeń o własność +intelektualną; które jest publikowane w formie kodu źródłowego, może +więc być sprawdzone, ocenione, naprawione i poprawione przez +każdego z umysłem do tego zdolnym; które jest wolnie +rozpowszechniane i może zostać zainstalowane na maszynach +oraz używane bez limitów. Wolne oprogramowanie jest +oprogramowaniem, które zabija zamknięty, nikczemny przemysł +oprogramowania. Jest to oprogramowanie, które użytkownicy mogą wybrać +w sposób inteligentny, by wykonywać zadania życia codziennego +i które są oni w stanie wspólnie budować, by radzić sobie +z przyszłymi potrzebami. Wolne oprogramowanie jest jedną rzeczą, +z którą nawet Microsoft nie może konkurować.</li> +<li>Jednakże, istnieje jeden główny problem: kto płaci za rozwój wolnego +oprogramowania? Zazwyczaj odpowiedź – co prowadzi do całego +zamieszania powyżej – brzmi, że inwestorzy płacą za rozwój, +co należy odjąć od ich zysków. Jedyną prawdziwą odpowiedzią jest to, +że koszty rozwoju oprogramowania muszą być opłacone przez +użytkowników. Kluczowym punktem jest to, że płaci się nie +za dystrybucję czy używanie oprogramowania, ale za jego +rozwój, zaś rozwój wolnego oprogramowania implikuje, że może ono +być używane przez każdego. Myślę, że można to rozwiązać w prosty +sposób: każdy, kto chce rozwoju lub usprawnienia oprogramowania, +zamieszcza „zgłoszenie-o-propozycji” zawierające kwotę, którą +wnioskodawca jest skłonny wpłacić na rzecz jego rozwoju. Pośredniczące +organizacje mogą zajmować się tymi zgłoszeniami, a zainteresowane +podmioty mogą podbijać stawkę. Deweloperzy mogą następnie przeglądać listę +ogłoszeń i licytować stawkę pracy lub pracować bez określania +jej. Deweloperzy mogą też zamieszczać własne propozycje, w które +użytkownicy mogą się wkupić.</li> +<li>Wolne oprogramowanie może być rozwijane taniej, niż zamknięte +oprogramowanie. Nawet przy pracy dobrze opłacanych profesjonalnych +deweloperów, w pełni zaplanowanej przez skrupulatnych użytkowników, +koszt wolnego oprogramowania byłby znacznie niższy, niż premie płacone +obecnie na rzecz budowania imperiów. Jakość byłaby lepsza, szczególnie +w kwestii przystosowania do użytku. Wolna dystrybucja zapewniłaby +maksymalną ekspozycję i wybór: wolny rynek oparty całkowicie +na użyteczności i jakości. Element usług oprogramowania również +otworzyłby się: każdy, kto chciałby, mógłby zacząć od tego samego kodu, +by uczyć się, wspierać i nauczać. Sukces osiągnęliby ci, którzy +zapewnialiby najlepsze usługi.</li> +<li>Proste kroki mogą zapoczątkować ten ruch: Utwórzmy wstępną organizację +do uporządkowywania kwestii technicznych, zasugerujmy działające +układy, studiujmy ekonomię, pozbądźmy się formalnej struktury, zasiejmy +i koordynujmy zgłoszenia oraz podstawy dla wstępnych wkładów +technologicznych (włączając dużą część jaką jest obecnie dostępne +oprogramowanie freeware), zajmijmy się zdobywaniem rozgłosu. Namawiajmy duże +firmy i organizacje do przeznaczenia miałej części ich rocznych +nakładów na oprogramowanie na propozycje. Utwórzmy grupę badającą +kwestie własności intelektualnej, kwestionujmy wątpliwe roszczenia +i badajmy wykonywalność kupowania i wydawania praw +do uzasadnionych roszczeń. Zachęcajmy do rozwoju większej ilości +lokalnych organizacji – lokalnych w kontekście miejsca, +przemysłu, niszy, preferencji – przy jednoczesnym rozpadzie +lub zanikaniu pierwonej grupy: powszechne metody i procedury, +lecz brak scentralizowanej kontroli.</li> +<li>Nazwijmy tę organizację, tę strukturę, „Wolnym Światem”. Oznacza +to wolną i otwartą wiedzę, wolny i otwarty rozwój, oprogramowanie, +które pracuje dla Ciebie. Zajmij stanowisko. Zaznacz swój wkład. Nie masz +nic do stracenia, lecz <kbd>CTL-ALT-DEL</kbd>.</li> +</ol> + +<hr /> + +<p>Dodatkowe uwagi można znaleźć na stronie <a +href="/philosophy/free-world-notes.html">http://www.gnu.org/philosophy/free-world-notes.html</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p> +Pytania i komentarze dotyczące tej strony prosimy kierować do Toma +Hulla <a href="mailto:ftwalk@contex.com"><ftwalk@contex.com></a>. +</p> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997 Tom Hull</p> + +<p>Możesz zamieszczać odnośniki do tego dokumentu i/lub rozpowszechniać go +elektronicznie.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Szczepan Czapla 2017; poprawki: Jan Owoc 2017.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/06/22 12:02:44 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html new file mode 100644 index 0000000..1a72dc7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html @@ -0,0 +1,223 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright-old.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolność czy prawa autorskie? (stara wersja) - Projekt GNU - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright-old.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolność czy prawa autorskie? (stara wersja)</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Istnieje <a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">zaktualizowana +wersja</a> tego artykułu.</p></blockquote> +</div> + +<p> + <strong>Richard Stallman</strong> +</p> + +<blockquote> +<p> +Nowy wspaniały świat e-książek: nie ma już antykwariatów, nie można już +pożyczyć koledze, nie można pożyczyć książki z biblioteki, ani nie +można kupić książki inaczej niż kartą kredytową, która śledzi co +czytasz. Nawet czytanie e-książki bez zezwolenia jest przestępstwem. +</p> +</blockquote> + +<p> +Dawno, dawno temu, w czasach prasy drukarskiej, dla branży wydawniczej +ustanowiono pewne przepisy prawne regulujące jej działanie. Nazwano je +prawem autorskim, copyright [ang. „prawo o kopiowaniu”]. Celem +tej regulacji przemysłowej było wspieranie publikacji różnorodnych prac +pisanych. Metodą była wprowadzona konieczność uzyskiwania przez wydawców +zgody autora na przedruk nowszych prac.</p> + +<p> +Zwykli czytelnicy nie mieli powodów do niezadowolenia, gdyż prawo +autorskie ograniczało tylko publikację, a nie to, co mógłby zrobić +czytelnik. Nawet jeśli podniosło to nieco cenę książki, były to tylko +pieniądze. Prawo autorskie działało dla dobra publicznego, zgodnie +z zamierzeniami, i było stosunkowo bezbolesne dla +społeczeństwa. Dobrze spełniało swoje zadania – wówczas.</p> + +<p> +Potem pojawił się nowy sposób rozpowszechniania informacji: komputery +i sieci. Zaletą technologii cyfrowych jest łatwość kopiowania +i przetwarzania informacji, w tym również oprogramowania, nagrań +muzycznych i książek. Sieci zaoferowały możliwość nieograniczonego +dostępu do wszelkiego rodzaju danych – informacyjną utopię.</p> + +<p> +Jednak na drodze stała jedna przeszkoda: prawo autorskie. Czytelnicy, +którzy korzystali ze swych komputerów do dzielenia się opublikowaną +informacją z innymi byli, z formalnego punktu widzenia, ludźmi +łamiącymi prawo autorskie. Świat się zmienił, a to, co niegdyś było +regulacją przemysłową dotyczącą wydawców, stało się restrykcją nałożoną +na społeczeństwo, któremu miało służyć.</p> + +<p> +W demokracji, prawo, które zabrania popularnej, naturalnej +i przydatnej działalności jest zwykle wkrótce +rozluźniane. Jednak potężne lobby wydawców było zdecydowane nie +dopuścić do tego, by społeczeństwo wykorzystywało zalety tkwiące +w możliwościach komputerów. Zauważyli, że odpowiednią bronią jest +prawo autorskie. Pod ich wpływem, zamiast rozluźnić system praw +autorskich, rządy zaostrzyły je jeszcze bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, +nakładając surowe kary na czytelników przyłapanych na dzieleniu +się informacją.</p> + +<p> +Ale na tym się nie skończyło. Komputery mogą być potężnymi narzędziami +dominacji, gdy niewielka grupa osób kontroluje to, co robią komputery +innych. Wydawcy uświadomili sobie, że narzucając ludziom specjalnie +zaprojektowane oprogramowanie do oglądania filmów i do czytania +książek elektronicznych (e-books), mogą zyskać niesłychaną władzę: +przymuszania czytelnika do zidentyfikowania się i zapłacenia, +za każdym razem, gdy chce przeczytać książkę!</p> + +<p> +Oto marzenie wydawców, którzy nakłonili rząd USA do przyjęcia +w roku 1998 prawa Ustawa o prawach autorskich w cyfrowym +tysiącleciu [<em>Digital Millennium Copyright Act</em>]. Ta ustawa daje im +absolutną władzę prawną nad niemal wszystkim, co czytelnik mógłby +zrobić z książką elektroniczną, jeśli opublikują ją w formacie +zaszyfrowanym. Nawet czytanie bez przyznanego zezwolenia jest +przestępstwem.</p> + +<p> +Nadal mamy te same stare swobody w korzystaniu z papierowych +książek. Ale jeśli książki elektroniczne zastąpią drukowane, niewiele +będzie pożytku z tego wyjątku. Dzięki „elektronicznemu +atramentowi”, który daje możliwość ściągnięcia nowego tekstu +na pozornie „zadrukowany” kawałek papieru, nawet gazety +mogą stać się efemeryczne. Wyobraźcie sobie: nie będzie już sklepów +z używanymi książkami, żadnego pożyczania książki przyjacielowi, +żadnego wypożyczania z biblioteki publicznej – żadnych +„szczelin”, które dawałyby komuś szanse czytania +bez płacenia. (A sądząc po reklamach czytnika Microsoft +Reader, nie będzie też możliwości anonimowego kupna książek.) Oto świat, +jaki zamyślają dla nas wydawcy.</p> + +<p> +Dlaczego tak niewiele jest publicznych debat na temat tak doniosłych +zmian? Większość obywateli nie miała jeszcze sposobności borykać się +z politycznymi kwestiami, jakie niesie ze sobą ta futurystyczna +technologia. Oprócz tego, społeczeństwo uczono myśleć, że prawa +autorskie istnieją, by „chronić” ich posiadaczy, z czego +wynika, że interesy samej społeczności się nie liczą. (Stronniczy +termin „<a href="/philosophy/not-ipr.html">własność +intelektualna</a>” także promuje ten pogląd; dodatkowo błędnie próbuje +objąć kilka praw, które są całkiem odrębne – takie jak prawa +autorskie i prawa patentowe – jakby były jednym +zagadnieniem.)</p> + +<p> +Jednak kiedy ogół społeczeństwa zacznie korzystać +z elektronicznych książek i odkryje, jakie rządy przygotowali dla +nich wydawcy, ludzie zaczną się sprzeciwiać. Ludzkość nie będzie znosić tego +jarzma wiecznie.</p> + +<p> +Wydawcy będą chcieli, byśmy uwierzyli, że pełne zakazów prawo autorskie +jest jedynym sposobem na utrzymanie przy życiu twórczości artystycznej, +ale nie potrzebujemy Wojny o Kopiowanie, żeby wspierać +różnorodność wydawanych dzieł. Jak pokazał przypadek grupy muzycznej +Grateful Dead, prywatne kopiowanie między miłośnikami niekoniecznie jest +problemem dla artystów. (W 2007 roku, Radiohead zarobił miliony zachęcając +fanów aby kopiowali płytę i płacili za nią ile chcą; kilka +lat wcześniej Stephen King dostał sety tysięcy za e-książkę, którą +ludzie mogli kopiować.) Dzięki legalizacji kopiowania książek +elektronicznych między przyjaciółmi możemy z powrotem przekształcić +prawo autorskie w regulację przemysłową, jaką było niegdyś.</p> + +<p> +W stosunku do niektórych rodzajów piśmiennictwa powinniśmy posunąć +się nawet dalej. W przypadku prac naukowych i monografii każdy +powinien być zachęcany do udostępniania w sieci wiernych +kopii. Ponowna publikacja prac w taki właśnie sposób pomaga chronić +osiągnięcia naukowe, równocześnie czyniąc je bardziej dostępnymi. Dla +podręczników i większości informatorów powinna być dozwolona także +publikacja zmienionych wersji, gdyż to przyczynia się do ich +ulepszania.</p> + +<p> +I na koniec, kiedy sieci komputerowe udostępnią nam metodę łatwego +przesłania niewielkiej sumy pieniędzy, zniknie całe uzasadnienie +ograniczania wiernego kopiowania. Jeśli spodobałaby się wam książka, +a na ekranie komputera ukazałoby się okienko z napisem +„Kliknij tu, by dać autorowi jednego dolara”, nie +kliknęlibyście? Prawo autorskie regulujące kopiowanie książek i muzyki, +odnosząc się do dystrybucji wiernych niezmienionych kopii, stanie się +całkowicie przestarzałe. Odpowiedni czas już nadszedł!</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1999, 2008 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/02/25 03:58:19 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..f9fbcca --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright.html @@ -0,0 +1,276 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolność czy prawa autorskie? - GNU Project - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolność czy prawa autorskie?</h2> + +<p class="byline">Richard Stallman</p> + +<p><em>Ten esej opisuje jak zasady wolności oprogramowania można czasami +zastosować do innych prac autorskich i do sztuki. Został tu +zamieszczony ponieważ dotyczy stosowania zasad wolnego +oprogramowania.</em></p> +<hr class="thin" /> + +<p> +Prawa autorskie zostały wprowadzone w erze prasy drukarskiej jako +regulacja przemysłu pisarskiego i wydawniczego. Celem było zachęcenie +do publikacji różnorodnych prac pisanych. Sposobem było zmuszenie +wydawcy, aby uzyskał zezwolenie od autora na publikację prac +z ostatnich kilku lat. Pozwalało to autorom na uzyskanie +przychodów od wydawców, które ułatwiały i zachęcały +do pisania. Czytelnicy otrzymywali z tego korzyść, tracąc przy tym +niewiele: prawo autorskie ograniczało tylko publikację, nie rzeczy, które +zwykły czytelnik mógł robić. To zapewne uczyniło prawo autorskie korzystnym +systemem dla społeczeństwa i dlatego zapewne uzasadnionym.</p> + +<p> +Wszystko to piękne—tylko dawniej.</p> + +<p> +Dzisiaj mamy nowe drogi dystrybucji informacji: komputery i sieci. Ich +korzyścią jest to, że ułatwiają kopiowanie i manipulację +informacją, włączając oprogramowanie, nagrania muzyczne, książki +i filmy. Oferują one możliwość nieskończonego dostępu +do wszelakiego rodzaju danych—informacyjna utopia.</p> + +<p> +Jedna przeszkoda stała na drodze: prawa autorskie. Czytelnicy +i słuchacze, którzy skorzystali z nowej możliwości kopiowania +i dzielenia się opublikowaną informacją, ściśle rzecz biorąc, naruszali +prawo autorskie. To samo prawo, które niegdyś spełniało rolę korzystnej +przemysłowej regulacji wydawców stało się ograniczeniem dla społeczeństwa, +któremu miało służyć.</p> + +<p> +W demokracji, prawo które zabrania działań popularnych +i użytecznych, zwykle jest wkrótce rozluźniane. Jednak nie wtedy, +gdy korporacje mają władzę polityczną. Wydawnicze lobby jest zdeterminowane, +by przeszkodzić społeczeństwu w korzystaniu z mocy swoich +komputerów i odkryły, że prawo autorskie jest przydatną +bronią. Pod ich wpływem, zamiast rozluźniać prawa autorskie, +aby dopasować się do nowych okoliczności, rządy zacieśniły je +bardziej niż kiedykolwiek, nakładając surowe kary na praktyki dzielenia +się. Najnowsza moda w popieraniu wydawców przeciwko obywatelom, znana +jako „trzy próby” [<em>three strikes</em>], polega +na blokadzie łącz internetowych tym obywatelom, którzy uczestniczą +w dzieleniu się plikami.</p> + +<p> +To jeszcze nie było najgorsze. Komputery mogą być potężnym narzędziem +dominacji, gdy dostawcy oprogramowania odmawiają użytkownikom kontroli +nad oprogramowaniem, które uruchamiają. Wydawcy zdali sobie sprawę, +że poprzez wydawanie prac w formie zaszyfrowanej, które tylko +autoryzowane oprogramowanie może otworzyć, uzyskają niespotykaną władzę: +mogą zmusić czytelników do płacenia oraz identyfikacji, +kiedykolwiek tylko czytają książkę, słuchają muzyki lub oglądają +film. To marzenie wydawców: świat opłat za oglądanie +[<em>pay-per-view</em>].</p> + +<p> +Wydawcy zyskali wsparcie rządu USA dla swego marzenia za pomocą Digital +Millenium Copyright Act (DMCA) w roku 1998. To prawo dawało wydawcom +prawo określania własnych zasad prawa autorskiego, +poprzez implementację ich w kodzie autoryzowanego programu +do odtwarzania. Przez tę praktykę, nazwaną „cyfrowym zarządzaniem +ograniczeniami” [<em>Digital Restrictions Management</em>, +w skrócie <em>DRM</em>] nawet czytanie lub słuchanie +bez autoryzacji zostało zabronione.</p> + +<p> +Nadal mamy te same stare wolności w używaniu papierowych książek +i innych analogowych mediów. Lecz jeśli e-książki zastąpią te +drukowane, te wolności się nie przeniosą. Wyobraź sobie: koniec sklepów +z używanymi książkami, koniec pożyczania książek swoim przyjaciołom, +koniec wypożyczania książek z publicznej biblioteki — koniec +„wycieków”, które mogły dać komuś szansę przeczytania +bez płacenia. Koniec kupowania książek anonimowo za gotówkę +— możesz kupić e-booka wyłącznie przy użyciu karty kredytowej. To jest +świat który wydawcy chcą nam narzucić. Jeśli kupisz czytnik Amazon Kindle +(my nazywamy go <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Swindle</a> [Szwindel]) +lub Sony Reader (tego nazywamy Shreader [czyt. Shredder - Niszczarka] +za to, czym grozi używanie go z książkami), płacisz +za utrwalenie takiego świata.</p> + +<p> +Szwindel ma nawet orwelliańskiego backdoora, który może zostać użyty +do zdalnego kasowania książek. Amazom zaprezentował tę możliwość +poprzez skasowanie, kupionych z Amazon, kopii książki Orwella +— 1984. Ewidentnie, nazwa nadana przez Amazon temu produktowi +w pełni odzwierciedla intencje do palenia naszych książek.</p> + +<p> +Społeczny gniew przeciwko DRM rośnie powoli, będąc powstrzymywanym +ponieważ propagandowe wyrażenia takie jak „<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">ochrona autorów</a>” +i „<a href="/philosophy/not-ipr.html">własność +intelektualna</a>” przekonały czytelników, że ich prawa się nie +liczą. Te zwroty domyślnie przyjmują, że wydawcom należy się specjalna +władza w imieniu autorów, że jesteśmy moralnie zobowiązani by się +im kłaniać, jak również, że oszukaliśmy kogoś, jeśli zobaczyliśmy +lub usłyszeliśmy cokolwiek bez uiszczenia opłaty.</p> + +<p> +Organizacje, które zyskują najwięcej z praw autorskich, to te które +legalnie sprawują nad nimi kontrolę w imieniu autorów (większość +autorów zyskuje niewiele). Chcieliby, byś wierzył, że prawo autorskie +jest naturalnym prawem autorów oraz, że my — społeczeństwo +— musimy cierpieć, nieważne jak bolesne to jest. Nazywają dzielenie +się „piractwem”, przyrównując pomoc bliźniemu do ataku +na okręt.</p> + +<p> +Mówią również, że Wojna z Udostępnianiem jest jedyną drogą +na utrzymanie sztuki żywą. Nawet gdyby było to prawdą, nie wystarcza to +na wytłumaczenie tego postępowania; lecz nie jest to +prawdą. Publiczne dzielenie się kopiami pozwala zwiększyć sprzedaż +większości prac, zmniejszając sprzedaż tylko dla największych hitów.</p> + +<p> +Bestsellery mogą jednak radzić sobie dobrze bez zakazu dzielenia +się. Stephen King uzyskał setki tysięcy dolarów sprzedając niezaszyfrowaną +serię e-książek bez blokad kopiowania lub dzielenia się. (Był +niezadowolony z tej ilości i nazwał eksperyment porażką, +ale dla mnie wydaje się to sukcesem.) Radiohead zyskało miliony +w 2007 roku poprzez zaproszenie swoich fanów do kopiowania +albumu i zapłaty według własnego uznania, podczas gdy album był +udostępniany także w sieciach P2P. W 2008 roku <a +href="http://www.boingboing.net/2008/03/05/nine-inch-nails-made.html">Nine +Inch Nails wypuścili album z zezwoleniem na dzielenie się +kopiami</a> i zarobili 750 000 dolarów w przeciągu kilku dni.</p> + +<p> +Możliwość sukcesu bez narzucania sztucznych ograniczeń nie ogranicza +się jedynie do bestsellerów. Wielu artystów o różnorakiej sławie +dzisiaj prowadzi dostatnie życie dzięki <a +href="http://www.techdirt.com/articles/20091119/1634117011.shtml">dobrowolnemu +wsparciu</a>: datkom i zakupom towarów przez ich fanów. Kevin Kelly +oszacował, iż artysta potrzebuje znaleźć jedynie <a +href="http://www.kk.org/thetechnium/archives/2008/03/1000_true_fans.php">1000 +prawdziwych fanów</a>. +</p> + +<p> +Kiedy sieci komputerowe dostarczą łatwej anonimowej metody +do przesłania komuś małej kwoty pieniędzy, bez karty kredytowej, +będzie prosto stworzyć dużo lepszy system do wspierania sztuki. Podczas +oglądania pracy, byłby przycisk z napisem: „Naciśnij tutaj, by +wysłać artyście złotówkę”. Czy nie nacisnąłbyś go, przynajmniej +raz w tygodniu?</p> + +<p> +Innym dobrym sposobem na wsparcie muzyki i sztuki są <a +href="/philosophy/dat.html">fundusze podatkowe</a> — być może podatek +od czystych nośników lub łączności z Internetem. Państwo +powinno dystrybuować pieniądze z podatku w całości +do artystów, nie marnując ich na korporacje wydawnicze. Jednakże +państwo nie powinno dystrybuować ich w liniowej proporcji +do popularności, ponieważ to by dawało najwięcej kilku +supergwiazdom, pozostawiając niewiele na wsparcie pozostałych +artystów. Z tego powodu proponuję użycie funkcji pierwiastkowej +trzeciego stopnia lub czegoś podobnego. Przy liniowej proporcji, +gwiazda A z 1000-krotnie większą popularnością niż artysta B +otrzyma 1000 razy więcej pieniędzy niż B. Przy pierwiastkowej trzeciego +stopnia, A otrzyma 10 razy więcej niż B. Dzięki temu, każda +z supergwiazd otrzyma większy udział niż mniej popularny artysta, +ale większość funduszy popłynie do artystów, którzy naprawdę +potrzebują tego wsparcia. Ten system wydajnie wykorzysta nasze podatki, by +wspierać sztukę.</p> + +<p> +Propozycje <a +href="http://stallman.org/mecenat/global-patronage.html">Globalnego +Mecenatu</a> [<em>Global Patronage</em>] łączą aspekty obu systemów, łącząc +obowiązkowe płatności z dowolnością rozdziału pomiędzy artystów.</p> + +<!-- +<p> + +In Spain, this tax system should replace the SGAE and its canon, +which could be eliminated.</p> --> +<p> +Aby uczynić prawo autorskie pasującym do ery sieci, powinniśmy +zalegalizować niekomercyjne kopiowanie i dzielenie się wszystkimi +publikowanymi pracami oraz zabronić DRM. Ale dopóki nie wygramy +tej bitwy, musicie zabezpieczyć się sami: nie kupujcie żadnych produktów +z DRM, chyba że macie sposoby na złamanie DRM. Nigdy nie +używajcie produktów stworzonych, by zaatakować Waszą wolność, chyba +że potraficie zniwelować taki atak.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2008, 2010, 2011, 2019 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Sylwester Zarębski 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, 2013, +Jan Wieremjewicz 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/12/30 12:08:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-power.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-power.html new file mode 100644 index 0000000..8bb3656 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-power.html @@ -0,0 +1,212 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-power.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolność czy władza? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, general, public, license, gpl, +general public license, freedom, software, power, rights" /> +<meta http-equiv="Description" content="W eseju „Wolność czy władza” Bradley Kuhn +i Richard Stallman dyskutują o powodach, dla których ruch wolnego +oprogramowania nie propaguje wolności dla wyboru dowolnej licencji dla +tworzonego oprogramowania." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-power.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolność czy władza?</h2> + +<p> +<strong>Bradley Kuhn</strong>, <strong>Richard Stallman</strong></p> + +<blockquote> +<p>Umiłowanie wolności to miłość bliźniego; umiłowanie władzy to miłość +do samego siebie.<br /> + – William Hazlitt</p> +</blockquote> + +<p> +W ruchu wolnego oprogramowania opowiadamy się za wolnością +użytkowników programów. Sformułowaliśmy nasze poglądy w oparciu +o te wolności, które są konieczne, by móc dobrze żyć, +oraz podsycają wspólnotę dobrej woli i współpracy. <a +href="/philosophy/free-sw.html">Nasza definicja wolnego oprogramowania</a> +precyzuje, które wolności są niezbędne, aby użytkownicy programów mogli +działać we wspólnocie.</p> + +<p> +Wspieramy wolność zarówno programistów jak i użytkowników. Większość +z nas to programiści, chcemy wolności zarówno dla siebie jak i dla +was. Każdy z nas używa jednak oprogramowania napisanego przez +innych i chcemy mieć wolność w użytkowaniu tych programów, +a nie tylko w użytkowaniu własnego kodu. Popieramy wolność +wszystkich użytkowników, niezależnie czy programują często, czasami, +czy wcale tego nie robią.</p> + +<p> +Jednakże jednej z tak zwanych wolności nie popieramy, +a mianowicie – wolności wyboru dowolnej licencji dla +pisanego oprogramowania. Odrzucamy ją, ponieważ tak naprawdę jest ona +formą władzy a nie wolności.</p> + +<p> +Choć często przeoczane, to rozróżnienie ma zasadnicze +znaczenie. Wolność to możliwość podejmowania decyzji, które będą wpływać +głównie na nas samych. Władza zaś, to możliwość podejmowania decyzji, +które będą bardziej wpływać na innych niż na nas. Jeśli pomieszamy +władzę z wolnością, nie uda nam się pozostać prawdziwie wolnymi.</p> + +<p> +Oprogramowanie zastrzeżone to egzekwowanie władzy. Obecne prawo autorskie +zapewnia tę władzę producentom oprogramowania, w związku z czym +oni i tylko oni ustalają zasady narzucane pozostałym; stosunkowo +niewielka grupa ludzi podejmuje podstawowe, dotyczące wszystkich, decyzje +związane z oprogramowaniem, zazwyczaj łamiąc przy tym nasze +wolności. Gdy użytkownicy pozbawieni są wolności, które charakteryzują wolne +oprogramowanie, nie mogą oni stwierdzić, jakie działania wykonuje +oprogramowanie, nie mogą sprawdzić czy istnieją w nim „tylne +furtki”, nie mogą monitorować ewentualnych wirusów i robaków, nie +mogą się dowiedzieć, jakie osobiste informacje są ujawniane (lub nie mogą +zaprzestać ich ujawniania, nawet jeśli się dowiedzą). Jeśli programowanie +ulegnie awarii, nie mogą go naprawić; muszą czekać na producenta, by on +to zrobił zgodnie z władzą, jaką posiada. Jeśli najzwyczajniej +w świecie program okazuje się niezupełnie tym, czego użytkownik +potrzebuje, nie ma możliwości odwrotu. Użytkownicy nie mogą sobie wzajemnie +pomóc w poprawieniu go.</p> + +<p> +Producentami zastrzeżonego oprogramowania często są firmy. Ruch wolnego +oprogramowania nie jest przeciwny tym organizacjom, widzimy jednak, co się +dzieje, kiedy firmy te mają możliwość narzucania dowolnych reguł +użytkownikom oprogramowania. Microsoft jest doskonałym przykładem tego, jak +szkodliwe może być łamanie wolności użytkowników; nie jest to +jednak jedyny przykład. Nawet gdy nie mamy do czynienia +z monopolem, zastrzeżone oprogramowanie szkodzi +społeczeństwu. Możliwość wyboru pana i władcy to nie wolność.</p> + +<p> +Dyskusja na temat praw i zasad dotyczących oprogramowania, często +skoncentrowana była tylko na interesach programistów. Niewielu ludzi +zajmuje się programowaniem regularnie, jeszcze mniej jest właścicielami firm +produkujących oprogramowanie. Jednakże wszystkie rozwinięte społeczeństwa +potrzebują i używają oprogramowania, w związku z tym +producenci programów kontrolują obecnie to jak żyjemy, jak robimy interesy, +jak się porozumiewamy i jak jesteśmy zabawiani. Hasło „wolności +wyboru (tylko dla programistów)”, nie odwołuje się do zagadnień +etycznych ani politycznych.</p> + +<p> +Jeśli „kod to prawo” <a href="#f1">(1)</a> [angielskie +<em>code</em> oznacza zarówno kodeks (np. prawny), jak i kod +(np. źródłowy). W dalszej części wykorzystana jest właśnie ta +analogia], jak stwierdził profesor Lawrence Lessig ze szkoły prawniczej +Stanford Law School, to pytanie, na które musimy odpowiedzieć brzmi: +kto powinien kontrolować kod, którego używacie – wy sami, +czy elita wybranych? Uważamy, że to wam przysługuje prawo +do sprawowania kontroli nad oprogramowaniem, którego używacie, +a przekazanie wam tej kontroli jest celem wolnego oprogramowania.</p> + +<p> +Uważamy, że to wy powinniście decydować o przeznaczeniu oprogramowania +którego używacie, jednak obecne prawo stanowi inaczej. Obecnie stawia +nas ono w pozycji nadrzędnej do użytkowników naszego kodu, +czy nam się to podoba, czy nie. Etyczną odpowiedzią na tę +sytuację jest głoszenie wolności dla każdego użytkownika, podobnie jak Karta +Praw przez zagwarantowanie wolności każdemu z obywateli miała dać +rządowi możliwość sprawowania władzy. Po to właśnie istnieje <a +href="/copyleft/copyleft.html">GNU GPL</a>: daje wam panowanie +nad użytkowanym oprogramowaniem, jednocześnie <a +href="/philosophy/why-copyleft.html">chroniąc przed tymi</a>, którzy +chcieliby przejąć kontrolę nad waszymi decyzjami.</p> + +<p> +W miarę jak coraz więcej użytkowników uświadamiać sobie będzie, +że kod to prawo, i zacznie odczuwać, że oni również zasługują +na wolność, dostrzegać będą oni wagę wolności, które popieramy, +podobnie jak wciąż rosnąca grupa użytkowników docenia praktyczną wartość +wolnego oprogramowania, które stworzyliśmy.</p> + +<h4>Przypisy</h4> + +<a id="f1"></a>William J. Mitchell, <em>City of Bits: Space, Place, and the +Infobahn </em> (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995), s. 111, +za Lawrence Lessig w <em>Code and Other Laws of Cyberspace, +Version 2.0</em> (New York, NY: Basic Books, 2006), s. 5. + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001, 2009 Bradley M. Kuhn and Richard M. Stallman</p> + +<p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted +without royalty in any medium, provided this notice is preserved. <br/> +Zezwala się na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego +tekstu, niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania +niniejszego zezwolenia.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Piotr Podobiński 2004, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki: Jan +Owoc 2010, 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/fs-motives.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/fs-motives.html new file mode 100644 index 0000000..b94b26d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/fs-motives.html @@ -0,0 +1,194 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/fs-motives.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Motywacje do pisania Wolnego Oprogramowania - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/fs-motives.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Motywacje do pisania Wolnego Oprogramowania</h2> + +<p>Nie popełniajcie błędu przypuszczając, że cały rozwój oprogramowania ma +jedną prostą motywację. Oto kilka innych motywacji, o których wiemy, +że motywują wielu ludzi by pisali wolne oprogramowanie. +</p> + +<dl> +<dt>Zabawa</dt> + +<dd>Dla niektórych ludzi, często najlepszych programistów, pisanie programów +jest dobrą zabawą, zwłaszcza gdy nie ma szefa, który mówiłby Ci, co masz +robić.<br /> +Prawie wszyscy programiści wolnego oprogramowania podzielają ten motyw.</dd> + +<dt>Idealizm polityczny</dt> + +<dd>Pragnienie zbudowania wolnego świata i chęć niesienia pomocy innym +w uniezależnieniu się od deweloperów oprogramowania. +</dd> + +<dt>Chęć bycia podziwianym</dt> + +<dd>Jeśli napiszesz przydatny wolny program, użytkownicy będą Cię +podziwiać. Fajnie być podziwianym. +</dd> + +<dt>Szacunek i reputacja</dt> + +<dd>Jeśli napiszesz użyteczny wolny program, to udowodnisz innym, że jesteś +dobrym programistą. +</dd> + +<dt>Społeczeństwo</dt> + +<dd>Bycie częścią społeczeństwa przez współpracę z innymi +w publicznych projektach wolnego oprogramowania motywuje wielu +programistów.</dd> + +<dt>Nauka</dt> + +<dd>Pisanie wolnego oprogramowania to świetna możliwość rozwijania swoich +zdolności technicznych i społecznych. Jeśli jesteście nauczycielem, +zachęćcie uczniów/studentów aby przyłączyli się do istniejącego +projektu wolnego oprogramowania, lub aby razem stworzyli nowy +projekt – będzie to dla nich bardzo dobre doświadczenie.</dd> + +<dt>Wdzięczność</dt> + +<dd>Jeśli od lat korzystasz z wolnego oprogramowania, jesteś wdzięczny +jego twórcom i masz poczucie długu w stosunku do nich. Gdy +sam napiszesz program, który przyda się innym, odczujesz satysfakcję, +że dałeś coś od siebie. +</dd> + +<dt>Nienawiść do Microsoftu</dt> + +<dd> +Byłoby błędem zawężać krytykę jedynie do <a +href="/philosophy/microsoft.html">Microsofu</a>. Owszem, Microsoft postępuje +źle, ponieważ tworzy niewolne oprogramowanie. Co gorsze, często jest <a +href="/philosophy/proprietary/malware-microsoft.html">szkodliwym +oprogramowaniem</a> [ang. <em>malware</em>] na wiele sposobów, +w tym <a href="http://DefectiveByDesign.org">cyfrowe zarządzanie +ograniczeniami</a> [ang. <em>DRM</em>]. Jednakże jest wiele innych firm, +które robią podobne rzeczy, i największym wrogiem naszej wolności dziś +jest <a href="/philosophy/proprietary/malware-apple.html">Apple</a>.<br /> + +Mimo wszystko, istnieje duża grupa osób, które odczuwają silną niechęć +do Microsoftu i niektórzy z nich decydują się wspierać wolne +oprogramowanie właśnie z tego powodu. +</dd> + +<dt>Pieniądze</dt> + +<dd>Spora grupa ludzi otrzymuje pieniądze z powodu tworzenia wolnego +oprogramowania lub posiadnia firm, które bazują na wolnym +oprogramowaniu. +</dd> + +<dt>Potrzeba posiadania lepszego programu</dt> + +<dd>Ludzie często pracują nad usprawinieniami do programów, których +używają, aby byłyone lepsze. (Niektórzy uważają to za jedyny +istniejący motyw, ale ci nie doceniają natury ludzkiej.) +</dd> + +</dl> + +<p>Natura ludzka jest skomplikowana i dość często spotyka się osoby, które +mają wiele motywów do jednego działania.</p> + +<p>Każdy człowiek jest inny i mogą istnieć różnorodne motywy, których nie +wymieniono w tym artykule. Jeśli znasz jakiś motyw nie wymieniony +powyżej, napisz do nas <a +href="mailto:campaigns@gnu.org"><campaigns@gnu.org></a>. Jeśli +uznamy, że istnieją inne motywy wpływające na działania +deweloperów, dodamy je do listy.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2009 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2010, 2012, 2014; poprawki Tomasz W. Kozłowski 2010, +Jan Owoc 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gif.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gif.html new file mode 100644 index 0000000..5b526d7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gif.html @@ -0,0 +1,346 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gif.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego na stronach internetowych GNU nie ma plików GIF - Projekt +GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gif.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Dlaczego na stronach internetowych GNU nie ma plików GIF</h2> + + +<blockquote><p>Nie wiadomo nam o żadnym obecnym zagrożeniu patentowym na format GIF; +<a href="#venuenote">patenty, które były używane do atakowania format +GIF wygasły</a>. Tym nie mniej niniejszy artykuł pozostanie aktualny tak +długo jak oprogramowanie może być zabronione prawem patentowym, +ponieważ to samo może się wydarzyć w dowolnej dziedzinie +informatyki. Zobaczcie <a +href="/server/fsf-html-style-sheet.html#UseofGraphics">naszą politykę +dotyczącą GIF</a>, oraz nasze <a href="/server/standards/">wskazówki +dotyczące stron www</a>.</p></blockquote> + + +<p> +Na witrynie GNU nie ma GIF-ów, ponieważ algorytm kompresji +LZW wykorzystywany przy tworzeniu plików formatu GIF jest objęty patentami +(Unisysu i IBM-a). Te patenty uniemożliwiają budowanie wolnego +oprogramowania generującego poprawne pliki GIF. Dotyczą również programu +<strong>compress</strong>, dlatego też w projekcie GNU +nie używa się ani tego programu, ani jego formatu. +</p> + +<p> +Zarówno Unisys, jak i IBM uzyskały patenty w 1983. Unisys +(i być może IBM) zastrzegł te patenty w kilku krajach. Co się +tyczy tych państw, których bazy patentów mogliśmy przeszukać, wygląda +na to, że najpóźniejszą datą wygaśnięcia w nich patentu jest +1 października 2006 <sup><a id="returnnote" +href="#venuenote">1</a></sup>. Do tego czasu, każdy kto wypuści wolny +program do tworzenia plików GIF prawdopodobnie zostanie +zaskarżony. Nie widzimy żadnych powodów, by sądzić, że posiadacze +patentu przegraliby proces. +</p> + +<p> +Gdybyśmy wypuścili taki program, Unisys i IBM stwierdziłyby pewnie, +że rozsądniej będzie nie wnosić pozwu przeciw organizacji +dobroczynnej, takiej jak FSF. Zamiast tego mogliby skarżyć użytkowników tego +programu, łącznie z firmami dystrybuującymi oprogramowanie +GNU. Uważamy, że zachowalibyśmy się nieodpowiedzialnie doprowadzając +do takiej sytuacji. +</p> + +<p> +Wiele osób sądzi, że Unisys udzielił zezwolenia +na rozpowszechnianie wolnych programów do tworzenia plików formatu +GIF. Niestety, w rzeczywistości zrobili coś innego. Oto, co faktycznie +firma stwierdziła w tej sprawie w roku 1995: +</p> + +<blockquote><p>Unisys does not require licensing, or fees to be paid, for non-commercial, +non-profit GIF-based applications, including those for use on the on-line +services. Concerning developers of software for the Internet network, the +same principle applies. Unisys will not pursue previous inadvertent +infringement by developers producing versions of software products for the +Internet prior to 1995. The company does not require licensing, or fees to +be paid for non-commercial, non-profit offerings on the Internet, including +“Freeware”. <br /> Unisys nie wymaga uzyskiwania licencji +ani wnoszenia opłat dla niekomercyjnych, niedochodowych aplikacji +stosujących format GIF, łącznie z przeznaczonymi do użytku +w usługach on-line. Ta sama zasada odnosi się do autorów +oprogramowania dla sieci Internet. Unisys nie będzie ścigać +wcześniejszych nieumyślnych przypadków naruszenia patentu przez programistów +konstruujących wersje produktów programowych dla Internetu przed 1995 +rokiem. Firma nie wymaga uzyskiwania licencji ani wnoszenia opłat +dla niekomercyjnych, niedochodowych ofert [programów] w Internecie, +łącznie z „Freeware”.</p></blockquote> + +<p> +Niestety, powyższe zezwolenie nie obejmuje <a +href="/philosophy/free-sw.html">wolnego oprogramowania</a>, a tylko +programy na wpół wolne, których nie można wykorzystać +w wolnym systemie operacyjnym, takim jak GNU. Oprócz tego, +<em>zupełnie</em> nie pozwala na stosowanie algorytmu LZW +do innych celów, np. do kompresji plików. Dlatego sądzimy, +że nadal najlepiej jest odrzucić LZW i przejść +na alternatywne rozwiązania, takie jak <a +href="/software/gzip/gzip.html">GNU zip</a> i format PNG. +</p> + +<p> +<a href="/philosophy/selling.html">Komercyjna dystrybucja wolnych +programów</a> jest bardzo istotna i chcielibyśmy, żeby system GNU był +rozprowadzany komercyjnie w całości. To znaczy, że nie możemy +dołączyć do GNU programu tworzącego GIF-y, nie na warunkach +Unisysu. +</p> + +<p> +<a href="http://www.fsf.org">Fundacja Wolnego Oprogramowania</a> jest +niekomercyjną, niedochodową organizacją, więc ściśle rzecz biorąc nasze +wpływy ze sprzedaży <a href="http://shop.fsf.org/">CD-ROM-ów</a> nie są +„dochodem”. Być może znaczy to, że moglibyśmy umieścić +na swoim CD-ROM-ie program generujący GIF-y i twierdzić, +że działamy w ramach udzielonego przez Unisys zezwolenia, +a być może nie. Ponieważ jednak wiemy, że inni +redystrybutorzy GNU nie mogliby zrobić tak jak my, nie byłoby +z takiego postępowania zbyt wielkiego pożytku. +</p> + +<p> +Wkrótce po tym, jak Unisys wydał swoje oświadczenie, kiedy większość +korzystających z Sieci nabrała otuchy sądząc, że Unisys pozwolił +na wolne programy generujące GIF-y, napisaliśmy do działu prawnego +tej firmy, prosząc o wyjaśnienie tych kwestii. Nie dostaliśmy +odpowiedzi. +</p> + +<p> +Nawet gdyby Unisys rzeczywiście pozwolił wolnemu oprogramowaniu +na tworzenie GIF-ów, nadal musielibyśmy borykać się z patentem +IBM-a. Oba patenty, Unisysu i IBM-a, obejmują dokładnie ten sam +„wynalazek” – algorytm kompresji LZW (co jest zapewne +konsekwencją błędu Urzędu Patentów i Znaków Towarowych USA, słynącego +z niekompetencji i kiepskich rozstrzygnięć). +</p> + +<p> +Dekodowanie GIF-ów to inna sprawa. Zarówno patent Unisysu, jak i IBM-a, +sformułowano tak, że nie dotyczą programów, które potrafią tylko +dekompresować format LZW, a nie potrafią +kompresować. Dlatego też w programach GNU możemy i będziemy +umieszczać obsługę wyświetlania grafik w formacie GIF. +</p> + +<p> +Skoro tak, to gdybyśmy tylko chcieli, moglibyśmy nadal umieszczać pliki GIF +na naszej witrynie internetowej. Znalazłoby się wiele osób, które +z przyjemnością by je dla nas generowały, a za samo trzymanie +plików GIF na serwerze nikt by nam nie wytaczał procesu. +</p> + +<p> +Jednak uważamy, że jeśli nie możemy rozpowszechniać +oprogramowania umożliwiającego ludziom poprawne tworzenie plików GIF, to +nie powinniśmy korzystać z tego, że inni będą dla nas +uruchamiać tego rodzaju programy. Poza tym, skoro w GNU nie możemy +dostarczać programów do generowania GIF-ów, czujemy się zobowiązani +do wskazania jakiejś alternatywy. I sami powinniśmy korzystać +z zalecanego przez nas alternatywnego rozwiązania. +</p> + +<p> +A oto, co Unisys oznajmił w sprawie swojego patentu w 1999 +roku: +</p> + +<blockquote><p>Unisys has frequently been asked whether a Unisys license is required +in order to use LZW software obtained by downloading from the Internet or +from other sources. The answer is simple. In all cases, a written +license agreement or statement signed by an authorized Unisys representative +is required from Unisys for all use, sale or distribution of any software +(including so-called “freeware”) and/or hardware providing LZW +conversion capability (for example, downloaded software). <br /> Unisys +często zadaje się pytanie, czy w celu korzystania +z oprogramowania posługującego się LZW, a pobranego +z Internetu lub uzyskanego z innych źródeł konieczne jest +uzyskanie licencji od firmy Unisys. Odpowiedź jest +prosta. We wszystkich przypadkach konieczne jest uzyskanie pisemnej +licencji firmy Unisys lub oświadczenia podpisanego przez upoważnionego +przedstawiciela Unisys na wszelkiego rodzaju użytkowanie, sprzedaż +lub dystrybucję dowolnego typu oprogramowania (łącznie +z tzw. „freeware”) i (lub) sprzętu posiadającego +możliwość przekształcenia LZW (na przykład, programów pobranych +z sieci).</p></blockquote> + +<p> +Tym oświadczeniem Unisys usiłuje odwołać swoje słowa z roku 1995, kiedy +część patentu przekazał ogółowi. Legalność takiego posunięcia stoi +pod znakiem zapytania. +</p> + +<p> +Kolejnym problemem jest to, że patenty LZW – +i w ogóle patenty związane z pomysłami +obliczeniowymi – są zamachem na wolność ogółu programistów +i wszyscy programiści powinni działać aby <a +href="/philosophy/limit-patent-effect.html">chronić oprogramowanie przed +patentami.</a> +</p> + +<p> +Zatem, nawet gdybyśmy znaleźli rozwiązanie umożliwiające społeczności +wolnego oprogramowania tworzenie GIF-ów, nie rozwiązywałoby to naprawdę +całości problemu. Właściwym rozwiązaniem jest przejście na inny format +i zaprzestanie używania GIF-ów. +</p> + +<p> +Dlatego też nie używamy formatu GIF i mamy nadzieję, +że Wy też nie będziecie. +</p> + +<p> +Możliwe jest tworzenie niekompresowanych plików graficznych podobnych +do GIF-ów o tyle, że działających z programami +dekodującymi format GIF. Można to zrobić bez naruszania patentów +i do niektórych celów takie pseudo-GIF-y są przydatne. +</p> + +<p> +Możliwe jest też tworzenie plików GIF za pomocą nie objętej patentem +metody kodowania blokowego [<em>run length encoding</em>], +ale nie pozwala to na osiągnięcie takiego stopnia kompresji, +jakiego zwykle oczekuje się od GIF-ów. +</p> + +<p> +Postanowiliśmy nie stosować pseudo-GIF-ów na naszej witrynie, +ponieważ nie jest to zadowalające rozwiązanie problemu. Działa, +ale pliki są bardzo duże. To, czego naprawdę potrzebuje WWW, to wolny +od patentów format graficzny z kompresją, a nie wielkie +pseudo-GIF-y. +</p> + +<p> +<a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Portable_Network_Graphics">Format +PNG</a> obejmuje kompresję i nie jest opatentowany. Mamy nadzieję, +że stanie się szeroko obsługiwany, wówczas będziemy go +stosować. Grafiki na tym serwerze mamy już w <a +href="/graphics/graphics.html">wersjach PNG</a>. +</p> + +<p> +Więcej informacji na temat kłopotów patentowych formatu GIF zawiera +poświęcona <a +href="https://web.archive.org/web/20150329143651/http://progfree.org/Patents/patents.html">GIF-om +strona Ligi Wolności Programowania [<em>League for Programming +Freedom</em>]</a>. Za pośrednictwem tej strony można dotrzeć +do bardziej szczegółowych informacji o ogólnym problemie patentów +na oprogramowanie. +</p> + +<p> +Istnieje biblioteka o nazwie libungif, która czyta pliki GIF +i zapisuje je w postaci nieskompresowanej, żeby obejść patent +Unisysu. +</p> + +<p> +Celem witryny <a +href="https://web.archive.org/web/20171203193534/http://burnallgifs.org/">http://burnallgifs.org</a> +jest odwodzenie od wykorzystywania plików GIF na stronach WWW. +</p> + +<h3>Przypisy:</h3> + +<p><a href="#returnnote" id="venuenote">1.</a> Udało nam się przeszukać bazy +patentowe USA, Kanady, Japonii oraz Unii Europejskiej. Patent Unisys +wygasł w USA 20 czerwca 2003, 18 czerwca 2004 wygasł +w Europie, 20 czerwca 2004 wygasł w Japonii, +zaś w Kanadzie 7 lipca 2004. Amerykański patent IBM wygasł +11 sierpnia 2006. Software Freedom Law Center twierdzi, że po +1 października 2006 nie powinno być żadnych istotnych roszczeń +patentowych, które przeszkadzałyby w stosowaniu nieruchomych GIF.</p> + +<p>Animowane GIF są inną bajką. Nie wiemy jakie patenty mogą je obejmować, +choć nie słyszeliśmy o żadnych groźbach w ich +sprawie. Jakiekolwiek oprogramowanie może być zagrożone patentami, +ale nie mamy powodu aby myśleć, że animowane GIF są wyjątkowo +zagrożone, ani powodu aby ich unikać.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2004, 2006, 2007, 2008, 2010, 2015, 2018 +Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, Jan Owoc 2013; poprawki: Wojciech +Kotwica 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, Mariusz Libera 2010, Jan Owoc 2010, +2011, 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-history.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-history.html new file mode 100644 index 0000000..29f7a0a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-history.html @@ -0,0 +1,220 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-history.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Przegląd Systemu GNU - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> +<meta name="Keywords" content="GNU, Projekt GNU, FSF, Wolne Oprogramowanie, Fundacja Wolnego +Oprogramowania, Historia" /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-history.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Przegląd Systemu GNU</h2> + +<p> +System operacyjny GNU to kompletny wolny system operacyjny zgodny +z Uniksem. Nazwa GNU oznacza „GNU to Nie Unix” (GNU's Not +Unix). Wymawia się <a href="/gnu/pronunciation.html">z jedną sylabą +i twardym g</a>. <a href="/gnu/initial-announcement.html">Pierwsze +ogłoszenie</a>, o rozpoczęciu prac nad GNU, napisał <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> we wrześniu 1983 +roku. Dłuższą jego wersję, noszącą nazwę <a +href="/gnu/manifesto.html">Manifestu GNU</a>, opublikowano w marcu +1985. Manifest GNU został przetłumaczony na kilkanaście <a +href="/gnu/manifesto.html#translations">innych języków</a>.</p> + +<p> +Nazwę „GNU” wybrano, gdyż spełniła parę warunków na raz: +po pierwsze, jest rekurencyjnym akronimem określenia „GNU's Not +Unix”, po drugie, ponieważ naprawdę istnieje takie słowo, +i po trzecie – zabawnie brzmi (również w <a +href="http://www.poppyfields.net/poppy/songs/gnu.html">piosence</a>).</p> + +<p> +Słowo „free” w określeniu „free software” +odnosi się do <a href="/philosophy/free-sw.html">wolności</a>, nie +ceny. Można zapłacić za oprogramowanie GNU lub nie. Tak +czy inaczej, oprogramowanie to wiąże się z czterema szczególnymi +aspektami wolności. Pierwszy polega na uruchamianiu oprogramowania +w dowolny sposób, jaki tylko zapragniemy. Drugi polega na tym, +że mamy swobodę kopiowania, możemy je rozdawać przyjaciołom +i współpracownikom. Trzeci natomiast polega na tym, +że mamy swobodę zmieniania programu według własnych upodobań dzięki +pełnemu dostępowi do kodu źródłowego. Czwarty i ostatni to +swoboda dystrybucji ulepszonych wersji, dzięki czemu pomaga się tworzyć +wspólnotę. (Jeśli dystrybuuje się oprogramowanie GNU, można pobierać opłaty +za akt fizycznego przekazania; można też je rozdawać za darmo.)</p> + +<p> +Przedsięwzięcie utworzenia systemu GNU nosi nazwę „Projekt +GNU”. Projekt GNU został zapoczątkowany w 1983 roku jako próba +wskrzeszenia ducha współpracy, obecnego we wspólnocie komputerowej +w jej wcześniejszych dniach – jako próba ponownego umożliwienia +współpracy, mogącej zaistnieć dzięki usunięciu przeszkód na drodze +do współpracy, które ustanowili właściciele oprogramowania prawnie +zastrzeżonego.</p> + +<p> +W 1971, kiedy Richard Stallman rozpoczął pracę w MIT, pracował +z grupą osób, które używały wyłącznie <a +href="/philosophy/free-sw.html">wolnego oprogramowania</a>. Oprogramowanie +to dystrybuowały często nawet firmy komputerowe. Programiści mieli wolność +współpracy – i często współpracowali ze sobą.</p> + +<p> +Kiedy nadeszły lata osiemdziesiąte, niemal całe oprogramowanie było już <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">prawnie +zastrzeżone</a>, co oznacza, że miało właścicieli, którzy zabraniali +i nie dopuszczali do współpracy +użytkowników. Dlatego powstanie projektu GNU stało się koniecznością.</p> + +<p> +Każdy komputer potrzebuje systemu operacyjnego; jeśli nie istnieje wolny +system operacyjny, nie można nawet zacząć używać komputera nie korzystając +z oprogramowania prawnie zastrzeżonego. Tak więc pierwszym +elementem w planie przygotowania wolnego oprogramowania musiał stać się +wolny system operacyjny.</p> + +<p> +Zdecydowaliśmy, że ten system operacyjny będzie zgodny z Uniksem, +ponieważ projekt tego systemu okazał się sprawdzony i przenośny, +zaś wspomniana kompatybilność ułatwia użytkownikom Uniksa przejście +na GNU.</p> + +<p> +System operacyjny typu uniksowego zawiera jądro, kompilatory, edytory, +narzędzia do formatowania tekstu, programy do obsługi poczty, +graficzny interfejs, biblioteki oprogramowania, gry i wiele innych +rzeczy. Widać więc, że napisanie systemu operacyjnego to ogromne +zadanie. Zaczęliśmy w styczniu 1984. <a href="http://fsf.org/">Fundację +Wolnego Oprogramowania (FSF)</a> założono w październiku 1985, +początkowo w celu zbierania środków na rozwój GNU.</p> + +<p>Wraz z nadejściem lat dziewięćdziesiątych znaleźliśmy +lub napisaliśmy wszystkie główne składniki systemu oprócz jednego +– jądra. Wtedy, w 1991, Linus Torvalds napisał Linuksa, jądro +typu uniksowego, i uczynił je w 1992 roku wolnym +oprogramowaniem. Dzięki połączeniu Linuksa z niemal gotowym systemem +GNU uzyskaliśmy kompletny system operacyjny – system +GNU/Linux. Szacuje się, że dziesiątki milionów ludzi używa dziś <a +href="/distros/distros.html">systemów GNU/Linux</a>. Główna wersja Linuksa +obecnie zawiera niewolną część oprogramowania. Działacze wolnego +oprogramowania zarządzają obecnie zmodyfikowaną i wolną wersją Linuksa +nazwaną <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">Linux-libre</a>.)</p> + +<p> +Projekt GNU nie ogranicza się jednak do samego systemu +operacyjnego. Chcemy zapewniać całą gamę oprogramowania, jakiego tylko życzą +sobie użytkownicy. Są to między innymi aplikacje. W naszym <a +href="/directory">Katalogu Wolnego Oprogramowania</a> można znaleźć wiele +wolnych programów użytkowych.</p> + +<p> +Chcemy zapewnić oprogramowanie dla użytkowników, którzy nie są ekspertami +od komputerów. Dlatego pracujemy nad <a +href="http://www.gnome.org/">pulpitem graficznym(zwanym GNOME)</a>, +aby ułatwić początkującym korzystanie z systemu GNU.</p> + +<p>Chcemy również zapewnić gry i inne programy dostarczające +rozrywki. Niektóre <a +href="http://directory.fsf.org/wiki/Category/Game">wolne gry</a> są już +dostępne.</p> + +<p> +Jakie są ograniczenia wolnego oprogramowania? Nie ma żadnych ograniczeń, +oprócz tych, które tworzy <a +href="/philosophy/fighting-software-patents.html">prawo, np. system +patentowy, który całkowicie blokuje rozwój wolnego +oprogramowania</a>. Ostatecznym celem jest dostarczenie wolnego +oprogramowania służącego do wykonywania codziennych czynności, które +będzie chciał wykonać użytkownik – w ten sposób oprogramowanie +prawnie zastrzeżone stanie się przestarzałe.</p> + + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2005, 2007, 2009, +2012, 2014, 2017 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001; poprawki: Wojciech Kotwica 2001, 2002, +2003, 2004, 2005, 2006, Marcin Wolak 2010, 2011, 2012.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:11 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-linux-faq.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-linux-faq.html new file mode 100644 index 0000000..fc19aa2 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-linux-faq.html @@ -0,0 +1,1677 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/gnu-linux-faq.pl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/gnu-linux-faq.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/gnu-linux-faq.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/gnu-linux-faq.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2016-08-18" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>GNU/Linux FAQ - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>GNU Linux FAQ – Richard Stallman</h2> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Aby dowiedzieć się więcej o tym problemie, możecie również przeczytać +naszą stronę <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux i Projekt GNU</a>, +stronę <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego GNU/Linux?</a> +oraz stronę <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Użytkownicy GNU, który nigdy +nie słyszeli o GNU</a>.</p></blockquote> +</div> + +<p> +Gdy ludzie zauważają, że używamy i zalecamy używanie nazwy +GNU/Linux na określenie systemu operacyjnego, który inni nazywają +po prostu „Linux”, zadają dużo pytań. Poniżej przedstawiono +często spotykane pytania i nasze odpowiedzi. </p> + +<ul> + +<li><a href="#why">Czemu nazywacie ten system GNU/Linux a nie Linux?</a></li> + +<li><a href="#whycare">Czemu ta nazwa jest ważna?</a></li> + +<li><a href="#howerror">Jak to się stało, że większość ludzi używa nazwy +„Linux”?</a></li> + +<li><a href="#always">Czy zawsze powinniśmy mówić „GNU/Linux” +zamiast „Linux”?</a></li> + +<li><a href="#linuxalone">Czy Linux osiągnąłby taki sam sukces gdyby nie +było GNU?</a></li> + +<li><a href="#divide">Czy nie byłoby lepiej dla wspólnoty gdybyście nie +wprowadzali tą sprawą podziałów między ludźmi?</a></li> + +<li><a href="#freespeech">Czy projekt GNU nie popiera prawa każdej osoby +do nazywania systemu taką nazwą, jaką ta osoba wybierze?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows">Skoro wszyscy znają rolę [Projektu] GNU +w rozwoju systemu operacyjnego, czy przedrostek „GNU/” +nie będzie oczywisty bez używania go?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows2">Skoro znam rolę GNU w tym systemie, jakie to +ma znaczenie, jakiej nazwy używam?</a></li> + +<li><a href="#windows">Czy skrócenie określenia „GNU/Linux” +do „Linux” jest analogiczne do skrócenia nazwy +„Microsoft Windows” do „Windows”?</a></li> + +<li><a href="#tools">Czy GNU nie jest tylko zestawem narzędzi +programistycznych dołączonych do Linuksa?</a></li> + +<li><a href="#osvskernel">Jaka jest różnica między systemem operacyjnym +a jądrem?</a></li> + +<li><a href="#house">Jądro systemu jest jak fundament domu. Jak dom może być +prawie ukończony, kiedy nie posiada fundamentów?</a></li> + +<li><a href="#brain">Czy to nie jądro jest mózgiem systemu?</a></li> + +<li><a href="#kernelmost">Czy pisanie jądra nie jest większością pracy +w tworzeniu systemu operacyjnego?</a></li> + +<li><a href="#notinstallable">Jak może GNU być systemem operacyjnym, skoro nie +mogę zdobyć czegoś o nazwie „GNU” i zainstalować?</a></li> + +<li><a href="#afterkernel">Nazywamy system operacyjny tak jak jądro: +Linux. Czy nie jest normalne nazywanie systemu tak jak nazywa się +jądro?</a></li> + +<li><a href="#feel">Czy inny system może „zachowywać się jak +Linux”?</a></li> + +<li><a href="#long">Nazwa „GNU/Linux” sprawia kłopot, bo jest +za długa. Może zaproponujecie krótszą nazwę?</a></li> + +<li><a href="#long2">Nazwa „GNU/Linux” sprawia kłopot, bo jest +za długa. Dlaczego mam się wysilać aby mówić +„GNU/”?</a></li> + +<li><a href="#long3">Niestety, „GNU plus Linux” ma cztery +sylaby. Ludzie nie będą używali tak długiej nazwy. Nie powinniście znaleźć +krótszej?</a></li> + +<li><a href="#justgnu">Skoro Linux został dodany do systemu GNU, +czy byłoby błędem nazwanie systemu po prostu +„GNU”?</a></li> + +<li><a href="#trademarkfee">Musiałbym uiścić opłatę, gdybym chciał użyć słowa +„Linux” w nazwie swojego produktu; odnosi się to również +do określenia „GNU/Linux”. Czy jeśli dla uniknięcia +opłat używam „GNU” bez „Linux”, to jest to +nieuczciwe?</a></li> + +<li><a href="#many">Wiele innych projektów wniosło swój wkład do systemu, +czyniąc go takim, jaki jest dzisiaj: Tex, X11, Apache, Perl i wiele +innych programów. Czy wasza argumentacja sugeruje, że powinniśmy +uwzględnić również ich wkład? (Ale to doprowadziłoby do absurdalnie +długich nazw)</a></li> + +<li><a href="#others">Wiele innych projektów wniosło swój wkład do systemu, +czyniąc go takim, jaki jest dzisiaj, ale nie nalegają na nazywanie +go XYZ/Linux. Czemu mielibyśmy traktować GNU inaczej?</a></li> + +<li><a href="#allsmall">GNU jest małym odłamem dzisiejszych systemów, +więc dlaczego powinnyśmy o nim wspominać?</a></li> + +<li><a href="#manycompanies">Wiele przedsiębiorstw wniosło swój wkład +do systemu, czyniąc go takim, jaki jest dzisiaj; czyżby to znaczyło, +że powinniśmy go nazywać GNU/Red hat/Novell/Linux?</a></li> + +<li><a href="#whyslash">Czemu piszecie „GNU/Linux” zamiast +„GNU Linux”?</a></li> + +<li><a href="#whyorder">Czemu forma „GNU/Linux” a nie +„Linux/GNU”?</a></li> + +<li><a href="#distronames0">Deweloperzy mojej dystrybucji nazywają ją +„Foobar Linux”, ale to nic nie mówi o zawartości +systemu. Dlaczego nie mogą nazywać jak chcą?</a></li> + +<li><a href="#distronames">Moja dystrybucja nazywa się „Foobar +Linux”; czy nie jest oczywiste to, że to jest Linux?</a></li> + +<li><a href="#distronames1">Oficjalna nazwa mojej dystrybucji to „Foobar +Linux”; czy nie jest błędem nazywanie jej inaczej niż +„Foobar Linux”?</a></li> + +<li><a href="#companies">Czy poproszenie firm takich jak Mandrake, Red Hat +i IBM by nazywały swoje dystrybucje „GNU/Linux” nie dałoby +lepszych rezultatów niż zwracanie się z tym do pojedynczych +osób?</a></li> + +<li><a href="#reserve">Czy nie byłoby lepiej zarezerwować nazwę +„GNU/Linux” dla dystrybucji zawierających jedynie wolne +oprogramowanie? W końcu taki jest ideał projektu GNU.</a></li> + +<li><a href="#gnudist">Czemu nie stworzyć dystrybucji Linuksa w wydaniu GNU +(sic) i nazwać ją GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#linuxgnu">Czemu nie stwierdzić, że „Linux jest jądrem +systemu GNU” i udostępnić jakąś istniejącą wersję systemu +GNU/Linux pod nazwą „GNU”?</a></li> + +<li><a href="#condemn">Czy na początku Projekt GNU potępił +i sprzeciwił się używaniu nazwy Linux?</a></li> + +<li><a href="#wait">Czemu czekaliście tak długo zanim zaczęliście prosić ludzi o +używanie nazwy GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#allgpled">Czy konwencja GNU/<i>nazwa</i> powinna być +stosowana do wszystkich programów udostępnianych na licencji GPL? +</a></li> + +<li><a href="#unix">Skoro duża część idei GNU wywodzi się z Uniksa, +czy GNU nie powinien uznać jego zasług używając słowa +„Unix” w swojej nazwie?</a></li> + +<li><a href="#bsd">Czy powinniśmy również mówić „GNU/BSD”?</a></li> + +<li><a href="#othersys">Jeżeli zainstaluję narzędzia GNU w systemie +Windows, czy to oznacza, że pracuję w systemie +GNU/Windows?</a></li> + +<li><a href="#justlinux">Czy Linux nie może być używany bez GNU?</a></li> + +<li><a href="#howmuch">Ile musi być systemu GNU aby system się nazywał +GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#linuxsyswithoutgnu">Czy istnieją kompletne systemy Linuksowe +[sic] bez GNU?</a></li> + +<li><a href="#helplinus">Czemu jednak nie nazwać systemu +„Linux” i wzmocnić w ten sposób roli Linusa Torvaldsa +jako gwiazdy naszej wspólnoty?</a></li> + +<li><a href="#claimlinux">Czy nie jest złem oznaczanie pracy Linusa +Torvaldsa jako GNU?</a></li> + +<li><a href="#linusagreed">Czy Linus Torvalds zgadza się +z twierdzeniem, że Linux to tylko jądro?</a></li> + +<li><a href="#finishhurd">Dlaczego nie skończyć jądra GNU Hurd, wydać system GNU +w całości, i zapomnieć o tym jak nazywać GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#lost">Bitwa już jest przegrana –społeczność już +zdecydowała i my nie możemy tego zmienić, więc po co jeszcze o tym +myśleć?</a></li> + +<li><a href="#whatgood">Społeczność już zdecydowała i my nie możemy tego +zmienić, więc co to da, że ja będę mówić +„GNU/Linux”?</a></li> + +<li><a href="#explain">Czy nie byłoby lepiej nazywać system +„Linux” i uczyć o jego prawdziwym pochodzeniu +w krótkim omówieniu?</a></li> + +<li><a href="#treatment">Niektórzy ludzie śmieją się z was kiedy prosicie +ich o nazywanie systemu: GNU/Linux. Czemu narażacie się na takie +traktowanie?</a></li> + +<li><a href="#alienate">Niektórzy ludzie potępiają was kiedy prosicie ich o +nazywanie systemu: GNU/Linux. Czy nie tracicie na tym, że ich +zrażacie?</a></li> + +<li><a href="#rename">Niezależnie od waszego wkładu, czy jest możliwa +zmiana nazwy systemu operacyjnego?</a></li> + +<li><a href="#force">Czy nie jest złem zmuszanie ludzi do nazywania +systemu „GNU/Linuksem”?</a></li> + +<li><a href="#whynotsue">Czemu nie pozywać do sądu ludzi, którzy nazywają +cały system „Linux”?</a></li> + +<li><a href="#BSDlicense">Od kiedy sprzeciwiliście się oryginalnej licencji +BSD wymaganej do uznania wkładu Uniwersytetu w Californi, +czy nie będzie zakłamaniem żądanie uznania dla projektu GNU?</a></li> + +<li><a href="#require">Czy nie powinniście umieścić w treści licencji +GNU GPL punktu, który wymagałby nazywania systemu „GNU”?</a></li> + +<li><a href="#deserve">Skoro nie umieściliście w licencji GNU GPL punktu +wymagającego od ludzi nazywania systemu „GNU”, to +zasłużyliście na swoją obecną sytuację. Czemu się teraz skarżycie?</a></li> + +<li><a href="#contradict">Czy nie wyszlibyście lepiej na tym, +gdybyście nie sprzeciwiali się temu, w co wierzy tylu ludzi?</a></li> + +<li><a href="#somanyright">Skoro tylu ludzi używa nazwy „Linux”, to +czy nie sprawia to, że to określenie jest poprawne?</a></li> + +<li><a href="#knownname">Czy nie lepiej nazywać system nazwą znaną przez +większość użytkowników?</a></li> + +<li><a href="#winning">Wielu ludzi zwraca uwagę na to, co jest dla nich +dogodne lub kto wygrywa, a nie na argumenty o dobru +lub złu. Czy nie możecie zyskać większego poparcia z ich +strony w inny sposób?</a></li> + +</ul> + +<dl> + +<dt id="why">Czemu nazywacie ten system GNU/Linux a nie Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#why">#why</a>)</span></dt> + +<dd>Większość dystrybucji systemu operacyjnego, opartych o Linuksa jako jądro, +jest w zasadzie zmodyfikowaną wersją systemu operacyjnego +GNU. Zaczęliśmy rozwijać GNU w 1984 roku, na lata przed tym, jak +Linus Torvalds zaczął pisać swoje jądro. Naszym celem było stworzenie +kompletnego wolnego systemu operacyjnego. Naturalnie, nie napisaliśmy +wszystkich części sami – ale to my wytyczaliśmy +drogę. Napisaliśmy większość głównych składników, wnosząc największy +pojedynczy wkład do całości systemu. Zasadnicza wizja także była nasza. +<p> +Sprawiedliwość nakazuje, że należy nam się takie samo uznanie.</p> + +<p>Przeczytaj <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux a System GNU</a> +i <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Użytkownicy GNU, +którzy nigdy nie słyszeli o GNU</a> oraz jeśli szukasz wyjaśnień +polecamy <a href="/gnu/the-gnu-project.html">Projekt GNU</a>, by poznać +trochę historii.</p> </dd> + +<dt id="whycare">Czemu ta nazwa jest ważna? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whycare">#whycare</a>)</span></dt> + +<dd>Chociaż twórcy jądra Linux mają swój wkład we wspólnotę wolnego +oprogramowania, wielu z nich nie dba o wolność. Ludzie, którzy myślą, +że cały system to Linux, często mylą się i przypisują tym +programistom rolę w historii naszej wspólnoty, której tak naprawdę nie +odegrali. Potem przypisują nadmierną wagę do poglądów tych +programistów. +<p> +Nazywanie systemu GNU/Linuksem honoruje rolę, jaką odegrał nasz idealizm +w budowaniu naszej wspólnoty i <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">pomaga ogółowi poznawać praktyczne znaczenie +tych ideałów</a>. </p> +</dd> + +<dt id="howerror">Jak to się stało, że większość ludzi używa nazwy „Linux”? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt> + +<dd>Nazywanie systemu „Linux” to nieporozumienie, które +rozprzestrzenia się szybciej niż korygująca je informacja. +<p> +Ludzie, którzy połączyli Linuksa z systemem GNU, byli nieświadomi tego, +że na tym właśnie polegała ich działalność. Skupili swoją uwagę +na tym kawałku, Linuksie, i nie zdawali sobie sprawy, że w +tej mieszaninie więcej było GNU. Zaczęli nazywać całość +„Linuksem”, chociaż nazwa nie pasowała do tego, co +uzyskali. Zorientowanie się, jaki to stanowi problem i poproszenie +ludzi o poprawienie tego zwyczaju, zajęło nam kilka lat. W tym czasie +nieporozumienie zdążyło się rozprzestrzenić.</p> +<p> +Większość ludzi nazywających ten system „Linux” nigdy nie +słyszała, czemu to nie jest właściwe. Widzieli innych ludzi używających tej +nazwy i przyjmowali, że tak powinno być. Nazwa „Linux” +rozpowszechnia również fałszywe przekonanie o pochodzeniu systemu, +ponieważ ludzie często przypuszczają, że przebieg historii systemu +był taki, że nazwa do niego pasuje. Na przykład, często +uważają, że rozwój systemu zapoczątkował Linus Torvalds w 1991 +roku. To fałszywe przekonanie zazwyczaj wzmacnia pogląd, że ten system +powinien być nazywany „Linux”.</p> +<p> +Wiele pytań w tym dokumencie przedstawia próby usprawiedliwiania przez +ludzi nazwy, której przyzwyczaili się używać.</p> +</dd> + +<dt id="always">Czy zawsze powinniśmy mówić „GNU/Linux” zamiast +„Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#always">#always</a>)</span></dt> +<dd> +Nie zawsze – tylko wtedy, kiedy mówicie o całym systemie. Kiedy +chodzi wam konkretnie o jądro, powinniście nazywać je „Linux”, +tak jak nazwał je jego autor. +<p> +Kiedy ludzie nazywają cały system „Linuksem”, w rezultacie +na określenie całości systemu używają tej samej nazwy, co +na określenie jądra. Powoduje to różnego rodzaju pomyłki, bo tylko +eksperci potrafią odróżnić, czy dane stwierdzenie odnosi się +do jądra, czy do całości systemu. Nazywając cały system +„GNU/Linuksem”, a jądro „Linuksem”, unikacie +niejednoznaczności. </p> +</dd> + +<dt id="linuxalone">Czy Linux osiągnąłby taki sam sukces gdyby nie było GNU?<span +class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxalone">#linuxalone</a>)</span></dt> + +<dd> +W takim alternatywnym świecie nie byłoby dziś czegoś takiego jak system +GNU/Linux i prawdopodobnie nie byłoby żadnego wolnego systemu +operacyjnego. Nikt nie próbował w latach 80. [XX wieku] stworzyć +wolnego systemu operacyjnego. Wyjątkiem był Projekt GNU i (później) +grupa Berkeley CSRG [Computer Systems Research Group], która była specjalnie +poproszona przez Projekt GNU o rozpoczęcie uwalniania kodu. +<p> +Linus Torvalds był częściowo pod wpływem odczytu o GNU [wygłoszonego] +w Finlandii w 1990 roku. Możliwe, że nawet bez tego +wpływu mógłby napisać uniksopodobne jądro, ale prawdopodobnie nie +byłoby to wolne oprogramowanie. Linux stał się wolny w 1992 roku, kiedy +Linus ponownie udostępnił go na warunkach licencji GNU GPL. (Zajrzyjcie +do uwag towarzyszących wydaniu wersji 0.12.)</p> +<p> +Nawet gdyby Torvalds udostępnił Linuksa pod jakąś inną licencją wolnego +oprogramowania, samo wolne jądro nie znaczyłoby wiele. Znaczenie Linuksa +jest wynikiem wpasowania się w większą strukturę, w kompletny +wolny system operacyjny: GNU/Linux.</p> +</dd> + +<dt id="divide">Czy nie byłoby lepiej dla wspólnoty gdybyście nie wprowadzali tą sprawą +podziałów między ludźmi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#divide">#divide</a>)</span></dt> + +<dd> +Kiedy prosimy ludzi, by mówili „GNU/Linux”, nie dzielimy +ludzi. Chcemy, by uznali wkład Projektu GNU w tworzenie systemu +operacyjnego GNU. Nie krytykujemy ani nie odpychamy nikogo. +<p> +Są jednak ludzie, którym nie podoba się, że to mówimy. Czasami ci +ludzie w odpowiedzi na to, co mówimy, odpychają nas. Nieraz są tak +nieuprzejmi, że można się zastanawiać czy nie próbują nas umyślnie +zastraszyć, byśmy milczeli. To nas nie ucisza, ale może prowadzić +do podziałów w społeczności, więc mamy nadzieję, +że przekonacie ich, by przestali.</p> +<p> +Jest to jednak drugorzędna przyczyna podziału w naszej +wspólnocie. Największy podział we wspólnocie istnieje między ludźmi, którzy +doceniają wolne oprogramowanie jako rzecz o charakterze społecznym +i etycznym oraz uważają oprogramowanie prawnie zastrzeżone +za problem społeczny (to są ludzie wspierający ruch wolnego +oprogramowania), a tymi, którzy podają jedynie korzyści praktyczne +[płynące z wolnego oprogramowania] i przedstawiają wolne +oprogramowanie jako efektywny model rozwoju oprogramowania (ruch open +source).</p> +<p> +Ten brak porozumienia to nie jest tylko kwestia nazw – to sprawa +różnic w wyznawanych podstawowych wartościach. Jest bardzo ważną sprawą +dla wspólnoty, by zauważała ten brak zgody i myślała o nim. Nazwy +„wolne oprogramowanie” (free software) i „open +source” to transparenty dwóch obozów. Przeczytaj <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">„Dlaczego termin +Free Software jest lepszy niż Open Source”</a>.</p> +<p> +Ta różnica zdań w sprawie wartości częściowo związana jest +z ilością uwagi poświęcanej roli Projektu GNU w naszej +wspólnocie. Ludzie ceniący wolność chętniej będą nazywać system +„GNU/Linux”, a ludzie wiedzący, że ten system to +„GNU/Linux” chętniej zwrócą uwagę na nasze argumenty natury +filozoficznej za wolnością i wspólnotą (dlatego wybór nazwy dla +systemu operacyjnego jest tak ważny dla społeczności). Jednak ta +różnica zdań prawdopodobnie istniałaby nawet gdyby wszyscy znali prawdziwe +pochodzenie systemu i jego prawidłową nazwę, ponieważ problem jest +naprawdę poważny. Może on zniknąć tylko jeżeli my, którzy cenimy +wolność, przekonamy wszystkich (co nie będzie łatwe) lub zostaniemy +pokonani (miejmy nadzieję, że do tego nie dojdzie). </p> +</dd> + +<dt id="freespeech">Czy projekt GNU nie popiera prawa każdej osoby do nazywania +systemu taką nazwą, jaką ta osoba wybierze? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt> +<dd> +Rzeczywiście, wierzymy, że macie prawo do swobodnej wypowiedzi +i nazywania systemu operacyjnego taką nazwą, jaką chcecie. Chcemy, by +ludzie nazywali go GNU/Linux, by być sprawiedliwym wobec projektu GNU, +chcemy promować wartości wolności, których symbolem jest GNU, chcemy +informować innych, że te wartości wolności doprowadziły +do powstania systemu operacyjnego. +</dd> + +<dt id="everyoneknows">Skoro wszyscy znają rolę [Projektu] GNU w rozwoju systemu operacyjnego, +czy przedrostek "GNU/" nie będzie oczywisty bez używania go? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt> + +<dd>Doświadczenie pokazuje, że użytkownicy systemu i w ogóle +użytkownicy komputerów często nic nie wiedzą o systemie GNU. Większość +artykułów o systemie nie wymienia nazwy „GNU” ani ideałów, +które popiera GNU. Artykuł <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Użytkownicy GNU, którzy nigdy +nie słyszeli o GNU</a> wyjaśnia bardziej to zagadnienie. +<p> +Ludzie, którzy tak twierdzą, to prawdopodobnie geekowie (komputerowi +maniacy) mający na myśli geeków, których znają. Geekowie często wiedzą +o GNU, ale mogą mieć całkowicie błędne wyobrażenie o tym, czym jest +GNU. Na przykład wielu z nich myśli, że jest to zbiór <a +href="#tools">„narzędzi”</a> lub projekt mający +na celu skonstruowanie takich narzędzi</p> +<p> +Słownictwo dotyczące tej kwestii, co jest typowe, ilustruje inne powszechne +błędne pojęcie. Mówiąc o „roli GNU” w rozwoju czegoś +zakłada się, że GNU to grupa ludzi. GNU jest systemem +operacyjnym. Miałoby sens mówić o roli Projektu GNU w takiej +czy innej działalności, ale nie o roli GNU.</p> +</dd> + +<dt id="everyoneknows2">Skoro znam rolę [Projektu] GNU w rozwoju systemu operacyjnego, jakie to +ma znaczenie, jakiej nazwy używam? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt> + +<dd> +Jeśli Wasze słowa nie odzwierciedlają Waszej wiedzy, nie uczycie innych +ludzi. Większość ludzi, która słyszała o GNU/Linuksie jako o systemie myśli, +że jest to „Linux”, że został on zapoczątkowany przez +Linusa Torvaldsa i pomyślany jako „open +source”. Jeżeli im tego nie powiesz, to kto to zrobi? +</dd> + +<dt id="windows">Czy skrócenie określenia „GNU/Linux” +do „Linux” jest analogiczne do skrócenia nazwy +„Microsoft Windows” do „Windows”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#windows">#windows</a>)</span></dt> + +<dd> +Skracanie często używanych nazw jest użyteczne, ale nie wtedy, gdy +skrót jest mylący. +<p> +Prawie każdy mieszkaniec krajów rozwiniętych wie, że system +„Windows” został stworzony przez Microsoft, więc skrócenie +„Microsoft Windows” do „Windows” nie wprowadza +nikogo w błąd odnośnie charakteru i pochodzenia systemu. Skrócenie +„GNU/Linux” do „Linux” wprowadza w błąd.</p> +<p> +Samo pytanie wprowadza w błąd, ponieważ GNU i Microsoft +należą do odrębnych kategorii. Microsoft jest firmą, a GNU jest +systemem operacyjnym.</p> +</dd> + +<dt id="tools">Czy GNU nie jest tylko zestawem narzędzi programistycznych dołączonych +do Linuksa? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#tools">#tools</a>)</span></dt> + +<dd> +Gdy ludzie, którzy uważają że Linux to cały system operacyjny, +jeżeli w ogóle usłyszą o projekcje GNU, często mają błędne wyobrażenie +o tym, czym GNU jest. Mogą myśleć, że GNU to nazwa zbioru +programów–często mówią o „narzędziach programistycznych”, +ponieważ zbiór naszych narzędzi programistycznych zyskał własną +popularność. Myśl, że „GNU” jest nazwą systemu +operacyjnego, trudno pogodzić z całością wyobrażeń, w której ten +system określany jest jako „Linux”. +<p> +Projekt GNU został nazwany tak jak system operacyjny GNU – +projekt ten ma stworzyć system GNU. (Przeczytaj <a +href="/gnu/initial-announcement.html">pierwsze ogłoszenie z roku +1983</a>.)</p> +<p> +Napisaliśmy takie programy jak GCC, GNU Emacs, GAS, GLIBC, BASH itd., +ponieważ potrzebowaliśmy ich dla systemu operacyjnego GNU. GCC, Zbiór +Kompilatorów GNU (GNU Compiler Collection) to kompilator, który napisaliśmy +dla systemu operacyjnego GNU. My, wielu ludzi pracujących nad Projektem +GNU, stworzyliśmy również dla systemu GNU Ghostscript, GNUCash, GNU Chess +i GNOME. </p> +</dd> + +<dt id="osvskernel">Jaka jest różnica między systemem operacyjnym a jądrem? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#osvskernel">#osvskernel</a>)</span></dt> + +<dd> +System operacyjny, w takim znaczeniu, w jakim my go używamy, +oznacza zbiór programów wystarczających do tego, by używać komputera +do różnorodnych zadań. Aby system operacyjny ogólnego +przeznaczenia był kompletny, powinien umożliwić wykonanie wszystkich zadań, +jakie wielu użytkowników chciałoby wykonać. +<p> +Jądro jest jednym z programów w systemie +operacyjnym–programem, który przydziela zasoby maszyny innym +uruchomionym programom. Jądro zajmuje się również uruchamianiem +i zatrzymywaniem innych programów.</p> +<p> +Sprawę gmatwa to, że niektórzy ludzie używają określenia „system +operacyjny” mając na myśli „jądro”. Obydwa sposoby +użycia tego określenia mają długą historię. Użycie zwrotu „system +operacyjny” przy opisywaniu „jądra” znajdywane jest +w wielu książkach o projektowaniu systemów, poczynając od lat +80. W tym samym czasie, w latach 80., określenie „system +operacyjny Unix” rozumiano w ten sposób, że Unix zawierał +wszystkie programy systemowe, a wersja Uniksa napisana w Berkeley +zawierała nawet gry. Ponieważ chcieliśmy, by GNU był systemem +uniksopodobnym, używamy terminu „system operacyjny” w ten +sam sposób.</p> +<p> +W większości przypadków kiedy ludzie mówią o „systemie +operacyjnym Linux” używają słów „system operacyjny” +w tym samym znaczeniu co my: mają na myśli cały zbiór +programów. Jeżeli to do tego się odnosicie, nazywajcie system +„GNU/Linux”. Jeżeli macie na myśli tylko jądro, to +wtedy „Linux” jest właściwą nazwą, ale proszę, mówcie +również „jądro”, aby uniknąć dwuznaczności +w określaniu, o którą część oprogramowania wam chodzi.</p> +<p> +Jeżeli wolicie używać jakiegoś innego terminu, takiego jak +„dystrybucja systemu” zamiast „system operacyjny”, +na określenie całego zbioru oprogramowania, to w porządku. Wtedy +będziecie mówić o dystrybucjach systemu GNU/Linux.</p> +</dd> + +<dt id="house">Jądro systemu jest jak fundament domu. Jak dom może być prawie ukończony, +kiedy nie posiada fundamentów? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#house">#house</a>)</span></dt> + +<dd> +Jądro nie jest takie ważne jak fundamenty domu, ponieważ tworzenie +systemu operacyjnego nie jest tak dużym przedsięwzięciem jak budowanie domu. + +<p>Dom zbudowany jest z wiele różnych malutkich pociętych i zebranych +w jednym miejscu części. Muszą być ułożone razem od dołu +do góry. Tak więc kiedy fundamenty nie zostały zbudowane, tak +naprawdę żadne istotne części nie zostały zbudowane. Jedyne co macie to +wielką dziurę w ziemi.</p> + +<p> +Natomiast system operacyjny zawiera złożone komponenty, które mogą być +rozbudowywane w dowolnym celu. Kiedy rozwinęliście większość +komponentów, większość pracy została zrobiona. To jest o wiele więcej niż +Międzynarodowa Stacja Kosmiczna porównana do zwykłego +domu. Jeżeli większość modułów Stacji Kosmicznej będzie +na orbitach, lecz będą oczekiwały na kolejny istotny moduł, +będzie to tym samym co system GNU w 1992 roku. +</p> +</dd> + +<dt id="brain">Czy to nie jądro jest mózgiem systemu? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#brain">#brain</a>)</span></dt> + +<dd> +System komputerowy nie jest taki jak ludzkie ciało i żadna jego część +nie odgrywa takiej roli jak mózg u człowieka. +</dd> + +<dt id="kernelmost">Czy pisanie jądra nie jest większością pracy w tworzeniu systemu +operacyjnego?<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie, wiele [<em>innych</em>] elementów wymaga [<em>równie</em>] dużo pracy. +</dd> + +<dt id="notinstallable">Jak może GNU być systemem operacyjnym, skoro nie mogę zdobyć czegoś o nazwie +„GNU” i zainstalować? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt> + +<dd> +Jest dostępne wiele <a href="/distros/distros.html">zapakowanych +i gotowych do zainstalowania wersji GNU</a>. Żadne z nich nie +nosi nazwy po prostu „GNU”, ale w zasadzie one są GNU. + +<p> +Spodziewaliśmy się wydać system GNU zapakowanym i gotowym +do zainstalowania, ale inni wyprzedzili sprawę: w 1992 roku +inni już pakowali wersje GNU z Linuksem. Od 1993 sponsorowaliśmy +przedsięwzięcie aby stworzyć lepszą i bardziej wolną dystrybucję +GNU/Linux, nazywaną <a href="/distros/common-distros.html#Debian">Debian +GNU/Linux</a>. Założyciel Debiana już wybrał tą nazwę. Nie prosiliśmy go +aby nazywał system jedynie „GNU” ponieważ to miała być +nazwa systemu z jądrem GNU Hurd, które jeszcze nie było gotowe.</p> + +<p> +Jądro GNU Hurd nigdy nie było wystarczająco gotowe; obecnie proponujemy je +tylko tym, którzy nad nim pracują. Więc nigdy nie pakowaliśmy GNU +z jądrem GNU Hurd. Jednakże, Debian zapakował tę kombinację jako Debian +GNU/Hurd.</p> + +<p> +Obecnie pracujemy nad zaawansowanym menedżerem pakietów o nazwie Guix +i kompletną dystrybucją systemu bazującą na nim o nazwie <a +href="/software/guix">Guix System Distribution </a>lub GuixSD. To +wlicza pakowanie znacznej części systemu GNU.</p> + +<p> +Nigdy nie podjęliśmy tego ostatniego kroku pakując GNU pod nazwą +„GNU”, ale to nie zmienia istoty GNU. GNU jest systemem +operacyjnym.</p> +</dd> + +<dt id="afterkernel">Nazywamy system operacyjny tak jak jądro: Linux. Czy nie jest normalne +nazywanie systemu tak jak nazywa się jądro? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Taka praktyka wydaje się bardzo rzadka–nie znajdujemy przykładów +innych niż błędne użycie nazwy „Linux”. Zazwyczaj system +operacyjny jest rozwijany jako jeden jednolity projekt, a programiści +wybierają nazwę dla systemu jako całości. Jądro zazwyczaj nie ma własnej +nazwy, zamiast tego ludzie mówią „jądro takiego-a-takiego [systemu +operacyjnego]” lub „takie-a-takie jądro”. +<p> +Ponieważ te dwie konstrukcje językowe są używane zamiennie, wyrażenie +„jądro Linux” łatwo może być [w języku angielskim] źle +zrozumiane jako „jądro Linuksa” sugerując, że Linux musi +być czymś więcej niż jądrem. Możecie uniknąć możliwości pomyłki przez +mówienie lub pisanie „jądro o nazwie Linux” +lub „Linux, jądro”.</p> +</dd> + +<dt id="feel">Czy inny system może „zachowywać się jak Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie ma czegoś takiego jak „zachowywanie się jak Linux” +ponieważ Linux nie ma interfejsów użytkownika. Jak każde współczesne +jądro, Linux jest bazą na której są uruchamiane programy; interfejsy +użytkownika są inną częścią systemu. Interakcja z GNU/Linuksem zawsze +się odbywa przez inne programy, i „zachowanie” od nich +zależy. +</dd> + +<dt id="long">Nazwa „GNU/Linux” sprawia kłopot, bo jest +za długa. Może zaproponujecie krótszą nazwę? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#long">#long</a>)</span></dt> + +<dd> +Przez krótki czas próbowaliśmy używać nazwy "LiGNUx", która była połączeniem +słów „GNU” i „Linux”. Reakcja na nią była +bardzo zła. Ludzie częściej akceptowali określenie „GNU/Linux”. +<p> +Najkrótszą poprawną nazwą dla tego systemu operacyjnego jest +„GNU”, jednak nazywamy go „GNU/Linux” <a +href="#justgnu">z powodów podanych poniżej</a>.</p> +</dd> + +<dt id="long2">Nazwa „GNU/Linux” sprawia kłopot, bo jest +za długa. Dlaczego mam się wysilać aby mówić „GNU/”? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#long">#long2</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Zajmuję tylko sekundę aby powiedzieć lub napisać +„GNU/”. Jeśli doceniacie system, który rozwinęliśmy, +czy nie możecie przez tą sekundę uznać naszej pracy?</p> +</dd> + +<dt id="long3">Niestety, „GNU plus Linux” ma cztery sylaby. Ludzie nie będą +używali tak długiej nazwy. Nie powinniście znaleźć krótszej? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#long3">#long3</a>)</span></dt> +<dd><p>Słowo „niestety” też ma cztery sylaby, a ludzie wcale się +nie od tego słowa nie stronią.</p></dd> + +<dt id="justgnu">Skoro Linux został dodany do systemu GNU, czy byłoby błędem +nazwanie systemu po prostu „GNU”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#justgnu">#tylkognu</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie byłoby to błędem, ale nie jest to najlepszy pomysł. Oto powody, dla +których nazywamy tę wersję systemu „GNU/Linux”, a nie +„GNU”: + +<ul> +<li> +To nie jest dokładnie GNU – system ten ma inne jądro (czyli +Linuksa). Odróżnienie GNU/Linuksa od GNU jest w tej sytuacji +użyteczne.</li> +<li> +To byłoby nie po dżentelmeńsku prosić ludzi o <em>zaprzestanie</em> +uznawania wkładu Linusa Torvaldsa. Napisał on ważną część składową +systemu. Chcemy uznania naszego wkładu w zapoczątkowanie +i podtrzymywanie rozwoju systemu, ale to nie znaczy, +że powinniśmy traktować Linusa w taki sposób, jak traktują nas +ludzie nazywający system operacyjny „Linuksem”. Nie zgadzamy się +z jego poglądami politycznymi, ale odnosimy się do tej +różnicy zdań uczciwie i otwarcie. Nie próbujemy pozbawić Linusa uznania +należnego mu za przyczynienie się do rozwoju systemu.</li> +<li> +Ponieważ wielu ludzi zna ten system operacyjny jako +„Linux”, to gdy będziemy go nazywać „GNU”, mogą nie +zorientować się, że mówimy o tym samym systemie. Jeżeli użyjemy +nazwy „GNU/Linux”, połączą to z tym, co słyszeli o systemie +Linux.</li> +</ul> +</dd> + +<dt id="trademarkfee">Musiałbym uiścić opłatę, gdybym chciał użyć słowa „Linux” +w nazwie swojego produktu; odnosi się to również do określenia +„GNU/Linux”. Czy jeśli dla uniknięcia opłat używam +„GNU” bez „Linux”, to jest to nieuczciwe? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt> +<dd> +Nie ma nic złego w nazywaniu tego systemu +„GNU” – w gruncie rzeczy tym właśnie +jest. Oddanie także Linusowi Torvaldsowi należnej mu części uznania jest +uprzejme, ale nie macie obowiązku płacić za przywilej wyrażenia +swego uznania. +<p> +Zatem jeśli żeby uniknąć opłat za nazywanie go +„Linuksem” chcecie określać ten system po prostu jako +„GNU”, nie będziemy Was za to krytykować.</p> +</dd> + +<dt id="many">Wiele innych projektów wniosło swój wkład do systemu, czyniąc go takim, +jaki jest dzisiaj: Tex, X11, Apache, Perl i wiele innych +programów. Czy wasza argumentacja sugeruje, że powinniśmy +uwzględnić również ich wkład? (Ale to doprowadziłoby do absurdalnie +długich nazw) <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#many">#many</a>)</span></dt> + +<dd> +Mówimy tylko, że powinniście wspomnieć również o głównym twórcy +systemu. Głównym twórcą jest Projekt GNU, a system to zasadniczo GNU. +<p> +Jeżeli żywicie silniejsze przekonanie o potrzebie honorowania tych, +którzy na to zasługują, być może uważacie, że niektórzy +drugorzędni współpracownicy również zasługują na wspomnienie o nich +w nazwie systemu. Jeżeli tak, to jesteśmy dalecy +od argumentowania przeciw temu. Jeżeli uważacie, że X11 +zasługuje na wspomnienie w nazwie systemu i chcecie nazywać +system GNU/X11/Linux, to róbcie tak. Jeżeli czujecie, że Perl aż +się prosi o wspomnienie i chcecie pisać: GNU/Linux/Perl, to śmiało.</p> +<p> +Ponieważ długa nazwa typu GNU/X11/Apache/Linux/TeX/Perl/Python/FreeCiv +staje się absurdalna, musicie ustalić w pewnym miejscu próg +i pominąć nazwy wielu innych drugorzędnych współpracowników. Nie ma +żadnego w oczywisty sposób właściwego miejsca na ustawienie +takiego progu, więc gdziekolwiek go ustawicie, nie będziemy się o to +sprzeczać.</p> +<p> +Różne poziomy progowania prowadziłyby do różnych wyborów nazwy dla +systemu. Jedyną nazwą, która nie wynika z rozważań o sprawiedliwości +i uznawaniu zasług, jest „Linux”. Nie będzie sprawiedliwe +uznanie zasług jednego drugorzędnego projektu mającego swój wkład (Linux) +przy pominięciu głównego–projektu (GNU).</p> +</dd> + +<dt id="others">Wiele innych projektów wniosło swój wkład do systemu, czyniąc go takim, +jaki jest dzisiaj, ale nie nalegają na nazywanie go +XYZ/Linux. Czemu mielibyśmy traktować GNU w specjalny sposób? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt> + +<dd> +Programy powszechnie dołączane do dzisiejszego GNU/Linuksa zostały +opracowane w ramach tysięcy różnych przedsięwzięć. Członkowie +wszystkich tych projektów zasługują na uznanie za swój wkład, +ale nie są głównymi twórcami systemu jako całości, więc nie +proszą, żeby je jako takich honorowano. +<p> +GNU jest inne, bo jest więcej niż tylko wniesionym do systemu +programem, więcej niż zbiorem wniesionych programów. GNU jest zrębem, +na bazie którego zbudowano ten system.</p> +</dd> + +<dt id="allsmall">GNU jest małym odłamem dzisiejszych systemów, więc dlaczego powinnyśmy +o nim wspominać? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt> +<dd> +W 2008 roku pakiety GNU stanowiły 15% „głównego” +repozytorium dystrybucji gNewSense GNU/Linux. Linux stanowił 1,5%. Ten sam +argument powinien Was przekonać do mówienia czegoś więcej, niż samo +„Linux”. + +<p> +GNU jest małym fragmentem dzisiejszego systemu, natomiast Linux jest +jeszcze mniejszy. Lecz obie te części stanowią rdzeń systemu; system +powstał poprzez ich połączenie. Tak więc nazwa +„GNU/Linux” w dalszym ciągu pozostaje właściwa. +</p> +</dd> + +<dt id="manycompanies">Wiele przedsiębiorstw wniosło swój wkład do systemu, czyniąc go takim, +jaki jest dzisiaj; czyżby to znaczyło, że powinniśmy go nazywać +GNU/Red hat/Novell/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#manycompanies">#manycompanies</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +GNU jest nieporównywalne z Red Hatem czy Novellem. Nie jest +przedsiębiorstwem, ani organizacją, ani nawet działalnością. GNU +to system operacyjny. (Kiedy mówimy o Projekcie GNU, oznacza to projekt, +którego celem jest rozwijanie systemu GNU). System GNU/Linux bazuje +na GNU i dlatego GNU powinno się pojawić w jego nazwie. +</p> +<p> +Wiele z tego, co te firmy wniosły do systemu GNU/Linux, stanowi +kod wniesiony przez nie do rozmaitych pakietów GNU, np. GCC +i GNOME. Nazywając system GNU/Linuksem uhonorowuje się te firmy +na równi ze wszystkimi innymi twórcami GNU. +</p> +</dd> + +<dt id="whyslash">Czemu piszecie „GNU/Linux” zamiast „GNU Linux”? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt> + +<dd> +Zgodnie z regułami języka angielskiego w konstrukcji „GNU +Linux” słowo „GNU” modyfikuje słowo +„Linux”. To może znaczyć albo „jądro Linux +w wersji GNU”, albo „Linux, który jest pakietem +GNU”. Żadne z tych dwóch znaczeń nie jest dobrym opisem sytuacji. +<p> +Linux nie jest pakietem GNU, to znaczy, nie był napisany pod patronatem +Projektu GNU, ani nie był specjalnym wkładem do Projektu +GNU. Linus Torvalds napisał Linuksa niezależnie, jako swój własny +projekt. Znaczenie „Linux, który jest pakietem GNU” jest +więc nieprawidłowe.</p> +<p> +Nie mamy na myśli odrębnej wersji GNU jądra Linux. Wolne dystrybucje +GNU/Linuksa posiadają <a +href="http://directory.fsf.org/project/linux">oddzielną wersję Linuksa</a>, +od kiedy „standardowa” wersja zawiera niewolne części +firmware'u. Jeżeli byłyby one częścią projektu GNU, mogłyby wchodzić +w skład „GNU Linuksa”, jednak nie chcemy używać takiej +nazwy, ponieważ byłaby ona zbyt myląca.</p> +<p> +Mówimy o wersji GNU, systemu operacyjnego, wyróżniającej się tym, +że używa Linuksa jako jądra. Ukośnik dobrze pasuje do tej +sytuacji, ponieważ oznacza „połączenie”. (Przypomnijcie +sobie „Wejście/Wyjście”). Ten system jest połączeniem GNU +i Linuksa, stąd „GNU/Linux”.</p> +<p> +Są inne sposoby wyrażania „połączenia”. Jeżeli myślicie, +że znak plusa jest bardziej oczywisty, używajcie go. W języku +francuskim oczywisty jest myślnik: +„GNU-Linux”. Po hiszpańsku czasami mówimy „GNU con +Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="whyorder">Czemu forma „GNU/Linux” a nie „Linux/GNU”? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#whyorder">#whyorder</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +Wymienianie na pierwszym miejscu głównego wkładu jest słuszne +i właściwe. Wkład do systemu wniesiony przez GNU jest nie tylko +większy i wcześniejszy niż Linux. To my zaczęliśmy całą działalność.</p> +<p> +Jeżeli jednak wolicie nazywać system „Linux/GNU”, to jest +to i tak o wiele lepsze niż to, co ludzie zazwyczaj robią, +czyli całkowite opuszczanie GNU i powodowanie przez to wrażenia, +że cały system to Linux.</p> +</dd> + +<dt id="distronames0">Deweloperzy mojej dystrybucji nazywają ją „Foobar Linux”, +ale to nic nie mówi o zawartości systemu. Dlaczego nie mogą nazywać jak +chcą? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt> +<dd> +Nazywając system „Foobar Linux” znaczy, że jest wariantem +„Linuksa” i tak to ludzie <a +href="#distronames">rozumieją</a>. + +<p> +Jeśli nazywaliby dystrybucję GNU/Linuksa „Foobar BSD”, +uważalibyście to za błąd. Powiedzielibyście: „Ten system nie jest +BSD”. Przecież nie jest też Linuksem.</p> +</dd> + +<dt id="distronames">Moja dystrybucja nazywa się „Foobar Linux”; czy nie znaczy +to, że to naprawdę jest Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames">#distronames</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>To znaczy, że twórcy dystrybucji „Foobar Linux” powtarzają +częsty błąd. Doceniamy to, że dystrybucje takie jak Debian, Dragora, +Musix, Trisquel i Venenux zaadoptowały GNU/Linux jako część swojej +oficjalnej nazwy i mamy nadzieję, że jeśli Wy jesteście częścią +innej dystrybucji, skłonicie ją aby zrobiła tak samo.</p> +</dd> + +<dt id="distronames1">Oficjalna nazwa mojej dystrybucji to „Foobar Linux”; +czy nie jest błędem nazywanie jej inaczej niż „Foobar +Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt> + +<dd><p>Jeżeli ludziom tworzącym dystrybucję wolno zmienić „GNU” +na „Linux”, to wolno wam zrobić to samo i nazwać +dystrybucję „Foobar GNU/Linux”. To jest co powinniście robić +aby unikać ich błędu.</p></dd> + +<dt id="companies">Czy poproszenie firm takich jak Mandrake, Red Hat i IBM by +nazywały swoje dystrybucje „GNU/Linux” nie dałoby lepszych +rezultatów niż zwracanie się z tym do pojedynczych osób? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#companies">#companies</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie dokonaliśmy wyboru jednego lub drugiego sposobu–– +zwracamy się do firm, organizacji i indywidualnych osób +z prośbą o rozprzestrzenianie informacji. Tak naprawdę to prosiliśmy o +to wszystkie te trzy firmy. Mandrake czasami używa terminu +„GNU/Linux”, ale IBM i Red Hat nie były skłonne +do pomocy. Jeden z szefów wykonawczych powiedział „To jest +decyzja czysto komercyjna. Spodziewamy się zarobić więcej pieniędzy używając +nazwy ‘Linux’”. Innymi słowy, ta firma nie troszczyła się +o to, co jest słuszne. +<p> +Nie możemy ich zmienić, ale nie jesteśmy z tych, co się poddają +tylko dlatego, że droga [do celu] nie jest łatwa. Możecie nie mieć +do swojej dyspozycji takich wpływów, jak IBM czy Red Hat, +ale mimo to możecie pomóc. Razem możemy zmienić sytuację na tyle, +że firmy będą zarabiały więcej nazywając system +„GNU/Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="reserve">Czy nie byłoby lepiej zarezerwować nazwę „GNU/Linux” dla +dystrybucji zawierających jedynie wolne oprogramowanie? W końcu taki +jest ideał projektu GNU. <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt> + +<dd> +Często stosowana praktyka dodawania nie-wolnego oprogramowania +do systemu GNU/Linux jest poważnym problemem dla naszej wspólnoty. Uczy +ona użytkowników, że nie-wolne oprogramowanie jest ok, i że +używanie go jest w duchu „Linuksa”. Wiele Grup Użytkowników +„Linuksa” czyni z pomagania użytkownikom w używaniu +nie-wolnych dodatków część swojej misji i może nawet zaprasza +sprzedawców, by przychodzili i oferowali użytkownikom swe towary. Grupy +te przyjmują za cel np. „pomaganie użytkownikom” +GNU/Linuksa (włączając w to pomoc w używaniu nie-wolnych aplikacji +i sterowników), lub upowszechnianie systemu nawet za cenę +wolności. +<p> +Pytanie brzmi: jak próbować to zmienić.</p> +<p> +Biorąc pod uwagę, że większa część wspólnoty używającej GNU +z Linuksem nie zdaje sobie w tej chwili sprawy, że jest to +GNU, wyparcie się przez nas takich zanieczyszczonych wersji, stwierdzenie, +że to nie jest tak naprawdę GNU, nie nauczyłoby użytkowników, by +bardziej doceniali wolność. Przesłanie, jakie chcielibyśmy im przekazać, nie +dotarłoby do nich. Odpowiedzieliby przede wszystkim, że nie +myśleli o tych systemach jako o GNU.</p> +<p> +Sposób na to, żeby użytkownicy dostrzegli powiązanie systemu +z wolnością jest dokładnie odwrotny: trzeba informować ich, +że wszystkie te wersje systemu <em>są</em> wersjami GNU, +że wszystkie one są zbudowane na systemie, który istnieje dla +wolności użytkowników. Gdy to zrozumieją, zaczną postrzegać dystrybucje +zawierające nie-wolne oprogramowanie nie jako właściwe i prawidłowe +„wersje Linuksa”, lecz jako wypaczone, rozcieńczone +domieszkami wersje GNU.</p> +<p> +Tworzenie Grup Użytkowników GNU/Linuksa, które nazywają system GNU/Linuksem +i przyjmują jako podstawę działalności ideały Projektu GNU, jest bardzo +pożyteczne. Jeżeli Grupa Użytkowników Linuksa w waszej okolicy ma +takie problemy jak opisane powyżej, proponujemy, żebyście +albo przeprowadzili w grupie kampanię na rzecz zmiany +orientacji (i nazwy) lub abyście założyli nową grupę. Ludzie, którzy +skupiają się na powierzchownych celach, mają prawo do swoich +poglądów, ale nie pozwólcie im, by was w to wciągali.</p> +</dd> + +<dt id="gnudist">Czemu nie stworzyć dystrybucji Linuksa w wykonaniu GNU (sic) +i nazwać ją GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#gnudist">#gnudist</a>)</span></dt> + +<dd> +Wszystkie dystrybucje „Linuksa” to tak naprawdę wersje systemu +GNU z Linuksem jako jądrem. Celem używania określenia +„GNU/Linux” jest przekazywanie tego punktu widzenia. Utworzenie +nowej dystrybucji i nazwanie tylko jej „GNU/Linux” +zaciemniłoby nasz cel, do którego dążymy. +<p> +Co do rozwijania dystrybucji GNU/Linuksa, to już raz to zrobiliśmy +kiedy sponsorowaliśmy początki tworzenia Debiana GNU/Linuksa. Robienie tego +jeszcze raz nie wydaje się teraz pożyteczne. Pociągałoby to za sobą +dużo pracy i byłoby bezcelowe, chyba że ta nowa dystrybucja +miałaby w porównaniu z innymi dystrybucjami dużą przewagę o +znaczeniu praktycznym.</p> +<p> +W zamian za to pomagamy deweloperom 100% wolnych dystrybucji +GNU/Linuksa, takich jak gNewSense i Ututo.</p> +</dd> + +<dt id="linuxgnu">Czemu nie stwierdzić, że „Linux jest jądrem systemu GNU” +i udostępnić jakąś istniejącą wersję systemu GNU/Linux pod nazwą +„GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxgnu">#linuxgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Zaadoptowanie Linuksa jako jądra GNU w 1992 roku mogłoby być dobrym +pomysłem. Gdybyśmy wtedy zdawali sobie sprawę jak długo potrwa stworzenie +działającego systemu GNU Hurd, moglibyśmy to zrobić. (Niestety, to już +wiedza po fakcie). +<p> +Jeżeli istniejącą wersję GNU/Linuksa przemianujemy +na „GNU”, wtedy byłoby to coś w stylu zrobienia wersji +systemu GNU i przemianowania go na „Linuksa” To nie +byłoby w porządku i nie chcemy robić takich rzeczy.</p> +</dd> + +<dt id="condemn">Czy na początku Projekt GNU potępił i sprzeciwił się używaniu +nazwy Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#condemn">#condemn</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie zaadoptowaliśmy Linuksa jako nasze jądro, ale nie potępiliśmy +ani nie sprzeciwiliśmy się temu. W 1993 roku zaczęliśmy dyskutować +o przygotowaniach do sponsorowania rozwoju Debiana +GNU/Linuksa. Próbowaliśmy również współpracować z ludźmi, którzy +zmieniali niektóre pakiety GNU, by mogły być używane +z Linuksem. Chcieliśmy włączyć ich zmiany do standardowych wersji, +tak by te pakiety GNU działały w połączeniu z Linuksem +bez żadnych dodatkowych ustawień. Ale te zmiany były często +nieprzenośne i robione ad-hoc. Musiały być uporządkowane przed ich +dołączeniem. +<p> +Ludzie, którzy wprowadzali te zmiany okazywali małe zainteresowanie +współpracą z nami. Jeden z nich powiedział nam nawet, że nie +obchodzi go współpraca z Projektem GNU ponieważ on jest +„użytkownikiem Linuksa”. To był szok, ponieważ ludzie, +którzy przenosili pakiety GNU na inne systemy zazwyczaj chcieli +współpracować z nami, byśmy uwzględniali ich zmiany. Jednak ci +ludzie [pracujący nad Linuksem], rozwijający system, który bazował +przede wszystkim na GNU, byli pierwszą (i do dziś praktycznie +jedyną) grupą, która nie chciała z nami współpracować.</p> +<p> +To doświadczenie jako pierwsze pokazało nam, że ludzie nazywali wersję +systemu GNU „Linuksem”, i że to nieporozumienie utrudniało +naszą pracę. Proszenie Was, abyście nazywali system „GNU/Linux” +jest naszą odpowiedzią na ten problem i na inne problemy wywołane +błędnym użyciem nazwy „Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="wait">Czemu czekaliście tak długo zanim zaczęliście prosić ludzi o używanie nazwy +GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#wait">#wait</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Tak naprawdę nie czekaliśmy. Zaczęliśmy prywatne rozmowy na ten temat +z twórcami oprogramowania i dystrybutorami w roku 1994 +i przeprowadziliśmy bardziej publiczną kampanię w roku +1996. Będziemy kontynuować tak długo, jak to będzie konieczne.</p> +</dd> + +<dt id="allgpled">Czy konwencja GNU/<i>nazwa</i> powinna być stosowana do wszystkich +programów udostępnianych na licencji GPL? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#allgpled">#allgpled</a>)</span></dt> + +<dd> +Nigdy nie mówimy o poszczególnych programach jako +„GNU/<i>nazwa</i>”. Jeśli program jest pakietem GNU, możemy +nazywać go „GNU <i>nazwa</i>”. +<p> +GNU, system operacyjny, jest stworzony z wielu różnych +programów. Niektóre z programów znajdujących się w GNU były +napisane jako część Projektu GNU lub stworzone specjalnie dla niego +przez innych. To są pakiety GNU i często umieszczamy „GNU” +w ich nazwie.</p> +<p> +Decyzja o udostępnieniu programu jako pakietu GNU należy do twórców +programu. Jeżeli napisaliście program i chcielibyście, żeby był to +pakiet GNU, napiszcie na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>, abyśmy mogli ocenić Wasz +program i zdecydować, czy jest on dla nas użyteczny.</p> +<p> +Byłoby nie w porządku umieszczać słowo GNU w nazwie każdego +programu, który jest udostępniany na warunkach licencji +GPL. Jeżeli napiszecie program i udostępnicie go na warunkach +licencji GPL, to nie oznacza, że napisał go Projekt GNU lub że +napisaliście go dla nas. Na przykład jądro Linux jest udostępnione +na warunkach licencji GNU GPL, ale Linus nie napisał go jako +części Projektu GNU – zrobił to niezależnie +od nas. Jeżeli coś nie jest pakietem GNU, Projekt GNU nie może +przypisywać sobie za to zasługi i umieszczanie „GNU” +w nazwie programu byłoby niewłaściwe.</p> +<p> +W przeciwieństwie do powyższej sytuacji zasługujemy +na uznanie za system operacyjny GNU jako całość, chociaż nie +za każdy program będący częścią systemu. System istnieje jako taki +dzięki naszej determinacji i wytrwałości. Powstał w roku 1984, +na lata przed początkami Linuksa.</p> +<p> +System operacyjny, w którym Linux stał się popularny, był +w zasadzie taki sam jak system operacyjny GNU. Nie był dokładnie taki +sam, ponieważ miał inne jądro, ale był prawie tym samym +systemem. Był wariantem GNU. Był systemem GNU/Linux.</p> +<p> +Linux jest ciągle używany przede wszystkim w pochodnych tego +systemu–w dzisiejszych wersjach systemu GNU/Linux. To, co stanowi o +ich tożsamości, to GNU i Linux jako część centralna, a nie sam +Linux.</p> +</dd> + +<dt id="unix">Skoro duża część idei GNU wywodzi się z Uniksa, czy GNU nie +powinien uznać jego zasług używając słowa „Unix” w swojej +nazwie? <span class="anchor-reference-id">(<a href="#unix">#unix</a>)</span></dt> + +<dd> +Tak naprawdę żadna część GNU nie pochodzi z Uniksa. Unix był (i nadal +jest) prawnie zastrzeżonym oprogramowaniem, więc użycie w GNU +jakiegokolwiek kodu z Uniksa byłoby nielegalne. To nie jest zbieg +okoliczności, to dlatego stworzyliśmy GNU: skoro nie można było +swobodnie korzystać z Uniksa lub innego ówczesnego systemu +operacyjnego, potrzebowaliśmy wolnego systemu by go zastąpić. Nie mogliśmy +skopiować z Uniksa programów ani nawet ich części. Wszystko +musiało być napisane od nowa. +<p> +Żadna część kodu w GNU nie pochodzi z Uniksa, ale GNU jest +systemem kompatybilnym z Uniksem. Z tego względu wiele pomysłów +i specyfikacji istniejących w GNU pochodzi z Uniksa. Nazwa +„GNU” jest humorystycznym sposobem oddania hołdu Uniksowi, +wynikającym z hakerskiej tradycji rekursywnych akronimów, sięgającej +lat 70.</p> +<p> +Pierwszym takim rekursywnym akronimem był TINT, „TINT Is Not +TECO” [TINT To Nie TECO]. Autor programu TINT napisał kolejną +implementację TECO (było ich już wiele, dostępnych dla różnych systemów), +ale zamiast nazywać ją nudną nazwą typu „takiczyinny TECO”, +wymyślił pomysłową, zabawną nazwę. (To właśnie znaczy hacking: <a +href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">pomysłowość i dobra +zabawa</a>).</p> +<p> +Nazwa spodobała się innym hakerom tak bardzo, że zaczęliśmy naśladować +ten zwyczaj. Stało się tradycją, że gdy pisze się od podstaw +program, który jest podobny do jakiegoś istniejącego programu (na +przykład o nazwie „Klever”), można nadać mu nazwę w postaci +rekursywnego akronimu, takiego jak „MINK”, +czyli „MINK Is Not Klever” („MINK To Nie +Klever”). W myśl tej samej zasady nazwaliśmy naszego zastępcę +Uniksa „GNU's Not Unix” („GNU to Nie Unix”).</p> +<p> +W przeszłości firma AT&T, która stworzyła Uniksa, nie chciała, by +ktokolwiek nawiązywał do tej nazwy poprzez używanie słowa +„Unix” w nazwie podobnego systemu. AT&T nie chciała +tego nawet jeżeli ten podobny system zawierał kod z Uniksa, nawet +gdyby ten system był w 99% Uniksem. AT&T tak bardzo nie chce takich +nawiązań, że grozi pozwaniem sądowym za naruszenie prawa o znaku +handlowym gdyby ktoś próbował w ten sposób uhonorować AT&T. To +dlatego każda ze zmodyfikowanych wersji Uniksa (tak jak sam Unix +prawnie zastrzeżonych), wyprodukowanych przez różne firmy komputerowe, miała +jakąś inną nazwę.</p> +</dd> + +<dt id="bsd">Czy powinniśmy również mówić „GNU/BSD”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#bsd">#bsd</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie nazywamy systemów BSD (FreeBSD itd.) systemami „GNU/BSD”, +ponieważ to określenie nie pasuje do historii systemów BSD. +<p> +System BSD został stworzony jako nie-wolne oprogramowanie w latach +80. przez Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley (UC Berkeley) +i stał się wolny we wczesnych latach 90. Dowolny istniejący dzisiaj +wolny system operacyjny to prawie na pewno wariant systemu GNU +lub odmiana systemu BSD.</p> +<p> +Ludzie czasami pytają czy BSD to też jest wariant GNU, taki jak +GNU/Linux. Nie jest. Programiści BSD zostali zainspirowani do tego, by +uczynić ich kod wolnym oprogramowaniem, przez przykład Projektu GNU. Wyraźne +apele ze strony aktywistów GNU pomogły przekonać ich do rozpoczęcia +tego procesu, lecz ich kod ma mało wspólnego z kodem GNU.</p> +<p> +Systemy BSD używają dziś niektórych pakietów GNU, tak jak system GNU +i jego warianty używają niektórych programów BSD. Jednak są to dwa +różne systemy, które ewoluowały oddzielnie. Twórcy oprogramowania BSD nie +napisali jądra i nie dodali go do systemu GNU, więc nazwa +GNU/BSD nie pasuje do tej sytuacji.</p> +<p> +Związek między systemem GNU/Linux i GNU jest o wiele bliższy +i dlatego nazwa „GNU/Linux” jest dla niego właściwa.</p> +<p> +Istnieje wersja GNU, która używa jądra pochodzącego z NetBSD. Jej +twórcy nazywają ją „Debian GNU/NetBSD”, ale nazwa +„GNU/jądrosystemuNetBSD” byłaby dokładniejsza, +ponieważ NetBSD to cały system a nie tylko jądro. Nie jest to +system BSD, ponieważ większość tego systemu jest taka jak system +GNU/Linux.</p> +</dd> + +<dt id="othersys">Jeżeli zainstaluję narzędzia GNU w systemie Windows, czy to +oznacza, że pracuję w systemie GNU/Windows? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie w takim samym znaczeniu, jakie mamy na myśli mówiąc +„GNU/Linux”. Narzędzia GNU są tylko częścią oprogramowania GNU, +które jest tylko częścią systemu GNU, a pracowałyby one na innym +kompletnym systemie operacyjnym, który nie ma żadnego wspólnego z GNU +kodu [źródłowego]. Podsumowując, sytuacja jest zupełnie inna niż +w przypadku GNU/Linuksa. +</dd> + +<dt id="justlinux">Czy Linux nie może być używany bez GNU? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Linux jest sam w sobie, lub z małymi innymi programami, +używany w niektórych urządzeniach. Te małe systemowe oprogramowania nie +mają praktycznie nic wspólnego z systemami GNU/Linux. Użytkownicy nie +instalują ich na przykład na pecetach; byliby nimi +rozczarowani. Można powiedzieć, że te małe urządzenia uruchamiają tylko +Linuksa by pokazać, jak różne są od GNU/Linuksa. +</dd> + +<dt id="howmuch">Ile musi być systemu GNU aby system się nazywał GNU/Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#howmuch">#howmuch</a>)</span></dt> + +<dd> +„Ile” nie jest dobrym pytaniem, ponieważ system GNU nie ma +jasnych granic. +<p> +GNU jest systemem operacyjnym utrzymywanym przez społeczność. Wlicza wiele +więcej aniżeli tylko oprogramowanie GNU (których jest precyzyjna lista), +a ludzie na bieżąco dodają nowe pakiety. Mimo tych zmian, +pozostaje to system GNU, i dodanie do tego Linuksa daje +GNU/Linux. Jeśli używacie część systemu GNU, a część ominiecie, nie ma +jak policzyć „ile” użyliście.</p> +<p> +Z punktu widzenia pakietów, Linux jest jednym z ważniejszych +pakietów systemu GNU/Linux. Załączanie jednego ważnego pakietu GNU to już +wystarczająco aby uzasadnić naszą prośbę o równe wspominanie. +</p> +</dd> + +<dt id="linuxsyswithoutgnu">Czy istnieją kompletne systemy Linuksowe [sic] bez GNU? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxsyswithoutgnu">#linuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Istnieją kompletne systemy, w skład których wchodzi Linux bez GNU; +Android jest tego przykładem. Ale nazywanie tego systemem +„Linux” jest nieporozumieniem, tak jak jest nieporozumieniem +nazywanie GNU systemem „Linux”. +<p> +Android jest systemem bardzo różniącym się od systemu GNU/Linux +ponieważ mają bardzo mało wspólnego kodu źródłowego. W zasadzie, +jedynym wspólnym elementem jest Linux.</p> +<p> +Jeśli myślicie o całym systemie GNU/Linux jako „Linux”, +koniecznym staje się powiedzenie czegoś w stylu „Android zawiera +Linuksa, ale to nie jest Linux, ponieważ nie posiada zwykłych +Linuksowych [sic] bibliotek oraz narzędzi [chodzi o system GNU].”</p> +<p> +Android zawiera tak dużo Linuksa co GNU/Linux. To czego nie zawiera to +systemu GNU. Android zastępuje go na oprogramowanie Google, które +działa odmiennie. Co rozróżnia Android od GNU/Linux jest brak GNU.</p> +</dd> + +<dt id="helplinus">Czemu jednak nie nazwać systemu „Linux” i wzmocnić +w ten sposób roli Linusa Torvaldsa jako gwiazdy naszej wspólnoty? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#helplinus">#helplinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Linus Torvalds jest gwiazdą [posterboy] (inni wybrali to słowo, nie my), co +służy jego celom, nie naszym. Jego celem jest uczynienie systemu bardziej +popularnym i uważa, że wartość systemu dla społeczności polega +tylko na praktycznych zaletach, jakie on oferuje: jego możliwościach, +niezawodności i dostępności. Linus nigdy nie był zwolennikiem <a +href="/philosophy/why-free.html">wolności współpracy</a> jako zasady +etycznej, i dlatego ludzie nie łączą nazwy „Linux” +z tą zasadą. +<p> +Linus publicznie stwierdza, że nie zgadza się z ideałami ruchu +wolnego oprogramowania. Przez wiele lat rozwijał w swojej pracy +nie-wolne oprogramowanie (i powiedział o tym przed dużą publicznością +na pokazie „Linux”World) i zachęca +kolegów-programistów, żeby pracując z nim nad jądrem Linux używali +nie-wolnego oprogramowania. Posuwa się nawet dalej i gani ludzi, którzy +mówią, że inżynierowie i naukowcy powinni rozważać społeczne +konsekwencje swojej pracy. Odrzuca w ten sposób lekcję, której +społeczeństwo nauczyło się po skonstruowaniu bomby atomowej.</p> +<p> +Nie ma nic złego w pisaniu wolnych programów motywowanym chęcią nauki +i zabawy. Jądro, które Linus napisał z tych powodów było ważnym +wkładem dla naszej wspólnoty. Ale takie motywy nie są powodem, dla +którego istnieje kompletny wolny system operacyjny GNU/Linux i nie +zabezpieczą w przyszłości naszej wolności. Społeczeństwo musi o tym +wiedzieć. Linus ma prawo lansować swoje poglądy, jednak ludzie powinni +mieć świadomość, że system operacyjny, o którym mowa, wywodzi się +z ideałów wolności, a nie z jego poglądów.</p> +</dd> + +<dt id="claimlinux">Czy nie jest złem oznaczanie pracy Linusa Torvaldsa jako GNU? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +To byłoby nieuczciwe, dlatego tego nie robimy. Rezultatem pracy +Torvaldsa jest Linux, jądro. Staramy się nie przypisywać wyników pracy +Torvaldsa Projektowi GNU lub oznaczać jej jako „GNU” Kiedy +mówimy o całym systemie, nazwa „GNU/Linux” oddaje mu należną +część. +</dd> + +<dt id="linusagreed">Czy Linus Torvalds zgadza się z twierdzeniem, że Linux to +tylko jądro? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Przyznał się do tego na samym początku. Uwagi do wydania +najwcześniejszego Linuksa mówiły, <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01"> +„Większość narzędzi używanym wraz z linuksem są oprogramowaniem +GNU i są wydane na licencji GNU copyleft. Te narzędzia nie są +w dystrybucji – aby dowiedzieć się więcej, zapytaj mnie +(albo GNU)”</a>.</p> +</dd> + +<dt id="finishhurd">Dlaczego nie skończyć jądra GNU Hurd, wydać system GNU w całości, +i zapomnieć o tym jak nazywać GNU/Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt> + +<dd> +Chcielibyśmy uznanie za system operacyjny GNU niezależnie od jądra +z którym pracuje. + +<p>Doprowadzenie GNU Hurd do takiego stopnia aby konkurował +z Linuksem byłoby sporym przedsięwzięciem i nie jest +konieczne. Jedyną nieetyczną sprawą z Linuksem jako jądrem jest +załączaniem „blobów” w postaci firmware; najlepszym +rozwiązaniem jest <a +href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects">rozwijaniem wolnych +zamienników tych blobów</a>.</p> +</dd> + +<dt id="lost">Bitwa już jest przegrana – społeczność już zdecydowała i my +nie możemy tego zmienić, więc po co jeszcze o tym myśleć? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt> + +<dd> +To nie jest bitwa, tylko kampania edukacyjna. Nazwa systemu operacyjnego to +nie jest jednorazowa decyzja podjęta w jednej chwili przez +„społeczność” – każda osoba, każda organizacja może +zdecydować jakiej nazwy używać. Nie możecie kazać innym mówić: +„GNU/Linux”, ale możecie sami zdecydować się +na nazywanie systemu „GNU/Linux”. Robiąc tak pomożecie nam. +</dd> + +<dt id="whatgood">Społeczność już zdecydowała i my nie możemy tego zmienić, więc co +to da, że ja będę mówić „GNU/Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt> + +<dd> +To nie jest sytuacja typu „wszystko lub nic”. Poprawne +i niepoprawne wzorce są w różnym stopniu rozpowszechniane przez +różnych ludzi. Jeżeli będziecie nazywali system +„GNU/Linux”, pomożecie innym poznać prawdziwą historię, +pochodzenie i cel istnienia tego systemu operacyjnego. Nie jesteście +w stanie sami poprawiać wszędzie tej błędnej nazwy, nie bardziej niż +my, ale możecie w tym pomóc. Jeśli tylko kilkaset osób zauważy, +że używacie terminu „GNU/Linux”, nauczycie znaczną liczbę +ludzi przy małym nakładzie pracy. Niektórzy z nich powiedzą innym +ludziom o poprawnej nazwie. +</dd> + +<dt id="explain">Czy nie byłoby lepiej nazywać system „Linux” i uczyć o +jego pochodzeniu w krótkim omówieniu? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt> + +<dd> +Doceniamy Wasz wysiłek jeżeli pomagacie nam wyjaśniając w ten +sposób kwestię nazwy systemu, jednak to nie jest najlepsza metoda. Nie +jest tak efektywna jak nazywanie systemu „GNU/Linux” i nie +jest wydajna pod względem czasowym. +<p> +Nie jest efektywna, ponieważ wyjaśnienie kwestii nazwy systemu może nie +zakorzenić się w świadomości i z pewnością nie rozpropaguje +się. Niektórzy z ludzi, którzy słuchają waszego tłumaczenia będą +uważali i mogą nauczyć się, jakie jest prawdziwe pochodzenie systemu +operacyjnego. Ale jest mało prawdopodobne, by powtórzyli innym wasze +objaśnienie, gdy będą mówić o systemie. Prawdopodobnie ludzie ci nazwą go +„Linux” i niechcący będą dalej rozprzestrzeniać niepoprawne +informacje.</p> +<p> +Metoda ta nie jest wydajna, ponieważ zajmuje znacznie więcej +czasu. Mówienie i pisanie „GNU/Linux” zajmie wam tylko +kilka sekund, a nie minut, dziennie. W ten sposób macie okazję +dotrzeć do większej ilości osób. Czynienie rozróżnienia między Linuksem +i GNU/Linuksem kiedy piszecie i mówicie jest niewątpliwie +najłatwiejszym sposobem efektywnego pomagania Projektowi GNU.</p> +</dd> + +<dt id="treatment">Niektórzy ludzie śmieją się z was kiedy prosicie ich o nazywanie +systemu: GNU/Linux. Czemu narażacie się na takie traktowanie? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#treatment">#treatment</a>)</span></dt> + +<dd> +Nazywanie systemu „Linux” powoduje, że ludzie mają błędne +pojęcie na temat historii systemu i powodów jego +istnienia. Ludzie, którzy śmieją się z naszej prośby prawdopodobnie +przyjęli to błędne pojęcie i myślą, że to, co zrobiliśmy my, +wykonał Linus. Śmieją się więc z nas kiedy mówimy, że to nasza +zasługa. Gdyby znali prawdę, prawdopodobnie nie śmialiby się. +<p> +Czemu ryzykujemy wysuwając żądanie, za które czasami ludzie nas +wyśmiewają? Ponieważ często ma to pożyteczne skutki, które pomagają +Projektowi GNU. Aby osiągnąć nasz cel będziemy podejmować ryzyko +niezasłużonych obelg.</p> +<p> +Jeżeli będziecie świadkami zajścia tak ironicznie niesprawiedliwej +sytuacji, proszę, nie bądźcie obojętni. Nauczcie tych śmiejących się ludzi +prawdziwej wersji historii. Kiedy dowiedzą się, czemu nasze żądanie jest +usprawiedliwione, ci z nich, którzy mają choć trochę rozsądku, +przestaną się śmiać.</p> +</dd> + +<dt id="alienate">Niektórzy ludzie potępiają was kiedy prosicie ich o nazywanie systemu: +GNU/Linux. Czy nie tracicie na tym, że ich zrażacie? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#alienate">#alienate</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie bardzo. Ludzie, którzy nie doceniają naszej roli w rozwijaniu +systemu, raczej nie zrobią wiele, by nam pomóc. Jeżeli wykonują jakąś +pracę przybliżającą nas do celu, taką jak wypuszczanie na rynek +wolnego oprogramowania, robią to prawdopodobnie z innych, niezwiązanych +z nami powodów, a nie dlatego, że ich o to +prosiliśmy. Równocześnie poprzez pokazywanie ludziom, że naszą +pracę wykonał ktoś inny, podważają naszą możliwość pozyskania pomocy innych +ludzi. +<p> +Nie ma sensu martwić się tym, że zrażamy ludzi, którzy już teraz nie są +skłonni do współpracy. Skazywalibyśmy się na porażkę, gdybyśmy +powstrzymywali się od poprawiania dużego błędu tylko dlatego, +że moglibyśmy rozgniewać tym ludzi, którzy ten błąd +utrwalają. Dlatego nadal będziemy próbowali poprawiać błędne używanie +nazwy.</p> +</dd> + +<dt id="rename">Niezależnie od waszego wkładu, czy jest możliwa zmiana nazwy +systemu operacyjnego? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#rename">#rename</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie zmieniamy nazwy niczego. Nazywaliśmy ten system „GNU” +od początku jego tworzenia w roku 1983. Ludzie, którzy próbowali +przemianować go na „Linux”, nie powinni byli tego robić.</dd> + +<dt id="force">Czy nie jest złym zmuszanie ludzi do nazywania systemu +„GNU/Linuksem”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#force">#force</a>)</span></dt> + +<dd> +Złym byłoby zmuszanie ich do tego, czego nie robimy. Mówimy +„GNU/Linux” na system i [jedynie] prosimy Was o +czynienie tego samego. +</dd> + +<dt id="whynotsue">Czemu nie pozywać do sądu ludzi, którzy nazywają cały system +„Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie ma żadnych podstaw prawnych do tego, by ich pozywać do sądu, +ale ponieważ wierzymy w wolność słowa, nie chcielibyśmy robić tego +tak czy owak. Prosimy ludzi o nazywanie systemu +„GNU/Linux”, ponieważ tak należy robić. +</dd> + +<dt id="require">Czy nie powinniście umieścić w treści licencji GNU GPL punktu, +który wymagałby nazywania systemu „GNU”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#require">#require</a>)</span></dt> + +<dd> +Celem licencji GNU GPL jest chronienie wolności użytkowników +[oprogramowania] przed tymi, którzy mogliby tworzyć prawnie zastrzeżone +wersje wolnego oprogramowania. Prawdą jest, że ci, którzy nazywają +system „Linuksem”, często robią rzeczy ograniczające wolność +użytkowników, takie jak dołączanie do GNU/Linuksa nie-wolnego +oprogramowania lub nawet tworzenie nie-wolnego oprogramowania, +dołączanego potem do GNU/Linuksa. Jednak akt nazywania systemu +„Linuksem” sam w sobie nie odbiera użytkownikom ich +wolności. Wydaje się niewłaściwe używanie licencji GPL do narzucania +tego, jakimi nazwami użytkownicy mogą nazywać system. +</dd> + +<dt id="BSDlicense">Od kiedy sprzeciwiliście się oryginalnej licencji BSD wymagającej +uznania wkładu Uniwersytetu w Kalifornii, czy nie jest zakłamaniem +żądanie uznania dla Projektu GNU? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#BSDlicense">#BSDlicense</a>)</span></dt> + +<dd> +Byłoby zakłamaniem gdyby licencja wymagała używania nazwy GNU/Linux, czego +nie robimy. My tylko <em>prosimy</em> Was o uznanie, na które +zasługujemy. + +<p> +Prosimy abyście zwrócili uwagę, że istnieją co najmniej <a +href="/licenses/bsd.html">dwie różne licencje BSD</a>. Dla jasności, nie +używajcie terminu „licencja BSD” bez wymieniana o którą +chodzi.</p> +</dd> + +<dt id="deserve">Skoro nie umieściliście w licencji GNU GPL punktu wymagającego +od ludzi nazywania systemu „GNU”, to zasłużyliście +na swoją obecną sytuację. Czemu się teraz skarżycie? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#deserve">#deserve</a>)</span></dt> + +<dd> +To pytanie przyjmuje z góry dosyć kontrowersyjną przesłankę etyczną: +jeżeli ludzie nie zmuszą was do traktowania ich sprawiedliwie, to +jesteście upoważnieni do wykorzystania ich tak jak chcecie. Innymi +słowy zakłada, że siła stanowi o słuszności. +<p> +Mamy nadzieję, że tak jak my nie zgadzacie się z tym założeniem.</p> +</dd> + +<dt id="contradict">Czy nie wyszlibyście lepiej na tym, gdybyście nie sprzeciwiali się +temu, w co wierzy tylu ludzi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#contradict">#contradict</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie sądzimy, że powinniśmy podążać za dużą ilością ludzi, którzy +zostali wprowadzeni w błąd. Mamy nadzieję, że Wy też dojdziecie +do wniosku, że prawda jest ważna. +<p> +Nie moglibyśmy nigdy stworzyć wolnego systemu operacyjnego, gdybyśmy +wcześniej nie zaprzeczyli przekonaniu podzielanemu przez większość ludzi, +że oprogramowanie prawnie zastrzeżone jest właściwe +i akceptowalne.</p> +</dd> + +<dt id="somanyright">Skoro tylu ludzi używa nazwy „Linux”, to czy nie sprawia +to, że to określenie jest poprawne? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt> + +<dd> +Nie uważamy, że popularność błędu czyni go prawdą. +</dd> + +<dt id="knownname">Czy nie lepiej nazywać system nazwą znaną przez większość użytkowników? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt> + +<dd> +Użytkownicy nie są pozbawienie możliwości nauczenia się. Skoro +„GNU/Linux” zawiera „Linux”, zrozumieją o czym +mówicie. Jeśli czasami dodacie „(często mylnie nazywanym +‚Linux’)”, wszyscy zrozumieją. +</dd> + +<dt id="winning">Wielu ludzi zwraca uwagę na to, co jest dla nich dogodne lub kto +wygrywa, a nie na argumenty o dobru lub złu. Czy nie +możecie zyskać większego poparcia z ich strony w inny sposób? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#winning">#winning</a>)</span></dt> + +<dd> +Zwracanie uwagi tylko na to, co jest dogodne lub kto wygrywa, jest +amoralnym podejściem do życia. Niewolne oprogramowanie jest przykładem +takiego amoralnego podejścia. Niewolne oprogramowanie dobrze prosperuje +dzięki takiemu podejściu. Na dłuższą metę objęcie takiego poglądu +byłoby więc doprowadzeniem się do przegranej. Będziemy dalej mówić +posługując się kategoriami dobra i zła. +<p> +Mamy nadzieję, że należycie do ludzi, dla których liczy się +kwestia dobra i zła.</p> +</dd> + +</dl> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2001, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015 Free +Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Kamil Ignacak 2005, Jan Owoc 2013, 2014, 2015, Marcin Wolak +2010, 2011; poprawki: Wojciech Kotwica 2005, 2006, Tomasz Kozłowski 2010, +Jan Owoc 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:23 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-users-never-heard-of-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-users-never-heard-of-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..9959d01 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu-users-never-heard-of-gnu.html @@ -0,0 +1,151 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Użytkownicy GNU, którzy nigdy o GNU nie słyszeli - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-users-never-heard-of-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Użytkownicy GNU, którzy nigdy o GNU nie słyszeli</h2> + +<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Aby dowiedzieć się więcej na ten temat możecie również przeczytać +<a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a>, stronę „<a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego GNU/Linux?</a>” +oraz „<a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux i Projekt +GNU</a>”. +</p></blockquote> +</div> + +<p>Większość ludzi nigdy nie słyszała o systemie GNU. Co więcej, nawet +większość użytkowników systemu GNU nigdy o nim nie słyszała, +ponieważ wiele osób i firm uczą nazywać go +“Linuksem”. W istocie, użytkownicy GNU często mówią, +że „używają Linuksa„ co jest analogiczne z mówieniem, +że „jadą gaźnikiem” albo „jadą skrzynią +biegów”.</p> + +<p>Pomimo tego, osoby wiedzące o GNU wiążą go z ideami wolności +wyznawanymi przez ruch wolnego oprogramowania. To powiązanie nie jest +przypadkowe. Motywacją do rozwoju GNU było aby móc używać komputer +i posiadać wolność.</p> + +<p>Osoba widząca nazwę „GNU” po raz pierwszy w nazwie +„GNU/Linux” nie będzie wiedziała co znaczy, ale zrobiła już +pierwszy krok ku temu aby się dowiedzieć. Związek pomiędzy nazwą +„GNU” a naszymi celami w dążeniu do wolności +i solidarności społecznej istnieje w umysłach setek tysięcy +użytkowników systemu GNU/Linux, którzy wiedzą o GNU. Istnieje on na <a +href="/home.html">gnu.org</a> i w Wikipedii. Istnieje +w Sieci; jeśli te osoby poszukają GNU, znajdą co to znaczy GNU.</p> + +<p>Jeżeli nie poszukają, istnieje możliwość, że zetkną się z tą +kwestią prędzej czy później. Retoryka <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point">„open +source”</a> ma tendencję do odwracania ludzkiej uwagi +od tematu wolności użytkownika, lecz niezupełnie. Cały czas toczy +się tam dyskusja na temat GNU i wolnego oprogramowania, +a ludzie mają jakąś szansę wziąć w niej udział. Kiedy to się +stanie, są bardziej skłonni zwrócić uwagę na informacje dotyczące GNU +(np. takie, że jest to kampania na rzecz wolności +oraz społeczności) jeśli wiedzą, że są użytkownikami systemu GNU.</p> + +<p>Z biegiem czasu nazywanie systemu “GNU/Linux” rozwija +świadomość ideałów wolności, dla których rozwijamy system GNU. Jest to także +przypomnienie dla członków naszej społeczności znających nasze ideały +w świecie, gdzie wiele dyskusji na temat wolnego oprogramowania ma +praktyczne (a przez to amoralne) zabarwienie. Kiedy prosimy o nazywanie +systemu “GNU/Linux”, prosimy abyście pomogli uświadamiać ludzi o +ideałach wolnego oprogramowania.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2006, 2007, 2013, 2014, 2015, 2017, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Tomasz W. Kozłowski 2011, Joanna Matuszczyk 2010, Michał +Walenciak 2010; poprawki: Jan Owoc 2011, 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:11 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu.html new file mode 100644 index 0000000..ff90727 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnu.html @@ -0,0 +1,209 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/gnu.pl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/gnu.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/gnu.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/gnu.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-12-31" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>O systemie operacyjnym GNU - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> + +<style type="text/css" media="print,screen"> +<!-- +#dynamic-duo { display: none; } +@media (min-width: 48em) { + #dynamic-duo { + display: block; + float: right; + width: 20em; + max-width: 40%; + text-align: center; + padding: .9em; + margin: .3em 0 1em 1.5em; + background: #f9f9f9; + border: .3em solid #acc890; + } + #dynamic-duo p strong { + font-size: 1.3em; + } + #dynamic-duo img { width: 100%; } +} +--> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" --> +<!-- +@media (min-width: 48em) { + #dynamic-duo { + float: left; + margin: .3em 1.5em 1em 0; + } +} --> +<!--#endif --> + + + + +</style> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>O systemie operacyjnym GNU</h2> + +<div id="dynamic-duo"> +<p><strong>Pobierz dystrybucje</strong></p> +<p><a href="/distros/free-distros.html"> +<img src="/graphics/gnu-and-penguin-color-300x276.jpg" alt="GNU i Linux" /></a></p> +<p><em>Jeśli szukacie pełnego systemu do zainstalowania, zobaczcie naszą +<a href="/distros/free-distros.html">listę dystrybucji GNU/Linux, które +składają się wyłącznie z wolnego oprogramowania</a>.</em></p> +</div> + +<ul> + <li><a href="/gnu/about-gnu.html">O systemie operacyjnym GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-history.html">Zarys historyczny GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/thegnuproject.html">Bardziej szczegółowa historia GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/initial-announcement.html">Pierwsze ogłoszenie</a> projektu</li> + <li><a href="/gnu/manifesto.html">Manifest GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/byte-interview.html">Wywiad z Richardem Stallmanem +dla pisma BYTE</a> (1986)</li> + <li><a href="/gnu/rms-lisp.html">Moje doświadczenia z Lisp i rozwojem +GNU Emacs</a> (Richard Stallman)</li> + <li><a +href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DEFDE123AF932A25752C0A96F948260&sec=&spon=&pagewanted=1">One +Man's Fight for Free Software</a> [<em>Walka jednego człowieka o wolne +oprogramowanie</em>, artykuł po angielsku], artykuł o Richardzie +Stallmanie i początkach GNU, opublikowany w <cite>The New York +Times</cite> 11 stycznia 1989 r. Jednym z problemów +z tym artykułem to, że używa termin propagandowy +„intellectual property” [<em>własność intelektualna</em>], tak +jakby on się odnosił do czegoś konkretnego. Termin jest tak mylący, +że mówić o nim <a href="/philosophy/not-ipr.html">nie ma +sensu</a>. Artykuł także się myli jeśli chodzi o <em>Symbolics</em>. Co +Stallman zrobił, gdy nadal pracował dla MIT, to niezależnie pisał +ulepszenia porównywalne z ulepszeniami, które Symbolics samo dokonało +na swojej wersji MIT Lisp Machine System.</li> + <li><a href="/philosophy/15-years-of-free-software.html">15 lat wolnego +oprogramowania</a> (1999)</li> +</ul> + +<p>Oto dwa fragmenty, które Stallman napisał na tablicy ogłoszeń +na Stanford gdy odwiedzał w maju 1983 r. Ukazują jego myślenie +na drodze ku rozwijaniu systemu GNU. Nie używają terminu „wolne +oprogramowanie” ponieważ widocznie jeszcze nie łączył tych dwóch +słów.</p> + +<ul> + <li><a href="/gnu/why-programs-should-be-shared.html">Dlaczego programy powinny +być dzielone</a> (1983)</li> + <li><a href="/gnu/yes-give-it-away.html">Tak, oddaj to</a> (1983)</li> +</ul> + + +<h3><a id="gnulinux"></a>GNU i Linux</h3> + +<ul> + <li><a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Związek między GNU a Linuksem</a></li> + <li><a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego „system Linux” +powinien być nazywany GNU/Linux</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Użytkownicy GNU, którzy +nigdy nie słyszeli o GNU</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">Często zadawanie pytania o GNU/Linux</a></li> +</ul> + + +<h3><a id="misc"></a>Inne zasoby związane z GNU</h3> + +<ul> + <li><a href="http://libreplanet.org/wiki/Group_list">Grupy użytkowników +GNU/Linuksa, GNU/Hurd i wolnego oprogramowania</a></li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2014, 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, Jan Owoc 2010, 2014, 2016; poprawki: +Wojciech Kotwica 2002, 2003, 2005, 2006, Jan Owoc 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/05/04 23:30:27 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnutella.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnutella.html new file mode 100644 index 0000000..648d7be --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gnutella.html @@ -0,0 +1,135 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gnutella.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>O Gnutelli - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gnutella.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>O Gnutelli</h2> + +<p> +„Gnutella” jest, obecnie, nazwą protokołu rozproszonego +współdzielenia plików, używanego głównie do plików muzycznych. Nazwą tą +określa się też niekiedy samą sieć wymiany plików, jak również oryginalny +program Gnutella. Sytuacja jest dość zagmatwana. Więcej o początkach +Gnutelli i jej historii można przeczytać w artykule <a +href="http://pl.wikipedia.org/wiki/Gnutella">Wikipedii</a> na jej +temat.</p> + +<p> +W każdym razie, nazwa była pierwotnie grą słów „GNU” +(twórcy oryginału planowali wydanie swojego kodu na GNU GPL i być +może nosili się z zamiarem wniesienia go do projektu GNU) +oraz „Nutella” (przysmak czekoladowy oryginalnych +programistów). Niemniej jednak, ani to oryginalne oprogramowanie, +ani żaden z obecnych spokrewnionych z nim projektów nie są <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">oficjalnymi pakietami +GNU</a>. Poprosiliśmy autorów Gnutelli o zmianę nazwy, żeby +nie była myląca; być może nastąpi to w przyszłości.</p> + +<p> +Istnieje kilka wolnych programów, w których zaimplementowano protokół +Gnutella, np. <a +href="http://gtk-gnutella.sourceforge.net/en/">Gtk-Gnutella</a>, <a +href="http://mutella.sourceforge.net/">Mutella</a> i <a +href="http://sourceforge.net/projects/gnucleus/">Gnucleus</a>. Prosimy +jednak zwrócić uwagę na to, że również żaden z tych +programów nie jest oficjalnie oprogramowaniem GNU. GNU ma swój własny +program tworzący sieć równorzędną <a href="/software/gnunet/">GNUnet</a>, +którego dokumentacja zawiera <a +href="https://web.archive.org/web/20180616130316/https://gnunet.org/compare">porównanie +protokołów</a>.</p> + +<p> +Fundacja Wolnego Oprogramowania zajmuje się wolnością kopiowania +i zmieniania oprogramowania – muzyka wykracza poza ten +zakres. Zagadnienia etyczne związane z kopiowaniem programów +i kopiowaniem nagrań muzycznych są jednak częściowo do siebie +podobne. Kwestię kopiowania rzeczy innych niż oprogramowanie poruszono +w niektórych artykułach w katalogu poświęconym <a +href="/philosophy/essays-and-articles.html#Laws">filozofii</a>. Ma +z nią też związek kilka <a +href="/philosophy/third-party-ideas.html">artykułów napisanych przez inne +osoby</a>.</p> + +<p> +Obojętnie o jaki rodzaj publikowanej informacji chodzi, namawiamy +ludzi, by odrzucili założenie, że jakakolwiek osoba czy firma ma +naturalne prawo zabronić dzielenia się informacją i dyktowania, +w jaki sposób ogół może z niej korzystać. Nawet system prawny USA +formalnie <a href="/philosophy/reevaluating-copyright.html">odrzuca</a> +takie antyspołeczne wyobrażenie.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004, 2005, 2007, 2016, 2017, 2018, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki: Wojciech Kotwica 2002, 2003, +2005, Jan Owoc 2010, 2012, Marcin Wolak 2010, 2012.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/government-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/government-free-software.html new file mode 100644 index 0000000..e7f7e7e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/government-free-software.html @@ -0,0 +1,329 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/government-free-software.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/government-free-software.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/government-free-software.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/government-free-software.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2016-06-07" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Środki, jakich mogą użyć rządy, by promować wolne oprogramowanie - Projekt +GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/government-free-software.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Środki, jakich mogą użyć rządy, by promować wolne oprogramowanie</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p>Niniejszy artykuł prezentuje strategie prowadzące do zdecydowanego +poparcia wolnego oprogramowania w instytucjach państwowych, które +poprowadzą cały kraj ku wolności oprogramowania.</p> + +<p>Misją państwa jest organizowanie społeczeństwa ku wolności +oraz dobrobytowi. W dziedzinie informatyki jednym z aspektów +tej misji jest popieranie użytkowników w stosowaniu wolnego +oprogramowania: <a href="/philosophy/free-sw.html">oprogramowaniu, które +szanuje wolność użytkowników</a>. Oprogramowanie własnościowe (niewolne) +tratuje wolność tych, którzy je używają; jest problemem społecznym, który +rząd powinien się starać wyeliminować.</p> + +<p>Instytucje państwowe muszą nalegać na wykorzystywanie wolnego +oprogramowania w celu zachowania niezależności informatycznej +(tzn. kontroli państwa nad własnymi zasobami informatycznymi). Wszyscy +użytkownicy zasługują na to aby panować nad swoimi +komputerami, a obowiązkiem państwa wobec obywateli jest zachowanie +kontroli nad zasobami informatycznymi wykorzystywanymi w ich +imieniu. Obecnie większość działań rządu opartych jest na informatyce, +więc od utrzymania kontroli nad zasobami informatycznymi zależy +kontrola nad tymi działaniami. Utrata tej kontroli przez organ, którego +misja jest krytyczna, podważa bezpieczeństwo narodowe.</p> + +<p>Przejście organów administracji na wolne oprogramowanie może również +przynieść dodatkowe korzyści, takie jak oszczędności finansowe +oraz popieranie lokalnych firm udzielających wsparcia technicznego.</p> + +<p>W tym tekście pojęcie „podmiotu państwowego” odnosi się +do wszystkich szczebli rządu i oznacza wszelkie publiczne organy, +w tym szkoły, spółki publiczno-prywatne, instytucje w dużej mierze +finansowane ze środków państwowych takie jak szkoły społeczne, a także +spółki skarbu państwa lub takie, którym państwo nadało wyjątkowe +przywileje albo przyznało specjalne funkcje.</p> + +<h3>Edukacja</h3> +<p>Najważniejsza strategia dotyczy edukacji, ponieważ to ona kształtuje +przyszłość państwa:</p> + +<ul> +<li><b>Uczyć wyłącznie wolnego oprogramowania</b><br /> +Instytucje związane ze szkolnictwem, a przynajmniej te, które są +podmiotami państwowymi, powinny uczyć korzystania wyłącznie z wolnego +oprogramowania (zatem nie powinny nigdy doprowadzać uczniów +do korzystania z niewolnego oprogramowania), a także +wyjaśniać obywatelskie powody, dla których należy nalegać +na wykorzystywanie wolnego oprogramowania. Nauczanie o niewolnym +oprogramowaniu to nauczanie zależności, co jest sprzeczne z misją +szkolnictwa.</li> +</ul> + +<h3>Państwo i społeczeństwo</h3> +<p>Kluczowe są również te strategie państwa, które wpływają na to, jakiego +oprogramowania używają osoby prywatne i organizacje:</p> + +<ul> +<li><p><b>Nigdy nie wymagać niewolnego oprogramowania</b><br /> +Prawo i praktyka działań sektora publicznego muszą zostać zmienione +w taki sposób, by nigdy nie wymagać i nie wywierać presji +na osoby prywatne lub organizacje aby musiały wykorzystywać +niewolne oprogramowanie. Powinny one także zniechęcać +do wykorzystywania środków komunikacji i stosowania praktyk +wydawniczych, które pociągają za sobą takie konsekwencje (wliczając <a +href="http://www.defectivebydesign.org/what_is_drm">DRM [<em>Digital +Restrictions Management</em> – cyfrowe zarządzanie +ograniczeniami]</a>).</p></li> + +<li><p><b>Rozprowadzać wyłącznie wolnego oprogramowania</b><br /> +Ilekroć podmiot państwowy upublicznia oprogramowanie, wliczając w to +programy zawarte lub wyszczególnione na swoich stronach +internetowych, musi być ono wolnym oprogramowaniem i musi być możliwym +do uruchomienia na platformie zawierającej wyłącznie wolne +oprogramowanie.</p></li> + +<li><p><b>Witryny rządowe</b><br /> +Strony internetowe i usługi sieciowe podmiotów państwowych muszą być +tak zaprojektowane, aby użytkownicy mogli korzystać z nich +za pomocą wyłącznie wolnego oprogramowania bez utraty ich +funkcjonalności.</p></li> + +<li><p><b>Wolne formaty i protokoły</b><br /> +Podmioty państwowe powinny używać wyłącznie formatów plików +i protokołów komunikacji, które są dobrze obsługiwane przez wolne +oprogramowanie, najlepiej z opublikowanymi specyfikacjami. (Nie +wspominamy o tym w kategorii „standardów”, +ponieważ powinno to dotyczyć zarówno interfejsów standardowych jaki +i niestandardowych). Przykładowo, nie powinny one rozprowadzać nagrań +dźwiękowych lub filmów w formatach, które wymagają technologii +Flash lub niewolnych kodeków, a biblioteki publiczne nie powinny +rozprowadzać materiałów zawierających DRM (cyfrowe zarządzanie +ograniczeniami).</p> + +</li> + +<li><p><b>Oddzielić komputery od licencji</b><br /> +Sprzedaż komputerów nie może wymagać zakupu licencji na oprogramowanie +własnościowe. Prawo powinno wymagać aby sprzedawca oferował kupującemu +możliwość kupienia komputera bez oprogramowania własnościowego +i bez płacenia za licencję.</p> +<p>Wymuszanie zapłaty jest złem wtórnym i nie powinno nas rozpraszać +od krzywdy wyrządzanej przez oprogramowanie własnościowe, to jest +utrata wolności wskutek używania. Tym nie mniej, nadużycie w postaci +wymuszania, aby użytkownicy za nie płacili daje niektórym +deweloperom oprogramowania własnościowego nieuczciwą przewagę, +na niekorzyść wolności użytkowników. Państwo powinno tym nadużyciom +zapobiec.</p> +</li> +</ul> + +<h3>Niezależność informatyczna</h3> +<p>Wiele strategii wpływa na niezależność informatyczną państwa. Podmioty +państwowe muszą utrzymać panowanie nad swoimi zasobami informatycznymi, +a nie przekazywać go w ręce prywatne. Dotyczy to wszystkich +systemów komputerów, w tym również smartfonów.</p> + +<ul> +<li><p><b>Migracja do wolnego oprogramowania</b><br /> +Podmioty państwowe muszą przenieść się na wolne oprogramowanie +i nie powinny instalować ani kontynuować użytkowania +jakiegokolwiek niewolnego oprogramowania, chyba, że w drodze +tymczasowego wyjątku. Tylko jedna agencja powinna być upoważniona +do udzielania wyjątków od tej zasady i tylko przy istotnych +powodach. Celem tej agencji powinno być ograniczenie liczby wyjątków +do zera.</p></li> + +<li><p><b>Rozwijać wolne rozwiązania IT</b><br /> +Gdy podmiot państwowy płaci za rozwój oprogramowania, umowa powinna +wymagać, aby było ono wolnym oprogramowaniem i aby było ono +możliwe do uruchomienia i rozwijania w stuprocentowo-wolnym +środowisku. Wszystkie umowy powinny tego wymagać, a jeśli twórca +oprogramowania nie spełni tych wymagań, nie powinien otrzymać zapłaty +za wykonaną pracę.</p></li> + +<li><p><b>Wybierać komputery dla wolnego oprogramowania</b><br /> +Gdy podmiot państwowy kupuje lub leasinguje komputery, powinien +wybierać spośród tych modeli, które w swojej klasie są najbardziej +zbliżone do ideału pracy bez jakiegokolwiek oprogramowania +własnościowego. Dla każdej klasy komputerów państwo powinno posiadać listę +modeli zatwierdzonych na podstawie tego kryterium. Modele dostępne +zarówno dla obywateli, jak i podmiotów państwowych powinny być +przedkładane nad te dostępne wyłącznie dla podmiotów państwowych.</p></li> + +<li><p><b>Negocjować z producentami</b><br /> +Państwo powinno aktywnie negocjować z producentami, +aby wypuszczali oni na rynek (zarówno do użytku przez +instytucje państwowe, jak i społeczeństwo), we wszystkich jego +rodzajach, taki sprzęt, który nie wymaga oprogramowania własnościowego.</p></li> + +<li><p><b>Łączyć się z innymi państwami</b><br /> +Państwo powinno zachęcać inne państwa do wspólnych negocjacji +z producentami w sprawie dopuszczalnego sprzętu. Razem będą miały +większą siłę przebicia.</p></li> +</ul> + +<h3>Niezależność informatyczna II</h3> +<p>Niezależność informatyczna (i bezpieczeństwo) państwa obejmuje także +kontrolę nad komputerami, za pomocą których wykonywane są +obowiązki państwa. Wymaga to unikania <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">usługi jako +zamiennik oprogramowania</a> [ang. <em>Service as a Software +Substitute</em>], chyba, że usługa ta uruchamiana jest przez organ +należący do tej samej gałęzi władzy, a także unikania innych +praktyk umniejszających kontrolę państwa nad jego zasobami +informatycznymi. Wobec tego,</p> + +<ul> +<li><b>Rząd musi utrzymywać kontrolę nad swoimi komputerami</b><br /> +Każdy komputer używany przez państwo musi należeć lub być wynajmowany +przez tę samą gałąź władzy, która go używa, a gałąź ta nie powinna +oddawać podmiotom zewnętrznym prawa decydowania, kto ma dostęp +do komputera, kto może go serwisować (zarówno sam sprzęt, jak +i oprogramowanie), ani jakie oprogramowanie może być na nim +zainstalowane. Jeśli komputer nie jest przenośny, to w trakcie +użytkowania powinien znajdować się w przestrzeni zajmowanej przez +państwo (albo jako właściciel, albo jako najemca).</li> +</ul> + +<h3>Wpływ na rozwój</h3> +<p>Strategia państwa wpływa na rozwój wolnego i niewolnego +oprogramowania:</p> + +<ul> +<li><p><b>Promować wolne oprogramowanie</b><br /> +Państwo powinno zachęcać programistów do tworzenia lub rozwijania +wolnego oprogramowania i udostępniania go publicznie, +np. za pomocą ulg podatkowych lub innych zachęt +finansowych. I przeciwnie, żadne tego typu zachęty nie powinny być +oferowane w celu rozwijania, rozpowszechniania lub używania +niewolnego oprogramowania.</p></li> + +<li><p><b>Nie promować niewolnego oprogramowania</b><br /> +W szczególności, deweloperzy oprogramowania własnościowego nie powinni +mieć możliwości „podarowania” szkołom kopii takiego +oprogramowania, a następnie odliczenia od podatku jego wartości +nominalnej. Oprogramowanie własnościowe nie ma racji bytu w szkole.</p></li> +</ul> + +<h3>E-odpady</h3> +<p>Wolność nie powinna pociągać za sobą e-odpadów:</p> + +<ul> +<li><p><b>Wymienialne oprogramowanie</b><br /> +Wiele nowoczesnych komputerów jest tak zaprojektowanych, aby nie można +było zastąpić wgranego na nie oprogramowania wolnym +oprogramowaniem. Przez to jedynym sposobem na ich uwolnienie jest +zezłomowanie ich. Ta praktyka jest szkodliwa dla społeczeństwa.</p> + +<p>Dlatego też powinno być nielegalne, albo przynajmniej zniechęcane +w znaczny sposób przez wysokie podatki sprzedawanie, importowanie +lub rozprowadzanie nowych komputerów (tzn. nie używanych) +lub produktów na bazie komputera, które posiadają tajne interfejsy +sprzętowe lub celowe ograniczenia utrudniające użytkownikom rozwój, +instalację i używanie zamienników dla części lub całości +zainstalowanego oprogramowania, które producent mógłby aktualizować. To +dotyczyłoby, w szczególności, każdego sprzętu dla którego „<a +href="/proprietary/proprietary-jails.html">jailbreak</a>” jest +wymagany do zainstalowania innego systemu operacyjnego, lub dla +którego interfejsy do obsługi urządzeń peryferyjnych są tajne. +</p></li> +</ul> + +<h3>Neutralność technologiczna</h3> + +<p>Dzięki środkom opisanym w tym artykule, państwo może odzyskać kontrolę +nad swoimi zasobami informatycznymi i prowadzić swoich obywateli, +firmy i organizacje ku panowaniu nad ich zasobami +informatycznymi. Niektórzy jednak protestują, że to by podważało +„zasadę” neutralności technologicznej.</p> + +<p>Ideą neutralności technologicznej jest to, że państwo nie powinno +odgórnie narzucać preferencji technicznych. Można się sprzeczać czy to +dobre stanowisko, ale ogranicza się wyłącznie do spraw +technicznych. To, co jest tu proponowane, to są sprawy o wadze etycznej, +socjalnej i politycznej, więc są <a +href="/philosophy/technological-neutrality.html">poza zakresem neutralności +<em>technologicznej</em></a>. Tylko ci, którzy chcą poddać sobie kraj by +sugerowali, że rząd powinien objąć „neutralne” stanowisko +w sprawie swojej niepodległości czy wolności obywateli.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2011, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Tomasz W. Kozłowski, Jan Owoc, Paweł Różański 2013; poprawki: +Jan Owoc 2014, 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 16:10:31 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gpl-american-dream.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gpl-american-dream.html new file mode 100644 index 0000000..882fc54 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gpl-american-dream.html @@ -0,0 +1,157 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gpl-american-dream.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>GNU GPL i "amerykańskie marzenie" - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gpl-american-dream.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>GNU GPL i „amerykańskie marzenie”</h2> + +<p><strong>Bradley M. Kuhn</strong></p> + +<p> +Gdy chodziłem do szkoły podstawowej, tutaj, w Stanach +Zjednoczonych Ameryki, uczono mnie, że nasze państwo to „kraina +możliwości”. Moi nauczyciele mówili, że mój kraj jest wyjątkowy, +ponieważ każdy z dobrym pomysłem i z zapałem +do pracy, może zarobić na życie, a przy tym osiągnąć +sukces. Nazywali to „amerykańskim marzeniem” [<em>American +Dream</em> przyp. tłum.].</p> +<p> +Co było fundamentem „amerykańskiego marzenia”? +Równość – każdy w naszym społeczeństwie miał równe szanse +na wybranie swojej własnej drogi. Mogłem według upodobania wybrać sobie +karierę, a jeślibym ciężko pracował, osiągnąłbym w niej sukces.</p> +<p> +Jak się okazało, wykazywałem niejaki talent w pracy z komputerami; +w szczególności z oprogramowaniem. Wierny doktrynie +„amerykańskiego snu”, uczyłem się o oprogramowaniu +komputerowym tak dużo jak tylko się dało. Pragnąłem swojej szansy +na sukces.</p> +<p> +Szybko jednak odkryłem, że często nie wszyscy zawodnicy +w dyscyplinie oprogramowania komputerowego byli równi. W czasie +gdy dołączałem do gry, wielkie firmy, takie jak Microsoft, zmierzały +do objęcia kontroli nad większością technologii. Technologii, +do której mogłem mieć dostęp na podstawie umów licencyjnych, które +zabraniały mi jej badania i uczenia się z niej. Wgląd w kod +źródłowy oprogramowania był całkowicie zakazany.</p> +<p> +Odkryłem również, że ci którzy mają dużo pieniędzy, mogą wynegocjować +inne licencje. Jeśli zapłacili wystarczającą sumę, mogli uzyskać zezwolenie +na analizowanie i uczenie się z kodu źródłowego. Zazwyczaj, +takie licencje kosztują tysiące dolarów, w związku z czym, będąc +młodym i stosunkowo biednym, miałem pecha.</p> +<p> +Pierwsze lata spędzone w przemyśle oprogramowania, były dla mnie, ze +względu na niemożność dalszej nauki, odrobinę przytłaczające. Nadszedł +jednak moment, gdy odkryłem inny typ oprogramowania, w oparciu +o które w końcu mogłem studiować i uczyć się z niego. To +oprogramowanie było udostępniane w oparciu o licencję zwaną +Powszechna Licencja Publiczna GNU (GNU GPL). Ta licencja ta, zamiast +ograniczać moją swobodę badania oprogramowania i uczenia się +z niego, została zaprojektowana specjalnie po to, bym mógł to +robić. Daje pewność, że niezależnie od tego, co będzie się działo +z publicznymi wersjami programu, zawsze będę mógł badać jego kod +źródłowy.</p> +<p> +W oparciu o to oprogramowanie, szybko zacząłem rozwijać swoją +karierę. Miałem mnóstwo pracy konfigurując, instalując, administrując +i ucząc na temat tego oprogramowania. Dzięki GNU GPL, zawsze +miałem pewność, że mogę pozostać konkurencyjny w swej +specjalizacji, gdyż zawsze będę miał możliwość szybko uczyć się +na temat pojawiających się innowacji, natychmiast po ich +pojawieniu się. Dzięki temu miałem unikalną szansę, by ciągle się +udoskonalać. Mogłem błyskawicznie wprowadzać innowacje, imponując tym moim +pracodawcom. Mogłem nawet założyć swoją własną firmę konsultingową. Moją +własną firmę! Urzeczywistnienie „amerykańskiego marzenia”!</p> +<p> +Jakież zatem było moje zaskoczenie, gdy w ubiegłym tygodniu, +wiceprezes Microsoftu zasugerował, że GNU GPL stoi w sprzeczności +z „amerykańskim marzeniem”.</p> +<p> +GNU GPL jest stworzona właśnie po to, by zapewnić każdemu wynalazcy, +programiście, czy użytkownikowi oprogramowania równe szanse. Każdy +uczeń, niezależny kontrahent, mała firma, czy wielka korporacja, mają +równe szanse by wprowadzać innowacje. Wszyscy zaczynamy wyścig z tej +samej pozycji. Ludzie dogłębnie rozumiejący oprogramowanie i potrafiący +sprawić, by dobrze służyło innym, mają największe szanse na osiągnięcie +sukcesu i sukces ten osiągają.</p> +<p> +Taka jest właśnie istota „amerykańskiego marzenia”; przynajmniej +tak mnie nauczono w szkole podstawowej. Mam nadzieję, że nie +pozwolimy, by Microsoft, lub ktokolwiek inny zmieniał tę definicję.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Bradley M. Kuhn</p> + +<p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any +medium without royalty provided this notice is preserved.<br />Zezwala się +na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego tekstu, +niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania niniejszego +zezwolenia.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Piotr Podobiński 2004, poprawki: Jan Owoc 2011, Daniel +Oźminkowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:58 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gpl-american-way.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gpl-american-way.html new file mode 100644 index 0000000..af0951a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/gpl-american-way.html @@ -0,0 +1,235 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gpl-american-way.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Licencja GNU GPL i amerykański sposób życia - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/gpl-american-way.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Licencja GNU GPL i amerykański sposób życia</h2> + +<p><strong>Richard M. Stallman</strong></p> + +<p> +Microsoft opisuje Powszechną Licencję Publicznną GNU (GNU GPL) jako licencję +„open source” i twierdzi, że jest ona wbrew +amerykańskiemu sposobowi życia. Aby zrozumieć Licencję GNU GPL +i poznać, jak ucieleśnia ona amerykański sposób życia, musicie najpierw +wiedzieć, że GPL nie została zaprojektowana jako licencja open source.</p> +<p> +Ruch Otwartego Oprogramowania (Open Source Movement), który powstał +w 1998 roku, ma na celu rozwijanie skutecznego i godnego +zaufania oprogramowania oraz zaawansowanych technologii. Cel ten chce +osiągać przez zaproszenie ogółu programistów i uzytkowników +do współpracy w rozwoju oprogramowania. Wielu programistów +będących członkami tego ruchu stosuje licencję GNU GPL, i jest to mile +widziane, ale nie odnajdziecie idei i logiki licencji GPL +w Ruchu Open Source. Idee te i logika wywodzą się z głębszych +celów i wartości Ruchu Wolnego Oprogramowania (Free Software Movement).</p> +<p> +Ruch Wolnego Oprogramowania został założony w 1984 roku, +ale został zainspirowany ideami roku 1776: wolnością, wspólnotą +i dobrowolną współpracą [1776 – rok podpisania deklaracji +niepodleglości USA]. Te wartości wiodą do wolności w podejmowaniu +przedsięwzięć (free enterprise), do swobody wypowiedzi (free speech) +i do wolnego oprogramowania (free software).</p> +<p> +Słowo „free” w określeniu „free software”, +podobnie jak w terminach „free enterprise” +i „free speech”, odnosi się do wolności, nie +do ceny [w języku angielskim <em>free</em> oznacza wolny jak +i darmowy]. W szczególności oznacza to, że dano wam wolność +poznawania, zmieniania i redystrybucji oprogramowania, którego +używacie. Ta wolność daje obywatelom możliwość dopomożenia sobie samym +i sobie nawzajem, a przez to współuczestniczenia w życiu +wspólnoty. Jest to sytuacja całkowicie inna niż w przypadku bardziej +powszechnego oprogramowania prawnie zastrzeżonego (proprietary +software). Oprogramowanie prawnie zastrzeżone pozostawia użytkowników +bez pomocy i podzielonych: wewnętrzne mechanizmy działania +programu są przed wami ukryte i nie możecie dzielić się oprogramowaniem +z bliskimi. Skuteczne, godne zaufania oprogramowanie +i zaawansowane technologie są pożytecznymi produktami ubocznymi +wolności, ale wolność tworzenia społeczności jest ważna sama +w sobie.</p> +<p> +Nie moglibyśmy zbudować wolnej społeczności w świecie prawnie +zastrzeżonego oprogramowania, gdzie każdy program ma swojego +Pana. Musieliśmy zbudować nowy świat w cyberprzestrzeni – +system operacyjny GNU, oparty na wolnym oprogramowaniu, który +zaczęliśmy pisać w 1984 roku. W roku 1991, kiedy system GNU był +już prawie ukończony, jądro Linux napisane przez Linusa Torvaldsa stało się +ostatnim elementem systemu. Wkrótce potem wolny system GNU/Linux był ogólnie +dostępny. Dziś miliony użytkowników używa systemu GNU/Linux i czerpie +korzyści z wolności i bycia częścią społeczności.</p> +<p> +Zaprojektowałem licencję GNU GPL aby podtrzymywać i bronić tych +wolności, które definiują wolne oprogramowanie – używając słów +z roku 1776, GPL ustanawia te wolności jako nienaruszalne prawa +dotyczące programów udostępnionych na licencji GPL. Licencja GPL daje +wam wolność studiowania, zmieniania i redystrybucji programu +i zapewnia, że nikt nie jest upoważniony do odebrania wam +tych wolności poprzez redystrybucję programu na restrykcyjnej +licencji.</p> +<p> +Ze względu na szerzenie współpracy zachęcamy innych +do modyfikowania i ulepszania programów, które udostępniamy. Ze +względu na szerzenie wolności ustanawiamy warunek, że te +zmodyfikowane wersje naszych programów muszą być tak samo wolne, jak +oryginalne wersje. Kładziemy nacisk na dwustronną współpracę +poprzez odrzucanie pasożytów: ktokolwiek chciałby skopiować fragmenty +naszego oprogramowania do swojego programu musi pozwolić nam +na używanie części tego programu w naszych programach. Nie +zmuszamy nikogo do wstąpienia do naszego klubu, ale ci, +którzy chcą z nami współpracować muszą współpracować z nami +na równych warunkach. Dzięki temu cały system jest sprawiedliwy.</p> +<p> +Miliony użytkowników komputerów, dziesiątki tysięcy programistów i tak +duże firmy jak IBM, Intel i Sun – wszyscy oni uczestniczą +w rozwoju oprogramowania na powyższych zasadach. Ale niektóre +firmy chcą korzyści bez odpowiedzialności.</p> +<p> +Od czasu do czasu firmy zwracają się do nas i mówią: +„Wyprodukujemy ulepszoną wersję tego programu jeżeli pozwolicie +nam wypuścić go na rynek jako produkt niewolny”. My mówimy: +„Nie, dziękujemy – wasze ulepszenia byłyby użyteczne, gdyby +były wolne, lecz jeżeli nie będą one wolne, to będą +do niczego”. Wtedy firmy apelują do naszego ego, mówiąc, +że nasz kod będzie miał „więcej użytkowników” +jeżeli będzie istniał w ich prawnie zastrzeżonym +programie. Odpowiadamy wtedy, że wyżej cenimy sobie wolność naszej +wspólnoty niż mało znaczącą formę popularności.</p> +<p> +Microsoft z pewnością chciałby korzystać z naszego kodu +bez żadnej odpowiedzialności, ale ma inny, szczególny cel +w atakowaniu licencji GNU GPL. Microsoft jest ogólnie znany raczej +z naśladownictwa niż innowacji. Kiedy Microsoft robi coś nowego, jego +cel jest strategiczny – nie chodzi o ulepszenie komputerów tak, +by polepszyć sytuację użytkowników, ale aby odebrać im wszelkie +alternatywy.</p> +<p> +Microsoft stosuje strategię zwaną „przejmij i rozszerz” +(embrace and extend), która jest szkodliwa dla wszelkiej konkurencji. Polega +to na tym, że firma ta zaczyna pracować na technologią, +której używają wszyscy, i dodaje małą zmianę, która jest tajna, przez +co nikt inny nie może jej zaimplementować. Wtedy Microsoft zaczyna używać +tej sekretnej zmiany, przez co tylko ich program może współpracować +z innymi programami Microsoftu. W niektórych przypadkach będzie +wam trudno używać nie-Microsoftowego programu gdy ci, z którymi +współpracujecie, używają programu Microsoftu. W innych przypadkach +będzie wam ciężko używać nie-Microsoftowego programu dla zadania A, +jeżeli używacie programu firmy Microsoft dla zadania B. Tak +czy owak technika „przejmij i rozszerz” umacnia +rynkową pozycję Microsoftu.</p> +<p> +Żadna licencja nie powstrzyma Microsoftu od stosowania strategii +„przejmij i rozszerz” jeżeli Microsoft jest +zdecydowany robić to za wszelką cenę. Jeżeli napiszą +od podstaw własny program i nie użyją przy tym naszego kodu, +licencja GPL ich nie dotyczy. Ale pisanie programów od podstaw +jest kosztowne i trudne i nawet Microsoft nie może robić tego cały +czas. Dlatego prowadzą kampanię mającą na celu nakłonienie nas +do porzucenia licencji, która chroni naszą wspólnotę, licencji, która +nie pozwala im powiedzieć: „Co jest wasze, jest moje, a co moje, +jest moje.” Microsoft chce, byśmy pozwolili mu zabrać, co tylko +zechce, bez dawania czegokolwiek w zamian. Chcą, byśmy porzucili +nasze środki obrony.</p> +<p> +Ale bezbronność nie jest zgodna z duchem amerykańskiego sposobu +życia. W kraju dzielnych i wolnych ludzi bronimy naszej wolności +z pomocą licencji GNU GPL.</p> + +<h4>Dodatek:</h4> + +<p> +Microsoft twierdzi, że licencja GPL jest sprzeczna +z „prawami własności intelektualnej”. Nie mam żadnego +zdania na temat „praw własności intelektualnej”, +ponieważ ten termin jest zbyt szeroki, by mieć na jego temat +rozsądną opinię. To jest termin wieloznaczny, obejmujacy prawa autorskie, +patenty, znaki handlowe i inne osobne zakresy prawa. Zakresy tak różne +w dziedzinie przepisów i ich zastosowań, że jakiekolwiek +stwierdzenia na temat ich wszystkich razem są +uproszczone. Aby myśleć mądrze o prawach autorskich, patentach +lub znakach handlowych, musicie myśleć o nich jako +o oddzielnych terminach. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest +niezgadzanie się na wrzucenie wszystkich tych określeń do jednego +worka z napisem „własność intelektualna”.</p> +<p> +Moje poglądy na temat prawa autorskiego musiałbym wyjaśniać przez +godzinę, ale stosuję jedną zasadniczą regułę: prawo autorskie nie może +byc usprawiedliwieniem dla odmawiania społeczeństwu wolności. Abraham +Lincoln powiedział: „Jeżeli występuje konflikt pomiędzy prawami +człowieka i prawami własności, prawa człowieka muszą +zwyciężyć”. Prawa własności są wymyślone po to, by polepszać +jakość życia człowieka, a nie po to, by ją pogarszać.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Kamil Ignacak 2004; uaktualnienie Daniel Oźminkowski 2011; +poprawki: Jan Owoc 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/guardian-article.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/guardian-article.html new file mode 100644 index 0000000..39ec869 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/guardian-article.html @@ -0,0 +1,249 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/guardian-article.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Artykuł w Guardian o patentach na oprogramowanie - GNU Project - +Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/guardian-article.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Przeciwko europejskiej dyrektywie patentowej</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a> +i <strong>Nick Hill</strong></p> + +<blockquote> +<p> +Dyrektywa Unii Europejskiej, która jest opisywana w tym artykule +z 2003 r., w ostateczności została porzucona przez podmioty ją +popierające po tym jak silny był sprzeciw. Potem odkryli inny sposób +aby narzucić patenty na oprogramowaniu na większość Europy: +przez drobny druk zawarty w <a +href="/philosophy/europes-unitary-patent.html">patencie unitarnym</a>.</p> +</blockquote> + +<p> +Przemysłowi komputerowemu zagraża obecnie „grabież ziemi” +w stylu Dzikiego Zachodu. Rządy pomagają największym +i najbogatszym przedsiębiorstwom w przejmowaniu niepodważalnego +i wyłącznego panowania nad koncepcjami wykorzystywanymi przez +programistów do tworzenia programów.</p> + +<p> +Nasze społeczeństwo staje się coraz bardziej zależne od technologii +informacyjnych. Jednocześnie nasila się scentralizowany nadzór i prawo +własności do technologii informacyjnych, a megakorporacje +posiadające prawnie usankcjonowane panowanie nad naszymi komputerami +mogą odebrać naszą wolność i demokrację. Dzięki faktycznemu monopolowi +na nowoczesne oprogramowanie najwięksi grabieżcy „tej +ziemi” będą mieć kontrolę nad tym, co możemy robić +z naszymi komputerami, a poprzez monopole, które UE planuje im +ofiarować, kontrolę nad tworzeniem i dystrybucją informacji +w sieci.</p> + +<p> +Monopole, o których mówimy to patenty ograniczające możliwość +użycia jednej lub wielu z wyżej wspomnianych koncepcji +wykorzystywanych w programach komputerowych. Nazywamy je +„patentami na oprogramowanie” ponieważ ograniczają one +nas programistów w tym, jakie programy możemy tworzyć. Jak działają te +monopole? Jeżeli chcesz używać komputera jako edytora tekstu, musi on +postępować zgodnie z instrukcjami dotyczącymi tego, w jaki sposób +powinien zachowywać się edytor tekstu, analogicznie do znajdujących się +w partyturze nut, które wskazują orkiestrze, w jaki sposób wykonać +symfonię. Instrukcje te nie są proste, składają się z tysięcy +mniejszych instrukcji, podobnie jak sekwencje nut i akordów. Partytura +symfonii zawiera setki muzycznych idei, natomiast program komputerowy +wykorzystuje setki lub tysiące pomysłów +programistycznych. Ponieważ pomysły mają charakter abstrakcyjny, +istnieją różne metody ich opisywania, a więc niektóre idee mogą być +opatentowane wielokrotnie.</p> + +<p> +Przykład Stanów Zjednoczonych, gdzie patenty na oprogramowanie +komputerowe istnieją od lat osiemdziesiątych, pokazuje jak mogą one +wpływać na rozwój oprogramowania codziennego użytku. Przykładowo +w Stanach Zjednoczonych zanotowano 39 roszczeń patentowych dotyczących +standardowego sposobu odtwarzania wideo przy wykorzystaniu technik +programowych (format <abbr title="Moving Picture Experts Group">MPEG</abbr> +2).</p> + +<p> +Ponieważ każdy program może łączyć w sobie tysiące pomysłów, +których horyzonty są sprawą arbitralną a sama ich natura jest rzeczą +abstrakcyjną, tworzenie oprogramowania stanie się opłacalne tylko dla tych, +którzy są bogaci i posiadają szeroki portfel monopoli +na oprogramowanie: tych z funduszami wojennymi i siłą +pozwalającą odeprzeć roszczenia mogące inaczej „zatopić” +przedsiębiorstwo. W Stanach Zjednoczonych przeciętny koszt obrony przed +bezpodstawnym roszczeniem patentowym wynosi 1,5 miliona dolarów. Sądy +faworyzują bogatych, więc jeśli nawet małe przedsiębiorstwo otrzyma +kilka patentów, będą one dla niego bezużyteczne.</p> + +<p> +Roszczenia patentowe dotyczące oprogramowania pojawiają się w Stanach +Zjednoczonych niezwykle często. Jeżeli zyskają moc prawną +w Europie, większość amerykańskich patentów zostanie również +rozszerzona na Europę. Prawdopodobnie będzie to miało niszczycielskie +skutki dla rozwoju oprogramowania w Europie, prowadząc +do zmniejszenia liczby miejsc pracy, osłabienia gospodarki, zwiększenia +kosztów korzystania z komputerów i ograniczenia możliwości wyboru +i wolności użytkowników. Orędownicy patentów na oprogramowanie +w Europie i prawdopodobni ich beneficjenci to biurokraci (większy +wpływ na coraz większe obszary życia), prawnicy specjalizujący się +w sprawach patentów (zwiększone wpływy zarówno od pozywających jak +i broniących) i komputerowe megakorporacje, takie jak IBM +czy Microsoft.</p> + +<p> +Przodującą megakorporacją jest Microsoft. Pomimo iż część Komisji +Europejskiej prowadzi przeciwko Microsoftowi dochodzenie w sprawie +praktyk monopolistycznych, inna jej część planuje wyposażyć go +w niekończącą się serię 20-letnich odnawialnych monopoli. Bill Gates +napisał w swojej notatce służbowej „Wyzwania +i strategie” 16 maja 1991 roku:</p> + +<blockquote> +<p> +„Gdyby ludzie zrozumieli jak otrzymywać patenty w momencie, kiedy +większość dzisiejszych pomysłów była wymyślana i zrobiliby to, +dzisiejszy przemysł stanąłby w miejscu. Rozwiązaniem … jest +patentowanie najwięcej jak zdołamy … Przyszłe zaczynające firmy, +bez żadnych własnych patentów, będą zmuszone zapłacić każdą cenę, jaką +ustalą giganci”.</p> +</blockquote> + +<p> +Obecnie Microsoft ma nadzieje przekształcić te patenty w nieustanny +monopol na wiele rodzajów oprogramowania.</p> + +<p> +Komisja Europejska twierdzi, iż proponowana dyrektywa dotycząca wynalazków +komputerowych nie dopuści do wprowadzenia patentów +na oprogramowanie. Tekst ten jednak powstał w Business +Software Alliance, który reprezentuje największe firmy programistyczne +(komisja nie przyznała się do tego - my to +wykryliśmy). Zawiera on niejasne stwierdzenia, które według naszych +podejrzeń zostały zaprojektowane w celu pozostawienia otwartej furtki +dla wprowadzenia patentów.</p> + +<p> +Tekst stwierdza, iż patenty związane z komputerami muszą wnosić +„techniczne innowacje”; według komisji oznacza to „żadnych +patentów na oprogramowanie”. Jednak słowo +„techniczne” może być interpretowane w różnoraki +sposób. Europejskie biuro patentowe rejestruje już patenty +na oprogramowanie o wątpliwej mocy prawnej, lekceważąc tym samym +traktat, który to reguluje i rządy, które go zawarły. Działając +zgodnie z proponowanymi słowami naciągnie ich znaczenie tak, żeby +zezwalały na wszystkie rodzaje patentów na oprogramowanie.</p> + +<p> +Kluczową postacią promującą proponowaną dyrektywę jest Arlene McCarthy, +członek Parlamentu Europejskiego z północno-zachodniej Anglii; działa +jako poseł-sprawozdawca proponowanej dyrektywy. Zaproponowane przez nią +dotąd kosmetyczne zmiany nie przyczyniły się do rozwiązania +problemu. Jedynie poprawka komisji kultury definiująca słowo +„techniczny” zagwarantuje brytyjskim i europejskim +producentom oprogramowania, iż nie będą zagrożeni procesami w wyniku +samego tylko jego tworzenia i dystrybucji.</p> + +<p> +Konieczne jest zastąpienie niejasnych stwierdzeń wprowadzonych przez +megakorporacje jasnymi, rozstrzygającymi sformułowaniami. Sformułowaniami, +które zagwarantują, że nasza informacyjna przyszłość nie zostanie +zagrabiona przez kilka bogatych organizacji.</p> + +<p> +Prosimy zajrzyjcie na <a +href="http://web.archive.org/web/20031216123801/http://www.softwarepatents.co.uk">http://www.softwarepatents.co.uk +[strona zarchiwizowana]</a>, gdzie można dowiedzieć się więcej na ten +temat, a potem porozmawiajcie z parlamentarzystą ze swojego +regionu.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003 Richard M Stallman and Nicholas R Hill</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Przemek Skotarczak 2003, Jan Owoc 2013; poprawki: Wojciech +Kotwica 2004, Mariusz Libera 2010, Jan Owoc 2010, 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/hague.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/hague.html new file mode 100644 index 0000000..b69bdaf --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/hague.html @@ -0,0 +1,347 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/hague.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Niebezpieczeństwo z Hagi - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/hague.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Niebezpieczeństwo z Hagi</h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a>, czerwiec 2001</p> + +<p> +Europejczycy energicznie sprzeciwiali się patentom na oprogramowanie +i udaremnili próbę wprowadzenia ich w Europie. Zaproponowany +traktat, obecnie w fazie negocjacji, grozi podporządkowaniem +producentów oprogramowania z Europy i innych krajów amerykańskim +patentom na oprogramowanie i innym krzywdzącym prawom +z całego świata. Nie tylko programiści znajdą się +w kłopocie; autorzy wszelkich dzieł staną w obliczu nowych +zagrożeń. Nawet prawa z różnych krajów dotyczące cenzury mogą mieć +skutki globalne.</p> + +<p> +Traktat Haski właściwie nie mówi o patentach, +ani o prawach autorskich, ani o cenzurze, +ale dotyczy ich wszystkich. Jest to traktat o jurysdykcji +i o tym, jaki powinien być stosunek państw do wyroków +sądowych z innych krajów. Podstawowa idea jest dość rozsądna: jeśli +ktoś uszkodzi czyjś samochód we Francji, albo zerwie umowę +z francuską firmą, można pozwać go we Francji, a potem +przenieść wyrok do sądu w jego rodzimym kraju, aby go +wyegzekwować.</p> + +<p> +Traktat przeradza się w problem, kiedy rozszerza się go +o dystrybucję informacji - ponieważ obecnie informacja +przepływa w sposób znany i przewidywalny do wszystkich krajów +(jedną z dróg, lecz nie jedyną, jest +Internet). W konsekwencji można będzie zostać pozwanym do sądu +za informacje rozpowszechniane na mocy praw +<strong>dowolnego</strong> kraju haskiego, a wyrok byłby prawdopodobnie +egzekwowany w kraju ojczystym.</p> + +<p> +Przykładowo, wydając w Niemczech pakiet oprogramowania (wolnego +lub nie), którego będą używać Amerykanie, można zostać pozwanym +za naruszenie absurdalnego amerykańskiego patentu +na oprogramowanie. Ta część nie zależy od Hagi — to +mogłoby się wydarzyć już teraz. Ale na razie, będąc +w Niemczech, można zignorować wyrok amerykański, z czego zdają +sobie sprawę posiadacze patentów. Po wejściu w życie Traktatu +Haskiego od każdego sądu niemieckiego można by żądać egzekwowania +wyroku amerykańskiego. W rezultacie patenty na oprogramowanie +każdego kraju będącego sygnatariuszem działałyby we wszystkich +państwach podpisanych pod traktatem. Nie wystarczy +nie dopuścić do wprowadzenia patentów na oprogramowanie +w Europie, skoro mogą tam sięgnąć patenty amerykańskie, japońskie +czy egipskie.</p> + +<p> +Ale prawo patentowe nie jest jedynym, które zaczęłoby siać +spustoszenie, gdyby uległo globalizacji w wyniku podpisania Traktatu +Haskiego. Załóżmy, że publikujecie wypowiedź krytykującą osobę +publiczną. Jeśli jej kopie zostaną przeczytane w Wielkiej Brytanii, +podmiot krytyki może pozwać Was na mocy surowego angielskiego prawa +dotyczącego zniesławienia. Prawa Waszego kraju mogą popierać wolność +krytykowania osób publicznych, ale po wprowadzeniu Traktatu +Haskiego mogą przestać stanowić ochronę dla Was.</p> + +<p> +Albo załóżmy, że publikujecie wypowiedź porównującą Wasze ceny +z cenami konkurencji. Jeśli zostanie ona przeczytana w Niemczech, +gdzie reklamy porównawcze są nielegalne, możecie zostać pozwani +w Niemczech, a wyrok zostanie wykonany niezależnie od miejsca +Waszego pobytu. (Późniejsza uwaga: Otrzymałem informację, że to +niemieckie prawo mogło ulec zmianie. Sedno pozostaje jednak takie +samo - takie prawo mogłoby obowiązywać w każdym kraju, możliwe, +że istnieje w jakimś innym kraju europejskim).</p> + +<p> +Albo załóżmy, że publikujecie parodię. Jeśli zostanie ona +przeczytana w Korei, możecie zostać tam pozwani, +ponieważ w Korei nie uznaje się prawa +do parodiowania. (Od czasu publikacji niniejszego artykułu +Koreański Sąd Najwyższy uznał prawo do parodiowania, ale ogólna +istota sprawy pozostaje taka sama).</p> + +<p> +Albo załóżmy, że macie poglądy polityczne, które są zakazane przez +pewien rząd. Moglibyście zostać pozwani do sądu w tym kraju, +a wyrok skazujący zostałby wyegzekwowany niezależnie od miejsca +Waszego zamieszkania.</p> + +<p> +Nie tak dawno Yahoo zostało pozwane we Francji za zamieszczanie +łącz do stron z aukcjami memorabiliów nazistów, co jest dozwolone +w USA. Po tym, jak sąd francuski nakazał francuskiemu Yahoo +zablokować takie łącza, Yahoo poprosiło sąd w USA o wydanie +postanowienia stwierdzającego, że wyrok francuski nie dotyczy +firmy macierzystej w Stanach Zjednoczonych.</p> + +<p> +Niespodzianką mogło wydawać się, że wygnani dysydenci chińscy wspierali +w tej sprawie Yahoo. Lecz oni wiedzieli, co robią - ich +ruch demokratyczny jest zależny od wyniku.</p> + +<p> +Nazizm to nie jedyny pogląd polityczny, którego wyrażanie jest +w pewnych miejscach zakazane. Krytyka chińskiego rządu też jest +zakazana - w Chinach. Jeśli wyrok francuskiego sądu przeciwko +deklaracjom nazistowskim można wyegzekwować w USA +lub w Waszym kraju, to możliwe, że postanowienie chińskiego +sądu przeciwko oświadczeniom krytykującym rząd chiński również można będzie +tam wyegzekwować (być może dlatego Chiny przyłączyły się +do negocjacji Traktatu Haskiego). Rząd chiński nie będzie miał +problemów z dostosowaniem swojego prawa dotyczącego cenzury +do wymogów Traktatu Haskiego; konieczne będzie jedynie nadanie osobom +prywatnym (i organom rządowym) prawa do skarżenia wydawców +dysydenckich publikacji.</p> + +<p> +Chiny nie są jedynym krajem, gdzie krytyka rządu jest zakazana; gdy +powstawał ten artykuł władze australijskiego stanu Wiktoria prowadziły +proces, mający na celu zakazanie książki Victoria Police Corruption +[<em>Korupcja policji w Victorii</em>] pod zarzutem, +że „obraża ona sądy”. Książka jest dostępna +w Internecie poza Australią. Australia jest sygnatariuszem Traktatu +Haskiego; jeśli traktat będzie dotyczył takich spraw, to wyrok sądu +australijskiego dotyczący książki mógłby być powodem do zakazania jej +w innych krajach.</p> + +<p> +W tym samym czasie w Egipcie, który jest sygnatariuszem Traktatu +Haskiego, coraz częściej są cenzurowane prace krytykujące islam. Ten proces +także mógłby ulec globalizacji po wejściu w życie Traktatu +Haskiego.</p> + +<p> +Amerykanie mogą powołać się na Pierwszą Poprawkę, +aby chronić się przed zagranicznymi wyrokami ograniczającymi +wolność mowy. Wstępna wersja traktatu pozwala sądom na ignorowanie +wyroków zagranicznych, które są „w oczywisty sposób sprzeczne +z porządkiem publicznym”. Jest to surowe kryterium, +więc nie należy liczyć na to, że będzie ono kogoś +chroniło tylko dlatego, że jego działania są legalne tam, gdzie +przebywa. Poszczególni sędziowie osobiście osądzają, czego dotyczy owo +kryterium. Raczej nie będzie pomocne w sprawach przeciwko ogólnej +interpretacji prawa autorskiego, znaków towarowych ani patentów +na oprogramowanie za granicą, ale amerykańskie sądy mogą +powoływać się na nie w celu odrzucenia wyroków nakładających +całkowitą cenzurę.</p> + +<p> +Jednak nawet to nie pomoże, jeśli ktoś publikuje na łamach +Internetu, ponieważ jego <abbr title="Internet service provider +[dostawca usług internetowych]">ISP</abbr> albo posiada aktywa +w innych krajach, albo komunikuje się ze światem +za pośrednictwem większych <abbr>ISP</abbr> które takie aktywa +posiadają. Wyrok , cenzurujący Waszą stronę, bądź jakikolwiek inny, +może być wykonany na Waszym <abbr>ISP</abbr> bądź jego +<abbr>ISP</abbr> w każdym kraju, w którym posiada on aktywa - +gdzie nie ma Karty Swobód Obywatelskich, a wolność słowa +nie ma takiego wysokiego statusu jak w USA. W odpowiedzi +<abbr>ISP</abbr> zlikwiduje Waszą stronę. Traktat Haski spowodowałby +globalizację pretekstów do skarżenia, ale nie ochrony +wolności obywatelskich, więc można by ominąć każde zabezpieczenie +lokalne.</p> + +<p> +Czy wytaczanie procesu Waszemu <abbr>ISP</abbr> jest nierealne? Już się +zdarza. Kiedy wielonarodowa firma Danon ogłosiła, że planuje zamknąć +fabryki we Francji, Olivier Malnuit stworzył stronę +jeboycottedanone.com, aby skrytykować takie postępowanie (nazwa strony +po francusku oznacza „bojkotuję Danone”). Firma Danone +pozwała nie tylko jego, ale też firmę prowadzącą jego stronę +i rejestratora nazwy domeny za „podrabianie wyrobów” +i w kwietniu 2001 wydano werdykt zakazujący Malnuitowi używania +nazwy „Danone” zarówno w nazwie domeny jak +i w tekście strony. Bardzo wymowny jest fakt, że rejestrator +ze strachu usunął domenę jeszcze zanim sąd wydał orzeczenie.</p> + +<p> +Naturalną reakcją francuskich dysydentów jest głoszenie swojej opinii +na temat firmy Danone poza Francją, tak samo jak chińscy dysydenci +publikują swoją krytykę Chin poza krajem. Lecz Traktat Haski +umożliwiłby Danonowi ofensywę w każdym miejscu. Być może nawet ten +artykuł zostałby usunięty przez jego <abbr>ISP</abbr> +lub <abbr>ISP</abbr> jego <abbr>ISP</abbr>.</p> + +<p> +Potencjalne skutki traktatu nie ograniczają się do praw +istniejących obecnie. Kiedy 50 krajów zdaje sobie sprawę, że ich wyroki +sądowe mogą być egzekwowane w Ameryce Północnej, Europie i Azji, +bardzo kuszące jest ustanawianie praw tylko w tym celu.</p> + +<p> +Dla przykładu przypuśćmy, że Microsoft chciałby mieć możliwość +obejmowania prawem autorskim języków i protokołów sieciowych. Firma +mogłaby się zwrócić do małego, biednego kraju i zaoferować, +że przez kolejne 20 lat będzie tam wydawać 50 milionów dolarów rocznie, +jeśli kraj ten uchwali prawo mówiące, że implementowanie języka +lub protokołu sieciowego firmy Microsoft stanowi naruszenie prawa +autorskiego. Z pewnością znalazłby się kraj chętny +do przyjęcia takiej oferty. Wówczas, jeśli napiszecie odpowiedni +program, Microsoft będzie mógł pozwać Was w tym kraju i wygrać +proces. Zgodnie z Traktatem Haskim decyzja sędziego na korzyść +Microsoftu, zakazująca rozpowszechniania tego programu, będzie egzekwowana +przez sądy w Waszym kraju.</p> + +<p> +Wydaje się to mało prawdopodobne? W roku 2000 firma Cisco wywierała +presję na Liechtenstein, niewielkie państwo europejskie, +aby zalegalizowano tam patenty +na oprogramowanie. Natomiast główny przedstawiciel grupy nacisku +firmy IBM groził wielu europejskim rządom, że jeśli nie poprą +patentów na oprogramowanie to firma wycofa swoje inwestycje. Tymczasem +reprezentant handlowy USA naciskał Jordanię, kraj Środkowego Wschodu, żeby +wprowadziła patenty na matematykę.</p> + +<!-- The following link is dead, disabled - mhatta 2002/9/30 --> +<!-- +<A HREF="http://www.usjoft.com/usjoft/memopro/memopro.html"> +patents on +mathematics</A>.<p> +--> +<p> +Podczas zgromadzenia organizacji konsumenckich (<a +href="http://www.tacd.org">http://www.tacd.org</a>) w maju 2001 +zalecono, by patenty, prawa autorskie i znaki towarowe („własność +intelektualna”) pozostały poza zasięgiem Traktatu Haskiego, gdyż +przepisy znacznie się różnią w różnych krajach.</p> + +<p> +Jest to korzystne zalecenie, jednak rozwiązuje ono tylko część +problemu. Patenty i dziwaczne rozszerzenia prawa autorskiego to tylko +dwie spośród wielu wymówek stosowanych w celu zakazywania publikacji +w pewnych krajach. Aby całkowicie rozwiązać problem, wszelkie +sprawy dotyczące legalności dystrybucji lub transmisji pewnych danych +powinny w ramach traktatu zostać wykluczone z globalizacji, +a wyroki sądowe powinny mieć zasięg tylko w kraju, w którym +działa osoba dokonująca dystrybucji lub transmitująca dane.</p> + +<p> +<!-- link dead, disabled - yavor, 24 Apr 2007 --> +<!-- ; for more information, see +<a href="http://www.noepatents.org/hague"> +http://www.noepatents.org/hague</a>. +--> +W Europie oponenci patentów na oprogramowanie będą prowadzić +aktywne prace mające na celu zmianę Traktatu Haskiego. W USA +prowadzenie objął Consumer Project for Technology [Konsumenckie +Przedsięwzięcie na rzecz Techniki]; więcej informacji na stronie +<a +href="http://www.cptech.org/ecom/jurisdiction/hague.html">http://www.cptech.org/ecom/jurisdiction/hague.html</a>.</p> + +<p> +Na dziś (6 czerwca 2001) zaplanowano początek konferencji +dyplomatycznej mającej na celu opracowanie szczegółów Traktatu +Haskiego. Powinniśmy jak najszybciej uświadomić ministerstwom +i społeczeństwu jakie grożą nam niebezpieczeństwa.</p> + +<hr /> + +<!-- link dead, disabled - yavor, 24 Apr 2007 --> +<!-- +You can read a draft of the Hague +treaty <a href="http://www.hcch.net/e/conventions/draft36e.html"> +here</a>.</p> +--> +<p> +Więcej informacji o problemach związanych z Hagą znajduje się +na <a +href="http://web.lemuria.org/DeCSS/hague.html">http://web.lemuria.org/DeCSS/hague.html</a>.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2001 Richard Stallman<br /> +Copyright © 2001 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Aleksandra Tomaszewska 2005; poprawki: Mariusz Libera 2010, Jan +Owoc 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/historical-apsl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/historical-apsl.html new file mode 100644 index 0000000..d1abcb6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/historical-apsl.html @@ -0,0 +1,222 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/historical-apsl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Problemy ze starszymi wersjami licencji Apple (APSL) - Projekt GNU - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/historical-apsl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Problemy ze starszymi wersjami Apple Public Source License (APSL)</h2> + +<h3>Stanowisko FSF na temat starszych wersji APSL</h3> + +<div class="announcement"> +<blockquote> +<p>W aktualnej wersji Apple Public Source License (APSL) nie występuje +żaden z poniższych problemów. <a href="/philosophy/apsl.html">Nasze +obecne stanowisko na temat APSL można poznać gdzie indziej</a>. Ten +dokument przechowujemy tylko dla celów historycznych.</p> +</blockquote> +</div> + +<p> +Apple wydało zaktualizowaną wersję APSL, opatrzoną numerem 1.1, +lecz i ta była nie do zaakceptowania. Zmieniono zapis +o rozwiązaniu umowy licencyjnej na sformułowanie mówiące +o „zawieszeniu” licencji, ale nadal miało to tego +samego rodzaju negatywne skutki.</p> + +<p> +W styczniu 2001 Apple wydało kolejną wersję APSL, 1.2. Poprawiono +w niej dwie zasadnicze wady poprzednich, lecz jedna wciąż +pozostała: każda zmodyfikowana wersja „wdrożona” +w instytucji musi zostać opublikowana. Wydając APSL 1.2 zrobiono +dwa wielkie kroki w kierunku licencji wolnego oprogramowania, nadal +jednak pozostał jeden wielki krok do wykonania, zanim APSL się +taką stanie.</p> + +<p> +Poniżej znajduje się pierwotny komentarz do pierwszej wersji APSL, +oznaczonej numerem 1.0.</p> + +<h3>Pierwotny komentarz do APSL</h3> + +<p> +Po przestudiowaniu nowej licencji kodu źródłowego firmy Apple, APSL, +doszedłem do wniosku, że nie spełnia ona warunków licencji wolnego +oprogramowania. Ma trzy zasadnicze usterki, z których każda +wystarczyłaby, żeby oprogramowanie nie było całkiem wolne.</p> + +<h4>Nieposzanowanie prywatności</h4> +<p> + APSL nie pozwala na tworzenie zmodyfikowanych wersji i korzystanie +z nich do własnych, prywatnych celów, bez publikowania +poczynionych zmian.</p> + +<h4>Centralna kontrola</h4> +<p> + Każdy, kto wydaje (lub nawet używa, oprócz celów naukowo-badawczych) +zmodyfikowaną wersję, zobowiązany jest do powiadomienia pewnej +konkretnej instytucji, którą, jak się okazuje, jest Apple.</p> + +<h4>Możliwość odwołania w dowolnej chwili</h4> +<p> + W klauzuli o rozwiązaniu umowy stwierdza się, że Apple może +odwołać licencję i zakazać Wam dalszego używania całości +lub części oprogramowania, gdy tylko ktoś wniesie oskarżenie +o naruszenie patentu lub praw autorskich.</p> +<p> + W ten sposób, jeśli Apple zrezygnuje z walki o sporny patent (albo +ten, czyje prawo do korzystania z posiadanego kodu jest +kwestionowane), nie będziecie mogli sami dochodzić swoich praw przed sądem, +gdyż musielibyście wystąpić także przeciw prawom autorskim samego Apple.</p> +<p> + Taki zapis o rozwiązaniu umowy jest szczególnie dotkliwy dla użytkowników +spoza Stanów Zjednoczonych, ponieważ pośrednio naraża ich +na działania chorego systemu patentowego USA i niekompetentnego +amerykańskiego urzędu patentowego, które normalnie nie mogłyby ich tknąć +w ich własnych krajach.</p> +<p> +Każda z tych wad z osobna powoduje, że licencja jest nie +do przyjęcia.</p> +<p> +Gdyby usunięto te trzy usterki, APSL byłaby licencją wolnego oprogramowania +z trzema istotnymi problemami praktycznymi, przejętymi po NPL:</p> + +<ul> +<li>Nie jest prawdziwą licencją typu copyleft, ponieważ pozwala +na łączenie z innymi plikami, które mogą być całkowicie prawnie +zastrzeżone.</li> + +<li>Jest niesprawiedliwa, gdyż wymaga, byście dali Apple do swoich poprawek +prawa, których oni sami nie dadzą wam do swojego kodu.</li> + +<li>Jest niekompatybilna z GPL.</li> +</ul> + +<p> +Oczywiście, główną różnicą pomiędzy NPL a APSL jest to, że NPL +<b>jest</b> licencją wolnego oprogramowania. W przypadku NPL powyższe +trudności mają znaczenie, bo NPL nie ma żadnych krytycznych wad. Tak +samo byłoby i dla APSL.</p> + +<p> +U podstaw APSL leży roszczenie, które, gdyby zostało przyjęte, +w niebezpieczny sposób zmieniłoby zakres działania prawa autorskiego: +uzurpacja prawa do ustalania warunków na samo <b>uruchamianie</b> +programów. Jak rozumiem, system praw autorskich w USA nie pozwala +na to, za wyjątkiem sytuacji, gdy do egzekwowania warunków +umowy stosowane jest szyfrowanie albo menedżer licencji. Byłoby gorzką +ironią losu, gdyby nieudana próba stworzenia licencji wolnego oprogramowania +doprowadziła do rozszerzenia zakresu działania prawa autorskiego.</p> + +<p> +Prócz tego, musimy pamiętać, że na APSL wypuszczana jest tylko część +kodu MacOS. Nawet gdyby usunięto krytyczne usterki i praktyczne +trudności związane z APSL, nawet gdyby zmieniono ją w bardzo dobrą +wolną licencję, nie byłoby z tego żadnego pożytku dla pozostałych +części MacOS, których kodu w ogóle się nie publikuje. Nie wolno nam +oceniać całej firmy tylko po części jej działań.</p> + +<p> +W sumie, sądzę, że poczynanie Apple jest przykładem skutków +działania ruchu <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">„open +source”</a> – jego planów przyciągnięcia sfer biznesowych +czysto materialistycznym celem szybszego rozwoju oprogramowania, przy +odkładaniu na bok głębszych kwestii wolności, wspólnoty, współpracy +i tego rodzaju społeczeństwa, w którym chcielibyśmy żyć.</p> + +<p> +Apple świetnie złapało ideę, którą promuje „open source”: +„pokaż użytkownikom kod, a oni pomogą ci poprawić +błędy”. Czego nie zdołali (lub nie chcieli) pojąć, to ducha wolnego +oprogramowania, tego, że tworzymy społeczność, by wspólnie pracować +nad programami.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2001, 2007 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/02/28 06:18:06 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/initial-announcement.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/initial-announcement.html new file mode 100644 index 0000000..7c5a68d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/initial-announcement.html @@ -0,0 +1,327 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/initial-announcement.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pierwsze ogłoszenie - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/initial-announcement.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Pierwsze ogłoszenie</h2> + +<p> Oto oryginalne ogłoszenie rozpoczęcia Projektu GNU, napisane przez <a +href="http://www.stallman.org/">Richarda Stallmana</a> 27 września, 1983 +roku.</p> + +<p> Historia Projektu GNU w wielu miejscach różni się od tego +początkowego planu. Na przykład, początki opóźniły się aż +do stycznia 1984 i kilka szczegółów dotyczących <a +href="/philosophy/free-sw.html">wolnego oprogramowania</a> nie było +jeszcze wyjaśnionych.</p> + +<h3>Wolny Unix!</h3> + +<p>Zaczynając w Święto Dziękczynienia zamierzam napisać pełny zgodny +z Uniksem system oprogramowania nazwany GNU (od GNU to +Nie Unix), i dać go [w oryginale <em>give it away free</em>] <a +href="#f1">(1)</a> każdemu, kto mógłby go użyć. Ogromnie potrzebne jest +wsparcie w postaci poświęconego czasu, pieniędzy, programów +i sprzętu.</p> + +<p>Na początek, GNU będzie jądrem z wszystkimi narzędziami +potrzebnymi do pisania i uruchamiania programów w C: +edytorem, powłoką, kompilatorem, konsolidatorem, asemblerem i kilkoma +innymi rzeczami. Potem dodamy program do formatowania tekstów, YACC, +grę Empire, arkusz kalkulacyjny i setki innych rzeczy. Mamy nadzieję, +że ostatecznie GNU będzie zawierać wszystko przydatne, co zwykle +zawiera system Unix i inne użyteczne rzeczy, łącznie +z dokumentacją on-line i drukowaną.</p> + +<p>GNU będzie potrafiło uruchamiać programy uniksowe, ale nie będzie +identyczne z Uniksem. W oparciu o nasze doświadczenie +w pracy z innymi systemami operacyjnymi wprowadzimy +do wszystkie wygodne ulepszenia. W szczególności, planujemy +zaimplementować dłuższe nazwy plików, numery wersji plików, system plików +odporny na załamanie systemu, być może dopełnianie nazw plików, obsługę +wyświetlania niezależną od terminala, i na koniec system okien +na bazie Lispa, za pośrednictwem którego programy w Lispie +i zwykłe programy uniksowe mogłyby wspólnie korzystać +z ekranu. Jako języki programowania systemowego dostępne będą +C i Lisp. Będziemy mieć oprogramowanie sieciowe oparte +na protokole MIT chaosnet, o wiele przewyższającym UUCP. Możemy +mieć też coś zgodnego z UUCP.</p> + + +<h3>Kim jestem?</h3> + +<p>Jestem Richard Stallman, autor oryginalnego i wielokrotnie +naśladowanego edytora Emacs. Obecnie pracuję w Laboratorium Sztucznej +Inteligencji w MIT. Intensywnie pracowałem nad kompilatorami, +edytorami, debuggerami, interpreterami poleceń, Incompatible Time Sharing +System i systemem operacyjnym Lisp Machine. Byłem prekursorem +obsługi wyświetlania niezależnej od terminala w ITS. Prócz tego +zaimplementowałem jeden system plików odporny na awarie i dwa +systemy okienkowe dla maszyn Lisp.</p> + +<h3>Dlaczego muszę napisać GNU</h3> + +<p>Uważam, że reguła wzajemności działania wymaga, że jeśli podoba mi +się jakiś program, to muszę podzielić się nim z innymi, którym się +podoba. Nie mogę z czystym sumieniem podpisać umowy +o nieujawnianiu czy umowy licencyjnej oprogramowania.</p> + +<p>Więc, by móc nadal korzystać z komputerów bez naruszania swoich +zasad, postanowiłem zebrać w całość wystarczającą ilość wolnego +oprogramowania tak, by móc się obejść bez wszelkich programów, które +nie są wolne.</p> + + +<h3>Jak możecie wnieść swój wkład</h3> + +<p>Proszę producentów komputerów o darowizny sprzętu +i pieniędzy. Proszę osoby prywatne o ofiarowanie programów +i pracy.</p> + +<p>Jeden z producentów już zaoferował dostarczenie +komputera. Ale moglibyśmy wykorzystywać więcej. Jednym ze skutków, +jakich możecie oczekiwać jeśli podarujecie komputery, jest to, że GNU +będzie na nich działać wcześniej. Dobrze byłoby, gdyby maszyna mogła +pracować w dzielnicy mieszkaniowej i nie wymagała +skomplikowanego chłodzenia czy zasilania.</p> + +<p>Indywidualni programiści mogą pomóc pisząc duplikaty zgodne +z niektórymi narzędziami Uniksowymi i dając mi +je. W większości przedsięwzięć taką rozproszoną pracą w niepełnym +wymiarze godzin byłoby bardzo trudno koordynować - niezależnie napisane +części nie współpracowały by ze sobą. Jednak przy tym +konkretnym zadaniu, zastąpienia Uniksa, ten problem +nie występuje. Większość specyfikacji dotyczących interfejsów jest +ustalona zgodnością z Uniksem. Jeśli każdy z wniesionych elementów +będzie działał z resztą Uniksa, to prawdopodobnie będzie działał +i z resztą GNU.</p> + +<p>Jeśli dostanę pieniądze, będę mógł wynająć kilka osób na pełny etat +lub część etatu. Pensja nie będzie wysoka, ale szukam ludzi, +dla których świadomość,że pomagają ludzkości jest równie ważna, co +pieniądze. Traktuję to jako rozwiązanie pozwalające oddanym osobom +na poświęcenie pełnej energii w pracę na rzecz GNU, by +nie musieli utrzymywać się w inny sposób.</p> + + +<p>Po dalsze informacje kontaktujcie się ze mną.</p> + +<p>Mail Arpanet:<br /> + RMS@MIT-MC.ARPA</p> + +<p>Usenet:<br /> + ...!mit-eddie!RMS@OZ<br /> + ...!mit-vax!RMS@OZ</p> + +<p>Zwykłą pocztą:<br /> + Richard Stallman<br /> + 166 Prospect St<br /> + Cambridge, MA 02139</p> + + +<h4 id="f1">Niezręczne rozumowanie słowa „free”</h4> + +<p>To sformułowanie jest niedokładne. Intencją było to, by nikt nie musiał +płacić za <b>pozwolenie</b> używania systemu +GNU. Ale nie wynikało to z tych słów, więc ludzie +zazwyczaj interpretowali to tak, jakoby GNU miałoby być rozprowadzane +z małą lub bez żadnej opłaty. To nigdy nie było jego +zamiarem.</p> + +<h3>Oryginalna wiadomość</h3> + +<p>W celu uzupełnienia, oryginalny mail został zamieszczony poniżej, +w oryginalnej formie.</p> + +<div dir="ltr"> +<pre><!--TRANSLATORS: Don't translate anything except the headers.--> + +From CSvax:pur-ee:inuxc!ixn5c!ihnp4!houxm!mhuxi!eagle!mit-vax!mit-eddie!RMS@MIT-OZ +From: RMS%MIT-OZ@mit-eddie +Newsgroups: net.unix-wizards,net.usoft +Subject: new Unix implementation +Date: Tue, 27-Sep-83 12:35:59 EST +Organization: MIT AI Lab, Cambridge, MA + +Free Unix! + +Starting this Thanksgiving I am going to write a complete +Unix-compatible software system called GNU (for Gnu's Not Unix), and +give it away free<a href="#f1">(1)</a> to everyone who can use it. +Contributions of time, money, programs and equipment are greatly +needed. + +To begin with, GNU will be a kernel plus all the utilities needed to +write and run C programs: editor, shell, C compiler, linker, +assembler, and a few other things. After this we will add a text +formatter, a YACC, an Empire game, a spreadsheet, and hundreds of +other things. We hope to supply, eventually, everything useful that +normally comes with a Unix system, and anything else useful, including +on-line and hardcopy documentation. + +GNU will be able to run Unix programs, but will not be identical +to Unix. We will make all improvements that are convenient, based +on our experience with other operating systems. In particular, +we plan to have longer filenames, file version numbers, a crashproof +file system, filename completion perhaps, terminal-independent +display support, and eventually a Lisp-based window system through +which several Lisp programs and ordinary Unix programs can share a screen. +Both C and Lisp will be available as system programming languages. +We will have network software based on MIT's chaosnet protocol, +far superior to UUCP. We may also have something compatible +with UUCP. + + +Who Am I? + +I am Richard Stallman, inventor of the original much-imitated EMACS +editor, now at the Artificial Intelligence Lab at MIT. I have worked +extensively on compilers, editors, debuggers, command interpreters, the +Incompatible Timesharing System and the Lisp Machine operating system. +I pioneered terminal-independent display support in ITS. In addition I have implemented one crashproof file system and two window systems for +Lisp machines. + + +Why I Must Write GNU + +I consider that the golden rule requires that if I like a program I must share it with other people who like it. I cannot in good +conscience sign a nondisclosure agreement or a software license +agreement. + +So that I can continue to use computers without violating my principles, +I have decided to put together a sufficient body of free software so that +I will be able to get along without any software that is not free. + + +How You Can Contribute + +I am asking computer manufacturers for donations of machines and money. +I'm asking individuals for donations of programs and work. + +One computer manufacturer has already offered to provide a machine. But +we could use more. One consequence you can expect if you donate +machines is that GNU will run on them at an early date. The machine had +better be able to operate in a residential area, and not require +sophisticated cooling or power. + +Individual programmers can contribute by writing a compatible duplicate +of some Unix utility and giving it to me. For most projects, such +part-time distributed work would be very hard to coordinate; the +independently-written parts would not work together. But for the +particular task of replacing Unix, this problem is absent. Most +interface specifications are fixed by Unix compatibility. If each +contribution works with the rest of Unix, it will probably work +with the rest of GNU. + +If I get donations of money, I may be able to hire a few people full or +part time. The salary won't be high, but I'm looking for people for +whom knowing they are helping humanity is as important as money. I view +this as a way of enabling dedicated people to devote their full energies to +working on GNU by sparing them the need to make a living in another way. + + +For more information, contact me. +Arpanet mail: + RMS@MIT-MC.ARPA + +Usenet: + ...!mit-eddie!RMS@OZ + ...!mit-vax!RMS@OZ + +US Snail: + Richard Stallman + 166 Prospect St + Cambridge, MA 02139 +</pre> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1983, 1999, 2007, 2008, 2009, 2013, 2014 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001; poprawki: Wojciech Kotwica 2002, 2004, +2006, Jan Owoc 2010, Marcin Wolak 2010, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/ipjustice.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/ipjustice.html new file mode 100644 index 0000000..c9a0a51 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/ipjustice.html @@ -0,0 +1,125 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/ipjustice.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Odrzućcie dyrektywę o egzekwowaniu praw własności intelektualnej - Projekt +GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/ipjustice.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Odrzućcie dyrektywę o egzekwowaniu praw własności intelektualnej</h2> + +<p> +Koalicja grup na rzecz swobód obywatelskich i konsumenckich +sprzeciwia się nowoproponowanej dyrektywie przewidującej ostrzejsze kary +za łamanie praw autorskich i patentów: +</p> + +<p> +<a +href="http://www.ipjustice.org/digital-rights/ipj-white-paper-acta-2008/">http://www.ipjustice.org/digital-rights/ipj-white-paper-acta-2008/</a> +</p> + +<p> +FSF także sprzeciwia się tej dyrektywie, ale nie podpisaliśmy +deklaracji, ponieważ dopuszcza ona zbyt wiele z tego, czemu należy +się sprzeciwić. Prawo UE już teraz jest zbyt restrykcyjne +i zapobieganie dalszym zmianom nie wystarczy. Niedobrze +powstrzymywać ludzi przed dzieleniem się muzyką i innymi opublikowanymi +dziełami, tylko drakońskie prawa mogłyby tego dokonać, więc nic +dziwnego, że się je proponuje. Ale sprzeciw wobec dyrektywy, +bez krytyki jej niesłusznego uzasadnienia, to za mało. Nawet +stosowanie terminu „własność intelektualna” jest słabym punktem +kampanii, ponieważ jest to <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#IntellectualProperty">termin +propagandowy</a> tych, którzy dążą do narzucania ograniczeń +społeczeństwu. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003, 2008, 2013, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2004; poprawki: Mariusz Libera 2010, Jan Owoc +2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/java-trap.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/java-trap.html new file mode 100644 index 0000000..29ef2c5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/java-trap.html @@ -0,0 +1,307 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/java-trap.pl.po"> + http://www.gnu.org/philosophy/po/java-trap.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/java-trap.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/java-trap.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2015-10-03" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolne, lecz w okowach - pułapka Javy - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/java-trap.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Wolne, lecz w okowach - pułapka Javy</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + + +<div class="announcement"><blockquote><h3>Konspekt</h3> +<p>Od czasu gdy ten artykuł został opublikowany po raz pierwszy Sun +<a href="http://www.fsf.org/news/fsf-welcomes-gpl-java.html">zmienił +licencję</a> swojej implementacji platformy Java na Powszechną +Publiczną Licencję GNU i istnieje teraz wolne środowisko +programistyczne dla Javy. Z tego względu język Java nie jest już +pułapką.</p> + +<p>Należy jednak być ostrożnym, nie każda platforma Java jest wolna. Sun +nadal rozpowszechnia środowisko uruchomieniowe Java, które jest +niewolne. Inne firmy też to robią.</p> + +<p>Wolne środowisko dla Java nazywa się IcedTea i zawiera kod źródłowy, +który uwolnił Sun. Właśnie tego powinno sie używać. Wiele dystrybucji +GNU/Linux zawiera IcedTea, ale niektóre nadal posługują się niewolnymi.</p> + +<p>Aby być pewnym, że Twoje programy napisane w Java będą dobrze +działać w wolnym środowisku należy tworzyć je za pomocą +IcedTea. Teoretycznie wszystkie platformy powinny być kompatybilne, +ale nie jest tak w 100 procentach.</p> + +<p>Co więcej, istnieją niewolne programy zawierające „Java” +w nazwie, takie jak JavaFX, a także niewolne pakiety Java, które +mogą być kuszące, ale należy je odrzucić. Sprawdzaj więc licencję +każdego pakietu, którego planujesz używać. Jeśli używasz Swing upewnij się, +że jest to wolna wersja, która dołączona jest do IcedTea.</p> + +<p>Odkładając na bok konkretną sprawę Java, ogólny problem opisany tutaj +pozostaje istotny, ponieważ każda niewolna biblioteka +czy platforma programowa spowoduje ten sam problem. Musimy wyciągnąć +naukę z historii Java abyśmy mogli uniknąć podobnych pułapek +w przyszłości.</p> + +<p>Zobaczcie też: <a href="/philosophy/javascript-trap.html">Pułapka +JavaScript</a>.</p> +</blockquote> +</div> + +<p>12 kwietnia 2004</p> + +<p> + Jeśli Wasz program jest wolnym oprogramowaniem, to zasadniczo jest dobry +etycznie – ale istnieje pułapka, której musicie się +strzec. Wasz program, choć sam w sobie wolny, być może ograniczany +jest przez niewolne oprogramowanie, od którego +zależy. Ponieważ problem ten najbardziej widoczny jest obecnie +w przypadku programów napisanych w Javie, nazywamy go Pułapką +Javy. +</p> + +<p> + Program jest wolny, kiedy jego użytkownicy mają pewne kluczowe +swobody. Z grubsza rzecz ujmując, są to: wolność uruchamiania programu, +wolność studiowania go i zmiany jego kodu źródłowego, wolność +redystrybucji źródeł i binariów oraz wolność publikowania +poprawionych wersji (zob. <a +href="http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html">http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html</a>). +To, czy dany program jest wolnym oprogramowaniem, zależy wyłącznie +od jego licencji. +</p> + +<p> + To, czy program może być używany w Wolnym Świecie, przez ludzi, +którzy zamierzają żyć w wolności, jest pytaniem bardziej złożonym. Nie +decyduje o tym licencja samego programu, gdyż żaden program nie działa +w odosobnieniu. Każdy program zależy od innych programów. Musi +na przykład zostać skompilowany lub zinterpretowany, +więc zależy od kompilatora czy interpretera. Jeśli jest +kompilowany do kodu bajtowego, zależy od interpretera tego +kodu. Ponadto, do działania potrzebuje bibliotek, a może też +wywoływać inne odrębne programy działające jako osobne procesy. Dany program +może zależeć od innych, żeby w ogóle działać lub wymagać ich +tylko dla pewnych funkcji. Tak czy owak, cały program lub jego +część nie mogą funkcjonować bez oprogramowania, od którego są +zależne. +</p> + +<p> + Jeżeli niektóre z wymaganych przez program elementów nie są wolne, +to znaczy, że całość lub część programu nie dadzą się uruchomić +w całkowicie wolnym systemie – nie nadaje się on +do używania w Wolnym Świecie. Jasne, możemy rozprowadzać ten +program i trzymać kopie w swoich komputerach, ale niewiele +z tego pożytku, jeśli nie będzie działał. Taki program jest wolnym +oprogramowaniem, lecz w praktyce został spętany przez niewolne +oprogramowanie, od którego jest uzależniony. +</p> + +<p> + Ten kłopot może się pojawić w każdego rodzaju oprogramowaniu, +w dowolnym języku. Na przykład, wolny program działający tylko +w Microsoft Windows jest ewidentnie bezużyteczny w Wolnym +Świecie. Ale program działający na GNU/Linuksie także może być +bezużyteczny, jeśli zależy od innego niewolnego +oprogramowania. W przeszłości główną przyczyną takich kłopotów były +Motif (zanim powstał LessTif) oraz Qt (zanim twórcy tej biblioteki +uczynili ją wolnym oprogramowaniem). Większość kart graficznych 3D +wykorzystuje w pełni swoje możliwości tylko z niewolnymi +sterownikami, co także powoduje tego rodzaju problemy. Ale głównym +źródłem tego problemu jest obecnie Java, gdyż osoby piszące wolne +oprogramowanie często uważają, że Java jest sexy. Zaślepieni przez +swoje zafascynowanie językiem, przeoczają kwestię zależności i wpadają +w Pułapkę Javy. +</p> + +<p> + Wykonana przez firmę Sun implementacja Javy nie jest wolna. Blackdown także +nie jest wolne, jest przeróbką zastrzeżonego kodu Suna. Standardowe +biblioteki Javy też nie są wolne. Mamy wolne implementacje Javy, takie jak +<a href="http://gcc.gnu.org/java/">GNU Compiler for Java</a> (GCJ) i <a +href="/software/classpath">GNU Classpath</a>, ale nie udostępniają one +jeszcze wszystkich funkcji. Nadal to nadganiamy. +</p> + +<p> + Gdy piszecie program w Javie na platformie Javy oferowanej przez +Suna, jesteście podatni na nieświadome wykorzystywanie funkcji +występujących tylko w implementacji Suna. Kiedy się zorientujecie, może +się okazać, że korzystacie z nich od miesięcy, a ponowne +wykonanie pracy zajęłoby kolejne miesiące. Moglibyście wtedy powiedzieć: +„To za dużo roboty, żeby zaczynać +od początku”. Wówczas Wasz program wpadnie w Pułapkę Javy, +stanie się nieużywalny w Wolnym Świecie. +</p> + +<p> + Niezawodną metodą uniknięcia Pułapki Javy jest posiadanie w systemie +wyłącznie wolnej implementacji Javy. Wtedy, jeśli skorzystacie +z jakiejś cechy Javy lub biblioteki, której wolne oprogramowanie +jeszcze nie obsługuje, zorientujecie się od razu i natychmiast +będziecie mogli przepisać kod. +</p> + +<p> + Sun nadal rozwija dodatkowe „standardowe” biblioteki Javy, +a niemal wszystkie z nich są niewolne. W wielu przypadkach +nawet specyfikacja biblioteki jest tajemnicą handlową. Zaś ostatnia +licencja Suna dotycząca specyfikacji bibliotek zakazuje wydawania +implementacji częściowych, czegokolwiek mniej niż pełna implementacja +specyfikacji. (Zob. np. <a +href="http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/JSPA2.pdf">http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/JSPA2.pdf</a> +oraz <a +href="http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/final/jsr129/j2me_pb-1_0-fr-spec-license.html">http://jcp.org/aboutJava/communityprocess/final/jsr129/j2me_pb-1_0-fr-spec-license.html</a>) +</p> + +<p> + Na szczęście, ta licencja pozwala na wydanie implementacji jako +wolnego oprogramowania – temu, kto otrzyma taką bibliotekę, wolno +ją zmienić i nie musi się trzymać specyfikacji. Jednak efektem tej +klauzuli jest zakaz korzystania z modelu wspólnej pracy +nad projektem do wytworzenia wolnej implementacji. Zastosowanie +tego modelu pociągałoby za sobą publikowanie niekompletnych wersji, +czego nie wolno robić tym, którzy przeczytali specyfikację. +</p> + +<p> + W pionierskim okresie ruchu wolnego oprogramowania uniknięcie +zależności od niewolnych programów było niemożliwe. Zanim mieliśmy +do dyspozycji kompilator GNU C, każdy program napisany w C (wolny +czy nie) zależał od niewolnego kompilatora C. Zanim +dysponowaliśmy biblioteką GNU C, każdy program zależał +od niewolnej biblioteki C. Zanim mieliśmy Linuksa, pierwsze wolne +jądro, każdy program zależał od niewolnego jądra. Zanim mieliśmy BASH, +każdy skrypt powłoki musiał być interpretowany przez niewolną powłokę. To, +że nasze pierwsze programy początkowo były skrępowane przez owe +zależności, było nie do uniknięcia, ale zaakceptowaliśmy to, gdyż +planowaliśmy stopniowe ich uwalnianie. Nasz ostateczny cel, samodzielny +system operacyjny GNU, mieścił w sobie wolne zamienniki dla wszystkich +tych zależności. Jeśli osiągnęlibyśmy ten cel, oswobodzilibyśmy wszystkie +nasze programy. I tak się stało: mając system GNU/Linux, możemy teraz +uruchamiać je na wolnych platformach. +</p> + +<p> + Obecnie sytuacja wygląda inaczej. Mamy potężne wolne systemy operacyjne +i wiele wolnych narzędzi programistycznych. Każde zadanie, jakie +chcecie wykonać, możecie wykonać na wolnej platformie – +bez konieczności akceptowania choćby tymczasowej zależności +od niewolnego oprogramowania. Główną przyczyną tego, że obecnie +ludzie wpadają w pułapkę, jest to, że się nad tym nie +zastanawiają. Najłatwiej rozwiązać problem Pułapki Javy ucząc ludzi, żeby +do niej nie wpadali. +</p> + +<p> + Żeby uchronić swój napisany w Javie kod przed Pułapką Javy, +zainstalujcie wolne środowisko programistyczne Javy i używajcie +go. Ogólnie rzecz biorąc: jakiegokolwiek języka programowania używacie, +miejcie oczy otwarte i sprawdzajcie status programów, od których +zależy Wasz kod. Najprostszym sposobem zweryfikowania, czy dany program +jest wolny jest poszukanie go w Katalogu Wolnego Oprogramowania (<a +href="http://www.fsf.org/directory">http://www.fsf.org/directory</a>). +Jeżeli nie ma go w katalogu, możecie porównać jego licencję +z listą licencji wolnego oprogramowania (<a +href="http://www.gnu.org/licenses/license-list.html">http://www.gnu.org/licenses/license-list.html</a>). +</p> + +<p> + Próbujemy oswobodzić schwytane w pułapkę programy Javy, więc jeśli +lubicie język Java, zachęcamy Was do pomocy w rozwijaniu zbioru +bibliotek GNU Classpath. Wypróbowanie działania swoich programów +z kompilatorem GCJ i GNU Classpath i zgłoszenie kłopotów +z klasami już zaimplementowanymi, też jest pomocne. Niemniej jednak, +zbudowanie GNU Classpath wymaga czasu; jeśli wciąż dodawane będą kolejne +niewolne biblioteki, to pewnie nigdy nie będziemy mieć wszystkich +najnowszych. Dlatego, prosimy, nie nakładajcie swoim wolnym programom +kajdan. Kiedy piszecie dziś jakiś program użytkowy, napiszcie go tak, +aby od początku działał korzystając z wolnego oprogramowania +wspomagającego. +</p> + +<h3>Zobacz też:</h3> +<p><a href="/philosophy/sun-in-night-time.html">Dziwny przypadek Suna nocną +porą</a></p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Istnieją także <a +href="/contact/contact.html">inne sposoby skontaktowania się</a> +z FSF. <br /> Informacje o niedziałających odnośnikach oraz inne +poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> +Aby zapoznać się z informacjami dotyczącymi tłumaczenia +i koordynowania tłumaczeń artykułów, proszę odwiedzić stronę <a +href="/server/standards/README.translations.html">tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004, 2010 Richard Stallman</p> + +<p>Ten utwór objęty jest licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Bez +utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone. Aby zobaczyć kopię niniejszej +licencji przejdź na stronę <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/</a> +lub napisz do Creative Commons, 171 Second Street, Suite 300, San +Francisco, California 94105, USA.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2005, 2006, 2007, Daniel Oźminkowski 2010; +poprawki: Jan Owoc 2012, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/13 21:35:41 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/javascript-trap.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/javascript-trap.html new file mode 100644 index 0000000..08711c4 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/javascript-trap.html @@ -0,0 +1,375 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/javascript-trap.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/javascript-trap.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/javascript-trap.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/javascript-trap.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2016-03-27" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pułapka JavaScript'u</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/javascript-trap.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Pułapka JavaScript'u</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p><strong>Możliwe, że korzystasz z niewolnych programów +na swoim komputerze każdego dnia — przez przeglądarkę +internetową</strong></p> + +<p>W społeczności wolnego oprogramowania, znana jest idea tego, +że niewolne programy źle traktują użytkowników. Niektórzy z nas +całkowicie odmawiają instalacji prawnie zastrzeżonego oprogramowania, +a wielu innych fakt bycia niewolnym uważa za wadę programu. Wielu +użytkowników jest świadomych tego, że kwestia ta ma zastosowanie +do wtyczek oferowanych do instalacji przez przeglądarki, jako +że mogą one być wolne bądź niewolne.</p> + +<p>Jednak przeglądarki uruchamiają inne niewolne programy, o co nie pytają +użytkowników ani nawet ich o tym nie informują — programy zawarte +bezpośrednio bądź przez odnośnik na stronach internetowych. Te +programy najczęściej napisane są w JavaScript, choć wykorzystywane +są także i inne języki.</p> + +<p>JavaScript (oficjalnie nazywany ECMAScript, choć niewielu korzysta +z tej nazwy) był dawniej wykorzystywany do drobnych upiększeń +na stronach internetowych, takich jak ładne, lecz nieistotne +elementy nawigacji bądź wyświetlania. Dopuszczalnym było traktowanie +ich jedynie jako rozszerzenia znaczników HTML, raczej niż prawdziwe +oprogramowanie; nie stanowiły one znaczącej kwestii.</p> + +<p>Wiele stron korzysta z JavaScript w ten sposób, +jednak niektóre wykorzystują go do większych programów +wykonujących duże zadania. Przykładowo, Google Docs próbuje pobrać +na maszynę użytkownika program JavaScript o objętości pół megabajta, +upakowany w formie, którą nazwać można Obfuscriptem (celowo +nieczytelnie napisany kod) ponieważ nie posiada żadnych komentarzy +i prawie żadnych białych znaków, a nazwy metod są +jednoliterowe. Kod źródłowy programu jest preferowaną formą do jego +modyfikacji; upakowany kod nie jest kodem źródłowym, +natomiast prawdziwy kod źródłowy tego programu nie jest dostępny dla +użytkownika.</p> + +<p>Przeglądarki normalnie nie informują użytkownika kiedy ładują programy +JavaScript. Niektóre przeglądarki ma możliwość by wyłączyć JavaScript +całkowicie, jednak nawet jeśli o tym wiesz, jest nieoczywiste jak +rozróżnić nietrywialne niewolne oprogramowanie i je zablokować. Jednak, +nawet w społeczności wolnego oprogramowania, większość użytkowników nie +jest świadoma tej kwestii; milczenie przeglądarek sprzyja zaś zatajaniu +tego.</p> + +<p>Jest możliwym wydanie programu JavaScript jako wolnego oprogramowania, przez +dystrybucję kodu objętego licencją wolnego oprogramowania. Jeśli program +jest samowystarczalny – jeśli jego funkcja czy cel są +niezależne od strony na której jest – to jest +w porządku; możecie skopiować program do pliku na komputerze, +zmodyfikować go i odwiedzić w przeglądarce aby go +uruchomić. Ale to nietypowy przypadek.</p> + +<p>Zwykle programy JavaScript są zaprojektowane aby działać +z konkretną stroną czy witryną i strona czy witryna +wymaga ich do funkcjonowania. Wtedy jest dodatkowy problem: nawet jeśli +jest kod źródłowy programu, przeglądarki nie oferują udogodnień +umożliwiających uruchomienie własnej zmodyfikowanej wersji zamiast tej +dostarczanej na stronie. Efekt jest porównywalny do tivoizacji +(ang. tivoization - od urządzenia TiVo), jednak nie jest on aż tak +trudny do obejścia.</p> + +<p>JavaScript nie jest jedynym językiem w którym strony przesyłają +programy. Flash umożliwia programowanie poprzez rozszerzony wariant +JavaScript; jeśli kiedykolwiek będziemy mieli wystarczająco kompletny, +wolny, program do odtwarzania Flash, będziemy musieli się uporać +z niewolnymi programami Flash. Silverlight wydaje się stwarzać problemy +podobne do Flasha, jedynie gorsze, skoro Microsoft używa go jako +platformy do niewolnych kodeków. Wolne zastępstwo Silverlight nie +byłoby wystarczające dla wolnego świata chyba, że standardowo zawiera +wolne zastępcze kodeki.</p> + +<p>Aplety Java także są uruchamiane w przeglądarce i wzbudzają +podobne kłopoty. Ogólnie rzecz biorąc, każdy typ systemu apletów stanowi +tego typu zagrożenie. Posiadanie wolnego środowiska wykonawczego dla apletu +jedynie przybliża nas aby bezpośrednio zetknąć się z sednem +sprawy.</p> + +<p>Teoretycznie jest możliwe aby programować w HTML i CSS, +ale w praktyce jest to ograniczone i niewygodne; +aby cokolwiek zrobiło to już dobre przedsięwzięcie. Takie programy +powinny być wolne, ale CSS nie jest poważnym problemem dla wolności +użytkowników w roku 2016.</p> + +<p>Powstał silny ruch który domaga się od stron internetowych by +komunikowały się jedynie przez formaty i protokoły, które są wolne +(niektórzy powiedzą „otwarte”); a więc takich, których +dokumentacja została opublikowana i które każdy może +zaimplementować. Z obecnością programów na stronach internetowych, +takie kryterium jest konieczne, lecz nie wystarczające. JavaScript sam +w sobie, jako format, jest wolny, a wykorzystanie JavaScript +w na stronie internetowej samo w sobie nie jest złe. Jednak, jak +widać po powyższych przykładach, nie jest to automatycznie +w porządku. Kiedy strona przesyła program do użytkowanika, nie +jest wystarczającym by program był napisany w udokumentowanym +i nieobciążonym języku; taki program musi być także +wolny. „Jedynie wolne programy przesyłane do użytkownika” +mogą stać się częścią kryterium dla poprawnego zachowania się stron +internetowych.</p> + +<p>Ciche ładowanie i uruchamianie niewolnych programów jest jedną +z wielu kwestii wnoszonych przez „aplikacje +sieciowe”. Termin „aplikacji sieciowych” został +zaprojektowany by ignorować fundamentalne różnice między oprogramowaniem +dostarczonym do użytkowników, a oprogramowaniem działającym +na serwerze. Może się on odnosić do wyspecjalizowanego programu +uruchamianego bezpośrednio w przeglądarce; może się on odnosić +do wyspecjalizowanego oprogramowania serwera; może się on odnosić +do wyspecjalizowanego programu w przeglądarce działającego +wspólnie z wyspecjalizowanym oprogramowaniem serwera. Strony klienta +i serwera podnoszą różne kwestie etyczne, nawet jeśli są tak mocno +zintegrowane, że w efekcie tworzą części jednego programu. To +opracowanie dotyczy tylko oprogramowanie po stronie +klienta. Oprogramowanie na serwerach omawiamy osobno.</p> + +<p>W kwestiach praktycznych, jak możemy sobie radzić z problemem +niewolnych programów JavaScript na stronach internetowych? Pierwszym +krokiem jest aby go nie uruchamiać.</p> + +<p>Po pierwsze, co mamy na myśli przez „nietrywialne”? +Skoro pojęcie „nietrywialności” jest stopniowane, jest kwestią +zaprojektowania prostego kryterium dającego dobre rezultaty, raczej niż +ustalania jednej poprawnej odpowiedzi.</p> +<p> +Nasza wstępna zasada jest aby program JavaScript był nietrywialny +jeśli:</p> + +<ul> + <li>robi żądania AJAX lub jest ładowany ze skryptami, które robią żądania +AJAX,</li> + + <li>ładuje dynamicznie zewnętrzne skrypty lub jest ładowany razem ze +skryptami, które to robią,</li> + + <li>definiuje funkcje i albo ładuje zewnętrzny skrypt (z wnętrza html) +lub jest ładowany jako taki,</li> + + <li>używa dynamiczne struktury JavaScript, które są trudne do analizowania +bez uruchamiania programu, lub jest ładowany razem ze skryptami, +które używają takich struktur. Te struktury to: + <ul> + <li>używanie funkcji eval,</li> + <li>wywoływanie funkcji za pomocą kwadratowych nawiasów,</li> + <li>Używanie konstrukcji innych niż ciąg znaków z niektórymi funkcjami +(Obj.write, Obj.createElement, ...).</li> + </ul> + </li> +</ul> + +<p>Jak rozróżnić czy dany kod JavaScript jest wolny? Na zakończenie +tego artykułu proponujemy konwencję, według której nietrywialne programy +JavaScript na stronie internetowej mogłyby podać URL pod którym +znajduje się ich kod źródłowy, a także przy wykorzystaniu stylizowanych +komentarzy określać swoją licencję.</p> + +<p>W końcu musimy zmienić wolne przeglądarki aby rozpoznawały +i blokowały nietrywialny JavaScript na stronach +internetowych. Program <a href="/software/librejs/">LibreJS</a> wykrywa +niewolny, nietrywialny JavaScript na stronach, które odwiedzacie +i go blokuje. LibreJS jest dodatkiem dla IceCat i IceWeasel (i dla +Firefoksa).</p> + +<p>Użytkownicy przeglądarek potrzebują wygodnej metody określenia kodu +JavaScript, którego chcą użyć <em>zamiast</em> JavaScript na wybranej +stronie. (Określony kod może być całkowitym zastąpieniem, +bądź zmodyfikowaną wersją wolnego programu JavaScript obecnego +na wybranej stronie.) Greasemonkey jest bliskie umożliwienia tego, +jednak nie do końca, gdyż nie gwarantuje modyfikacji kodu +JavaScript na stronie zanim ten zacznie się wykonywać. Wykorzystanie +lokalnego proxy działa, jednak jest zbyt niedogodne by być realnym +rozwiązaniem. Potrzebujemy rozwiązania, które jest niezawodne +i wygodne, jak i witryny gdzie można się dzielić zmianami. Projekt +GNU zarekomenduje strony, które są dedykowane jedynie wolnym zmianom.</p> + +<p>Takie możliwości umożliwią programom JavaScript zawartym na stronach +internetowych bycie wolnymi w rzeczywistym i praktycznym +sensie. JavaScript nie będzie nadal szczególną przeszkodą do naszej +wolnośći — nie bardziej niż C i Java są nimi teraz. Będziemy +mogli odrzucić a nawet podmienić niewolne, nietrywialne programy +JavaScript, tak samo jak możemy podmienić niewolne pakiety normalnie +oferowane nam do instalacji. Nasza kampania dla stron internetowych by +uwolnić ich JavaScript może się wtedy zacząć.</p> + +<p>W międzyczasie jest jeden przypadek gdzie jest dopuszczalne uruchamiać +niewolny program JavaScript: aby wysłać zażalenie do operatorów +witryn internetowych, że powinni uwolnić lub usunąć JavaScript ze +stron. Nie wahajcie się włączyć JavaScript tymczasowo aby to zrobić, +ale pamiętajcie go potem wyłączyć.</p> + +<p><strong>Podziękowania dla <a href="/people/people.html#mattlee">Matta +Lee</a> i <a href="http://ejohn.org">Johna Resiga</a> za ich pomoc +w definiowaniu naszej propozycji kryterium, oraz dla Davida +Parunakiana za pomoc w uświadomieniu mi problemu.</strong></p> + +<h3 id="AppendixA">Załącznik A: konwencja dla wypuszczania wolnych programów JavaScript.</h3> + +<p>Odnośniki do kodu źródłowego proponujemy oznaczać</p> +<pre dir="ltr"> + + // @source: + +</pre> + +<p>a następnie URL. To spełnia wymóg GNU GPL aby rozprowadzać kod +źródłowy. Jeśli kod jest na innej stronie, musicie zwrócić uwagę +aby <a href="/licenses/gpl-faq.html#SourceAndBinaryOnDifferentSites">o +to właściwie zadbać</a>. Kod źródłowy jest konieczny aby program był +wolny. +</p> + +<p>By wskazać licencję kodu JavaScript zawartego na stronie, proponujemy +umieszczenie licencji między dwoma komentarzami w tej formie:</p> +<pre dir="ltr"> +<!--TRANSLATORS: Do not translate these license notices. The <pre> + + elements have dir="ltr" explicitly set to cater for RTL languages.--> + + @licstart The following is the entire license notice for the + JavaScript code in this page. + ... + @licend The above is the entire license notice + for the JavaScript code in this page. +</pre> +<p>Oczywiście, wszystko to powinno być zawarte w wielowierszowym +komentarzu.</p> + +<p><a href="/licenses/gpl.html">GNU GPL</a>, tak jak wiele innych licencji +wolnego oprogramowania wymaga dystrybucji kopii licencji zarówno +z kodem jak i binariami programu. Jednakże, GNU GPL jest +na tyle długie, że załączanie go do strony zawierającej +JavaScript może być uciążliwe. Można pominąć to wymaganie, dla kodu +do którego posiada się prawa autorskie, taką notatką licencyjną:</p> +<pre dir="ltr"> + + Copyright (C) YYYY Developer + + Kod JavaScript na tej stronie jest wolnym oprogramowaniem: można + go rozprowadzać oraz modyfikować go zgodnie z warunkami GNU + General Public License (GNU GPL) opublikowanym przez Free Software + Foundation, licencji w wersji 3, bądź (opcjonalnie) każdą późniejszą wersją + Kod dystrybuowany jest BEZ JAKIEJKOLWIEK GWARANCJI; + nawet bez domniemanej gwarancji ZDATNOŚCI DO HANDLU + czy ZDATNOŚCI DO OKREŚLONEGO CELU. Proszę odwołać się + do GNU GPL po szczegóły. + + Jako dodatkowe zezwolenie zgodne z GNU GPL wersji 3 sekcji 7, + można dystrybuować nie-źródłowe (np., zminimalizowane bądź upakowane) + formy tego kodu bez kopii GNU GPL normalnie wymaganej + w sekcji 4, pod warunkiem załączenia tej notatki licencyjnej i URL + przez które odbiorcy mogą dotrzeć do Właściwego Źródła + +</pre> + +<p>Dziękuje Jaffarowi Rumithowi za zwrócenie mojej uwagi na tę +kwestię.</p> + +<h3 id="AppendixB">Załącznik B: konwencja dla wypuszczania wolnych programów JavaScript.</h3> + +<p>Jeśli jesteście webmasterem rozprowadzającym wolne oprogramowanie JavaScript +na Waszej stronie, to jasne i konsekwentne umieszczanie informacji +o licencjach i kodzie źródłowym pomaga odwiedzającym upewnić się, +że uruchamiają wolne oprogramowanie i pomogą Wam przestrzegać +warunki licencji.</p> + +<p>Jedną z metod przedstawiania licencji jest ta opisana wyżej w <a +href="#AppendixA">Dodatku A</a>. Druga metoda, <a +href="/licenses/javascript-labels.html">JavaScript license web labels</a>, +może być wygodniejsza dla bibliotek z-minifi-owanym kodem JavaScript, +szczególnie gdy to nie Wy go napisaliście.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2009-2013, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2012, 2016, Jan Wieremjewicz 2010, 2012; poprawki Jan +Owoc 2010, 2011, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/11/18 07:32:45 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/judge-internet-usage.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/judge-internet-usage.html new file mode 100644 index 0000000..9aa7815 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/judge-internet-usage.html @@ -0,0 +1,273 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/judge-internet-usage.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Roztropny użytkownik starannie ocenia każdy scenariusz korzystania +z Internetu - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/judge-internet-usage.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Roztropny użytkownik starannie ocenia każdy scenariusz korzystania +z Internetu</h2> +<p>Richard Stallman<br />Pierwotnie opublikowano w <a +href="https://www.europeanbusinessreview.com/a-wise-user-judges-each-internet-usage-scenario-carefully/">The +European Bussiness Review</a></p> + +<p>Firmy oferują użytkownikom komputerów kuszące możliwości by pozwolić innym +przetrzymywać ich dane i przetwarzać. Innymi słowy, by zaszaleć +odrzucając ostrożność i odpowiedzialność.</p> + +<p>Te firmy, a także ich marketingowcy, lubią nazywać takie praktyki +„przetwarzaniem w chmurze” [ang. <em>cloud +computing</em>]. Używają zarazem tego samego terminu do kilku całkiem +różnych scenariuszy, takich jak wypożyczanie zdalnego serwera, czyniąc ten +termin tak szerokim i niejasnym, że nic konkretnego nie można o +nim powiedzieć. Jeśli ma jakieś znaczenie, może to być jedynie pewna postawa +do przetwarzania: postawa niemyślenia o tym co zaproponowany scenariusz +pociąga za sobą albo jakie ryzyka implikuje. Możliwe +że chmura, o której mówią, ma się uformować w umyśle klienta.</p> + +<p>By zastąpić tę chmurę klarownością, ten artykuł omawia kilka różnych +produktów i usług dotyczących różnych scenariuszy (proszę nie myślcie o +nich jako o „przetwarzaniu w chmurze”), a także +problemów charakterystycznych dla każdego z nich.</p> + +<p>Po pierwsze, sklasyfikujmy rodzaje problemów, jakie różne scenariusze +<em>mogą</em> stworzyć. Generalnie, należy rozważyć dwa rodzaje +problemów. Jedne to kwestie związane z <em>traktowaniem powierzonych +danych</em>, drugie to <em>kontrola powierzonego przetwarzania</em>.</p> + +<p>W ramach traktowania powierzonych danych, można odróżnić kilka +problemów: usługa może zagubić powierzone dane, zmienić je, pokazać je komuś +innemu bez naszego zezwolenia, i/lub uczynić odzyskanie danych +kłopotliwym. Każda z tych kwestii jest prosta w zrozumieniu; jak +istotne one są zależy od tego jakiego rodzaju danych dotyczą.</p> + +<p>Pamiętajmy, że firma amerykańska (lub jej filia) zobowiązana jest +do przekazywania prawie wszystkich danych posiadanych o użytkowniku +na żądanie FBI, bez nakazu sądu, na podstawie „USA +PATRIOT Act”, której wybielająca nazwa jest równie orwellowska jak jej +postanowienia. Wiemy, że chociaż wymagania nakładane przez to prawo +na FBI są bardzo luźne, FBI systematycznie je łamie. Senator Wyden +mówi, że gdyby mógł publicznie mówić jak FBI naciąga prawo, <a +href="http://www.wired.com/dangerroom/2011/05/secret-patriot-act/">opinia +publiczna byłaby tym oburzona</a>. Europejskie organizacje mogą także +naruszać prawa o ochronie danych, które obowiązują w ich krajach, jeśli +powierzą dane tego typu firmom.</p> + +<p>Kontrolowanie Waszego przetwarzania danych jest inną kategorią +problemu. Użytkownicy zasługują na to, by mieć kontrolę +nad przetwarzaniem swoich danych. Niestety, większość z nich już +ją porzuciła poprzez użycie własnościowego (niewolnego) oprogramowania.</p> + +<p>W przypadku oprogramowania, są dwie możliwości: albo użytkownicy +kontrolują oprogramowanie, albo oprogramowanie kontroluje +użytkowników. Pierwszy przypadek nazywamy „wolnym +oprogramowaniem”, wolnym jak w wolności [ang. <em>free as in +freedom</em>], ponieważ użytkownicy mają efektywną kontrolę +nad oprogramowaniem, jeśli mają pewne zasadnicze swobody. Nazywamy je +także „free/libre”, by podkreślić, że jest to <a +href="/philosophy/free-sw.html">kwestia wolności, nie ceny</a>. Drugi +przypadek to oprogramowanie własnościowe. Windows i MacOS są +własnościowe; tak samo jak iOS, system operacyjny w iPhone. Taki system +kontroluje użytkowników, a firma kontroluje system.</p> + +<p>Gdy korporacja posiada taką władzę nad użytkownikami, jest +prawdopodobne nadużycie tej władzy. Nic dziwnego, że Windows i iOS +są znane z posiadania właściwości szpiegujących, możliwości +ograniczania użytkownika i ukrytych wejść [ang. <em>back +door</em>]. Kiedy użytkownicy mówią o „jailbreak-owaniu” iPhone, +przyznają, że ten produkt zniewala użytkownika.</p> + +<p>Gdy usługa przetwarza dane użytkownika, użytkownik traci kontrolę +nad tym przetwarzaniem. Nazywamy taką praktykę „Software as +a Service” lub „SaaS” i jest ona +odpowiednikiem uruchamiania własnościowego programu z funkcją +szpiegowania i ukrytymi wejściami. <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Zdecydowanie +powinno się tego unikać.</a></p> + +<p>Mając sklasyfikowane potencjalne problemy, rozważmy jak niektóre produkty +i usługi je wprowadzają.</p> + +<p>Jako pierwszy, rozważmy iCloud, nadchodzący serwis Apple, którego +funkcjonalnością (zgodnie z zapowiedziami) będzie umożliwienie +użytkownikom kopiowania informacji na serwer i późniejszy dostęp +do nich z innego miejsca, lub udostępnienie ich stamtąd innym +użytkownikom. Nie jest to Software as a Service, ponieważ nie +wykonuje żadnego przetwarzania za użytkownika, wiec ten problem się tu +nie pojawia.</p> + +<p>Jak iCloud będzie traktował dane użytkownika? W momencie pisania tego +nie wiemy, ale możemy spekulować na podstawie tego, co robią inne +usługi. Apple prawdopodobnie będzie w stanie podejrzeć powierzone dane +dla swoich własnych – i nie tylko – celów. Jeśli +tak, sądy będą mogły nakazać ich udostępnienia za pomocą wezwania +sądowego do Apple (a <em>nie</em> do użytkownika). FBI może być +w stanie zdobyć je bez wezwania sądowego. Firmy filmowe +i nagraniowe, albo ich młyny prawne, mogą także być w stanie +je przeglądać. Jedyną drogą uniknięcia tego jest szyfrowanie danych +na maszynie użytkownika przed ich wysłaniem i odszyfrowanie +na maszynie użytkownika po ich pobraniu.</p> + +<p>W konkretnym przypadku iCloud, wszyscy użytkownicy będą korzystali +z oprogramowania Apple, więc tak czy inaczej Apple będzie +miało zupełną kontrolę nad ich danymi. Funkcjonalność szpiegowska +została odkryta w oprogramowaniu iPhone i iPad na początku +2011, doprowadzając do tego, że ludzie zaczęli mówić o +„spyPhone”. Apple mogłoby wprowadzić kolejne funkcjonalności +szpiegowskie w kolejnych „aktualizacjach” i tylko +Apple wiedziałoby o tym. Jeśli jesteście wystarczająco nierozsądni, by +korzystać z iPhone lub iPad, być może iCloud nie pogorszy sprawy +ani trochę, ale nie jest to rekomendacja.</p> + +<p>Jako odmienny rodzaj serwisu rozważmy Amazon EC2. Jego działanie polega +na tym, że klient wynajmuje wirtualny komputer (fizycznie +na serwerze w serwerowni Amazon), który robi to, do czego +zaprogramuje go klient.</p> + +<p>Na tych komputerach jest uruchomiony <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">system GNU/Linux</a> a klient wybiera +sobie całe zainstalowane oprogramowanie, z jednym wyjątkiem: Linuksa, +najbardziej podstawowej części (lub „jądra”) systemu. Klienci +muszą wybrać jedną z gotowych wersji Linuksa oferowanych przez Amazon; +nie mogą skompilować i uruchomić własnej. Ale mogą zastąpić całą +resztę systemu. Więc mają niemalże tyle kontroli +nad przetwarzaniem danych co na własnej maszynie, ale nie +całkiem.</p> + +<p>EC2 ma swoje wady. Jedną z nich jest to, że ponieważ użytkownicy +nie mogą zainstalować własnej wersji jądra Linux, to możliwe, że Amazon +dodał coś przykrego, lub chociażby niewygodnego, do wersji jądra, +które oferuje. To może nie robić różnicy z powodu innych wad. Jedną +inną jest to, że tak naprawdę to Amazon ma całkowitą kontrolę +nad komputerem i zawartymi danymi. Państwo mogłoby pozwem sądowym +zażądać wszystkich tych danych od Amazon. Jeśli mielibyście je +u siebie w domu lub w biurze, państwo musiałoby od Was +tego zażądać, a byście mogli odwołać się do sądu. Amazonowi może +nie zależeć walczyć po sądach w Waszym imieniu.</p> + +<p>Amazon określa warunki tego co można robić z tymi serwerami i może +odciąć serwis jeśli przypuszcza, że Wasze działania im nie +pasują. Amazon nie musi niczego udowodnić, więc w praktyce może Was +odłączyć, jeśli im tak pasuje. Jak Wikileaks się dowiedział, klient nie ma +możliwości apelacji, jeśli Amazon naciąga fakty aby podjąć wątpliwy +osąd.</p> + +<p>Teraz rozważmy Google ChromeOS, wariant GNU/Linux, który jest nadal +na wczesnym etapie rozwoju. Na podstawie tego, co Google +oryginalnie powiedział, będzie to wolne oprogramowanie, a przynajmniej +podstawowy system, choć doświadczenie z Android sugeruje, +że przyjdzie też z niewolnymi programami.</p> + +<p>Nietypowe w możliwościach tego systemu było to, że miał +uniemożliwić robienia dwóch podstawowych rzeczy, które każdy system +GNU/Linux lub inny potrafi: przechowywać dane lokalnie +oraz uruchamiać +programy lokalnie. W zamian ChromeOS byłby zaprojektowany +aby zmusić użytkowników do przechowywania swoich danych +na serwerach (przypuszczam, że domyślnie serwerach Google) +i aby te serwery także przetwarzały te dane. To natychmiast podnosi oba +problemy w pełni. Jedyny sposób aby przyjąć ChromeOS jest, jeśli +się zainstaluje zmodyfikowany system, przywracający możliwość przechowywania +danych i uruchamiania aplikacji lokalnie.</p> + +<p>Ostatnio słyszałem, że Google przemyślał sprawę i może umożliwi +przechowywanie lokalne. Jeśli tak, to ChromeOS byłby czymś, co można by +używać w wolności – jeśli uniknie się tych problemów, które +<a href="/philosophy/android-and-users-freedom.html">dziś widzimy +w Android</a>.</p> + +<p>Jak widać z powyższych przykładów, każde używanie Internetu ma swoje +problemy i muszą być rozważone dla każdego przypadku +z osobna. Niejasne stwierdzenia, takie jak te używające terminu +„cloud computing”, tylko przeszkadzają.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2011, 2019 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2011, Paweł Różański 2011, Jan Wieremjewicz 2011; +poprawki: Pawel Szulczewski 2011, Sylwester Zarębski 2011, Marcin Wolak +2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/06/22 12:02:44 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/keep-control-of-your-computing.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/keep-control-of-your-computing.html new file mode 100644 index 0000000..09671f7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/keep-control-of-your-computing.html @@ -0,0 +1,199 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/keep-control-of-your-computing.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Zatrzymajcie kontrolę nad Waszym komputerem, aby to on Was nie +kontrolował! - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/keep-control-of-your-computing.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Zatrzymajcie kontrolę nad Waszym komputerem, aby to on Was nie +kontrolował!</h2> + +<p>Richard Stallman<br />Pierwotnie opublikowane w Der Spiegel Online</p> + +<p>Sieć WWW opracowana przez Tima Berners-Lee w 1990 jako system +publikowania i oglądania informacji, jest stopniowo przekształcana +w sieć zdalnych obliczeń. Będzie przechowywać Wasze dane, dane o Was, +często ograniczając Wasz dostęp do tych danych, ale dając dostęp +FBI w dowolnym momencie. Będzie za Was zdalnie obliczało, +ale nie możecie kontrolować co robi. Posiada różne kuszące przynęty, +ale musicie się im oprzeć.</p> + +<p>W latach 80-tych większość ludzi nie używała komputerów; Ci, którzy ich +używali, głównie czynili to na komputerach osobistych +lub komputerach współdzielonego czasu. Oba pozwalały +na instalowanie oprogramowania, które sobie wybraliście. Oba +umożliwiały pełną kontrolę nad Waszymi danymi, choć nie jest jasne +jaki dostęp FBI miało do komputerów współdzielonego czasu. Tak +czy siak, komputery ze współdzielonym czasem odeszły pod koniec +lat 90-tych.</p> + +<p>To nie oznacza, że Ci użytkownicy mieli kontrolę +nad przetwarzaniem swoich danych. Z oprogramowaniem jest +albo tak, że użytkownicy kontrolują program (wolne oprogramowanie) +albo to program kontroluje użytkowników (własnościowe lub niewolne +oprogramowanie). Ci użytkownicy uruchamiali oprogramowanie własnościowe, +bo wówczas innego nie było. Użytkownicy nie mogli tego zmienić +lub nawet określić, co tak naprawdę robiło.</p> + +<p>Od tamtego czasu oprogramowanie własnościowe stało się bardziej +niebezpieczne. Dziś będzie Was śledziło, celowo ograniczało i/lub miało +tylne drzwi (backdoor). (Windows robi wszystkie trzy rzeczy; podobnie iPhone +i Kindle.) Nawet jeśli by tych nadużyć nie było, nie jest właściwe, +aby to oprogramowanie rządziło użytkownikami.</p> + +<p>Dlatego rozpocząłem Ruch Wolnego Oprogramowania w 1983 +roku. Zdecydowaliśmy się rozwijać system operacyjny i aplikacje, które +byłyby całkiem wolne, aby użytkownicy mieli nad nimi +kontrolę. Nazwałem ten system GNU. (Zapewne słyszeliście jak ludzie go +nazywają „Linux”, ale to jest błąd.) Ludzie, którzy się +na ten system przerzucą i będą używali tylko wolnego +oprogramowania, będą mogli mieć kontrolę nad swoim +komputerem. Dotychczas wyzwoliliśmy tylko małą część cyberprzestrzeni, +ale jest to przyczółek wolności.</p> + +<p>Najnowsze postępy w Sieci niwelują to osiągnięcie. Pierwszym problemem +było używanie niewidocznych odnośników do stron, których celem było +szpiegowanie (przypuszczalnie do celów reklamowych). Użytkownicy, +którzy odwiedzili strony A, B, X i Z nie wiedzieli, że te strony +mają niewidoczne odnośniki do obserwujemy-cie.com i każda wizyta +informowała o tym tą stronę śledzącą, która na zawsze zapisywała które +strony użytkownik odwiedził.</p> + +<p>JavaScript stworzył kolejne problemy. Początkowo był niewinnie używany +np. do tworzenia nietypowych menu, ale jego możliwości zostały +rozszerzone do tego stopnia, że może robić nietrywialne +zadania. Usługi takie jak Google Docs instalują duże programy JavaScript +do przeglądarki użytkownika. Choć są uruchamiane na Waszym +komputerze, nie macie kontroli nad tym, co one tak naprawdę robią.</p> + +<p>Kolejnym problemem jest przechowywanie danych na serwerach +firm. Największe z nich nie szanują prywatności użytkowników. Dla +przykładu, jeśli przekażecie swoje dane Facebookowi, firmy płacą Facebookowi +(a nie Wam), aby z nich korzystać. Płacą Facebookowi (a nie Wam) +aby tworzyć reklamy z Waszym wizerunkiem.</p> + +<p>Firmy udostępniające systemy współdzielonego czasu w latach 80-tych +zwykle szanowały dane użytkowników, choć zdarzały się wyjątki, +ponieważ użytkownicy byli płacącymi klientami, którzy mogli przenieść +się do innych firm. Użytkownicy Facebooka nie płacą, więc nie są +jego klientami. Są jego towarem, który jest sprzedawany innym firmom. Jeśli +firma jest w USA, lub jest spółką firmy z USA, to FBI może +zebrać te dane bez nakazu sądowego dzięki nie-amerykańskiemu prawu +w USA, perwersyjnie nazwany „Ustawą Patriotyczną”.</p> + +<p>Niektóre usługi oferują obrabiać dane użytkownika. To znaczy, +że użytkownicy robią wszelkie obliczenia na serwerach, +a serwery mają całkowitą kontrolę nad tym jak to jest robione.</p> + +<p>Jest systematyczna kampania marketingowa aby użytkowników przekonać +do przekazywania swoich danych i ich obróbki do firm, którym +nie mają powodu aby ufać. Nawet nazwa „chmura” +[ang. „cloud computing”] jest używana dla tylu różnych rzeczy, +że jedynym prawdziwym znaczeniem jest „rób to bez myślenia o +tym co robisz”.</p> + +<p>Jest nawet system, Google ChromeOS, zaprojektowany aby przechowywać +dane wyłącznie zdalnie i zmuszający użytkownika aby pracował +zdalnie. Ironicznie, jest to wolne oprogramowanie, wersją +GNU/Linuksa. Użytkownicy będą mieli dostęp do kodu źródłowego, mogliby +zmienić aby umożliwić lokalną obróbkę i przechowywanie +danych – jeśli sprzęt miałby wystarczająco pamięci +aby przechować i jeśli zezwoliłby na instalowanie własnych +wersji oprogramowania. Jeśli wnioskować na podstawie telefonów Android, +to większość sprzętu z ChromeOS będzie zaprojektowana tak, aby to +uniemożliwić.</p> + +<p>To nie znaczy, że użytkownicy Sieci nie mogą mieć prywatności. To nie +znaczy, że użytkownicy Sieci nie mogą mieć kontroli +nad przetwarzaniem danych. To znaczy, że musicie płynąć +pod prąd aby je mieć.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2011 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2011; poprawki: Jan Owoc 2012, Paweł Różański 2011, +Marcin Wolak 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> + +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/kevin-cole-response.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/kevin-cole-response.html new file mode 100644 index 0000000..0e7360a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/kevin-cole-response.html @@ -0,0 +1,155 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/kevin-cole-response.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>List w odpowiedzi na załączniki Worda - Projekt GNU - Free +Software Foundation</title> + +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, general, public, license, gpl, +general public license, freedom, software, power, rights, word, attachment, +word attachment, microsoft" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/kevin-cole-response.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>List w odpowiedzi na załączniki Worda</h2> + +<p> +To jest wiadomość automatyczna: +</p> +<p> +Dokument, który wysłałeś nie używa internetowego formatu pocztowego. Użyty +przez Ciebie format jest prawnie zastrzeżony i nieczytelny dla kilku +typów komputerów, między innymi komputerów, których używają osoby +niedowidzące oraz starszych komputerów używanych w innych +krajach. W większości przypadków wielkość takiego pliku jest znacznie +większa niż zwykły plik tekstowy, zawierający tę samą informację. (Nawet +jeśli dla Ciebie WYGLĄDA to na zwykły tekst, prawdopodobnie jest +inaczej, gdyż zawiera znaczącą ilość niepotrzebnych znaków formatujących, +informacji dla drukarki, itp.). Dodatkowo dokumenty Microsoft Word są +często zainfekowane wirusami. Pliki programów Excel, Access i Power +Point są również podatne na infekcje. +</p> +<p> +Proszę „Zapisz jako...” DOS Tekst, HTML lub Portable +Document Format (PDF) i wyślij taki plik jako załącznik. Inną +możliwością jest po prostu napisanie wiadomości bezpośrednio +w programie pocztowym (ale nie w Microsoft Outlook +lub Microsoft Word) wtedy nie ma potrzeby w ogóle wysyłać +załącznika. +</p> +<p> +W szczególnie nieprawdopodobnych przypadkach, gdy Twój dokument nie +może być przekonwertowany na otwarty, niezastrzeżony prawnie format, +rozważ umieszczenie go na stronie internetowej i wysłanie listu +z adresem URL tego pliku. +</p> +<p> +Dziękuję. +</p> +<p> +(Microsoft to firma łamiąca prawo, która została uznana winną łamania +przepisów antymonopolowych przez Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych +oraz Sąd Apelacyjny Stanów Zjednoczonych). +</p> + +<!-- If needed, change the copyright block at the bottom. In general, + pages on the GNU web server should be under CC BY-ND 3.0 US. + Please do NOT change or remove this without talking + with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the document. + For web pages, it is ok to list just the latest year the document + was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003 Kevin Cole</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Leszek Kaplita 2003; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/02/17 05:58:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/lessig-fsfs-intro.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/lessig-fsfs-intro.html new file mode 100644 index 0000000..75b7b1b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/lessig-fsfs-intro.html @@ -0,0 +1,328 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/lessig-fsfs-intro.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wprowadzenie do Wolne Oprogramowanie, Wolne Społeczeństwo - Projekt GNU +- Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/lessig-fsfs-intro.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wprowadzenie do <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><i>Wolne +Oprogramowanie, Wolne Społeczeństwo: Wybrane Eseje Richarda +Stallmana</i></a></h2> + +<p> +Lawrence Lessig, Profesor prawa, Stanford Law School +</p> + +<p> +Każde pokolenie ma swojego filozofa – pisarza lub artystę, +któremu udaje się pobudzić wyobraźnię danych czasów. Czasem ci filozofowie +są za takich uznawani, zwykle jednak zajmuje to pokolenia zanim +połączenie staje się realne. Rozpoznawani czy nie, czasy są znaczone +przez ludzi, którzy mówią o swoich ideałach, czy to +poprzez szept wiersza, czy też poprzez podmuch ruchu +politycznego. +</p> +<p> +Nasze pokolenie ma filozofa. Nie jest artstą ani profesjonalnym +pisarzem. Jest programistą. Richard Stallman rozpoczął swoją pracę +w laboratoriach <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr> jako programista i architekt budujący +oprogramowanie systemów operacyjnych. Zbudował on swoją karierę +na scenie życia publicznego jako programista i architekt tworząc +ruch dla wolności w świecie w coraz większym stopniu definiowanym +przez „kod”. +</p> +<p> +„Kod” jest technologią odpowiedzialną za pracę +komputerów. Zapisany w oprogramowaniu lub sprzęcie komputerowym, +kod jest zbiorem instrukcji, początkowo zapisanych w słowach, który +kieruje funkcjonowaniem maszyn. Te maszyny – komputery – +w coraz większym stopniu definiują oraz kontrolują nasze +życia. Określają one w jaki sposób łączą się telefony oraz co +można oglądać w telewizji. Decydują czy film wideo może być +nadawany strumieniowo za pośrednictwem łącza szerokopasmowego +do komputera. Kontrolują co komputer zgłasza do jego +producenta. Te maszyny kierują nami. Kod kieruje tymi maszynami. +</p> +<p> +Jaką kontrolę powinniśmy mieć nad tym kodem? Jakie zrozumienie? Jaka +wolność powinna zostać zapewniona, by równać się z kontrolą, którą on +umożliwia? Jaka władza? +</p> +<p> +Te pytania były wyzwaniem w życiu Stallmana. Poprzez jego pracę +i jego słowa pokierował nas, byśmy zobaczyli znaczenie utrzymywania +kodu „wolnym”. Nie wolnym w znaczeniu, w którym +piszący kod nie są opłacani [<em>po angielsku „free” może +znaczyć darmowy/nieodpłatny ale też i wolny</em> przyp. tłum.], +ale wolnym w znaczeniu, w którym kontrola budowana przez +koderów jest przejrzysta dla wszystkich i każdy ma prawo skorzystać +z tej kontroli oraz modyfikować ją tak, jak uzna +za stosowne. To jest „wolne oprogramowanie”; „wolne +oprogramowanie” jest odpowiedzią na świat budowany w kodzie. +</p> +<p> +„Wolny”. Stallman lamentuje nad dwuznacznością w jego +własnym określeniu. Nie ma w tym nic do lamentowania. Zagadki +zmuszają ludzi do myślenia, a to określenie „wolny” +jest wystarczająco zagadkowe. Dla uszu współczesnych Amerykanów, +„wolne oprogramowanie” brzmi utopijnie, niemożliwie. Nic, nawet +obiad, nie jest darmowe. Jak najważniejsze słowa kierujące najważniejszymi +maszynami kierującymi światem mogą być „wolne”? Jak trzeźwe +na umyśle społeczeństwo może aspirować do takiego ideału? +</p> +<p> +Jednak dziwny brzęk słowa „wolny” wiąże się z nami, +nie z określeniem. „Wolny” ma różne znaczenia, +z których tylko jedno odnosi się do „ceny”. Dużo +bardziej fundamentalnym znaczeniem słowa „wolny” jest +„wolność”, mówi Stallman, w kontekście „wolności +słowa”, czy, być może lepiej, w kontekście „wolnej +pracy” [<em>tu znów chodzi o to, że po angielsku słowo +„free” jest dwuznaczne</em> przyp. tłum.]. Nie wolnej jako +darmowej, ale wolnej jako w ograniczonej w kontroli przez +innych. Wolne oprogramowanie jest kontrolą, która jest przejrzysta +i otwarta na zmiany, tak jak wolne prawa, czy prawa +„wolnego społeczeństwa” są wolne kiedy ich kontrola jest +poznawalna i otwarta na zmiany. Celem Stallmanowskiego +„ruchu wolnego oprogramowania” jest zarówno tworzenie kodu, jak +i sprawianie, by był on przejrzysty i podatny na zmiany, +poprzez czynienie go „wolnym”. +</p> +<p> +Czyni się to poprzez mechanizm, którym jest wyjątkowo pomysłowy sposób +nazywany „copyleft”, wdrażany poprzez licencję nazywaną +GPL. Używając mocy praw autorskich, „wolne oprogramowanie” nie +tylko zapewnia to, że pozostanie otwarte i podatne na zmiany, +ale także to, że inne oprogramowanie, które korzysta i używa +„wolnego oprogramowania” (co w praktyce liczy się jako +„praca pochodna”) samo również musi być wolne. Jeśli używasz +i przystosowujesz program wolnego oprogramowania, a następnie +wydajesz publicznie przystosowaną wersję, to wydana wersja musi być tak +wolna, jak wersja pierwotna. Musi być, inaczej prawa autorskie będą złamane. +</p> +<p> +„Wolne oprogramowanie”, podobnie jak wolne społeczeństwa, ma +swoich przeciwników. Microsoft wypowiedział wolnę przeciwko GPL, ostrzegając +każdego, kto zechce słuchać, że GPL jest „niebezpieczną” +licencją. Jednak niebezpieczeństwa, o których mowa, są +w większości iluzoryczne. Inni sprzeciwiają się +„przymusowi” w naleganiu GPL na to, by zmodyfikowane +wersje również były wolne. Ale warunek nie jest przymusem. Jeśli nie +jest przymusem to, że Microsoft odmawia użytkownikom przyzwolenia +na dystrybucję zmodyfikowanych wersji swojego produktu Office +bez płacenia (przypuszczalnie) milionów, to nie jest przymusem to, gdy +GPL nalega, by zmodyfikowane wersje wolnego oprogramowania również były +wolne. +</p> +<p> +Następnie są ci, którzy nazywają przesłanie Stallmana zbyt +skrajnym. Ale nie jest ono skrajne. Rzeczywiście, w oczywistym +znaczeniu, praca Stallmana jest prostym tłumaczeniem wolności, które nasza +tradycja stworzyła w świecie przed kodem. „Wolne +oprogramowanie” chciałoby zapewnić, by świat rządzony przez kod był +tak „wolny”, jak nasza tradycja, która budowała świat przed +kodem. +</p> +<p> +Na przykład: „Wolne społeczeństwo” jest regulowane przez +prawo. Ale są przecież ograniczenia, które każde wolne społeczeństwo +nakłada na te regulacje poprzez prawo: żadne społeczeństwo, które +utrzymuje swoje prawa w sekrecie, nigdy nie mogłoby być nazwane +wolnym. Żaden rząd, który ukrywa swoje przepisy prawne przed rządzonymi, nie +mógłby utrzymać się w naszej tradycji. Prawo kontroluje. Ale robi +to sprawiedliwie tylko wówczas, gdy robi to w sposób +widoczny. A prawo jest widoczne tylko wówczas, gdy jego warunki są +znane i możliwe do kontrolowania przez tych, których kontroluje, +bądź poprzez agentów tych, których kontroluje (prawników, ciała +ustawodawcze). +</p> +<p> +Ten warunek prawa wykracza poza pracę ciał ustawodawczych. Pomyśl +o praktyce prawa w amerykańskich sądach. Prawnicy są zatrudniani +przez klientów po to, by przyspieszać ich interesy. Czasem te interesy +są przyspieszane poprzez spory. W trakcie tych sporów, prawnicy +piszą akta sprawy. Akta te wpływają na opinie pisane przez sędziów. Te +opinie decydują kto wygra daną sprawę lub czy dane prawo jest zgodne +z konstytucją. +</p> +<p> +Cały materiał w tym procesie jest wolny w znaczeniu, o którym mówi +Stallman. Spisy prawne są otwarte i wolne do użytku dla innych. Te +argumenty są przejrzyste (co oznacza co innego, niż mówienie, że są +dobre) i ich tok myślenia może być wykorzystywany bez zgody +oryginalnych prawników. Opinie, które tworzą, mogą być cytowane +w kolejnych aktach sprawy. Te zaś mogą być kopiowane +i wykorzystywane w kolejnych aktach lub opiniach. „Kod +źródłowy” amerykańskiego prawa jest z założenia +i z zasady otwarty i wolny dla każdego +do użycia. I prawnicy go używają - jest bowiem miarą dobrych akt +sprawy to, że osiągają kreatywność poprzez wykorzystanie tego, co +wydarzyło się wcześniej. Źródło jest wolne; kreatywność i ekonomia są +zbudowane na jego fundamentach. +</p> +<p> +Ta ekonomia wolnego kodu (mam tu na myśli wolny kod prawny) nie +sprawia, że prawnicy głodują. Firmy prawnicze mają dość powodów, by +produkować kolejne akta sprawy, nawet jeśli to co stworzą będzie mogło być +wykorzystane i kopiowane przez kogokolwiek innego. Prawnik jest +rzemieślnikiem; jego lub jej produkt jest +publiczny. Jednak rzemiosło nie jest dobroczynnością. Prawnicy są +opłacani; publiczność nie wymaga takiej pracy za darmo. Zamiast tego +ekonomia kwitnie, z dalszą pracą dodawaną do wcześniejszej. +</p> +<p> +Możemy wyobrazić sobie praktykę prawną, która byłaby inna – akta +sprawy i argumenty, które byłyby utrzymywane w tajemnicy; +orzeczenia, które ogłaszałyby wynik, ale nie tok rozumowania. Prawa, +które byłyby utrzymywane przez policję, ale nie byłyby publikowane +komukolwiek innemu. Regulacje, które operowałyby bez wyjaśniania ich +reguł. +</p> +<p> +Możemy wyobrazić sobie takie społeczeństwo, ale nie możemy wyobrazić +sobie nazywania go „wolnym”. Niezależnie od tego +czy pobudki takiego społeczeństwa byłyby lepsze lub skuteczniej +przydzielone, takie społeczeństwo nie mogłoby być znane jako wolne. Ideały +wolności, życia w wolnym społeczeństwie, wymagają więcej niż +skutecznego zastosowania. Zamiast tego, otwartość i przejrzystość są +ograniczeniami, w których obrębie system prawny jest budowany, nie +opcjami, które mogą zostać dodane, jeśli jest to wygodne dla przywódców. Nie +inaczej powinno być w przypadku życia rządzonego przez kod +oprogramowania. +</p> +<p> +Pisanie kodu nie jest sporem. Jest lepsze, bogatsze, bardziej +produktywne. Prawo jest oczywistym przykładem tego jak kreatywność +i pobudki nie zależą od perfekcyjnej kontroli nad tworzonym +produktem. Podobnie jak jazz, powieści, czy architektura, prawo jest +budowane na wcześniejszej pracy. To dodawanie i zmienianie jest +tym, czym zawsze jest kreatywność. Wolne społeczeństwo to takie, które +zapewnia, że jego najważniejsze zasoby pozostaną wolne właśnie +w tym znaczeniu. +</p> +<p> +Książka ta po raz pierwszy zbiera pisma i wykłady Richarda +Stallmana w sposób, który jasno ukazuje ich subtelność +i siłę. Eseje dotyczą szerokiego spektrum tematów, od praw +autorskich do historii ruchu wolnego oprogramowania. Dotyczą wielu +argumentów, które nie są szeroko znane, a wśród nich szczególnie +wnikliwą relację ze zmieniających się okoliczności, które czynią prawa +autorskie w świecie cyfrowym podejrzanymi. Będą służyć jako zasób dla +tych, którzy chcą zrozumieć sposób myślenia tego potężnego człowieka – +potężnego w swoich pomysłach, swojej pasji i swojej integralności, +nawet jeśli bezsilnego w każdy inny sposób. Będą inspirować innych, +którzy skorzystają z jego pomysłów i będą budować na ich +podstawie. +</p> +<p> +Nie znam Stallmana dobrze. Znam go na tyle, by wiedzieć, że jest +człowiekiem, którego ciężko lubić. Jest zdeterminowany, często +niecierpliwy. Jego złość może wypalić równie dobrze na przyjaciela, jak +na wroga. Jest bezkompromisowy i wytrwały; cierpliwy w obu. +</p> +<p> +Jednak kiedy nasz świat nareszcie zacznie rozumieć siłę +i niebezpieczeństwa kodu – kiedy zobaczy, że kod, podobnie +jak prawa czy rząd, musi być przejrzysty, by być wolnym – wtedy +spojrzymy znowu na tego bezkompromisowego i wytrwałego programistę +i zrozumiemy wizję, o którą walczył, by uczynić ją realną: wizję +świata, w którym wolność i wiedza może przetrwać pracę +kompilatora. Zobaczymy wtedy, że żaden inny człowiek poprzez swoje +czyny czy słowa nie zrobił tak wiele, by uczynić możliwą tę wolność, +którą następne społeczeństwo może mieć. +</p> +<p> +Nie zdobyliśmy jeszcze tej wolności. Nadal możemy zawieść +w zabezpieczeniu jej. Niezależnie od tego czy nam się uda, +czy polegniemy, w tych esejach znajduje się obraz tego, czym ta +wolność może być. A w życiu, które jest odpowiedzialne za te +słowa i pracę, znajduje się inspiracja dla każdego, kto chciałby, +podobnie jak Stallman, walczyć o stworzenie tej wolności. +</p> + +<p> +<strong>Lawrence Lessig</strong><br /> +<strong>Profesor prawa, Stanford Law School.</strong> +</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Dowiedz się więcej o <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002, 2013, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Szczepan Czapla 2017; poprawki: Jan Owoc 2017.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:13 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/lest-codeplex-perplex.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/lest-codeplex-perplex.html new file mode 100644 index 0000000..71c7168 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/lest-codeplex-perplex.html @@ -0,0 +1,232 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/lest-codeplex-perplex.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Aby Codeplex nie wywoływał konsternacji - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> +<link rel="canonical" href="http://www.fsf.org/blogs/rms/microsoft-codeplex-foundation" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/lest-codeplex-perplex.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Aby Codeplex nie wywoływał konsternacji</h2> + +<p><strong>Richard Stallman</strong></p> +<p>Wielu członków naszej społeczności jest podejrzliwych wobec działań Fundacji +CodePlex. Jej zarząd, zdominowany przez pracowników i byłych +pracowników Microsoftu, wspierany przez apologetę Miguela de Icazę, sprawia, +że istnieje mnóstwo powodów, by zachować ostrożność. Ale to nie +dowodzi, że działania przez nich podejmowane będą złe. </p> + +<p>Pewnego dnia będziemy w stanie ocenić tę organizację przez pryzmat jej +działań (w tym działań public relations). Dziś możemy tylko próbować +przewidzieć, jakie będą te działania na podstawie ich wypowiedzi +i wypowiedzi Microsoftu.</p> + +<p>Pierwszą rzeczą, jaką możemy zauważyć, jest unikanie przez tę organizację +problemu wolności użytkowników; używa ona terminu „open source” +(otwarte oprogramowanie), nie wspominając o „free software” +(wolnym oprogramowaniu). Te dwa terminy wiążą się z odmiennymi +filozofiami, które bazują na różnych wartościach: wartościami wolnego +oprogramowania są wolność oraz solidarność społeczna, z kolei +otwarte oprogramowanie porusza jedynie kwestie praktycznej użytelności, +kładąc nacisk na wszechstronność i niezawodność +oprogramowania. Zobacz <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/open-source-misses-the-point.html</a> +w celu wyjaśnienia wszelkich wątpliwości.</p> + +<p>Najwyraźniej Microsoft wolałby raczej stawić czoło praktycznej konkurencji +otwartego oprogramowania niż etycznej krytyce ruchu wolnego +oprogramowania. Ich długotrwała strategia krytykowania wyłącznie +„otwartego oprogramowania” służy dwóm celom: atakowaniu jednego +przeciwnika i odwracaniu uwagi od innych.</p> + +<p>Taka sama praktyka jest stosowana przez CodePlex. Ich głównym celem jest +przekonanie „firm tworzących komercyjne oprogramowanie” +do większego udziału w „otwartym +oprogramowaniu”. Ponieważ prawie całe otwarte oprogramowanie jest +także wolnym oprogramowaniem, programy te będą prawdopodobnie wolne; +niestety filozofia „open source” (otwartego oprogramowania) nie +uczy deweloperów oprogramowania obrony ich wolności. Jeżeli nie +zrozumieją oni, jak ważna jest ta wolność, mogą ulec strategii Microsoftu, +zachęcającej do używania licencji podatnych na „przejmowanie +i rozszerzanie” (embrace and extend) lub patentowanie +i prowadzącej do uzależnienia wolnego oprogramowania +od platform własnościowych.</p> + +<p>Fundacja ta nie jest pierwszym projektem Microsoftu noszacym nazwę +„CodePlex”. Istnieje również codeplex.com, platforma hostingowa +dla oprogramowania, której lista dozwolonych licencji nie obejmuje GNU GPL +w wersji 3. Być może odzwierciedla to fakt, że GPL w wersji 3 +jest zaprojektowana do ochrony wolności oprogramowania przed +osłabieniem przez patenty Microsoftu, uzyskane poprzez takie transakcje +jak umowa Microsoft-Novell. Nie wiemy, czy Fundacja CodePlex będzie +próbować zniechęcać do GPL w wersji 3, jednak to pasowałoby +do modelu stosowanego przez Microsoft.</p> + +<p>Termin „firmy tworzące komercyjne oprogramowanie” zawiera typowy +błąd. Każdy biznes jest z reguły komercyjny, więc całe +oprogramowanie tworzone przez firmy – czy to wolne czy też +własnościowe – staje się automatycznie oprogramowaniem komercyjnym. Istnieje +jednak powszechna nieznajomość różnic pomiędzy terminami +„oprogramowanie komercyjne” a „oprogramowanie +własnościowe”. (Zobacz <a href="/philosophy/words-to-avoid.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/words-to-avoid.html</a>.)</p> + +<p>Ten chaos tworzy poważny problem, ponieważ zgodnie z tym istnienie +firm tworzących wolne oprogramowanie nie jest możliwe. Wiele firm tworzących +oprogramowanie wspiera wolne oprogramowanie; to komercyjne wsparcie jest +całkiem użyteczne. Być może Microsoft chciałby, aby ludzie sądzili, +że nie jest to możliwe.</p> + +<p>Bazując na tych faktach możemy stwierdzić, że CodePlex będzie +zachęcało deweloperów do niezastanawiania nad wolnością. Subtelnie +rozpowszechni pogląd, że biznes polegający na tworzeniu wolnego +oprogramowania nie jest możliwy bez wsparcia firm tworzących +oprogramowanie własnościowe, takich jak Microsoft. Jednakże może też +przekonać firmy tworzące oprogramowanie własnościowe do udostępnienia +dodatkowego wolnego oprogramowania. Czy takie działanie będzie +wsparciem dla wolności użytkowników komputerów?</p> + +<p>Będzie, jeżeli oprogramowanie ofiarowane w ten sposób będzie +działać na wolnych platformach, w wolnych +środowiskach. Ale jest to dokładnie przeciwność tego, do czego +Microsoft dąży.</p> + +<p>Sam Ramji, aktualny prezes zarządu CodePlex, powiedział parę miesięcy temu, +że Microsoft (jego ówczesny pracodawca) chciał promować rozwój +darmowych aplikacji zachęcających do używania systemów Microsoft +Windows (<a href="http://www.internetnews.com/dev-news/article.php/3811941"> +http://www.internetnews.com/dev-news/article.php/3811941</a>). Być może +celem CodePleksa jest przekupienie deweloperów wolnego oprogramowania +do zrobienia z Windowsa ich głównej platformy. Wiele projektów +umieszczonych na codeplex.com to dodatki do własnościowego +oprogramowania. Te programy są schwytane w pułapkę podobną +do dawnej Pułapki Javy (zobacz <a href="/philosophy/java-trap.html"> +http://www.gnu.org/philosophy/java-trap.html</a>).</p> + +<p>Będzie to bardzo szkodliwe, jeżeli zakończy się sukcesem, +ponieważ program niedziałający (lub niedziałający prawidłowo) +w Wolnym Świecie nie przyczynia się do wzrostu naszej +wolności. Niewolny program odbiera wolność jego użytkownikom. By unikać +szkodzenia sobie w ten sposób, musimy odrzucić zarówno platformy oparte +na systemach własnościowych, jak i własnościowe aplikacje. Wolne +dodatki do własnościowej bazy oprogramowania CodePleksa przyczyniają +się do uzależnienia społeczeństwa od tego oprogramowania — +potrzebujemy czegoś dokładnie odwrotnego.</p> + +<p>Czy deweloperzy wolnego oprogramowania oprą się próbie osłabienia +naszego postępu ku wolności? W tym momencie wyznawane przez nich +wartości stają się kluczowe. Deweloperzy stosujący się do zaleceń +filozofii „open source” (otwartego oprogramowania), która nie +ceni sobie wolności, mogą nie zwracać uwagi na to, czy użytkownicy +ich oprogramowania używają go w wolnym systemie operacyjnym, czy w +jakimś własnościowym. Deweloperzy troszczący się o wolność, czy to dla +siebie samych, czy dla innych, potrafią rozpoznać pułapkę +oraz trzymać się od niej z dala. By pozostać wolnymi, musimy +uczynić z wolności cel, do którego będziemy dążyć.</p> + +<p>Jeżeli Fundacja CodePlex chce mieć prawdziwy wkład w rozwój +społeczności wolnego oprogramowania, nie może stawiać sobie za cel +wolnych dodatków do niewolnych pakietów. Musi zachęcać +do rozwijania przenośnego oprogramowania, które będzie mogło być +uruchamiane na wolnych platformach opartych na GNU/Linuksie +lub innych wolnych systemach operacyjnych. Jeśli spróbuje nakłonić nas +do pójścia w przeciwnym kierunku, musimy odmówić.</p> + +<p>Jakkolwiek dobre lub złe będą działania podjęte przez Fundację +CodePlex, nie możemy przyjąć ich jako usprawiedliwienia dla aktów agresji +Microsoftu przeciwko naszej społeczności. Od ostatniej próby sprzedania +patentów „trollom proxy”, którzy mogliby wykonywać brudną robotę +przeciwko GNU/Linuksowi, aż do ich długotrwałej promocji Digital +Restrictions Management [<span style="italic">cyfrowe zarządzanie +ograniczeniami</span> — przyp. tłum.], Microsoft nadal działa +na naszą szkodę. Bylibyśmy głupcami, gdybyśmy pozwolili czemukolwiek +na odwrócenie naszej uwagi od tego.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2009 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marcin Wolak 2010; poprawki Daniel Oźminkowski 2010, Tomasz +W. Kozłowski 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..015225b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html @@ -0,0 +1,345 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/linux-and-gnu.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-09-04" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.87 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Linux i GNU - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Wolne +Oprogramowanie, System Operacyjny, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Od 1983 rozwija wolny, uniksopodobny system operacyjny GNU, mający +zapewnić użytkownikom komputerów swobodę wymiany i ulepszania +oprogramowania, którego używają." /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Linux i System GNU</h2> + +<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>W celu uzyskania dodatkowych informacji zobacz również <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a> i <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego GNU/Linux?</a></p> + </blockquote> +</div> + +<p> +Każdego dnia wielu użytkowników komputerowych używa modyfikowanej wersji <a +href="/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">systemu GNU</a>, nie zdając +sobie z tego sprawy. Poprzez specyficzny obrót wydarzeń, wersja +GNU, która jest dzisiaj powszechnie używana, nazywana jest często +„Linux”. Wielu jego użytkowników <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">nie jest świadoma</a>, +że to jest w zasadzie system GNU, zaprojektowany przez <a +href="/gnu/gnu-history.html">Projekt GNU</a>.</p> + +<p> +Linux rzeczywiście istnieje i ludzie go używają, lecz jest to +zaledwie część systemu, którego używają. Linux jest jądrem: programem +w systemie, który przydziela maszynie zasoby, które są przeznaczane dla +innych programów których używacie. Jądro jest istotną częścią systemu +operacyjnego, lecz samo jądro jest bezużyteczne. Może działać tylko +w obrębie całego systemu operacyjnego. Linux jest zwykle używany +w połączeniu systemu operacyjnego GNU: cały system to w zasadzie +GNU z dodatkiem Linuksa lub GNU/Linux. Wszystkie dystrybucje +nazywane “Linuksem” są tak naprawdę dystrybucjami GNU/Linuksa.</p> + +<p> +Większość użytkowników nie rozumie różnicy pomiędzy jądrem, jakim jest Linux +oraz całym system, który nazywają „Linuksem”. Dwuznaczność +użycia tych nazw nie pomaga w zrozumienie tego problemu. Użytkownicy ci +często myślą, że to Linus Torvalds z niewielką pomocą +zaprojektował cały system operacyjny w 1991 roku.</p> + +<p> +Programiści wiedzą, że Linux jest jądrem. Lecz od kiedy usłyszeli +o całym systemie także jako o „Linuksie”, często wyobrażają +sobie historię, która uzasadniła nazewnictwo całego systemu nazwą +jądro. Na przykład wiele ludzie wierzy, że gdy Linus Torvalds +zakończył pisanie Linuksa, jądra, użytkownicy rozejrzeli się za innym +wolnym oprogramowaniem by go połączyć z tym. W końcu stwierdzili +(bez żadnej szczególnej przyczyny), że prawie wszystko niezbędne +do stworzenia systemu uniksopodobnego było już dostępne.</p> + +<p> +To co znaleźli nie było przypadkiem. Był to niekompletny system +GNU. Dostępne <a href="/philosophy/free-sw.html">wolne oprogramowanie</a> +dodawało się do kompletnego systemu, ponieważ Projekt GNU pracował +nad tym już od 1984 roku. W <a +href="/gnu/manifesto.html">Manifeście GNU</a> ustaliliśmy jako cel +stworzenie wolnego systemu uniksopodobnego nazwanym GNU. <a +href="/gnu/initial-announcement.html">Pierwsze ogłoszenie</a> Projektu GNU +również przedstawia pierwotne plany dotyczące systemu GNU. Gdy Linux dopiero +co zaczynał, GNU był prawie ukończony.</p> + +<p> +Większość projektów wolnego oprogramowania wyznaczyła sobie za cel +rozwój określonego programu do konkretnych zadań. Na przykład +Linus Torvalds napisał uniksopodobne jądro (Linux), Donald Knuth napisał +interpreter tekstu (TeX), Bob Scheifler zaprojektował system okien (the X +Window System). Naturalnym jest, że wkład wniesiony przez projekt +ocenia się przez pryzmat programów, których dostarczył.</p> + +<p> +Jeżeli spróbowalibyśmy zmierzyć wkład wniesiony przez Projekt GNU +w taki sposób, do jakiego doszlibyśmy wniosku? Jeden sprzedawca +CD-ROM'ów sprawdził, że w jego „dystrybucji Linuksa” <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">oprogramowanie GNU</a> +stanowiło największą część, około 28% całego kodu źródłowego, wliczając +w to istotnie ważne komponenty bez których nie było by tego +systemu. Sam Linux stanowił około 3%. (Proporcje w 2008 roku były +podobne: w „głównym” repozytorium gNewSense, Linux stanowi +1,5% a paczki GNU 15%). Tak więc jeżeli zamierzamy wybrać nazwę +dla systemu, opierając się na tym kto napisał programy w nim +zawarte, najbardziej odpowiednim wyborem będzie „GNU”.</p> + +<p> +Lecz i to nie jest odpowiedzią na rozważane pytanie. Projekt GNU +nie był i nie jest projektem, który zajmuje się tworzeniem konkretnych +paczek oprogramowania. Nie był projektem, który miał na celu <a +href="/software/gcc/">stworzenia kompilatora C</a>, jednakże zrobiliśmy +to. Nie był projektem, który miał na celu zaprojektowanie edytora +tekstowego, jednakże zrobiliśmy to. Projekt GNU został stworzony po to, +by zaprojektować <em>kompletny wolny system uniksopodobny</em>: GNU.</p> + +<p> +Wiele osób wniosło istotny wkład w wolne oprogramowanie w systemie +i wszyscy oni zasługują za to na uznanie. Lecz powodem +tego, że jest to <em>zintegrowany system</em>, a nie tylko +kolekcja użytecznych programów, jest to że taki właśnie był cel +Projektu GNU. Zrobiliśmy listę programów potrzebnych do zrobienia +<em>kompletnego</em> wolnego systemu. Systematycznie odnajdujemy, piszemy +lub znajdujemy ludzi uzupełniających listę. Napisaliśmy istotne, +lecz raczej nie porywające <a href="#unexciting">(1)</a> komponenty, +ponieważ nie możecie posiadać systemu bez nich. Niektóre +komponenty naszego systemu są narzędziami programistycznymi, które stają się +coraz bardzie popularne wśród programistów. Lecz napisaliśmy wiele +komponentów, które nie są takimi narzędziami <a +href="#nottools">(2)</a>. Napisaliśmy nawet grę szachową, GNU Chess, +ponieważ kompletny system również potrzebuje gierek.</p> + +<p> +We wczesnych latach 90-tych poskładaliśmy cały system za wyjątkiem +jądra. Zaczęliśmy również pisać jądro, <a +href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, który działa +na Machu. Zaprojektowanie jądra było trudniejsze, niż tego +oczekiwaliśmy. <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">GNU Hurd zaczął +działać stabilnie w 2001 roku</a>, lecz jeszcze ma daleką drogę +do bycia gotowym do powszechnego użytku.</p> + +<p> +Na szczęście nie musieliśmy czekać na Hurd, ponieważ powstał +Linux. Gdy Torvalds uwolnił Linuksa w 1992 roku, zapełnił ostatnią dużą +lukę w systemie GNU. Ludzie mogli <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">połączyć +Linuksa z systemem GNU</a> w celu zrobienia kompletnie wolnego +systemu – wersji systemu GNU, który także zawierał +Linuksa. Innymi słowy, system GNU/Linux.</p> + +<p> +Połączenie całej pracy nie było trywialną rzeczą. Niektóre komponenty GNU <a +href="#somecomponents">(3)</a> potrzebowały istotnych zmian +do współpracowania z Linuksem. Integracja kompletnego systemu jako +dystrybucji która działałaby „od ręki” to również sporo +pracy. Wymagało to zajęcia się problemem dotyczącym instalacji +i startowania systemu. Był to problem, którego jeszcze nie +rozwiązaliśmy, ponieważ nie dotarliśmy wtedy do tego +stopnia. Dlatego też ludzie, którzy zaprojektowali różne dystrybucje +systemów wykonali istotną część pracy. Była to jednak praca którą, jak +to się zwykle dzieje, ktoś by na pewno wykonał.</p> + +<p> +Projekt GNU wspiera zarówno systemy GNU/Linux jak i <em>system +GNU</em>. <a href="http://fsf.org/">FSF</a> sfinansowało przepisywanie +związanych z Linuksem rozszerzeń do biblioteki GNU C, +więc teraz są one dobrze zintegrowane. Najnowsze systemy GNU/Linux +używają aktualnych bibliotek bez zmian. FSF sfinansowało również +wczesny etap tworzenia Debian GNU/Linux.</p> + +<p> +Dzisiaj jest wiele różnych wariantów systemu GNU/Linux (często zwane +w skrócie „distro”). Większość z nich dołącza niewolne +oprogramowanie – programiści idą za filozofią Linuksa +zamiast GNU. Lecz istnieją również <a +href="/distros/distros.html">całkowicie wolne dystrybucje +GNU/Linuksa</a>. FSF wspiera zasoby komputerowe dla <a +href="http://gnewsense.org/">gNewSense</a>.</p> + +<p>Tworzenie wolnej dystrybucji GNU/Linux nie polega tylko +na wyeliminowaniu różnych niewolnych programów. Obecnie normalna wersja +Linuksa zawiera niewolne programy. Te programy przeznaczone są +do załadowania do urządzeń I/O [ang. Input/Output - +Wejścia/Wyjścia] kiedy system startuje. Mają one postać długich ciągów liczb +włączonych do „kodu źródłowego” Linuksa. Dlatego też +utrzymanie wolnych dystrybucji GNU/Linuksa pociąga także za sobą +utrzymanie <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">wolnej wersji +Linuksa</a>.</p> + +<p>Niezależnie czy używasz GNU/Linuksa czy też nie, proszę nie mylcie +społeczeństwa prze używanie słowa „Linux” dwuznacznie. Linux +jest jądrem, jednym z kluczowych elementów systemu. System głównie +bazuje na systemie GNU, do którego Linux został dodany. Kiedy +mówicie o takim połączeniu, proszę mówcie wtedy „GNU/Linux”.</p> + +<p> +Jeżeli chcecie dodać odnośnik z informacjami na temat +„GNU/Linuksa”, ta strona oraz <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> +będą dobrym wyborem. Jeżeli chodzi Wam o Linuksa, o jądro, +i chcecie dodać odnośnik w celu dalszego wyjaśnienia, <a +href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> jest dobrym +adresem URL w tym celu.</p> + +<h3>Postscriptum</h3> + +<p> +Odbiegając od GNU, pewien inny projekt został niezależnie wyprodukowany +jako wolny system operacyjny uniksopodobny. System znany jest jako BSD +i został zaprojektowany na UC Berkeley. Był niewolny w latach +80-tych, lecz stał się wolny w latach 90-tych. Wolny system +operacyjny istniejący dzisiaj<a href="#newersystems">(4)</a>, jest niemalże +na pewno albo odmianą systemu GNU, albo rodzajem systemu BSD.</p> + +<p> +Ludzie zazwyczaj pytają, czy BSD jest także wersją GNU, coś jak +GNU/Linux. Deweloperzy BSD zostali zainspirowani aby uwolnić ich kod +przykładem Projektu GNU oraz wyraźnymi apelami od aktywistów GNU, +którzy pomagali ich do tego przekonać. Lecz ich kod +w nieznacznym stopniu pokrywa się z GNU. Systemy BSD używają +dzisiaj niektórych programów GNU, tak jak system GNU używa niektórych +programów BSD. Podsumowując jednak, są to dwa odmienne systemy, które +rozwijały się osobno. Deweloperzy BSD nie napisali jądra i nie dodali +go do systemu GNU. Taka nazwa, jak GNU/BSD nie opisuje sytuacji. <a +href="#gnubsd">(5)</a></p> + +<h3>Przypisy [autora]:</h3> +<ol> +<li> +<a id="unexciting"></a>Te mało porywające, lecz ważne komponenty, to +między innymi assembler GNU (GAS) i linker (GLD), które są teraz +częścią paczki<a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a>, <a +href="/software/tar/">GNU tar</a> i wielu innych.</li> + +<li> +<a id="nottools"></a>Na przykład The Bourne Again SHell (powłoka BASH), +interpreter PostScriptu <a +href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a> oraz <a +href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a> nie są narzędziami +programistycznymi. Nie są także nimi GNUCash, GNOME i GNU Chess.</li> + +<li> +<a id="somecomponents"></a>Na przykład <a +href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a>.</li> + +<li> +<a id="newersystems"></a>Od kiedy to zostało napisane, +prawie-całkiem-wolny Windowsopodobny system został zaprojektowany, +lecz nie jest w ogóle ani jak GNU ani jak Unix, +więc nie pasuje do tego zagadnienia. Większość jądra Solarisa +zostało uwolnione, lecz jeżeli chcieliście zrobić z tego wolny +system, oprócz zastąpienia brakujących części jądra, musielibyście również +umieścić go w GNU lub BSD.</li> + +<li> +<a id="gnubsd"></a>Z drugiej strony, przez lata które minęły +od kiedy ten artykuł został napisany, Biblioteka GNU C została +przeportowana na kilka wersji jądra BSD, co pozwala na łatwe +połączeniem systemu GNU z jądrem. Tak jak z GNU/Linuksem, są to +także warianty GNU i są nazywane na przykład GNU/kFreeBSD +czy GNU/kNetBSD zależnie od jądra systemu. Zwykli użytkownicy +typowych środowisk graficznych z trudem odróżnią GNU/Linux +i GNU/*BSD.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, 2014, 2015, 2016, +2017 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marcin Wolak 2010, 2011, 2012; poprawki: Jan Owoc 2010, 2013, +2014, 2016, Daniel Oźminkowski 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:25 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-gnu-freedom.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-gnu-freedom.html new file mode 100644 index 0000000..63647f8 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-gnu-freedom.html @@ -0,0 +1,316 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/linux-gnu-freedom.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Linux, GNU i wolność - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Fundacja Wolnego Oprogramowania, Linux, wolność, oprogramowanie, +władza, prawa, Richard Stallman, rms, SIGLINUX, Joe Barr" /> +<meta http-equiv="Description" content="W tym eseju, Linux, GNU i wolność, Richard Stallman odpowiada +na relację Joe'a Barr'a o postępowaniu FSF względem Austin Linux +users group." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/linux-gnu-freedom.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Linux, GNU, i wolność</h2> + +<p> + <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p> + Ponieważ <a +href="https://web.archive.org/web/20190404115541/http://linux.sys-con.com/node/32755">Joe +Barr skrytykował w swoim artykule</a> moje postępowanie w stosunku +do SIGLINUX, chciałbym wyprostować historię o tym, co się właściwie +zdarzyło i wyjaśnić moje pobudki. </p> +<p> + Kiedy SIGLINUX zaproponował mi przemówienie, był „Grupą Użytkowników +Linuksa”, to jest grupą użytkowników systemu GNU/Linux, którzy +nazywają cały system „Linux”. Odpowiedziałem im zatem, +że jeśli chcieliby, aby ktoś z Projektu GNU wygłosił dla nich +przemówienie, powinni traktować Projekt GNU właściwie i nazywać cały +system „GNU/Linux”. Ten system jest wariantem GNU i Projekt +GNU jest jego głównym konstruktorem, zatem społeczny zwyczaj wymaga, by +nazywać go tak, jak go nazwaliśmy. Dopóki nie ma mocnych argumentach +za wyjątkiem, zwykle odmawiam wygłaszania przemówień dla organizacji, +które nie chcą uznać autorstwa GNU w tej sprawie. Respektuję ich prawo +do wypowiedzi, ale również mam prawo się nie wypowiadać.</p> +<p> + Później Jeff Strunk z SIGLINUX próbował zmienić politykę grupy +i poprosił FSF (Free Software Foundation, Fundację Wolnego +Oprogramowania) o zamieszczenie jego grupy na naszej stronie grup +użytkowników GNU/Linuksa. Nasz webmaster powiedział mu, że nie +umieścimy jej pod nazwą „SIGLINUX”, ponieważ nazwa ta +daje do zrozumienia, że grupa jest o Linuksie. Strunk +zaproponował zmianę nazwy na „SIGFREE” i nasz +webmaster zgodził się, że to będzie w porządku. (W artykule Barr +twierdzi, że odrzuciliśmy tę propozycję). Jednakże grupa ostatecznie +zdecydowała się pozostać przy „SIGLINUX”.</p> +<p> + Wówczas sprawa przyciągnęła ponownie moją uwagę i zasugerowałem, żeby +rozważyli inne możliwe nazwy. Istnieje wiele nazw, jakie mogliby wybrać, +które nie określałyby całego systemu jako „Linux” i mam +nadzieję, że znajdą jakąś, która im się spodoba. O ile mi wiadomo, +sprawa ucichła.</p> +<p> + Czy to prawda, jak pisze Barr, że niektórzy ludzie postrzegają te +działania jako „użycie siły” porównywalne z władzą monopolu +Microsoftu? Być może tak. Odrzucenie zaproszenia nie jest przymusem, +ale ludzie, którzy są przekonani i wierzą, że cały system to +„Linux”, czasami rozwijają przedziwnie zniekształconą +wizję. Żeby nazwa wydawała się uzasadniona, muszą widzieć kretowiska jako +góry i góry jako kretowiska. Jeśli możecie zignorować fakty +i uwierzyć, że Linus Torvalds rozwinął cały system, zaczynając +w roku 1991 lub jeśli możecie zignorować swoje zwykłe zasady +sprawiedliwości i uwierzyć, że Torvalds powinien otrzymać wyłączne +uznanie autorstwa, nawet jeśli tego nie zrobił, to już mały krok, by +uwierzyć, że gdy tylko zażądacie, jestem Wam winien przemówienie.</p> +<p> + Rozważcie tylko: Projekt GNU zaczyna rozwijanie systemu operacyjnego, +a lata później Linus Torvalds dodaje jedną ważną część. Projekt GNU +mówi „prosimy, wyróżnij tak samo nasz projekt”, ale Linus +mówi „nie dawajcie im udziału w uznaniu autorstwa; nazwa ma +pochodzić tylko od mojego imienia”. Teraz wyobraźcie sobie +mentalność osoby, która potrafi spojrzeć na te wydarzenia +i oskarżać Projekt GNU o egotyzm. Trzeba być bardzo uprzedzonym, +żeby osądzać tak krańcowo mylnie.</p> +<p> + Osoba, która jest tak uprzedzona, może mówić wszelkie rodzaje +niesprawiedliwych rzeczy o Projekcie GNU i myśleć, że są +uzasadnione; jej koledzy ją poprą, ponieważ chcą wzajemnego wsparcia +w utrzymywaniu ich złego nastawienia. Odszczepieńcy mogą być lżeni; +zatem, jeśli odmawiam udziału w aktywności w rubryce +„Linux”, mogą uważać to za niewybaczalne i uważać mnie +za odpowiedzialnego za wrogość, którą poczują później. Kiedy tak +wielu ludzi chce, żebym nazywał system „Linux”, jak mogę się nie +zgadzać, będąc tym, kto jedynie zaczął jego rozwój? I bezprawne +odmawianie im przemówienia bezprawnie sprawia, że są nieszczęśliwi. To +przymus tak zły jak Microsoft!</p> +<p> + Być może zastanawiacie się, czemu po prostu nie zignoruję sprawy, żeby +uniknąć zmartwień. Kiedy SIGLINUX zaprosił mnie, żebym przemówił, mogłem +po prostu odpowiedzieć „Nie, przykro mi” i sprawa by +się zakończyła. Czemu tego nie zrobiłem? Jestem gotowy zaryzykować osobistą +krytykę mojej osoby, aby mieć szansę naprawy błędu, który podkopuje +wysiłki Projektu GNU.</p> +<p> + Nazywanie tego wariantu systemu GNU „Linuksem” to działanie +na korzyść ludzi, którzy wybierają oprogramowanie bazując jedynie +na przewadze technicznej, nie troszcząc się, czy respektuje ono +ich wolność. Są ludzie tacy jak Barr, którzy chcą „uwolnić +od ideologii” swoje oprogramowanie i krytykować każdego, kto +mówi, że wolność jest istotna. Są ludzie tacy jak Torvalds, którzy będą +naciskać naszą społeczność, by używać niewolnego oprogramowania +i rzucać wyzwanie każdemu, kto się skarży, żeby natychmiast dostarczył +lepszy (technicznie) program lub się zamknął. Są ludzie, którzy mówią, +że techniczne decyzje nie powinny być „upolityczniane” +przez rozważanie ich społecznych konsekwencji.</p> +<p> + W latach siedemdziesiątych użytkownicy komputerów stracili swoje +wolności do rozpowszechniania i zmieniania oprogramowania, +ponieważ nie cenili swojej wolności. Użytkownicy komputerów odzyskiwali +te wolności w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych +ponieważ grupa idealistów, Projekt GNU, wierzyła, że wolność to +coś, co sprawia, że program jest lepszy i chciała pracować dla +tego, w co wierzyła. </p> +<p> + Dzisiaj mamy częściową wolność, ale nasza wolność nie jest +bezpieczna. Jest zagrożona przez <abbr title="Consumer Broadband and Digital +Television Promotion Act">CBDTPA</abbr> (poprzednio <abbr title="Security +Systems Standards and Certification Act">SSSCA</abbr>), przez Grupę +Dyskusyjną “Ochrony” Nadawania (zobacz <a +href="http://www.eff.org/">http://www.eff.org/</a>), która proponuje, +aby zabronić wolnemu oprogramowaniu dostępu do cyfrowych stacji +telewizyjnych, poprzez patenty na oprogramowanie (Europa rozważa +teraz, czy stosować patenty na oprogramowanie), przez umowy +Microsoftu o nieujawnianie istotnych protokołów i przez każdego, kto +kusi nas niewolnym programem, który jest „lepszy” (technicznie) +niż dostępne wolne programy. Możemy stracić ponownie naszą wolność, tak jak +straciliśmy ją za pierwszym razem, jeśli nie będziemy się odpowiednio +troszczyć, by ją chronić.</p> +<p> + Czy odpowiednio wielu z nas będzie się troszczyć? To zależy +od wielu rzeczy: pośród nich, jak wielkie oddziaływanie ma Projekt GNU +i jak wielki wpływ ma Linus Torvalds. Projekt GNU mówi „Ceń swoją +wolność!”. Joe Barr mówi „Wybieraj pomiędzy niewolnymi +i wolnymi programami jedynie na technicznym gruncie!”. Jeśli +ludzie uznają autorstwo Torvaldsa, jako głównego konstruktora systemu +GNU/Linux, jest to nie tylko nieścisłe, ale również sprawia, +że jego przesłanie jest bardziej wpływowe — a to przesłanie mówi +„Niewolne oprogramowanie jest ok; sam go używam i je +rozwijam”. Jeśli dostrzegą naszą rolę, będą nas bardziej słuchać, +a przesłanie, jakie im przekażemy to „Ten system istnieje dzięki +ludziom, którzy dbają o wolność. Dołącz do nas, ceń swoją wolność +i razem możemy ją zachować”. Zobacz <a +href="/gnu/thegnuproject.html">http://www.gnu.org/gnu/thegnuproject.html</a>, +gdzie opisujemy historię.</p> +<p> + Kiedy proszę ludzi, by nazywali system GNU/Linux, część z nich +odpowiada <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">głupimi wymówkami +i argumentami opartymi na zafałszowanym +obrazie</a>. Ale pewnie niczego nie tracimy, ponieważ byli +prawdopodobnie od początku nieprzyjaźnie usposobieni. Tymczasem inni +rozumieją podane przeze mnie powody i używają tej nazwy. Robiąc tak, +pomagają uświadomić innych ludzi, dlaczego naprawdę system GNU/Linux +istnieje i to zwiększa naszą zdolność do rozprzestrzeniania idei, +że wolność jest istotną wartością. </p> +<p> + Dlatego wciąż biorę się za bary z uprzedzeniami, +oszczerstwami i nieprzyjemnościami. Ranią one moje uczucia, +ale kiedy się udaje, ten wysiłek pomaga kampanii Projektu GNU +na rzecz wolności.</p> +<p> + Ponieważ pojawiło się to w kontekście Linuksa (jądra) +i Bitkeepera, niewolnego systemu kontroli wersji, którego używa teraz +Linus Torvalds, chciałbym omówić również tę sprawę.</p> + +<h3 id="bitkeeper">Kwestia Bitkeepera</h3> +<p> + (Zobacz <a href="#update">nowszą wersję</a> zaprezentowaną poniżej)</p> +<p> + Użycie Bitkeepera do źródeł Linuksa wywiera bardzo poważny wpływ +na społeczność wolnego oprogramowania, ponieważ każdy, kto chce +dokładnie śledzić łaty nakładane na Linuksa, może to zrobić tylko +instalując niewolny program. Na pewno są dziesiątki lub nawet +setki hakerów jądra, którzy to zrobili. Większość z nich, żeby uniknąć +poczucia dysonansu poznawczego w związku z obecnością Bitkeepera +na swoich maszynach, stopniowo przekonuje samych siebie do tego, +że użycie niewolnego oprogramowania jest ok. Co można w tej +sprawie zrobić?</p> +<p> + Jednym z rozwiązań jest założenie innego repozytorium na źródła +Linuksa, stosującego CVS lub inny wolny system kontroli wersji, +i zorganizowanie go tak, żeby nowe wersje były do niego wczytywane +automatycznie. Można by używać Bitkeepera do pobierania najnowszych +wersji plików, a następnie umieszczać je w systemie CVS. Taki +proces aktualizacji mógłby przebiegać często i automatycznie.</p> +<p> + FSF nie może tego zrobić, ponieważ nie możemy zainstalować Bitkeepera +na naszych maszynach. Nie mamy teraz na nich żadnych niewolnych +systemów ani aplikacji, a nasze zasady mówią, że musimy się +tego trzymać. To repozytorium musiałby prowadzić ktoś inny, kto zgadza się +mieć Bitkeepera na swojej maszynie, dopóki ktoś nie wymyśli, jak to +zrobić za pomocą wolnego oprogramowania.</p> +<p> + Z samymi źródłami Linuksa wiąże się nawet poważniejszy problem +z niewolnym oprogramowaniem: w istocie same takie zawierają. Sporo +sterowników urządzeń zawiera serie liczb, reprezentujące programy wbudowane, +firmware do zainstalowania w urządzeniu. Te programy nie są wolnym +oprogramowaniem. Kilka liczb do przechowania w rejestrach +urządzenia to jedno, faktyczny program zapisany binarnie to druga sprawa.</p> +<p> + Obecność tych, występujących jedynie w postaci binarnej programów +w „źródłowych” plikach Linuksa tworzy dodatkowy problem: +rodzi wątpliwości, czy binaria Linuksa mogą w ogóle być legalnie +rozprowadzane. GPL wymaga „kompletnego odpowiedniego kodu +źródłowego”, a sekwencja liczb całkowitych nie jest kodem +źródłowym. Z tego samego powodu dodawanie takich binariów +do źródeł Linuksa narusza GPL.</p> +<p> + Konstruktorzy Linuksa planują przeniesienie tych programów firmware +do osobnych plików; dojście do tego w pełni zajmie kilka lat, +ale kiedy się skończy, rozwiąże drugi problem; moglibyśmy stworzyć +wersję „wolnego Linuksa”, która nie zawierałaby niewolnych +plików firmware. To, samo przez się, nie zrobi wiele dobrego, jeśli +większość ludzi będzie używać niewolnej, „oficjalnej” wersji +Linuksa. Może się tak zdarzyć, ponieważ na wielu platformach wolna +wersja nie uruchomi się bez niewolnego firmware'u. Projekt „Wolny +Linux” będzie musiał wpaść na to, co robi oprogramowanie +wbudowane i napisać do niego kod źródłowy, możliwe, że w +języku asemblera dla jakiegokolwiek wbudowanego procesora, na którym +działa. To zniechęcająca praca. Byłaby mniej zniechęcająca, gdyby została +wykonana krok po kroku przez lata, niż teraz, gdy dopuszczono, by +narosła. Szukając ludzi do tej pracy, będziemy musieli przezwyciężyć +ideę, rozpowszechnianą przez niektórych konstruktorów Linuksa, że ta +praca nie jest niezbędna.</p> +<p> + O Linuksie, jądrze, często myśli się jak o okręcie flagowym wolnego +oprogramowania, jednak jego aktualna wersja jest częściowo +niewolna. Jak to się stało? Ten problem, podobnie jak decyzja o użyciu +Bitkeepera, odzwierciedla pogląd pierwszego konstruktora Linuksa, osoby, +która myśli że „technicznie lepsze” jest o wiele ważniejsze +niż wolność.</p> +<p> + Ceń swoją wolność albo ją stracisz, uczy historia. „Nie zawracaj +nam głowy polityką”, odpowiadają ci, którzy nie chcą się uczyć. </p> + +<p id="update"> + <strong>Aktualizowane:</strong> Od 2005 roku BitKeeper nie jest już +używany do zarządzania źródłem jądra Linuksa. Zobacz artykuł <a +href="/philosophy/mcvoy.html">Dziękuję Ci, Larry McVoy</a>. Źródła Linuksa +nadal zawierają w niewielkich ilościach niewolny firmware, ale od +stycznia 2008 roku <a href="//directory.fsf.org/project/linux">wolna wersja +Linuksa</a> jest utrzymywana do użycia w wolnych dystrybucjach +GNU/Linuksa.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002, 2017, 2019 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Grzegorz Stunza 2005; poprawki Marcin Wolak 2010, Jan Owoc +2010, 2011, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/12/30 12:08:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/manifesto.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/manifesto.html new file mode 100644 index 0000000..af46d5f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/manifesto.html @@ -0,0 +1,834 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/manifesto.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Manifest GNU - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/manifesto.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Manifest GNU</h2> + +<p> Manifest GNU (który widzicie poniżej) został napisany przez <a +href="http://www.stallman.org/">Richarda Stallmana</a> w 1985 roku +w celu uzyskania współpracowników i poparcia. Część tekstu jest +z oryginalnego ogłoszenia z 1983 roku. Do 1987 był +uaktualniany wraz z rozwojem projektu, lecz teraz najlepszym +wyjściem jest przekazywanie go w stanie niezmiennym.</p> + +<p>Od tamtego czasu dowiedzieliśmy się o pewnych nieporozumieniach, +których można uniknąć używając innego słownictwa. Przypisy dodane +w roku 1993 powinny rozjaśnić te kwestie.</p> + +<p>Jeśli chcecie zainstalować system GNU/Linux, sugerujemy abyście używali +jedną z <a href="/distros">dystrybucji zawierających w 100% wolne +oprogramowanie</a>. Aby dowiedzieć się jak pomóc, odwiedźcie <a +href="/help/help.html">http://www.gnu.org/help</a>.</p> + +<p>Projekt GNU jest częścią ruchu wolnego oprogramowania, działania aby <a +href="/philosophy/free-sw.html">użytkownicy oprogramowania mieli +wolność</a>.Jest błędem łączyć projekt GNU z terminem „open +source” – ten termin wymyślono w 1998 roku przez +ludzi, którzy się nie zgadzają z wartościami ruchu wolnego +oprogramowania. Używają go aby promować podejście <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">bez morałów</a>.</p> + +<h3 id="whats-gnu">Czym jest GNU? GNU to Nie Unix!</h3> + +<p> + GNU, czyli GNU to Nie Unix (ang. GNU's Not Unix), jest nazwą +kompletnego, kompatybilnego z Uniksem systemu, który piszę, +aby potem móc rozdawać go każdemu kto zechce zacząć go używać.<a +href="#f1">(1)</a> Pomaga mi również kilku wolontariuszy. Potrzebna jest nam +pomoc w postaci poświęconego czasu, pieniędzy, programów +oraz sprzętu.</p> + +<p> + Aktualnie mamy edytor Emacs z Lispem do pisania do niego +komend, debugger źródeł, kompatybilny z yacc generator parserów, linker +i około 35 innych narzędzi. Powłoka (interpreter komend) jest prawie +ukończona. Nowy, przenośny, optymalizujący kompilator C skompilował sam +siebie i może być wydany już w tym roku. Mamy również jądro +w początkującym stadium rozwoju lecz jeszcze wiele mu brakuje by +emulować Uniksa. Gdy jądra i kompilator będą ukończone, będzie możliwa +dystrybucja systemu GNU w postaci wystarczającej na tworzenie +programów. Będziemy używać systemu TeX jako narzędzie do formatowania +tekstu, ale pracujemy nad nroffem. Użyjemy również wolnego, +przenośnego systemu X Window System. Następnie dodamy przenośnego Common +Lispa, grę Empire, arkusz kalkulacyjny i wiele innych rzeczy, wraz +z dokumentacją online. Mamy nadzieję dostarczyć wszystkie narzędzia +zazwyczaj dołączane do systemów Uniksowych, a nawet więcej.</p> + +<p> + GNU będzie mogło uruchamiać programy Uniksowe, lecz nie będzie +identyczne jak Unix. Wprowadzimy wszelkie przydatne nowinki, bazując +na doświadczeniu z innych systemów. Głównie zależy nam +na wprowadzeniu dłuższych nazw plików, numery wersji plików, system +plików odporny na awarie, być może uzupełnianie nazw plików, obsługę +wyświetlania niezależną od terminala i być może bazujący +na Lispie system okien, w którym niektóre programy Lispowe +i Uniksowe będą mogły wspólnie korzystać z ekranu. C +oraz Lisp będą językami programowania systemu. Będziemy się starać +wspierać UUCP, MIT Chaosnet i inne Internetowe protokoły komunikacyjne.</p> + +<p> + Wstępnie GNU pisany jest dla maszyn klasy 68000/16000 z wirtualną +pamięcią, bo na nich będzie najłatwiej go uruchomić. Pozostawiamy pole +do popisu dla tych, którzy chcieliby go uruchomić i używać +na słabszych komputerach.</p> + +<p> + W celu uniknięcia nieporozumień, proszę wymawiać <em>g</em> +na początku słowa „GNU”, gdy odnosi się ono +do niniejszego projektu [standardowo w angielskim „g” +w wyrazie „gnu” nie jest artykułowane].</p> + +<h3 id="why-write">Dlaczego muszę napisać GNU</h3> + +<p> + Uważam, że złota zasada wymaga, żebym programem, który mi się podoba, +podzielił się z innymi, którym też się spodobał. Sprzedawcy +oprogramowania chcą podzielić użytkowników i nad nimi zapanować +poprzez zmuszanie ich, by zgodzili się nie dzielić zakupionym +oprogramowaniem. Odmawiam zerwania solidarności z innymi użytkownikami +w taki sposób. Nie mogę z czystym sumieniem podpisać umowy o +poufności lub umowy licencyjnej. Przez długie lata pracując w AI +Lab [Laboratorium Sztucznej Inteligencji w Massachussets Institute of +Technology] starałem się oprzeć takim tendencjom i innym tego typu +działaniom, ale w końcu stały się one zbyt daleko posunięte: nie mogłem +pozostać w instytucji, w której robi mi się takie rzeczy wbrew +mojej woli.</p> + +<p> + Aby nadal używać komputerów z honorem, zdecydowałem się zebrać +razem wystarczającą ilość wolnego oprogramowania, żeby obejść się +bez programów, które nie są wolne. Odszedłem z AI Lab, żeby +odebrać MIT wszelkie prawne preteksty do powstrzymania mnie przed +rozdawaniem GNU.<a href="#f2a">(2)</a></p> + +<h3 id="compatible">Dlaczego GNU będzie zgodne z Uniksem</h3> + +<p> + Unix nie jest moim idealnym systemem, ale nie jest taki zły. Podstawowe +cechy Uniksa wydają się być dobre i myślę, że będę w stanie +bez zepsucia uzupełnić to, czego w nim brak. Poza tym, system +kompatybilny z Uniksem byłby dla wielu ludzi znacznie łatwiejszy +do przyswojenia.</p> + +<h3 id="available">W jaki sposób GNU będzie rozpowszechniane</h3> + +<p> + GNU nie jest w domenie publicznej. Każdy będzie mógł modyfikować +i rozpowszechniać GNU, lecz żaden z dystrybutorów nie będzie +mógł zabronić dalszej dystrybucji. Innymi słowy, <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">własnościowe</a> +modyfikacje nie będą dozwolone. Chcę być pewien, że wszystkie wersje +GNU pozostaną wolne.</p> + +<h3 id="why-help">Dlaczego wielu innych programistów chce pomóc</h3> + +<p> + Znalazłem wielu innych programistów, którzy są zachwyceni GNU i chcą +pomóc.</p> + +<p> + Duża ilość programistów jest niezadowolona z faktu komercjalizacji +oprogramowania systemowego. Wprawdzie pozwala to im zarabiać więcej +pieniędzy, ale zarazem powoduje, że czują się poróżnieni +z innymi, zamiast czuć się jak towarzysze. Podstawowym aktem przyjaźni +pomiędzy programistami jest dzielenie się programami; typowe współczesne +układy marketingowe zasadniczo nie pozwalają programistom traktować innych +jak przyjaciół. Nabywca oprogramowania musi wybierać pomiędzy przyjaźnią +a przestrzeganiem prawa. Oczywiście wielu decyduje, że przyjaźń +jest ważniejsza. Ale ci, którzy wierzą w prawo, często nie są +usatysfakcjonowani żadną z tych alternatyw. Stają się cyniczni +i myślą, że programowanie to tylko sposób zarabiania pieniędzy.</p> + +<p> + Poprzez prace nad GNU i używanie go zamiast programów +objętych restrykcyjną licencją, możemy zarazem być przyjaźni dla innych +i przestrzegać prawa. Ponadto GNU jest inspirującym przykładem +dzielenia się z innymi oraz sztandarem, pod którym możemy się +jednoczyć. Może to dać nam poczucie zgodności, które nie jest możliwe +do osiągnięcia jeśli używamy oprogramowania, które nie jest +wolne. Około połowa z programistów, z którymi rozmawiam, uważa, +że jest to ważne poczucie, którego pieniądze nie są w stanie +zastąpić. </p> + +<h3 id="contribute">Jak możecie pomóc</h3> + +<blockquote> +<p> +(Aby sprawdzić obecną listę prac nad oprogramowaniem, sprawdźcie <a +href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects">Listę projektów +wysoko-priorytetowych</a> oraz <a +href="http://savannah.gnu.org/people/?type_id=1">Listę projektów +potrzebujących wsparcia</a>, ogólną listę zadań dla paczek oprogramowania +GNU. Inne sposoby pomocy są opisane w <a +href="/help/help.html">przewodniku pomocy systemowi GNU</a>.) +</p> +</blockquote> + +<p> + Proszę producentów komputerów o darowizny w postaci sprzętu +i pieniędzy. Proszę osoby prywatne o programy i wkład pracy.</p> + +<p> + Przez dotację w postaci sprzętu, możecie się spodziewać, że GNU +szybko będzie na takich maszynach działać. Oczekujemy kompletnych, +gotowych do użycia systemów, zaaprobowanych do użytku +na terenach mieszkalnych i mogących się obyć +bez skomplikowanego chłodzenia lub źródeł energii.</p> + +<p> + Znalazłem bardzo wielu programistów skłonnych pracować dla GNU +po godzinach. W przypadku większości projektów, taki rozproszony +system pracy po godzinach byłby bardzo trudny do skoordynowania; +niezależnie od siebie napisane części nie działałyby ze sobą. Jednakże +w przypadku tego konkretnego zadania, tj. zastąpienia Uniksa, problem +ten nie istnieje. Kompletny system Uniksowy składa się z setek +narzędzi, z których każde jest osobno udokumentowane. Większość +specyfikacji interfejsowych jest ustalona przez zgodność +z Uniksem. Jeśli każdy z uczestników projektu może napisać +kompatybilny program zastępczy dla jednego narzędzia uniksowego +i sprawić, by działał na miejscu oryginału w uniksowym +systemie, to będzie to znaczyło, że nowe narzędzia będą współpracowały +ze sobą. Nawet zakładając, że da o sobie znać prawo Murphyego, to +połączenie tych komponentów i tak będzie wykonalnym zadaniem. (Praca +nad jądrem będzie wymagała ściślejszego kontaktu i będzie +przeprowadzona przez małą, zwartą grupę.)</p> + +<p> + Jeśli dostanę darowizny w postaci pieniędzy, będę mógł wynająć kilku +ludzi na pełny lub na pół etatu. Płaca nie będzie wysoka jak +na standardy programistów, ale szukam ludzi, dla których budowanie +ducha wspólnoty jest równie ważne jak zarabianie pieniędzy. Widzę to jako +sposób dający zaangażowanym ludziom szansę na poświęcenie całego +swojego potencjału na prace nad GNU poprzez oszczędzenie im +konieczności zarabiania na życie w inny sposób.</p> + +<h3 id="benefit">Dlaczego wszyscy użytkownicy komputerów na tym zyskają</h3> + +<p> + Gdy GNU już zostanie napisane, wszyscy będą mogli zyskać dobry system +bez żadnych ograniczeń, niczym powietrze.<a href="#f2">(3)</a></p> + +<p> + Oznacza to znacznie więcej niż tylko zaoszczędzenie wydatku na licencję +uniksową. Oznacza to, że nie będzie się już marnować czasu +i wysiłku na duplikowanie tych samych partii kodu systemowego. Ten +czas i wysiłek będzie można zamiast tego przeznaczyć na postęp +w dziedzinie programowania.</p> + +<p> + Kompletne źródła systemu będą dostępne dla każdego. W rezultacie +użytkownik potrzebujący zmian w systemie zawsze będzie mógł je zrobić +sam albo wynająć jakiegokolwiek programistę lub firmę by zrobili +to dla niego. Użytkownicy nie będą już na łasce jednego programisty +lub firmy posiadających na własność kod źródłowy i będących +jedynymi uprawnionymi do wprowadzania zmian.</p> + +<p> + Szkoły będą mogły zaoferować o wiele bardziej pouczające zajęcia +poprzez zachęcanie studentów do badania i ulepszania kodu +systemowego. Laboratorium komputerowe na Harvardzie miało kiedyś zasadę +nieinstalowania programów, których kody źródłowe nie były publicznie +dostępne i stało na jej straży rzeczywiście zabraniając +instalowania niektórych programów. Bardzo mnie ten fakt zainspirował.</p> + +<p> + Ostatecznie, zostaną zniesione koszty rozpatrywania, kto jest właścicielem +oprogramowania systemowego oraz co można a czego nie można +z nim robić.</p> + +<p> + Umowy zmuszające ludzi do płacenia za program, włączając +licencjonowanie kopii, zawsze ściągają na społeczeństwo ogromne koszty +poprzez kłopotliwe mechanizmy potrzebne do określenia ile +(tzn. za które programy) trzeba zapłacić. Poza tym tylko państwo +policyjne jest w stanie zmusić wszystkich do przestrzegania tychże +umów. Wyobraźcie sobie stację kosmiczną, na której wielkim kosztem +trzeba produkować powietrze: pobieranie opłaty od każdego oddychającego +za każdy zużyty litr powietrza wprawdzie jest sprawiedliwe, +ale noszenie maski z miernikiem powietrza przez cały dzień +i całą noc jest nieznośne, nawet jeśli każdego stać na zapłacenie +rachunku. Nie mówiąc już o wszechobecnych kamerach telewizyjnych pilnujących +czy nikt nie zdejmuje maski, które są nie do pomyślenia. Lepiej +już utrzymywać fabrykę powietrza z pogłównego a maski wywalić.</p> + +<p> + Kopiowanie całego programu lub jego części jest dla programisty tak +samo naturalne, jak oddychanie, i równie efektywne. Powinno być równie +swobodne.</p> + +<h3 id="rebutted-objections">Kilka łatwych do odparcia zarzutów wobec celów GNU</h3> + +<p id="support"> +<strong>„Nikt nie będzie go używał jeśli będzie darmowy, +bo oznacza to brak jakiegokolwiek wsparcia +technicznego.”</strong></p> + +<p> +<strong>„Trzeba pobierać opłaty za program, żeby mieć za co +zapewnić wsparcie techniczne.”</strong></p> + +<p> + Jeśli ludzie woleliby płacić za GNU razem z obsługą zamiast +dostawać GNU za darmo bez obsługi, to firma, która zapewniałaby +obsługę dla ludzi, którzy uzyskali system GNU za darmo, powinna +przynosić dochody.<a href="#f3">(4)</a></p> + +<p> + Musimy rozróżnić pomiędzy pomocą techniczną w formie rzeczywistej pracy +programistycznej a zwykłym prowadzeniem za rękę. To pierwsze jest +czymś, na co nie można liczyć ze strony sprzedawcy +oprogramowania. Jeśli Wasz problem nie dotyczy wystarczająco dużej liczby +użytkowników, sprzedawca powie wam, żebyście się wypchali.</p> + +<p> + Jeżeli Wasza firma musi mieć pewność, że będzie mogła polegać +na pomocy technicznej, to jedynym na to sposobem jest posiadanie +wszystkich niezbędnych źródeł i narzędzi. Wtedy możecie wynająć +jakąkolwiek dostępną osobę do rozwiązania waszego problemu; nie +jesteście na łasce jednej, konkretnej osoby. Jeśli chodzi o Uniksa, to +koszty źródła wykluczają takie rozwiązanie w większości +przypadków. Z GNU będzie inaczej. Wprawdzie jest możliwe, +że akurat nie będzie dostępny nikt kompetentny, ale nie można +o to obwiniać warunków dystrybucji. GNU nie rozwiązuje wszystkich +problemów świata, tylko niektóre z nich.</p> + +<p> + Natomiast użytkownicy, którzy nie znają się zupełnie +na komputerach, potrzebują prowadzenia za rękę, +czyli robienia dla nich rzeczy, które z łatwością mogliby zrobić +samodzielnie, tylko nie wiedzą jak.</p> + +<p> + Takie usługi mogłyby być świadczone przez firmy sprzedające wyłącznie usługi +naprawcze i prowadzenia za rękę. Jeśli rzeczywiście użytkownicy +woleliby raczej wydać pieniądze i otrzymać produkt z pomocą +techniczną, to znaczy, że będą również chcieli kupić samą pomoc +techniczną, jeśli dostaną produkt za darmo. Firmy oferujące taką pomoc +będą konkurować pod względem jakości i cen; użytkownicy będą mieli +wybór. Tymczasem ci z nas, którzy serwisu nie potrzebują, nie będą +musieli za niego płacić.</p> + +<p id="advertising"> +<strong>„Nie da się dotrzeć do wielu ludzi bez reklamy, +a żeby mieć na nią środki, trzeba pobierać opłaty +za program.”</strong></p> + +<p> +<strong>„Reklamowanie programu, który można dostać za darmo, jest +bezcelowe.”</strong></p> + +<p> + Istnieje wiele darmowych lub bardzo tanich sposobów, dzięki którym +można nadać rozgłos czemuś takiemu jak GNU wśród wielu użytkowników +komputerów. Ale być może można dotrzeć do nawet większej ich +liczby poprzez reklamę. Jeśli rzeczywiście tak jest, to firma +reklamująca kopiowanie i rozsyłanie GNU za opłatą powinna +przynosić wystarczające zyski, by móc pokryć koszty reklamy i jeszcze +coś zarobić. W ten sposób za reklamę płacą tylko ci użytkownicy, +którzy na niej korzystają.</p> + +<p> + Z drugiej strony, jeśli wielu ludzi dostanie GNU od swoich +znajomych i takie firmy nie odniosą sukcesu, udowodni to, +że reklama nie była tak naprawdę potrzebna do rozpowszechnienia +GNU. Dlaczego zwolennicy wolnego rynku nie chcą pozwolić, by wolny rynek to +rozstrzygnął?<a href="#f4">(5)</a></p> + +<p id="competitive"> +<strong>„Moja firma potrzebuje objętego restrykcyjną licencją systemu +operacyjnego, żeby mieć przewagę nad konkurencją.”</strong></p> + +<p> + GNU wyłączy systemy operacyjne ze sfery konkurencji. Nie będziecie mogli +uzyskać na tym polu przewagi, ale z drugiej strony Wasi konkurenci +nie będą mogli uzyskać przewagi nad Wami. Będziecie konkurować +na innych polach, wspólnie korzystając na GNU. Jeśli Wasza firma +sprzedaje jakiś system operacyjny, to GNU Wam się nie spodoba, ale mówi +się trudno. Jeśli Wasza firma zajmuje się czymś innym, GNU może pozwolić Wam +uniknąć bycia wepchniętym w drogą zabawę w sprzedaż systemów +operacyjnych.</p> + +<p> + Chciałbym, żeby GNU rozwijało się poprzez dary od wielu +producentów i użytkowników, obniżając im wszystkim koszty.<a +href="#f5">(6)</a></p> + +<p id="deserve"> +<strong>„Czy programiści nie zasługują na zapłatę za swoją +kreatywność?”</strong></p> + +<p> + Jeśli cokolwiek zasługuje na zapłatę, jest to działalność dla +społeczeństwa. Kreatywność może być taką działalnością, ale tylko +wtedy, gdy społeczeństwo może swobodnie korzystać z jej owoców. Jeśli +programiści zasługują na zapłatę za tworzenie nowatorskich +programów, to z tego samego powodu zasługują na karę, jeśli +ograniczają ich użycie.</p> + +<p id="reward"> +<strong>„Czy programista nie powinien móc domagać się zapłaty +za swoją kreatywność?”</strong></p> + +<p> + Nie ma nic złego w oczekiwaniu na zapłatę za wykonaną pracę, +albo w próbowaniu uzyskania jak największych dochodów, jeśli tylko nie +używa się do tego destrukcyjnych środków. Jednak sposoby obecnie +będące w zwyczaju na polu oprogramowania opierają się +na destrukcji.</p> + +<p> + Wyciąganie pieniędzy od użytkowników programu poprzez ograniczanie +jego użycia jest destrukcyjne, ponieważ ograniczenia te redukują ilość +możliwych sposobów, w jakie program ten może być wykorzystany. To +z kolei redukuje ogólne korzyści, które dzięki niemu uzyskuje cała +ludzkość. Jeśli celowo się coś ogranicza, to szkodliwe tego konsekwencje są +celową destrukcją.</p> + +<p> + Dobry obywatel nie powinien używać takich destrukcyjnych środków, +aby się wzbogacić, ponieważ jeśli każdy by w ten sposób +postępował, to wszyscy zbiednielibyśmy przez wzajemną destrukcyjność. To +etyka kantowska, zwana też złotą zasadą. Skoro nie podobają mi się +konsekwencje wynikające z tego, że nikt nie dzieli się +informacjami, to jestem zobligowany uważać, że takie postępowanie jest +złe. Mówiąc konkretnie, chęć bycia nagrodzonym za kreatywność nie +usprawiedliwia pozbawiania całego świata jej części lub całości.</p> + +<p id="starve"> +<strong>„Czy programiści nie będą głodować?”</strong></p> + +<p> + Mógłbym odpowiedzieć, że nikogo nie zmusza się na siłę, by został +programistą. Większość z nas nie jest w stanie zarobić +na życie stojąc na ulicy i robiąc miny. Ale nie skazuje +to nas na spędzenie życia na staniu na ulicy, robieniu min +i głodowaniu. Robimy coś innego.</p> + +<p> + Jednak taka odpowiedź jest zła, bo akceptuje ona domyślne +założenie pytającego, a mianowicie, że bez własności +oprogramowania programiści nie zarobią ani centa. Czyli wszystko +albo nic.</p> + +<p> + Prawdziwym powodem, dla którego programiści nie będą głodować, jest fakt, iż +nadal będzie się im płacić za programowanie, po prostu nie aż +tyle, co teraz.</p> + +<p> + Ograniczanie kopiowania nie jest dla firm programistycznych jedynym sposobem +na uzyskiwanie dochodów. Jest po prostu najczęściej spotykanym<a +href="#f8">(7)</a>, bo przynosi najwięcej pieniędzy. Jeśli byłby on +zabroniony, lub zbojkotowany przez użytkowników, to branża korzystałaby +z innych możliwości, po które teraz sięga rzadziej. Każdy interes +można zawsze zorganizować na wiele sposobów.</p> + +<p> + Prawdopodobnie nowa organizacja branży oprogramowania spowoduje, +że programowanie nie będzie już tak lukratywnym zajęciem jak +teraz. Ale to nie jest żaden argument przeciwko zmianom. To, +że sprzedawczynie w sklepie zarabiają tyle, ile zarabiają, nie +jest uznawane za niesprawiedliwość. Jeśli programiści zarabialiby tyle +samo, to też nie byłoby niesprawiedliwe. (Tak naprawdę i tak +zarabialiby znacznie więcej.)</p> + +<p id="right-to-control"> +<strong>„Czy ludzie nie mają prawa kontrolować w jaki sposób +używane są ich pomysły?”</strong></p> + +<p> +„Kontrola nad użyciem własnych pomysłów” tak naprawdę +stanowi kontrolę nad życiem innych ludzi i zwykle jest używana +do jego utrudnienia.</p> + +<p> + Ludzie, którzy dokładnie studiowali prawo własności intelektualnej<a +href="#f6">(8)</a> (np. prawnicy), twierdzą, że nie ma żadnego +wrodzonego prawa do własności intelektualnej. Rzekome prawa +do własności intelektualnej uznawane przez rząd zostały wprowadzone +przez konkretne akty legislacyjne dla osiągnięcia konkretnych celów.</p> + +<p> + Na przykład prawo patentowe zostało ustanowione by zachęcić wynalazców +do ujawniania sekretów ich wynalazków. Jego celem było działanie +na rzecz społeczeństwa, a nie wynalazców. W owym czasie +17-letni okres trwania patentu był krótki w porównaniu z tempem +rozwoju techniki. Patenty zazwyczaj nie są bardzo szkodliwe, +ponieważ dotyczą tylko wytwórców, dla których koszty umowy licencyjnej +są małe w porównaniu z kosztami rozpoczęcia produkcji. Nie +zawadzają one większości indywidualnych użytkowników opatentowanych +produktów.</p> + +<p> + Koncepcja prawa autorskiego nie istniała w starożytności, kiedy to +autorzy często kopiowali długie fragmenty innych dzieł. Ta praktyka była +przydatna i tylko dzięki niej dzieła wielu autorów przetrwały, +chociażby po części. System prawa autorskiego został stworzony +specjalnie po to, by zachęcić autorów do pisania. W sferze, +dla której został wymyślony – tj. książek, które mogły być tanio +kopiowane tylko na prasie drukarskiej – nie wyrządzał on +dużo szkody i nie przeszkadzał większości czytelników książek.</p> + +<p> + Wszystkie prawa do własności intelektualnej to po prostu licencje +wydawane przez społeczeństwo, ponieważ zakładano, słusznie +bądź nie, że społeczeństwo jako całość na nich +zyska. Ale w każdej konkretnej sytuacji musimy zadać pytanie: +czy naprawdę zyskujemy, gdy wydajemy taką licencję? Na jakiego +rodzaju czyn udzielamy licencji?</p> + +<p> + Kwestia programów komputerowych w dzisiejszych czasach bardzo się różni +od kwestii książek sto lat temu. To, że najłatwiejszym sposobem +uzyskania programu jest skopiowanie go od przyjaciela, jak również to, +że program ma osobny kod źródłowy i osobny wynikowy, a także +fakt, że program jest raczej używany, a nie czytany dla +przyjemności, razem stwarzają sytuację, w której osoba narzucająca +prawo autorskie szkodzi społeczeństwu materialnie i duchowo; sytuację, +w której nikt nie powinien tego robić niezależnie od tego, +czy prawo na to zezwala.</p> + +<p id="competition"> +<strong>„Konkurencja poprawia jakość usług +i produktów.”</strong></p> + +<p> + Konkurencja opiera się na modelu wyścigu: poprzez nagradzanie +zwycięzcy zachęcamy wszystkich do szybszego biegu. Gdy kapitalizm +rzeczywiście tak działa, to działa dobrze; ale jego obrońcy mylą się +zakładając, że zawsze działa w taki sposób. Jeśli biegacze +zapominają, po co jest nagroda i stają się skupieni +na wygrywaniu bez względu na środki, mogą zacząć używać innej +strategii – np. atakowania innych uczestników wyścigu. Jeśli +biegacze wdadzą się w bójkę, w rezultacie wszyscy dobiegną +do mety spóźnieni.</p> + +<p> + Objęte restrykcyjną licencją lub tajemnicą oprogramowanie jest moralnym +odpowiednikiem bójki wśród uczestników wyścigu. To smutne, ale jedyny +sędzia, którego mamy, nie wydaje się sprzeciwiać walkom; jedyne co robi, to +je reguluje („Na każde przebiegnięte 10 metrów możecie oddać jeden +strzał”), a powinien rozdzielić biegaczy i karać ich +za najmniejszą próbę wszczęcia bójki.</p> + +<p id="stop-programming"> +<strong>„Czy bez pieniężnej motywacji nie przestanie się +programować?”</strong></p> + +<p> + W rzeczywistości wiele osób będzie programować bez żadnej +motywacji finansowej. Niektórych ludzi, zwykle tych, którzy są w tym +najlepsi, programowanie nieodparcie fascynuje. Nie brakuje profesjonalnych +muzyków, którzy trzymają się swojego zajęcia, mimo że nie liczą nawet +na to, że będą w stanie w ten sposób zarobić +na życie.</p> + +<p> + Jednak to pytanie, mimo że często się je słyszy, nie jest +odpowiednie do sytuacji. Programistom nadal będzie się płacić, tylko +że mniej. Tak więc właściwym pytaniem jest czy ktokolwiek +będzie chciał programować przy zmniejszonej motywacji finansowej? +Z mojego doświadczenia wynika, że tak.</p> + +<p> + Przez ponad dziesięć lat wielu spośród najlepszych światowych programistów +pracowało dla AI Lab za dużo mniej pieniędzy, niż mogliby dostawać +gdziekolwiek indziej. Byli nagradzani na inne sposoby, na przykład +zyskując sławę i uznanie. A kreatywność daje radość, jest nagrodą +samą w sobie.</p> + +<p> + Potem większość z nich odeszła, kiedy dostali szansę wykonywania tej +samej interesującej pracy w zamian za dużo pieniędzy.</p> + +<p> + Fakty pokazują, że ludzie chcą programować z powodów innych niż +bogactwo; ale gdy da im się szanse zarabiania przy tym wielkich +pieniędzy, to zaczną się tego spodziewać i domagać. Słabo płacące +organizacje nie wypadają dobrze w konkurencji z tymi, które płacą +dużo, ale mogłoby być inaczej, jeśli te drugie będą zdelegalizowane.</p> + +<p id="desperate"> +<strong>„Bardzo potrzebujemy programistów. Jeśli oni domagają się, +żebyśmy przestali pomagać swoim przyjaciołom, to musimy ich +posłuchać.”</strong></p> + +<p> + Nigdy nie potrzebujecie ich aż tak bardzo, by słuchać tego rodzaju +żądań. Pamiętajcie: miliony na obronę, ale ani centa daniny! +[„Millions for defense, but not one cent for +tribute!” – Robert Goodloe Harper]</p> + +<p id="living"> +<strong>„Programiści muszą jakoś zarabiać +na życie.”</strong></p> + +<p> + W krótkiej perspektywie to prawda. Jednak programiści mają mnóstwo +możliwości zarabiania na życie oprócz sprzedawania praw +do używania programów. Ten sposób jest teraz najbardziej +rozpowszechniony, bo przynosi programistom i biznesmenom najwięcej +pieniędzy, a nie dlatego, że jest to jedyny sposób na ich +zarabianie. Jeśli tylko się chce, to łatwo znaleźć inne możliwości. Oto +kilka przykładów:</p> + +<p> + Producent wprowadzający na rynek nowy komputer będzie płacił +za dostosowanie do niego systemu operacyjnego.</p> + +<p> + W usługi sprzedaży kursów, prowadzenia za rękę +oraz konserwacji mogliby angażować się także programiści.</p> + +<p> + Ludzie z innowacyjnymi pomysłami mogliby rozpowszechniać programy jako +„freeware”<a href="#f7">(9)</a>, prosząc zadowolonych +użytkowników o darowizny, lub sprzedając usługi prowadzenia +za rękę. Zdarzyło mi się spotkać ludzi, którzy już odnieśli w ten +sposób sukces.</p> + +<p> + Ludzie o podobnych zapotrzebowaniach mogą tworzyć grupy użytkowników +i płacić składki. Grupy takie mogłyby następnie podpisywać kontrakty +z firmami programistycznymi, które pisałyby potrzebne im programy.</p> + +<p> + Przeróżne drogi rozwoju mogą być finansowane przez Podatek Na Rzecz +Oprogramowania:</p> + +<p> + Przyjmijmy, że każdy kto kupuje komputer musi zapłacić jakiś procent +jego ceny jako podatek na rzecz oprogramowania. Rząd przekazuje zebrane +w ten sposób pieniądze agencji takiej jak NSF [National Science +Foundation], żeby rozdysponowała je na rozwój oprogramowania.</p> + +<p> + Jednak jeśli kupujący komputer sam przekaże jakąś darowiznę +na rzecz rozwoju oprogramowania, to może odliczyć ją +od podatku. Może przekazać pieniądze na rzecz samodzielnie +wybranego projektu – takiego, którego ma nadzieję +w przyszłości sam używać, gdy będzie gotowy. Może odliczyć kwotę +darowizny do wysokości całego podatku, który musiałby zapłacić.</p> + +<p> + Stawka podatkowa mogłaby być ustalona na podstawie głosowania samych +opodatkowanych i wyważona stosownie do kwoty, która będzie +opodatkowana.</p> + +<p> + Konsekwencje:</p> + +<ul> +<li>Społeczność użytkowników komputerów wspiera rozwój oprogramowania.</li> +<li>Ta sama społeczność decyduje, jak duże wsparcie jest potrzebne.</li> +<li>Użytkownicy, którym zależy, na co idą ich składki, samodzielnie mogą +wybrać wspierany projekt.</li> +</ul> +<p> + W dalszej perspektywie rozwój wolnych programów jest krokiem ku światu +dostatku, w którym nikt nie będzie musiał ciężko harować tylko +po to, by przeżyć. Ludzie będą mogli oddawać się czynnościom, które +sprawiają radość, takim jak programowanie, po tym jak spędzą wymagane +10 godzin tygodniowo na niezbędnych zadaniach takich jak legislacja, +doradztwo rodzinne, naprawy robotów i badania geologiczne asteroid. Nie +trzeba już będzie zarabiać na życie programowaniem.</p> + +<p> + Już udało nam się bardzo zwiększyć produktywność, ale niewiele +z tego przełożyło się na czas wolny dla pracowników, +bo działania produktywne wymagają przeprowadzania wielu działań +nieproduktywnych. Głównymi tego przyczynami są urzędy i obustronne +zmagania z konkurencją. Wolne oprogramowanie znacznie ograniczy te +utrudnienia na polu produkcji oprogramowania. Musimy to zrobić, żeby +technologiczne zyski w wydajności przełożyły się na mniej pracy +dla nas.</p> + + +<h3 id="footnotes">Przypisy</h3> + +<!-- The anchors do not match the actual footnote numbers because of + revisions over time. And if a new footnote is added, the references + to existing footnotes that follow the new one must be changed. --> +<ol> +<li id="f1">[Przypis ten wyjaśnia nieporozumienia związane z użyciem +w oryginale dwuznacznego angielskiego słowa „free”, +mogącego oznaczać zarówno „darmowe” jak +i „swobodne”; w polskim tłumaczeniu nie istnieje +nieporozumienie.] W tym miejscu użycie słów było niedbałe. Tekst miał +mówić, że nikt nie będzie musiał płacić za <b>pozwolenie</b> +na używanie GNU. Ale słowa nie wyrażają tego jasno, +więc ludzie często interpretują ten fragment jako mówiący, +że kopie GNU zawsze powinny być dystrybuowane za niewielką opłatą +lub za darmo. To nigdy nie było naszą intencją; później manifest +wspomina o możliwości istnienia firm świadczących usługi dystrybucji +za opłatą. Z czasem nauczyłem się starannie rozróżniać pomiędzy +„wolnym” oprogramowaniem i oprogramowaniem +„darmowym”. Wolne oprogramowanie to takie oprogramowanie, które +użytkownicy mogą swobodnie rozpowszechniać i zmieniać. Niektórzy +użytkownicy mogą uzyskać kopie za darmo, a niektórzy za nie +płacą – jeśli zebrane w ten sposób środki pomogą ulepszyć +oprogramowanie, to tym lepiej. Ważne jest, że każdy, kto ma kopię, może +swobodnie współpracować z innymi użytkownikami.</li> + +<li id="f2a">Wyrażenie „rozdawać” jest kolejnym przykładem na to, +że w momencie pisania tego tekstu nie rozdzieliłem jeszcze wyraźnie +kwestii ceny od wolności. Aktualnie zalecamy unikanie tego wyrażenia, +kiedy mówimy o wolnym oprogramowaniu. Patrz „<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#GiveAwaySoftware">Mylące słowa +i sformułowania</a>” po dokładniejsze wyjaśnienie.</li> + +<li id="f2">Tutaj też nie udało mi się rozróżnić pomiędzy „wolnym” +a „darmowym”. Stwierdzenie w swojej postaci nie jest +fałszywe – można dostać kopie GNU za darmo, od swoich +przyjaciół lub poprzez Internet – jednakże prowadzi ono +do nieporozumień.</li> + +<li id="f3">Istnieje teraz kilka takich firm.</li> + +<li id="f4">Fundacja Wolnego Oprogramowania (The Free Software Foundation) przez 10 lat +zdobywała większość swoich funduszy poprzez dystrybucję oprogramowania, +chociaż jest raczej organizacją charytatywną, a nie firmą. Możecie +składać <a href="/order/order.html">zamówienia na rzeczy +z FSF</a>, by nas wspierać. +</li> + +<li id="f5">Grupa firm komputerowych ok. 1991 r. zebrała fundusze, aby wspomóc +utrzymanie GNU C Compiler.</li> + +<li id="f8">Zdaje się, że popełniłem błąd mówiąc, że własnościowe +oprogramowanie było głównym środkiem zysków +z oprogramowania. Zauważyłem, że w zasadzie większość modeli +biznesowych opierało się i opiera na tworzeniu oprogramowania +specjalistycznego. Nie tworzy to dodatkowych opłat, więc biznes się +kręci dzięki nowym zewnętrznym zamówieniom. Segment biznesowy oprogramowania +specjalistycznego będzie wciąż istniał, prawdopodobnie bez większych +zmian w świecie wolnego oprogramowania. Zatem, moim zdaniem, zarobki +najlepszych programistów nie będą się wiele różnić w świecie wolnego +oprogramowania.</li> + +<li id="f6">W latach osiemdziesiątych nie zdawałem sobie jeszcze sprawy, jak +niejasne jest mówienie o „własności intelektualnej”. Termin ten +jest oczywiście tendencyjny; mniej oczywiste jest to, że wrzuca on +do jednego worka zasadniczo odmienne prawa, które poruszają różne +kwestie. Obecnie nakłaniam ludzi, by całkowicie odrzucali termin +„własności intelektualnej”, żeby uniknąć sugerowania innym, +że jest to jedna, spójna kwestia. Aby wszystko było jasne, należy +oddzielnie rozmawiać o patentach, prawach autorskich i znakach +towarowych. Przeczytajcie <a href="/philosophy/not-ipr.html">późniejsze +wyjaśnienie</a>, w którym opisano, w jaki sposób termin ten szerzy +nieporozumienia i stronnicze podejście do pewnych kwestii.</li> + +<li id="f7">Z czasem nauczyliśmy się odróżniać „wolne oprogramowanie” +i oprogramowanie typu „freeware”. „Freeware” to +oprogramowanie, które można bez ograniczeń kopiować, jednak zwykle +nie ma zgody na badanie lub modyfikowanie jego kodu źródłowego, +więc większość tego typu programów nie jest wolna. Artykuł „<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Freeware">Mylące słowa +i sformułowania</a>” to dokładniej wyjaśnia.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1985, 1993, 2003, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010, 2014, 2015 +Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p> +Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies of +this document, in any medium, provided that the copyright notice and +permission notice are preserved, and that the distributor grants the +recipient permission for further redistribution as permitted by this +notice. <br /> Modified versions may not be made. <br /><br />Wyraża się +zgodę na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego dokumentu, +niezależnie od nośnika, pod warunkiem, że informacje o +prawach autorskich i powielaniu zostaną zachowane oraz że +dystrybutor pozwoli odbiorcy na dalsze rozpowszechnianie +na zasadach tutaj zawartych. +<br /> +Modified versions may not be made. <br /> Nie wolno tworzyć wersji +zmodyfikowanych. +</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Radek Moszczynski 2003; poprawki: Oskar Gałecki 2011, Jan Owoc +2011, 2014, 2015, Wojciech Kotwica 2003, 2004, 2005, 2006, Marcin Wolak +2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/04/30 19:31:19 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/mcvoy.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/mcvoy.html new file mode 100644 index 0000000..1daa0e5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/mcvoy.html @@ -0,0 +1,222 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/mcvoy.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dziękuję, Larry McVoy - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/mcvoy.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Dziękuję, Larry McVoy</h2> + +<p><strong>Richard M. Stallman</strong></p> + +<p> +Po raz pierwszy w życiu pragnę podziękować Larry'emu +McVoy. Zlikwidował poważną słabość społeczności wolnego oprogramowania, +ogłaszając ostatnio koniec swojej kampanii, kuszącej pracujących +nad wolnym oprogramowaniem do używania i promowania jego +niewolnego programu. Wkrótce deweloperzy Linuksa przestaną używać tego +programu i nie będą już wysyłać w świat sygnału, że niewolne +oprogramowanie jest rzecz dobrą, jeśli jest wygodne. +</p> + +<p> +Ze względu na fakt, że to McVoy wywołał ten problem, moja +wdzięczność jest ograniczona. Ale i tak doceniam jego decyzję dotyczącą +wyjaśnienia sprawy. +</p> + +<p> +Istnieją tysiące niewolnych programów i większość z nich nie +zasługuje na specjalną uwagę, inną niż rozwijanie ich wolnych +odpowiedników. Tym, co sprawiło, że ten program, BitKeeper, stał się +niebezpieczny i owiany złą sławą, była towarzysząca mu strategia +marketingowa: zachęcanie znanych projektów wolnego oprogramowania +do używania tego programu, żeby przywabić innych — +płacących — użytkowników. +</p> + +<p> +McVoy udostępnił swój program deweloperom wolnego oprogramowania +za darmo. Nie oznacza to, że BitKeeper był dla nich wolnym +oprogramowaniem; mieli ten przywilej, że nie musieli rozstawać się ze +swoimi pieniędzmi, ale i tak musieli rozstać się swoją +wolnością. Wyrzekli się podstawowych wolności, które składają się +na definicję wolnego oprogramowania: swobody uruchamiania programu, +w każdym celu, swobody badania i dowolnego modyfikowania kodu +źródłowego, swobody tworzenia i redystrybucji kopii oraz swobody +publikowania zmodyfikowanych wersji. +</p> + +<p> +Ruch na rzecz wolnego oprogramowania od 1990 roku głosił: +„Myślcie o wolności słowa, nie o darmowym piwie”. McVoy mówił +coś przeciwnego — zachęcał programistów, żeby skupili się +na braku opłaty pieniężnej, zamiast na wolności. Aktywista ruchu +wolnego oprogramowania odrzuciłby tę propozycję, ale ci z naszej +społeczności, którzy bardziej cenią techniczne zalety niż wolność +i społeczność, byli na nią podatni. +</p> + +<p> +Przyjęcie jego programu do prac nad rozwojem Linuksa było wielkim +triumfem McVoy'a. Żadne wolne oprogramowanie nie jest tak widoczne jak +Linux. Linux jest jądrem systemu operacyjnego GNU/Linux, kluczowym +komponentem, a użytkownicy często mylą go z całym systemem. Tak +jak McVoy z pewnością planował, korzystanie z jego programu przy +pracy nad Linuksem było dla temu oprogramowania potężną reklamą. +</p> + +<p> +Była to równocześnie, celowo lub nie, wielka kampania polityczna PR, +przekazująca społeczności wolnego oprogramowania, że zaprzeczające +wolności oprogramowanie jest akceptowalne, póki jest +wygodne. Jeżeli w 1984 przyjęlibyśmy tak postawę w stosunku +do Uniksa — gdzie bylibyśmy dzisiaj? +Nigdzie. Jeżeli zaakceptowalibyśmy używanie Uniksa, zamiast zabrać się +za to, żeby go zastąpić czymś innym, nie powstałoby nic takiego jak +system GNU/Linux. +</p> + +<p> +Oczywiście, deweloperzy Linuksa mieli praktyczne powody, dla których to +zrobili. Nie będę się o nie spierał; z pewnością wiedzą, co jest +dla nich wygodne. Ale nie ocenili, nie policzyli, jak wpłynie to +na ich wolność — ani na wysiłki reszty społeczności. +</p> + +<p> +Wolne jądro, nawet cały wolny system operacyjny, nie wystarczą, żeby używać +komputera w wolności. Potrzebujemy wolnego oprogramowania również +do wszystkiego innego. Wolne aplikacje, sterowniki, <abbr title="Basic +Input/Output System">BIOS</abbr> — niektóre z tych projektów +napotykają na ogromne przeszkody. Trzeba rozpracowywać formaty metodą +inżynierii wstecznej lub naciskać na firmy, żeby je +udokumentowały, trzeba obchodzić zagrożenia patentowe lub stawiać im +czoła, trzeba się zmagać z efektem sieciowym. Sukces będzie wymagał +wytrwałości i determinacji. Na pewno lepsze jądro jest godne +pożądania, ale nie kosztem osłabienia impetu uwalniania reszty świata +oprogramowania. +</p> + +<p> +Gdy pojawiły się kontrowersje wokół korzystania z jego programu, McVoy +odpowiedział bez zainteresowania. Obiecał na przykład wydać +BitKeepera jako wolne oprogramowanie, jeśli firma zwinie interes. Niestety, +to nic nie daje, bo firma nadal funkcjonuje. Deweloperzy Linuksa +odpowiedzieli na to: „Przerzucimy się na wolny program, jak +zrobicie lepszy odpowiednik”. W ten okrężny sposób stwierdzili: +„Narobiliśmy bałaganu, ale go nie posprzątamy”. +</p> + +<p> +Na szczęście nie wszyscy developerzy Linuksa uważali niewolny program +za mile widziany i istniała ciągła presja w kierunku wolnej +alternatywy. Ostatecznie Andrew Tridgell skonstruował interoperacyjny wolny +program, więc deweloperzy Linuksa nie będą już dłużej musieli używać +niewolnego programu. +</p> + +<p> +McVoy z początku krzyczał i groził, ale ostatecznie +zdecydował się zabrać swoje zabawki i pójść do domu: cofnął +pozwolenie na darmowe używanie programu przez wolne projekty, +a deweloperzy Linuksa przejdą na inne oprogramowanie. Program, +którego już nie używają, pozostanie nieetyczny, tak długo, póki nie jest +wolny, ale nie będą go już promować, ani używając go dawać +przykładu innym, jak niski priorytet przyznają wolności. Możemy zacząć +zapominać o tym programie. +</p> + + +<p> +Powinniśmy nie zapominać lekcji, którą wynieśliśmy: niewolne programy są +niebezpieczne dla Was i dla społeczności. Nie dajcie im zająć miejsca +w Waszym życiu. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2005 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Łukasz Anwajler 2006; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/17 05:30:45 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-antitrust.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-antitrust.html new file mode 100644 index 0000000..6738e60 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-antitrust.html @@ -0,0 +1,208 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-antitrust.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Proces antymonopolowy Microsoftu a Wolne Oprogramowanie - Projekt GNU - +Free Software Foundation (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-antitrust.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Proces antymonopolowy Microsoftu a Wolne Oprogramowanie</h2> + +<p> +W miarę jak proces antymonopolowy Microsoftu zbliża sie do końca, +pojawia się pytanie, czego od nich zażądać w razie gdyby +przegrali. Ralph Nader organizuje nawet [w momencie pisania tego +tekstu, w marcu 1999] konferencję na ten temat (zobacz <a +href="http://www.appraising-microsoft.org/">http://www.appraising-microsoft.org/</a>).</p> +<p> +Oczywiste rozwiązania, czyli ograniczenie zawierania kontraktów +pomiędzy Microsoftem a producentami komputerów, czy też +podzielenie Microsoftu, niczego tak naprawdę nie zmienią. Pierwsze +z nich może zwiększyć dostępność komputerów z fabrycznie +zainstalowanym GNU/Linuksem, ale ta tak czy inaczej już się +zwiększa. Drugie głównie otworzyłoby rynek dla innych producentów objętego +restrykcyjnymi licencjami oprogramowania, a to zapewniłoby użytkownikom +jedynie alternatywne sposoby na wyzbycie się swojej wolności.</p> +<p> +Z tego powodu proponuję zastosować trzy środki zaradcze, które mogłyby +pomóc <a href="/philosophy/free-sw.html">wolnym</a> systemom operacyjnym, +takim jak GNU/Linux, konkurować z Windowsem pod względem +technicznym, a zarazem szanować wolność swoich użytkowników. Te trzy +środki zaradcze dotyczą bezpośrednio trzech największych przeszkód stojących +na drodze rozwoju wolnych systemów operacyjnych oraz na drodze ku +umożliwieniu uruchamiania pod nimi programów napisanych dla +Windows. Dotyczą one także bezpośrednio metod, których wolę użycia +zadeklarował Microsoft (w „dokumentach Halloween”), +aby przeszkodzić wolnemu oprogramowaniu. Najbardziej efektywne byłoby +użycie wszystkich tych środków zaradczych jednocześnie.</p> + +<ol> + <li>Zażądać od Microsoftu opublikowania kompletnej dokumentacji wszystkich +interfejsów pomiędzy komponentami programowymi, wszystkich protokołów +komunikacyjnych i wszystkich formatów plików. To położyłoby kres jednej +z ulubionych taktyk Microsoftu: używaniu objętych tajemnicą +i niekompatybilnych interfejsów. +<p> + Aby to żądanie naprawdę zostało spełnione, Microsoftowi powinno się +zabronić używania umów o poufności z innymi organizacjami jako +pretekstu do implementowania objętych tajemnicą interfejsów. Zasada +powinna być taka: jeśli nie mogą ujawnić interfejsu, to nie mogą wydać jego +implementacji.</p> +<p> + Do przyjęcia byłoby jednak pozwolenie Microsoftowi +na rozpoczęcie implementowania jakiegoś interfejsu przed opublikowaniem +jego specyfikacji, pod warunkiem, że wydaliby tę specyfikację +jednocześnie z samą implementacją.</p> +<p> + Wprowadzenie tego żądania w życie nie byłoby trudne. Jeśli inni +producenci oprogramowania poskarżyliby się, że opublikowana +dokumentacja nie opisuje we właściwy sposób jakiegoś aspektu interfejsu +lub sposobu wykonania jakiegoś zadania, to sąd nakazywałby Microsoftowi +odpowiedzieć na pytania dotyczące danego problemu. Wszystkie +wątpliwości dotyczące interfejsów (w odróżnieniu od technik +implementacji) musiałyby zostać wyjaśnione.</p> +<p> + Podobne warunki zostały zawarte w roku 1984 w umowie pomiędzy IBM +a Wspólnotą Europejską, która kończyła inny spór antymonopolowy. Zobacz +<a +href="http://www.cptech.org/at/ibm/ibm1984ec.html">http://www.cptech.org/at/ibm/ibm1984ec.html</a>.</p> +</li> +<li>Zażądać od Microsoftu, żeby używali swoich patentów w dziedzinie +oprogramowania tylko do obrony. (Jeśli mają patenty dotyczące innych +dziedzin, mogłyby być one w tym żądaniu zawarte lub z niego +wyłączone). To położyłoby kres innej taktyce wymienionej przez Microsoft +w dokumentach Halloween: używaniu patentów w celu zatrzymania +rozwoju wolnego oprogramowania. +<p> + Powinniśmy dać Microsoftowi wybór stosowania samoobrony lub obrony +wspólnej. Samoobrona oznacza proponowanie wzajemnego udzielania licencji +na patenty bez żadnych opłat każdemu, kto wyraża na to +ochotę. Obrona wspólna to wystawianie licencji na patenty organizacji, +do której przyłączyć może się każdy – nawet ludzie, którzy +własnych patentów nie posiadają. Organizacja ta udzielałaby wszystkim swoim +członkom licencji na wszystkie patenty, do których posiada prawa.</p> +<p> + Poruszenie kwestii patentów jest sprawą kluczową, bo na nic zda się +sprawienie, żeby Microsoft opublikował jakiś interfejs, jeśli zdoła zawrzeć +w nim (lub w fukcjonalności, do której daje on dostęp) jakiś +patentowy niuans, który uniemożliwi nam jego implementację.</p> +</li> +<li>Zażądać od Microsoftu, żeby nie certyfikowali żadnego sprzętu jako +działającego z ich oprogramowaniem, chyba że dla sprzętu tego +została opublikowana pełna specyfikacja, pozwalająca każdemu programiście +zaimplementować oprogramowanie go wspierające. +<p> + Objęte tajemnicą specyfikacje sprzętowe nie są częstym procederem +Microsoftu, ale stanowią znaczną przeszkodę dla rozwoju wolnych +systemów operacyjnych mogących być konkurencją dla Windows. Zniesienie tej +przeszkody dałoby bardzo wiele. Jeśli dojdzie do ugody +z Microsoftem, zawarcie w niej takiego postanowienia nie będzie +niemożliwe – byłoby to kwestią do wynegocjowania.</p> +</li> +</ol> +<p> +Steve Ballmer z Microsoftu ogłosił w kwietniu plan prawdopodobnego +odtajnienia kodu źródłowego jakiejś części Windows. Nie jest jasne, +czy oznacza to uczynienie go wolnym oprogramowaniem +oraz o którą część Windows chodzi. Jednak jeśli Microsoft +rzeczywiście uczyni jakąś ważną część Windows wolną, mogłoby to w jej +przypadku rozwiązać wspomniane wyżej problemy. (Byłoby to także wkładem +na rzecz społeczności wolnego oprogramowania, jeśli okazałoby się, +że część ta jest przydatna do celów innych niż uruchamianie innego +objętego restrykcyjną licencją oprogramowania Microsoftu).</p> +<p> +Możliwość użycia jakiejś części Windows jako wolnego oprogramowania jest +jednak mniej ważna, niż posiadanie <em>pozwolenia</em> +na implementację wszystkich części. Zaproponowane powyżej środki +zaradcze to właśnie to, czego najbardziej potrzebujemy. Otworzą nam one +drogę do stworzenia alternatywy dla Microsoft Windows, która będzie +naprawdę lepsza na każdym polu, na którym Microsoft nie uczyni +Windows wolnym oprogramowaniem.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999, 2007, 2008 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Radosław Moszczyński 2004, Daniel Oźminkowski 2011; poprawki: +Jan Owoc 2011, 2014.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:04:59 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-new-monopoly.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-new-monopoly.html new file mode 100644 index 0000000..7bc7360 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-new-monopoly.html @@ -0,0 +1,248 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/microsoft-new-monopoly.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2020-07-17" --><!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-new-monopoly.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Nowy monopol Microsoftu - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-new-monopoly.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Nowy monopol Microsoftu</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<blockquote> +<p>Ten artykuł został napisany w lipcu 2005. Microsoft zaczął stosować +inną politykę w 2006, więc pewne szczegóły opisane poniżej +i ich krytyka mają obecnie jedynie znaczenie historyczne. Ogólny +problem nadal jednak pozostaje: <a +href="https://web.archive.org/web/20120831070708/http://www.grokdoc.net/index.php/EOOXML_objections#Patent_rights_to_implement_the_Ecma_376_specification_have_not_been_granted">Podchwytliwie +sformułowana nowa polityka Microsoftu nie daje nikomu jasnego pozwolenia +na zaimplementowanie OOXML.</a> +</p> +</blockquote> + +<p>Europejscy ustawodawcy aprobujący patenty często twierdzą, że nie będą +one miały wpływu na wolne oprogramowanie (lub oprogramowanie +„open source”). Prawnicy Microsoftu postawili sobie +za zadanie udowodnić im, że są w błędzie.</p> + +<p>Wewnętrzne dokumenty ujawnione w roku 1998 stwierdzały, +że Microsoft uznawał system operacyjny GNU/Linux (w dokumentach +nazywany „Linuksem”), będący wolnym oprogramowaniem, +za głównego rywala systemu Windows oraz wspominały +o stosowaniu patentów i tajnych formatów plików w celu +powstrzymania nas.</p> + +<p>Microsoft może często narzucać nowe standardy, ponieważ posiada władzę +na rynku. Wystarczy, że opatentują jakąś ideę, zaprojektują format +pliku, język programowania lub protokół komunikacyjny na nim +oparty i mogą wymusić na użytkownikach ich stosowanie. Wówczas +niemożliwe stanie się dla nas, środowiska wolnego oprogramowania, +dostarczanie użytkownikom funkcjonalności, jakiej chcą; będą skazani +na Microsoft, a my nie będziemy mogli oferować im żadnych usług.</p> +<p>Jakiś czas temu Microsoft próbował doprowadzić do tego, żeby jego +opatentowana metoda blokowania spamu została przyjęta jako standard +w Internecie, aby uniemożliwić obsługę poczty przez wolne +oprogramowanie. Komitet standaryzacyjny odrzucił tę propozycję, +ale Microsoft zapowiedział, że będzie próbował przekonać duże +firmy providerskie (ISP), aby pomimo tego stosowały metodę.</p> + +<p>Obecnie Microsoft planuje podobne zabiegi w odniesieniu do plików +programu Word.</p> + +<p>Kilka lat temu Microsoft przerzucił się z udokumentowanego formatu +zapisu plików na nowy, tajny format. Jednak producenci wolnych +edytorów tekstu, jak AbiWord czy OpenOffice.org, przez lata wytrwale +eksperymentowali, aby zrozumieć ten format i obecnie ich +oprogramowanie potrafi odczytać większość plików programu +Word. Ale Microsoft jeszcze nie został pokonany.</p> + +<p>Następna wersja programu Microsoft Word będzie stosować formaty plików, +wykorzystujące technikę opatentowaną przez Microsoft. Microsoft oferuje +do pewnych, ograniczonych zastosowań wolną od opłat licencję +patentową, ale jest ona tak ograniczona, że nie pozwala +na użytkowanie wolnego oprogramowania. Licencję można obejrzeć tutaj: +<a href="https://msdn.microsoft.com/en-us/windows/hardware/gg463420.aspx"> +https://msdn.microsoft.com/en-us/windows/hardware/gg463420.aspx</a>.</p> + +<p>Wolne oprogramowanie jest zdefiniowane jako oprogramowanie, które zapewnia +cztery podstawowe wolności: (0) wolność uruchamiania oprogramowania, +(1) wolność analizowania kodu źródłowego i dostosowywania go +do swoich potrzeb, (2) wolność wykonywania i rozprowadzania +kopii oraz (3) wolność publikowania zmodyfikowanych +wersji. Jedynie programiści mogą bezpośrednio korzystać z wolności 1 +i 3, ale wszyscy użytkownicy mogą korzystać z wolności 0 +i 2. Wszyscy użytkownicy czerpią zyski z modyfikacji tworzonych +i publikowanych przez programistów.</p> + +<p>Dystrybucja aplikacji na licencji Microsoftu powoduje stosowanie +warunków umowy licencyjnej, które zakazują dokonywania większości możliwych +modyfikacji oprogramowania. Bez wolności 3 – wolności +publikowania zmodyfikowanych wersji – nie będzie to +oprogramowanie wolne. (Sądzę, że nie będzie to też oprogramowanie typu +„open source”, gdyż definiuje się je podobnie, jednak nie +identycznie, więc nie mogę wypowiadać się w imieniu zwolenników +open source).</p> + +<p>Licencja Microsoftu wymaga także dołączenia pewnego oświadczenia. Samo +w sobie, owo oświadczenie nie powoduje, że oprogramowanie nie jest +wolne. Zwyczajowo wolne oprogramowanie opatrzone jest notatkami +licencyjnymi, których nie można zmieniać i wspomniane oświadczenie +mogłoby być dołączone do jednej z takich notatek. Oświadczenie to +jest tendencyjne i mylące, ponieważ używa terminu „własność +intelektualna”, ale wymagane jest jedynie jego zamieszczenie +w tekście licencji, a nie potwierdzanie jego prawdziwości +czy posiadania przez nie jakiegokolwiek znaczenia. Autor oprogramowania +może znieść mylący wpływ oświadczenia poprzez umieszczenie +zastrzeżenia: „Zamieszczenie poniższej wprowadzającej w błąd +deklaracji zostało nam narzucone przez firmę Microsoft; proszę zauważyć, +że jest to propaganda. Więcej wyjaśnień można znaleźć na <a +href="http://www.gnu.org/philosophy/not-ipr.html">http://www.gnu.org/philosophy/not-ipr.html</a>”.</p> + +<p>Wymóg zamieszczenia konkretnego fragmentu tekstu jest jednak dość +podstępny, ponieważ każdy, kto to zrobi, wyraźnie akceptuje +i stosuje restrykcje nałożone przez licencję patentową Microsoftu. Nie +ma wątpliwości, że w efekcie program nie jest wolnym +oprogramowaniem.</p> + +<p>Niektóre licencje wolnego oprogramowania, przykładowo najbardziej popularna +Powszechna Licencja Publiczna GNU (GNU GPL), zakazują publikowania +zmodyfikowanych wersji jeśli nie one są pewnego rodzaju wolnym +oprogramowaniem. (Nazywamy to klauzulą „wolność +lub śmierć”, dlatego że zapewnia, że program zostanie +wolny albo umrze). Opatrzenie licencją Microsoftu programu będącego +na licencji GNU GPL naruszałoby warunki licencji GNU GPL – +byłoby nielegalne. Wiele innych licencji na wolne oprogramowanie +zezwala na publikowanie niewolnych wersji +zmodyfikowanych. Zmodyfikowanie, a następnie opublikowanie +zmodyfikowanej wersji takiego programu na licencji patentowej +Microsoftu byłoby zgodne z prawem. Jednak wersja zmodyfikowana, +razem ze zmodyfikowaną licencją, nie byłaby już wolnym oprogramowaniem.</p> + +<p>Patent Microsoftu na nowy format plików programu Word jest patentem +w USA. Nie nakłada ograniczeń na obywateli Europy; Europejczycy +mają prawo do tworzenia i używania oprogramowania czytającego ten +format. Obecnie Europejczycy rozbudowujący lub użytkujący +oprogramowanie mają przewagę nad Amerykanami: Amerykanie mogą zostać +zaskarżeni za naruszenie patentu poprzez działania związane +z oprogramowaniem w USA, ale Europejczycy nie mogą zostać +pozwani do sądu za działalność na obszarze Europy. Mieszkańcy +Europy mogą już uzyskiwać amerykańskie patenty na oprogramowanie +i skarżyć Amerykanów, ale ci nie mają możliwości uzyskania +patentów europejskich tak długo jak Europa się na to nie godzi. +</p> + +<p>Wszystko to zmieni się z chwilą usankcjonowania przez Parlament +Europejski patentowalności oprogramowania. Microsoft znajdzie się +w grupie tysięcy posiadaczy patentów spoza Europy, którzy przeniosą +swoje patenty do Europy, aby móc skarżyć osoby tworzące +oprogramowanie i użytkowników komputerów. Osiemdziesiąt procent spośród +około 50.000 przypuszczalnie nieprawomocnych patentów na oprogramowanie +udzielonych przez Europejski Urząd Patentowy nie należy +do Europejczyków. Parlament Europejski powinien głosować za tym, +żeby patenty te pozostały nieprawomocne, aby w ten sposób chronić +Europejczyków.</p> + +<p> +[uwaga z 2009]: dyrektywa UE o patentach na oprogramowanie została +odrzucona, ale Europejskie Biuro Patentowe nie zaprzestało ich +wydawania i niektóre kraje traktują je jako ważne. Odwiedźcie <a +href="http://ffii.org">fffi.org</a> aby uzyskać więcej informacji +i wziąć udział w kampanii przeciwko patentom +na oprogramowanie w Europie. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2005, 2009, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: 'rzoock' 2005, Daniel Oźminkowski 2011; poprawki: Jan Owoc +2011, 2014, 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/09/15 18:59:26 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-old.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-old.html new file mode 100644 index 0000000..423102f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-old.html @@ -0,0 +1,155 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-old.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Czy Microsoft jest Wielkim Szatanem? (stara wersja) - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-old.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Czy Microsoft jest Wielkim Szatanem? (stara wersja)</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Istnieje <a href="/philosophy/microsoft.html">zaktualizowana wersja</a> tego +artykułu.</p></blockquote> +</div> + +<p>Wiele osób uważa Microsoft za diabelskie zagrożenie przemysłu +oprogramowania. Prowadzi się nawet kampanię bojkotu Microsoftu. Odczucia te +nasiliły się od chwili, gdy Microsoft jasno okazał czynną wrogość wobec +wolnego oprogramowania.</p> + +<p>W ruchu na rzecz wolnego oprogramowania nasz punkt widzenia jest +inny. Zdajemy sobie sprawę, że Microsoft robi rzeczy, które są złe dla +użytkowników oprogramowania: zastrzega <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">własność</a> +oprogramowania, odmawiając użytkownikom należnej im wolności.</p> + +<p>Jednak Microsoft nie jest w tym odosobniony. Tak samo postępują +z użytkownikami niemal wszystkie firmy wydające programy. Jeśli inne +firmy zdołały podporządkować sobie mniejszą liczbę użytkowników niż +Microsoft, to bynajmniej nie dlatego, że nie próbowały i nie +próbują.</p> + +<p>Nie chodzi tu o to, żeby usprawiedliwiać Microsoft. Chodzi raczej o to, żeby +przypomnieć, że w przemyśle oprogramowania opartym na <a +href="/philosophy/shouldbefree.html">wprowadzaniu podziałów wśród +użytkowników i odbieraniu im wolności</a> przypadek Microsoftu jest +naturalną drogą rozwoju. Kiedy krytykujemy Microsoft, to nie wolno nam +uwalniać od zarzutów pozostałych firm, które także zastrzegają sobie +własność oprogramowania. W FSF nie uruchamiamy żadnego oprogramowania +zastrzeżonego – ani wydanego przez Microsoft, ani przez +kogokolwiek innego.</p> + +<p>W „dokumentach Haloween”, opublikowanych pod koniec +października 1998 roku, władze Microsoftu wyraziły zamiar użycia różnych +metod w celu zahamowania rozwoju wolnego oprogramowania: zwłaszcza +projektowania tajnych protokołów i formatów plików +oraz patentowania algorytmów i istotnych cech oprogramowania.</p> + +<p>Taka polityka piętrzenia trudności to nic nowego: Microsoft i wiele +innych firm tworzących oprogramowanie uprawia ją od lat. Prawdopodobnie +w przeszłości ich motywem była wzajemna walka, dziś wygląda na to, +że wśród zamierzonych celów ataku jesteśmy +i my. Jednak zmiana motywów nie ma skutków praktycznych, +ponieważ tajne konwencje i patenty na oprogramowanie +przeszkadzają wszystkim, bez względu na „zamierzony +cel”.</p> + +<p>Tajność i patenty zagrażają wolnemu oprogramowaniu. Dawniej stwarzały +ogromne przeszkody, a musimy się spodziewać, że w przyszłości +będą stwarzać jeszcze większe. Scenariusz taki wcale nie różni się +od tego, co by się działo, nawet gdyby Microsoft nigdy nas nie +dostrzegł. Jedyna faktycznie znacząca rzecz, jaka wynika +z „Dokumentów Haloween” to to, że jak się zdaje, +Microsoft sądzi, iż <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">system GNU/Linux</a> +ma w sobie potencjał, żeby odnieść wielki sukces.</p> + +<p>Dziękujemy ci, Microsoft, i prosimy: ustąp z drogi.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2000, 2007, 2008, 2009 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marcin Migala 2003; poprawki: Wojciech Kotwica 2003, 2006, Jan +Owoc 2011, 2013, Daniel Oźminkowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-verdict.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-verdict.html new file mode 100644 index 0000000..9134433 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft-verdict.html @@ -0,0 +1,134 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/microsoft-verdict.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>O werdykcie w sprawie Microsoftu - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft-verdict.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>O werdykcie w sprawie Microsoftu</h2> + +<p> +Wielu użytkowników <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a> uważa +ten system za konkurencję dla Microsoftu. Jednakże celem Ruchu Wolnego +Oprogramowania jest rozwiązanie problemu znacznie większego niż Microsoft: +prawnie zastrzeżonego oprogramowania, które nie jest wolne i które ma +na celu utrzymywać użytkowników w bezradności +oraz uniemożliwiać kooperację. Microsoft jest największym +przedsiębiorstwem rozwijającym takie oprogramowanie, ale wiele innych +firm traktuje wolność użytkowników w równie zły sposób; jeśli nie +zakuli oni w kajdany tylu użytkowników co Microsoft, to bynajmniej nie +dlatego, że nie próbowali.</p> +<p> +Ponieważ Microsoft to tylko część problemu, jego porażka w sprawie +antymonopolowej niekoniecznie stanowi wygraną wolnego oprogramowania. To, +czy wynik tejże sprawy pomoże wolnemu oprogramowaniu i czy będzie +on sprzyjać wolności użytkowników, zależy od konkretnych środków +zaradczych, jakich sędzia użyje wobec Microsoftu.</p> +<p> +Jeśli środki te będą miały na celu umożliwienie innym firmom +konkurencji na polu prawnie zastrzeżonego nie-wolnego oprogramowania, +to nie przyniesie to Wolnemu Światu żadnych szczególnych korzyści. Inni +potencjalni władcy to nie wolność. Co więcej, konkurencja mogłaby sprawić, +że będą oni oferować „lepsze” produkty, lepsze +w wąskim, technicznym znaczeniu tego słowa; wtedy byłoby nam trudniej +konkurować z nimi pod względem technologii. My nadal będziemy +oferować użytkownikom coś, czego te firmy nie oferują – wolność +a użytkownicy, którzy ją sobie cenią nadal będą wybierać z tego +powodu wolne oprogramowanie. Jednak użytkownicy, którzy nie cenią +wolności, a system wybierają po prostu ze względu na wygodę, +mogą zostać zwabieni przez „ulepszone” systemy objęte +restrykcyjną licencją.</p> +<p> +Podzielenie Microsoftu na oddzielne firmy także może być niebezpieczne +dla wolnego oprogramowania. Kiedy tych mniejszych podmiotów nie będzie już +powstrzymywać społeczna gotowość do potępiania Microsoftu, mogą one +poczuć się na siłach, by zaatakować wolne oprogramowanie bardziej +zajadle, niż robi to Microsoft w swojej obecnej, połączonej postaci.</p> +<p> +W związku z tą sprawą <a +href="/philosophy/microsoft-antitrust.html">proponuję środki zaradcze</a>, +które pomogłyby wolnemu oprogramowaniu konkurować z Microsoftem: +na przykład zmuszenie Microsoftu do opublikowania dokumentacji dla +wszystkich interfejsów, a także do używania patentów tylko +do obrony, a nie do ataku. Te środki zaradcze powstrzymałyby +użycie broni, które Microsoft planuje przeciwko nam wytoczyć (o czym +mówią „dokumenty Halloween”, które przeciekły z Microsoftu +i ujawniły jak zamierzają oni przeszkadzać w rozwoju systemu +GNU/Linux).</p> +<p> +Kiedy będzie już wiadomo, jakie środki zaradcze wybierze sędzia, to będziemy +mieli pogląd na to, czy cała ta sprawa była korzystna, +czy też szkodliwa dla Ruchu Wolnego Oprogramowania.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2000, 2007, 2008 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jarosław Moszczyński 2004; poprawki: Wojciech Kotwica 2006, Jan +Owoc 2011, 2012, Daniel Oźminkowski 2010, Jan Wieremjewicz 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft.html new file mode 100644 index 0000000..391ca65 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/microsoft.html @@ -0,0 +1,205 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/microsoft.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/microsoft.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/microsoft.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/microsoft.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-06-25" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Czy Microsoft jest Wielkim Szatanem? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/microsoft.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Czy Microsoft jest Wielkim Szatanem?</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Ten artykuł został gruntownie przepisany w 2009 roku. <a +href="/philosophy/microsoft-old.html">Stara wersja</a> jest również +dostępna.</p></blockquote> +</div> + +<p>Wielu ludzi postrzega Microsoft jako ogromne zagrożenie dla przemysłu +software'owego. Istnieje nawet specjalna kampania mająca za cel +bojkotowanie produktów Microsoftu. Tego typu działania zintensyfikowały się +odkąd Microsoft zaczął aktywnie ujawniać swoją wrogość wobec wolnego +oprogramowania.</p> + +<p>W ruchu na rzecz wolnego oprogramowania mamy inny punkt +widzenia. Widzimy, że Microsoft robi coś, co szkodzi użytkownikom: robi +oprogramowanie <a href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware"> +własnościowe</a>, odmawiając tym samym prawa do wolności swoim +użytkownikom. Ale Microsoft nie jest osamotniony, wiele innych firm +robi dokładnie to samo. Jeśli nie udało im się pozyskać tylu użytkowników co +Microsoft, nie oznacza to wcale, że nie próbowały.</p> + +<p>Nie usprawiedliwiamy w ten sposób Microsoftu. Służy to raczej +przypomnieniu, że postawa Microsoftu jest wynikiem naturalnego rozwoju +przemysłu oprogramowania bazującego na <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">utrzymaniu +użytkowników w podziale i zdobywaniu ich</a>. Krytykując +Microsoft, nie powinniśmy się skupiać się tylko na nim, +ale również i na innych firmach produkujących własnościowe +oprogramowanie.</p> + +<p>Kiedy odrzucamy oprogramowanie Microsoftu nie mówimy o bojkocie. Słowo +„bojkot” oznacza odrzucenie, jako protest, produktów, które +byłyby normalnie dopuszczalne. Odrzucenie produktu, który wyrządza nam +szkodę, nie jest bojkotem, a zwykłym racjonalnym +odruchem. Aby utrzymać swoją wolność, musisz odrzucić <em>całe</em> +własnościowe oprogramowanie, bez względu na to kto je produkuje +lub rozpowszechnia.</p> + +<p>Nie ma żadnego powodu, dla którego powinniśmy odrzucać nie będące +oprogramowaniem produkty lub usługi Microsoftu, które możemy używać +bez własnościowego oprogramowania (gdy używacie serwisu webowego, +bez różnicy czy jest on Microsoftu czy nie, uważajcie +na <a href="/philosophy/javascript-trap.html">niewolne skrypty +JavaScript</a> mogące próbować wślizgnąć się do Waszej przeglądarki.) +Kiedy Microsoft wypuszcza wolne programy, co czasem się zdarza, +w teorii są one akceptowalne. Większość z nich jest +jednak zależna od oprogramowania własnościowego, które odrzucamy, +a które sprawia, że ów wolny program jest bezużyteczny dla +człowieka wybierającego wolność.</p> + +<p>W tzw. „dokumentach Halloween”, ujawnionych +w październiku 1998 roku, kierownictwo Microsoftu stwierdziło, +że zamierza wykorzystać różne metody, aby blokować rozwój wolnego +oprogramowania: w szczególności poprzez opracowywanie tajnych +protokołów i formatów plików oraz opatentowanie algorytmów +i niektórych funkcji programów.</p> + +<p>Ta polityka utrudnień nie była niczym nowym: Microsoft, tak jak i wiele +innych firm tworzących oprogramowanie, praktykowała ją od lat. Tajność +i patenty utrudniały nam życie, ale mogą być jeszcze bardziej +niszczące w przyszłości. W przeważającej części główną motywacją +tych firm jest atakowanie siebie nawzajem, wydaje się jednak, że teraz +to my jesteśmy głównym celem tych ataków. Microsoft używa swoich patentów +do <a +href="http://www.redhat.com/about/news/archive/2009/9/microsoft-and-patent-trolls"> +atakowania środowiska wolnego oprogramowania</a>, które to jest zmuszone się +bronić.</p> + +<p>Ale patenty Microsoftu nie są jedynymi, które nam zagrażają (nam +– zarówno twórcom oprogramowania jak i jego użytkownikom) proszę +sobie przypomnieć ile krzywdy zrobił wszystkim patent MP3. Dlatego też +obrona przeciwko konkretnemu zagrożeniu jest potrzebna, ale nie jest +wystarczająca. Jedyne pełne rozwiązanie to <a +href="http://endsoftpatents.org/">całkowite wyeliminowanie patentów +na oprogramowanie</a>. +</p> + +<p>Inne, szczególnie szkodliwe praktyki Microsoftu, mają na celu +stworzenie społecznego oporu przed migracją na system +GNU/Linux. Na przykład kiedy Microsoft „przekazuje” kopie +systemu Windows szkołom, zamienia je w narzędzia wszczepiające +zależność od tego systemu. Istnieją podejrzenia, że Microsoft +systematycznie planuje takie działania <a +href="http://boycottnovell.com/wiki/index.php/EDGI">jako fragment szeroko +zakrojonej kampanii przeciwko korzystaniu z GNU/Linux</a>.</p> + +<p>Każda „aktualizacja” Windows zwiększa władzę Microsoftu +nad użytkownikami, co jest celem tej firmy. I każda z tych +„aktualizacji” jest krokiem naprzód w podstępnych +zamiarach, które obejmują między innymi takie rzeczy jak <a +href="http://DefectiveByDesign.org">Digital Restrictions Management</a> +[<em>cyfrowe zarządzanie ograniczeniami</em>] czy back +doory. Dlatego też FSF uruchomiło kampanię aby ostrzec +użytkowników przed „aktualizacją” do <a +href="http://BadVista.org/">Windows Vista</a> i <a +href="http://Windows7Sins.org">Windows 7</a>. Naszym celem jest maksymalne +zmniejszenie społecznej bierności wytworzonej przed tę firmę.</p> + +<p>Nie jest prawdą, że nienawidzimy Microsoftu, nie postrzegamy go również +jako Wielkiego Szatana. Widzimy jednak, że pozbawił wolności więcej +użytkowników niż jakakolwiek inna firma i jest potężnym, jawnym wrogiem +wolności użytkowników komputerów. Reagujemy zatem stosownie.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2000, 2007, 2008, 2009, 2010 Free +Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Paweł K. Szulczewski 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2012, 2013, +Jan Wieremjewicz 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:27 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/misinterpreting-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/misinterpreting-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..ac8a4e2 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/misinterpreting-copyright.html @@ -0,0 +1,777 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/misinterpreting-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Błędne interpretacje prawa autorskiego - Projekt GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/misinterpreting-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Błędne interpretacje prawa autorskiego – seria błędów</h2> + +<p><a href="http://stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +Coś dziwnego i niebezpiecznego dzieje się w materii prawa +autorskiego. Według Konstytucji Stanów Zjednoczonych, prawo autorskie +istnieje dla korzyści użytkowników — tych, którzy czytają +książki, słuchają muzyki, oglądają filmy czy korzystają +z oprogramowania — nie dla wydawców czy autorów. Mimo +że coraz więcej osób odrzuca i nie stosuje się do ograniczeń +narzucanych im „dla ich własnego dobra”, rząd Stanów +Zjednoczonych dodaje coraz więcej ograniczeń i próbuje zmusić ogół +do posłuszeństwa zastraszając go nowymi surowymi karami.</p> +<p> +W jaki sposób prawo autorskie przybrało postać diametralnie +przeciwstawną do jego ustalonego celu? I jak możemy przywrócić mu +zgodność z tym celem? Aby to zrozumieć, należy zacząć +od spojrzenia na rdzeń amerykańskiego prawa autorskiego: +Konstytucję Stanów Zjednoczonych.</p> + +<h3>Prawo autorskie w Konstytucji Stanów Zjednoczonych</h3> +<p> +Podczas prac nad Konstytucją Stanów Zjednoczonych zaproponowano, +aby autorzy byli uprawnieni do monopolu na prawa +autorskie — pomysł ten odrzucono. Założyciele naszego kraju +przyjęli inne rozwiązanie, mianowicie, iż prawo autorskie nie jest +naturalnym prawem autorów, lecz sztuczną koncesją przyznaną im +na rzecz postępu. Konstytucja zezwala na system prawa autorskiego +tym zapisem (Artykuł I, paragraf 8):</p> +<blockquote><p> +[Kongres ma prawo] popierać Rozwój Nauki i użytecznych Sztuk przez +zapewnienie na ograniczony Czas Autorom i Wynalazcom wyłącznych +Praw do ich Dzieł czy Wynalazków. +</p></blockquote> +<p> +Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że poparcie dla postępu oznacza +korzyści dla użytkowników utworów chronionych prawem +autorskim. Na przykład w sprawie <em>Fox Film v. Doyal</em> sąd +orzekł,</p> +<blockquote><p> +Wyłączny interes Stanów Zjednoczonych i główny cel przyznania monopolu +[na prawo autorskie] leży w powszechnych korzyściach, czerpanych przez +ogół z pracy autorów. +</p></blockquote> +<p> +Ta fundamentalna decyzja wyjaśnia, dlaczego prawo autorskie nie jest przez +Konstytucję <b>wymagane</b>, a jedynie <b>dozwolone</b> jako +alternatywa — i dlaczego ma być przyznane +na „ograniczony okres”. Jeśli prawo autorskie byłoby prawem +naturalnym, czymś, co autorzy mają, ponieważ na nie zasługują, nic nie +mogłoby usprawiedliwić wygasania tego prawa po upływie określonego +czasu, tak jak nie powiemy, że czyjś dom powinien stać się własnością +ogółu po upływie określonego czasu od jego wzniesienia.</p> + +<h3>„Transakcja prawa autorskiego”</h3> +<p> +System prawa autorskiego działa zapewniając przywileje a zatem korzyści +dla wydawców i autorów; ale nie robi tego dla ich dobra. Robi to +celem zmiany ich zachowania: ma dać autorom bodziec, by pisali więcej +i więcej wydawali. W rezultacie rząd używa naturalnych praw ogółu, +w imieniu ogółu, jako elementu umowy mającej na celu dostarczenie +ogółowi większej ilości wydanych utworów. Prawnicy nazywają tę koncepcję +„transakcją prawa autorskiego” [<em>ang. copyright +bargain</em>]. Przypomina to rządowy zakup autostrady lub samolotu +za pieniądze podatników, z tą różnicą, że zamiast naszymi +podatkami, rząd płaci naszą wolnością.</p> +<p> +Ale czy transakcja w istniejącej postaci jest dobra dla ogółu? +Istnieje wiele innych możliwych rozwiązań; które jest najlepsze? Każde +zagadnienie polityki wobec prawa autorskiego jest częścią tego +pytania. Jeśli niewłaściwie zrozumiemy istotę problemu, będziemy mieli +tendencje do dokonania niewłaściwego rozstrzygnięcia.</p> +<p> +Konstytucja zezwala na przyznanie uprawnień na mocy prawa +autorskiego autorom. W praktyce autorzy zwykle cedują je na rzecz +wydawców; na ogół to wydawcy, nie autorzy, wykorzystują te uprawnienia +i osiągają większość korzyści, chociaż autorzy mogą otrzymać ich małą +część. Tak więc zwykle to wydawcy prowadzą lobbing na rzecz +zwiększenia uprawnień przyznawanych przez prawo autorskie. Aby lepiej +odzwierciedlić nie mit, ale rzeczywisty stan prawa autorskiego, +w tym artykule mówi się o wydawcach, a nie o autorach, +jako tych, którym przysługują prawa autorskie. Podobnie nazywa się +w nim użytkowników „czytelnikami” — mimo +że używanie prac objętych prawem autorskim nie zawsze przyjmuje postać +czytania — ponieważ „użytkownicy” brzmi mgliście +i abstrakcyjnie.</p> + +<h3>Pierwszy błąd: „zachowanie równowagi”</h3> +<p> +Transakcja prawa autorskiego, <i>copyright bargain</i>, stawia +na pierwszym miejscu ogół: korzyść dla czytającego ogółu jako cel sam +w sobie; korzyści dla wydawców są tylko środkiem na osiągnięcie +tego celu. Interesy czytelników i wydawców mają jakościowo różne +priorytety. Pierwszym krokiem ku złemu zrozumieniu celu prawa autorskiego +jest wyniesienie wydawców na ten sam szczebel doniosłości co +czytelników.</p> +<p> +Często mówi się, że amerykańskie prawo autorskie ma na celu +„zachowanie równowagi” pomiędzy interesami wydawców +i czytelników. Ci, którzy powołują się na ten punkt widzenia, +przedstawiają go jako ponowne przedstawienie podstawowego założenia +konstytucji; innymi słowy, ma to być odpowiednik <i>copyright bargain</i>.</p> +<p> +Ale tym dwóm interpretacjom daleko do tego, by były +równoznaczne. Są różne pojęciowo i różne są ich konsekwencje. Koncepcja +równowagi zakłada, że interesy czytelników i wydawców różnią się +ważnością tylko ilościowo, tym, <em>jaką wagę</em> powinniśmy im przypisać +i do jakich okoliczności się odnoszą. Często dla ujęcia kwestii praw +autorskich w te ramy używa się określenia „grupy interesu”, +zakładającego, że wszystkie interesy brane pod uwagę przy +kształtowaniu polityki decyzyjnej są tak samo istotne. Ten pogląd odrzuca +koncepcję, iż interes czytelników jest jakościowo różny od interesu +wydawców, koncepcję leżącą u podstaw udziału rządu w <i>copyright +bargain</i>.</p> +<p> +Konsekwencje tej zmiany są daleko idące, ponieważ ochrona ogółu +występującą w <i>copyright bargain</i> — idea mówiąca, iż +przywileje płynące z prawa autorskiego mogą być usprawiedliwione tylko +w imię dobra czytelników, nigdy w imię wydawców — +zostaje w interpretacji „równowagi” odrzucona. Skoro +interes wydawców jest postrzegany jako cel sam w sobie, może uzasadniać +przywileje płynące z prawa autorskiego; innymi słowy koncepcja +„równowagi” mówi, że przywileje mogą być uzasadnione +w imię kogoś innego niż ogół.</p> +<p> +W praktyce, konsekwencją koncepcji „równowagi” jest +odwrócenie obowiązku uzasadniania zmian w prawie autorskim. Argument +<i>copyright bargain</i> obarcza wydawców obowiązkiem przekonania +czytelników do tego, żeby zrzekli się pewnych swobód. Koncepcja +równowagi praktycznie rzecz biorąc przerzuca ciężar uzasadniania +na czytelników, ponieważ nie ma najmniejszych wątpliwości, +że wydawcy osiągną korzyść z dodatkowych przywilejów. Tak +więc jeśli nie udowodnimy szkody, którą poniosą czytelnicy, i to +w stopniu, który „przeważałby” korzyści wydawców, będziemy +na najlepszej drodze do konkluzji, iż wydawcy są uprawnieni +do każdego przywileju, jakiego sobie zażyczą.</p> +<p> +Ponieważ idea „zachowania równowagi” pomiędzy wydawcami +a czytelnikami pozbawia czytelników prymatu, do którego są +uprawnieni, musimy ją odrzucić.</p> + +<h3>Równoważenie czego?</h3> +<p> +Kiedy rząd kupuje coś dla ogółu, działa w imieniu ogółu; jego +odpowiedzialnością jest zawarcie jak najlepszej umowy — najlepszej dla +ogółu, nie dla drugiej strony porozumienia.</p> +<p> +Na przykład przy podpisywaniu umów z firmami budowlanymi +o budowę autostrad, rząd stara się wydać jak najmniej pieniędzy +podatników. Agencje rządowe rozpisują przetargi, aby obniżyć cenę +do minimum.</p> +<p> +Cena nie może być zerowa, ponieważ kontrahenci nie zaoferują takiej +ceny. Pomimo iż nie mają prawa do wyjątkowego traktowania, przysługują +im jednak prawa każdego obywatela w wolnym społeczeństwie, +w tym prawo do odmowy zawarcia niekorzystnej umowy; warto +zaznaczyć, iż nawet najniższa oferta będzie wystarczająca, +aby kontrahent zarobił pieniądze. Tak więc istnieje tutaj swoista +równowaga. Ale nie jest to zamierzona równowaga dwóch interesów, +z którego każdy domaga się specjalnego traktowania. Jest to równowaga +pomiędzy celem [dobrem] ogółu i mechanizmami rynkowymi. Rząd stara się +zawrzeć na rzecz płacących podatki kierowców najlepszą umowę, jaka jest +możliwa w kontekście wolnego społeczeństwa i wolnego rynku.</p> +<p> +W <i>copyright bargain</i> rząd zamiast naszymi pieniędzmi płaci naszą +wolnością. Wolność jest cenniejsza niż pieniądze, +więc odpowiedzialność, aby dysponować nią mądrze +i oszczędnie, jest jeszcze większa niż odpowiedzialność +za wydawanie naszych pieniędzy. Rządy nigdy nie mogą stawiać interesów +wydawców na równi z wolnością ogółu.</p> + +<h3>Nie „równowaga” a „kompromis”</h3> +<p> +Pomysł równoważenia interesów czytelników z interesami wydawców jest +nieprawidłową metodą oceny polityki w kwestii prawa autorskiego, +ale w rzeczy samej mamy dwie grupy interesów do zważenia: +dwie grupy interesów <b>czytelników</b>. Czytelnicy mają interes +w swojej własnej wolności do korzystania z opublikowanych +utworów i zależnie od okoliczności mogą także mieć interes +w popieraniu publikowania, poprzez pewnego rodzaju system zachęt.</p> +<p> +Słowo „równowaga” w kontekście prawa autorskiego utarło się +jako znak sygnalizujący ideę „zachowania równowagi” między +czytelnikami a wydawcami. Tak więc użycie słowa +„równowaga” w odniesieniu do obu grup interesów +czytelników byłoby mylące.<a href="#footnote1">[1]</a> Potrzebujemy innego +pojęcia.</p> +<p> +Generalnie, kiedy jedna ze stron ma dwa cele, które w pewnym stopniu +wzajemnie się wykluczają, i niemożliwa jest pełna realizacja każdego +z nich, mówimy, że jest to sytuacja typu „coś za coś", +konieczny jest „kompromis”. Tak więc, zamiast mówić +o zachowaniu równowagi między stronami, powinniśmy mówić +o „znalezieniu właściwego kompromisu pomiędzy poświęceniem naszej +wolności a jej zachowaniem”.</p> + +<h3>Drugi błąd: maksymalizacja zdolności wytwórczej</h3> +<p> +Drugi błąd w polityce wobec kwestii praw autorskich polega +na przyjęciu za cel maksymalizacji — a nie tylko +zwiększenia — ilości wydawanych utworów. Błędna interpretacja +„zachowania równowagi” wyniosła wydawców na równy poziom +z czytelnikami; ten drugi błąd umiejscawia ich o wiele wyżej niż +czytelników.</p> +<p> +Kiedy coś kupujemy, zwykle nie kupujemy wszystkiego, co jest na stanie +albo najdroższej możliwej wersji produktu. Zamiast tego zachowujemy +środki na inne zakupy, przez kupno produktu, który spełnia nasze +potrzeby, i przez wybranie odpowiadającego nam modelu zamiast kupna +modelu najwyższej możliwej jakości. Zasada malejących przychodów zakłada, +że wydanie wszystkich środków na jedno określone dobro nie stanowi +efektywnej alokacji środków; staramy się raczej zachować trochę pieniędzy +na inne cele.</p> +<p> +Zasada malejących przychodów odnosi się do prawa autorskiego tak samo +jak do innych zakupów. Pierwszymi wolnościami, które powinniśmy +przehandlować są te, których najmniej będzie nam brakować, a które dają +największy bodziec do publikacji. W miarę jak pozbywamy się coraz +bliższych nam wolności, zauważamy że każda z transakcji jest +większym poświęceniem niż ostatnia, a przynosi mniejsze korzyści dla +aktywności literackiej. Długo zanim ten przyrost wyniesie zero zobaczymy, +że nie jest wart swojej ceny. Tak więc zgodzilibyśmy się +na układ, którego rezultatem jest zwiększenie ilości publikacji, +ale nie do najwyższego możliwego stopnia.</p> +<p> +Przyjęcie za cel ilościowej maksymalizacji publikacji z góry +odrzuca wszystkie mądrzejsze, korzystniejsze transakcje — dyktuje, +że ogół musi scedować prawie całą swoją wolność do korzystania +z utworów, w zamian za tylko trochę większą liczbę +publikacji.</p> + +<h3>Retoryka maksymalizacji</h3> +<p> +W praktyce, cel maksymalizacji publikacji bez względu +na koszty wolności jest wspierany przez szeroko rozpowszechnioną +retorykę, utrzymującą, że publiczne kopiowanie jest bezprawne, +niesprawiedliwe i wewnętrznie złe. Na przykład, wydawcy nazywają +ludzi, którzy kopiują „piratami”, oczerniającym określeniem +nakierowanym na zrównanie dzielenia się informacją z sąsiadem +z zaatakowaniem statku (ten oczerniający termin był wcześniej używany +przez autorów na określenie wydawców, którzy znaleźli zgodne +z prawem sposoby na wydawanie dzieł bez zgody autora; jego +współczesne stosowanie przez wydawców jest prawie że odwrotne). Ta +retoryka bezpośrednio odrzuca konstytucyjną podstawę prawa autorskiego, +ale przedstawia siebie samą jako reprezentującą niekwestionowaną +tradycję amerykańskiego systemu prawnego.</p> +<p> +„Piracka” retoryka jest zwykle akceptowana, ponieważ zalewa +media do tego stopnia, że niewiele osób zdaje sobie sprawę, iż +jest skrajna. Jest efektywna, ponieważ jeśli kopiowanie przez ogół jest +fundamentalnie bezprawne, to nigdy nie możemy się sprzeciwić żądaniom +wydawców, żebyśmy zrezygnowali z naszej wolności +do kopiowania. Innymi słowy, kiedy społeczeństwu rzuca się wyzwanie, +aby pokazało, dlaczego wydawcy nie powinni otrzymać dodatkowych +uprawnień, najważniejszy powód ze wszystkich — „chcemy +kopiować” — zostaje z góry zdyskwalifikowany.</p> +<p> +To nie pozostawia żadnego sposobu na walkę z narastającą władzą +prawa autorskiego poza powoływaniem się na kwestie +uboczne. Dlatego też osoby przeciwstawiające się rosnącej władzy prawa +autorskiego obecnie powołują się prawie wyłącznie na kwestie +drugorzędne, i nigdy nie ośmielają się podnieść kwestii wolności +do dystrybucji kopii jako prawnie usankcjonowanej wartości społecznej.</p> +<p> +Praktyczny rezultat jest taki, że cel maksymalizacji pozwala wydawcom +na argumentowanie, że „określona praktyka [działanie] +zmniejsza rozmiary naszej sprzedaży — albo podejrzewamy, +że może zmniejszyć — tak więc zakładamy, +że w pewnym nieokreślonym stopniu zmniejsza ilość publikacji, +i z tego też powodu powinna być zakazana”. Doprowadza nas to +do szokującego wniosku, iż dobro ogółu jest mierzone przez rozmiary +sprzedaży wydawców: to, co dobre dla General Media, jest dobre dla USA.</p> + +<h3>Trzeci błąd: maksymalizacja władzy wydawców</h3> +<p> +Od kiedy wydawcy uzyskali akceptację idei, że celem praw +autorskich ma być maksymalizacja produkcji wydawniczej za wszelką cenę, +ich następnym krokiem stało się podsunięcie wniosku, że wymaga to +przyznania im maksymalnych możliwych uprawnień — sprawienie, +aby prawo autorskie pokrywało każde możliwe wykorzystanie utworu, +lub zastosowanie innych prawnych narzędzi, jak np. „licencje +zafoliowane”, shrink-wrap<a href="#footnoteX" +name="bodyfootnoteX">[*]</a>, dla osiągnięcia tego samego efektu. Ten cel +pociąga za sobą zniesienie „dozwolonego użytku” +i „prawa pierwszej sprzedaży” jest forsowany na każdym +możliwym szczeblu rządowym, od poszczególnych stanów USA aż +do organów międzynarodowych.</p> +<p> +Ten krok jest błędny, ponieważ surowe przepisy prawa autorskiego +blokują powstawanie nowych utworów. Na przykład, Shakespeare zapożyczył +wątki kilku swoich sztuk z innych sztuk, opublikowanych kilkadziesiąt +lat wcześniej, tak więc jeśli wówczas obowiązywałoby dzisiejsze prawo +autorskie, jego sztuki byłyby nielegalne.</p> +<p> +Nawet gdybyśmy chcieli osiągnąć największą możliwą ilość publikacji, +niezależnie od kosztów dla ogółu, maksymalizacja uprawnień wydawców nie +jest odpowiednią drogą. Jako środek wspierania postępu, przeczy on sam +sobie.</p> + +<h3>Rezultaty trzech błędów</h3> +<p> +Aktualnym nurtem w legislacji dotyczącej praw autorskich jest wręczanie +wydawcom szerszych uprawnień na dłuższe okresy czasu. Konceptualny +fundament prawa autorskiego, wyłaniający się z serii błędów, rzadko +zezwala powiedzieć nie. Legislatorzy plotą frazesy, jakoby ideą prawa +autorskiego była służba ogółowi, kiedy tak naprawdę dają wydawcom +czegokolwiek ci sobie zażyczą.</p> +<p> +Na przykład oto co powiedział senator Hatch, kiedy przedstawiał S. 483, +akt prawny z 1995 roku przedłużający o 20 lat okres, na jaki +przysługują prawa autorskie:</p> + +<blockquote><p> +Wierzę, że jesteśmy teraz w takim właśnie punkcie, jeśli chodzi +o kwestię, czy aktualny okres ochronny przyznawany przez prawo +autorskie adekwatnie chroni interesy autorów oraz o powiązaną +z tym kwestię, czy tenże okres zapewnia wystarczającą zachętę dla +tworzenia nowych utworów. +</p></blockquote> +<p> +Projekt ustawy poszerzył działanie przepisów prawa autorskiego +na utwory już opublikowane, począwszy od napisanych w latach +1920. Był to podarunek dla wydawców bez żadnej korzyści dla ogółu, +ponieważ nie ma możliwości, aby z mocą wsteczną zwiększyć +liczbę książek opublikowanych w tamtych czasach. A jednak ogół +kosztowało to wolność, która ma dziś niebagatelne znaczenie — +wolność rozpowszechniania książek z tamtego okresu. Zwróćcie uwagę +na używany termin propagandowy „<a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Protection">chronić</a>,” który +zawiera drugi z trzech błędów.</p> +<p> +Akt rozszerzył także prawa autorskie na utwory, które zostaną dopiero +napisane. Utwory napisane na zamówienie objęte zostaną 95-letnim +okresem ochronnym, zamiast dotychczasowym 75-letnim. Teoretycznie powinno +stanowić to zachętę do pisania nowych utworów; jednak każdy +wydawca, który twierdzi, iż potrzebuje tej dodatkowej zachęty, powinien +poprzeć żądanie przewidywanymi zestawieniami bilansowymi na rok 2075.</p> +<p> +Zbytecznie dodawać, iż Kongres nie zakwestionował argumentów wydawców: akt +prawny rozszerzający prawo autorskie ustanowiono w 1998. Był to +tzw. „Sonny Bono Copyright Term Extension Act”, „Ustawa +Sony'ego Bono przedłużająca okres działania praw autorskich”, nazwana +po jednym z jej orędowników, który zmarł wcześniej tego samego +roku. Wdowa po nim złożyła następujące oświadczenie:</p> + +<blockquote><p> +Faktycznie, Sonny chciał, żeby prawo autorskie trwało wiecznie. Zostałam +poinformowana przez personel, iż taka zmiana naruszałaby +Konstytucję. Zapraszam wszystkich do pracy razem ze mną celem +wzmocnienia przepisów prawa autorskiego na wszelkie możliwe +sposoby. Jak wiecie, padła też propozycja Jacka Valentiego, aby trwały +wiecznie minus jeden dzień. Być może komisja zajmie się tym +za następnego Kongresu. +</p></blockquote> +<p> +Sąd Najwyższy zgodził się rozpatrzyć sprawę dotyczącą obalenia prawa +na podstawie tego, iż rozszerzenie z mocą wsteczną nie służy +Konstytucyjnej zasadzie wspierania postępu.</p> +<p> +Inny akt prawny, przyjęty w 1996, spowodował, że przestępstwem +stało się wykonanie większej ilości kopii jakiegokolwiek opublikowanego +utworu, nawet jeśli chcesz je rozdać przyjaciołom tylko po to, by być +miłym. Wcześniej nie było to przestępstwem w Stanach Zjednoczonych.</p> +<p> +Jeszcze gorsze prawo, „Digital Millennium Copyright Act” (DMCA, +„Ustawa o prawach autorskich w cyfrowym tysiącleciu”), +ułożone w celu przywrócenia co się wtedy zwało „zabezpieczeń +przed kopiowaniem” – teraz zwanym <a +href="/proprietary/proprietary-drm.html">DRM</a> (Cyfrowe Zarządzanie +Ograniczeniami) – czego już nie znosili użytkownicy +komputerów. Zgodnie z nim jako przestępstwo traktowane jest łamanie +takich zabezpieczeń, a nawet samo publikowanie informacji, jak je +złamać. Ten akt powinien zostać nazwany: „Ustawa o Dominacji +Korporacji Medialnych”, ponieważ w efekcie pozwala wydawcom +na spisanie ich własnego prawa autorskiego. Stwierdza, że mogą +nałożyć dowolne restrykcje na użycie utworu, a te restrykcje mają +moc prawa, jeśli tylko utwór zawiera jakiś rodzaj szyfrowania +lub menedżera licencji, aby je egzekwować.</p> +<p> +Jednym z argumentów przedstawianych za tym aktem było to, iż miał +implementować wcześniejszy traktat o rozszerzeniu praw +autorskich. Traktat został opublikowany przez WIPO, Światową Organizację +Własności Intelektualnej, zdominowaną przez grupy interesów posiadaczy praw +autorskich i patentów, z pomocą nacisków administracji Clintona; +ponieważ traktat tylko zwiększa zakres prawa autorskiego, a to, +czy służy interesom ogółu w jakimkolwiek państwie, jest raczej +wątpliwe. W każdym razie, ustawa poszła znacznie dalej niż wymagał tego +traktat.</p> +<p> +Biblioteki były głównym źródłem sprzeciwu przeciw projektowi tej ustawy, +zwłaszcza przeciw tym aspektom, które blokują formy kopiowania, które uważa +się za „dozwolony użytek”. Jak odpowiedzieli wydawcy? Były +parlamentarzysta Pat Schroeder, obecnie lobbysta na rzecz Association +of American Publishers, Amerykańskiego Związku Wydawców, powiedział, +że wydawcy „nie mogą się zgodzić na to, o co prosiły +biblioteki”. Ponieważ biblioteki prosiły tylko o zachowanie +status quo, należałoby odpowiedzieć, iż zastanawiające jest, jakim cudem +wydawcy w ogóle przetrwali do dnia dzisiejszego.</p> +<p> +Kongresmen Barney Frank, na spotkaniu ze mną oraz innymi, którzy +sprzeciwiali się projektowi tej ustawy, pokazał, jak dalece zlekceważono +konstytucyjną koncepcję prawa autorskiego. Powiedział, że nowe prawa, +poparte sankcjami karnymi, były pilnie potrzebne, +ponieważ „przemysł filmowy jest zaniepokojony” , jak +również „przemysł muzyczny” i inne +„przemysły”. Zapytałem go: „ale czy to jest +w interesie ogółu?”. Jego odpowiedzią było: „Dlaczego mówi +pan o interesie ogółu? Ci kreatywni ludzie nie muszą rezygnować ze +swoich praw dla interesu ogółu!”. Tak więc „przemysł” +został utożsamiony z „kreatywnymi ludźmi”, których +wynajmuje, prawo autorskie potraktowane jako wydane przez niego +„uprawnienia”, a konstytucja — postawiona +do góry nogami.</p> +<p> +Ustawa DMCA została uchwalona w 1998. W przyjętym kształcie +postanawia, że dozwolony użytek teoretycznie pozostaje legalny, +ale zezwala wydawcom na zakazanie wszelkiego oprogramowania +czy sprzętu, za pomocą którego można by było realizować swoje +prawo do dozwolonego użytku. Faktycznie dozwolony użytek jest +zabroniony.</p> +<p> +W oparciu o te przepisy przemysł filmowy nałożył cenzurę na wolne +oprogramowanie pozwalające na odczytanie i odtwarzanie zawartości +dysków DVD, a nawet na informacje o tym, jak je +odtwarzać. W kwietniu 2001 Recording Industry Association of America +(RIAA, Amerykańskie Stowarzyszenie Przemysłu Nagraniowego) zastraszyło +groźbami pozwu profesora Edwarda Feltena z Uniwersytetu +w Princeton, żeby wycofał pracę naukową, w której opisał, czego +nauczył się o systemie kodowania proponowanym jako środek ograniczenia +dostępu do muzyki.</p> +<p> +Widzimy, jak zaczynają pojawiać się książki elektroniczne, e-booki, które +odbierają czytelnikom wiele tradycyjnych wolności — na przykład, +wolność pożyczenia książki przyjacielowi, odsprzedania jej do sklepu +z używanymi książkami, wypożyczenia jej z biblioteki, kupna jej +bez podawania swoich danych korporacyjnemu bankowi danych, a nawet +prawo do jej dwukrotnego przeczytania. Zakodowane książki elektroniczne +generalnie pozbawiają tych możliwości — możesz je przeczytać tylko +za pomocą specjalnego tajnego oprogramowania, opracowanego, by cię +ograniczyć.</p> +<p> +Nigdy nie kupię jednej z tych zaszyfrowanych, ograniczonych książek +elektronicznych, i mam nadzieję, że wy też je odrzucicie. Jeśli +e-book nie daje takich samych praw jak książka tradycyjna, nie akceptuj go!</p> +<p> +Każdy, kto niezależnie wypuszcza oprogramowanie potrafiące odczytywać +ograniczone książki elektroniczne ryzykuje oskarżenie przed +sądem. W 2001 roku rosyjski programista Dimitrij Skliarow został +aresztowany podczas pobytu w Stanach, gdzie miał wystąpić +na konferencji, ponieważ napisał taki program w Rosji, gdzie +było to prawnie dozwolone. Teraz Rosja przygotowuje prawo, które też ma tego +zabraniać, a Unia Europejska ostatnio takie prawo przyjęła.</p> +<p> +Masowy rynek ksiażek elektronicznych okazał się jak dotąd komercyjną klapą, +ale nie dlatego, że czytelnicy zdecydowali się bronić swoich +wolności. Nie były atrakcyjne z innych powodów, między innymi dlatego, +że czytanie z monitorów komputerowych nie należy do czynności +łatwych. Nie możemy jednak polegać na tym, że ten szczęśliwy +przypadek będzie nas chronił na dłuższą metę. Kolejna próba promowania +książek elektronicznych zostanie oparta na wykorzystaniu +„elektronicznego papieru” — książko-podobnego obiektu, +do którego będzie można pobierać zaszyfrowane, ograniczone +e-booki. Jeśli ta papiero-podobna powierzchnia okaże się bardziej skuteczna +niż dzisiejsze ekrany monitorów, będziemy musieli bronić naszej +wolności. Tymczasem e-booki dokonują inwazji w segmentach niszowych: +Uniwersytet w Nowym Jorku i inne szkoły stomatologiczne wymagają +od studentów, żeby kupowali swoje podręczniki w formie +ograniczonych książek elektronicznych.</p> +<p> +Ale firmy medialne wciąż nie są zadowolone. W 2001 finansowany +przez Disneya senator Hollings przedstawił projekt ustawy nazwanego +„Security Systems Standards and Certification Act” (SSSCA, +„Ustawa o Standardach i Certyfikacji Systemów +Bezpieczeństwa”)<a href="#footnote2">[2]</a>, który wymagałby, +aby wszystkie komputery (oraz inne urządzenia umożliwiające cyfrowy +zapis lub odczyt) miały zatwierdzone przez rząd systemy ograniczające +kopiowanie. To jest ich ostateczny cel, ale pierwszym punktem ich planu +jest zakazanie wszelkich urządzeń, które mogą odbierać programy nadawane +w systemie HDTV (cyfrowej telewizji wysokiej rozdzielczości), +o ile takie urządzenia nie zostaną zaprojektowane w taki sposób, +aby ogół nie mógł nimi „manipulować” (innymi słowy +modyfikować dla własnych celów). Ponieważ wolne oprogramowanie jest +oprogramowaniem, które użytkownik może swobodnie modyfikować, stajemy tu +po raz pierwszy w obliczu prawa, które wyraźnie zakazuje +zastosowania wolnego oprogramowania dla wykonania określonego +zadania. Zakazy uwzględniające inne rodzaje zadań z pewnością zostaną +zaproponowane w przyszłości. Jeśli FCC, Federalna Komisja Komunikacji, +zaakceptuje te zapisy, istniejące wolne oprogramowanie, takie jak GNU Radio, +zostanie ocenzurowane.</p> +<p> +Zablokowanie tych ustaw i przepisów wymaga działań politycznych<a +href="#footnote3">[3]</a></p> + +<h3>Znalezienie właściwej umowy</h3> +<p> +Jaka wygląda słuszna droga dla zdecydowania o polityce praw autorskich? +Skoro prawo autorskie jest umową zawartą w imieniu ogółu, to powinno +przede wszystkim służyć interesowi ogółu. Obowiązkiem rządu, kiedy sprzedaje +wolność ogółu, powinno być sprzedanie tylko tego, co jest konieczne, +i to za najwyższą możliwą cenę. Absolutnie minimalnym krokiem +powinno być okrojenie zakresu prawa autorskiego, tak jak to tylko możliwe, +zachowując jednocześnie porównywalny poziom publikacji.</p> +<p> +Skoro tej płaconej wolnością ceny minimalnej nie możemy znaleźć metodą +przetargów, jak to jest czynione przy projektach budowlanych, to jak ją +możemy znaleźć?</p> +<p> +Jedną z możliwości jest stopniowe redukowanie przywilejów płynących +z prawa autorskiego i obserwowanie rezultatów. Obserwując, +czy i kiedy zacznie zachodzić uszczuplenie w ilości +publikacji, zobaczymy, ile uprawnień z prawa autorskiego jest nam +rzeczywiście potrzebne do osiągnięcia celów ogółu. Musimy to ocenić +przez faktyczną obserwację, nie przez to, co powiedzą wydawcy, zwłaszcza, +że są oni bardziej niż skłonni do dokonywania przesadzonych +szacunków i roztaczania wizji zagłady, jeśli ich uprawnienia zostałyby +w jakimkolwiek stopniu zmniejszone.</p> +<p> +Polityka wobec prawa autorskiego składa się z kilku niezależnych +wymiarów, które mogą być oddzielnie dostosowywane. Kiedy znajdziemy +konieczne minimum w jednym z wymiarów, wciąż możliwe będzie +zredukowanie innych wymiarów prawa autorskiego przy równoczesnym zachowaniu +pożądanego poziomu publikacji.</p> +<p> +Jednym z istotnych wymiarów prawa autorskiego jest czas jego trwania, +który teraz kształtuję się w okolicy jednego stulecia. Pierwszy dobry +krok stanowiłoby ograniczenie monopolu na kopiowanie do dziesięciu +lat, licząc od daty, kiedy utwór został wydany. W innym aspekcie +prawa autorskiego, regulującym tworzenie pochodnych utworów, mógłby +obowiązywać dłuższy okres.</p> +<p> +Dlaczego liczyć od daty wydania? Ponieważ prawo autorskie +na niewydane utwory nie ogranicza bezpośrednio wolności czytelników; +to, czy mamy prawo do kopiowania utworu, nie ma znaczenia, jeśli +nie mamy żadnego egzemplarza. Tak więc przyznanie autorom dłuższego +okresu na wydanie utworu nie czyni szkody. Autorzy (którzy zwykle +dysponują prawami autorskimi przed opublikowaniem utworu) rzadko zdecydują +się na opóźnienie publikacji tylko po to, aby przesunąć +w czasie okres działania praw autorskich.</p> +<p> +Dlaczego dziesięć lat? Ponieważ jest to bezpieczna +propozycja. Z powodów praktycznych możemy być pewni, że ta +redukcja miałaby mały wpływ na ogólną żywotność współczesnego +wydawania. W większej części mediów i gatunków, utwory, które +odnoszą sukces, przynoszą bardzo dużo zysku tylko w ciągu kilku lat, +ponadto nawet utwory, które odniosły sukces, nie są już w druku grubo +nim minie dziesięć lat. Nawet pracom encyklopedycznym, które mogą być +użyteczne przez wiele dziesięcioleci, powinien wystarczyć dziesięcioletni +okres ochronny — regularnie wydawane są uaktualnione wydania, +a wielu czytelników chętniej kupi aktualne wydanie objęte prawem +autorskim niż skopiuje dziesięcioletni egzemplarz stanowiący <i>public +domain</i>, dobro publiczne.</p> +<p> +Dziesięć lat może być i tak zbyt długim okresem niż jest to +potrzebne. Kiedy sprawy się ustabilizują, możemy dokonać dalszych redukcji, +żeby dostroić system. Na spotkaniu dotyczącym prawa autorskiego podczas +konwencji literackiej, gdzie zaproponowałem dziesięcioletni okres działania +praw autorskich, siedzący obok mnie znany autor fantasy gwałtownie +zaoponował, twierdząc, iż wszystko ponad okresem 5-letnim jest nie +do przyjęcia.</p> +<p> +Ale przecież nie musimy stosować tego samego okresu do wszystkich +rodzajów utworów. Zachowanie skrajnej jednolitości polityki praw autorskich +nie jest kluczowe dla interesu ogółu, a prawo autorskie już stosuje +wiele wyjątków dla szczególnych zastosowań i mediów. Byłoby nierozsądne +płacić za każdy projekt autostrady stawkę konieczną do zapłacenia +za najtrudniejsze projekty w najdroższych regionach kraju. Równie +nierozsądne jest za wszelkie rodzaje sztuki „płacić' wolnością tę +najwyższą cenę, którą uważamy za konieczną w przypadku jednego +z rodzajów.</p> +<p> +Tak więc, być może powieści, słowniki, programy komputerowe, piosenki, +symfonie i filmy powinny mieć różne okresy działania praw autorskich, +tak abyśmy mogli dla każdego spośród rodzajów ograniczyć odpowiedni okres +do takiego czasu, jaki jest konieczny, żeby wydawano wiele tego rodzaju +utworów. Być może filmy trwające dłużej niż godzinę powinny mieć +dwudziestoletni okres ochronny, ze względu na koszty ich +produkcji. Na moim polu, programowania komputerowego, trzy lata powinny +wystarczyć, ponieważ cykl życia produktu jest jeszcze krótszy.</p> +<p> +Inną płaszczyzną polityki prawa autorskiego jest zakres dozwolonego użytku +— pewne możliwości powielania w całości lub w części +wydanego utworu, które są prawnie dozwolone, nawet jeśli utwór objęty jest +prawem autorskim. Naturalnym pierwszym krokiem w redukcji tej +płaszczyzny władztwa prawa autorskiego jest pozwolenie na incydentalne +prywatne wykonywanie niewielkich ilości niekomercyjnych kopii +i rozprowadzanie wśród pojedynczych osób. To wyeliminowałoby +wtargnięcie policji praw autorskich w prywatne życia ludzi, przy czym +prawdopodobnie miałoby mały wpływ na sprzedaż opublikowanych +prac. (Może być konieczne podjęcie innych kroków prawnych celem +zagwarantowania, że nie można zabronić takiego kopiowania przez użycie +licencji typu shrink-wrap, zastępujących regulacje prawa +autorskiego). Doświadczenie Napstera pokazuje, że powinniśmy także +dopuścić niekomercyjną redystrybucję niezmienionych egzemplarzy dla ogółu +społeczeństwa — skoro tak duża liczba osób chce kopiować i się +dzielić i uważa, że jest to użyteczne, tylko drakońskie środki +będą w stanie ich powstrzymać, a ogół zasługuje, aby dostać +to, czego chce.</p> +<p> +Dla powieści oraz ogólnie dla utworów, których przeznaczeniem jest +rozrywka, niekomercyjne wierne redystrybuowanie może być wystarczającą +wolnością dla czytelników. Programy komputerowe, jako że są używane +do osiągnięcia celów funkcjonalnych (wykonania pracy), wymagają +dodatkowych wolności, łącznie z wolnością do wydania poprawionej +wersji. Objaśnienia wolności, jakie powinni mieć użytkownicy oprogramowania +komputerowego, umieszczono w rozdziale „Definicja wolnego +oprogramowania”. Możliwym do zaakceptowania kompromisem mogłoby +być przyznanie powszechnej dostępności, ale po upływie dwóch +lub trzech lat od wydania programu.</p> +<p> +Takie zmiany mogłyby pozwolić na dostosowanie prawa autorskiego +do życzeń ogółu, jakim jest użycie cyfrowych technologii +do kopiowania. Wydawcy bez wątpienia uznają te propozycje +za „niewyważone”: mogą zagrozić, że zabiorą swoje +zabawki i pójdą do domu, ale wiemy, że tego nie zrobią, +ponieważ ta zabawa wciąż pozostanie bardzo dochodowym zajęciem +i będzie to jedyne takie zajęcie w okolicy.</p> +<p> +Rozważając kwestie redukcji w prawie autorskim, musimy upewnić się, +że firmy medialne nie zastąpią go w prosty sposób umowami +licencyjnymi z końcowym użytkownikiem (EULA). Koniecznym byłby zakaz +umownego wyłączania uprawnień przyznawanych przez ustawę. Takie ograniczenia +tego, co może narzucać masowy rynek za pomocą umów nie podlegających +negocjacji, są standardową częścią amerykańskiego systemu prawa.</p> + +<h3>Uwaga osobista</h3> +<p> +Jestem projektantem oprogramowania komputerowego, nie +prawnikiem. Zaniepokoiłem się kwestiami prawa autorskiego, +ponieważ w świecie sieci komputerowych<a href="#footnote3" +name="bodyfootnote3">[3]</a> nie ma możliwości ich ominięcia. Jako +użytkownik komputerów i sieci komputerowych od ponad trzydziestu +lat, cenię sobie wolności, które straciliśmy, i te, które możemy +stracić jako następne. Jako autor, mogę odrzucić romantyczną, mistyczną +wizję autora jako półboskiego stwórcy, często przytaczaną przez wydawców +celem usprawiedliwienia poszerzonych praw autorskich, które później autorzy +przepisują na rzecz wydawców.</p> +<p> +Większość tego artykułu składa się z faktów i rozumowania, które +możesz zweryfikować, oraz propozycji, co do których możesz +formułować własne opinie. Ale proszę, abyś przyjął jedną rzecz +na słowo: autorzy tacy jak ja nie zasługują na szczególna władzę +nad tobą. Jeśli chcesz mnie dodatkowo nagrodzić za oprogramowanie +lub książki, które napisałem, z wdzięcznością przyjmę czek — +ale proszę nie rezygnuj ze swoich wolności w moim imieniu.</p> + +<h4>Przypisy</h4> +<ol> +<li> +<a id="footnote1"></a>Zobaczcie artykuł Juliana Sanchez <a +href="http://www.juliansanchez.com/2011/02/04/the-trouble-with-balance-metaphors/">„The +Trouble with ‘Balance’ Metaphors”</a> gdzie objaśnia +„jak analogia między zdrowym rozumowaniem a balansowaniem może +szkodliwie ograniczyć nasze myślenie.”</li> +<li> +<a id="footnote2"></a>Z nazwą zmienioną od tamtej pory +na niewymawialne CBDTPA, dla którego dobrym zdaniem ułatwiającym +zapamiętanie jest „Consume, But Don't Try Programming Anything” +(„Konsumuj, ale nie próbuj niczego programować”). Tak +naprawdę jest to „Consumer Broadband and Digital Television Promotion +Act” („Ustawa o promocji cyfrowej telewizji +i szerokopasmowej sieci konsumenckiej”).</li> +<li> +<a id="footnote3"></a> Jeśli chciałbyś pomóc, proponuję odwiedzić strony <a +href="http://defectivebydesign.org">DefectiveByDesign.org</a>, <a +href="http://publicknowledge.org">publicknowledge.org</a> oraz <a +href="http://www.eff.org">www.eff.org</a>.</li> +</ol> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<b>Przypis tłumacza</b>: +<ol> +<li id="bodyfootnoteX">„Licencje zafoliowane”, <i>shrink-wrap +licenses</i> — umowy zapakowane razem z produktem, przez co +nie można się z nimi zapoznać przed otwarciem pudełka.</li> +</ol></div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2002, 2003, 2007, 2015, 2016, 2018 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Andrzej Siewierski 2005, Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 11:28:39 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/motif.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/motif.html new file mode 100644 index 0000000..b56ac63 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/motif.html @@ -0,0 +1,144 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/motif.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Licencja Motif - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/motif.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Licencja Motif</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +Kilka tygodni temu The Open Group zmieniła licencję biblioteki Motif, +zapraszając deweloperów wolnego oprogramowania do korzystania +z niej. Jednakże nowa licencja Motif nie spełnia ani definicji +wolnego oprogramowania, ani luźniejszej definicji oprogramowania open +source.</p> +<p> +W swoim komunikacie The Open Group twierdzi, że Motif wydana +została dla „społeczności Open Source”, ale to prawda tylko +w przypadku nienaturalnej interpretacji tych słów. Nie udostępnili +Motif w obrębie społeczności wolnego oprogramowania; zamiast tego +zachęcili ludzi do jej opuszczenia, przez używanie Motif.</p> +<p> +Napisałem do nich z pytaniem o możliwość zmiany licencji. Liczymy +na to, że tak, ale nie możemy tego zakładać. W obecnych +okolicznościach musimy traktować Motif tak, jak przedtem: nie jest dla nas +dostępna. Nadal nie może być częścią wolnego systemu operacyjnego, +a łączenie kodu udostępnionego na warunkach GNU GPL +z biblioteką Motif to, poza niektórymi szczególnymi przypadkami, +w dalszym ciągu naruszenie licencji GPL.</p> +<p> +Na szczęście istnieje wolna alternatywa dla Motif – nazywa +się LessTif. Większość programów napisanych dla Motif może bez żadnych +zmian korzystać z LessTif. Prosimy, poprzyj wolne oprogramowanie +używając LessTif zamiast Motif. Przy LessTif zostało jeszcze trochę +końcowych poprawek, więc jeśli chcesz pomóc, napisz na adres <a +href="mailto:lesstif@hungry.com"><lesstif@hungry.com></a>.</p> +<p> +Oto kilka problemów związanych z licencją Motif:</p> +<ul> + <li>Głosi, że już przez samo „używanie” Motif akceptujesz +licencję. Jedynie licencje typu shrink-wrap lub podobne mogą pozwolić +sobie na coś takiego, a są one naprawdę złą rzeczą. + </li> + + <li>Zarezerwowana jest do użytku tylko na określonych systemach +operacyjnych, takich, które mieszczą się w kategorii nazywanej przez +nich „open source”. Zarówno ruch wolnego oprogramowania, jak +i grupa open source uważają takie obostrzenia za niedopuszczalne. + </li> + + <li>Ich definicja terminu „open source” różni się znacznie +od używanej przez grupę open source, a zatem sieje zamęt. + </li> +</ul> +<p> +Ruch wolnego oprogramowania nie zgadza się z ruchem open source +w kwestii podstawowych idei i wartości (szczegóły na stronie +<a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">open-source-misses-the-point.html</a>). +Mimo, że nie wspieramy ich stanowiska, nie możemy się zgodzić +na mylenie opinii publicznej co do tego, jakie są ich podstawowe +kryteria. Sytuacja jest już wystarczająco zawiła – dalsze +pomieszanie w tej kwestii nie jest mile widziane.</p> + +<h3 id="LaterNote">Późniejsza notka</h3> + +<p> +<em>W 2012 r. <a href="http://motif.sourceforge.net/">Motif</a> został +wydany na warunkach licencji GNU Lesser General Public License, version +2.1.</em></p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2007, 2008, 2010 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>. +</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Tomasz Kozłowski 2007; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/19 03:59:12 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/my_doom.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/my_doom.html new file mode 100644 index 0000000..990c082 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/my_doom.html @@ -0,0 +1,166 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/my_doom.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>MyDoom i Wy - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/my_doom.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>MyDoom i Ty</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p> +Dorastałem w społeczności, której członkowie dopuszczali się +przestępstw nawet tak poważnych jak morderstwo. Nowy Jork, +z ośmiomilionową populacją, odnotowywał rocznie setki morderstw, +popełnianych głównie przez mieszkańców tego miasta. Brutalne napady +i rabunki były jeszcze bardziej rozpowszechnione.</p> +<p> +Równie powszechne było także innego rodzaju zło, związane z informacją, +nie z fizyczną przemocą. Przykładowo, niektórzy nowojorscy +policjanci notorycznie składali fałszywe zeznania, wymyślając nawet +specjalny termin dla tego procederu; zamiast „składanie zeznań”, +o wizytach w sądzie mówili „skłamanie +zeznań”. Niektórzy nowojorscy programiści oddawali się zgodnej +z prawem, jednak społecznie szkodliwej praktyce zastrzegania +oprogramowania. Oferowali ludziom atrakcyjne pakiety oprogramowania, +bez kodu źródłowego, domagając się od nich obietnicy +nie dzielenia się nimi z nikim innym.</p> +<p> +Mimo tych rozpowszechnionych niegodziwości, nigdy w swoim życiu +nie widziałem nikogo, kto próbowałby potępiać wszystkich nowojorczyków +z powodu zła czynionego tylko przez niektórych +z nich. Nie widziałem nikogo, kto przyjmowałby, że wszyscy +obywatele Nowego Jorku są winni morderstwa, przemocy, rabunku, +krzywoprzysięstwa, czy pisania zastrzeżonego oprogramowania. Ludzie +zdają sobie sprawę z tego, że sam fakt popełniania tych czynów +przez niektórych nowojorczyków, nie usprawiedliwia traktowania +wszystkich nas jak winnych. Byłoby to stosowanie „odpowiedzialności +zbiorowej”, a ludzie zdają sobie sprawę, że to +niesprawiedliwe.</p> +<p> +Obecnie mieszkam w mniejszym mieście, Cambridge, Massachusetts. Tu +również zdarzają się morderstwa i rabunki. Nie wiem, +czy policjanci w Cambridge mają zwyczaj kłamania w sądzie, +za to oprogramowanie zastrzeżone jest rozpowszechnione. Mimo to, nigdy +nie widziałem, by ktokolwiek próbował potępić z tego powodu całe +miasto. Również w tym przypadku, ludzie uznają, +że odpowiedzialność zbiorowa to niesprawiedliwość.</p> +<p> +Nie zawsze jednak ludzie pamiętają o tej zasadzie. Moja +wirtualna społeczność, społeczność wolnego oprogramowania, którą pomagam +budować od 1984 roku poprzez rozwijanie systemu operacyjnego GNU, +pada obecnie ofiarą kampanii opartej na odpowiedzialności +zbiorowej. Liczne artykuły, niektóre z nich widziałem, próbują +przypisać całej naszej społeczności winę za stworzenie wirusa MyDoom.</p> +<p> +Możemy być pewni, że niektórzy nowojorczycy dopuścili się +morderstwa, skoro zostali osądzeni i skazani. Nie wiemy, czy ktoś +ze wspólnoty wolnego oprogramowania uczestniczył w stworzeniu +MyDoom. Winowajcy nie zostali zidentyfikowani; ich tożsamości, którą +oni znają, my możemy jedynie domniemywać. Możemy spekulować, +że użytkownicy systemu GNU/Linux stworzyli wirusa, żeby zaatakować +SCO. Możemy spekulować, że to Microsoft stworzył wirusa, by móc zrzucić +winę na nas. Możemy spekulować, że to niezadowoleni, byli +pracownicy SCO stworzyli wirusa, by móc się odegrać. Brak jednak dowodu +na poparcie którejkolwiek z tych spekulacji.</p> +<p> +Jeżeli któregoś dnia odkryjemy, że ci, którzy stworzyli wirusa +byli użytkownikami wolnego oprogramowania, wtedy moja wirtualna społeczność +będzie w takiej samej sytuacji jak Nowy Jork czy Cambridge – +dowie się, że niektórzy z jej członków działali destrukcyjnie.</p> +<p> +Nie powinno to być dla nikogo zaskoczeniem. Społeczność wolnego +oprogramowania liczy sobie dziesiątki milionów, więcej niż Nowy Jork +czy nawet Szanghaj. Trudno oczekiwać, że wszyscy wśród tak wielu +ludzi będą etyczni. O członkostwie w naszej społeczności decyduje +się samemu, poprzez, przynajmniej częściowe, odrzucenie jednej +z nieetycznych praktyk, oprogramowania zastrzeżonego. Nawet to jednak, +nie jest gwarancją doskonałości. Obecność kilku winowajców wśród +milionów nie jest zaskoczeniem, ani usprawiedliwieniem dla +odpowiedzialności zbiorowej.</p> +<p> +Jestem pewien, że niemal wszyscy czytelnicy tego artykułu nie mają +nic wspólnego ze stworzeniem wirusa MyDoom. Jeżeli zatem ktoś Was +atakuje, nie cofajcie się do obrony. Nie macie więcej +wspólnego z wirusem niż ten, kto Was oskarża; stańcie +z podniesionym czołem i powiedzcie o tym.</p> +<p> +Jeżeli ktokolwiek posiada wiedzę lub dowody na temat osób +które stworzyły wirusa, mam nadzieję, że ta osoba wystąpi +i wysunie oskarżenia przeciwko konkretnym osobom, w oparciu +o konkretne dowody. Nikt jednak nie powinien oskarżać +bez dowodu i nie ma żadnego usprawiedliwienia dla stosowania +odpowiedzialności zbiorowej. Nie w Nowym Jorku, +nie w Cambridge, ani nie w Wolnym Świecie.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2004, 2007 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Piotr Podobiński 2004; poprawki: Jan Owoc 2010, 2013, Marcin +Wolak 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/netscape-npl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/netscape-npl.html new file mode 100644 index 0000000..322d015 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/netscape-npl.html @@ -0,0 +1,323 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/netscape-npl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Publiczna Licencja Netscape - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/netscape-npl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>O Netscape Public License</h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p> +(<a href="/philosophy/netscape-npl-old.html">Pierwsza wersja</a> tego +artykułu została napisana w marcu 1998 i dotyczyła szkicu +NPL. Naszym pierwszym artykułem na ten temat był „<a +href="/philosophy/netscape.html">Netscape rozważa wydanie swojej +przeglądarki jako wolne oprogramowanie</a>”.)</p></blockquote> +</div> + +<p> +Publiczna Licencja Netscape (Netscape Public License, NPL) w postaci, +jaką ostatecznie opracowano w 1998 r., jest licencją wolnego +oprogramowania, ale ma trzy zasadnicze słabe punkty. Pierwsza wada +niesie ze sobą złe przesłanie filozoficzne, druga stawia społeczność wolnego +oprogramowania na słabszej pozycji, zaś trzecia stwarza poważny +praktyczny problem wewnątrz naszej społeczności. Dwa z tych defektów +dotyczą także Publicznej Licencji Mozilli. Z powodu tych skaz +apelujemy, abyście nie korzystali z NPL ani MPL dla pisanego przez +siebie wolnego oprogramowania.</p> + +<h3>1. Nie wszyscy użytkownicy są równi</h3> + +<p> +Pierwszy kłopot, jaki zauważyłem w NPL, stanowi to, że nie daje +ona Netscape'owi i reszcie z nas równych praw, tak jak robi to GNU +GPL. Zgodnie z NPL, możemy korzystać z kodu Netscape'a tylko +w sposób określony w tej licencji, ale Netscape może +korzystać z naszych modyfikacji całkiem dowolnie, nawet w prawnie +zastrzeżonych wersjach programu.</p> + +<p> +Wskazany tu problem jest subtelny, gdyż nie czyni programu niewolnym. Nie +powstrzymuje nas od rozprowadzania programu ani jego +modyfikowania, nie odmawia nam żadnej konkretnej swobody. Z czysto +pragmatycznego punktu widzenia może wcale nie wyglądać na problem.</p> + +<p> +Sedno problemu kryje się w głębszym przesłaniu, jakie niesie ten +warunek. Zaprzecza ono idei współpracy między równymi sobie, na której +opiera się nasza społeczność, i sugeruje, że praca nad wolnym +oprogramowaniem może oznaczać wkład w rozwój prawnie zastrzeżonego +programu. Należy się spodziewać, że ci, którzy przyjmą ten warunek, +zmienią się pod jego wpływem, a taka zmiana nie wzmocni naszej +społeczności.</p> + +<p> +Jedno z proponowanych rozwiązań tej asymetrii to ustalenie +ograniczonego czasu jej obowiązywania – może przez trzy +czy pięć lat. Byłaby to znaczna poprawa, ponieważ limit czasowy +zaprzeczałby stwarzającemu problem podtekstowi.</p> + +<p> +Praktyczne skutki tego warunku są minimalizowane prze inną ujemną stronę +NPL: nie opracowano jej po to, żeby realizować ideę licencji +copyleft. Innymi słowy, nie przyłożono specjalnych starań, żeby +zagwarantować, że wykonane przez użytkowników modyfikacje będą dostępne +jako wolne oprogramowanie.</p> + +<p> +W Publicznej Licencji Mozilli (Mozilla Public License, MPL) ten problem +<em>nie</em> występuje. Na tym polega główna różnica między MPL +a NPL.</p> + +<h3>2. Nie jest licencją typu copyleft</h3> + +<p> +NPL ma formę licencji typu copyleft: stwierdza wprost, że wszelkie +modyfikacje dokonane przez użytkowników muszą być wydane na warunkach +NPL. Ale odnosi się to tylko do modyfikacji istniejącego kodu, nie +do dodanych podprogramów, jeśli umieszczono je w osobnych +plikach. W praktyce oznacza to, że jeśli się chce, zrobienie +prawnie zastrzeżonych zmian jest łatwe: wystarczy umieścić większość +własnego kodu w osobnym pliku i nazwać zbiór Większą Pracą (Larger +Work). Tylko wywołania podprogramów dopisane do starych plików będą +musiały być wydane na warunkach NPL, a same z siebie nie są +zbyt przydatne.</p> + +<p> +Brak prawdziwego mechanizmu copyleft nie jest katastrofą, nie powoduje, +że program jest niewolny. Na przykład, w warunkach +dystrybucyjnych X.org w ogóle nie próbowano stosować zasad copyleft, +a pomimo to X.org jest wolnym oprogramowaniem. Również BSD jest wolnym +oprogramowaniem typu copyleft (choć starsze warunki BSD obarczone są <a +href="/licenses/bsd.html">poważną wadą</a> i nie powinny być +naśladowane – jeżeli chcecie wydać wolne oprogramowanie, +ale nie jako copyleft, proszę, wykorzystajcie zamiast niej licencję +X.org). Także oprogramowanie wydane na NPL zalicza się do <a +href="http://www.gnu.org/philosophy/categories.html">wolnego +oprogramowania</a> i, samo w sobie, niewykorzystanie w niej idei +copyleft nie powoduje, że NPL jest gorsza niż inne licencje wolnego +oprogramowania, które go nie stosują.</p> + +<p> +Tym niemniej, choć to nie katastrofa, to +jednak wada. A ponieważ NPL przypomina copyleft, niektórych +użytkowników może to zmylić, i mogą zaadoptować NPL do własnych +potrzeb, sądząc, że uzyskują dla swojego oprogramowania korzyści +płynące z copyleft, choć wcale tak nie jest. Żeby się tego +ustrzec, będziemy musieli intensywnie popracować nad wyłożeniem ludziom +sprawy, która nie jest tak prosta, żeby wyjaśnić ją w paru słowach.</p> + +<h3>3. Niezgodność z GPL</h3> + +<p> +Najpoważniejszy praktyczny problem NPL tkwi w jej niezgodności +z GNU GPL. Nie da się w jednym programie połączyć kodu wydanego +na NPL z kodem objętym GNU GPL, nawet przez konsolidację odrębnych +plików obiektowych czy bibliotek – wszystko jedno, jak się +to zrobi, będzie naruszało albo jedną, albo drugą licencję.</p> + +<p> +Konflikt bierze stąd, że GPL poważnie traktuje copyleft: opracowano ją +specjalnie po to, żeby zagwarantować, że wszystkie zmiany +i rozszerzenia wolnego programu będą również wolne. Dlatego nie ma +w niej żadnej luki pozwalającej na zgodne z literą prawa +nadanie zmianom w programie statusu „proprietary”, prawnie +zastrzeżonych, przez umieszczenie ich w osobnym pliku. Żeby zlikwidować +tę lukę, w GPL nie pozwolono na łączenie programu wydanego +na zasadach copyleft z kodem, na który nałożono inne +ograniczenia lub warunki, jak w NPL.</p> + +<p> +Brak zgodności z GPL nie powoduje, że program nie jest wolny, nie +wzbudza zasadniczych zastrzeżeń etycznych. Ale należy się spodziewać, +że przysporzy naszej wspólnocie poważnego kłopotu: podzieli kod +podstawowy na dwie grupy, których nie można +mieszać. Z praktycznego punktu widzenia, problem jest bardzo istotny.</p> + +<p> +Rozwiązanie go przez zmianę GPL jest możliwe, ale wiązałoby się to +z porzuceniem koncepcji copyleft, co wyrządziłoby więcej szkody niż +pożytku. Problem da się jednak rozwiązać przez wprowadzenie niewielkich +zmian w NPL (poniżej przedstawiono konkretną propozycję).</p> + +<h3>4. Uwaga na temat nazw</h3> +<p> +NPL oznacza Netscape Public License, ale GPL nie oznacza GNU Public +License. Pełną nazwą naszej licencji jest: GNU General Public License, +w skrócie GNU GPL. Czasem ludzie pomijają słowo „GNU” +i piszą tylko GPL.</p> + +<p> +(To nie problem, to tylko fakt, o którym powinniście wiedzieć).</p> + +<h3>Konkluzja</h3> + +<p> +Ponieważ problem nr 3 jest najpoważniejszy, mam nadzieję, +że ludzie uprzejmie i racjonalnie wyjaśnią Netscape'owi, jak ważne +jest, by go rozwiązać. Rozwiązania istnieją – firma musi się +tylko zdecydować, żeby z nich skorzystać.</p> + +<p> +Oto możliwy sposób na dopuszczenie łączenia kodu objętego NPL +z kodem objętym GPL. Można to zrealizować dodając do NPL dwa +poniższe paragrafy:</p> + +<pre> +A.1. You may distribute a Covered Work under the terms of the GNU + General Public License, version 2 or newer, as published by the + Free Software Foundation, when it is included in a Larger Work + which is as a whole distributed under the terms of the same + version of the GNU General Public License. + +A.2. If you have received a copy of a Larger Work under the terms of a + version or a choice of versions of the GNU General Public + License, and you make modifications to some NPL-covered portions + of this Larger Work, you have the option of altering these + portions to say that their distribution terms are that version or + that choice of versions of GNU General Public License. +</pre> +<p></p> +<pre> +A.1. Masz prawo rozprowadzać Przedmiotową Pracę [w NPL występuje termin: + Przedmiotowy Kod - tłum.] na warunkach Powszechnej Licencji + Publicznej GNU, wydanej przez Fundację Wolnego Oprogramowania, + w wersji 2 lub nowszej, gdy Praca ta zawarta jest w Większej + Pracy, która jako całość rozprowadzana jest na warunkach tej + samej wersji Powszechnej Licencji Publicznej GNU. + +A.2. Jeśli otrzymałeś kopię Większej Pracy na warunkach pewnej wersji + Powszechnej Licencji Publicznej GNU lub mając do wyboru jedną + z jej wersji, a wykonałeś modyfikację tych części Większej Pracy, + które objęte są NPL, przysługuje ci możliwość zmiany sposobu + licencjonowania tych fragmentów na warunki tej wersji + lub tego wyboru wersji Powszechnej Licencji Publicznej GNU. +</pre> +<p> +Takie zapisy pozwalają na łączenie kodu objętego NPL z kodem +wydanym na GPL i dystrybucję powstałej pracy na warunkach GNU +GPL.</p> + +<p> +Pozwalają ludziom na wydawanie własnych zmian tak połączonych dzieł +na warunkach GNU GPL, ale najprościej wydawać je na NPL.</p> + +<p> +Kiedy korzystaliby z zalet punktu A.2, wykonane przez nich modyfikacje +byłyby wydawane tylko na warunkach GNU GPL, więc Netscape nie +mógłby wykorzystać tych zmian w swoich prawnie zastrzeżonych +wersjach. Zrozumiałe, że Netscape uznałby to za niekorzystne.</p> + +<p> +Niemniej jednak, NPL łatwo ustępuje konstruktorom prawnie zastrzeżonego +oprogramowania, którzy chcieliby, żeby opracowane przez nich modyfikacje +były całkowicie niedostępne dla Netscape'a. Wystarczy, że umieszczą +swój kod w osobnych plikach i nazwą połączoną całość Większą +Pracą. W gruncie rzeczy, jest im to łatwiej zrobić, niż użytkownikom +GPL byłoby skorzystać z punktu A.2.</p> + +<p> +Jeżeli Netscape może się pogodzić z istniejącym (w praktyce) +problemem prawnie zastrzeżonych modyfikacji, to z pewnością problem +modyfikacji na warunkach GPL jest w stosunku do nich +niewielki. Jeśli Netscape jest przekonany, że względy praktyczne +zachęcą większość autorów świata prawnie zastrzeżonego oprogramowania +do wydania swoich poprawek tak, aby trafiły z powrotem +do Netscape'a, choć nic ich do tego nie zmusza, to te same +przyczyny powinny tak samo działać także w świecie wolnego +oprogramowania. Netscape powinien zrozumieć, że proponowane zmiany są +do przyjęcia i przyjąć je, żeby uniknąć stawiania ludzi +rozwijających wolne oprogramowanie przed trudnym dylematem.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2003, 2007, 2013, 2015 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, 2004; poprawki: Jan Owoc 2011, 2013, +2016, Daniel Oźminkowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/03/01 04:27:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/netscape.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/netscape.html new file mode 100644 index 0000000..72c213b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/netscape.html @@ -0,0 +1,133 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/netscape.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Netscape - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/netscape.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Netscape a wolne oprogramowanie</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote> +<p><a href="/philosophy/netscape-npl.html">Świeższe wiadomości na temat +Netscape'a</a></p> +</blockquote> +</div> + +<p>Wiele osób z radością napisało do nas, że firma Netscape +ogłosiła plan wydania swojej przeglądarki jako wolnego oprogramowania, +na warunkach GNU GPL.</p> + +<p>Nieco wyprzedzają wypadki. W ogłoszeniu wydanym przez Netscape nie ma +faktycznie mowy o tym, że skorzystają z GNU GPL, ani też +zapewnienia, że program będzie <a +href="/philosophy/free-sw.html">wolnym oprogramowaniem</a>, takim, jak to +definiujemy w naszej społeczności. Netscape zrobi wielki krok +w stronę wolnego oprogramowania, ale nie wiemy, czy będą się +trzymać tej drogi, czy też szybko z niej zejdą. W gruncie +rzeczy, w Netscapie wciąż jeszcze zastanawiają nad decyzją, co +robić.</p> + +<p>Kiedy podejmą decyzję, dwoma decydującymi pytaniami będą: czy będzie +można swobodnie rozprowadzać kopie za opłatą (na przykład, +na CD-ROM-ach ze zbiorami wolnego oprogramowania) i czy będzie +można rozprowadzać zmodyfikowane wersje dokładnie tak samo, jak +oryginalną. Jeśli braknie którejś z tych swobód, program nie będzie +wolny.</p> + +<p>Jeżeli Netscape wyda swoją przeglądarkę internetową jako wolne +oprogramowanie, to będzie wielki dzień dla ruchu wolnego +oprogramowania. Ale teraz, zamiast się cieszyć albo krytykować, +przyglądajmy się temu, co się rzeczywiście dzieje, a będziemy +wiedzieli, czy pora świętować. To, co dziś możemy z pożytkiem +zrobić, to spokojnie i uprzejmie apelować do firmy Netscape, żeby +uczyniła program wolnym i żeby wydała go na zasadach copyleft +korzystając z <a href="/copyleft/gpl.html">Powszechnej Licencji +Publicznej GNU</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2007, 2008, 2013 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/03/01 03:57:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/no-ip-ethos.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/no-ip-ethos.html new file mode 100644 index 0000000..a2faca7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/no-ip-ethos.html @@ -0,0 +1,200 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/no-ip-ethos.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Nie pozwólcie „własność intelektualnej” skrzywić Waszego etosu</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/no-ip-ethos.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Nie pozwólcie „własność intelektualnej” skrzywić Waszego etosu</h2> + + <p><a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a><br /> + 9 czerwca 2006</p> + + <p>Większość wolnych licencji opartych jest o prawo autorskie i jest ku +temu dobry powód: jest ono znacznie bardziej ujednolicone pomiędzy państwami +niż prawo kontraktowe, które jest drugim możliwym wyborem.</p> + + <p>Jest także inny powód, by nie korzystać z prawa kontraktowego: +wymagałoby to uzyskania przez każdego dystrybutora formalnej zgody +użytkownika przed udostępnieniem mu kopii [<em>danego dzieła +lub oprogramowania – przyp. tłumacza</em>]. Przekazanie +komuś płyty CD bez wcześniejszego otrzymania podpisu byłoby +zabronione. Co za koszmar!</p> + + <p>To prawda, że w krajach takich jak Chiny, gdzie generalnie prawo +autorskie nie jest egzekwowane, możemy także mieć trudności +z egzekwowaniem licencji wolnego oprogramowania, jak sugeruje Heather +Meeker w swoim niedawnym artykule w LinuxInsider pt. <a href= +"http://www.linuxinsider.com/story/50421.html">„Tylko w Ameryce? +Prawo autorskie kluczem do globalnego modelu wolnego +oprogramowania”</a>.</p> + + <p>To nie jest jednak powód, by naciskać na większe egzekwowanie praw +autorskich w Chinach. Choć użylibyśmy ich do ochrony wolności +ludzi, uważamy, że używane byłyby one głównie do jej odbierania +przez takie firmy jak Microsoft, Disney i Sony.</p> + + <p>Jak na ironię, moglibyśmy odnieść większy sukces we wdrażaniu prawa +autorskiego w Chinach niż Microsoft, Disney i Sony, +ponieważ chcielibyśmy zrobić to nieco prościej.</p> + + <p>Disney chce zlikwidować półpodziemne organizacje, które sprzedają dokładne +kopie danego dzieła. W przypadku wolnego oprogramowania, niezależnie +od tego, która dokładnie licencja jest wykorzystana, takie kopiowanie +jest legalne. Chcemy zapobiec publikowaniu oprogramowania własnościowego +bazującego na naszym kodzie, kiedy wykorzystywaną licencją wolnego +oprogramowania jest <a href="/copyleft/gpl.html">GNU GPL</a>. Tego rodzaju +nadużycia są najgorsze wtedy, kiedy dokonywane są przez duże, znane +przedsiębiorstwa – a są one łatwym celem +do wyegzekwowania [<em>warunków licencji – +przyp. tłumacza</em>]. Zatem wprowadzenie GPL w Chinach nie jest +sprawą przegraną, choć nie będzie łatwe.</p> + + <h3>Mit chińskiej pralni</h3> + + <p>Tym niemniej twierdzenie Meeker, że prowadzi to do globalnego +problemu jest zwykłym absurdem. Nie można „wyprać” materiału +objętego prawem autorskim w USA przez przepuszczenie go przez Chiny, o +czym powinna wiedzieć.</p> + + <p>Jeśli ktoś narusza licencję GNU GPL poprzez dystrybucję niewolnych +zmodyfikowanych wersji kompilatorów GCC w USA, nie ma to znaczenia, +czy zostały one pobrane lub zmodyfikowane w Chinach. Prawo +autorskie USA będzie egzekwowane dokładnie tak samo.</p> + + <p>Mimo że ten błąd może wyglądać na centralny punkt artykułu Meeker, +to nim nie jest. Prawdziwym punktem centralnym artykułu jest perspektywa +ucieleśniona w sposobie użycia przez autorkę terminu „własność +intelektualna”. Używa ona go tak, jakby myślała, że odnosi się on +do czegoś spójnego – czegoś, o czym jest sens myśleć +i mówić. Jeśli w to wierzycie, to właśnie zaakceptowaliście ukryte +założenie tego artykułu.</p> + + <h3>Nieprecyzyjne słownictwo</h3> + + <p>Czasami Meeker używa zamiennie terminów „własność intelektualna” +i „copyright”, jakby były to dwie różne nazwy tej samej +rzeczy. Niekiedy też posługuje się zamiennie terminami „własność +intelektualna” i „patenty”, jak gdyby były to dwie +nazwy na tę samą rzecz. Przestudiowawszy obie te rzeczy Meeker wie, +że różnią się one ogromnie, a wszystko, co mają ze sobą wspólnego, +to jedynie abstrakcyjny zarys ich formy.</p> + + <p>Inne prawa „własności intelektualnej” nie mają z nimi nawet +tyle wspólnego. Sugerowanie, że możecie traktować je wszystkie +jednakowo, jest z gruntu myląca.</p> + + <p>Wraz z terminem „własność intelektualna” przychodzi +fałszywe rozumienie sensu istnienia tych rzeczy. Meeker wspomina o +„etosie własności intelektualnej”, który istnieje w USA, +gdyż „własność intelektualna jest zapisana +w Konstytucji”. To kamień węgielny wszystkich pomyłek.</p> + + <p>Co jest naprawdę zapisane w Konstytucji Stanów Zjednoczonych? Nie +wspomina ona o „własności intelektualnej” ani nie mówi nic +o większości praw, do których ten termin ma zastosowanie. Tylko dwa +z nich – prawo autorskie i prawo patentowe – +są w niej poruszone.</p> + + <p>Co mówi o nich Konstytucja? Jaki jest jej etos? Nie jest to nic podobnego +do „etosu własności intelektualnej”, który wyobraża sobie +Meeker.</p> + + <h3>Błąd wykonania</h3> + + <p>Konstytucja mówi jedynie, że prawo autorskie i prawo patentowe są +opcjonalne. One nie muszą istnieć, a jeśli jednak istnieją, to ich +celem ma być działanie na rzecz pożytku publicznego – +czyli promowanie postępu przez zapewnianie sztucznych bodźców.</p> + + <p>Prawo autorskie i prawo patentowe nie są prawami, do których ich +posiadacze są upoważnieni; są sztucznymi przywilejami, które możemy chcieć +(lub nie) przekazywać, by zachęcić ludzi do robienia tego, co uznajemy +za użyteczne.</p> + + <p>To mądra polityka. Niestety Kongres, który powinien ją realizować +w naszym imieniu, zamiast wykonywać nasze rozkazy, przyjmuje je +z Holywood i Microsoftu.</p> + + <p>Jeśli doceniacie mądrość Konstytucji Stanów Zjednoczonych, nie dopuście +„własności intelektualnej” do swojego etosu i nie +pozwólcie memowi „własności intelektualnej” zainfekować Waszego +umysłu.</p> + + <p>Praktycznie rzecz biorąc, prawo autorskie, prawo patentowe i prawo +znaków towarowych mają tylko jedną wspólną rzecz: każde z nich jest +uzasadnione tylko w takim zakresie, w jakim służy interesowi +publicznemu. Wasze zainteresowanie wolnością jest częścią interesu +publicznego, któremu muszą one służyć.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2006, 2007 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Paweł Różański 2011; poprawki Tomasz Kozłowski 2012, Jan Owoc +2012.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:00 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/no-word-attachments.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/no-word-attachments.html new file mode 100644 index 0000000..bf2ae73 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/no-word-attachments.html @@ -0,0 +1,398 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/no-word-attachments.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/no-word-attachments.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/no-word-attachments.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/no-word-attachments.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-07-24" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Możemy położyć kres załącznikom Worda - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> +<meta http-equiv="keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Fundacja Wolnego Oprogramowania, Linux, +Linuks, general, public, license, gpl, general public license, freedom, +wolność, software, oprogramowanie, power, rights, word, attachment, +załącznik, word attachment, załącznik worda, microsoft" /> +<meta http-equiv="description" content="Ten esej wyjaśnia dlaczego dokumenty Microsoft Word są złe i opisuje +jak można pomóc położyć kres temu zwyczajowi." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/no-word-attachments.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Możemy położyć kres załącznikom Worda</h2> + +<p><strong>Richard M. Stallman</strong> +</p> + +<p> +Czy nie macie już serdecznie dość otrzymywania dokumentów Worda +w listach elektronicznych? Załączniki Worda nie tylko są irytujące, +ale co gorsza powstrzymują ludzi przed przejściem na wolne +oprogramowanie. Może uda nam się powstrzymać tę praktykę niewielkim +zbiorowym wysiłkiem. Wystarczy, że każdą osobę, która prześle nam plik +Worda poprosimy o zastanowienie się nad tym postępowaniem.</p> + +<p> +Niefortunnie dla siebie, większość użytkowników komputerów korzysta +z programu Microsoft Word. Niefortunnie, gdyż Word jest oprogramowaniem +prawnie zastrzeżonym, o restrykcyjnej licencji. Jego użytkownikom +odmówiono swobody studiowania go, wprowadzania zmian, kopiowania +i rozprowadzania. A ponieważ Microsoft zmienia format plików +w każdej wersji, użytkownicy Worda uwięzieni są w systemie, który +zmusza ich do kupowania aktualizacji, czy chcą zmiany +czy nie. Po latach mogą nawet odkryć, że dokumenty, które +teraz piszą nie będą się już dały odczytać za pomocą tej wersji Worda, +której będą wtedy używać.</p> + +<p> +Problem dotyczy jednak nie tylko samych użytkowników MS Word. Wtedy gdy +machinalnie zakładają oni, że także i my korzystamy z Worda +i wysyłają nam pliki w tym formacie (lub żądają, byśmy to my im +takie przesłali), problem dotyka i nas. Niektórzy publikują +lub udostępniają dokumenty w formacie Worda. Niektóre instytucje +przyjmują tylko pliki w tym formacie – mój znajomy nie mógł +ubiegać się o pracę, bo życiorysy musiały być plikami Worda. Nawet +rządy czasami narzucają format Worda swoim obywatelom, co jest doprawdy +skandaliczne.</p> + +<p> +Dla nas, użytkowników wolnych systemów operacyjnych, otrzymywanie dokumentów +Worda to niedogodność. Jednak najgorszy wpływ to zjawisko ma +na osoby, które mogłyby przejść na korzystanie z wolnych +systemów – wahają się, bo uważają, że muszą mieć +możliwość korzystania z Worda, żeby móc odczytać dostarczane im +pliki. Praktyka stosowania tajnego formatu Worda do wymiany informacji +utrudnia wzrost naszej społeczności i rozpowszechnianie +wolności. Choć może zauważamy swoje okazjonalne poirytowanie +z powodu otrzymania dokumentu Worda, to aspekt stale i uporczywie +wyrządzanej społeczeństwu szkody zazwyczaj umyka naszej +uwadze. Jednak ta szkoda dzieje się na codzień.</p> + +<p> +Wielu otrzymujących pliki Worda użytkowników GNU próbuje znaleźć metody +poradzenia sobie z nimi. Pobieżnie przeglądając zawartość pliku da się +w nim odnaleźć nieco pogmatwany tekst ASCII. Mamy też wolne +oprogramowanie potrafiące już odczytać niektóre dokumenty Worda, +jednak nie wszystkie – ich format jest tajny i nie +został całkowicie rozszyfrowany. Co gorsza, Microsoft może go +w dowolnej chwili zmienić.</p> + +<p> +Nie tylo może, ale już to zrobił. Microsoft Office 2007 domyślnie używa +opatentowanego formatu OOXML (firma Microsoft, wykorzystując swoją potęgę +finansową wobec organizacji standaryzacyjnych usiłuje doprowadzić +do uznania tego formatu za „otwarty standard”). Format +używany jest nie do końca OOXML i jest nie do końca +udokumentowany. Microsoft proponuje darmową licencję patentową na OOXML +na warunkach, które nie pozwalają na wolne implementacje tego +formatu. Wkrótce zaczniemy dostawać pliki Worda w formacie, którego nie +wolno czytać wolnym programom.</p> + +<p> +Jeżeli otrzymanie dokumentu Worda traktujemy jako odosobniony +przypadek, naturalne jest, że usiłujemy borykać się z nim +na własną rękę aby go odczytać. Ponieważ jest to przykład +systematycznej, wielce szkodliwej praktyki, rzecz wymaga odmiennego +podejścia. Próby radzenia sobie z czytaniem takiego pliku są jedynie +leczeniem objawu chronicznej choroby. Żeby wyleczyć samą chorobę musimy +przekonać ludzi, aby nie przesyłali ani nie publikowali dokumentów +Worda.</p> + +<p> +Dlatego stosuję praktykę odpowiadania na załączniki Worda uprzejmą +informacją wyjaśniającą, dlaczego zwyczaj przesyłania takich plików jest +czymś złym. Proszę także nadawcę o ponowne przesłanie materiałów +w którymś z jawnych formatów. To o wiele mniej pracy niż +próbowować odczytać nieco pogmatwanego tekstu ASCII z pliku +Worda. I zauważyłem, że ludzie zwykle rozumieją problem, +a wielu z nich stwierdza, że nie będzie już więcej wysyłać +innym takich plików.</p> + +<p> +Jeśli wszyscy będziemy tak postępować, efekt będzie o wiele +większy. Ci, którzy zlekceważyli jedną uprzejmą prośbę mogą zmienić swoje +zwyczaje gdy otrzymają wiele uprzejmych próśb od różnych osób. Jeśli +zaczniemy systematycznie zwracać uwagę na tę kwestię każdemu, kto +przyśle nam plik Worda, może uda nam się nadać zaleceniu „nie +przesyłaj plików w formacie Worda” status netykiety.</p> + +<p> +Dla usprawnienia tych starań zechcecie zapewne przygotować sobie gotową +odpowiedź, którą będzie można w razie potrzeby szybko +wysłać. Dołączyłem tu dwa przykłady: wersję, którą stosowałem ostatnio, +i nową wersję, wskazującą użytkownikowi Worda jak przeprowadzić +konwersję na inne użyteczne formaty. Po nich znajdziecie kilka +propozycji nadesłanych przez innych.</p> + +<p> +Jeśli chcecie, możecie skorzystać z tych odpowiedzi bez zmian +lub dostosować je do własnych potrzeb. Można, oczywiście, także +napisać własne odpowiedzi, które pasują do Waszych poglądów +i osobowości – jeśli listy będą osobiste, a nie +wszystkie jednakowe, kampania stanie się bardziej skuteczna.</p> + +<p> +Podane niżej odpowiedzi przeznaczone są dla przesyłających pliki Worda +prywatnych osób. Jeśli zetkniecie się z instytucją narzucającą +stosowanie formatu Worda, wymaga to innego rodzaju odpowiedzi – +można wówczas poruszyć kwestie uczciwego traktowania, które nie dotyczyłyby +indywidualnych działań.</p> + +<p> +Niektóre firmy przeprowadzające rekrutacje żądają życiorysów w formacie +Worda. Co dziwniejsze, część z nich chce tego nawet poszukując osób +do pracy z wolnym oprogramowaniem (kto korzysta z usług +takich firm do obsady stanowisk związanych z wolnym +oprogramowaniem, raczej nie znajdzie za ich pośrednictwem kompetentnych +pracowników). Możecie pomóc w zwalczaniu takiej praktyki, umieszczając +w swoim życiorysie odnośnik do tej strony, obok odnośników +do wersji życiorysu w innych formatach. Ten, kto będzie usilnie +szukał wordowej wersji życiorysu, zapewne to przeczyta.</p> + +<p> +Ta strona mówi o załącznikach z dokumentami Worda, +ponieważ pojawiają się one najczęściej. Ta sama zasada tyczy się też +innych zamkniętych formatów takich jak PowerPoint i Excel. Nie krępuj +się przed zaadaptowaniem poniższych odpowiedzi tak, żeby mówiły również o +nich.</p> + +<p> +Dzięki naszej liczebności, po prostu prosząc, możemy to zmienić.</p> + +<hr /> + +<p> +<em>Przesłałeś mi załącznik w formacie Microsoft Word, tajnym firmowym +formacie, więc nie mogę go odczytać. Jeśli wyślesz mi go jako zwykły +tekst, HTML lub PDF, będę mógł go przeczytać.</em></p> + +<p> +<em>Przesyłanie innym dokumentów w formacie Worda ma złe skutki, +ponieważ wywiera na nich presję użycia oprogramowania +Microsoftu. W ten sposób wspierasz jego monopol. Jest to ogromna +przeszkoda stojąca na drodze do szerszego rozpowszechnienia +GNU/Linux. Czy mógłbyś ponownie rozważyć kwestię używania formatu Worda +w kontaktach z innymi?</em></p> + +<hr /> + +<p> +(Wyjaśnienie: format ODF też jest w porządku, ale dla mnie jest +niewygodny, więc nie jest na liście proponowanych formatów.)</p> + +<hr /> + +<p> +<em>Przesłałeś mi załącznik w formacie Microsoft Word, tajnym firmowym +formacie, więc trudno mi go odczytać. Jeśli wyślesz mi go jako zwykły +tekst, HTML lub PDF, przeczytam go.</em></p> + +<p> +<em>Przekazywanie dokumentów Worda jest niekorzystne dla Ciebie i dla +innych. Nie możesz być pewien, jak będą wyglądać jeśli ktoś do ich +oglądania użyje innej wersji Worda - mogą w ogóle nie dać się +otworzyć. </em></p> + +<p> +<em>Otrzymywanie załączników Worda jest dla Ciebie szkodliwe, +ponieważ mogą zawierać wirusy +(zob. http://pl.wikipedia.org/wiki/Makrowirus ). Wysyłanie załączników +w tym formacie jest dla Ciebie szkodliwe, gdyż takie dokumenty zwykle +zawierają ukryte informacje o autorze, umożliwiające wtajemniczonym +podpatrywanie działań autora (być może Twoich). Tekst, który - jak +sądzisz - usunąłeś, może - ku Twojemu zakłopotaniu - nadal +znajdować się w dokumencie. Dokładniejsze informacje znajdziesz +na stronie: +http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3154479.stm .</em></p> + +<p> +<em>Ale co najistotniejsze, wysyłanie ludziom dokumentów Worda wywiera +na nich nacisk, by używali oprogramowania Microsoftu i pomaga +w odbieraniu im możliwości jakiegokolwiek innego +wyboru. W rezultacie wspierasz monopol Microsoftu. Ta właśnie presja +jest jedną z głównych przeszkód w szerszym rozpowszechnianiu się +wolnego oprogramowania.</em></p> + +<p> +<em>Czy mógłbyś ponownie rozważyć sprawę stosowania formatu Worda +do komunikacji z innymi osobami?</em></p> + +<p> +<em>Microsoft skłania użytkowników aby się przerzucili na nową +wersję formatu Word, na podstawach OOXML. Specyfikacja formatu ma 6000 +stron – tak długa, że przypuszczalnie nikt jej nie jest +w stanie zaimplementować – i Microsoft może Was pozwać +za naruszanie patentów jeśli spróbujecie. Jeśli nie chcecie się +przyłączyć do tego ataku na interoperacyjność, powinniście +zaprzestać używania formatu Word do wymiany danych.</em></p> + +<p> +<em>Konwersja takiego pliku do formatu HTML za pomocą Worda jest +prosta. Należy otworzyć dokument, kliknąć „Plik”, „Zapisz +jako” i w dolnej części otwartego okna z rozwijalnej +listy „Zapisz jako typ” wybrać „Dokument HTML” +lub „Strona Sieci WWW”. Następnie wybrać +„Zapisz”. Możesz wówczas dołączyć nowoutworzony dokument HTML +zamiast dokumentu Worda. Warto pamiętać, że zmiany w różnych +wersjach Worda są niespójne – jeśli widzisz nieco inne nazwy +w menu, proszę spróbuj ich.</em></p> + +<p> +<em>Konwersję do czystego tekstu wykonuje się prawie tak +samo – zamiast „Dokument HTML”, z listy +„Zapisz jako typ” wystarczy wybrać „Plik tekstowy +(*.txt)” lub „Plik tekstowy ze znakami podziału wiersza +(*.txt)”.</em></p> + +<p> +<em>Być może w Twoim komputerze jest też program do konwersji +na format PDF. Wystarczy wówczas wybrać „Plik”, +„Drukuj”, przewinąć listę dostępnych drukarek i wybrać +konwerter PDF. Po czym kliknąć przycisk „Drukuj”, +a następnie wpisać nazwę pliku PDF, w którym ma zostać umieszczony +wynik.</em></p> + +<p> +<em>Odwiedź http://www.gnu.org/philosophy/no-word-attachments.html by +dowiedzieć się więcej.</em></p> + +<hr /> + +<p> +Oto inne podejście, zasugerowane przez Boba Chassella. Wymaga modyfikacji +do konkretnego przypadku i zakłada, że macie metodę +wyłuskania tekstu z pliku i sprawdzenia jego objętości.</p> + +<hr /> + +<p> +<em>Jestem zakłopotany. Dlaczego w swoim ostatnim liście zdecydowałeś +się wysłać mi 876.377 bajtów, skoro jego treść ma tylko 27.133 bajtów?</em></p> + +<p> +<em>Przysłałeś mi pięć plików w niestandardowym, rozdętym formacie +.doc, który jest sekretem Microsoftu, zamiast w międzynarodowym, +publicznym i bardziej wydajnym formacie zwykłego tekstu.</em></p> + +<p> +<em>Microsoft może wykorzystywać (i robił to ostatnio, w Kenii +i Brazylii) lokalną policję do egzekwowania praw, które zakazują +studentom analizowania kodu źródłowego, zabraniają przedsiębiorcom +zakładania nowych firm, a profesjonalistom oferowania swych +usług. Proszę nie dawaj im swojego wsparcia.</em></p> + +<hr /> + +<p> +John D. Ramsdell proponuje, by zniechęcać do używania załączników +Microsoft Word i Microsoft PowerPoint przez umieszczenie w swoim +pliku <kbd>.signature</kbd> krótkiego zdania:</p> + +<hr /> + +<p> +<em>Proszę o nieprzysyłanie mi załączników Worda ani PowerPointa.<br /> +Odwiedź http://www.gnu.org/philosophy/no-word-attachments.html by dowiedzieć +się więcej.</em></p> + +<hr /> + +<p> +<a href="/philosophy/anonymous-response.html">Tu zamieściliśmy list +z odpowiedzią</a> na wiadomości z załącznikami Worda.</p> + +<hr /> + +<p> +Kevin Cole z Gallaudet University w Waszyngtonie <a +href="/philosophy/kevin-cole-response.html">wysyła taką automatyczną +odpowiedź</a> na otrzymane załączniki Worda (myślę, że odpowiedzi +lepiej wysyłać ręcznie podkreślając, że się to robi +ręcznie – ludzie lepiej je wtedy odbierają).</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2002, 2007 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, 2003, 2004, 2007; poprawki: Daniel +Oźminkowski 2010, Jan Owoc 2010, 2011, 2012, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/12/30 12:08:30 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/nonfree-games.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/nonfree-games.html new file mode 100644 index 0000000..bd00ad6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/nonfree-games.html @@ -0,0 +1,186 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/nonfree-games.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/nonfree-games.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/nonfree-games.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/nonfree-games.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2016-03-26" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Niewolne gry z DRM na GNU/Linuksa: Dobre czy złe? - Projekt +GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/nonfree-games.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Niewolne gry z DRM na GNU/Linuksa: Dobre czy złe?</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p>Valve, znana firma produkująca niewolne gry komputerowe obwarowane DRM +[<em>Digital Restrictions Management – cyfrowe zarządzanie +ograniczeniami – przyp. tłum.</em>] ogłosiła ostatnio, +że wyda je również dla GNU/Linuksa. Jakie mogą być tego dobre +i złe efekty?</p> + +<p>Przypuszczam, że dostępność popularnych niewolnych programów +na GNU/Linuksa może przyspieszyć przyjęcie tego systemu. Cele GNU +wychodzą jednakże poza uczynienie z niego „sukcesu”; jego +przeznaczeniem jest <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">zapewnienie +użytkownikom wolności</a>. Dlatego pytanie brzmi, jak ta sytuacja +wpływa właśnie na wolność użytkowników.</p> + +<p>Problemem związanym z tymi grami nie jest to, że <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Commercial">są one komercyjne</a>. +(Nie widzimy w tym nic złego.) Problemem nie jest również to, +że <a href="/philosophy/selling.html">deweloperzy oprogramowania +sprzedają jego kopie</a>; to również nie jest złe. Problem tkwi w tym, +że te gry zawierają oprogramowanie, które <a +href="/philosophy/free-sw.html">nie jest wolne</a> (w sensie wolności, +oczywiście).</p> + +<p>Niewolne gry (jak również pozostałe niewolne programy) są nieetyczne, +ponieważ odmawiają użytkownikom wolności. (Grafika w grach to +odmienny problem, ponieważ <a +href="/philosophy/copyright-versus-community.html">nie jest +oprogramowaniem</a>.) Jeżeli chcecie wolności, to jednym +z warunków jest nieinstalowanie niewolnych programów na waszych +komputerach. To jest jasne.</p> + +<p>Jednakże jeżeli zamierzacie korzystać z tych gier, będzie dla was +lepiej, jeśli uruchomicie je na GNU/Linuksie zamiast na Microsoft +Windows. Przynajmniej unikniecie w ten sposób <a +href="http://upgradefromwindows8.org/">szkód, które Windows wyrządza waszej +wolności</a>.</p> + +<p>Dlatego też w praktyce ta sytuacja może mieć zarówno dobre, jak +i złe skutki. Może zachęcić użytkowników GNU/Linuksa +do zainstalowania tych gier, ale może też zachęcić graczy +do zastąpienia Windowsa GNU/Linuksem. Przypuszczam, +że bezpośrednie skutki pozytywne przewyższą bezpośrednie skutki +negatywne. Pojawia się jednak również skutek pośredni: czego +korzystanie z tych gier uczy członków naszej społeczności?</p> + +<p>Każda dystrybucja GNU/Linuksa zaopatrzona w oprogramowanie oferujące te +gry będzie uczyć użytkowników, że naszym celem nie jest wolność. <a +href="/distros/common-distros.html">Niewolne oprogramowanie +w dystrybucjach GNU/Linuksa</a> już teraz działa przeciwko +wolności. Dodanie takich gier do tych dystrybucji tylko powiększy ten +efekt.</p> + +<p>Wolne oprogramowanie to kwestia wolności [<em>„free software” +znaczy „wolne” oprogramowanie, a nie +„darmowe” – przyp. tłum.</em>] Wolna gra nie musi być +darmowa. Można produkować wolne gry na zasadach komercyjnych, +jednocześnie szanując wolność użytkowników do zmiany używanego przez +nich oprogramowania. Ponieważ grafika w grach nie stanowi +oprogramowania, nie jest konieczne z etycznego punktu widzenia +aby była wolna. I rzeczywiście, istnieją wolne gry tworzone przez +firmy, jak i takie, które tworzone są niekomercyjnie przez +wolontariuszy. Finansowanie na zasadach crowdfundingu będzie już tylko +łatwiejsze.</p> + +<p>Ale jeśli przyjmiemy, że tworzenie pewnego rodzaju wolnych gier +jest <em>niepraktyczne</em>, to jakie będzie tego następstwo? Tworzenie +niewolnych gier nie ma sensu. Wolność w dziedzinie informatyki wymaga +odrzucenia niewolnego oprogramowania, tak po prostu. Jako osoby ceniące +wolność nie używalibyście niewolnych gier, więc nic nie stracicie, +jeśli ich nie będzie.</p> + +<p>Jeżeli chcecie promować wolność, zwróćcie proszę uwagę, by nie podawać +dostępności tych gier na GNU/Linuksa jako argumentu wspierającego naszą +sprawę. Zamiast tego możecie informować o <a +href="https://libregamewiki.org/Main_Page">libre games wiki</a>, który ma +za cel skatalogowanie wolnych gier, <a +href="http://forum.freegamedev.net/index.php">forum deweloperów wolnych +gier</a> oraz noc wolnych gier <a +href="http://libreplanet.org/wiki/Group:LibrePlanet_Gaming_Collective">LibrePlanet +Gaming Collective</a>. </p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2014, 2015, 2016 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Tomasz W. Kozłowski 2013, Marcin Wolak 2012; poprawki: Jan Owoc +2013, 2014, 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:27 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/not-ipr.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/not-ipr.html new file mode 100644 index 0000000..4ab3cb1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/not-ipr.html @@ -0,0 +1,376 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/not-ipr.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>„Własność intelektualna” to zwodniczy miraż - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/not-ipr.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>„Własność intelektualna” to zwodniczy miraż</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></p> + +<p> +Modne stało się określanie prawa autorskiego, prawa patentowego, prawa +o znakach handlowych i tuzina innych praw mianem „własności +intelektualnej”. Ta moda nie nastała +przypadkowo –termin ten systematycznie zniekształca i wikła +powyższe sprawy, a jego użycie było i jest promowane +przez tych, którzy zyskują na tym zamieszaniu. Każdy, kto chce +jasno myśleć o którymkolwiek z tych praw, dobrze zrobi odrzucając +to określenie. +</p> + +<p> +Według profesora Marka Lemleya, obecnie pracującego w Stanford Law +School, powszechne używanie określenia „własność intelektualna” +jest modą, która nastąpiła po utworzeniu w roku 1967 Światowej +Organizacji „Własności Intelektualnej” (World +„Intellectual Property” Organization – WIPO) +i stała się naprawdę powszechna w kilku ostatnich +latach. (Formalnie WIPO jest organizacją wyspecjalizowaną ONZ, +ale w rzeczywistości reprezentuje interesy posiadaczy praw +autorskich, patentów i znaków handlowych). Powszechne stosowanie tej +nazwy się zaczęło <a +href="https://books.google.com/ngrams/graph?content=intellectual+property&year_start=1800&year_end=2008&corpus=15&smoothing=1&share=&direct_url=t1%3B%2Cintellectual%20property%3B%2Cc0">około +roku 1990</a> (<a href="/graphics/seductivemirage.png">lokalna kopia</a>). +</p> + +<p> +Jednym z efektów używania tego określenia jest łatwo dostrzegalne +nastawienie: sugeruje ono, by myśleć o prawie autorskim, prawie +patentowym i prawie o znakach handlowych tak jak o prawie +własności obiektów fizycznych. (Ta analogia kłóci się z filozofiami +każdego z tych systemów prawnych, ale wiedzą o tym tylko +specjaliści). Te prawa nie są tak naprawdę podobne do praw +tyczących obiektów fizycznych, ale używanie tego określenia doprowadza +do tego, że ustawodawcy upodabniają pierwszy rodzaj praw +do drugich. Ponieważ taka zmiana jest na rękę firmom, które +korzystają z praw autorskich, patentów i znaków handlowych, firmy +te działały w kierunku uczynienia tego terminu popularnym. +</p> + +<p> +Ci, którzy chcieliby rozpatrywać meritum tych spraw [dotyczących prawa +autorskiego, prawa patentowego i prawa o znakach handlowych], +powinni odrzucić stronniczy termin. Wielu ludzi prosiło mnie, bym +zaproponował inną nazwę dla tej kategorii przepisów – +albo sami proponowali alternatywy. Wśród sugerowanych nazw znalazły +się: Narzucone Przywileje Monopolistyczne (IMPs – Imposed +Monopoly Privileges) i Stworzone-Przez-Rząd-Narzucone-Prawem-Monopole +(GOLEMs – Government-Originated Legally Enforced +Monopolies). Niektórzy mówią o „reżimach praw wyłącznych”, +ale nazywanie nakładanych na społeczeństwo ograniczeń +„prawami” wydawców to również dwójmyślenie. +</p> + +<p> +Niektóre z tych zastępników stanowią pewien stopniowy postęp, +ale zastępowanie „własności intelektualnej” jakimkolwiek +innym określeniem jest błędem. Inna nazwa nie wpłynęłaby +jednak na sedno sprawy: zbytnie uogólnianie. Nie ma żadnego +spójnego zjawiska zwanego „własnością +intelektualną” – to miraż. Jedynym powodem dla którego +ludzie myślą, że to ma sens jest to, że szerokie używanie terminu +zwodziło ich myślenie o tych prawach. +</p> + +<p> +Określenie „własność intelektualna” działa jak słowo-wytrych, +wrzuca do jednego worka zasadniczo odmienne prawa. Nie-prawnicy, którzy +słyszą termin „własność intelektualna” stosowany do tych +różnych praw, mają skłonność przyjmowania, że prawa te są przykładami +wspólnej reguły i że działają podobnie. +</p> + +<p> +Nic bardziej błędnego. Te przepisy powstawały oddzielnie, ewoluowały +w inny sposób, obejmują inne zakresy działalności, mają inne zasady +i podnoszą różne kwestie zasad społecznych. +</p> + +<p> +Przykłądowo prawo autorskie zostało zaprojektowane, by promować pisanie +i sztukę, i obejmuje szczegóły związane z pisarstwem +lub sztuką. Prawo patentowe miało zachęcać do publikowania idei +za cenę ograniczonych monopoli na te idee – cena, którą +warto zapłacić w niektórych dziedzinach a w innych nie. +</p> + +<p> +Prawo o znaku handlowym nie było stworzone z myślą +o promowaniu jakiejkolwiek działalności handlowej, +ale po to tylko, by kupujący wiedzieli, +co kupują. Jednak ustawodawcy pod wpływem określenia +„własność intelektualna” zamienili to prawo w układ zachęt +do reklamowania. A to są tylko trzy z wielu praw, które mogą +być objęte tym terminem. +</p> + +<p> +Ponieważ te systemy praw rozwijały się niezależnie, są różne +w każdym szczególe oraz w podstawowych celach i metodach +stosowania. Jeżeli więc dowiecie się czegoś o prawie autorskim, to +najlepiej, żebyście przyjęli, że prawo patentowe jest inne. Rzadko +kiedy będziecie się mylić! +</p> + +<p> +W praktyce, prawie każde ogólne stwierdzenia na które się +napotkacie używające termin „własność intelektualna” będą +nieprawdziwe. Przykładowo znajdziecie, że „jego” celem jest +„promowanie innowacji”, ale to tylko pasuje do prawa +patentowego, i przypuszczalnie tylko do roślin. Prawa autorskie +nic nie mają wspólnego z innowacją; piosenka czy powieść jest +objęta prawami autorskimi nawet jeśli w niej nie ma nic +innowacyjnego. Prawo marki handlowej nie zajmuje się innowacją; jeśli założę +sklep z herbatą o nazwie „rms tea”, to byłaby solidna marka +handlowa nawet jeśli sprzedawałbym te same herbaty w ten sam sposób jak +wszyscy inni. Prawo o tajemnicach handlowych nie ma nic wspólnego +z innowacją chyba, że pośrednio; moja lista klientów herbaty +byłaby tajemnicą handlową nie mająca nic wspólnego z innowacją.</p> + +<p> +Znajdziecie także zapewnienia, że „własność intelektualna” +ma coś wspólnego z „kreatywnością”, ale tak naprawdę +to to tylko pasuje do praw autorskich. Więcej niż sama kreatywność jest +potrzeba aby wynalazek można było opatentować. Prawa marki handlowej +czy tajemnic handlowych nie mają nic wspólnego z kreatywnością; +nazwa „rms tea” nie jest w ogóle kreatywna, ani moja +tajna lista herbacianych klientów.</p> + +<p> +Ludzie mówią często „własność intelektualna”, kiedy tak naprawdę +mają na myśli jakiś szerszy lub węższy zakres +praw. Na przykład bogate kraje często narzucają niesprawiedliwe prawa +krajom ubogim, aby wycisnąć z nich pieniądze. Niektóre z tych +przepisów są prawami dotyczącymi „własności intelektualnej”, +ale nie wszystkie. Mimo to ludzie często podchwytują tę etykietkę, +bo się z nią oswoili, i fałszywie przedstawiają istotę +zagadnienia. Byłoby lepiej używać terminu takiego jak „ustawodawcza +kolonizacja”, który skupia się na głównym aspekcie sprawy +i wystrzega się błędnego przedstawiania zakresu zjawiska. +</p> + +<p> +Nie tylko laicy są wprowadzani w błąd przez to określenie. Nawet +profesorowie prawa uczący o tych przepisach, dali się zwieść ponętności +terminu „własność intelektualna” i wyrażali ogólne +stwierdzenia, które były sprzeczne ze znanymi im faktami. Termin ten odwodzi +ich od używania ich wiedzy. Na przykład, pewien profesor napisał +w 2006 r.: +</p> + +<blockquote><p> +W przeciwieństwie do swoich potomków, obecnie zatrudnionych +w WIPO, ojcowie konstytucji USA mieli zasadnicze, prokonkurencyjne +podejście do własności intelektualnej. Wiedzieli, że uprawnienia +mogą być niezbędne, ale…związali kongresowi ręce, ograniczając +na różne sposoby jego władzę. +</p></blockquote> + +<p> +Powyższa wypowiedź odnosi się do artykułu 1, części 8, klauzuli 8 +Konstytucji USA, który legitymizuje prawo patentowe i prawo +autorskie. Ta klauzula nie ma nic wspólnego z prawem +o znakach handlowych, tajemnicach handlowych czy różnych innych +prawach. Termin „własność intelektualna” przywiódł tego +profesora do fałszywego uogólnienia. +</p> + +<p> +Określenie „własność intelektualna” prowadzi również +do uproszczonego myślenia. Powoduje, że ludzie skupiają się +na niewielkim podobieństwie formy tych odmiennych +praw—polegającym na tym, że prawa te tworzą sztuczne +przywileje dla pewnych podmiotów – a ignorują ich zasadnicze +właściwości: specyficzne ograniczenia, które każde z tych praw nakłada +na ludzi, oraz konsekwencje, które z tego wypływają. +</p> + +<p> +Ekonomia działa tu, jak to często robi, jako narzędzie niesprawdzonych +założeń. Należą do nich założenia o wartościach, takich +jak to, że ilość produkcji ma znaczenie podczas gdy wolność +i styl życia nie, i faktycznych założeń, które są najczęściej +fałszywe, takich jak to, że prawa autorskie wspierają muzyków, +lub, że patenty na leki wspierają badania naukowe ratujące życie. +</p> + +<p> +Przy rozpatrywaniu tematu z tak szerokiej perspektywy, specyficzne +problemy zasad społecznych powodowane przez prawo autorskie, odmienne +problemy powodowane przez prawo patentowe, czy którekolwiek +z innych praw są niemal niedostrzegalne. Te kwestie biorą się +z charakterystycznych własności każdego z rodzajów praw, dokładnie +tego, do czego ignorowania skłania termin „własność +intelektualna”. Na przykład jedną ze spraw związanych +z prawem autorskim jest to, czy dzielenie się muzyką z innymi +powinno być dozwolone. Prawo patentowe nie ma z tym nic +wspólnego. Prawo patentowe podnosi natomiast kwestię tego, +czy biednym krajom można pozwolić na produkcję ratujących życie +leków i sprzedawanie ich za niską cenę, by ratować ludzkie +życia. Prawo autorskie nie ma z tym żadnego związku. +</p> + +<p> +Żadna z tych kwestii nie jest natury wyłącznie ekonomicznej, +a ich aspekty nieekonomiczne są od siebie bardzo różne, +więc każdy patrzący na nie z płytkiej, uogólniającej +perspektywy ekonomicznej ignoruje różnice. Etykietowanie tych praw +terminem„własność intelektualna” nie pozwala na jasne +myślenie o którymkolwiek z nich. +</p> + +<p> +Skutkiem tego każda opinia o „kwestii własności +intelektualnej” jest prawie na pewno +niemądra. Jeżeli będziecie myśleć o wszystkich tych prawach jako +o jednym zagadnieniu, to będziecie przejawiać skłonność +do wybierania sobie opinii ze zbioru rozległych, nadmiernych +uogólnień, z których żadne nie ma najmniejszej wartości. +</p> + +<p> +Odrzucenie „własności intelektualnej” to nie tylko zabawa +filozoficzna. Ten zwrot robi prawdziwą szkodę. Apple używał go aby <a +href="https://www.theguardian.com/us-news/2017/mar/11/nebraska-farmers-right-to-repair-bill-stalls-apple">wypaczyć +debatę o ustawie w stanie Nebraska o „prawie +do naprawy”</a>. To podrobione pojęcie dało Apple sposób +aby ukryć swoje stanowisko o tajemnicach, które jest sprzeczne ze +swobodami klientów, jako domniemana zasada której muszą ulec i klienci +i państwo.</p> + +<p> +Jeżeli chcecie poprawnie myśleć o sprawach związanych +z prawem patentowym, prawem autorskim, prawem o znakach +handlowych, lub którymkolwiek innym prawie, pierwszym krokiem jest +zapomnieć o pomyśle wrzucania tych praw do jednego worka +i traktować je jako oddzielne tematy. Drugi krok polega +na odrzuceniu podsuwanej przez termin „własność +intelektualna” zawężonej perspektywy i nadmiernych uproszczeń +ekonomicznych. Rozpatrujcie każde z tych zagadnień oddzielnie, +w całej jego rozciągłości, a będziecie mieć możliwość dobrego +osądu. +</p> + +<p>A jeśli chodzi o reformowanie WIPO, oto <a +href="http://fsfe.org/projects/wipo/wiwo.en.html">jedna propozycja +na zmianę nazwy i misji WIPO</a>. +</p> + +<hr /> + +<p> +Zobacz także <a href="/philosophy/komongistan.html">Ciekawa Historia +Komongistanu (Rozrywanie terminu „własność intelektualna)”</a> +</p> + +<p> +Kraje w Afryce są o wiele podobniejsze niż te prawa, +a „Afryka” jest spójnym pojęciem geograficznym; tym nie +mniej <a +href="http://www.theguardian.com/world/2014/jan/24/africa-clinton">mówienie +o „Afryce” zamiast o konkretnym kraju powoduje sporo +zamieszania</a>. +</p> + +<p> +<a +href="http://torrentfreak.com/language-matters-framing-the-copyright-monopoly-so-we-can-keep-our-liberties-130714/"> +Rickard Falkvinge wspiera odrzucenie tego terminu</a>.</p> + +<p><a +href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2016/11/cory-doctorow-sole-and-despotic-dominion/">Cory +Doctorow także potępia</a> termin „własność intelektualna”.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2004, 2006, 2010, 2013, 2015, 2016, 2017, 2018 Richard +M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Kamil Ignacak 2005, Jan Owoc 2014, 2015, 2017; poprawki: +Wojciech Kotwica 2006, Mariusz Libera 2010, Jan Owoc 2011, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/open-source-misses-the-point.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/open-source-misses-the-point.html new file mode 100644 index 0000000..457c456 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/open-source-misses-the-point.html @@ -0,0 +1,549 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/open-source-misses-the-point.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/open-source-misses-the-point.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-02-20" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego otwartemu oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania - +Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Dlaczego otwartemu oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania</h2> + +<p><strong>Richard Stallman</strong></p> + +<p>Kiedy nazywamy oprogramowanie „wolnym”, myślimy o takim +oprogramowaniu, które respektuje <a +href="/philosophy/free-sw.html">podstawowe wolności użytkownika</a>: wolność +użytkowania, wolność analizy i zmiany kodu źródłowego oraz wolność +do rozpowszechniania go wraz ze zmianami lub bez zmian. Jest to +kwestia wolności, nie ceny, pomyślcie więc o wolności słowa +(„free speech”), a nie o darmowym piwie („free +beer”).</p> + +<p>Te wolności są niezwykle ważne. Są one kluczowe, nie tylko dla użytkownika +indywidualnego, ale również dla społeczności jako całości, +ponieważ promują solidarność społeczną – to znaczy współdzielenie +i współpracę. Wolności owe stają się obecnie jeszcze ważniejsze; nasza +kultura i aktywność życiowa stają się coraz bardziej +cyfrowe. W świecie cyfrowych dźwięków, obrazów i słów, wolne +oprogramowanie staje się coraz bardziej niezbędne dla wolności.</p> + +<p>Dziesiątki milionów ludzi na całym świecie używa wolnego +oprogramowania, szkoły publiczne w niektórych regionach Indii +i Hiszpanii uczą wszystkich uczniów obsługi wolnego <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">systemu operacyjnego +GNU/Linux</a>". Większość tych użytkowników nigdy nie słyszała o etycznych +powodach, dla których rozwinęliśmy ten system i zbudowaliśmy +społeczność wolnego oprogramowania, dlatego obecnie ten system +i społeczność są częściej nazywane „otwartym +oprogramowaniem”, co kwalifikuje je do innej filozofii, +w której te wolności są rzadko wspominane.</p> + +<p>Ruch wolnego oprogramowania prowadzi kampanie na rzecz wolności +użytkowników od 1983 roku. W roku 1984 uruchomiliśmy rozwój +wolnego systemu GNU, tak więc mogliśmy uniknąć niewolnych systemów +operacyjnych, które odmawiają wolności swoim użytkownikom. W latach +80-tych rozwinęliśmy większość kluczowych składników systemu i dla tych +składników zaprojektowaliśmy <a href="/licenses/gpl.html">GNU General Public +License</a> (GNU GPL) — licencję zaprojektowaną specjalnie po to, +by chronić wolność wszystkich użytkowników programu.</p> + +<p>Nie wszyscy użytkownicy i projektanci wolnego oprogramowania zgodzili +się z celami wytyczonymi przez ruch wolnego oprogramowania. W 1998 +roku doszło do rozłamu w społeczności wolnego oprogramowania +— część społeczności rozpoczęła kampanię nazwaną „otwartym +oprogramowaniem”. Pojęcie to zostało stworzone, by uniknąć możliwości +pomyłki w rozumieniu terminu “free software” (w znaczeniu +darmowego oprogramowania), lecz wkrótce zostało ono skojarzone +z nieco inną filozofią, aniżeli ta związana z ruchem wolnego +oprogramowania.</p> + +<p>Cześć osób wspierających środowisko otwartego oprogramowania rozważało +użycie tego pojęcia jako „marketingowej kampanii na rzecz wolnego +oprogramowania”, która mogłaby apelować do środowisk biznesowych, +uwydatniając praktyczne korzyści używania wolnego oprogramowania +bez poruszania problemów, o których ci nie chcieliby słyszeć. Inni +wspierający wprost odrzucili wartości etyczne i społeczne ruchu wolnego +oprogramowania. Ich postawa w sprawie kampanii otwartego oprogramowania +była taka, że nie byli ani przeciwnikami, ani zwolennikami +tych wartości. Termin „otwarte oprogramowanie” szybko został +związany z pomysłami i argumentami opartymi o praktyczne wartości, +takie jak tworzenie lub posiadanie potężnego, niezawodnego +oprogramowania. Większość propagatorów otwartego oprogramowania przyłączyło +się do tego środowiska od tamtego czasu i myślą tylko o tych +praktycznych wartościach.</p> + +<p>Te dwa określenia opisują niemalże te same kategorie oprogramowania, +lecz opierają się na zasadniczo różnych wartościach. Otwarte +oprogramowanie jest metodologią rozwoju, wolne oprogramowanie jest ruchem +społecznym. Dla ruchu wolnego oprogramowania, wolne oprogramowanie jest +ważne etycznie, ponieważ tylko wolne oprogramowanie respektuje wolność +użytkownika. Dla porównania, filozofia otwartego oprogramowania rozważa +kwestie, jak tworzyć oprogramowanie „lepiej” wyłącznie +w sensie praktycznym. Twierdzi, że niewolne oprogramowanie jest +gorszym rozwiązaniem prawdziwych problemów. Większość dyskusji o „open +source” nie zwraca uwagi na dobro i zło, a jedynie +na popularność i sukces. Oto <a +href="http://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html">typowy +przykład</a>.</p> + +<p>Dla ruchu wolnego oprogramowania niewolne oprogramowanie jest problemem +społecznym, którego jedynym rozwiązaniem jest rezygnacja z używania go +i przejście do używania wolnego oprogramowania.</p> + +<p>„Wolne oprogramowanie.” „Otwarte oprogramowanie.” +Jeżeli jest to to samo oprogramowanie (<a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">lub prawie to samo</a>, +czy robi różnicę, którą z tych nazw użyjesz? Tak, +ponieważ różne słowa wyrażają różne myśli. Wolny program niezależnie +od swojej nazwy może zapewnić nam dzisiaj taką samą wolność, +ale ugruntowanie wolności na dłuższą metę zależy przede wszystkim +od nauczenia ludzi, jaką wartość daje wolność. Jeżeli chcesz +w tym pomóc, kluczowym jest, by mówić o „wolnym +oprogramowaniu”.</p> + +<p>My z ruchu wolnego oprogramowania nie uważamy obozu otwartego +oprogramowania za wroga; wrogiem jest oprogramowanie własnościowe +(niewolne). To, czego oczekujemy od ludzi, to świadomość, że my +stawiamy na wolność, a więc nie akceptujemy sytuacji, +w której jesteśmy błędnie określani jako popierający otwarte +oprogramowanie.</p> + +<h3>Praktyczne różnice pomiędzy wolnym oprogramowaniem a otwartym +oprogramowaniem</h3> + +<p>W praktyce, oprogramowanie otwartego źródła opowiada się +za kryteriami nieco luźniejszymi od wolnego +oprogramowania. Z tego, co wiemy, wszystkie programy udostępnione jako +wolne oprogramowanie kwalifikowałyby się także jako otwarte +oprogramowanie. [Również] prawie wszystkie programy będące otwartym +oprogramowaniem są wolnym oprogramowaniem, ale istnieje kilka +wyjątków. Po pierwsze, niektóre licencje otwartego oprogramowania są +zbyt restrykcyjne, by móc kwalifikować się jako licencje wolnego +oprogramowania. Przykładowo „Open Watcom” jest niewolne, +bo licencja nie pozwala na prywatne używanie zmodyfikowanej +wersji. Na szczęście niewiele programów wykorzystuje takie licencje.</p> + +<p>Po drugie, i co ważniejsze w praktyce, wiele produktów +będących swego rodzaju komputerami sprawdzają podpisy na programach +aby uniemożliwić użytkownikom instalowanie zmodyfikowanych wersji; +wyłącznie jedna uprzywilejowana firma ma prawo tworzenia programów +na ten sprzęt lub ma dostęp do wszystkich zasobów. Nazywamy +takie urządzenia “tyranami”, a taka praktyka określana jest +mianem “tiwoizacji” zgodnie z nazwą produktu (Tivo), +w którym została pierwszy raz zauważona. Nawet jeśli program jest +zrobiony na podtsqie wolnego kodu źródłowego, użytkownicy nie mogą +uruchomić zmodyfikowanej wersji programu, więc program jest niewolny.</p> + +<p>Kryteria otwartego oprogramowania zdają się nie zauważać tego problemu +i zwracają uwagę tylko na licencję kodu źródłowego. Te programy, +których nie można modyfikować, gdy zawierają oprogramowanie takie jak Linux, +który jest otwartym i wolnym oprogramowaniem, są wprawdzie otwarte +ale nie są wolne.</p> + +<h3>Powszechne pomyłki w rozumieniu pojęć „Wolne +Oprogramowanie” i „Otwarte Oprogramowanie” </h3> + +<p>Wyrażenie „free software” w języku angielskim jest podatne +na błędną interpretację: niezamierzone znaczenie „oprogramowanie, +które można dostać za darmo” pasuje równie dobrze, jak znaczenie +zamierzone, czyli „oprogramowanie, które daje użytkownikowi pewne +wolności”. My rozwiązujemy ten problem poprzez publikację +definicji wolnego oprogramowania oraz przypominanie naszego hasła +„Think of ‚free speech,’ not ‚free +beer.’” [<em>‚Wolność słowa’, a nie +‚darmowe piwo‘.</em>] To nie jest idealne rozwiązanie i nie +może całkowicie rozwiązać tego problemu. Lepszym rozwiązaniem byłby wybór +jednoznacznego określenia, oczywiście jeśli nie wiązałoby się to +z innymi problemami.</p> + +<p>Niestety, wszystkie inne angielskie wyrażenia wiążą się z innymi +problemami. Sprawdziliśmy wiele propozycji, które zostały nam zaproponowane, +lecz żadna z nich nie była na tyle „jasna” by +zmiana na nią była dobrym pomysłem. (Na przykład, w niektórych +znaczeniach francuskie i hiszpańskie słowo „libre” +spełniało swoją rolę, lecz mieszkańcy Indii w ogóle nie znają +znaczenia tego słowa). Każdy zaproponowany zamiennik słów „wolne +oprogramowanie ” posiada jakiś problem znaczeniowy - dotyczy to +również „otwartego oprogramowania”</p> + +<p><a href="https://opensource.org/osd">Oficjalna definicja terminu +„oprogramowanie o otwartym źródle”</a> (która jest publikowana +przez Open Source Initiative i jest zbyt długa, by ją tu przytoczyć) +była wyprowadzona niebezpośrednio z naszych kryteriów odnośnie wolnego +oprogramowania. Nie jest taka sama, a w pewnych aspektach jest mniej +restrykcyjna. Jednakże ich definicja pokrywa się z naszą +w większości przypadków.</p> + +<p>Jednakże oczywistym znaczeniem wyrażenia „oprogramowanie o otwartym +źródle” oraz znaczeniem, które dla większość ludzi zdaje się być +tym właściwym, jest to, że użytkownik ma wgląd do kodu +źródłowego. To kryterium jest o wiele słabsze niż definicja wolnego +oprogramowanie, a także o wiele słabsze niż oficjalna definicja +otwartego kodu. Można w nim zmieścić wiele programów, które nie są +ani wolne, ani otwarte.</p> + +<p>Od kiedy oczywiste znaczenie terminu „otwarte +oprogramowanie” przestało być tym, które mieli na myśli jego +twórcy, doszło do tego, że większośc ludzi zaczęło je źle +pojmować. Powołując się na pisarza Neala Stephensona: „Linux jest +‚oprogramowaniem o otwartym kodzie’ czyli każdy może zdobyć +kopię jego plików źródłowych”. Nie sądzę, by świadomie poszukiwał on +argumentów na odrzucenie lub zakwestionowanie +„oficjalnej” definicji. Myślę, że zwyczajnie zastosował +regułę języka angielskiego, by zaproponować znaczenie tego +terminu. Amerykański <a +href="https://web.archive.org/web/20001011193422/http://da.state.ks.us/ITEC/TechArchPt6ver80.pdf">stan +Kansas</a> opublikował podobną definicję: „Używajcie oprogramowania o +otwartym kodzie (OSS). OSS jest oprogramowaniem, którego kod źródłowy jest +ogólnie dostępny, jednakże różne umowy licencyjne mogą określać, co można +robić z danym kodem źródłowym.”</p> + +<p><i>New York Times</i> opublikował <a +href="http://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html">artykuł +rozszerzający znaczenie tego terminu</a> na beta testerów – +pozwalając pewnej grupie użytkowników przetestować wczesne wersje produktu +oraz odesłać opinie na temat produktu – co twórcy +oprogramowania własnościowego praktykują od lat.</p> + +<p>Termin został naciągnięty aby objąć projekty na sprzęt <a +href="http://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">opublikowane +bez patentu</a>. Projekty nie objęte patentami są dobre dla +społeczeństwa, ale termin „kod źródłowy” ich nie dotyczy.</p> + +<p>Wspierający środowisko otwartego oprogramowania próbują radzić sobie +z tym problemem przez wskazywanie na oficjalną definicję, +lecz to poprawne podejście do sprawy jest mniej efektywne dla nich +niż dla nas. Termin „free sofware” [wolne oprogramowanie] +posiada [po angielsku] dwa naturalne znaczenia, więc osoba, która +pojęła ideę „free speech, not free beer” [wolność słowa, nie +darmowe piwo] ponownie nie zrozumie tego błędnie. Termin „otwarte +oprogramowanie” posiada tylko jedno znaczenie, które jest inne niż +znaczenie wykorzystywane przez wspierających środowisko otwartego +oprogramowania. W tym przypadku nie ma prostej drogi, by wyjaśnić tę +oficjalną definicję, co powoduje jeszcze większe zamieszanie.</p> + +<p>Kolejnym błędem w rozumieniu idei „otwartego +oprogramowania” jest przekonanie o nieużywaniu licencji GNU +GPL. Istnieje także przekonanie, że „wolne oprogramowanie” +oznacza oprogramowanie objęte licencją GPL. Te dwa twierdzenia są błędne, +ponieważ licencja GNU GPL uważana jest za licencję otwartego +oprogramowania, a większość licencji otwartego oprogramowania uważana +jest za licencje wolnego oprogramowania. Oprócz licencji GNU GPL +istnieje <a href="/licenses/license-list.html">wiele innych licencji wolnego +oprogramowania</a>.</p> + +<p>Termin „otwarte oprogramowanie” był dalej rozszerzany +poprzez zastosowanie go w innych dziedzinach, takich jak +administracja rządowa, edukacja, oraz nauka, gdzie nie występuje coś +takiego jak kod źródłowy i gdzie licencjonowanie oprogramowania nie +jest stosowane. Jedyną wspólna cechą tych nowych obszarów jest zaproszenie +użytkowników do uczestnictwa w rozwoju. Oni rozszerzają znaczenie +terminu do tego stopnia, że znaczy tyle, co słowo +„uczestniczący” lub „przejrzysty”, +lub nawet mniej. W najgorszym przypadku <a +href="http://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html">stało +się bezsensowną frazą marketingową</a>.</p> + +<h3>Różne wartości mogą prowadzić do tych samych wniosków… +lecz nie zawsze</h3> + +<p>Radykalne grupy w latach sześćdziesiątych miały opinie frakcji: +niektóre organizacje podzieliły się z powodu niezgody w sprawach +wspólnej strategii, powstały dwie grupy-córki i traktowały się nawzajem +jako wrogów pomimo posiadania tych samych celów i wartości. Prawica +używała tego, by krytykować całą lewicę.</p> + +<p>Niektórzy próbują zdyskredytować ruch wolnego oprogramowania +poprzez porównanie naszej niezgody z otwartym oprogramowaniem +do niezgody tych radykalnych grup, ale tu występuje odwrotna +sytuacja. Nie zgadzamy się z obozem otwartego oprogramowaniem +w stosunku do podstawowych celów i wartości, lecz w +praktyce nasze i ich poglądy prowadzą do tych samych działań, jak +na przykład rozwój wolnego oprogramowania.</p> + +<p>W rezultacie ludzie z ruchu wolnego oprogramowania i z obozu +otwartego oprogramowania często współpracują ze sobą nad projektami +takimi jak rozwój oprogramowania. Jest wartym odnotowania, że dwa tak +różne poglądy motywują ludzi do współpracy nad tymi samymi +projektami. Jednakże, występują sytuacje, gdzie te dwa fundamentalne poglądy +prowadzą do bardzo różnych działań.</p> + +<p>Idea otwartego oprogramowania polega na tym, że pozwolenie +użytkownikowi na zmianę oraz redystrybucję oprogramowania powoduje +że staje się ono potężniejsze i bardziej niezawodne. To nie jest +jednak gwarantowane. Twórcy własnościowego oprogramowania niekoniecznie +są niekompetentni. Czasami stworzą program, który jest potężny +i niezawodny, mimo że nie respektuje wolności +użytkownika. Aktywiści wolnego oprogramowania i zwolennicy otwartego +oprogramowania różnie reagują na coś takiego.</p> + +<p>Prawdziwi entuzjaści otwartego oprogramowania, ci którzy nie są skażeni +ideami wolnego oprogramowania, powiedzą „jestem zaskoczony, +że byłeś w stanie stworzyć program, który dobrze działa +bez użycia naszego modelu rozwoju, ale Ci się udało. W jaki +sposób mogę otrzymać kopię?” Taka postawa doprowadzi +do akceptacji spisków zabierających naszą wolność.</p> + +<p>Członkowie ruchu wolnego oprogramowania powiedzą „Twój program jest +bardzo atrakcyjny, lecz ja bardziej cenię sobie moją wolność, +a więc odrzucam twój program. W inny sposób zrobię to, co +potrzbuję, a wspomogę rozwój wolnego +odpowiednika”. Jeżeli cenimy swoją wolność, możemy działać tak, +aby ją utrzymywać i chronić.</p> + +<h3>Potężne, niezawodne oprogramowanie może być złe</h3> + +<p>Pomysł, który głosi, że chcemy potężnego i niezawodnego +oprogramowania, pochodzi z twierdzenia, że oprogramowanie jest +zaprojektowane po to, by służyć jego użytkownikom. Jeżeli jest +potężne i niezawodne, to znaczy, że lepiej służy użytkownikom.</p> + +<p>Można powiedzieć, że oprogramowanie służy użytkownikom tylko +jeżeli respektuje ich wolność. A co w przypadku, kiedy +oprogramowanie jest zaprojektowane, by tę wolność ograniczyć? W takim +przypadku potęga takiego programu oznacza, że ograniczenia są bardziej +restrykcyjne i ciężej je usunąć. W programach własnościowych +często spotyka się szpiegowanie użytkowników, ograniczanie ich możliwości, +nieudokumentowane możliwości dostępu do maszyny użytkownika +i narzucone aktualizacje. Niektórzy w środowisku otwartego +oprogramowania chcą wyposażyć w takie rozwiązania również programy o +otwartym źródle.</p> + +<p>Presja ze strony wytwórni muzycznych i filmowych powoduje, że w +oprogramowaniu następuje wzrost rozwiązań ograniczających użytkowników. Ta +złośliwa cecha znana jest jako „Digital Restrictions Management +(DRM)” [zarządzanie cyfrowymi ograniczeniami] (strona <a +href="http://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a> jest temu +poświęcona) i jest zaprzeczeniem ducha wolności, które to +oprogramowanie ma dostarczać. I nie tylko ducha. Ponieważ celem +DRM jest zdeptanie twojej wolności, twórcy DRM próbują utrudnić, +uniemożliwić lub nawet spowodować, by jakiekolwiek zmiany +w oprogramowaniu zawierające DRM były nielegalne.</p> + +<p>Niektórzy wspierający otwarte oprogramowanie zaproponowali oprogramowanie +„open source DRM”. Ich pomysł polega na tym, +aby poprzez publikowanie kodu źródłowego programów zaprojektowanych +do ograniczania Twojego dostępu do zakodowanych mediów +i poprzez pozwalanie innym na zmiany, mogli stworzyć lepsze +i potężniejsze oprogramowanie do ograniczania użytkowników takich +jak Ty. To oprogramowanie mogłoby być dostarczone do Ciebie +w urządzeniach, które nie pozwalają na zmiany kodu.</p> + +<p>To oprogramowanie może być otwartym oprogramowaniem i może używać +modelu rozwoju charakterystycznego dla otwartego oprogramowania, +lecz nie będzie to wolne oprogramowanie, ponieważ nie będzie +respektować wolności użytkownika. Jeżeli dzięki modelowi rozwoju +otwartego oprogramowania będzie mogło w lepszy i bardziej wydajny +sposób ograniczać użytkownika, będzie jeszcze gorzej.</p> + +<h3>Strach przed wolnością</h3> + +<p>Główną motywacją tych, którzy oddzielili obóz otwartego oprogramowania +od ruchu wolnego oprogramowania było to, że etyczna idea +„wolnego oprogramowania” wprowadzała niepokój wśród niektórych +osób. To prawda, że poruszanie zagadnień etycznych takich jak wolność, +mówienie zarówno o odpowiedzialności, jak i wygodzie, to proszenie +ludzi, aby myśleli o rzeczach, które woleliby ignorować – jak +chociażby pytanie, czy ich zachowania są etyczne. To może wywołać +zakłopotanie i doprowadzić, że część ludzi się zamknie się +na te kwestie. To nie znaczy, że powinniśmy przestać mówić o tych +sprawach.</p> + +<p>To jest to, co liderzy otwartego oprogramowania zadecydowali robić. Doszli +oni do wniosku, że przez milczenie w kwestii etyki +i wolności oraz mówienie tylko o natychmiastowych praktycznych +korzyściach wolnego oprogramowania, byliby w stanie +„sprzedawać” oprogramowanie bardziej efektywnie niektórym +użytkownikom, szczególnie biznesowym.</p> + +<p>Gdy zwolennicy open source rozmawiają o czymś więcej, zwykle chodzi o +„darowiźnie” kodu źródłowego dla ludzkości. Przedstawiając to +jako wyjątkowo dobry uczynek, ponad to co jest moralnie wymagane, zakłada, +że rozprowadzanie oprogramowania własnościowego bez kodu +źródłowego jest moralnie dopuszczalne.</p> + +<p>To podejście okazało się skuteczne. Retoryka otwartego oprogramowania +przekonała wielu, by używać go w biznesie i do celów prywatnych, +a nawet rozwijać wolne oprogramowanie, które rozszerzyło naszą +społeczność – lecz tylko na poziomie powierzchownym, +praktycznym. Filozofia otwartego oprogramowania ze swoimi wyłącznie +praktycznymi wartościami przeszkadza w zrozumieniu głębszych idei +wolnego oprogramowania – sprowadza to wielu użytkowników +do naszej społeczności, ale nie uczy ich, jak bronić tych +idei. Takie rozwiązanie jest dobre samo w sobie, lecz nie +wystarczające, by chronić wolność. Przyciąganie użytkowników w stronę +wolnego oprogramowania to tylko część drogi prowadzącej do stania się +obrońcami swojej własnej wolności.</p> + +<p>Prędzej czy później ci użytkownicy zostaną zaproszeni do powrotu +do własnościowego oprogramowania dla pewnych praktycznych +udogodnień. Niezliczona ilość firm oferuje pewne pokusy, inne nawet oferują +kopie produktu gratis. Dlaczego użytkownicy mieliby z tego zrezygnować? +Tylko dlatego, że nauczyli się cenić wolność. którą daje im wolne +oprogramowanie, cenić wolność w samą sobie zamiast technicznych +i praktycznych wygód wolnego oprogramowania. By upowszechnić tę ideę, +musimy mówić o wolności. Pewna ilość użytkowników +z „cichym” podejściem do biznesu może być użyteczna +dla społeczności, ale może być niebezpieczna, gdy chodzi o wspólne +umiłowanie wolności, które z czasem może być uważane +za ekscentryczność.</p> + +<p>Ta niebezpieczna sytuacja to właśnie to, co się nam przytrafiło. Większość +osób związanych z wolnym oprogramowaniem, szczególnie dystrybutorzy, +mówią mało o wolności, zazwyczaj ponieważ chcą być „bardziej +dostępni dla biznesu”. Prawie wszystkie dystrybucje systemu +operacyjnego GNU/Linux dodają pakiety własnościowe do podstawowego +wolnego systemu i zachęcają użytkowników, by uważali to za zaletę +aniżeli wadę.</p> + +<p>Własnościowe oprogramowanie firm trzecich i częściowo niewolne +dystrybucje GNU/Linuksa trafiają podatny grunt, ponieważ większość +naszej społeczności nie obstaje przy wolności oprogramowania. Nie jest to +przypadek. Większość użytkowników GNU/Linuksa została wprowadzona +do systemu poprzez dyskusję o „otwartym +oprogramowaniu”, w której nie wspomina się o tym, że wolność +może jest [naszym] celem. Praktyki niepodtrzymywania wolności +i używania zwrotów nieporuszających kwestii wolności wzajemnie się +uzupełniają. By przezwyciężyć tę tendencję, musimy o wolności rozmawiać +więcej, a nie mniej.</p> + +<h3>„FLOSS” i „FOSS”</h3> + +<p> Terminy „FLOSS” i „FOSS” są używane +aby być <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">neutralne pomiędzy +wolnym oprogramowaniem a open source</a>. Jeśli waszym celem jest +neutralność, „FLOSS” jest lepszym ponieważ jest prawdziwie +neutralne. Ale jeśli chcecie promować wolność, nie należy robić tego +neutralnym terminem. Aby promować wolność, musicie wykazać, że ją +popieracie.</p> + +<h3>Rywale na podział umysłu</h3> + +<p>„Wolne” i „otwarte” konkurują o +umysł. „Wolne oprogramowanie” i „oprogramowanie open +source” są odmiennymi pojęciami, ale większość osób postrzega ich +jako wypełniające tę samą szufladkę w dziedzinie oprogramowania. Gdy +ludzie przywykną mówić i myśleć „open source” to im +utrudnia zrozumienie i myślenie o filozofii ruchu wolnego +oprogramowania. Jeśli już połączyli nas i nasze oprogramowanie ze +słowem „otwarte”, będziemy musieli wstrząsnąć ich intelektualnie +zanim zrozumieją, że nasz ruch to <em>co innego</em>. Jakakolwiek +aktywność, która promuje słowo „otwarte” zamyka kurtynę, która +ukrywa zagadnienia ruchu wolnego oprogramowania.</p> + +<p>Działacze wolnego oprogramowania są zalecani aby odmawiać pracy +nad przedsięwzięciami, które nazywają się „otwarte”. Nawet +jeśli aktywność jest dobra sama w sobie, każdy współudział powoduje +trochę szkody na boku, promując ideały open source. Jest wiele innych +dobrych aktywności, które nazywają się „wolne” +lub „libre”. Każda pomóc w tych projektach powoduje +trochę dobra na boku. Z tyloma pożytecznymi projektami +do wyboru, dlaczego nie wybrać takiego, które ma dodatkowe dobro?</p> + +<h3>Wnioski</h3> + +<p>Podczas gdy adwokaci otwartego oprogramowania przyciągają nowych +użytkowników do naszej społeczności, my, aktywiści wolnego +oprogramowania, musimy wziąć na siebie zadanie wskazania zagadnienia +wolności. Musimy powiedzieć „to jest wolne oprogramowanie, które daje +wam wolność!”. Musimy powtarzać to częściej i głośniej aniżeli +zazwyczaj. Zawsze, gdy mówisz „wolne oprogramowanie” zamiast +„otwarte oprogramowanie”, pomagasz naszej sprawie.</p> + +<h4>Uwagi</h4> + +<!-- The article is incomplete (#793776) as of 21st January 2013. +<p> + +Joe Barr's article, +<a href="http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">“Live and +let license,”</a> gives his perspective on this issue.</p> +--> +<p> +<a +href="http://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">Artykuł +o motywacji deweloperów wolnego oprogramowania</a> autorstwa Lakhani +i Wolf opowiada o tym, że znaczna część z nich motywowana +jest ideą, że oprogramowanie powinno być wolne. I to pomimo faktu, +że deweloperzy byli badani w serwisie SourceForge, który nie +popiera poglądu, że jest to kwestia etyki.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> + +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2007, 2010, 2012, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marek Sadowski 2010, Jan Owoc 2014, 2015, 2017; poprawki Jan +Owoc 2010, 2011, 2013, 2016, Tomasz W. Kozłowski 2010, 2012.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/04/28 11:59:29 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/opposing-drm.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/opposing-drm.html new file mode 100644 index 0000000..374b8cd --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/opposing-drm.html @@ -0,0 +1,240 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/opposing-drm.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/opposing-drm.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/opposing-drm.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/opposing-drm.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-11-28" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Sprzeciw wobec cyfrowym marnotrawstwem praw - Projekt GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/opposing-drm.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Sprzeciw wobec cyfrowym marnotrawstwem praw<br /> +<span style="font-size: .7em">(Lub, jak teraz nazywamy, cyfrowym +zarządzaniem ograniczeniami [<em>Digital Restrictions +Management</em>])</span></h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a> +</p> +<p><em>Pierwszy raz opublikowano w BusinessWeek Online.</em></p> + +<p>W 1989, w zupełnie innych czasach, napisałem pierwszą wersję +Powszechnej Licencji Publicznej GNU, licencję, która dawała wolność +użytkownikom komputerów. GNU GPL najdokładniej ze wszystkich licencji +wolnego oprogramowania wciela wartości i cele ruchu na rzecz +wolnego oprogramowania, zapewniając użytkownikowi cztery podstawowe +wolności. Są to wolności do 0) uruchamiania programu tak, jak tego +chcecie; 1) zapoznawania się z kodem źródłowym i jego +modyfikacji, żeby robił to, co chcecie; 2) tworzenia i dystrybucji +kopii, jeśli chcecie; 3) dystrybucji zmodyfikowanych wersji, jeśli +chcecie. +</p> +<p> +Dowolna licencja, która gwarantuje te wolności jest licencją wolnego +oprogramowania. GNU GPL idzie jednak dalej: chroni te wolności dla +wszystkich użytkowników wszystkich wersji programu, dzięki temu, +że zabrania pośrednikom odbierania tych swobód. Większość części +systemu operacyjnego GNU/Linux, łącznie z Linuksem, który został wolnym +oprogramowaniem w roku 1992, jest licencjonowana na GPL +w wersji 2, opublikowanej w 1991 roku. Obecnie, +pod nadzorem profesora Ebena Moglena, projektuję GNU GPL +w wersji 3. +</p> +<p> +GPLv3 musi radzić sobie z zagrożeniami wolności, których nie byliśmy +w stanie sobie wyobrazić w roku 1989. Nadchodząca generacja +komputerów i wiele produktów z wbudowanymi komputerami są przez +ich producentów kierowane przeciw nam, zanim je jeszcze kupimy. Są +projektowane tak, żeby ograniczać nasze możliwości używania ich. +</p> +<p> +Na początku było TiVo. Ludzie mogą uważać je za urządzenie służące +do nagrywania programów TV, ale w środku zawiera prawdziwy +komputer używający systemu GNU/Linux. Jak tego wymaga GPL, możecie zdobyć +kod źródłowy tego systemu. Możecie zmienić kod, skompilować go +i zainstalować. Ale gdy tylko zainstalujecie zmienioną wersję, +TiVo przestanie działać, bo ma wbudowany specjalny mechanizm sabotujący +wasze wysiłki. Wolność numer 1, wolność modyfikacji oprogramowania, +żeby robiło to, co chcecie, stała się fikcją. +</p> +<p> +Później nadeszła Zdradziecka Technika Komputerowa, reklamowana jako +„Zaufana Technika Komputerowa” [<em>„Trusted +Computing”</em>]. „Zaufana” oznacza, że firmy +„ufają”, że wasz własny komputer będzie posłuszny im, +a nie wam. Umożliwia informowanie serwerów sieciowych, jakie programy +uruchamiacie. Jeżeli zmienicie program albo napiszecie własny, +serwery odmówią komunikacji z waszym komputerem. I znów wolność +numer 1 stała się fikcją. +</p> +<p> +Microsoft ma schemat, nazwany pierwotnie Palladium, który pozwala aplikacji +„uszczelniać” dane tak, aby żaden inny program nie mógł +z nich skorzystać. Jeżeli Disney będzie dystrybuował w ten +sposób filmy, nie będziecie w stanie korzystać ze swoich legalnych praw +do dozwolonego użytku ani z reguły de +minimis. Jeżeli jakiś program będzie zapisywał wasze dane w ten +sposób, to zostaniecie ostatecznie związani z jego sprzedawcą. To +również niszczy wolność numer 1 — jeżeli zmodyfikowane +wersje programu nie mogą skorzystać z tych samych danych, wtedy nie +możecie faktycznie tak zmienić programu, żeby robił to, co chcecie. Coś +na wzór Palladium jest planowane w następnych wersjach Windows. +</p> +<p> +Celem AACS, „Zaawansowanego Systemu Kontroli Dostępu” +[<em>Advanced Access Content System</em>], promowanego przez Disneya, IBM, +Microsoft, Intela, Sony i innych jest ograniczenie użytku z nagrań +HDTV oraz oprogramowania, w taki sposób, żeby nie dało się +z nich korzystać, chyba że za pozwoleniem tych +firm. W minionym roku przyłapano Sony na instalowaniu +„rootkitu” na komputerach milionów ludzi, +bez informowania, jak go usunąć. Sony dostał nauczkę: teraz będzie +instalował „rootkit” na Waszym komputerze zanim go +dostaniecie i nie będziecie w stanie go usunąć. W tym +projekcie wprost stawia się wymaganie, żeby urządzenia były +„silne” — w znaczeniu — żebyście nie mogli +ich zmienić. Firmy, które implementują to rozwiązanie z pewnością będą +chciały w swoich produktach zawrzeć oprogramowanie opublikowane +na licencji GPL, podważając wolność numer 1. Ten plan powinien +zostać „zAACSedowany” [po angielsku <em>AACSed</em> wymawia się +jak <em>axed</em>, czyli wyrąbany siekierą – przyp. tłum.] +i już ogłoszono bojkot technik HD DVD i Blu-ray (<a +href="http://web.archive.org/web/20140217075603/http://bluraysucks.com/">http://bluraysucks.com/ +[zarchiwizowany]</a>). +</p> +<p> +Pozwalanie kilku przedsiębiorstwom na montowanie intrygi, która ma +na celu odebranie nam wolności, żeby dać im zyski, jest porażką rządu, +ale póki co większość rządów na świecie, z USA na czele, +zachowuje się wobec tych planów bardziej jak płatny wspólnik niż +policjant. Przemysł praw autorskich tak ostro obwieścił swoje specyficzne +poglądy na to, co jest dobre a co złe, że niektórzy +czytelnicy mogą mieć problem z przyjęciem pod rozwagę myśli, +że indywidualna wolność może przebijać zyski. +</p> + +<p>Co powinna zrobić społeczność wolnego oprogramowania, napotykając się +na te zagrożenia wolności? Niektórzy mówią, że powinniśmy się +poddać i zaakceptować to, że nasze oprogramowanie będzie +dystrybuowane metodami, które nie dopuszczają do działania +zmodyfikowanych wersji, ponieważ dzięki temu nasze programy staną się +popularniejsze. Niektórzy mówią o wolnym oprogramowaniu jako +o „open source”, co staje się sloganem amoralnego podejścia +do sprawy, jako najwyższy cel wskazuje potężne i solidne +oprogramowanie. Jeżeli pozwolimy firmom używać naszych programów +do ograniczania nas, ten „open source DRM” pomógłby im +ograniczać nas potężniej i solidniej. Ci, którzy mają władzę mogliby +czerpać korzyści z udostępniania i ulepszania oprogramowania, +które rozwijają. My również moglibyśmy je czytać — czytać +i płakać, skoro nie możemy uruchomić zmodyfikowanej wersji. Kiedy +celami są wolność i społeczność — cele ruchu na rzecz +wolnego oprogramowania — takie przyzwolenie prowadzi +do klęski. +</p> +<p> +Rozwinęliśmy system operacyjny GNU aby móc kontrolować swoje własne +komputery i swobodnie współpracować, używając ich +w wolności. Szukanie popularności dla naszego oprogramowania +poprzez ograniczanie jego wolności zniweczy nasz cel; w najlepszym +wypadku schlebiałoby naszemu ego. Dlatego też zaprojektowaliśmy GNU GPL +wersję 3, aby podtrzymać wolność użytkowników do modyfikacji +kodu źródłowego i wprowadzania zmodyfikowanych wersji +do faktycznego użytku. +</p> +<p> +Debata o GPLv3 jest częścią szerszej debaty na temat DRM kontra Wasze +prawa. Motywem stojącym za rozwiązaniami DRM jest zwiększenie dochodów +tym, którzy je narzucają, ale ich zysk to sprawa uboczna, gdy zagrożona +jest wolność milionów ludzi. Żądza zysku, choć nie jest zła sama +w sobie, nie może usprawiedliwiać zakazywania ogółowi kontroli +nad technologią. Obrona wolności oznacza krzyżowanie szyków DRM-owi. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2006 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Łukasz Anwajler 2006; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:27 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/patent-reform-is-not-enough.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/patent-reform-is-not-enough.html new file mode 100644 index 0000000..e7532e1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/patent-reform-is-not-enough.html @@ -0,0 +1,196 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/patent-reform-is-not-enough.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Reforma patentowa nie wystarczy - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/patent-reform-is-not-enough.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Reforma patentowa nie wystarczy</h2> + +<p> +Kiedy ludzie po raz pierwszy dowiadują się o problemie patentów +na oprogramowanie, często skupiają uwagę na przykładach skandali: +patentach na techniki już szeroko znane. Jest wśród nich sortowanie +zbioru wzorów w taki sposób, że żadna zmienna nie jest +wykorzystywana, zanim nie zostanie wyliczona (w arkuszach +kalkulacyjnych nazywa się to „naturalną kolejnością +przeliczania”) oraz zastosowanie różnicy symetrycznej (xor) +do zmiany zawartości wyświetlanej mapy bitowej.</p> + +<p> +Koncentrowanie się na takich przykładach prowadzi niektórych +do ignorowania całej reszty problemu. Pociąga ich pogląd, +że system patentowy jest w zasadzie dobry i wymaga tylko +„reform”, żeby prawidłowo stosował się do swoich +własnych przepisów.</p> + +<p> +Czy jednak poprawne wdrożenie zasad w życie rozwiązałoby problem +patentów na oprogramowanie? Przyjrzyjmy się przykładowi.</p> + +<p> +Na początku lat 90. desperacko potrzebowaliśmy nowego wolnego programu +do kompresji, ponieważ będący standardem de-facto stary program +„compress” został nam odebrany przez patenty. W kwietniu +1991 wytwórca oprogramowania Ross Williams rozpoczął publikowanie serii +programów do kompresji danych stosujących nowe algorytmy jego własnej +koncepcji. Ich szybkość i jakość kompresji, znacznie przewyższające +osiągnięcia konkurencji, szybko przyciągnęły użytkowników.</p> + +<p> +We wrześniu tego samego roku, kiedy FSF zostało około tygodnia +do wypuszczenia jednego z nich w roli nowego standardu +kompresowania naszych plików dystrybucyjnych, wykorzystywanie tych programów +w USA zostało zastopowane przez nowo udzielony patent nr 5,049,881.</p> + +<p> +Zgodnie z przepisami systemu patentowego to, czy ogół +społeczeństwa ma prawo korzystać z tych programów +(tzn. czy patent jest nieważny), zależy od tego, czy istnieje +„prior art” – inne, wcześniej znane rozwiązanie, oparte +na tej samej idei. Od tego, czy podstawowy pomysł został +opublikowany przed złożeniem wniosku patentowego, co w tym przypadku +nastąpiło 18 czerwca 1990. Publikacja Williamsa pojawiła się +po tej dacie, w kwietniu 1991, więc się nie liczy.</p> + +<p> +Podobny algorytm w 1988-1989 opisał w ramach zajęć pewien student +Uniwersytetu San Francisco, ale jego praca nie została +opublikowana. Zatem zgodnie z obecnymi przepisami +nie liczy się jako dowód wcześniejszej publicznej wiedzy +o tym rozwiązaniu.</p> + +<p> +Reformy, dzięki którym system patentowy miałby działać +„prawidłowo” nie zapobiegłyby temu +problemowi. Okazuje się, że opisany patent zgodnie +z przepisami jest ważny. Nie było dowodu, który wskazywałby +na to, że to rozwiązanie mieściło się już w ówczesnym stanie +techniki. Nie jest nadto oczywisty, według interpretacji tego terminu +w systemie patentowym (tak jak większość patentowanych rozwiązań, +nie jest ono ani rewolucyjne ani trywialne, plasuje się +gdzieś pośrodku). Wina leży po stronie samych przepisów, +nie w ich stosowaniu.</p> + +<p> +W systemie prawnym USA patenty zamyślono jako transakcję pomiędzy +społeczeństwem a jednostkami: zakłada się, że społeczeństwo +powinno zyskać na ujawnieniu technik, które inaczej nie byłyby +nigdy dostępne. Bez wątpliwości, przez udzielenie patentu nr 5,049,881 +społeczeństwo nie zyskało nic. Ta technika stałaby się dostępna +tak czy owak. Nietrudno było zauważyć, że kilka osób zajmowało się +tym samym mniej więcej w tym samym czasie.</p> + +<p> +Zgodnie z obecnymi uregulowaniami, nasza możliwość korzystania +z programów Williamsa zależy od tego, czy ktoś przypadkiem +opublikował ten sam pomysł przed 18 czerwca 1990 czy nie. Mówiąc +wprost, zależy od szczęśliwego trafu. Ten system jest dobry +do promowania rutyny prawnej, ale nie postępu w świecie +oprogramowania.</p> + +<p> +Zwracanie uwagi Urzędowi Patentowemu, żeby przyglądał się większej +liczbie istniejących rozwiązań, którym może przysługiwać pierwszeństwo może +zapobiec niektórym skandalicznym przypadkom. Nie wyleczy większego +problemu, patentowania każdego <em>nowego</em> drobiazgu +w zastosowaniach komputerów, jak ten opracowany niezależnie +od siebie przez Williamsa i innych.</p> + +<p> +To zamieni oprogramowanie w trzęsawisko. Nawet w innowacyjnym +programie zazwyczaj wykorzystuje się dziesiątki nie całkiem nowych +metod i możliwości, z których każda mogła zostać +opatentowana. Nasze możliwości skorzystania z każdej drobnostki będą +zależeć od szczęścia, a jeśli nam się nie poszczęści +w połowie przypadków, mało który program uniknie pogwałcenia wielkiej +liczby patentów. Manewrowanie w labiryncie patentów będzie trudniejsze +niż pisanie programów. Jak pisze <cite>The Economist</cite>, patenty +na oprogramowanie są po prostu niedobre +dla przedsiębiorczości.</p> + +<h3>Jak możecie pomóc</h3> + +<p> +<!-- [Dead as of 2019-03-23] support <a href="http://stopsoftwarepatents.eu/"> +this +petition</a> for a Europe free of software patents, and --> +W Europie trwają intensywne wysiłki w celu niedopuszczenia +do patentów na oprogramowanie. Prosimy, zajrzyjcie na <a +href="http://www.ffii.org">witrynę FFII</a>, gdzie dokładniej opisano, jak +możecie w tym dopomóc.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2001, 2008, 2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2003; poprawki: Wojciech Kotwica 2003, 2004, +Mariusz Libera 2010, Jan Owoc 2010, 2011, 2012.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/philosophy.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/philosophy.html new file mode 100644 index 0000000..e352c59 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/philosophy.html @@ -0,0 +1,181 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/philosophy.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Filozofia Projektu GNU - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/philosophy.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<div id="education-content"> + +<!--#include virtual="/philosophy/philosophy-menu.pl.html" --> +</div> + +<!-- id="education-content" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#if expr="$OUTDATED_SINCE" --> +<!--#else --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="no" --> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> +<!--#endif --> +<!--#endif --> +<h2>Filozofia Projektu GNU</h2> + +<blockquote><p> +Strona <a href="http://audio-video.gnu.org/">audio-video.gnu.org</a> ma +nagrania przemówień Richarda Stallmana. +</p></blockquote> + +<p><em>Wolne oprogramowanie</em> znaczy, że użytkownicy oprogramowania +mają pewne swobody (nie chodzi o prędkość działania) [po angielsku, słowo +„free” odnosi się do wolności, a nie do ceny +<em>przyp. tłum.</em>]. Rozwinęliśmy system operacyjny GNU, +aby użytkownicy mieli swobodę podczas korzystania z komputerów.</p> + +<p>Konkretnie, wolne oprogramowanie zapewnia użytkownikom <a +href="/philosophy/free-sw.html">cztery podstawowe wolności</a>: (0) +[wolność] do uruchamiania programu, (1) do badania +i zmieniania programu w formie kodu źródłowego, (2) +do rozprowadzania wiernych kopii oraz (3) do rozprowadzania +modyfikowanych wersji.</p> + +<p>Oprogramowanie różni się od przedmiotów materialnych, takich jak +krzesła, kanapki czy benzyna tym, że można je znacznie łatwiej +kopiować i modyfikować. Dzięki tym udogodnieniom oprogramowanie nabiera +użyteczności; uważamy, że użytkownicy oprogramowania powinni mieć taką +samą swobodę do korzystania z nich, jak jego oryginalni twórcy.</p> + +<p>Aby dowiedzieć się więcej, proszę wybrać dział z paska powyżej.</p> + +<p>Utrzymujemy listę <a href="/philosophy/latest-articles.html">ostatnio +dodanych artykułów</a>.</p> + +<h3 id="introduction">Wprowadzenie</h3> + +<ul> + <li><a href="/philosophy/free-sw.html">Czym jest Wolne Oprogramowanie?</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">Dlaczego musimy +nalegać na wolne oprogramowanie</a></li> + <li><a href="/proprietary/proprietary.html">Oprogramowanie własnościowe jest +często szkodliwe</a></li> + <li><a href="/gnu/gnu.html">Historia GNU/Linuksa</a></li> + <li><a href="/philosophy/pragmatic.html">Copyleft: Pragmatyczny Idealizm</a></li> + <li><a href="/philosophy/free-doc.html">Wolne oprogramowanie i wolna +dokumentacja</a></li> + <li><a href="/philosophy/selling.html">Sprzedaż wolnego oprogramowania</a> jest +w porządku!</li> + <li><a href="/philosophy/fs-motives.html">Motywacje do pisania wolnego +oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/right-to-read.html">Prawo do czytania — +krótkie opowiadanie antyutopijne</a> autorstwa <a +href="http://www.stallman.org/">Richarda Stallmana</a></li> + <li><a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Dlaczego +„otwartemu oprogramowaniu” umyka idea wolnego oprogramowania</a></li> + <li><a href="/philosophy/when-free-software-isnt-practically-superior.html">Gdy +wolne oprogramowanie nie jest (w praktyce) lepsze</a></li> + <li><a href="/philosophy/government-free-software.html">Co mogą rządy robić +aby promować wolne oprogramowanie</a></li> + <li><a href="/education/education.html">Wolne oprogramowanie w edukacji</a></li> +</ul> + +<!-- please leave both these ID attributes here. ... --> +<!-- ... we removed this as an H$ section as it was duplicating the --> +<!-- same information on links.html, but it's possible that some users --> +<!-- have the URLs bookmarked or on their pages. -len --> +<div id="TOCFreedomOrganizations"> +<p id="FreedomOrganizations">My także mamy listę <a +href="/links/links.html#FreedomOrganizations">organizacji pracujących +na rzecz wolności w rozwoju komputerów i komunikacji +elektronicznej</a>.</p> +</div> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2013, 2015, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2010, 2012, 2014; poprawki: Jan Wieremjewicz 2010, +Oskar Gałecki 2010, Jan Owoc 2011, 2012, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/pirate-party.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/pirate-party.html new file mode 100644 index 0000000..38ae625 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/pirate-party.html @@ -0,0 +1,212 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pirate-party.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Jak postulaty szwedzkiej Partii Piratów szkodzą Wolnemu Oprogramowaniu - +Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/pirate-party.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Jak postulaty szwedzkiej Partii Piratów szkodzą Wolnemu Oprogramowaniu</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<blockquote> +<p> +Uwaga: każda Partia Piratów ma swój własny program. Wszystkie one wzywają +do redukcji mocy prawa autorskiego, ale szczegóły się +różnią. Kwestia ta nie odnosi się do innych stanowisk partii. +</p> +</blockquote> + +<p>Naciski ze strony organizacji zajmujących się ochroną praw autorskich +w Szwecji zainspirowały powstanie pierwszej partii politycznej, której +podstwą jest redukcja restrykcji nakładanych przez prawa autorskie: Partii +Piratów. Jej podstawy zakładają zakazanie cyfrowego zarządzania +ograniczeniami (DRM), legalizację niekomercyjnego dzielenia się +opublikowanymi dziełami oraz skrócenie okresu ochrony praw autorskich +dla zastosowań komercyjnych do okresu pięciu lat. Pięć lat +po publikacji, każde opublikowane dzieło miałoby przechodzić +do domeny publicznej.</p> + +<p>Popieram te zmiany, w większości; jednak specyficzna kombinacja +wybrana przez szwedzką Partię Piratów ironicznie w szczególnym +przypadku szkodzi wolnemu oprogramowaniu. Jestem pewien, że nie mieli +intencji zaszkodzić wolnemu oprogramowaniu, ale to właśnie by się +stało.</p> + +<p>Powszechna Licencja Publiczna GNU i inne licencje copyleft wykorzystują +prawa autorskie do obrony wolności każdego użytkownika. GPL pozwala +każdemu na publikowanie zmodyfikowanych utworów, ale wyłącznie +na tej samej licencji. Redystrybucja niezmodyfikowanego utworu musi +także zachowywać licencję. I wszyscy redystrybutorzy muszą dać +użytkownikom dostęp do kodu źródłowego oprogramowania.</p> + +<p>W jaki sposób postulaty szwedzkiej Partii Piratów wpływają +na wolne oprogramowanie typu copyleft? Po pięciu latach, jego kod +źródłowy przejdzie do domeny publicznej, a deweloperzy +oprogramowania własnościowego będą mogli wykorzystywać je w swoich +programach. A co w przypadku odwrotnym?</p> + +<p>Oprogramowanie własnościowe jest ograniczone także przez EULA, nie tylko +przez prawa autorskie, a użytkownicy nie posiadają dostępu do kodu +źródłowego. Nawet jeśli prawa autorskie zezwalają na niekomercyjne +dzielenie, to EULA może go zabraniać. W dodatku, użytkownicy, nie mając +kodu źródłowego, nie mają kontroli nad tym co robi program kiedy go +uruchamiają. Uruchomienie takiego programu to oddanie Waszej wolności +i oddanie deweloperowi kontroli nad Wami.</p> + +<p>Zatem jaki będzie efekt zakończenia ochrony praw autorskich tego +programu po 5 latach? Nie będzie przymusu udostępnienia kodu źródłowego +przez dewelopera, i przypuszczalnie większość nigdy tego nie +zrobi. Użytkownicy, wciąż bez kodu źródłowego, nadal nie będą +w stanie używać programu w sposób wolny. Program może nawet mieć +w sobie „bombę zegarową”, żeby przestał działać +po upływie 5 lat, a w tym przypadku kopie w „domenie +publicznej” nie będą działać w ogóle.</p> + +<p>Zatem, propozycja Partii Piratów da deweloperom oprogramowania +własnościowego możliwość użycia kodów źródłowych objętych licencją GPL +po 5 latach, ale nie da deweloperom wolnego oprogramowania +możliwości użycia własnościowych kodów źródłowych, ani po 5, +ani po 50 latach. Wolny Świat otrzyma wszystko co złe, ale nic co +dobre. Różnica pomiędzy kodem źródłowym i kodem obiektowym +oraz praktyka używania EULA da oprogramowaniu własnościowemu efektywny +wyjątek od ogólnej zasady pięcioletniego prawa autorskiego — +którego to wyjątku wolne oprogramowanie nie posiada.</p> + +<p>Wykorzystujemy także prawa autorskie do częściowego uchylenia +niebezpieczeństwa patentów oprogramowania. Nie możemy uczynić naszych +programów bezpiecznymi od nich — żaden program nie jest +bezpieczny od patentów na oprogramowanie w kraju, który +na nie zezwala — ale przynajmniej zapobiegamy ich użyciu +do uczynienia programu efektywnie niewolnym. Szwedzka Partia Piratów +proponuje obalenie patentów na oprogramowanie, i jeśli to zostanie +osiągnięte, ten aspekt odpadnie. Ale dopóki nie zostanie to osiągnięte, +nie wolno nam stracić naszej jedynej obrony przed patentami.</p> + +<p>Gdy szwedzka Partia Piratów ogłosiła swoje postulaty, deweloperzy wolnego +oprogramowania zauważyli ten efekt i zaproponowali specjalną zasadę dla +wolnego oprogramowania: sprawienie, by prawa autorskie na wolne +oprogramowanie trwały dłużej, tak, aby mogło pozostać ono copyleft. Ten +dosłowny wyjątek dla wolnego oprogramowania równoważyłby efektywny wyjątek +dla oprogramowania własnościowego. Uważam, że nawet dziesięć lat +powinno wystarczyć. Jednakże propozycja spotkała się z oporem +u przywódców Partii Piratów, którzy sprzeciwili się pomysłowi dłuższej +ochrony praw autorskich w wyjątkowym przypadku.</p> + +<p>Mógłbym poprzeć prawo, które sprawiłoby, że kod źródłowy oprogramowania +na licencji GPL byłby dostępny w domenie publicznej po 5 +latach, zakładając, że byłby taki sam efekt dla kodu źródłowego +oprogramowania własnościowego. Ostatecznie copyleft to środek do efektu +końcowego (wolności użytkowników), nie koniec sam +w sobie. I raczej nie chciałbym być obrońcą silniejszych praw +autorskich.</p> + +<p>Zatem zaproponowałem, żeby postulaty Partii Piratów wymagały złożenia +kodu źródłowego oprogramowania własnościowego w depozycie, gdy binarki +są publikowane. Zdeponowany kod źródłowy byłby wówczas wypuszczany +do domeny publicznej po 5 latach. Zamiast robienia z wolnego +oprogramowania oficjalnego wyjątku od zasady pięcioletniej ochrony praw +autorskich, eliminowałoby to nieoficjalny wyjątek oprogramowania +własnościowego. W każdym wypadku, rezultat jest sprawiedliwy.</p> + +<p>Zwolennik Partii Piratów zaproponował bardziej ogólny wariant pierwszej +sugestii: ogólny schemat dłuższego trwania ochrony praw autorskich gdy +publika otrzymuje więcej wolności w wykorzystywaniu dzieł. Zaletą tego +podejścia jest, że wolne oprogramowanie staje się częścią ogólnego +wzorca różnicowania terminu ochrony praw autorskich, niż samotnym wyjątkiem.</p> + +<p>Preferowałbym rozwiązanie z depozytem, ale każda z tych metod +unika stronniczego efektu nastawionemu specyficznie przeciwko wolnemu +oprogramowaniu. Mogą istnieć także inne rozwiązania, które załatwią +sprawę. W ten czy inny sposób, Partia Piratów Szwecji powinna +unikać tworzenia utrudnień dla ruchu, który chroni społeczeństwo przed +grasującymi gigantami.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2009 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Paweł Różański 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, 2013, Jan +Wieremjewicz 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/plan-nine.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/plan-nine.html new file mode 100644 index 0000000..69c98e4 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/plan-nine.html @@ -0,0 +1,230 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/plan-nine.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Problemy związane z licencją systemu Plan 9 - Projekt GNU - Fundacja +wolnego oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/plan-nine.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Problemy związane z (wcześniejszą) licencją systemu Plan 9</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p><em>Uwaga:</em> Poniższy tekst odnosi się do wcześniejszej licencji +systemu Plan 9. Obecna licencja Planu 9 spełnia kryteria wolnego +oprogramowania (jak również open source). Konkretny przykład omówiony +w tym artykule ma więc znaczenie wyłącznie historyczne. Niemniej +jednak uwagi na temat ogólnego problemu pozostają w mocy.</p> + +<hr /> + +<p> +Kiedy zobaczyłem ogłoszenie mówiące o wydaniu systemu Plan 9 jako +„open source”, ciekaw byłem, czy jest on może także wolnym +oprogramowaniem. Po przestudiowaniu jego licencji doszedłem +do wniosku, że nie jest – licencja zawiera kilka +ograniczeń, których Ruch Wolnego Oprogramowania w żaden sposób nie może +zaakceptować (zob. <a +href="/philosophy/free-sw.html">http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html)</a>.</p> + +<p> +Nie należę do zwolenników Ruchu Open Source, ale ucieszyłem się, +gdy jeden z jego liderów powiedział mi, że również oni uważają tę +licencję za nie do przyjęcia. Konstruktorzy Planu 9 opisując +go jako „open source” zmieniają znaczenie tego terminu, +a zatem szerzą zamieszanie (termin „open source” jest +powszechnie błędnie rozumiany – zob. <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">http://www.gnu.org/gnu/philosophy/open-source-misses-the-point.html</a>).</p> + +<p> +Oto spis problemów, które znalazłem w licencji Planu 9. Niektóre +jej postanowienia nakładają na Plan 9 takie restrykcje, +że bez wątpienia nie jest wolny. Inne są tylko paskudne.</p> + +<p> +Po pierwsze, są tu zapisy, które powodują, że to oprogramowanie +nie jest wolne.</p> +<p> +<strong>Wyrażacie Państwo zgodę na dostarczenie Pierwotnemu +Współtwórcy, na jego żądanie, kopii kompletnej wersji Kodu Źródłowego, +wersji Kodu Obiektowego i związanej z nimi dokumentacji dla +stworzonych lub wniesionych przez Was Modyfikacji, jeśli są +wykorzystywane do dowolnego celu.</strong></p> +<p> +Zabrania to modyfikacji na użytek prywatny, a więc odmawia +użytkownikom ich podstawowego prawa.</p> +<p> +<strong>i może, według Waszego uznania, obejmować rozsądną opłatę +na pokrycie kosztów nośnika.</strong></p> +<p> +Jak się wydaje, ogranicza to wysokość opłaty, jaką można pobrać +za początkową dystrybucję, a tym samym zakazuje sprzedaży kopii +dla zysku.</p> +<p> +<strong>Dystrybucja objętego Licencją Oprogramowania dla stron trzecich +stosownie do niniejszego przyznania praw podlega tym samym warunkom, +jakie ustanowiono w niniejszej Umowie.</strong></p> +<p> +Wydaje się, że oznacza to, iż jeśli je redystrybuujecie, to musicie +upierać się przy umowie z odbiorcami, tak samo jak żąda tego Lucent, +gdy je pobieracie.</p> +<p> +<strong>1. Licencje i prawa przyznane w tej Umowie wygasają +automatycznie jeśli (i) nie spełnicie Państwo wszystkich podanych tu +warunków lub (ii) zainicjujecie lub będziecie uczestniczyć +w podejmowaniu kroków prawnych związanych z własnością +intelektualną wymierzonych przeciw Pierwotnemu Współtwórcy i (lub) +innemu Współtwórcy.</strong></p> +<p> +Na pierwszy rzut oka wyglądało mi to rozsądnie, ale potem +zauważyłem, że sięga jednak za daleko. Taki jak ten punkt odwetowy +byłby prawnie uzasadniony, gdyby ograniczał się do patentów, +ale tu tak nie jest. Może to znaczyć, że gdyby Lucent +lub któryś inny współpracownik naruszył licencję waszego objętego GPL +wolnego programu i próbowalibyście wyegzekwować jej przestrzeganie, +stracilibyście prawo do korzystania z kodu Planu 9.</p> +<p> +<strong> Wyrażacie Państwo zgodę na to, że, jeśli eksportujecie +lub reeksportujecie objęte tą Licencją Oprogramowanie lub dowolne +jego modyfikacje, jesteście odpowiedzialni za przestrzeganie Rządowych +Przepisów Eksportowych Stanów Zjednoczonych i niniejszym zwalniacie +Pierwotnego Współtwórcę i wszystkich pozostałych Współtwórców +od odpowiedzialności za wszelkie obowiązki stąd +wynikające.</strong></p> +<p> +Nie do przyjęcia jest, żeby w licencji wymagano przestrzegania +amerykańskich przepisów o kontroli eksportu. Prawo jest prawem +i przepisy te obowiązują <em>w pewnych sytuacjach</em> niezależnie +od tego, czy wspomniano o nich w licencji, +czy nie. Jednak ustanowienie ich jako warunku licencyjnego może +rozciągnąć zasięg ich działania na osoby i czynności będące poza +jurysdykcją rządu USA, co jest zdecydowanie złe.</p> +<p> +Część pakietu dystrybucyjnego objęta jest kolejnym niemożliwym +do zaakceptowania ograniczeniem:</p> +<p> +<strong>2.2 Licencjobiorcy nie udziela się żadnych praw do tworzenia +prac pochodnych ani do redystrybucji (innej niż z Oryginalnym +Oprogramowaniem lub jej pochodną) czcionek ekranowych zidentyfikowanych +w podkatalogu /lib/font/bit/lucida oraz czcionek drukarkowych +(Lucida Sans Unicode, Lucida Sans Italic, Lucida Sans Demibold, Lucida +Typewriter, Lucida Sans Typewriter83), zidentyfikowanych w podkatalogu +/sys/lib/postscript/font.</strong></p> +<p> +Część tej kolekcji jest wolna – czcionki Ghostcsriptu są objęte +GNU GPL. Cała reszta nawet nie jest tego bliska.</p> +<p> +Oprócz tych krytycznych defektów, licencja zawiera inne paskudne zapisy:</p> +<p> +<strong>… W takim przypadku, jeśli Państwo lub inny +Współtwórca Oprogramowanie objęte Licencję włączacie do oferty +komercyjnej („Współtwórca Komercyjny”), taki Komercyjny +Współtwórca wyraża zgodę na obronę Pierwotnego Współtwórcy +i wszystkich pozostałych Współtwórców oraz na wypłacenie im +rekompensat (dalej zbiorczo: „Współtwórcy Otrzymujący +Rekompensatę”)</strong></p> +<p> +Domaganie się odszkodowań od użytkowników jest doprawdy okropne.</p> +<p> +<strong>Współtwórcy mają nieograniczone, niewyłączne, ogólnoświatowe, +wieczyste, wolne od tantiem prawa do użytkowania, powielania, +modyfikowania, wyświetlania, wykonywania, sublicencjonowania +i dystrybucji Państwa Modyfikacji oraz do udzielania takich samych +praw stronom trzecim, włączając w to bez ograniczeń prawa +do tych Modyfikacji występujących jako do części Oprogramowania +objętego Licencją lub wraz z nim; </strong></p> +<p> +Jest to wariant asymetrii znanej z <a +href="/licenses/license-list.pl.html#SoftwareLicenses">NPL</a>: otrzymujecie +ograniczone prawa do wykorzystywania ich kodu, ale oni dostają +nieograniczone prawa do waszych zmian. Choć samo w sobie nie +dyskwalifikuje to licencji jako licencji wolnego oprogramowania (gdyby +wyeliminowano pozostałe problemy), jest niefortunnym rozwiązaniem.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2000 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, 2004; poprawki: Jan Owoc 2011, Daniel +Oźminkowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/practical.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/practical.html new file mode 100644 index 0000000..b89118c --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/practical.html @@ -0,0 +1,123 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/practical.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Zalety wolnego oprogramowania - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/practical.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Zalety wolnego oprogramowania</h2> + +<p><strong>Richard Stallman</strong></p> + +<p><strong>Ludzie z poza ruchu wolnego oprogramowania często dopytują o +praktyczne zalety wolnego oprogramowania. To ciekawe pytanie.</strong></p> + +<p>Niewolne oprogramowanie jest złe, ponieważ odmawia Wam +wolności. Zatem pytając o praktyczne zalety wolnego oprogramowania to +jak pytać o zalety nie bycia w kajdankach. Faktycznie, ma to zalety:</p> + +<ul> +<li>Możecie nosić zwykłą koszulę.</li> +<li>Możecie przejść przez bramki wykrywające metalowe rzeczy bez ich +uruchamiania.</li> +<li>Możecie trzymać jedną rękę na kierownicy gdy zmieniacie biegi.</li> +<li>Możecie rzucić piłką.</li> +<li>Możecie nosić plecak.</li> +</ul> + +<p>Moglibyśmy więcej wymienić, ale czy potrzebujecie tego, aby was +przekonać, że warto odrzucić kajdany? Prawdopodobnie nie, bo już +teraz rozumiecie, że stawką jest wolność.</p> + +<p>Gdy uświadomicie sobie, co właściwie jest stawką z niewolnym +oprogramowaniem, nie będziecie już pytać o praktyczne zalety wolnego +oprogramowania.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2010 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2011; poprawki: Paweł Różański 2011, Marcin Wolak +2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/pragmatic.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/pragmatic.html new file mode 100644 index 0000000..7843ad5 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/pragmatic.html @@ -0,0 +1,267 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Copyleft: Pragmatyczny Idealizm - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Copyleft: Pragmatyczny idealizm</h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +Każda decyzja podejmowana przez człowieka, zależy od tego jakie ma cele +oraz jakie uznaje wartości. A ludzie mogą mieć ich wiele. Sława, +zysk, miłość, przetrwanie, zabawa, wolność, to niektóre z tych, jakie +może mieć dobry człowiek. Gdy celem staje się to, by pomagać innym ludziom, +wówczas postawę taką nazywamy idealizmem.</p> + +<p> +Mojej pracy nad wolnym oprogramowaniem, przyświeca idealistyczny cel: +propagowanie idei wolności i współpracy. Chcę <a +href="/philosophy/why-copyleft.html">wspomagać propagowanie wolnych +programów</a>, tak by zastępowały programy prawnie zastrzeżone, które +uniemożliwiają współpracę i w ten sposób uczynić nasze +społeczeństwo lepszym.</p> +<p> +To jest podstawowy powód, dla którego Powszechna Licencja Publiczna GNU +napisana została właśnie jako copyleft. Cały kod dodany do programu +objętego licencją GNU, musi pozostać wolnym oprogramowaniem, nawet jeśli +jest on umieszczony w osobnym pliku. Czynię mój kod dostępnym dla +użytku w wolnym oprogramowaniu, a nie w programach prawnie +zastrzeżonych, aby zachęcić w ten sposób ludzi piszących programy, +by uczynili je również wolnymi. Uważam, iż skoro programiści piszący kod +prawnie zastrzeżony używają copyright by powstrzymać nas od dzielenia +się z innymi, my możemy użyć tego prawa aby dać tym, którzy chcą +współpracować odpowiednie korzyści – możliwość użycia naszego +kodu.</p> +<p> +Nie wszyscy używają licencji GNU GPL z tego powodu. Wiele lat temu mój +przyjaciel zachęcał mnie bym program opublikowany na zasadach copyleft +wypuścił na innych warunkach (nie copyleft) i argumentował to +mniej więcej tak:</p> +<blockquote><p> +„Czasami pracuję nad wolnym oprogramowaniem, a czasami +nad prawnie zastrzeżonym, ale kiedy piszę program zastrzeżony, +oczekuję by mi za to <em>zapłacono</em>.” +</p></blockquote> + +<p> +Chciał swoją pracą podzielić się ze społecznością, która dzieli się +oprogramowaniem, ale nie widział powodu by rozdawać coś firmom, których +wytwory byłyby dla naszej społeczności niedostępne. Jego cel był odmienny +od mojego, ale mimo to uznał, że licencja GNU GPL jest +użyteczna również dla niego.</p> +<p> +Jeśli chcesz coś osiągnąć w świecie, sam idealizm nie wystarczy. Musisz +obrać metodę, która pozwoli Ci na osiągnięcie celu. Innymi słowy, +musisz być „pragmatyczny”. Czy GPL jest pragmatyczna? +Spójrzmy na jej skutki.</p> +<p> +Weźmy pod uwagę GNU C++. Dlaczego mamy wolnodostępny +kompilator C++? Otóż tylko dlatego, że licencja GNU GPL mówi +o tym, iż musi być wolny. GNU C++ był rozwijany przez konsorcjum +przemysłowe MCC, startując z kompilatora GNU C. MCC zwykle czyni +swoje programy tak zastrzeżonymi jak tylko można. Ale tym razem +uczynili nakładkę C++ wolnym oprogramowaniem, ponieważ GNU GPL mówi, +że jest to jedyna możliwość jej udostępnienia. Nakładka C++ zawiera +wiele nowych plików, ale ponieważ są przeznaczone do łączenia +z GCC, stosuje się do nich licencję GPL. Zysk dla naszej +społeczności jest oczywisty.</p> +<p> +Spójrzmy na nakładkę GNU Objective C. Początkowo NeXT miał zamiar +wypuścić ją jako prawnie zastrzeżoną. Chciano ją udostępnić w postaci +plików obiektowych <samp>.o</samp> i pozwolić użytkownikom +na łączenie ich z resztą GCC, sądząc, iż może to być metoda +na obejście wymogów GPL. Jednak nasz prawnik stwierdził, +że nie uniknięto by w ten sposób wymagań licencji, że takie +działanie byłoby niedozwolone, i Objective C zostało opublikowane +jako wolne oprogramowanie.</p> +<p> +Powyższe przykłady pochodzą sprzed wielu lat, ale GNU GPL nadal +powoduje, że przybywa nam wolnego oprogramowania.</p> +<p> +Wiele bibliotek GNU jest objętych Pomniejszą Powszechną Licencją Publiczną +GNU (Lesser GPL, LGPL), ale nie wszystkie. Jedną z takich +bibliotek objętych zwykłą GNU GPL jest Readline, która udostępnia możliwość +edycji wiersza poleceń. Kiedyś dowiedziałem się o prawnie zastrzeżonym +programie, który używał Readline. Powiedziałem więc programiście, który +go rozwijał, że jest to niedozwolone. Mógł on po prostu wyrzucić +część odpowiedzialną za edycję wiersza poleceń ze swojego programu, +lecz postanowił wypuścić go na licencji GPL. Teraz jest to wolne +oprogramowanie.</p> +<p> +Programiści, którzy udoskonalają takie programy jak GCC (Emacs, Bash, Linux, +czy inne programy objęte GPL), często zatrudnieni są +w przedsiębiorstwach lub na uczelniach. Gdy programista chce oddać +swoje poprawki dla całej społeczności i zobaczyć swój kod +w następnej edycji programu, może usłyszeć od swego szefa: +„Zaraz! Ten kod należy do nas! Nie chcemy się nim +dzielić. Postanowiliśmy przekształcić twoją poprawioną wersję w prawnie +zastrzeżony produkt programowy”.</p> +<p> +I tutaj na ratunek programiście przychodzi licencja GNU +GPL. Pokazuje on szefowi, że opublikowanie programu w wersji +prawnie zastrzeżonej będzie naruszeniem licencji i ten uświadamia +sobie, iż ma tylko dwa wyjścia: albo udostępnić cały kod jako wolne +oprogramowanie, albo nie publikować go wcale. Prawie zawsze +jednak decyduje się na to, by zezwolić programiście +na upublicznienie kodu i ten ukazuje się w następnej wersji +programu.</p> +<p> +Licencja GNU GPL nie jest takim sobie „grzecznym chłopcem”. Mówi +„nie” na niektóre rzeczy, na które ludzie czasem mieli +by ochotę. Są użytkownicy, którzy twierdzą, iż to źle. Mówią, że GPL +„wyklucza” konstruktorów programów prawnie zastrzeżonych, +których „należy przyjąć do społeczności wolnego +oprogramowania”.</p> +<p> +Ale my nikogo z naszej społeczności nie wykluczamy, to oni +wybierają czy chcą się przyłączyć czy nie. Ich decyzja, by +oprogramowanie, które wykonują było prawnie zastrzeżone, jest decyzją +pozostania poza nią. Być w naszej społeczności, znaczy przyłączyć się +do współpracy z nami. Nie możemy nikogo „przyjąć +do naszej społeczności” jeśli on sam tego nie chce.</p> +<p> +Tym, co <em>możemy</em> zrobić jest przedstawieni im oferty, zachęty +do przyłączenia się. GNU GPL jest tak zaprojektowana, by bodźcem były +już istniejące programy: „Jeśli uczynisz twój program wolnym, możesz +użyć naszego kodu”. Naturalnie, nie przekona to wszystkich, +ale niektórych tak.</p> +<p> +Oprogramowanie prawnie zastrzeżone nie zasila naszej społeczności, +ale jego konstruktorzy często chcą od nas czerpać. Użytkownicy +wolnych programów, mogą podbudować ego ich autorów – +poprzez uznanie i wdzięczność. Niemniej jednak niezwykle +kusząca może być oferta ze świata biznesu, w stylu: „Pozwól, +byśmy umieścili twój pakiet w naszym prawnie zastrzeżonym programie, +a będą go używały tysiące ludzi!”. Taka pokusa może być niezwykle +silna, ale biorąc pod uwagę jej długofalowe skutki, lepiej będzie +jeśli się jej nie ulegniemy.</p> +<p> +Pokusa i naciski mogą być trudniejsze do rozpoznania, gdy +pojawiają się nie wprost, lecz ze strony organizacji wolnego +oprogramowania, które przejęły strategię dostarczania oprogramowania prawnie +zastrzeżonego. Przykładem może być X Consortium (i ich +następca – Open Group). Finansowani przez firmy wytwarzające +programy prawnie zastrzeżone, starali się przez dekadę przekonać +programistów, by zrezygnowali z copyleft. Obecnie, gdy Open Group <a +href="/philosophy/x.html">uczyniła X11R6.4 oprogramowaniem, które nie jest +już wolne</a>, ci z nas którzy oparli się tej pokusie są szczęśliwi, +że to zrobili.</p> +<p> +[We wrześniu 1998, kilka miesięcy po opublikowaniu X11R6.4 +na warunkach czyniących zeń oprogramowanie, które nie jest wolne, Open +Group zmieniła zdanie i wypuściła je na tej samej licencji (nie +copyleft) wolnego oprogramowania, która była stosowana dla wersji +X11R6.3. Dziękujemy wam, Open Group – niemniej jednak ten +późniejszy zwrot nie unieważnia wniosków, które wysnuliśmy z faktu, +że dodanie ograniczeń było <em>możliwe</em>].</p> +<p> +Mówiąc pragmatycznie, myślenie o wielkich długofalowych skutkach powinno +wzmocnić twą wolę przetrwania nacisków. Jeśli skoncentrujesz się +na myśleniu o wolności i społeczności, które możesz budować +nie ustępując, znajdziesz ku temu siłę. „Stand for something, or you +will fall for nothing” – „Stań w obronie czegoś +albo zginiesz za nic”</p> +<p> +A jeśli cynicy wyśmiewają wolność, drwią ze społeczności... jeśli +„twardo stąpający po ziemi” mówią, że zysk jest +jedynym ideałem... po prostu zignoruj ich i używaj copyleft jak +dotąd.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2003, 2010 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Mikołaj Sitarz 2001, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki Jan Owoc +2010, 2011, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/privacyaction.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/privacyaction.html new file mode 100644 index 0000000..afba355 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/privacyaction.html @@ -0,0 +1,165 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/privacyaction.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Chroń prywatność poczty - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/privacyaction.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Chroń prywatność poczty</h2> + +<p> +Poniższe informacje zostały napisane przez Kathleen Ellis. Fundacja Wolnego +Oprogramowania nie prowadzi tej kampanii, ale wspieramy ją +poprzez informowanie o niej. Mamy nadzieję, że uczynicie podobnie.</p> + +<h3>Tło</h3> +<p> +Urząd pocztowy Stanów Zjednoczonych przedłożył Kongresowi ustawę +przewidującą, że wszystkie Agencje odbioru poczty (CMRA) muszą +od 24. czerwca 1999 roku rejestrować ważne dane osobowe o wszystkich +klientach korzystających z usług Agencji. To z pewnością +wpłynęłoby na anonimową wymianę poczty i zagroziłoby milionom +klientów Agencji. Każda Agencja lub klient Agencji, który odmówiłby +przestrzegania tego przepisu straciłby swoje prawo do otrzymywania +poczty.</p> +<p> +Zaproponowany przepis (opublikowany w Rejestrze Federalnym w dniu +25. marca 1999 roku) wymaga, aby Agencje odbioru poczty gromadziły +nazwiska, adresy, numery telefonów oraz informacje o tożsamości +na temat każdego klienta. Jeśli klient Agencji określony jest jako +firma, Agencja zmuszona jest przedstawić informację o właścicielu skrytki +pocztowej każdemu kto tego zażąda. Agencje są szeroko używane przez ofiary +przemocy domowej, funkcjonariuszy organów ścigania działających niejawnie, +oraz innych ofiar, którym zależy na ukrywaniu swojej tożsamości +i miejsca pobytu przed osobami, które mogłyby im wyrządzić krzywdę.</p> +<p> +Propozycja Urzędu pocztowego USA miała na celu ukróceniu fałszerstw +za pomocą poczty – praktyki, która kosztuje innych klientów +miliony dolarów rocznie. Jednakże eksperci uważają, że propozycja +niewiele zrobi aby odstraszyć przestępców. „Będzie to proste dla +tych, którzy mają możliwości finansowe aby wynająć domy, mieszkania, +przestrzeń biurową, lub apartamenty biznesowe, które są łatwo dostępne +w większości metropolii”, mówi strona Postal Watch.</p> +<p> +Członek kongresu Ron Paul wprowadził House Joint Resolution 55, która by +cofnęła nowe przepisy dotyczące Agencji, ale ustawa wymaga Waszej +pomocy aby zapewnić, że ten podstępny atak na prywatność jest +obalony.</p> + +<h3>Co możecie zrobić</h3> + +<ol> + <li>Skontaktujcie się ze swoim przedstawicielem i zachęćcie go +do wsparcia HJR 55.</li> + <li>Napiszcie lub zadzwońcie do członków House Appropriations +Committee i dajcie znać o tej sprawie, i aby pomogli ustawie +przejść.</li> + <li>Prześlijcie pisemne komentarze w tej sprawie do Urzędu pocztowego +USA przed 9. lipca 1999 na adres: + <address> + Manager, Administration and FOIA United States Postal Service + <br /> + 475 L'Enfant Plaza SW, Room 8141 Washington, DC 20260-5202 + </address></li> +</ol> + +<h3>Więcej informacji</h3> +Aby otrzymać więcej informacji, zajrzyjcie na poniższe strony: + +<ul> + <li><a href="http://www.privacy.org/">Privacy.org</a></li> + <li><a +href="https://www.congress.gov/bill/106th-congress/house-joint-resolution/55">H.J.Res.55 +– 106th Congress</a></li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2007, 2008, 2018 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Kamil Lebiecki 2010, Jan Owoc 2011; poprawki: Jan Owoc 2014.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 11:28:39 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/protecting.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/protecting.html new file mode 100644 index 0000000..dafa210 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/protecting.html @@ -0,0 +1,150 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/protecting.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pomóżcie chronić prawo do pisania programów, bez względu +na to, czy są wolne czy nie - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/protecting.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Pomóżcie chronić prawo do pisania programów, bez względu +na to, czy są wolne czy nie</h2> + +<blockquote><p> +League for Programming Freedom jest obecnie nieaktywna a strona została +zarchiwizowana. Przyłączcie się do naszej kampanii <a +href="http://endsoftpatents.org">End Software Patents</a>! +</p></blockquote> + +<p> +Prawo do pisania programów, zarówno niewolnych, jak i wolnych, +jest zagrożone przez <a +href="https://web.archive.org/web/20150329143651/http://progfree.org/Patents/patents.html">patenty +na oprogramowanie</a> i <a +href="https://web.archive.org/web/20150329142315/http://progfree.org/Copyright/copyright.html">procesy +o prawa autorskie do wyglądu i sposobu działania +interfejsu</a>.</p> + +<p> + Fundacja Wolnego Oprogramowania [<em>Free Software Foundation</em>], walczy +z tymi zagrożeniami na wiele sposobów. Wśród nich jest wspieranie +i członkostwo w Lidze na rzecz Wolności Oprogramowania, <a +href="https://web.archive.org/web/20150329224604/http://www.progfree.org/">League +for Programming Freedom</a>. +</p> + +<p> + Liga jest organizacją zrzeszającą zwykłych ludzi: profesorów, studentów, +przedsiębiorców, programistów, użytkowników, a nawet firmy, które chcą +przywrócić swobodę pisania programów. Liga nie występuje przeciw +systemowi prawnemu, jaki opracował Kongres Stanów Zjednoczonych - praw +autorskich dla poszczególnych programów. Jej celem jest odwrócenie +niedawnych zmian dokonanych przez sędziów w odpowiedzi na różne +interesy. +</p> + +<p>FSF nakłania, byście przyłączyli się do walki z tym +zagrożeniem. Dwie dobre możliwości to wstąpienie do Ligi i (lub) +udzielenie jej <a +href="https://web.archive.org/web/20150329142830/http://progfree.org/Help/help.html">wsparcia</a>.</p> + +<p> + <strong>Liga nie jest powiązana z Fundacją wolnego oprogramowania, +ani nie zajmuje się kwestią wolnego oprogramowania.</strong> FSF +wspiera ją, gdyż, podobnie jak każdy wytwórca oprogramowania mniejszy +od Microsoftu, jest zagrożona patentami na oprogramowanie +i zastrzeganiem praw do interfejsów. I Wy jesteście +w niebezpieczeństwie! Łatwo ignorować problem, dopóki Wy sami +albo Wasz pracodawca nie zostaniecie pozwani, ale rozsądniej +jest zjednoczyć się, zanim to się stanie. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2007, 2008, 2013, 2015 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, Jan Owoc 2014, poprawki: Wojciech +Kotwica 2002, 2003, 2005, Mariusz Libera 2010, Jan Owoc 2010, 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:01 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/public-domain-manifesto.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/public-domain-manifesto.html new file mode 100644 index 0000000..b38a771 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/public-domain-manifesto.html @@ -0,0 +1,183 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/public-domain-manifesto.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego nie podpiszę "The Public Domain Manifesto" - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> +<link rel="canonical" href="http://www.fsf.org/blogs/rms/public-domain-manifesto" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/public-domain-manifesto.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Dlaczego nie podpiszę „The Public Domain Manifesto”</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></p> + +<p>Manifest Domeny Publicznej (The Public Domain Manifesto - <a +href="https://publicdomainmanifesto.org/manifesto/">https://publicdomainmanifesto.org/manifesto/"></a>) +jest dobrym początkiem, gdyż sprzeciwia się niesprawiedliwemu rozszerzaniu +się praw autorskich. Niestety nie mogę go poprzeć, gdyż nie porusza +wszystkich istotnych zagadnień.</p> + +<p>Niektóre wady są na poziomie założeń nie wyrażonych wprost. Manifest +często używa <a href="/philosophy/words-to-avoid.html">terminów +propagandowych</a> stosowanych przez wytwórnie praw autorskich, takich jak +<a href="/philosophy/words-to-avoid.html#Protection">„ochrona praw +autorskich”</a>. Te terminy były dopasowane tak, aby ludzie +przychylnie podchodzili do wytwórni praw autorskich i ich chęci +zawładnięcia rynkiem.</p> + +<p>Manifest i osoby, które się pod nim podpisały, używają słów +„właśność intelektualna”, które w niejasny sposób podchodzą +do praw autorskich ponieważ wrzucają do jednej beczki prawa +autorskie i inne niepowiązane z nimi prawa. (Strona <a +href="/philosophy/not-ipr.html">http://www.gnu.org/philosophy/not-ipr.html</a> +ma więcej informacji na ten temat.) Już w pierwszym zdaniu +manifest podkreśla, że dotyczy wyłącznie praw autorskich, a nie +tych innych praw. Owe inne prawa nie dotyczą powielania +i wykorzystywania opublikowanych prac. Jeśli chcemy, +aby społeczeństwo rozróżniało różne prawa, powinniśmy unikać mieszania +ich ze sobą.</p> + +<p>„General Principle 2” powtarza często spotykane błędne +założenie, że prawa autorskie powinny dbać zarówno o dobro publiczne +jak i „chronienie i wynagradzanie autora”.Według +konstytucji amerkańskiej, prawa autorskie powinny wynikać wyłącznie +z troski o dobro publiczne. Natomiast nadmierne martwienie się o +„dobro autora” sprawia że ostatecznie ludzie popierają +niekorzystne dla siebie ustawy. <a +href="/philosophy/misinterpreting-copyright.html">http://www.gnu.org/philosophy/misinterpreting-copyright.html</a> +objaśnia ten błąd i sugeruje jak go unikać.</p> + +<p>Nie mógłbym zignorować kampanii ze szlachetnym celem tylko dlatego, +że używa niejasnego słownictwa. Innym problemem jest bowiem to, +że manifest ma zbyt krótkowzroczne cele. Nie jestem całkowicie +przeciwny manifestowi — uważam, że każdy z postulatów byłby +krokiem we właściwym kierunku, pomijając fakt, że sformułowanie +niektórych z nich zniechęca mnie do ich podpisania.</p> + +<p>Raczej problemem jest to, że nie wspomina o najważniejszym. Nie mogę +powiedzieć „stoję za tym manifestem”, +ani „popieram co w tym manifeście,” chyba że od +razu dodam „ale ten manifest pomija to, co najważniejsze.”</p> + +<p>„General Principle 5” jest przeciwny kontraktom, które +ograniczają możliwość wykorzystywania prac należących już do domeny +publicznej. Powinniśmy być jednak również przeciwni kontraktom +ograniczającym wykorzystywanie w specyficznych formach prac nadal +objętych prawami autorskimi (przykładowo Amazon próbuje wmówić, że nie +jest się właścicielem e-booka, którego się kupiło). Podobnie „General +Principle 5” potępia <abbr title="Digital Restrictions +Management">DRM</abbr>, ale tylko gdy dotyczy ono prac w domenie +publicznej. W efekcie, nie krytykując DRMu jako całości, przyzwala +na większość jego działań.</p> + +<p>Na koniec zostawiłem największe zaniedbanie. „General +Recommendation 9” popiera zezwalanie na „osobiste +powielanie” prac objętych prawami autorskimi. Jednakże nie postuluje +dzielenia się dozwolonymi prawnie kopiami prac z innymi, nie +sprzeciwiając się tym samym okrutnej <a +href="http://www.fsf.org/blogs/community/war-on-sharing-riaa-lawsuits">War +on Sharing</a>.</p> + +<p>Postulaty i zalecenia Public Domain Manifesto byłyby krokiem we +właściwym kierunku. Mogą być pożyteczne, jeśli zainspirują do zmiany +zdania tych, którzy już pogodzili się ze statusem rządzących na rynku +korporacji. Jednakże jeśli manifest uznamy za nasz cel, to odwróci to +naszą uwagę od tego, o co powinniśmy naprawdę walczyć.</p> + +<p>Public Domain Mainfesto próbuje chronić naszą wolność wewnątrz ogrodzonego +ogródka domeny publicznej, ale rezygnuje z wolności poza nią. To +jest niewystarczające.</p> + +<p>Proszę autorów Public Domain Manifesto i innych ludzi, by dołączyli +do walki o możliwość niekomercyjnego dzielenia się wszystkimi +opublikowanymi pracami. Przyłącz się do <a +href="http://defectivebydesign.org">DefectiveByDesign.org</a> i pomóż +nam walczyć z DRM wszędzie.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2010, 2015, 2019, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2010, 2011; poprawki: Jan Owoc 2013, 2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/push-copyright-aside.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/push-copyright-aside.html new file mode 100644 index 0000000..d6d2f23 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/push-copyright-aside.html @@ -0,0 +1,242 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/push-copyright-aside.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Nauka musi „odsunąć na bok prawa autorskie“ - Projekt GNU - +Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/push-copyright-aside.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Nauka musi odsunąć na bok prawa autorskie</h2> + +<p><strong>Richard M. Stallman</strong></p> + +<p><em>Wiele argumentów prowadzących do tego, że wolność +oprogramowania musi być uniwersalna, często ma zastosowanie do innych +form prac twórczych, choć na odmienne sposoby. Ten esej dotyczy +stosowania zasad związanych z wolnością oprogramowania do obszaru +literatury. Ogólnie, takie kwestie są niezależne od wolności +oprogramowania, ale umieszczamy tutaj eseje tego rodzaju, +ponieważ wiele osób zainteresowanych wolnym oprogramowaniem chce +wiedzieć więcej o tym, jak zasady te mogą być stosowane do innych +obszarów niż oprogramowanie.</em></p> + +<p>(Ten artykuł ukazał się na forum <b>web</b>debates czasopisma +<em>Nature</em> w 2001 roku.)</p> + +<p>Stwierdzenie, iż literatura naukowa istnieje po to, by rozpowszechniać +naukową wiedzę, a naukowe czasopisma istnieją po to, by ten proces +ułatwiać powinno być truizmem. Dlatego też reguły korzystania +z literatury naukowej powinny być ustalone tak, aby pomóc ten cel +osiągnąć.</p> + +<p>Zasady obowiązujące obecnie, znane jako prawa autorskie, zostały ustalone +w epoce prasy drukarskiej, z natury rzeczy scentralizowanej metody +masowej produkcji kopii. W ówczesnym środowisku opartym na druku, +prawo autorskie, którym objęto wówczas artykuły naukowe, ograniczało jedynie +wydawców periodyków naukowych – przez nałożenie na nich +obowiązku uzyskania zezwolenia na publikację artykułu – +oraz ewentualnych plagiatorów. Pomagało to w funkcjonowaniu +czasopism i rozpowszechnianiu wiedzy, nie przeszkadzając +w użytecznej pracy naukowców czy studentów, zarówno piszących jak +i czytających artykuły. Reguły te były odpowiednie dla tego systemu.</p> + +<p>Niemniej jednak, współczesna technika publikacji naukowych to sieć +www. Jakie reguły najlepiej zapewniłyby maksymalne rozpowszechnianie +artykułów naukowych i wiedzy w Internecie? Artykuły powinny być +rozpowszechniane w niewłasnościowych formatach, z dostępem dla +wszystkich. I każdy powinien mieć prawo +do „mirrorowania” artykułów – to jest +do publikacji ich dosłownych kopii z odpowiednią informacją o +autorstwie.</p> + +<p>Te normy powinny obowiązywać zarówno w przypadku starych jak +i przyszłych artykułów, gdy są one rozpowszechniane w formie +elektronicznej. Nie ma jednak zasadniczej potrzeby, aby zmieniać +obecny system praw autorskich dotyczący publikowania pism naukowych +na papierze, gdyż to nie ich dotyczy problem.</p> + +<p>Niestety, wygląda na to że nie wszyscy zgadzają się +z truizmami zaczynającymi ten artykuł. Wielu wydawców wydaje się +wierzyć, że celem literatury naukowej jest umożliwienie im wydawania +periodyki i pobierać opłaty za prenumeratę od naukowców +i studentów. Tego typu myślenie jest znane jako “mylenie +przyczyny ze skutkiem”.</p> + +<p>Wydawcy z tym podejściem ograniczają dostęp do literatury +naukowej, udostępniając ją – nawet tylko +do czytania – tylko tym, których stać i chcą za to +zapłacić. Używają przepisów prawa autorskiego, które nadal obowiązuje, mimo +iż jest nieadekwatne dla sieci komputerowych, jako wymówki, która ma +powstrzymać naukowców przed ustaleniem nowych reguł.</p> + +<p>Dla dobra naukowej współpracy i przyszłości ludzkości, musimy odrzucić +to podejście od samych jego korzeni – nie tylko utrudniające +systemy, który ustanowiono, ale też błędne priorytety leżące u ich +podstaw.</p> + +<p>Wydawcy czasopism twierdzą czasami, że dostęp online wymaga drogich +serwerów o dużej mocy i z tego powodu muszą za dostęp do nich +pobierać opłaty. Ten „problem” jest konsekwencją samego +przyjętego „rozwiązania”. Dajmy każdemu możliwość tworzenia +mirrorów, a biblioteki zaczną pojawiać się na całym świecie, +zaspokajając popyt. Zdecentralizowane rozwiązanie zredukuje wymaganą +przepustowość sieci oraz umożliwi szybszy dostęp, jednocześnie chroniąc +naukowy zapis od przypadkowej utraty.</p> + +<p>Wydawcy również utrzymują, że płacenie redaktorom wymaga pobierania +opłat za dostęp. Przyjmijmy założenie, że redaktorzy muszą być +opłacani, ale nie trzeba stawiać sprawy na głowie. Koszty +redakcyjne dla typowego artykułu mieszczą się pomiędzy 1 a 3 procent +kosztów badań potrzebnych do jego wytworzenia. Trudno wyjaśnić +blokowanie dostępu do wyników badań, z powodu tak małego odsetku +kosztów.</p> + +<p>Zamiast tego, środki przeznaczone na koszta redakcyjne mogą pochodzić +na przykład z opłat wnoszonych przez autorów, którzy z kolei +mogą je przerzucić na sponsorów badań. Sponsorzy nie powinni mieć nic +przeciwko temu, wziąwszy pod uwagę fakt, że obecnie płacą +za publikacje w bardziej nieefektywny sposób – ponosząc +koszta subskrypcji czasopism przez biblioteki uniwersyteckie. Zmieniając +model ekonomii na taki, który obciąża kosztami redakcyjnymi sponsorów +badań, możemy usunąć pozorną potrzebę ograniczania dostępu. Sporadycznie +publikujący autorzy, którzy nie są stowarzyszeni z żadną instytucją +czy przedsiębiorstwem i nie mają sponsora swoich badań, mogliby +być zwolnieni z opłat za publikację, a koszta przerzucone +na autorów instytucjonalnych.</p> + +<p>Innym uzasadnieniem dla pobierania opłat za dostęp do publikacji +online są fundusze potrzebne na konwersję archiwów drukowanych +czasopism na wersje elektroniczne. Ta praca musi być wykonana, +ale powinniśmy poszukać alternatywnej drogi jej opłacenia. Takiej, +która nie wymaga blokowania dostępu do wyników. Ta praca sama +w sobie nie będzie trudniejsza ani bardziej kosztowna. Daremne +jest skanowanie archiwów i marnowanie wyniku poprzez ograniczenie +dostępu do nich.</p> + +<p>Konstytucja USA mówi, że prawo autorskie istnieje, „aby popierać +rozwój nauki”. Gdy prawo autorskie utrudnia postęp nauki, nauka musi +usunąć prawo autorskie ze swojej drogi.</p> + +<hr /> + +Późniejsze wydarzenia: + +<p>Niektóre uniwersytety przyjęły politykę niweczącą władzę wydawców +czasopism. Na przykład, oto polityka MIT.<br/> +<a +href="https://libraries.mit.edu/scholarly/mit-open-access/open-access-policy/"> +https://libraries.mit.edu/scholarly/mit-open-access/open-access-policy/</a>. +Jednakże silniejsze polityki są potrzebne, jako że ta pozwala autorom +na "opt out" (rezygnację).</p> + +<p>Rząd USA nałożył wymóg znany jako "otwarty dostęp" do niektórych +sponsorowanych badań. Wymaga ono publikacji w pewnym czasie +na stronie, która pozwala każdemu zapoznać się z artykułem. Ten +wymóg jest pozytywnym krokiem, ale niewystarczającym, bo nie +obejmuje wolności do redystrybucji artykułu.</p> + +<p>Co ciekawe, koncepcja "otwartego dostępu" w Budapest Open Access +Initiative (Budapesztańskiej Inicjatywie Otwartego Dostępu) z 2002 roku +zawierała wolność do redystrybucji. Podpisałem tę deklarację, pomimo +mojego niesmaku dla słowa "otwarty", ponieważ istota pozycji była +właściwa.</p> + +<p>Jednakże, sprawdziły się moje przeczucia co do słowa +„otwarty”: prowadzący kampanię na rzecz „otwartego +dostępu” porzucali wolność redystrybucji z listy swoich +celów. Trwam na stanowisku zawartym <a +href="http://www.budapestopenaccessinitiative.org/">BOAI</a>, +ale wiedzcie, że „otwarty dostęp” oznacza coś innego, +odnoszę się do niego jako do „swobodnej redystrybucji +publikacji” lub „publikacji zezwalającej na tworzenie +dokładnych kopii”.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2001, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Mikolaj Sitarz 2005, Paweł Różański 2010, 2011, 2012, Jan Owoc +2011, 2012; poprawki: Marcin Wolak 2011, Jan Owoc 2014, 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/reevaluating-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/reevaluating-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..c9c7f46 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/reevaluating-copyright.html @@ -0,0 +1,480 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/reevaluating-copyright.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Nowa ocena prawa autorskiego: społeczeństwo musi być górą - Projekt GNU - +Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/reevaluating-copyright.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Nowa ocena prawa autorskiego: społeczeństwo musi być górą</h2> + +<pre> + Nowa ocena prawa autorskiego: społeczeństwo musi być górą + [Tekst opublikowany w Oregon Law Review, Wiosna 1996] + + Richard Stallman +</pre> + +<p>Środowisko prawnicze zdaje sobie sprawę, że cyfrowa technika +informacyjna stwarza „problemy dla prawa autorskiego”, +ale nie ustaliło ich głównej przyczyny, czyli zasadniczego +konfliktu pomiędzy wydawcami objętych prawem autorskich dzieł a ich +odbiorcami. Wydawcy, dbając o własne interesy, przedstawili +poprzez administrację Clintona propozycję rozwiązania tych +„problemów” poprzez rozwiązanie konfliktu na swoją +korzyść. Propozycja ta, czyli Lehman White Paper [Biała Księga Lehmana] +<a href="#ft2">[2]</a>, była głównym przedmiotem konferencji +„Innovation and the Information Environment” [<em>Innowacja +i środowisko informacyjne</em>], która odbyła się na Uniwersytecie +Oregon w listopadzie 1995 roku.</p> + +<p>Główny prelegent, John Perry Barlow <a href="#ft3">[3]</a>, rozpoczął +konferencję mówiąc nam, w jaki sposób zespół Grateful Dead zdał sobie +sprawę z rzeczonego konfliktu i jak sobie z nim +poradził. Zdecydowali oni, że byłoby rzeczą niewłaściwą ingerować +w kopiowanie ich występów na kasety lub w dystrybucję +poprzez Internet, ale nie widzieli niczego złego +w egzekwowaniu prawa autorskiego obejmującego nagrywanie ich muzyki +na nośniki CD.</p> + +<p>Barlow nie przedstawił przyczyn traktowania tych nośników w inny +sposób, a Gary Glisson <a href="#ft4">[4]</a> krytykował później jego +koncepcję, mówiącą że Internet jest niewytłumaczalnie unikalny +i niepodobny do niczego innego na świecie. Glisson +przekonywał, że powinniśmy być w stanie ustalić konsekwencje dla +polityki związanej z prawem autorskim, które wynikają z istnienia +Internetu, stosując taki sam rodzaj analizy, jakiego używamy +w przypadku innych technologii. Poniższy artykuł to właśnie próbuje +zrobić.</p> + +<p>Barlow zasugerował, że nasza intuicja oparta na własności +w sensie przedmiotów materialnych nie przekłada się na własność +w sensie informacji, gdyż informacje są „abstrakcyjne”. Jak +zauważył Steven Winter <a href="#ft5">[5]</a>, abstrakcyjna własność +istnieje od stuleci. Udziały w firmie, giełdowe transakcje +terminowe, a nawet papierowe pieniądze, są formami własności mniej +lub bardziej abstrakcyjnymi. Barlow, a także inni, którzy dowodzą, +że informacje powinny być wolne, nie odrzucają wymienionych form +abstrakcyjnej własności. Jasno widać, że zasadnicza różnica pomiędzy +informacjami a dopuszczalnymi formami własności nie opiera się +na abstrakcyjności jako takiej. Na czym się więc opiera? +Proponuję proste i praktyczne wyjaśnienie.</p> + +<p>Prawo autorskie obowiązujące w USA uznawane jest za transakcję +pomiędzy społeczeństwem i „autorami” (chociaż +w rzeczywistości zazwyczaj wydawcy przejmują kontrolę nad należącą +do autorów częścią tej umowy). Społeczeństwo sprzedaje pewne wolności +w zamian za dostęp do większej ilości wydanych +dzieł. Do czasu wydania Białej Księgi, nasz rząd nigdy nie sugerował, +że społeczeństwo powinno wymienić <em>całą</em> swoją wolność +na możliwość korzystania z opublikowanych dzieł. Prawo autorskie +wiąże się z rezygnacją z niektórych wolności i utrzymaniem +innych. Znaczy to, że istnieje wiele alternatywnych umów, które +społeczeństwo mogłoby zaproponować wydawcom. Która umowa jest wobec tego +najlepsza dla społeczeństwa? Które wolności warto wymienić i na jak +długo? Odpowiedzi zależą od dwóch rzeczy: jak wiele dodatkowych +wydawnictw otrzyma społeczeństwo w zamian za jakąś wolność +oraz jak wiele korzyści przyniesie mu zachowanie tej wolności.</p> + +<p>To pokazuje, dlaczego błędem jest podejmowanie <a href="#later-1">decyzji +w sprawach własności intelektualnej</a> poprzez analogię +do starszych ustaleń lub do własności przedmiotów +materialnych. Winter w przekonywujący sposób argumentował, +że można tworzyć takie analogie, naciągać stare pojęcia i stosować +je do nowych decyzji <a href="#ft6">[6]</a>. To na pewno +doprowadzi do jakiegoś rozwiązania – ale nie +dobrego. Analogia nie jest użytecznym sposobem na podejmowanie decyzji, +co kupić lub za ile.</p> + +<p>Nie decydujemy na przykład, czy zbudować nową autostradę +w Nowym Jorku poprzez analogię do poprzedniej decyzji +w sprawie planowanej autostrady w Iowa. Te same czynniki (koszt, +natężenie ruchu samochodowego, przebieg przez tereny zamieszkane) wchodzą +w grę przy okazji każdej decyzji dotyczącej budowy autostrady; gdybyśmy +podejmowali decyzje w sprawie autostrad poprzez analogię +do poprzednich takich decyzji, to albo zbudowalibyśmy wszystkie +planowane autostrady, albo żadną z nich. Zamiast tego oceniamy +każdą planowaną autostradę pod kątem za i przeciw, których +wielkości są w każdym przypadku różne. Również w sprawach +związanych z prawem autorskim musimy mierzyć koszty i zyski +pod kątem obecnej sytuacji i obecnych nośników, a nie +pod kątem tego, jak stosowało się ono do innych nośników +w przeszłości.</p> + +<p>To pokazuje także dlaczego zasada Laurence'a Tribe'a mówiąca, że prawa +dotyczące wypowiedzi nie powinny zależeć od wyboru nośnika<a +href="#ft7">[7]</a>, jest niemożliwa do zastosowania przy decyzjach +dotyczących praw autorskich. Prawo autorskie to transakcja ze +społeczeństwem, a nie prawo naturalne. W sprawach związanych +z polityką wobec prawa autorskiego chodzi o to, które umowy są +korzystne dla społeczeństwa, a nie o to, jakie prawa przysługują +wydawcom czy też czytelnikom.</p> + +<p>System prawa autorskiego rozwijał się wraz z prasą +drukarską. W czasach prasy drukarskiej skopiowanie książki było +niewykonalne dla zwykłego czytelnika. Wymagana do tego była prasa +drukarska, a zwykły czytelnik takowej nie posiadał. Ten sposób +kopiowania był co więcej nieprawdopodobnie drogi, jeśli nie wykonywało się +wielu kopii – co w rezultacie znaczy, że tylko wydawcy +mogli kopiować książki w sposób opłacalny.</p> + +<p>Tak więc kiedy społeczeństwo sprzedawało wydawcom wolność kopiowania +książek, to oddawało coś, z czego <b>nie mogło korzystać</b>. Wymiana +czegoś, z czego nie można korzystać, na coś użytecznego +i przydatnego to zawsze dobry interes. Prawo autorskie nie budziło +zatem kontrowersji w czasach prasy drukarskiej, dokładnie dlatego, +że nie ograniczało niczego, co społeczeństwo czytelników mogłoby +powszechnie robić.</p> + +<p>Ale czasy prasy drukarskiej powoli się kończą. Przemianę zapoczątkowały +kserokopiarki oraz kasety audio i wideo; cyfrowa technika +informacyjna zbliża ją do całkowitej realizacji. Te zdobycze techniki +umożliwiają kopiowanie zwykłym ludziom, a nie tylko posiadającym +specjalistyczny sprzęt wydawcom. A oni z tej możliwości +korzystają!</p> + +<p>Zwykli ludzie nie są już tak skłonni zrzec się wolności kopiowania, gdy +staje się ono dla nich użytecznym i praktycznym zajęciem. Zamiast +sprzedawać, chcą tę wolność zachować i z niej +korzystać. Transakcja, jaką jest prawo autorskie w swojej dzisiejszej +postaci, nie jest już dla społeczeństwa dobrym interesem i czas ją +zrewidować – czas by prawo uznało korzyści, jakie wynikają dla +społeczeństwa z robienia i dystrybucji kopii.</p> + +<p>Dzięki tej analizie widzimy, dlaczego odrzucenie starego prawa autorskiego +nie jest oparte na przekonaniu, że Internet jest niewytłumaczalnie +unikalny. Internet jest tutaj istotny, bo pozwala na kopiowanie +literatury i dzielenie się nią przez zwykłych czytelników. Im łatwiej +jest kopiować i się dzielić, tym bardziej staje się to użyteczne +i tym bardziej prawo autorskie w swojej dzisiejszej postaci staje +się złym interesem.</p> + +<p>Ta analiza wyjaśnia również dlaczego sensowne jest, że Grateful Dead +domaga się, żeby prawo autorskie obejmowało produkowanie płyt kompaktowych, +ale nie indywidualne kopiowanie. Produkcja płyt kompaktowych działa jak +prasa drukarska; przekopiowanie płyty CD na inną płytę nie jest dzisiaj +wykonalne dla zwykłych ludzi, nawet dla posiadaczy komputerów. Tak +więc prawo autorskie obejmujące wydawanie płyt kompaktowych pozostaje +nieszkodliwe dla słuchaczy muzyki, tak samo jak całe prawo autorskie było +nieszkodliwe w czasach prasy drukarskiej. Jednak ograniczanie +kopiowania tej samej muzyki na cyfrową taśmę audio szkodzi słuchaczom +i są oni upoważnieni, by takie ograniczenie odrzucić. (Dopisek +z roku 1999: jeśli chodzi o płyty kompaktowe, to praktyczna +sytuacja zmieniła się, jako że wielu zwykłych użytkowników komputerów +może je teraz kopiować. Oznacza to, że powinniśmy je teraz traktować +bardziej jak kasety. Wyjaśnienie z roku 2007: niezależnie +od ulepszeń w technologii CD, nadal ma sens aby prawa +autorskie dotyczyły komercyjnej dystrybucji a zezwalały +na kopiowane przez osoby indywidualne).</p> + +<p>Widzimy również, dlaczego abstrakcyjna natura <a href="#later-1">własności +intelektualnej</a> nie jest zasadniczym czynnikiem. Inne formy abstrakcyjnej +własności reprezentują jakieś udziały. Kopiowanie jakiegokolwiek udziału +jest w swej naturze czynnością, na której bilans wychodzi +na zero; osoba kopiująca zyskuje tylko poprzez odbieranie majątku +komuś innemu. Skopiowanie banknotu dolarowego na kolorowej kopiarce +jest równoznaczne w swoich efektach z obcięciem drobnej części +z każdego innego dolara i ich dodaniem, żeby powstał nowy. Uważamy +to, naturalnie, za złe postępowanie.</p> + +<p>Natomiast skopiowanie użytecznej, pouczającej lub zajmującej +informacji dla znajomego czyni świat szczęśliwszym i lepszym; daje to +korzyści znajomemu i ze swej natury nikogo nie krzywdzi. Jest +konstruktywnym działaniem, które wzmacnia więzi społeczne.</p> + +<p>Niektórzy z czytelników mogą to kwestionować, bo znają twierdzenie +wydawców, że nielegalne kopiowanie przynosi im +„straty”. Twierdzenie to jest wyjątkowo nieścisłe +i częściowo mylące. Co ważniejsze, przyjmuje ono za prawdziwe coś, +czego jeszcze nie udowodniono.</p> + +<ul> + <li>Twierdzenie to jest wyjątkowo nieścisłe, bo zakłada, +że w innym wypadku tenże znajomy kupiłby kopię +od wydawcy. Czasami jest to prawdą, ale częściej nie jest; +a kiedy nie jest, to rzekoma strata nie zachodzi.</li> + + <li>Twierdzenie to jest częściowo mylące, bo słowo „strata” +sugeruje wydarzenia zupełnie innej natury – wydarzenia, +w wyniku których coś, co posiadają, zostaje im zabrane. Jeśli, +na przykład, zapasy książek księgarni zostałby spalony, lub gdyby +pieniądze w kasie zostały podarte, to rzeczywiście byłoby to +„stratą”. Powszechnie zgadzamy się, że robienie tych rzeczy +innym jest złe. + + <p>Ale jeśli wasz znajomy unika konieczności kupienia jakiejś książki, to +księgarnia i wydawca nie tracą niczego, co mieli +w posiadaniu. Bardziej stosownym opisem byłoby stwierdzenie, +że księgarnia i wydawca zarabiają mniej, niż mogliby zarobić. Taki +sam rezultat może nastąpić, jeśli wasz znajomy zdecyduje się zagrać +w brydża zamiast przeczytać jakąś książkę. W systemie +wolnorynkowym żadna firma nie jest upoważniona do krzyczenia +„faul” tylko dlatego, że potencjalny klient zdecydował się +z nią nie zadawać.</p> + </li> + + <li>Twierdzenie to przyjmuje za prawdziwe coś, czego jeszcze nie +udowodniono, bo koncepcja „straty” oparta jest +na założeniu, że wydawca „powinien był” dostać +pieniądze. To z kolei oparte jest na założeniu, że prawo +autorskie istnieje i zabrania indywidualnego kopiowania. Ale to +jest właśnie sprawa, którą rozważamy: co powinno obejmować prawo autorskie? +Jeśli społeczeństwo zadecyduje, że może dzielić się kopiami, to wydawca +nie jest upoważniony do tego, by oczekiwać za każdą z nich +zapłaty i nie może też twierdzić, że ponosi „straty”, +skoro ich nie ponosi. + + <p>Innymi słowy, „strata” wynika z prawa autorskiego; nie jest +wpisana w samo kopiowanie. Kopiowanie jako takie nikogo nie krzywdzi.</p> + </li> +</ul> + +<p>Postanowienie Białej Księgi, które budzi najszerszy sprzeciw, to system +odpowiedzialności zbiorowej, w którym od właściciela komputera +wymaga się monitorowania i kontrolowania działalności wszystkich jego +użytkowników, pod groźbą bycia ukaranym za czyny, których nie był +współuczestnikiem, ale którym nie zdołał aktywnie zapobiec. Tim Sloan<a +href="#ft8">[8]</a> zwrócił uwagę na fakt, że daje to właścicielom +praw autorskich uprzywilejowaną pozycję nie przyznaną nikomu innemu, kto +może twierdzić, że został pokrzywdzony przez użytkownika komputera; +nikt na przykład nie proponuje karać właściciela komputera, jeśli nie +zdoła on aktywnie powstrzymać użytkownika przed zniesławieniem +kogoś. Zwracanie się ku odpowiedzialności zbiorowej jest naturalne dla rządu +w przypadku gdy chce on wyegzekwować prawo, w którego +przestrzeganie nie wierzy wielu obywateli. Im bardziej technika cyfrowa +umożliwia obywatelom dzielenie się informacjami, tym bardziej drakońskich +metod będzie potrzebował rząd, żeby wyegzekwować przestrzeganie prawa +autorskiego przez zwykłych obywateli.</p> + +<p>Kiedy przedstawiono projekt amerykańskiej konstytucji, zawierał on +propozycję, żeby autorzy byli uprawnieni do monopolu praw autorskich, +która została odrzucona<a href="#ft9">[9]</a>. Zamiast niej założyciele +naszego kraju przyjęli inną formę prawa autorskiego, taką, która +na pierwszym miejscu stawia społeczeństwo<a +href="#ft10">[10]</a>. Prawo autorskie w USA ma istnieć ze względu +na odbiorców; zyski dla wydawców i autorów nie są ustanowione ze +względu na te dwie grupy, lecz tylko jako zachęta do zmiany +ich zachowania. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w sprawie Fox Film +Corp. vs Doyal: „Wyłączny przedmiot zainteresowania Stanów +Zjednoczonych i podstawowy cel nadawania monopolu [praw autorskich] +leży w ogólnych korzyściach, jakie społeczeństwo wynosi z pracy +autorów”.<a href="#ft11">[11]</a></p> + +<p>Jeśli społeczeństwo woli móc wykonywać w określonych wypadkach kopie, +nawet jeśli znaczy to, że nieco mniej dzieł będzie publikowanych, to +w konstytucyjnym rozumieniu praw autorskich wybór społeczeństwa jest +wiążący. Zabranianie społeczeństwu kopiowania tego, co chce skopiować, nie +może być w żaden sposób usprawiedliwione.</p> + +<p>Od kiedy ta konstytucyjna decyzja została podjęta, wydawcy starają się +ją uchylić poprzez dezinformowanie społeczeństwa. Robią to powtarzając +argumenty, które z góry zakładają, że prawo autorskie jest +naturalnym prawem autorów (nie wspominając przy tym, że autorzy prawie +zawsze zrzekają się go na rzecz wydawców). Ludzie, którzy słyszą te +argumenty, przyjmują za oczywiste, że założenie to rzeczywiście +jest podstawą naszego systemu prawnego, chyba że mają silną świadomość, +że stoi ono w sprzeczności z podstawowymi przesłankami tegoż +systemu.</p> + +<p>Ten błąd jest w tej chwili tak głęboko zakorzeniony, że ludzie, +którzy sprzeciwiają się nowym siłom związanym z prawem autorskim czują +potrzebę czynienia tego poprzez argumentowanie, że nawet autorzy +i wydawcy mogą być przez nie pokrzywdzeni. Dlatego James Boyle<a +href="#ft12">[12]</a> wyjaśnia, w jaki sposób surowy system prawa <a +href="#later-2">własności intelektualnej</a> może zakłócać pisanie nowych +dzieł. Jessica Litman<a href="#ft13">[13]</a> powołuje się na osłony +zapewniane przez prawo autorskie, które historycznie pozwoliły wielu nowym +nośnikom na zdobycie popularności. Pamela Samuelson<a +href="#ft14">[14]</a> ostrzega, że Biała Księga może zablokować rozwój +przemysłu informacyjnego „trzeciej fali” poprzez zamknięcie +świata w modelu ekonomicznym „drugiej fali”, pasującego +do czasów prasy drukarskiej.</p> + +<p>Te argumenty mogą być bardzo efektywne w sprawach, w związku +z którymi można ich użyć, szczególnie w przypadku Kongresu +i Administracji zdominowanych przez zasadę „Co jest dobre dla +General Media, jest dobre dla USA”. Ale nie udaje się im ujawnić +zasadniczej nieprawdy, na której oparta jest ta dominacja; +w rezultacie są one nieefektywne w dalszej perspektywie. Kiedy +argumenty te wygrywają jedną bitwę, robią to bez budowania ogólnej +świadomości, która pomaga wygrywać następne. Jeśli będziemy odwoływać się +do tych argumentów za dużo i zbyt często, to ryzykujemy, +że wydawcy zdołają zmienić Konstytucję bez sprzeciwów.</p> + +<p>Na przykład niedawno opublikowana deklaracja stanowiska Digital Future +Coalition, organizacji patronackiej, wylicza wiele powodów, by sprzeciwiać +się Białej Księdze dla dobra autorów, bibliotek, edukacji, biednych +Amerykanów, postępu technologicznego, ekonomicznej elastyczności i obaw +związanych z prywatnością – wszystkie one są słusznymi +argumentami, ale dotyczącymi mniej ważnych zagadnień<a +href="#ft15">[15]</a>. Rzuca się w oczy nieobecność na tej liście +najważniejszego ze wszystkich powodów: tego, że wielu Amerykanów +(prawdopodobnie większość) chce kontynuować robienie kopii. DFC nie +krytykuje głównego celu Białej Księgi, którym jest przekazanie większej +władzy wydawcom, a także jej centralnej decyzji, tj. odrzucenia +Konstytucji i postawienia wydawców ponad odbiorcami. To milczenie może +być potraktowane jako zgoda.</p> + +<p>Sprzeciw wobec nacisku na przekazanie większej władzy wydawcom zależy +od szerokiej świadomości, że czytające i słuchające +społeczeństwo jest nadrzędne; że prawo autorskie istnieje dla +odbiorców, a nie vice versa. Jeśli społeczeństwo nie jest skłonne +zaakceptować pewnych mocy prawa autorskiego, to jest to ipso facto +usprawiedliwienie nie ustanawiania ich. Tylko poprzez przypominanie +społeczeństwu i prawodawcom o celu prawa autorskiego +i możliwości otwartego przepływu informacji możemy zapewnić, +że społeczeństwo będzie górą.</p> + +<h3>PRZYPISY</h3> + +<p id="ft2">[2] Informational Infrastructure Task Force, Intellectual Property and the +National Information Infrastructure: The Report of the Working Group on +Intellectual Property Rights (1995).</p> + +<p id="ft3">[3] John Perry Barlow, Remarks at the Innovation and the Information +Environment Conference (listopad 1995). Barlow jest jednym +z założycieli Electronic Frontier Foundation, organizacji promującej +wolność wypowiedzi w mediach elektronicznych, a także byłym +tekściarzem Grateful Dead.</p> + +<p id="ft4">[4] Gary Glisson, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (listopad 1995); zobacz także Gary Glisson, A Practitioner's +Defense of the NII White Paper, 75 Or. L. Rev. (1996) (popiera Białą +Księgę). Glisson jest partnerem i przewodniczącym Intellectual Property +Group w Lane Powell Spears Lubersky w Portland, w stanie +Oregon.</p> + +<p id="ft5">[5] Steven Winter, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (listopad 1995). Winter jest profesorem na wydziale prawa +Uniwersytetu Miami.</p> + +<p id="ft6">[6] Winter, supra przypis 5.</p> + +<p id="ft7">[7] Zobacz Laurence H. Tribe, The Constitution in Cyberspace: Law and +Liberty Beyond the Electronic Frontier, Humanist, wrzesień/październik 1991, +s. 15.</p> + +<p id="ft8">[8] Tim Sloan, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (listopad 1995). Sloan jest członkiem National Telecommunication +and Information Administration.</p> + +<p id="ft9">[9] Zobacz Jane C. Ginsburg, A Tale of Two Copyrights: Liberary +Property in Revolutionary France and America, w: Of Authors and +Origins: Essays on Copyright Law 131, 137-38 (pod redakcją B. Shermana +i A. Strowela, 1994) (mówi, że twórcy Konstytucji +albo chcieli „podporządkować interes autorów publicznemu +dobru”, albo „traktować prywatne i publiczne +interesy… bezstronnie.”).</p> + +<p id="ft10">[10] Konstytucja USA, art. I, par. 8, p. 8 („Kongres ma prawo… +popierać rozwój nauki i użytecznych umiejętności przez zapewnienie +na określony czas autorom i wynalazcom wyłącznych praw do ich +dzieł czy wynalazków.” [<i>Konstytucje Wielkiej Brytanii, Stanów +Zjednoczonych, Belgii, Szwajcarii</i>, A. Burda, M. Rybicki +(red.), Wrocław-Warszawa-Kraków 1970]).</p> + +<p id="ft11">[11] 286 U.S. 123, 127 (1932).</p> + +<p id="ft12">[12] James Boyle, Remarks at the Innovation and the Information Environment +Conference (listopad 1995). Boyle jest profesorem prawa +na Uniwersytecie Amerykańskim w Waszyngtonie.</p> + +<p id="ft13">[13] Jessica Litman, Remarks at the Innovation and the Information +Environment Conference (listopad 1995). Litman jest profesorem +na wydziale prawa Uniwersytetu Stanowego Wayne w Detroit, +w stanie Michigan.</p> + +<p id="ft14">[14] Pamela Samuelson, The Copyright Grab, Wired, styczeń 1996. Samuelson +jest profesorem na Wydziale Prawa Uniwersytetu Cornell.</p> + +<p id="ft15"><!-- (available at URL: +<a href="http://home.worldweb.net/dfc/press.html"> +http://home.worldweb.net/dfc/press.html</a>)--> +[15] Digital Future Coalition, Broad-Based Coalition Expresses Concern Over +Intellectual Property Proposals, 15 listopada 1995.</p> + +<h3>PÓŹNIEJSZE UWAGI</h3> + +<p id="later-1">[1] Ten artykuł to część przebytej przeze mnie drogi, która doprowadziła +mnie do dostrzeżenia <a href="/philosophy/not-ipr.html">stronniczości +i pomieszania tkwiących w terminie „własność +intelektualna”</a>. Dziś uważam, że ten termin nigdy, +pod żadnym pozorem nie powinien być używany.</p> + +<p id="later-2">[2] Tutaj popełniłem modny błąd pisząc „własność intelektualna”, +podczas gdy miałem na myśli po prostu „prawo +autorskie”. Tak jak wtedy, gdy ktoś pisze „Europa”, gdy +chodzi mu o „Francję” – co rodzi pomieszanie, którego +przecież łatwo uniknąć.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1999, 2016 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Radek Moszczyński 2004; poprawki: Wojciech Kotwica 2005, 2006, +Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 11:28:39 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/right-to-read.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/right-to-read.html new file mode 100644 index 0000000..7f293b1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/right-to-read.html @@ -0,0 +1,593 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/right-to-read.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/right-to-read.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/right-to-read.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/right-to-read.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2016-03-26" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Prawo do czytania - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +blockquote, .comment { + font-style: italic; +} +blockquote cite { + font-style: normal; +} +.announcement { + text-align: center; + background: #f5f5f5; + border-left: .3em solid #fc7; + border-right: .3em solid #fc7; + margin: 2.5em 0; +} +#AuthorsNote ul, #AuthorsNote li { + margin: 0; +} +#AuthorsNote li p { + margin: 1em 0; +} +.emph-box { + background: #f7f7f7; + border-color: #e74c3c; +} +#AuthorsNote p.emph-box { + margin: 1em 6%; +} +#BadNews p.emph-box { + margin: 2.5em 6% 1em; +} +#References { + margin: 3em 0 2em; +} +#References h3 { + font-size: 1.2em; +} +@media (min-width: 53em) { + #AuthorsNote .columns > p:first-child, + #AuthorsNote li p.inline-block { + margin-top: 0; + } + .comment { text-align: center; } + .table { display: table; } + .table-cell { + display: table-cell; + width: 50%; + vertical-align: middle; + } + .left { padding-right: .75em; } + .right { padding-left: .75em; } + } +}--> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /[.](ar|fa|he)/" --> +<!-- +@media (min-width: 53em) { + .left { padding-left: .75em; } + .right { padding-right: .75em; } + } +}--> +<!--#endif --> +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/right-to-read.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2 class="center">Prawo do czytania</h2> + +<p class="byline center"> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> +<p class="center"> +<em>Ten artykuł pojawił się w lutym 1997 w <cite>Communications of +the ACM</cite> (Volume 40, Number 2).</em></p> +<hr class="thin" /> + +<div class="article"> +<blockquote class="center comment"><p> + Z „<cite>Drogi do Tycho</cite>”, zbioru artykułów +na temat źródeł Księżycowej Rewolucji, opublikowanego +w Luna City w roku 2096. +</p></blockquote> + +<div class="columns"> +<p> +Dla Dana Halberta droga do Tycho zaczęła się na uczelni, kiedy +Lissa Lenz poprosiła go o pożyczenie komputera. Jej własny się zepsuł, +a bez pożyczenia innego nie zaliczyłaby projektu kończącego +semestr. Nie odważyła się o to prosić nikogo, oprócz Dana.</p> + +<p> +To postawiło Dana przed dylematem. Musiał jej pomóc, ale gdyby pożyczył +jej komputer, Lissa mogłaby przeczytać jego książki. Pomijając to, +że za udostępnienie komuś swoich książek można było trafić +do więzienia na wiele lat, zaszokował go sam +pomysł. Od szkoły podstawowej uczono go, jak wszystkich, +że dzielenie się książkami jest czymś paskudnym i złym, czymś, co +robią tylko piraci.</p> + +<p> +I raczej nie było szans na to, że SPA – Software +Protection Authority, czyli Urząd Ochrony Oprogramowania – +go nie złapie. Z kursu programowania Dan wiedział, że każda +książka jest wyposażona w kod monitorujący prawa autorskie, zgłaszający +Centrum Licencyjnemu kiedy, gdzie i przez kogo była czytana. (Centrum +wykorzystywało te informacje do łapania piratów, ale także +do sprzedaży profili zainteresowań dystrybutorom książek). Gdy tylko +następnym razem jego komputer zostanie włączony do sieci, Centrum +Licencyjne o wszystkim się dowie. On zaś, jako właściciel komputera, +zostanie najsurowiej ukarany – za to, że nie usiłował +zapobiec przestępstwu.</p> + +<p> +Oczywiście, Lissa niekoniecznie zamierzała przeczytać jego książki. Być może +chciała pożyczyć komputer tylko po to, żeby napisać +zaliczenie. Jednak Dan wiedział, że pochodziła z niezamożnej +rodziny i ledwie mogła sobie pozwolić na opłacenie czesnego, nie +wspominając o opłatach za czytanie. Przeczytanie jego książek mogło być +dla niej jedynym sposobem na ukończenie studiów. Rozumiał jej +sytuację. Sam musiał się zapożyczyć, żeby zapłacić za wszystkie prace +naukowe, z których korzystał. (Dziesięć procent tych opłat trafiało +do badaczy, którzy je napisali; ponieważ Dan planował karierę +akademicką, miał nadzieję, że jego własne prace, jeśli będą +wystarczająco często cytowane, przyniosą mu tyle, że wystarczy +na spłatę tego kredytu).</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Później Dan dowiedział się, że były czasy, kiedy każdy mógł pójść +do biblioteki i czytać artykuły prasowe, a nawet książki +i nie musiał za to płacić. Byli niezależni uczeni, którzy czytali +tysiące stron bez rządowych stypendiów bibliotecznych. Ale w +latach dziewięćdziesiątych XX wieku wydawcy czasopism, zarówno komercyjni, +jak i niedochodowi, zaczęli pobierać opłaty za dostęp. W roku +2047 biblioteki oferujące publiczny darmowy dostęp do literatury +naukowej były już tylko mglistym wspomnieniem.</p> + +<p> +Istniały, naturalnie, sposoby na obejście SPA i Centrum +Licencyjnego. Były one nielegalne. Dan miał kolegę z kursu +programowania, Franka Martucciego, który zdobył narzędzie +do debuggowania i podczas czytania książek używał go +do omijania kodu śledzącego prawa autorskie. Lecz powiedział o tym +zbyt wielu znajomym i jeden z nich, skuszony nagrodą, doniósł +na niego do SPA (mocno zadłużonych studentów łatwo było nakłonić +do zdrady). W 2047 Frank trafił do więzienia, nie +za pirackie czytanie, ale za posiadanie debuggera.</p> + +<p> +Później Dan dowiedział się, że były czasy, kiedy każdy mógł mieć +debugger. Istniały nawet darmowe narzędzia do debuggowania dostępne +na CD albo w Sieci. Jednak zwykli użytkownicy zaczęli je +wykorzystywać do obchodzenia monitorów praw autorskich, aż w końcu +sąd orzekł, że praktycznie stało się to ich podstawowym +zastosowaniem. Co znaczyło, że były nielegalne; twórcom debuggerów +groziło więzienie.</p> + +<p> +Programiści nadal, rzecz jasna, potrzebowali debuggerów, ale w 2047 +producenci takich programów sprzedawali tylko numerowane kopie i tylko +oficjalnie licencjonowanym i podporządkowanym programistom. Debugger, +którego Dan używał na zajęciach z programowania, trzymany był +za specjalnym firewallem i można było z niego korzystać tylko +podczas ćwiczeń.</p> + +<p> +Kod nadzorujący prawa autorskie można też było obejść instalując +zmodyfikowane jądro systemowe. Dan potem dowiedział się w końcu o +wolnych jądrach, a nawet całych wolnych systemach operacyjnych, które +istniały na przełomie stuleci. Lecz nie tylko były nielegalne, jak +debuggery – nawet gdybyście mieli jeden z nich, nie +moglibyście go zainstalować bez znajomości hasła administratora Waszego +komputera. A ani FBI, ani Pomoc Techniczna Microsoftu by go wam +nie podały.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Dan doszedł do wniosku, że nie może po prostu pożyczyć Lissie +komputera. Ale nie może jej odmówić, bo ją kocha. Każda okazja +do rozmowy z Lissą przepełniała go radością. A fakt, +że to jego wybrała, by poprosić o pomoc, mógł znaczyć, że ona +również go kocha.</p> + +<p> +Dan rozwiązał dylemat, robiąc coś, co było jeszcze bardziej nie +do pomyślenia – pożyczył jej swój komputer i podał jej +swoje hasło. W ten sposób, gdyby Lissa czytała jego książki, Centrum +Licencyjne uznałoby, że to on je czyta. W dalszym ciągu było to +przestępstwo, ale dla SPA niewykrywalne automatycznie. Mogliby się o +tym dowiedzieć tylko, gdyby Lissa na niego doniosła.</p> + +<p> +Oczywiście, jeśliby się na uczelni kiedyś dowiedziano, że dał +Lissie swoje własne hasło, oznaczałoby to koniec ich obojga jako studentów, +obojętne, do czego by je wykorzystała. Zgodnie z regułami +stosowanymi na uczelni jakakolwiek próba przeszkadzania +w monitorowaniu studenckich komputerów stanowiła podstawę +do podjęcia działań dyscyplinarnych. Nie było ważne, +czy zrobiliście coś szkodliwego – sprzeciwianie się +utrudniało administratorom sprawowanie kontroli nad Wami. Zakładali +oni, że takie zachowanie oznacza, iż robicie jakieś inne zakazane +rzeczy, oni zaś nie muszą wiedzieć, jakie to rzeczy.</p> + +<p> +Na ogół studenci nie byli za to relegowani – nie +bezpośrednio. Zamiast tego blokowano im dostęp do szkolnych systemów +komputerowych, tak że było pewne, że obleją semestr.</p> + +<p> +Później Dan dowiedział się, że tego rodzaju regulaminy uczelnie zaczęły +wprowadzać w latach osiemdziesiątych XX wieku, kiedy studenci masowo +zaczęli korzystać z komputerów. Wcześniej uczelnie inaczej pochodziły +do problemu dyscypliny studentów – karano działania, które +były szkodliwe, nie te, które tylko wzbudzały podejrzenia.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> + +<div class="columns"> +<p> +Lissa nie doniosła na Dana do SPA. Jego decyzja, że jej +pomoże, doprowadziła do ich małżeństwa. Doprowadziła ich też +do zakwestionowania tego, czego od dzieciństwa uczono ich o +piractwie. Razem zaczęli czytać o historii praw autorskich, o Związku +Radzieckim i obowiązujących w nim ograniczeniach kopiowania, +a nawet oryginalną konstytucję Stanów Zjednoczonych. Przenieśli się +na Księżyc, gdzie spotkali innych, którzy, jak oni, uciekli przed +długim ramieniem SPA. Kiedy w 2062 zaczęło się Powstanie Tycho, +powszechne prawo do czytania wkrótce stało się jednym z jego +głównych celów.</p> +</div> + +<div class="announcement"> +<blockquote> +<p><a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Zapiszcie się +na naszą listę mailową o zagrożeniach ebookami</a>.</p> +</blockquote> +</div> + +<div id="AuthorsNote"> +<h3>Uwagi autora</h3> + +<ul class="no-bullet"> +<li> +<div class="reduced-width"> +<p>To opowiadanie jest ponoć artykułem historycznym, napisanym +w przyszłości przez kogoś innego, opisujący młodość Dana Halberta +pod represyjnym społeczeństwem kształtowanym przez wrogów używających +termin „pirat” jako propaganda. Używa terminologi tego +społeczeństwa. Próbowałem przewidzieć użycie tego terminu w przyszłości +aby brzmiało jeszcze bardziej represyjnie. Zobacz <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">„piractwo”</a>. +</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> +</ul> + +<blockquote class="center"> +<p>Ta uwaga była kilka razy aktualizowana od pierwszego ukazania się +opowiadania.</p> +</blockquote> + +<ul class="no-bullet"> +<li> +<div class="columns"> +<p> +Prawo do czytania to bitwa, która toczy się dziś. Choć może +upłynąć i 50 lat zanim nasz dzisiejszy sposób życia popadnie +w zapomnienie, większość opisanych powyżej przepisów prawa +i rozwiązań praktycznych została już zaproponowana. Wiele z nich +wprowadzono do systemów prawnych USA i innych +krajów. W Stanach Zjednoczonych Ustawa o prawach autorskich +w cyfrowym tysiącleciu (Digital Millenium Copyright Act, DMCA) +z 1998 ustanowiła prawne podstawy do nakładania ograniczeń +na czytanie i wypożyczanie skomputeryzowanych książek (a także +innych danych). Unia Europejska narzuciła podobne ograniczenia dyrektywą o +prawach autorskich z 2001 roku.</p> + +<p> +W 2001 roku, senator Hollings, opłacany przez Disneya, zaproponował +ustawę zwaną SSSCA, która miała wymagać, żeby każdy nowy komputer był +obowiązkowo wyposażony w urządzenia ograniczające kopiowanie, +niemożliwe do ominięcia przez użytkownika. Po pomyśle chipu +Clipper i innych propozycjach kontrolowanej kryptografii [z +deponowaniem kluczy] przedstawianych przez rząd USA, wskazuje to +na długofalową tendencję – systemy komputerowe w coraz +większym stopniu są konstruowane w taki sposób, żeby dać nieobecnym +olbrzymią kontrolę nad ludźmi, którzy faktycznie ich +używają. Od tamtej pory zmieniono nazwę SSSCA na CBDTPA (możecie +to rozumieć jako „Consume But Don't Try Programming +Act” – ustawa „konsumuj, ale nie próbuj +programować”).</p> +<p> +USA podjęły próby wykorzystania proponowanego traktatu o Strefie +„Wolnego Handlu” Ameryk [<em>“Free Trade” Area of +the Americas, FTAA</em>] do narzucenia tych samych zasad wszystkim +krajom zachodniej półkuli. FTAA jest jednym z tak zwanych układów o +„wolnym handlu”, faktycznie mających na celu <a +href="https://stallman.org/business-supremacy-treaties.html">przekazanie +w ręce świata biznesu zwiększonej władzy nad demokratycznymi +rządami</a>. Narzucanie przepisów w rodzaju DMCA jest typowe dla tego +ducha. Lula, Prezydent Brazylii, efektywnie uśmiercił FTAA przez odrzucenie +wymogu DMCA i innych.</p> + +<p> +Od tamtego czasu, Stany Zjednoczone narzucili podobne wymagania +na kraje takie jak Australia i Meksyk przez obustronne umowy o +„wolnym handlu” oraz na kraje jak Costa Rica przez inną +umowę, CAFTA. Prezydent Ekwadoru, Correa, odmówił podpisania umowy o +„wolnym handlu” z USA, ale słyszałem, że Ekwador +zaadoptował coś w rodzaju DMCA w 2003 roku.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="columns"> +<p> +Pomysł, żeby FBI i Microsoft dysponowały hasłami administracyjnymi +do komputerów osobistych i nie pozwalały Wam go mieć, nie był +wysuwany aż do roku 2002.</p> + +<p> +Nazywa się to „trusted computing” (godną zaufania techniką +komputerową) lub „Palladium”. My to nazywamy <a +href="/philosophy/can-you-trust.html">„treacherous +computing”</a> (zdradliwa technika komputerowa) gdyż efektem jest to, +że komputer jest podporządkowany firmom do tego stopnia, +że Wam się przeciwstawia. To zostało wprowadzone w 2007 roku jako +część <a href="http://badvista.org/">Windows Vista</a>. Spodziewamy się, +że Apple zrobi coś podobnego. W tym systemie, producent komputera +trzyma klucze, od którego FBI je uzyska bez problemu.</p> + +<p> +To, co Microsoft trzyma to nie jest hasło w normalnym znaczeniu tego +słowa – nikt tego nie wpisuje na klawiaturze. To jest raczej +klucz cyfrowy do podpisywania i szyfrowania, który odpowiada +drugiemu kluczowi przechowywanemu na komputerze. To daje Microsoftowi +i innym firmom współpracującym z Microsoftem nieograniczoną +kontrolę nad tym co użytkownik może robić ze swoim komputerem.</p> + +<p> +Vista daje Microsoftowi dodatkową władzę. Przykładowo, Microsoft może +wymusić instalowanie aktualizacji i może nakazać wszystkim komputerom +z Vista aby odmówili ładowania danego sterownika. Głównym celem +ograniczeń Visty jest aby narzucić DRM (Digital Restrictions +Management – cyfrowe zarządzanie ograniczeniami), których +użytkownicy nie są w stanie obejść. Niebezpieczeństwo DRM jest powodem, +dla którego stworzyliśmy kampanię <a href="http://DefectiveByDesign.org"> +Defective by Design</a>.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="columns"> +<p> +Kiedy pisałem to opowiadanie SPA groziła małym usługodawcom internetowym, +żądając pozwolenia na monitorowanie przez SPA wszystkich +użytkowników. Większość poddaje się zastraszaniu, gdyż nie stać ich +na walkę w sądzie. Jeden usługodawca, Community ConneXion +z Oakland w Kalifornii, odmówił żądaniu i faktycznie został +pozwany. Później SPA zaniechała sprawy, ale uzyskała DMCA, która dała +im władzę, po jaką sięgali.</p> + +<p> +SPA, które naprawdę oznacza Software Publisher's Association (Związek +Wydawców Oprogramowania), zostało w swej quasi-policyjnej roli +zastąpione przez BSA, Business Software Alliance. Nie jest dziś oficjalną +siłą policyjną. Nieoficjalnie – działa tak, jakby nią +było. Stosuje metody przypominające stosowane uprzednio w Związku +Radzieckim, zachęca ludzi do donoszenia na współpracowników +i kolegów. W kampanii zastraszania prowadzonej w roku 2001 +w Argentynie BSA przekazywała zawoalowane groźby, że osoby +dzielące się oprogramowaniem będą gwałcone w więzieniach.</p> +</div> +<div class="column-limit"></div> +</li> + +<li> +<div class="reduced-width"> +<p> +Opisane uniwersyteckie regulaminy bezpieczeństwa nie są +zmyślone. Na przykład, komputer jednego z uniwersytetów +z okolic Chicago podczas logowania się użytkownika wyświetlał taki +komunikat:</p> + +<blockquote><p> +Ten system jest przeznaczony tylko dla uprawnionych +użytkowników. Działalność osób korzystających z systemu +bez zezwolenia lub przekraczających zakres przyznanych uprawnień +będzie monitorowana i rejestrowana przez personel. Podczas +monitorowania osób niewłaściwie korzystających z systemu oraz w +czasie konserwacji systemu, mogą być także monitorowane działania +użytkowników uprawnionych. Każdy, kto korzysta z tego systemu wyraża +tym samym zgodę na takie monitorowanie i przyjmuje +do wiadomości, że jeżeli ujawni ono potencjalne dowody działań +niezgodnych z prawem lub łamania regulaminu Uniwersytetu, personel +może przekazać taki dowód władzom Uniwersytetu i/lub funkcjonariuszom +porządku prawnego. +</p></blockquote> + +<p> +To ciekawe podejście do Czwartej Poprawki: wywieranie presji +na wszystkich, aby z góry zgodzili się oddać zapisane w niej +swoje prawa.</p> +</div> +</li> +</ul> +<div class="column-limit"></div> +</div> +</div> + +<div id="BadNews"> +<h3>Złe wieści</h3> + +<p> +Wojna o prawo do czytania jest w toku. Przeciwnik jest +zorganizowany, a my nie, więc idzie na naszą niekorzyść. Oto +artykuły o złych rzeczach, które się wydarzyły od czasu napisania tego +artykułu. +</p> + +<ul> +<li><p>Dzisiejsze komercyjne ebooki <a +href="/philosophy/the-danger-of-ebooks.html">pozbawiają czytelników +odwiecznych wolności.</a></p></li> + +<li><p><a +href="https://web.archive.org/web/20161002072036/http://dynamicbooks.com/">Strona +"podręcznika do biologii"</a> na którą można wejść tylko +podpisując <a +href="https://web.archive.org/web/20161015223825/http://dynamicbooks.com/terms-of-use/">umowę, +że się nikomu nie udostępni</a>, którą wydawca może cofnąć +na życzenie.</p></li> + +<li><p><a +href="http://www.zdnet.com/article/seybold-opens-chapter-on-digital-books/">Publikowanie +elektroniczne</a> artykuł o dystrybucji książek w postaci +elektronicznej oraz o zagadnieniach prawa autorskiego wpływających +na prawo do czytania kopii.</p></li> + +<li><p><a +href="http://news.microsoft.com/1999/08/30/microsoft-announces-new-software-for-reading-on-screen">Książki +w komputerach:</a> oprogramowanie do kontrolowania, kto może +czytać książki i dokumenty na komputerze.</p></li> +</ul> + +<p>Jeśli chcemy zatrzymać napływ złych wieści a stworzyć dobre, musimy się +zorganizować i zacząć walczyć. Kampania FSF <a +href="http://defectivebydesign.org">Defective by Design</a> już rozpoczęła; +zapiszcie się na listę mailową aby pomóc. <a +href="http://www.fsf.org/associate">Przyłączcie się do FSF</a> +aby pomóc naszym staraniom. +</p> +</div> + +<div id="References"> +<h3>Bibliografia</h3> + +<ul> + <li>Dokument rządowy USA, tzw. „Biała Księga”: Information +Infrastructure Task Force, Intellectual Property [<a +href="/philosophy/not-ipr.html">sic</a>] and the National Information +Infrastructure: The Report of the Working Group on Intellectual Property +[sic] Rights, 1995 (Zespół Zadaniowy ds. Infrastruktury Informacyjnej, +Własność Intelektualna a Krajowa Infrastruktura Informacyjna. Raport +Grupy Roboczej do spraw Praw Własności Intelektualnej).</li> + + <li><a href="http://www.wired.com/wired/archive/4.01/white.paper_pr.html">An +explanation of the White Paper: The Copyright Grab</a> (Biała Księga +objaśniona. Grabież praw autorskich), objaśniona. Grabież praw autorskich), +Pamela Samuelson, <cite>Wired</cite>, 1 styczeń 1996.</li> + + <li><a href="http://www.law.duke.edu/boylesite/sold_out.htm">Sold Out</a> +(Wyprzedane), James Boyle, <cite>New York Times</cite>, 31 marca 1996.</li> + + <li><a +href="http://web.archive.org/web/20130508120533/http://www.interesting-people.org/archives/interesting-people/199611/msg00012.html">Public +Data or Private Data</a> (Dane publiczne czy dane prywatne), Dave Farber, +<cite>Washington Post</cite>, 4 listopada 1996.</li> + <li><a +href="https://web.archive.org/web/20151113122141/http://public-domain.org/">Union +for the Public Domain</a> – organizacja, która za swój cel +stawia opór wobec przerostu potęgi praw autorskich i patentów +i powrót do poprzedniego stanu.</li> +</ul> +</div> + +<hr class="thin" /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, 2016 Richard +Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2003, 2004, 2006, Jan Owoc 2011, 2012, 2015, +Tomasz Węgrzanowski 2000; poprawki: Jan Owoc 2013, 2016, 2017.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/08/04 11:54:49 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/rms-nyu-2001-transcript.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/rms-nyu-2001-transcript.html new file mode 100644 index 0000000..543913a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/rms-nyu-2001-transcript.html @@ -0,0 +1,2289 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/rms-nyu-2001-transcript.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolne oprogramowanie: wolność i współpraca - Projekt GNU - Fundacja +wolnego oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/rms-nyu-2001-transcript.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolne oprogramowanie: wolność i współpraca</h2> + +<blockquote><p>Transcrypcja przemównienia Richarda M. Stallmana p.t. „Wolne +oprogramowanie: wolność i współpraca” wygłoszonego na New +York University w Nowym Jorku, NY, 29. maja 2001 r.</p></blockquote> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Także dostępne jako <a href="/philosophy/rms-nyu-2001-transcript.txt">czysty +tekst</a> [<em>po angielski</em>] oraz <a +href="/philosophy/rms-nyu-2001-summary.txt">streszczenie</a>.</p></blockquote> +</div> + +<p><strong>URETSKY</strong>: Nazywam się Mike Uretsky. Jestem pracownikiem +Wydziału Działalności Handlowej [Stern School of Business]. Jestem także +jednym z dyrektorów Centrum Zaawansowanych Technologii [Center for +Advanced Technology]. Chciałbym wszystkich przywitać w imieniu +pracowników Wydziału Informatyki [Computer Science Department]. Pozwólcie, +że powiem jeszcze kilka słów zanim przekażę głos Edowi, który +przedstawi naszego gościa.</p> + +<p>Uniwersytet powinien być miejscem sprzyjającym debatom, w którym +odbywają się ciekawe dyskusje. Natomiast na wiodącym uniwersytecie +powinny odbywać się dyskusje szczególnie ciekawe. Do tej kategorii +idealnie pasuje dzisiejsze seminarium. Dla mnie dyskusja poruszająca temat +oprogramowania open source [ang. o otwartych źródłach] jest szczególnie +interesująca. W pewnym sensie… <i>[śmiech]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Ja się zajmuję wolnym +oprogramowaniem. Oprogramowanie open source to osobny ruch. <i>[śmiech] +[aplauz]</i></p> + +<p><strong>URETSKY</strong>: Kiedy w latach 60. zaczynałem pracę +w tej dziedzinie, oprogramowanie było w zasadzie +wolne. Ale wszystko się odwróciło. Stało się wolne, a potem +producenci oprogramowania, którzy chcieli rozszerzyć swoje rynki zbytu, +popchnęli je w innych kierunkach. Wiele rzeczy, które pojawiły się wraz +z architekturą PC, przeszło przez podobny cykl.</p> + +<p>Jest pewien bardzo interesujący francuski filozof, Pierre Levy, który pisze +o ruchu w tym kierunku. Pisze także o wkraczaniu +do cyberprzestrzeni jako czymś związanym nie tylko z technologią, +ale również reorganizacją struktury społecznej i politycznej, +będącej wynikiem zmiany typów relacji, które doprowadzą do poprawy +stanu ludzkości. Mamy nadzieję, że ta debata to ruch w tymże +kierunku, że rozmywa ona granice pomiędzy wieloma dziedzinami, które +zwykle funkcjonują na Uniwersytecie osobno. Mamy nadzieję, +że dyskusje będą bardzo interesujące. Ed?</p> + +<p><strong>SCHONBERG</strong>: Nazywam się Ed Schonberg i pracuję +na Wydziale Informatyki Instytutu Courant [Courant Institute]. Witam +wszystkich przybyłych. Zapowiadacze to zazwyczaj, i w szczególności, +niepotrzebny aspekt publicznych wystąpień, jednak w tym przypadku mają +użyteczne zastosowanie, co pokazał Mike czyniąc nieścisłe uwagi. Pozwolił on +mówcy dodać sprostowanie <i>[śmiech]</i> i znacznie wyostrzyć wstępne +założenia debaty.</p> + +<p>Pozwólcie więc, że w jak najkrótszy sposób przedstawię osobę, która +przedstawiania nie wymaga. Richard to doskonały przykład kogoś, kto +działając lokalnie zaczął myśleć globalnie, poczynając od problemów +związanych z niedostępnością kodu źródłowego sterowników drukarki +w Laboratorium Sztucznej Inteligencji na MIT [AI Lab] wiele lat +temu. Stworzył on spójną filozofię, która zmusiła nas wszystkich +do ponownego przemyślenia kwestii produkcji oprogramowania, znaczenia +własności intelektualnej i tego, co reprezentuje sobą środowisko +programistów. Przywitajmy Richarda Stallmana. <i>[aplauz]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Czy ktoś mógłby pożyczyć mi zegarek? +<i>[śmiech]</i> Dziękuję. No więc, chciałbym podziękować firmie Microsoft +za stworzenie mi okazji do <i>[śmiech]</i> przemawiania +z tego miejsca. Od kilku tygodni czuję się jak autor książki, +która szczęśliwie została gdzieś zakazana. <i>[śmiech]</i> Tylko +że wszystkie artykuły na jej temat zawierają nazwisko +niewłaściwego autora, bo Microsoft określa GPL jako licencję typu open +source, a większość prasy podąża ich śladem. Większość ludzi, +oczywiście bez złych intencji, nie zdaje sobie sprawy, że nasze +działania nie mają nic wspólnego z ruchem open source, oraz że +zajmowaliśmy się tymi sprawami na długo zanim nawet utarł się termin +open source.</p> + +<p>Jesteśmy częścią ruchu wolnego oprogramowania, a ja zamierzam +opowiedzieć, co ten ruch ma na celu, jakie ma znaczenie, co dotychczas +zrobiliśmy oraz, ponieważ to wszystko jest po części sponsorowane +przez wydział handlowy, opowiem trochę więcej niż zwykle o stosunku wolnego +oprogramowania do biznesu i kilku innych obszarów życia +społecznego.</p> + +<p>Dobrze, niektórzy z was mogą nigdy nie napisać żadnego programu, +ale być może gotujecie. Jako kucharze zapewne korzystacie +z przepisów, chyba że jesteście naprawdę świetni. A jeśli +korzystacie z przepisów, to pewnie kiedyś dostaliście kopię jednego +z nich od znajomego. Zdarzyło się też zapewne, jeśli tylko nie +jesteście zupełnymi nowicjuszami, że zmieniliście jakiś przepis. No +wiecie, przepis zawiera pewne wskazówki, ale nie musicie się ich +dokładnie trzymać. Możecie opuścić kilka składników. Dodać trochę grzybów, +bo lubicie grzyby. Zmniejszyć ilość soli, bo lekarz kazał wam +mniej solić – cokolwiek. Jeśli macie odpowiednie umiejętności, +możecie nawet wprowadzać większe zmiany. A kiedy już zmieniliście +przepis i przygotowaliście danie dla swoich znajomych, a im to +smakowało, jeden z nich może powiedzieć: „Hej, mogę dostać +przepis?”. I co wtedy zrobicie? Możecie zapisać swoją +zmodyfikowaną wersję na kartce i skopiować ją dla znajomego. To +naturalne postępowanie w przypadku jakiegokolwiek użytecznego przepisu.</p> + +<p>Przepisy są bardzo podobne do programów komputerowych. Programy +komputerowe są bardzo podobne do przepisów: sekwencja kroków, których +podjęcie prowadzi do jakiegoś pożądanego rezultatu. Więc tak samo +naturalne jest takie postępowanie w przypadku programu +komputerowego – rozdawanie kopii przyjaciołom. Wprowadzanie +do niego zmian, bo cel, dla jakiego został stworzony, nie jest +dokładnie tym, co wam jest potrzebne. Mógł być bardzo pomocny przy +wykonywaniu czyjegoś zadania, ale wasze jest inne. A jak już go +zmienicie, to prawdopodobnie będzie on użyteczny dla innych. Może mają pracę +do wykonania podobną do waszej. Więc spytają się: „Hej, +czy mogę dostać kopię?” Jeśli jesteście mili, to oczywiście im ją +dacie. Tak robią przyzwoite osoby.</p> + +<p>Więc wyobraźcie sobie, co by było, gdyby przepisy były pakowane +do czarnych skrzynek. Nie wiedzielibyście, jakie są w nich zawarte +składniki, nie mówiąc już nawet o wprowadzaniu zmian i wyobraźcie +sobie, że jeśli wykonalibyście kopię dla przyjaciela, nazwaliby was +piratami i próbowali wsadzić na parę lat do więzienia. Taki +świat wywołałby wielkie oburzenie u ludzi przyzwyczajonych +do dzielenia się przepisami. Ale tak właśnie wygląda świat +objętego restrykcyjnymi licencjami oprogramowania. W tym świecie +zwyczajna przyzwoitość wobec innych ludzi jest zabroniona +lub zwalczana.</p> + +<p>Dlaczego to zauważyłem? Zauważyłem to, ponieważ w latach 70. miałem +szczęście należeć do społeczności programistów, którzy dzielili się +oprogramowaniem. Społeczność ta miała korzenie w samych początkach +informatyki. Jednak w latach 70. było czymś odrobinę niezwykłym, +że istniała społeczność, w obrębie której ludzie dzielili się +programami. I był to tak naprawdę rodzaj skrajnego przypadku, +ponieważ w laboratorium, w którym pracowałem, cały system +operacyjny składał się z oprogramowania napisanego przez naszą +społeczność i dzieliliśmy się ze wszystkimi każdą jego częścią. Każdy +mógł wpaść i popatrzeć, wziąć sobie kopię i zrobić z nią +cokolwiek chciał. Na tych programach nie było informacji o prawach +autorskich. Współpraca była naszym sposobem na życie. Żyjąc tak +czuliśmy się bezpieczni. Nie walczyliśmy o to. Nie musieliśmy o to +walczyć. Po prostu żyliśmy w ten sposób. I chcieliśmy żyć tak +dalej. Istniało więc wolne oprogramowanie, ale nie istniał ruch +wolnego oprogramowania.</p> + +<p>Jednak potem nasza społeczność została zniszczona przez serię +nieszczęść, które ją dotknęły. W końcu przestała istnieć. W końcu +produkcja PDP-10, czyli komputera, którego używaliśmy do całej +pracy, została zawieszona. Wiecie, nasz system – ITS +[Incompatible Timesharing System, Niezgodny System z Podziałem +Czasu] – zaczął być tworzony w latach 60., więc był +napisany w asemblerze. Tak pisało się systemy operacyjne w latach +60. Jak wiadomo asembler jest przypisany do konkretnej architektury; +gdy wychodzi ona z produkcji, cała praca idzie +na marne – staje się bezużyteczna. Właśnie to nam się +przydarzyło. Około 20 lat pracy naszej społeczności poszło na marne.</p> + +<p>Jednak zanim się to stało, przydarzyło mi się coś, co mnie +przygotowało, pomogło mi zrozumieć, co trzeba zrobić, pomogło mi przygotować +się do zrozumienia co zrobić, gdy to się stało, ponieważ pewnego +razu Xerox podarował Laboratorium Sztucznej Inteligencji, gdzie pracowałem, +laserową drukarkę i był to naprawdę niezły prezent, bo po raz +pierwszy ktokolwiek poza Xeroksem miał dostęp do laserowej +drukarki. Była bardzo szybka, wydruk strony zajmował jej sekundę, +pod wieloma względami była bardzo dobra, ale zawodna, bo tak +naprawdę była to szybka kopiarka biurowa, którą zamieniono +w drukarkę. Jak wiecie, kopiarki się zacinają, ale zawsze znajdzie +się przy nich ktoś, kto je naprawi. Drukarka zacinała się i nikt tego +nie widział. Więc stała zacięta przez długi czas.</p> + +<p>Mieliśmy pomysł jak rozwiązać ten problem. Wprowadzić zmiany, żeby +za każdym razem, kiedy drukarka się zacięła, komputer, który ją +obsługiwał informował naszą maszynę z podziałem czasu i informował +użytkowników czekających na wydruk, albo coś w tym stylu, no +wiecie – „Idź napraw drukarkę”. Bo gdyby tylko +wiedzieli, że drukarka się zacięła, oczywiste jest, że jeśli +czekasz na wydruk i wiesz, że drukarka się zacięła, to nie +siedzisz i nie czekasz do końca świata, tylko idziesz i ją +naprawiasz.</p> + +<p>Jednak wtedy nie mogliśmy zupełnie nic zrobić, +ponieważ oprogramowanie obsługujące drukarkę nie było wolne. Dostaliśmy +je razem z drukarką i był to po prostu plik binarny. Nie dano +nam kodu źródłowego – Xerox nie chciał się na to +zgodzić. Tak więc, mimo naszych umiejętności programistycznych – +jakby nie patrzeć napisaliśmy własny system z podziałem +czasu – nie mogliśmy w żaden sposób dodać tej funkcji +do oprogramowania drukarki.</p> + +<p>Jedyne, co nam pozostawało, to ścierpieć czekanie. Wydruk zajmował +od jednej do dwóch godzin, ponieważ przez większość czasu +drukarka była zacięta. I tylko czasami – czekało się godzinę +myśląc: „Na pewno będzie zacięta. Poczekam godzinę i wtedy +odbiorę wydruk”, a potem okazywało się, że była zacięta +przez cały ten czas i że nikt inny jej nie +naprawił. Więc naprawiało się ją i czekało kolejne pół +godziny. Potem się wracało, a ona znów się zacięła – zanim +zaczęła drukować twój dokument. Drukowała przez trzy minuty, a stała +zacięta przez trzydzieści. Frustracja sięgała sufitu. Ale gorsze było +to, że wiedzieliśmy, że możemy ją naprawić, jednak ktoś inny, +z powodu swojego egoizmu, nie pozwalał nam, blokował możliwość +ulepszenia oprogramowania. Więc oczywiście trochę żywiliśmy +do nich urazę.</p> + +<p>I wtedy dowiedziałem się, że ktoś na uniwersytecie Carnegie +Mellon [Carnegie Mellon University] ma kopię tego oprogramowania. Byłem tam +jakiś czas później, więc poszedłem do jego biura i spytałem: +„Cześć, jestem z MIT. Czy mógłbym dostać kopię kodu +źródłowego oprogramowania drukarki?” a on na to: „Nie, +obiecałem nie dawać ci kopii”. <i>[śmiech]</i> Stałem osłupiały. Byłem +taki – byłem wściekły i nie wiedziałem jak mogę zaradzić +sytuacji. Jedyne co przyszło mi do głowy, to obrócić się na pięcie +i wyjść z jego biura. Być może trzasnąłem +drzwiami. <i>[śmiech]</i> A potem o tym myślałem, ponieważ zdałem +sobie sprawę, że nie miałem do czynienia z jednym draniem, +ale ze społecznym zjawiskiem, które miało duże znaczenie +i dotykało bardzo wielu ludzi.</p> + +<p>Było to – dla mnie – miałem szczęście, dostałem tylko +przedsmak, a inni musieli z tym żyć przez cały +czas. Więc długo na ten temat myślałem. a więc on obiecał +odmówić współpracy z nami – swoimi kolegami +z MIT. Zdradził nas. Ale nie tylko nas. Prawdopodobnie zdradził +też ciebie. <i>[wskazuje palcem któregoś ze słuchaczy]</i> Wydaje mi się, +że zapewne zdradził też ciebie. <i>[wskazuje palcem innego słuchacza] +[śmiech]</i> I ciebie pewno też zdradził. <i>[wskazuje trzeciego +słuchacza]</i> Prawdopodobnie zdradził większość ludzi w tym +pomieszczeniu – za wyjątkiem może kilku, którzy w 1980 +jeszcze się nie urodzili. Bo on obiecał odmówić współpracy +w zasadzie z całą populacją planety Ziemia. Podpisał umowę o +poufności.</p> + +<p>To był mój pierwszy, bezpośredni kontakt z umową o poufności +i nauczył mnie on pewnej ważnej rzeczy – ważnej, +bo większość programistów nigdy się jej nie uczy. Był to mój pierwszy +kontakt z umową o poufności i ja byłem ofiarą. Ja i całe moje +laboratorium byliśmy ofiarami. a rzecz, której się nauczyłem, to +że umowy o poufności mają swoje ofiary. Nie są niewinne. Nie są +nieszkodliwe. Większość programistów po raz pierwszy się z nimi +styka, gdy mają taką umowę podpisać. I zawsze istnieje jakaś +pokusa – jakaś nagroda, którą dostaną, jeśli +podpiszą. Więc wymyślają wymówki. Mówią: „No cóż, on i tak +nigdy nie dostanie kopii, choćby nie wiem co, więc czemu nie miałbym +przyłączyć się do spisku chcącego odmówić mu do niej +dostępu?”. Mówią: „Zawsze się to tak robi. Kim ja jestem, żeby +się temu sprzeciwiać?”. Mówią: „Jeśli ja tego nie podpiszę, ktoś +inny to zrobi”. Przeróżne wymówki, aby uciszyć swoje sumienie.</p> + +<p>Lecz kiedy ktoś poprosił mnie o podpisanie umowy o poufności, moje +sumienie było już wyczulone. Pamiętało jaki byłem wściekły, kiedy ktoś +obiecał, że nie pomoże mi i mojemu laboratorium rozwiązać naszego +problemu. I nie mogłem obrócić się i zrobić dokładnie tego samego +komuś innemu, kto nigdy nie zrobił mi niczego złego. Wiecie, gdyby ktoś +poprosił mnie, żebym obiecał, że nie podzielę się pewnymi użytecznymi +informacjami ze znienawidzonym wrogiem, to zgodziłbym się. Rozumiecie? Jeśli +ktoś zrobił coś złego, to na to zasługuje. Ale nieznajomi — nie +zrobili mi niczego złego. W jaki sposób mieliby sobie zasłużyć +na takie podłe traktowanie? Nie można sobie pozwolić +na traktowanie po prostu wszystkich bez wyjątku źle. Zaczyna +się wtedy żerować na społeczeństwie. Powiedziałem więc: „Dziękuję +bardzo za zaoferowanie mi tego wspaniałego pakietu +oprogramowania. Jednak nie mogę go przyjąć w dobrej wierze +na warunkach, których się domagacie, więc poradzę sobie +bez niego. Dziękuję bardzo”. I w taki sposób nigdy świadomie +nie podpisałem umowy o poufności dotyczącej powszechnie użytecznych +informacji technicznych, takich jak oprogramowanie.</p> + +<p>Istnieją inne rodzaje informacji, które budzą inne etyczne pytania. Są +na przykład informacje osobiste. No wiecie, gdyby jakaś dziewczyna +chciała porozmawiać ze mną o tym, co działo się między nią a jej +chłopakiem i poprosiła mnie o utrzymanie tego +w tajemnicy – to wiecie, mógłbym to utrzymać – +mógłbym zgodzić się tego nie ujawniać, ponieważ nie jest to powszechnie +użyteczna informacja techniczna. W każdym bądź razie +prawdopodobnie nie powszechnie użyteczna. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Istnieje mała szansa – ale to tylko możliwość – +że mogłaby wyjawić mi jakąś nową, wspaniałą technikę seksualną +<i>[śmiech]</i>, a wtedy czułbym moralne zobowiązanie <i>[śmiech]</i> +podzielić się nią z resztą ludzkości, tak aby wszyscy mogli +z niej skorzystać. Więc musiałbym w tej obietnicy zawrzeć +zastrzeżenie, prawda? Jeśli byłyby to tylko szczegółowe wiadomości, kto tego +chce, a kto jest zły na kogo, i tak dalej – +brazylijski serial – to mogę to utrzymać w tajemnicy, +ale wiedzy, na której mogłaby bardzo skorzystać ludzkość nie mogę +zatrzymać dla siebie. Zadaniem nauki i technologii jest dawanie +ludzkości użytecznych informacji, dzięki którym polepsza się życie +ludzi. Jeśli obiecujemy zatrzymać takie informacje dla siebie – +jeśli trzymamy je w tajemnicy – to zdradzamy ideały naszej +dziedziny. A czegoś takiego postanowiłem nie robić.</p> + +<p>Tymczasem rozpadła się moja społeczność, a to było załamujące +i postawiło mnie w złej sytuacji. Cały ITS był przestarzały, +ponieważ PDP-10 było przestarzałe, więc nie było żadnego sposobu, +abym mógł kontynuować pracę programisty systemowego tak jak +dotychczas. Polegała ona na byciu częścią społeczności, korzystaniu ze +stworzonego przez nią oprogramowania i ulepszaniu go. Nie było więcej +takiej możliwości i stanąłem przed moralnym dylematem. Co miałem robić? +Bo najbardziej oczywista możliwość oznaczała zaprzeczenie podjętej +przeze mnie decyzji. Najbardziej oczywistą możliwością było dostosowanie się +do zmian, jakie zaszły w świecie. Zaakceptowanie, że sprawy +przedstawiały się inaczej i że muszę po prostu porzucić swoje +zasady, i zacząć podpisywać umowy o poufności dotyczące systemów +operacyjnych objętych restrykcyjnymi licencjami, +oraz najprawdopodobniej pisać oprogramowanie o zamkniętych +źródłach. Zdałem sobie sprawę, że w ten sposób mógłbym miło spędzać +czas programując i zarabiać pieniądze – szczególnie, gdybym +pracował poza MIT – ale potem musiałbym spojrzeć wstecz +na swoją drogę zawodową i powiedzieć: „Spędziłem życie +budując mury dzielące ludzi” i wstydziłbym się swojego życia.</p> + +<p>Szukałem więc innej możliwości – istniała jedna +oczywista. Mogłem odejść z branży programistycznej i zająć się +czymś innym. Nie miałem żadnych innych wartych uwagi umiejętności, +ale na pewno mogłem zostać kelnerem. <i>[śmiech]</i> Nie w drogiej +restauracji, w takiej by mnie nie zatrudnili <i>[śmiech]</i>, +ale gdzieś tam mogłem być kelnerem. Wielu programistów mówi mi: +„Ludzie zatrudniający programistów wymagają tego, tego +i tego. Jeśli nie będę tego robił, to będę głodował.” Dokładnie +tego słowa używają. No cóż, pracując jako kelner nie będziesz +głodował. <i>[śmiech]</i> Naprawdę nie ma się czego +obawiać. Jednak – i to jest ważne – +bo czasami można usprawiedliwiać robienie czegoś, co szkodzi innym, +twierdząc, że coś gorszego spotka nas. Gdybyście <em>naprawdę</em> +mieli głodować, to bylibyście usprawiedliwieni pisząc oprogramowanie objęte +restrykcyjnymi licencjami. <i>[śmiech]</i> Jeśli ktoś celowałby do was +z pistoletu, to można by wam to wybaczyć. <i>[śmiech]</i> +Jednak znalazłem sposób, aby przeżyć nie robiąc czegoś +nieetycznego, więc ta wymówka była na nic. Zdałem sobie sprawę, +że bycie kelnerem nie sprawiałoby mi przyjemności i marnowałbym +swoje umiejętności programisty systemowego. Nie powodowałoby to +niewłaściwego wykorzystania moich umiejętności. Pisanie oprogramowania +objętego restrykcyjnymi licencjami byłoby niewłaściwym ich +wykorzystaniem. Zachęcanie innych do życia w świecie takiego +oprogramowania byłoby niewłaściwym ich wykorzystaniem. Lepiej jest je +marnować niż wykorzystywać niewłaściwie, ale i ta droga nie jest +naprawdę dobra.</p> + +<p>Z tych powodów postanowiłem poszukać innej możliwości. Co może zrobić +programista systemowy, aby rzeczywiście poprawić sytuację, uczynić +świat lepszym? i zdałem sobie sprawę, że programista systemowy był +właśnie kimś, kto był potrzebny. Ten problem, dylemat miałem ja +i wszyscy pozostali, ponieważ wszystkie dostępne systemy +operacyjne dla nowych komputerów były objęte restrykcyjnymi +licencjami. Wolne systemy operacyjne były przeznaczone dla starych, +przestarzałych komputerów, prawda? Więc w przypadku nowych +komputerów – jeśli chcieliście kupić i korzystać +z nowego komputera, to byliście zmuszeni używać niewolnego systemu +operacyjnego. Więc jeśli jakiś programista systemowy napisałby inny +system operacyjny, a potem powiedział: „Niech się wszyscy tym +dzielą – zachęcam was do tego”, to pozwoliłoby +wszystkim uniknąć tego dylematu, dałoby jeszcze jedną możliwość. Zdałem +sobie więc sprawę, że było coś, co mogłem zrobić, żeby rozwiązać +mój problem. Miałem dokładnie te umiejętności, które były do tego +potrzebne. I była to najbardziej użyteczna rzecz, którą mogłem zrobić +ze swoim życiem, jaka przyszła mi do głowy. I był to problem, +którego nikt inny nie próbował rozwiązać. On sobie po prostu był, +stawał się coraz większy i nikt oprócz mnie nie zwracał na niego +uwagi. Pomyślałem więc sobie: „Zostałem wybrany. Muszę +nad tym pracować. Jeśli nie ja, to kto?” Tak +więc postanowiłem, że stworzę wolny system operacyjny, +albo umrę próbując… ze starości, oczywiście. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Musiałem oczywiście zdecydować, jakiego rodzaju miał to być system. Trzeba +podjąć pewne decyzje projektowe. Z kilku powodów postanowiłem, +że mój system będzie zgodny z Uniksem. Po pierwsze, dopiero +co patrzyłem jak system operacyjny, który kochałem, stawał się przestarzały, +bo został stworzony dla jednego rodzaju komputera. Nie chciałem, +aby to się powtórzyło. Potrzebny był przenośny system. Cóż, Unix był +przenośnym systemem. Więc jeśli naśladowałbym budowę Uniksa, to miałem +spore szanse, że stworzę system, który również będzie przenośny +i możliwy do napisania. Ponadto, dlaczego <i>[zakłócenia +na taśmie]</i> być z nim zgodny w szczegółach. Powód jest +taki, że użytkownicy nie znoszą niezgodnych zmian. Jeśli po prostu +zaprojektowałbym system w mój ulubiony sposób – co +sprawiałoby mi mnóstwo przyjemności, jestem tego pewien – to +stworzyłbym coś niezgodnego. No wiecie, szczegóły byłyby +inne. Więc jeśli napisałbym ten system, użytkownicy powiedzieliby mi: +„No tak, jest bardzo fajny, ale niezgodny. Przestawienie się +na niego będzie wymagało zbyt wiele pracy. Nie możemy sobie pozwolić +na tyle pracy tylko po to, aby korzystać z twojego +systemu zamiast z Uniksa, więc pozostaniemy przy +Uniksie” – tak by powiedzieli.</p> + +<p>Jeśli chciałem stworzyć społeczność, do której należeliby ludzie, +ludzie korzystający z tego wolnego systemu i czerpiący korzyści +z wolności oraz współpracy, to musiałem stworzyć system, którego +ludzie by używali, system, na który łatwo byłoby się przestawić, który +nie zawierałby przeszkody, z powodu której stałby się porażką +na samym początku. Fakt, że system miał być zgodny w górę +z Uniksem automatycznie podjął najpilniejsze decyzje projektowe, +ponieważ Unix składa się z wielu kawałków, które komunikują się +za pomocą w jakimś stopniu udokumentowanych interfejsów. Jeśli +więc chcesz być zgodny z Uniksem, to musisz zastąpić każdy +kawałek, jeden po drugim, innym zgodnym kawałkiem. Pozostałe decyzje +projektowe dotyczą więc tylko poszczególnych kawałków i mogą +zostać podjęte przez dowolną osobę, która zdecyduje się je napisać. Nie +trzeba ich podejmować na samym początku.</p> + +<p>Tak więc wszystko co pozostało wtedy do zrobienia przed +rozpoczęciem pracy to wymyślenie nazwy. My hakerzy zawsze staramy się +wymyślić dla programu jakąś śmieszną lub dwuznaczną nazwę, +bo myśl, że ludziom będzie się podobać nazwa stanowi połowę +radości z napisania programu. <i>[śmiech]</i> Mieliśmy tradycję +rekursywnych akronimów, które wskazywały, że program, który właśnie +piszesz jest podobny do jakiegoś już istniejącego. Możesz nadać mu +nazwę w postaci rekursywnego akronimu, który mówi: ten program nie jest +tym innym. Na przykład w latach 60. i 70. istniało wiele +edytorów Tico i w zasadzie wszystkie nazywały się jakieś-tam Tico. Aż +jakiś bystry haker nazwał swoją wersję Tint, bo „TInt to Nie +Tico” [<em>Tint Is Not Tico</em>] – był to pierwszy +rekursywny akronim. W roku 1975 stworzyłem pierwszy edytor tekstu +Emacs, powstało wiele jego imitacji i większość z nich nazywała +się jakiś-tam Emacs, jednak jedna miała nazwę Fine, +ponieważ „FIne to Nie Emacs” [<em>Fine Is Not Emacs</em>], +był też Sine, bo „SIne to Nie Emacs” [<em>Sine Is Not +Emacs</em>] oraz Eine, bo „Ina to Nie Emacs” [<em>Ina +Is Not Emacs</em>], aż wreszcie MINCE, bo „MINCe to niekompletny +Emacs” [<em>Mince Is Not Complete Emacs</em>]. <i>[śmiech]</i> Była to +okrojona imitacja. Potem Eine został napisany prawie zupełnie od nowa, +a nowa wersja została nazwana Zwei, bo „ZWei na początku +nazywało się EIne” [<em>Zwei Was Eine Initially</em>]. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Szukałem więc rekursywnego akronimu na „Coś to nie +Unix”. Wypróbowałem wszystkie 26 liter i odkryłem, że żadna +z nich nie jest słowem. <i>[śmiech]</i> Hmm, spróbujmy +inaczej. Stworzyłem formę skróconą. W ten sposób mogłem wymyślić +trzyliterowy akronim na „Coś to nie Unix”. Próbowałem +z literami i natrafiłem na słowo +„GNU” – „GNU” to najzabawniejsze słowo +w języku angielskim. <i>[śmiech]</i> To było to. Oczywiście, powód dla +którego jest to zabawne jest taki, że według słownika czyta się je tak +samo jak „new” [<em>ang. nowe</em>]. Rozumiecie? +Dlatego właśnie ludzie korzystają z niego w różnych żartach +językowych. Wyjaśnię, że jest to nazwa zwierzęcia żyjącego +w Afryce. Afrykańska wymowa zawierała w sobie mlask +[<em>fon. rodzaj głoski</em>]. <i>[śmiech]</i> Może nadal tak jest. Gdy +dotarli tam europejscy kolonizatorzy, to nie trudzili się uczeniem tego +dźwięku. Po prostu go omijali i pisali „G”, które +oznaczało „istnieje pewien dźwięk, który powinien tu być +i którego nie wymawiamy”. <i>[śmiech]</i> Dziś wieczorem lecę +do RPA i błagałem ich, mam nadzieję, że znajdą kogoś, kto +nauczy mnie wymawiać mlaski, <i>[śmiech]</i> żebym wiedział jak prawidłowo +wymawiać GNU, gdy odnosi się do zwierzęcia.</p> + +<p>Jednak gdy chodzi o nazwę naszego systemu, prawidłowa wymowa to +„g-NU” – wymawiamy „G”. Jeśli mówicie o +„nowym” [<em>am. ang. /NU/</em>] systemie operacyjnym, to ludzie +nie będą wiedzieli o co chodzi, bo pracujemy nad nim od 17 +lat, więc nie jest już nowy. <i>[śmiech]</i> Ale cały czas jest +to, i zawsze będzie, GNU – nieważne ilu ludzi nazwie go +przez pomyłkę Linuksem. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Tak więc w styczniu 1984 odszedłem z MIT, żeby zacząć pisać +kawałki GNU. MIT było jednak na tyle miłe, że mogłem korzystać +z ich sprzętu. Myślałem wtedy, że napiszemy wszystkie te kawałki +i stworzymy cały system GNU, a potem powiemy: „Chodźcie +i go sobie weźcie”, a ludzie zaczną go używać. Tak się nie +stało. Pierwsze kawałki, które napisałem, były tak samo dobre jak uniksowe +oryginały, które miały zastąpić, w niektórych przypadkach +z mniejszą ilością błędów, ale nie były zbyt ekscytujące. Nikt +specjalnie nie chciał ich zdobyć i zainstalować. Ale potem, we +wrześniu 1984, zacząłem pisać GNU Emacs, który był moją drugą implementacją +Emacsa, a na początku roku 1985 zaczął on działać. Mogłem go używać +do wszystkich zadań wymagających edycji tekstu, co było dużą ulgą, +bo nie miałem zamiaru uczyć się VI, Uniksowego +edytora. <em>[śmiech]</em> Do tego czasu edycję tekstu wykonywałem +na jakimś innym komputerze i zapisywałem pliki przez sieć, +aby móc je przetestować. Lecz potem GNU Emacs działał +wystarczająco dobrze, bym mógł go używać, ponadto – inni ludzie +też chcieli go używać.</p> + +<p>Więc musiałem wymyślić sposób dystrybucji. Umieściłem oczywiście kopię +w katalogu na anonimowym serwerze FTP i było to wystarczające +dla ludzi korzystających z sieci. Mogli po prostu ściągnąć plik +tar, ale wtedy, w 1985, wielu programistów nie miało nawet dostępu +do sieci. Pisali do mnie emaile z pytaniem: „W jaki +sposób mogę zdobyć kopię?”. Musiałem zdecydować, co im odpowiem. Cóż, +mogłem powiedzieć, że chcę spędzać czas na pisaniu większej ilości +oprogramowania GNU, a nie zapisywaniu taśm, więc znajdźcie +znajomych, którzy mają dostęp do sieci i będą chcieli ściągnąć +kopię, oraz nagrać ją dla was na taśmie. Jestem pewien, +że prędzej czy później ludzie znaleźliby sobie takich +znajomych. Zdobyliby kopie. Ale ja nie miałem pracy. Tak naprawdę to +nigdy nie miałem pracy od kiedy opuściłem MIT w styczniu +1984. Szukałem więc jakiegoś sposobu na zarabianie +poprzez pisanie wolnego oprogramowania i dlatego założyłem firmę +zajmującą się wolnym oprogramowaniem. Ogłaszałem: „Prześlijcie mi +150$, a ja wam wyślę taśmę z Emacsem”. No i zaczęły +skapywać pierwsze zamówienia. W połowie roku skapywało ich już coraz +więcej.</p> + +<p>Otrzymywałem od 8 do 10 zamówień na miesiąc. Jeśli było to +konieczne, to mogłem wyżyć wyłącznie z tego, bo zawsze żyłem +oszczędnie. Ogólnie rzecz biorąc żyję jak student. I lubię to, +bo pieniądze nie mówią mi, co mam robić. Mogę robić to, co uważam +za ważne dla mnie. Dało mi to wolność do robienia tego, co +wydawało się warte zrobienia. Więc naprawdę postarajcie się uniknąć +wciągnięcia we wszystkie drogie nawyki życiowe typowych +Amerykanów. Bo jeśli się to stanie, ludzie z pieniędzmi będą wam +mówić, co macie zrobić ze swoim życiem. Nie będziecie mogli robić tego, co +dla was naprawdę ważne.</p> + +<p>Więc było OK, ale ludzie pytali mnie: „Co to za darmowe +[<em>ang. free oznacza darmowe lub wolne</em>] oprogramowanie, które +kosztuje 150$?” <i>[śmiech]</i> Cóż, pytali dlatego, +że angielskie słowo „free” ma wiele znaczeń. Jedno +z nich odnosi się do ceny, a drugie do wolności. Gdy +mówię o „free software”, mam na myśli wolność, a nie +cenę. Myślcie o wolności słowa, a nie darmowym piwie. <i>[śmiech]</i> +Nie poświęciłbym tylu lat mojego życia na staranie się, by programiści +zarabiali mniej pieniędzy. To nie jest mój cel. Jestem programistą +i nie mam nic przeciwko zarabianiu pieniędzy. Nie poświęcę na to +całego życia, ale nie mam nic przeciwko zarabianiu. I nie +jestem – i dlatego, etyka jest dla wszystkich taka sama. Nie +mam również nic przeciwko, żeby jakiś inny programista zarabiał +pieniądze. Nie chcę, by ceny były niskie. To wcale nie o to chodzi. Chodzi o +wolność. Wolność dla wszystkich użytkowników oprogramowania, czy są +programistami, czy też nie.</p> + +<p>Teraz powinienem podać wam definicję wolnego oprogramowania. Lepiej przejdę +do konkretów, bo samo mówienie „wierzę w wolność” +jest puste. Jest tyle wolności, w które można wierzyć i są one ze +sobą sprzeczne, więc prawdziwe polityczne pytanie brzmi: „Jakie +są ważne wolności – wolności, które powinniśmy wszystkim +zapewnić?”</p> + +<p>Podam wam teraz moją odpowiedź na to pytanie z punktu widzenia +korzystania z programów komputerowych. Programy są dla was, konkretnych +użytkowników, wolnym oprogramowaniem, jeśli macie następujące wolności:</p> + +<ul> +<li>Po pierwsze, Wolność 0, czyli wolność do wykorzystywania +programu do dowolnego celu i w dowolny sposób.</li> +<li>Wolność 1 to wolność pozwalająca na ułatwianie sobie życia przez +wprowadzanie zmian do programu, aby dostosować go do swoich +potrzeb.</li> +<li>Wolność 2 to wolność do pomagania swoim bliźnim przez dystrybucję kopii +programu.</li> +<li>Natomiast Wolność 3 pozwala na wspieranie rozwoju własnej +społeczności poprzez publikowanie ulepszonych wersji, tak aby inni +mogli skorzystać z waszej pracy.</li> +</ul> + +<p>Jeśli macie wszystkie te wolności, to program jest wolnym oprogramowaniem, +dla was – i to jest ważne. Dlatego w taki sposób +ułożyłem zdanie. Wyjaśnię później dlaczego, gdy będę mówił o GPL, teraz +wyjaśniam co to jest wolne oprogramowanie, a to jest bardziej +podstawową kwestią.</p> + +<p>Wolność 0 jest dość oczywista. Jeśli nie możecie nawet korzystać +z programu w dowolny sposób, to jest on cholernie +restrykcyjny. Jednak w praktyce większość programów daje wam +przynajmniej Wolność 0. A Wolność 0 wynika, w prawniczym sensie, +z Wolności 1, 2 oraz 3 – w taki sposób działa +prawo autorskie. Tak więc wolności odróżniające wolne programy +od typowych to Wolności 1, 2 i 3, dlatego powiem o nich +więcej i wyjaśnię, dlaczego są ważne.</p> + +<p>Wolność 1 to wolność pozwalająca na ułatwienie sobie życia przez +wprowadzanie zmian do programu, aby dostosować go do swoich +potrzeb. Może to oznaczać naprawianie błędów. Może to oznaczać dodawanie +nowych funkcjonalności. Może to oznaczać przeniesienie go na inną +platformę. Może oznaczać przetłumaczenie wszystkich komunikatów błędów +na język Indian Navajo. Powinniście móc wprowadzić każdą zmianę, +na którą macie ochotę.</p> + +<p>Oczywiste jest, że zawodowi programiści mogą bardzo efektywnie +wykorzystywać tę wolność, ale nie tylko oni. Każda przeciętnie +inteligentna osoba może nauczyć się trochę programować. No wiecie, są trudne +zadania i łatwe zadania, większość ludzi nie nauczy się wystarczająco +dużo, żeby sprostać tym trudnym. Ale mnóstwo ludzi może się nauczyć +wystarczająco dużo, aby wykonywać proste zadania, tak samo jak 50 lat +temu tysiące Amerykanów nauczyło się naprawiać samochody, co pozwoliło USA +mieć w czasie II wojny światowej zmotoryzowaną armię +i wygrać. Więc bardzo ważne jest, aby wiele osób przy tym +dłubało.</p> + +<p>A jeśli wolicie towarzystwo ludzi i naprawdę nie chcecie niczego +się nauczyć o technologii, to pewno znaczy, że macie mnóstwo przyjaciół +i jesteście nieźli w doprowadzaniu do sytuacji, +w których są oni wam winni przysługę. <i>[śmiech]</i> Niektórzy +z nich to być może programiści. Możecie więc poprosić jednego +z waszych przyjaciół programistów: „Czy mógłbyś to dla mnie +zmienić? Dodać tę funkcję?” Tak więc może na tym skorzystać +mnóstwo ludzi.</p> + +<p>Gdy nie macie tej wolności, skutkiem jest namacalna, materialna szkoda dla +społeczeństwa. Czyni was to więźniami własnego oprogramowania. Wyjaśniałem +już jakie to uczucie na przykładzie drukarki laserowej. Pracowała źle +i nie mogliśmy jej naprawić, bo byliśmy więźniami naszego +oprogramowania.</p> + +<p>Ale dotyczy to także ludzkiego morale. Jeśli korzystanie +z komputera budzi frustrację, a ludzie z niego korzystają, to +ich życie stanie się frustrujące, a jeśli korzystają z niego +w pracy, to ich praca stanie się frustrująca — zaczną nienawidzić +swojej pracy. Ludzie chronią się przed frustracją mając wszystko +w nosie. Ich podejście zaczyna się sprowadzać do: „No tak, +przyszedłem dziś do pracy. To wszystko, co muszę zrobić. Jeśli nie +robię żadnych postępów, to nie mój problem; to problem szefa”. Taka +sytuacja jest zła dla tych ludzi i dla całości społeczeństwa. To była +Wolność 1, wolność pozwalająca na ułatwianie sobie życia.</p> + +<p>Wolność 2 to wolność do pomagania swoim bliźnim przez dystrybucję kopii +programu. Dla istot zdolnych do myślenia i nauki dzielenie się +użyteczną wiedzą jest fundamentalnym przejawem przyjaźni. Gdy te istoty +korzystają z komputerów, ten przejaw przyjaźni przyjmuje formę +dzielenia się oprogramowaniem. Przyjaciele się dzielą. Przyjaciele sobie +pomagają. Taka jest natura przyjaźni. Tak naprawdę ten duch dobrej +woli – duch pomagania bliźnim bez przymusu – +stanowi najważniejsze dobro społeczeństwa. Stanowi on o różnicy pomiędzy +społeczeństwem, w którym da się żyć, a dżunglą, w której +wszyscy pożerają się nawzajem. Jego wagę dostrzegają od tysięcy lat +największe religie świata i wprost starają się popierać taką postawę.</p> + +<p>Gdy chodziłem do przedszkola, nasi opiekunowie starali się nas nauczyć +takiej postawy – ducha dzielenia się – każąc nam się +dzielić. Doszli do wniosku, że jak będziemy tak robić, to się tego +nauczymy. Więc mówili nam: „Jeśli przyniesiecie do szkoły +cukierki, nie możecie po prostu zatrzymać wszystkich dla siebie, +musicie częścią podzielić się z innymi dziećmi”. Uczyli nas, +społeczeństwo zostało powołane do uczenia, takiego ducha +współpracy. Dlaczego trzeba robić takie rzeczy? Bo ludzie nie są +w pełni współpracujący. To jedna część ludzkiej natury i są inne +jej części. Jest wiele części ludzkiej natury. Więc jeśli chcecie mieć +lepsze społeczeństwo, musicie pracować na rzecz ducha dzielenia się. To +nigdy nie będzie 100%. To zrozumiałe. Ludzie muszą zadbać też o samych +siebie. Ale jeśli choć trochę go wzmocnimy, to wszyscy na tym +skorzystamy.</p> + +<p>Obecnie, według rządu USA, nauczyciele mają robić coś zupełnie +odwrotnego. „O, Johnny, przyniosłeś do szkoły program. No cóż, +nie dziel się nim z nikim. O, nie. Dzielenie się jest złe. Dzielenie +się czyni cię piratem”.</p> + +<p>Co mają na myśli, gdy mówią „pirat”? Mają na myśli, +że pomaganie bliźnim jest moralnie równoważne z atakowaniem +statku. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Co by na to powiedzieli Budda lub Jezus? Wybierzcie sobie +ulubionego przywódcę religijnego. Nie wiem, może Manson powiedziałby coś +innego. <i>[śmiech]</i> Kto wie co powiedziałby L. Ron Hubbard? Ale…</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: <i>[niewyraźne]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Oczywiście, on nie żyje. Ale oni tego nie +uznają. Słucham?</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Inni tak samo, również nie żyją. <i>[śmiech] +[niewyraźne]</i> Charles Manson też nie żyje. <i>[śmiech]</i> Nie żyją, +Jezus nie żyje, Budda nie żyje…</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Tak, to prawda. <i>[śmiech]</i> No to chyba, +patrząc na to z tej strony, L. Ron Hubbard nie jest gorszy niż +pozostali. <i>[śmiech]</i> Tak czy inaczej – +<i>[niewyraźne]</i></p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: L. Ron zawsze używał wolnego oprogramowania — +wyzwoliło go od Zanu. <i>[śmiech]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Tak czy inaczej, uważam, że tak +naprawdę to jest najważniejszy powód, dla którego oprogramowanie powinno być +wolne: nie możemy sobie pozwolić na zatruwanie najważniejszego dobra +posiadanego przez społeczeństwo. Oczywiście nie jest to dobro materialne, +takie jak czyste powietrze i czysta woda. Jest to dobro +psychospołeczne, ale równie rzeczywiste i ma wielkie znaczenie dla +życia nas wszystkich. Działania, jakie podejmujemy, mają wpływ na myśli +innych ludzi. Jeśli chodzimy i mówimy wszystkim dookoła: „Nie +dzielcie się niczym ze sobą”, to jeśli nas posłuchają, będziemy mieli +wpływ na społeczeństwo, i to niedobry. To była Wolność 2, wolność +do pomagania swoim bliźnim.</p> + +<p>A tak przy okazji, brak tej wolności nie wywołuje tylko wspomnianej +szkody dla psychospołecznych dóbr społeczeństwa, ale również +marnotrawstwo, czyli szkodę praktyczną, materialną. Jeśli program ma +właściciela, a ten ustawi wszystko w taki sposób, żeby każdy +musiał płacić za używanie programu, to niektórzy powiedzą: +„Nieważne, poradzę sobie bez tego”. A to jest +marnotrawstwo, spowodowane z premedytacją marnotrawstwo. Interesujące +w przypadku oprogramowania jest oczywiście to, że mniejsza ilość +użytkowników nie oznacza konieczności zmniejszenia produkcji. No wiecie, +jeśli mniejsza ilość ludzi kupuje samochody, to można produkować ich +mniej. Oznacza to oszczędności. Istnieją dobra, które można przeznaczyć +na produkcję samochodów lub nie. Można więc powiedzieć, +że to dobrze by samochody miały ceny. Uniemożliwia to ludziom +wykorzystywanie wielkich ilości marnowanych dóbr na produkcję +samochodów, których nikt tak naprawdę nie potrzebuje. Ale jeśli każdy +kolejny samochód nie wymagałby żadnych dóbr, to powstrzymywanie się przed +ich produkcją nie dawałoby niczego pożytecznego. Oczywiście, +w przypadku rzeczy materialnych, takich jak samochody, wykonanie +kolejnego egzemplarza zawsze będzie pochłaniać dodatkowe dobra.</p> + +<p>Jednak w przypadku oprogramowania nie jest to prawdą. Każdy może +wykonać nową kopię. A zrobienie tego jest zadaniem niemal +trywialnym. Nie wymaga to żadnych dóbr prócz odrobiny +elektryczności. Więc nie ma tu czego oszczędzać, nie ma żadnego dobra, +które można by wykorzystać lepiej poprzez ustanowienie tego finansowego +czynnika zniechęcającego do korzystania z programów. Ludzie często +biorą ekonomiczne, wyniki ekonomicznego rozumowania oparte +na przesłankach nijak mających się do oprogramowania +i próbują przenieść je z innych dziedzin życia, dla których te +przesłanki mogą być prawdziwe, a wnioski prawidłowe. Po prostu +biorą te wnioski i zakładają, że są prawdziwe także dla +oprogramowania, tymczasem całe rozumowanie w przypadku oprogramowania +jest oparte na niczym. Przesłanki nie działają. To bardzo ważne, by +zwracać uwagę, w jaki sposób dochodzi się do wniosków, +w oparciu o jakie przesłanki, aby zrozumieć kiedy mogą być one +prawidłowe. Była to więc Wolność 2, wolność do pomagania swoim +bliźnim.</p> + +<p>Wolność 3 pozwala na wspieranie rozwoju własnej społeczności +poprzez publikowanie ulepszonych wersji programów. Ludzie mówili mi: +„Jeśli oprogramowanie będzie darmowe [<em>free</em>], to nikt +za pracę nad nim nie będzie dostawać pieniędzy, więc dlaczego +ktokolwiek miałby to robić?”. Oczywiście nie rozróżniali oni dwóch +znaczeń słowa „free” [<em>ang. darmowy, wolny</em>], +więc ich rozumowanie było oparte na nieporozumieniu. Ale tak +czy inaczej, taka była ich teoria. Dzisiaj możemy porównać tę teorię +z empirią i okazuje się, że setkom ludzi płaci się +za pracę nad wolnym oprogramowaniem, a ponad 100.000 robi to +jako wolontariusze. Mnóstwo ludzi pracuje nad wolnym oprogramowaniem, +z różnych powodów.</p> + +<p>Gdy po raz pierwszy wydałem edytor GNU Emacs – pierwszy +kawałek systemu GNU, którego ludzie rzeczywiście chcieli używać – +i gdy pojawili się użytkownicy, to po niedługim czasie otrzymałem +wiadomość: „Wydaje mi się, że znalazłem błąd w kodzie +źródłowym, a oto poprawka”. Dostałem także kolejną wiadomość: +„Oto kod dodający nową funkcję”. I kolejna poprawka +do błędu. I kolejna nowa funkcja. I kolejna, i kolejna, +i kolejna, aż zaczęły napływać do mnie tak szybko, że samo +ich wykorzystywanie stało się ciężką pracą. Microsoft nie ma tego +problemu. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>W końcu ludzie dostrzegli ten fenomen. Wiecie, w latach 80. wielu +z nas myślało, że być może wolne oprogramowanie nie będzie tak +dobre jak niewolne, bo nie będziemy mieli tak samo dużo pieniędzy +na płacenie ludziom. Oczywiście, osoby takie jak ja, które cenią +wolność i wartości społeczne, mówiły: „Cóż, i tak będziemy +korzystać z wolnego oprogramowania”. Warto jest poświęcić trochę +niezbyt istotnej technicznej wygody dla wolności. Ale to, co ludzie +zaczęli dostrzegać około roku 1990, to był fakt, że nasze +oprogramowanie jest tak naprawdę lepsze. Było potężniejsze i bardziej +niezawodne od alternatywnych programów objętych restrykcyjnymi +licencjami.</p> + +<p>Na początku lat 90. ktoś wymyślił jak przeprowadzać naukowe pomiary +niezawodności oprogramowania. Oto co zrobił. Wziął parę zbiorów +porównywalnych programów, które wykonywały te same zadania – +dokładnie te same zadania – w różnych +systemach. Ponieważ istniały pewne podstawowe uniksowe +narzędzia. A zadania, które wykonywały, no wiecie, to było wszystko, +mniej więcej, imitowanie tej samej rzeczy, albo były zgodne ze +standardami POSIX, więc były takie same w zakresie wykonywanych +zadań, ale były utrzymywane przez innych ludzi i osobno +napisane. Kod był inny. Więc oni powiedzieli, OK, weźmiemy te programy +i załadujemy do nich losowe dane, i zmierzymy jak często będą +się wywalać albo zawieszać. No więc to zmierzyli +i najbardziej niezawodnym zbiorem programów okazały się programy +GNU. Wszystkie komercyjne odpowiedniki objęte restrykcyjnymi licencjami były +bardziej zawodne. Więc on to opublikował i przedstawił wszystkim +programistom, i parę lat później wykonał ten sam eksperyment +z najnowszymi wersjami, i wyniki były takie same. Wersje GNU były +najbardziej niezawodne. Ludzie – wiecie, istnieją kliniki +onkologiczne oraz stacje pogotowia ratunkowego, które korzystają +z systemu GNU, bo jest taki niezawodny, a niezawodność jest +dla nich bardzo ważna.</p> + +<p>W każdym bądź razie, jest nawet grupa ludzi, którzy skupiają się +na tej konkretnej korzyści podając powód, główny powód, dla którego +użytkownicy powinni móc robić wszystkie te rzeczy i mieć te +wolności. Jeśli mnie słuchaliście, to zauważyliście, widzieliście, +że ja, mówiąc w imieniu ruchu wolnego oprogramowania, opowiadam o +kwestiach etycznych i o społeczeństwie, w którym chcemy mieszkać, +o tym, co tworzy dobre społeczeństwo, a także o praktycznych, +materialnych korzyściach. Obie te rzeczy są ważne. Oto ruch wolnego +oprogramowania.</p> + +<p>Ta druga grupa ludzi – nazywająca się ruchem open source +[<em>open source movement, ruch na rzecz oprogramowania o otwartych +źródłach</em>] – oni mówią tylko o praktycznych +korzyściach. Zaprzeczają, jakoby była to kwestia zasad. Zaprzeczają, +że ludziom należy się wolność dzielenia się z bliźnimi +i sprawdzania, co robią programy, oraz zmieniania tego, jeśli im +się nie podoba. Mówią oni jednak, że zezwalanie na to jest +użyteczne. Więc chodzą po firmach i mówią: „Wiecie, +prawdopodobnie możecie zarabiać więcej pieniędzy, jeśli pozwolicie ludziom +to robić”. Więc, jak widzicie, do pewnego stopnia prowadzą oni +ludzi w tym samym kierunku, ale z zupełnie innych, +w podstawowym stopniu innych, przesłanek filozoficznych.</p> + +<p>Ponieważ w najgłębszej spośród wszystkich kwestii, kwestii etycznej, +oba ruchy nie zgadzają się ze sobą. My z ruchu wolnego oprogramowania +mówimy: „Należą wam się te wolności. Nikt nie powinien was +powstrzymywać przed robieniem tych rzeczy”. Ruch open source mówi: +„Tak, mogą was powstrzymać, jeśli chcecie, ale postaramy się ich +przekonać, aby raczyli pozwolić wam robić te rzeczy”. Cóż, oni +wnieśli wkład – przekonali pewną ilość firm do wypuszczenia +znaczących kawałków oprogramowania w postaci wolnych programów, +na rzecz naszej społeczności. Więc oni, czyli ruch open +source, wnieśli znaczny wkład do naszej społeczności. Tak +więc pracujemy razem nad projektami praktycznymi. Jednak pod +względem filozoficznym bardzo się nie zgadzamy.</p> + +<p>Niestety, to ruch open source dostaje największe wsparcie od firm, +więc większość artykułów dotyczących naszej pracy opisuje ją jako open +source i mnóstwo ludzi, bez złych intencji, myśli, że wszyscy +jesteśmy częścią ruchu open source. Dlatego właśnie mówię o tej +różnicy. Chcę, abyście zdawali sobie sprawę, że ruch wolnego +oprogramowania, który powołał naszą społeczność do życia +i stworzył wolny system operacyjny, nadal istnieje – +i cały czas głosimy tę etyczną filozofię. Chcę, żebyście to wiedzieli, +aby bezwiednie nie wprowadzać innych w błąd.</p> + +<p>Ale także dlatego, żebyście mogli pomyśleć o tym, gdzie sami należycie.</p> + +<p>No wiecie, to, który ruch popieracie, to wasza sprawa. Możecie się zgadzać +z ruchami wolnego oprogramowania i moimi poglądami. Możecie się +zgadzać z ruchem open source. Możecie się z oboma nie zgadzać. To +wy decydujecie o waszej postawie wobec tych politycznych kwestii.</p> + +<p>Ale jeśli zgadzacie się z ruchem wolnego +oprogramowania – jeśli rozumiecie, że chodzi tu o to, +aby ludzie, których życie jest kontrolowane i kierowane przez tę +decyzję, mieli coś w jej sprawie do powiedzenia – to +mam nadzieję, że powiecie, iż zgadzacie się z ruchem wolnego +oprogramowania, a jedną z rzeczy, które możecie zrobić, +aby to pokazać, jest używanie terminu wolne oprogramowanie i po +prostu zwracanie uwagi ludzi na to, że istniejemy.</p> + +<p>Tak więc Wolność 3 jest bardzo ważna zarówno pod względem +praktycznym, jak i psychospołecznym. Jeśli nie macie tej wolności, +powoduje to praktyczne, materialne szkody, bo nie następuje wspomniany +rozwój społeczności i nie tworzymy potężnego, niezawodnego +oprogramowania. Ale powoduje również szkody psychospołeczne, które mają +wpływ na ducha naukowej współpracy – ideę, która mówi, +że pracujemy razem na rzecz rozwoju ludzkiej wiedzy. Zrozumcie, +postęp naukowy zależy głównie od tego, że ludzie mogą razem +pracować. Tymczasem w dzisiejszych czasach widzi się poszczególne małe +grupy naukowców, które zachowują się jakby to była wojna ze wszystkimi +innymi bandami naukowców i inżynierów. A jeśli oni nie będą się ze +sobą dzielić, to nie będą czynić postępów.</p> + +<p>To są trzy wolności, które odróżniają wolne oprogramowanie od typowych +programów. Wolność 1 to wolność pozwalająca na ułatwianie sobie życia +przez wprowadzanie zmian do programu, aby dostosować go +do swoich potrzeb. Wolność 2 to wolność do pomagania swoim bliźnim +przez dystrybucję kopii. Natomiast Wolność 3 pozwala na wspieranie +rozwoju własnej społeczności poprzez wprowadzanie zmian +i publikowanie ich, tak aby inni mogli z nich +skorzystać. Jeśli macie wszystkie te wolności, to ten program jest dla was +wolnym oprogramowaniem. Dlaczego definiuję to w ten sposób, +z punktu widzenia konkretnego użytkownika? Czy to jest wolne +oprogramowanie dla ciebie? <i>[wskazuje któregoś ze słuchaczy]</i> +Czy to jest wolne oprogramowanie dla ciebie? <i>[wskazuje innego +słuchacza]</i> Tak?</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Czy możesz krótko wyjaśnić różnicę pomiędzy +Wolnościami 2 i 3? <i>[niewyraźne]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Cóż, z pewnością są ze sobą powiązane, +bo jeśli w ogóle nie masz wolności do redystrybucji, to +z pewnością nie masz wolności do dystrybucji zmodyfikowanych +wersji, ale to osobne rzeczy.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Aha.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Wolność 2 to, no wiecie, skupcie się, robicie +identyczną kopię i rozdajecie ją znajomym, a oni mogą z niej +korzystać. Albo robicie identyczne kopie i sprzedajecie je paru +osobom, a wtedy oni mogą z nich korzystać.</p> + +<p>W Wolności 3 chodzi o wprowadzanie ulepszeń – +a przynajmniej wy sądzicie, że są to ulepszenia, a inni mogą +się z wami zgodzić. Więc tu leży różnica. A tak przy okazji, +jedna ważna uwaga. Wolności 1 i 3 zależą od dostępności kodu +źródłowego. Bo modyfikacja programu dostępnego tylko w formie +binarnej jest niezwykle trudna. <i>[śmiech]</i> Nawet małe modyfikacje, +takie jak korzystanie z czterocyfrowej daty, <i>[śmiech]</i> jeśli nie +macie źródeł. Tak więc z istotnych, praktycznych powodów, dostępność +kodu źródłowego jest koniecznym warunkiem, wymaganiem wolnego +oprogramowania.</p> + +<p>Dlaczego więc definiuje to pod kątem tego, czy jest wolnym +oprogramowaniem <em>dla was</em>? Dlatego, że czasami ten sam program +może być wolnym oprogramowaniem dla niektórych ludzi, a niewolnym dla +innych. Może to wyglądać na paradoks, więc pozwólcie mi podać +przykład, który pokaże wam, na czym to polega. Bardzo dużym +przykładem – może największym w historii – tego +problemu był system okien X opracowany na MIT i wydany +na licencji, która czyniła go wolnym oprogramowaniem. Jeśli mieliście +wersję MIT wydaną na licencji MIT, to mieliście Wolności 1, 2 +i 3. Było to dla was wolne oprogramowanie. Ale pośród tych, którzy +otrzymali kopie, znajdowali się różni producenci komputerów, którzy +dostarczali systemy uniksowe i dokonywali oni zmian koniecznych +do tego, aby X działał na ich systemach. Jakieś parę tysięcy +linii spośród setek tysięcy składających się na X. Potem to +kompilowali, dokładali binaria do swojego systemu Unix +i rozprowadzali pod taką samą restrykcyjną licencją jak resztę +systemu. Potem takie kopie dostało miliony ludzi. Mieli system okien X, +ale nie mieli żadnej z tych wolności. <em>Dla nich</em> to nie +było wolne oprogramowanie.</p> + +<p>Tak więc paradoks polegał na tym, że to czy X było +wolnym oprogramowaniem zależało od punktu widzenia. Jeśli ktoś patrzył +z punktu widzenia grupy programistów, to powiedziałby: +„Respektuję wszystkie te wolności. To wolne +oprogramowanie„. Jeśli patrzył z punktu widzenia użytkowników, +powiedziałby: „Hmm, większość użytkowników nie ma tych wolności. To +nie jest wolne oprogramowanie”. Cóż, programiści X nie uważali tego +za problem, bo ich celem w gruncie rzeczy była popularność, +zaspokojenie swojego ego. Chcieli osiągnąć duży sukces +w branży. Chcieli mieć poczucie, że: „Taaak, mnóstwo ludzi +korzysta z naszego oprogramowania”. I była to +prawda. Mnóstwo ludzi korzystało z ich oprogramowania, ale nie +miało wolności.</p> + +<p>W przypadku projektu GNU, jeśli to samo przydarzyłoby się +oprogramowaniu GNU, to byłaby to porażka, bo naszym celem nie było +wyłącznie zdobycie popularności; naszym celem było przekazanie ludziom +wolności i zachęcanie ich do współdziałania, pozwolenie im +na współdziałanie. Pamiętajcie, nigdy nie zmuszajcie nikogo +do współpracy z kimś innym, ale zadbajcie o to, +aby wszyscy mogli ze sobą wspólnie działać, żeby każdy miał +do tego wolność, jeśli tylko tego chce. Jeśli miliony ludzi +korzystałoby z niewolnych wersji GNU, to wcale nie byłby sukces. Cały +projekt zostałby przewrotnie przekształcony w coś zupełnie odmiennego +od pierwotnego celu.</p> + +<p>Więc szukałem sposobu, aby temu zapobiec. Metoda, którą +wymyśliłem, nazywa się „copyleft”. Nazywa się +„copyleft”, bo to tak jakby wziąć prawo autorskie +[<em>ang. copyright</em>] i wywrócić je na drugą +stronę. <i>[śmiech]</i> Z prawnego punktu widzenia copyleft działa +w oparciu o prawo autorskie. Wykorzystujemy istniejące prawo autorskie, +ale do osiągnięcia zupełnie odmiennego celu. Oto co robimy. Mówimy: +„Ten program jest objęty prawem autorskim”. Oczywiście domyślnie +oznacza to, że nie wolno go kopiować, rozpowszechniać, +ani modyfikować. Ale potem mówimy: „Wolno wam +rozpowszechniać jego kopie. Wolno wam go modyfikować. Wolno wam +rozpowszechniać wersje zmodyfikowane i poszerzone. Zmieniać go jak +tylko się wam podoba”.</p> + +<p>Jest jednak pewien warunek. I jest on, oczywiście, powodem, dla +którego to wszystko robimy, aby móc go tam wstawić. Warunek mówi: +rozpowszechniając kiedykolwiek coś zawierającego jakikolwiek kawałek tego +programu, musicie rozpowszechniać całość na tych samych zasadach, +ni mniej, ni więcej. Możecie więc zmienić program +i rozpowszechniać jego zmodyfikowaną wersję, ale gdy to robicie, +ludzie otrzymujący od was program muszą dostać taką samą wolność, jaką +wy dostaliście od nas. I nie tylko wobec części +programu – tych, które skopiowaliście od nas – +ale także wobec reszty, którą od was dostali. Całość programu musi +być dla nich wolnym oprogramowaniem.</p> + +<p>Wolności do modyfikowania i rozpowszechniania tego programu stają +się niezbywalnymi prawami – co jest koncepcją z Deklaracji +Niepodległości. Prawami, wobec których dbamy o to, aby nikt ich wam nie +odebrał. Oczywiście, konkretna licencja, która realizuje ideę copyleft to +GNU GPL, kontrowersyjna licencja, ponieważ rzeczywiście posiada siłę, +aby powiedzieć „nie” ludziom, którzy byliby pasożytami +żerującymi na naszej społeczności.</p> + +<p>Jest mnóstwo ludzi, którzy nie doceniają ideałów wolności. Chętnie wzięliby +rezultaty naszej pracy i wykorzystali je do uzyskania przewagi +w rozpowszechnianiu niewolnego oprogramowania oraz zachęcaniu +ludzi do wyzbycia się własnej wolności. A rezultatem +byłoby – no wiecie, jeśli na to ludziom +pozwolimy – że rozwijalibyśmy te wolne programy i cały +czas musielibyśmy konkurować z ulepszonymi wersjami naszego własnego +oprogramowania. A to nie jest fajne.</p> + +<p>I mnóstwo ludzi również ma poczucie – no wiecie, chcę +bez przymusu poświęcić mój czas, aby wnieść wkład +do społeczności, ale dlaczego miałbym go poświęcać, +aby wnieść wkład na rzecz tamtej firmy, na rzecz ulepszania +jej objętego restrykcyjną licencją programu? Wiecie, niektórzy mogą nawet +sądzić, że to nic złego, ale chcą, żeby im za to +zapłacono. Osobiście wolałbym wcale tego nie robić.</p> + +<p>Jednak obie te grupy – zarówno tacy jak ja, którzy mówią: +„Nie chcę pomagać temu objętemu restrykcyjną licencją programowi +rozpowszechnić się w społeczeństwie” oraz ci, którzy mówią: +„Pewnie, mogę dla nich pracować, ale lepiej żeby mi +zapłacili” – obie grupy mają dobry powód, +aby korzystać z GNU GPL. Bo mówi ona firmie: „Nie +możecie po prostu wziąć sobie wyników mojej pracy +i rozpowszechniać ich bez wolności”. Tymczasem licencje +niezawierające copyleft, takie jak licencja systemu X, umożliwiają to.</p> + +<p>Więc to jest wielka różnica pomiędzy dwoma kategoriami wolnego +oprogramowania — pod względem licencji. Są programy objęte przez +copyleft, w przypadku których licencja chroni wolności oprogramowania +dla każdego użytkownika. I są programy nie objęte przez copyleft, +w przypadku których dozwolone są wersje niewolne. Ktoś <em>może</em> +wziąć te programy i odrzeć je z wolności. Możecie dostać taki +program w wersji niewolnej.</p> + +<p>A ten problem obecnie istnieje. Nadal istnieją niewolne wersje systemu +X wykorzystywane w naszych wolnych systemach operacyjnych. Jest nawet +sprzęt, który nie jest tak naprawdę obsługiwany za wyjątkiem niewolnych +wersji X. To dla naszej społeczności ogromny problem. Tak czy inaczej +nie powiedziałbym, że system X to coś złego. Powiedziałbym, +że jego autorzy nie zrobili najlepszej z możliwych +rzeczy. Ale <em>wydali</em> wiele programów, które wszyscy mogliśmy +wykorzystać.</p> + +<p>Wiecie, jest duża różnica pomiędzy niedoskonałością i złem. Jest wiele +odcieni dobrego i złego. Musimy oprzeć się pokusie mówienia, +że jeśli nie zrobiłeś absolutnie najlepszej z możliwych rzeczy, to +nie zrobiłeś niczego dobrego. No wiecie, autorzy systemu X wnieśli duży +wkład do naszej społeczności. Ale mogli zrobić coś lepszego. Mogli +objąć części programu licencją typu copyleft i zapobiec +rozpowszechnianiu przez innych wersji odrzucających wolność.</p> + +<p>Fakt, że GNU GPL broni waszej wolności, używa prawa autorskiego, żeby +jej bronić, to oczywiście powód, dla którego Microsoft ją obecnie +atakuje. Bo Microsoft naprawdę chciałby móc wziąć cały kod, który +napisaliśmy i wsadzić go do objętych restrykcyjnymi licencjami +programów, zlecić komuś wykonanie paru ulepszeń, albo nawet niezgodnych +zmian – to wszystko, czego potrzebują. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Dzięki przewadze marketingowej Microsoft nie musi tych programów ulepszać, +żeby ich wersje wyparły nasze. Muszą tylko sprawić, aby były inne +i niezgodne. A potem wrzucić to wszystkim na komputery. Tak +więc oni naprawdę nie lubią GNU GPL. Bo GNU GPL nie pozwala im +tego zrobić. Nie pozwala na „przyjęcie i rozszerzenie” +[<em>ang. „embrace, extend (and extinguish)” – +taktyka Microsoftu</em>]. Mówi ona, że jeśli chcecie wykorzystać +w swoich programach nasz kod, to możecie to zrobić. Ale musicie +się również dzielić, dzielić w taki sam sposób. Musicie pozwolić nam +na dzielenie się zmianami, które wprowadzicie. Jest to +więc dwukierunkowa współpraca, czyli prawdziwa współpraca.</p> + +<p>Wiele firm – nawet dużych, takich jak IBM i HP, jest +skłonnych korzystać z naszych programów na tych zasadach. IBM +i HP wnoszą do oprogramowania GNU ważne ulepszenia. I tworzą +inne wolne oprogramowanie. Jednak Microsoft nie chce tego robić, +więc ogłasza, że dla firm GPL jest po prostu nie +do przyjęcia. No tak, jeśli do firm nie zaliczałyby się IBM, HP +i Sun, to może mieliby rację. <i>[śmiech]</i> Więcej na ten temat +później.</p> + +<p>Powinienem dokończyć opowieść historyczną. W 1984 zaczynaliśmy +działalność nie tylko po to, aby napisać trochę wolnego +oprogramowania, ale żeby zrobić coś dużo bardziej spójnego: stworzyć +składający się wyłącznie z wolnego oprogramowania system +operacyjny. Oznaczało to, że musieliśmy pisać kawałek +za kawałkiem. Oczywiście zawsze szukaliśmy dróg na skróty. Praca +do wykonania była tak wielka, że ludzie twierdzili, iż nigdy nam +się nie uda jej skończyć. Ja uważałem, że istnieje co najmniej mała +szansa, że uda nam się doprowadzić to do końca, +ale oczywiście warto jest szukać dróg na skróty. Więc ciągle +rozglądaliśmy się dookoła. Czy jest jakiś program, który napisał ktoś +inny i który dalibyśmy radę dostosować, wetknąć tutaj, aby nie +trzeba było pisać go od nowa? Na przykład system okien X. To +prawda, że nie był objęty przez copyleft, ale był wolnym +oprogramowaniem, więc mogliśmy go wykorzystać.</p> + +<p>Od samego początku chciałem włączyć do GNU system okien. Napisałem +kilka takich systemów na MIT zanim zacząłem pracować +nad GNU. Więc pomimo tego, że w 1984 Unix nie miał systemu +okien, zdecydowałem, że GNU będzie go miało. Ale nigdy nie +napisaliśmy systemu okien GNU, bo pojawił się X. A ja +powiedziałem: „Super! Jedno wielkie zadanie, którego nie musimy +wykonywać. Skorzystamy z X”. Więc w zasadzie powiedziałem: +„Weźmy X i dołączmy go do systemu GNU. A potem +dopasujemy inne części GNU, żeby z nim współpracowały, gdy będzie +potrzeba”. Znaleźliśmy również inne oprogramowanie napisane przez +innych ludzi, takie jak program do składu tekstu TeX i trochę +bibliotek z Berkeley. Istniał wtedy Berkeley Unix, ale nie był +wolnym oprogramowaniem. Kod bibliotek pochodził na początku +od innej grupy z Berkeley, zajmującej się badaniami +nad obliczeniami zmiennoprzecinkowymi. Więc wzięliśmy te kawałki +i dopasowaliśmy do naszego systemu.</p> + +<p>W październiku 1985 założyliśmy Free Software Foundation. Zwróćcie +proszę uwagę, że projekt GNU był pierwszy. FSF powstała potem, niemal +dwa lata po ogłoszeniu Projektu. A FSF to wyłączona +z obowiązku płacenia podatków organizacja charytatywna, która zbiera +fundusze na promowanie wolności dzielenia się oprogramowaniem +i jego modyfikowania. Natomiast w latach 80. jedną z głównych +rzeczy, na które przeznaczaliśmy pieniądze, było zatrudnianie ludzi, +aby pisali kawałki GNU. W ten sposób zostały napisane +najważniejsze programy, takie jak powłoka i biblioteka C, podobnie jak +części innych programów. W ten sposób został napisany program tar, +który jest bardzo ważny, chociaż niezbyt fascynujący <i>[śmiech]</i>. Wydaje +mi się, że w ten sposób został napisany GNU grep. I tak +zbliżaliśmy się do naszego celu.</p> + +<p>Do roku 1991 brakowało tylko jednej ważnej części, a było to +jądro. Dlaczego odkładałem w czasie pisanie jądra? Częściowo dlatego, +że kolejność pisania poszczególnych rzeczy nie gra roli, przynajmniej +pod względem technicznym. I tak trzeba napisać je +wszystkie. Częściowo również dlatego, że miałem nadzieję, iż znajdziemy +rozpoczęte jądro gdzieś indziej. I tak się stało. Znaleźliśmy Mach, +które było rozwijane na uniwersytecie Carnegie Mellon. I nie było +to całe jądro; była to dolna połowa jądra. Musieliśmy więc napisać +górną połowę, ale myślałem, no wiecie, rzeczy takie jak system plików, +kod sieciowy, i tak dalej. Jednak działając na Machu działają +one w zasadzie jako programy poziomu użytkownika, co powinno uczynić je +łatwiejszymi do debugowania. Można je debugować działającym w tym +samym czasie prawdziwym debuggerem poziomu źródłowego. Myślałem więc, +że w ten sposób uda nam się napisać te wyższe partie jądra +w krótkim czasie. Nie udało się. Te asynchroniczne, wielowątkowe +procesy, wysyłające do siebie komunikaty, okazały się być bardzo trudne +do debugowania. A system oparty na Machu, którego używaliśmy +do ich ładowania, miał koszmarne narzędzia do debugowania +i był zawodny, do tego było z nim wiele innych +problemów. Doprowadzenie jądra GNU do działania zajęło nam długie lata.</p> + +<p>Na szczęście jednak nasza społeczność nie musiała czekać +na jądro GNU. Ponieważ w 1991 Linus Torvalds stworzył inne wolne +jądro nazwane Linux. Wykorzystał on starodawny, monolityczny projekt +i okazało się, że jego jądro zaczęło działać znacznie szybciej niż +nasze. Więc może to jest jeden z błędów, które popełniłem: decyzja +projektowa. Tak czy inaczej na początku nie wiedzieliśmy nic o +Linuksie, bo nigdy się z nami nie skontaktował, aby o nim +porozmawiać. Chociaż wiedział o Projekcie GNU. Jednak ogłosił +informację o nim innym ludziom w innych miejscach sieci. I wtedy +inni ludzie wykonali robotę łączenia Linuksa z resztą systemu GNU +w celu stworzenia kompletnego wolnego systemu operacyjnego. W swej +istocie kombinacji GNU i Linuksa.</p> + +<p>Jednak nie zdawali sobie sprawy, że właśnie to robili. Wiecie, oni +mówili: „Mamy jądro – popatrzmy dookoła +i zobaczmy. jakie inne kawałki da się znaleźć i do niego +dołączyć”. Więc patrzyli dookoła – i oto okazało +się, że wszystko, czego potrzebowali, jest już dostępne. „Co +za szczęście”, powiedzieli. <i>[śmiech]</i> „Wszystko już +gotowe. Da się znaleźć wszystko, czego potrzebujemy. Weźmy po prostu +wszystkie te poszczególne części, złóżmy do kupy i będziemy mieli +system”.</p> + +<p>Nie wiedzieli, że większość rzeczy, które znaleźli było kawałkami +systemu GNU. Nie zdawali sobie więc sprawy, że dopasowywali +Linuksa do luki w systemie GNU. Myśleli, że biorą Linuksa +i robią z niego system. Więc nazwali go systemem Linux.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: <i>[niewyraźne]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Nie słyszę – co?</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: <i>[niewyraźne]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Cóż, to po prostu nie – no wiesz, +to margines.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Ale to więcej szczęścia niż znalezienie X +i Macha?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Racja. Różnica polega na tym, +że autorzy X i Macha nie mieli na celu stworzenia kompletnego +wolnego systemu operacyjnego. Tylko my mieliśmy taki cel. I to nasza +ogromna praca sprawiła, że system istnieje. W rzeczywistości +stworzyliśmy większą część systemu niż jakikolwiek inny +projekt. Nieprzypadkowo, bo ci ludzie – napisali użyteczne +części systemu. Ale nie zrobili tego, bo chcieli, żeby system +został ukończony. Mieli inne powody.</p> + +<p>Autorzy systemu X – wydawało im się, że stworzenie +sieciowego systemu okien byłoby niezłym projektem, i było +nim. I okazało się, że pomogło to nam zrobić dobry wolny system +operacyjny. Ale oni nie tego chcieli. Nawet o tym nie myśleli. To był +przypadek. Przypadkowa korzyść. Oczywiście nie twierdzę, że to, co +zrobili, było złe. Przeprowadzili duży projekt związany z wolnym +oprogramowaniem. To dobra rzecz. Ale nie posiadali tej ostatecznej +wizji. Wizja była w projekcie GNU.</p> + +<p>Więc to my jesteśmy tymi, którzy – każdy najmniejszy +kawałek, którego nie zrobił nikt inny, zrobiliśmy my. Bo wiedzieliśmy, +że bez tego nie będziemy mieli kompletnego systemu. Nawet jeśli było to +zupełnie nudne i nieromantyczne, jak <code>tar</code> +lub <code>mv</code>. <i>[śmiech]</i> Zrobiliśmy +to. Lub <code>ld</code>, wiecie, nie ma nic ekscytującego +w <code>ld</code> – ale ja taki +napisałem. <i>[śmiech]</i> I włożyłem dużo wysiłku w to, żeby +w minimalnym stopniu korzystał z operacji we/wy na dysku, tak +aby był szybszy i radził sobie z większymi +programami. Ale wiecie, lubię dobrze wykonać swoją pracę. Lubię +w jej trakcie ulepszać w programie różne rzeczy. Ale nie +napisałem go dlatego, że miałem doskonałe pomysły na lepszy +<code>ld</code>. Napisałem go, bo potrzebowaliśmy jego wolnej +wersji. I nie mogliśmy oczekiwać, że ktoś inny to +zrobi. Więc my musieliśmy to zrobić, albo znaleźć kogoś, żeby to +zrobił dla nas.</p> + +<p>Więc pomimo tego, że do dzisiaj tysiące ludzi z różnych +projektów wniosło wkład w ten system, to istnieje jeden projekt, dzięki +któremu system istnieje, a jest to Projekt GNU. On w zasadzie +<em>jest</em> Systemem GNU, z innymi rzeczami dodanymi od tamtej +pory.</p> + +<p>Więc zwyczaj nazywania tego systemu Linuksem to dla Projektu GNU duży +cios, bo zazwyczaj nie docenia się tego, co zrobiliśmy. Uważam, +że Linux, czyli jądro, jest bardzo użytecznym kawałkiem wolnego +oprogramowania i mam do powiedzenia na jego temat same dobre +rzeczy. Chociaż, tak naprawdę mogę znaleźć parę złych rzeczy na jego +temat. <i>[śmiech]</i> Ale w zasadzie mam do powiedzenia +na jego temat dobre rzeczy. Jednak zwyczaj nazywania systemu GNU +„Linuksem” jest po prostu błędny. Chciałbym was prosić o +odrobinę wysiłku i nazywanie tego systemu GNU/Linuksem, aby pomóc +nam w ten sposób uzyskać należne uznanie.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Potrzebujecie maskotki! Załatwcie sobie wypchane +zwierzątko! <i>[śmiech]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Już mamy.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Macie?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Mamy zwierzątko – gnu. <i>[śmiech]</i> +Nieważne. Więc tak, jeśli rysujecie pingwina, narysujcie obok +gnu. <i>[śmiech]</i> Ale zostawmy pytania na koniec. Mam jeszcze +trochę do powiedzenia.</p> + +<p>Dlaczego tak mi na tym zależy? No wiecie, dlaczego uważam, +że warto jest zawracać wam głowę i być może dawać wam, +prawdopodobnie obniżać waszą opinię o mnie, <i>[śmiech]</i> podnosząc +kwestię uznania zasług? Ponieważ niektórzy ludzie, gdy to robię, +niektórzy ludzie myślą, że to dlatego, że chcę nakarmić swoje ego, +tak? Oczywiście nie mówię – nie proszę, żebyście nazywali go +„Stallmanix”, prawda? <i>[śmiech] [aplauz]</i></p> + +<p>Proszę, żebyście nazywali go GNU, bo chcę, żeby uznane zostały zasługi +Projektu GNU. Mam konkretny powód, który sam w sobie jest dużo +ważniejszy niż uznanie czyichkolwiek zasług. Bo jeśli obecnie +przyjrzycie się naszej społeczności, to większość ludzi, którzy o niej mówią +albo piszą, nigdy nie wspominają GNU, nigdy nawet nie wspominają celów +związanych z wolnością – tych politycznych +i społecznych ideałów. Bo miejsce, z którego się wywodzą to +GNU.</p> + +<p>Ideały związane z Linuksem – filozofia jest bardzo +odmienna. To jest w zasadzie apolityczna filozofia Linusa +Torvaldsa. Więc gdy ludzie są przekonani, że cały system to Linux, +zazwyczaj myślą: „Aha, więc to wszystko musiało zostać +zapoczątkowane przez Linusa Torvaldsa. To jego filozofii powinniśmy się +dokładniej przyjrzeć”. A gdy słyszą o filozofii GNU, to myślą: +„Matko, to takie idealistyczne, musi być strasznie +niepraktyczne. Jestem użytkownikiem Linuksa, a nie +GNU”. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Co za ironia! Gdyby tylko wiedzieli! Gdyby wiedzieli, że system, +który lubią – a czasami nawet kochają i szaleją +na jego punkcie – to nasza idealistyczna, polityczna +filozofia w zmaterializowanej postaci.</p> + +<p>Nadal nie musieliby się z nami zgadzać. Ale przynajmniej mieliby +powód, aby traktować to poważnie, aby dokładnie się nad tym +zastanowić, aby dać temu szansę. Zobaczyliby jak to się ma do ich +życia. Wiecie, gdyby zdali sobie sprawę, że: „Korzystam z systemu +GNU. Oto filozofia GNU. Dzięki <em>tej</em> filozofii system, który tak +lubię, istnieje”, to przynajmniej traktowaliby ją z dużo większą +otwartością umysłu. Nie znaczy to, że wszyscy się będą zgadzać. Ludzie +myślą różne rzeczy. To jest w porządku. No wiecie, ludzie powinni sami +wyrobić sobie poglądy. Ale chcę, aby ta filozofia skorzystała +na uznaniu jej zasług wobec rezultatów, jakie osiągnęła.</p> + +<p>Jeśli przyjrzycie się naszej społeczności, to zobaczycie, że prawie +wszędzie instytucje nazywają ten system Linuksem. No wiecie, dziennikarze +nazywają go głównie Linuksem. To niewłaściwe, ale tak robią. Mówią tak +przeważnie firmy, które go rozpowszechniają. Aha, i większość tych +dziennikarzy, gdy piszą artykuły, zazwyczaj nie patrzy na to +z punktu widzenia polityki lub społeczeństwa. Zazwyczaj rozważają +to jako kwestię czysto biznesową, chodzi im mniej więcej o to, które firmy +odniosą sukces, co jest dosyć mało ważne dla społeczeństwa. A gdy +popatrzycie na firmy, które rozpowszechniają system GNU/Linux wśród +ludzi, to większość nazywa go Linuksem. I <em>wszyscy</em> dodają +do niego niewolne oprogramowanie.</p> + +<p>GNU GPL mówi, że jeśli weźmiecie kod i trochę kodu z programu +objętego przez GPL, i dodacie jeszcze trochę kodu, aby zrobić +większy program, to cały ten program musi zostać wydany +na GPL. Ale moglibyście dołożyć osobno inne programy na tym +samym dysku (jakimkolwiek, dysku twardym lub CD) i mogą one mieć +inne licencje. Uważa się to za zwykłą agregację i w gruncie rzeczy +rozpowszechnianie dwóch programów jednocześnie nie jest czymś, wobec czego +mamy cokolwiek do powiedzenia. Więc, w rzeczywistości, to nie jest +prawda – czasami żałuję, że tak nie jest – +że jeśli jakaś firma wykorzysta program objęty przez GPL w swoim +produkcie, to cały produkt musi być wolnym oprogramowaniem. To nie +ma – nie idzie aż tak daleko – takiego zasięgu. To +cały program. Jeśli są dwa programy, które komunikują się ze sobą +na pewną odległość – na przykład przez wysyłanie +do siebie komunikatów – to ogólnie rzecz biorąc są +pod względem prawnym rozdzielne. Więc te firmy, dodając +do systemu niewolne oprogramowanie, dają użytkownikom, filozoficznie +i politycznie, bardzo zły sygnał. Mówią oni użytkownikom: +„Używanie niewolnego oprogramowania jest w porządku. Nawet je +tutaj dodajemy jako bonus”.</p> + +<p>Jeśli popatrzycie na magazyny o korzystaniu z GNU/Linuksa, to +większość z nich ma tytuł typu „Linux coś-tam +coś-tam”. Więc zazwyczaj nazywają system Linuksem. I są +wypełnione reklamami niewolnego oprogramowania, które można uruchamiać +w GNU/Linuksie. Te reklamy mają wspólne przesłanie. Mówią: +„Niewolne oprogramowanie jest dla was dobre. Jest tak dobre, +że może nawet za nie <em>zapłacicie</em>”. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>I nazywają te rzeczy „pakietami o zwiększonej wartości” +[<em>ang. value-added packages</em>], co mówi coś o ich wartościach +[<em>ang. values</em>]. Mówią: „Ceńcie [<em>ang. value</em>] +praktyczną wygodę, a nie wolność”. A ja nie zgadzam się +z tymi wartościami, więc je nazywam „pakietami o +zmniejszonej wolności” [<em>ang. freedom-subtracted +packages</em>]. <i>[śmiech]</i> Bo jeśli zainstalujecie sobie wolny +system operacyjny, to od tego momentu żyjecie w wolnym +świecie. Korzystacie z wolności, na którą pracowaliśmy dla was +przez wiele lat. Takie pakiety dają wam okazję do zakucia się +w łańcuchy.</p> + +<p>A jeśli popatrzycie na targi branżowe – dotyczące +korzystania, poświęcone korzystaniu z GNU/Linuksa, wszystkie one +nazywają się targami „linuksowymi”. I są wypełnione +stoiskami promującymi niewolne oprogramowanie, co w swej istocie +przypieczętowuje akceptację niewolnych programów. Więc niemalże +z którejkolwiek strony nie spojrzy się na naszą społeczność, +instytucje podpisują się pod niewolnym oprogramowaniem, całkowicie +negując ideę wolności, dla której zostało stworzone GNU. I jedyny +moment, w którym ludzie mają szansę zetknąć się z ideą wolności, +to w nawiązaniu do GNU i do wolnego oprogramowania, terminu +„wolne oprogramowanie”. Dlatego proszę was: nazywajcie ten +system GNU/Linux. Zwracajcie uwagę ludzi na to, skąd wziął się ten +system i dlaczego.</p> + +<p>Oczywiście, korzystając jedynie z nazwy nie będziecie wyjaśniać +historii. Możecie wstukiwać dodatkowe cztery znaki i pisać GNU/Linux; +możecie wymawiać dwie dodatkowe sylaby. Ale GNU/Linux ma mniej sylab +niż Windows 2000. <i>[śmiech]</i> Jednak nie mówicie im wiele, +ale przygotowujecie ich, więc jak usłyszą o GNU i o co +w tym wszystkim chodzi, to zobaczą, jakie to ma znaczenie dla nich +i ich życia. A to ma pośrednio wielkie +znaczenie. Więc proszę, pomóżcie nam.</p> + +<p>Zauważcie, że Microsoft nazwał GPL „licencją open +source”. Oni nie chcą, aby ludzie myśleli, że w tej sprawie +chodzi o wolność. Zobaczcie, że zachęcają ludzi, aby myśleli +w wąski sposób, jak konsumenci, oczywiście żeby nawet jako konsumenci +myśleli niezbyt racjonalnie, jeśli mają wybrać produkty +Microsoftu. Ale nie chcą, by ludzie myśleli jak obywatele +lub mężowie stanu. To im nie sprzyja. A przynajmniej ich obecnemu +modelowi biznesowemu.</p> + +<p>W jaki sposób wolne oprogramowanie… cóż, mogę wam opowiedzieć +jak wolne oprogramowanie ma się do naszego społeczeństwa. Drugorzędny +temat, który może niektórych z was zainteresować, to jak wolne +oprogramowanie ma się do biznesu. Tak naprawdę to wolne oprogramowanie +jest dla biznesu <em>niezwykle</em> użyteczne. W końcu większość firm +w rozwiniętych krajach korzysta z oprogramowania. Tylko ułamek +z nich tworzy oprogramowanie.</p> + +<p>Wolne oprogramowanie ma ogromne zalety dla każdej firmy, która korzysta +z programów, bo oznacza, że to wy kontrolujecie +sytuację. Zasadniczo wolne oprogramowanie oznacza, że użytkownicy +kontrolują działanie programu. Indywidualnie, jeśli im na tym +wystarczająco zależy, lub kolektywnie, jeśli im na tym +wystarczająco zależy. Każdy, komu dostatecznie zależy, może wywrzeć jakiś +wpływ. Komu wszystko jedno, ten nie wybiera. Wtedy korzysta z tego, co +preferują inni. Ale jeśli wam zależy, to macie coś +do powiedzenia. W przypadku oprogramowania objętego restrykcyjnymi +licencjami w gruncie rzeczy nie macie nic do gadania.</p> + +<p>W przypadku wolnego oprogramowania możecie zmieniać cokolwiek +chcecie. I nie ma znaczenia, że w waszej firmie nie ma żadnych +programistów; to nic. Wiecie, gdybyście chcieli przesunąć parę ścian +w swoim budynku, to nie musicie być do tego firmą stolarską +[<em>w USA ściany są zazwyczaj drewniano-gipsowe</em>]. Wystarczy, +że będziecie mogli znaleźć stolarza i powiedzieć: „Ile +za wykonanie tej roboty?” A jeśli chcecie zmienić używane +przez was oprogramowanie, nie musicie być firmą programistyczną. Musicie +tylko iść do firmy programistycznej i powiedzieć: „Ile +za implementację tych funkcji? I kiedy będzie to +gotowe?”. A jeśli oni tego nie zrobią, możecie iść i znaleźć +kogoś innego.</p> + +<p>Oznacza to wolny rynek usług wsparcia. Tak więc każda firma, której +zależy na wsparciu znajdzie w wolnym oprogramowaniu ogromne +zalety. W przypadku programów objętych restrykcyjnymi licencjami +wsparcie jest objęte monopolem, bo tylko jedna firma posiada kod +źródłowy, a może ma go kilka firm, które zapłaciły za to +gigantyczne sumy pieniędzy, jeśli brały udział w programie dzielenia +kodu Microsoftu, ale jest ich tylko kilka. Tak więc nie ma dla was +wielu możliwych źródeł wsparcia. A to oznacza, że jeśli nie +jesteście prawdziwym gigantem, to oni się wami nie interesują. Wasza firma +nie jest dla nich wystarczająco ważna, aby zależało im +na zatrzymaniu was przy sobie lub na tym, co się zdarzy. Jak już +będziecie używać ich programu, to będą przekonani, że jesteście +zmuszeni kupować wsparcie u nich, bo przesiadka na inny +program to masa pracy. I kończy się na tym, że płacicie +za przywilej zgłaszania usterek. <i>[śmiech]</i> A jak już +zapłacicie, powiedzą wam: „No tak, odnotowaliśmy wasze zgłoszenie +błędu. Za kilka miesięcy możecie sobie kupić upgrade i zobaczyć, +czy go naprawiliśmy”. <i>[śmiech]</i></p> + +<p>Firmom sprzedającym wsparcie dla wolnego oprogramowania coś takiego nie +ujdzie na sucho. Muszą starać się, aby klienci byli +zadowoleni. Oczywiście dużo dobrego wsparcia możecie dostać +za darmo. Ogłaszacie swój problem w Internecie. Odpowiedź możecie +dostać następnego dnia. Ale nie ma na to oczywiście +gwarancji. Jeśli chcecie mieć pewność, to lepiej podpiszcie umowę +z jakąś firmą i jej zapłaćcie. I to jest, oczywiście, jeden +ze sposobów działania biznesu opartego na wolnym oprogramowaniu.</p> + +<p>Kolejna zaleta wolnego oprogramowania dla firm korzystających +z programów komputerowych to bezpieczeństwo i prywatność. To +odnosi się również do pojedynczych osób, ale mówię o tym +w kontekście firm. Wiecie, gdy program jest objęty restrykcyjną +licencją, to nawet nie wiadomo, co tak naprawdę robi.</p> + +<p>Może mieć umyślnie dodane funkcje, które by się wam nie spodobały, +jeślibyście o nich wiedzieli, np. może mieć tylne wejście [ang. backdoor] +pozwalające autorowi wejść na waszą maszynę. Może szpiegować, co +robicie i wysyłać informacje z powrotem. To nie jest nic +niezwykłego. Niektóre programy Microsoftu to robiły. Ale to nie dotyczy +tylko Microsoftu. Są inne objęte restrykcyjnymi licencjami programy, które +szpiegują swoich użytkowników. I nawet nie można tego +stwierdzić. A nawet zakładając, że autor jest całkowicie uczciwy, +każdy programista popełnia błędy. Mogą pojawić się błędy mające wpływ +na wasze bezpieczeństwo, które nie są niczyją winą. Ale chodzi o +to, że jeśli nie jest to wolne oprogramowanie, to nie możecie ich +znaleźć. I nie możecie ich naprawić.</p> + +<p>Nikt nie ma czasu na sprawdzanie źródeł każdego programu, którego +używa. Nie będziecie tego robić. Ale w przypadku wolnego oprogramowania +istnieje duża społeczność i są w niej ludzie, którzy wszystko +sprawdzają. I korzystacie na ich sprawdzaniu, bo jeśli jest +jakiś przypadkowy błąd — zawsze jakieś są od czasu do czasu +w każdym programie – to mogą go znaleźć +i naprawić. Poza tym ludzie znacznie mniej chętnie dokładają konia +trojańskiego lub funkcję szpiegującą, jeśli obawiają się, że ktoś +może ich złapać. Autorzy oprogramowania objętego restrykcyjnymi licencjami +uważają, że nikt ich nie złapie. Ujdzie im to +na sucho. Ale autor wolnego oprogramowania musi zdawać sobie +sprawę, że ludzie będą na to patrzeć i to +zauważą. Więc w naszej społeczności nie uważamy, że może nam ujść +na sucho wciskanie ludziom funkcji, która by im się nie +spodobała. Wiemy, że jeśli użytkownikom się nie będzie podobała, to +zrobią zmodyfikowaną wersję, która nie będzie jej zawierać. A potem +zaczną wszyscy jej używać.</p> + +<p>Tak naprawdę to wszyscy jesteśmy na tyle rozsądni, potrafimy sięgnąć +wyobraźnią na tyle daleko naprzód, że najpewniej nie dodamy tej +funkcji. Przecież piszecie wolny program; chcecie, żeby ludziom podobała się +wasza wersja; nie chcecie wstawić do niej czegoś, czego wiele ludzi +będzie nienawidzić i przez co popularna stanie się inna zmodyfikowana +wersja zamiast waszej. Więc dochodzicie do wniosku, że w +świecie wolnego oprogramowania użytkownik jest królem świata. W świecie +oprogramowania objętego restrykcyjnymi licencjami użytkownik <em>nie</em> +jest królem. Bo jesteście tylko klientem. Nie macie nic +do powiedzenia w kwestii programów, których używacie.</p> + +<p>Pod tym względem wolne oprogramowanie to nowy mechanizm +demokratyczny. Profesor Lessig, pracujący obecnie w Stanford, zauważył, +że kod funkcjonuje jak rodzaj prawa. Ktokolwiek napisał kod, którego +prawie wszyscy używają do wszelkich celów, napisał prawa, które kierują +ich życiem. W przypadku wolnego oprogramowania prawa te są pisane +w sposób demokratyczny. Nie chodzi tu o klasyczną formę +demokracji – nie mamy wielkich wyborów, na których mówimy: +„Zagłosujmy wszyscy jak ma być zaimplementowana ta +funkcja”. <i>[śmiech]</i> Zamiast tego w zasadzie mówimy, +że ci z was, którzy chcą pracować nad zaimplementowaniem tej +funkcji w ten sposób, mogą to robić. A jeśli chcecie pracować +nad zaimplementowaniem w inny sposób, możecie to +robić. I wiecie co, w taki czy inny sposób zostaje ona +zaimplementowana. I jeśli wielu ludzi chce, żeby było to zrobione +w jakiś sposób, to tak właśnie zostanie zrobione. I tak, każdy +bierze udział w tej społecznej decyzji po prostu podejmując kroki +w kierunku, który mu odpowiada.</p> + +<p>Osobiście macie wolność do zrobienia tylu kroków, ile chcecie. Firmy +mogą zrobić tyle kroków, ile wyda im się użyteczne. A po dodaniu tego +wszystkiego wychodzi kierunek, w którym podążać będzie oprogramowanie.</p> + +<p>Często bardzo użyteczna jest możliwość wyjęcia kawałków z istniejącego +programu, prawdopodobnie zazwyczaj dużych kawałków, a później napisania +jakiejś ilości kodu samemu i zrobienia programu, który robi dokładnie +to, co wam jest potrzebne, i którego napisanie od zera wymagałoby +od was harowania jak wół, gdybyście nie mogli skonsumować dużych +kawałków jakiegoś istniejącego pakietu wolnego oprogramowania.</p> + +<p>Kolejna rzecz, która wynika z tego, że użytkownik jest królem, to +że zazwyczaj jesteśmy bardzo dobrzy jeśli chodzi o zgodność +i standaryzację. Dlaczego? Bo użytkownicy to lubią. Użytkownicy +prawdopodobnie odrzucą program, który zawiera w sobie nieuzasadnione +niezgodności. Czasami pojawia się jakaś grupa użytkowników, która potrzebuje +właśnie jakiejś konkretnej niezgodności i wtedy ją dostaną. To jest +OK. Ale gdy użytkownicy chcą zgodności ze standardem, to my, autorzy, +musimy się temu podporządkować i zdajemy sobie z tego +sprawę. I tak robimy. Dla kontrastu, gdy popatrzycie na autorów +oprogramowania objętego restrykcyjnymi licencjami, to często widzą oni +korzyści w umyślnym <em>ignorowaniu</em> standardów i to nie +dlatego, że sądzą, że w ten sposób dają użytkownikowi coś +lepszego, ale raczej dlatego, że w ten sposób coś mu narzucają, +zamykają go. Zmieniają nawet formaty plików, tylko po to, +aby zmusić ludzi do kupienia najnowszej wersji.</p> + +<p>Archiwiści mają teraz problem, bo plików zapisanych na komputerach +10 lat temu nie da się otworzyć; zostały zapisane przy użyciu objętego +restrykcyjną licencją oprogramowania, które od tamtego czasu +przepadło. Gdyby zostały zapisane przy użyciu wolnego oprogramowania, to +można by je odnowić i uruchomić. A te rzeczy nie zostałyby, te +archiwa nie zostałyby stracone, nie byłyby niedostępne. Narzekano nawet +na to ostatnio w radiu publicznym i wymieniano wolne +oprogramowanie jako rozwiązanie problemu. Tak więc w rezultacie, +korzystając z niewolnego programu do przechowywania waszych +danych, owijacie sobie wokół szyi pętlę.</p> + +<p>Powiedziałem więc jakie znaczenie wolne oprogramowanie ma dla +większości firm. Ale jakie ma znaczenie dla konkretnego wąskiego +obszaru, jakim jest przemysł programistyczny? Odpowiedź brzmi: prawie +żadne. A to dlatego, że 90% tego przemysłu, z tego co mi +mówiono, to rozwój oprogramowania na zamówienie, które nigdy nie będzie +wydane. W przypadku takiego oprogramowania kwestia, lub etyczna +kwestia, „objęte restrykcyjną licencją czy wolne” nie ma +znaczenia. Pytanie brzmi: czy wy, użytkownicy, macie wolność +do zmieniania i ponownego rozpowszechniania tego oprogramowania? +Jeśli jest tylko jeden użytkownik i to on posiada prawa, to nie ma +problemu. Ten użytkownik <em>ma</em> wolność do robienia wszystkich +tych rzeczy. Więc w rezultacie każdy program napisany +na <em>indywidualne zamówienie</em> przez jakąś firmę +na wewnętrzny użytek to wolne oprogramowanie, jeśli tylko mają +wystarczająco oleju w głowie, żeby domagać się kodu źródłowego +i wszystkich praw.</p> + +<p>Kwestia ta nie ma tak naprawdę znaczenia również w przypadku +oprogramowania, które działa w zegarkach, mikrofalówkach +lub samochodowych systemach zapłonu. Bo tutaj nie ściągacie +oprogramowania, żeby je zainstalować. Z punktu widzenia użytkownika to +nie jest prawdziwy komputer. Więc nie rozbudza to tych kwestii +w wystarczająco dużym stopniu, żeby stały się etycznie +ważne. Więc ogólnie rzecz biorąc przemysł programistyczny sobie +poradzi, tak jak robił to dotychczas. Interesujące jest to, że skoro +tak wielka część dostępnej pracy należy do tej kategorii, to nawet +jeśli nie byłoby możliwości zakładania firm zajmujących się wolnym +oprogramowaniem, to jego autorzy mogliby znaleźć sobie pracę przy pisaniu +programów na indywidualne zamówienie. <i>[śmiech]</i> Jest tego tak +wiele; stosunek jest tak duży.</p> + +<p>Ale złożyło się tak, że istnieje biznes oparty na wolnym +oprogramowaniu. Są firmy zajmujące się wolnym oprogramowaniem, a na +mojej konferencji prasowej pojawią się ludzie z kilku +z nich. Oczywiście, istnieją też firmy, które <em>nie</em> są firmami +opierającymi działalność na wolnym oprogramowaniu, ale tworzą +i wydają użyteczne programy tego typu, a produkowane przez nich +wolne oprogramowanie ma duże znaczenie.</p> + +<p>Jak działają firmy zajmujące się wolnym oprogramowaniem? Cóż, niektóre +z nich sprzedają kopie. Wiecie, każdy może kopiować to do woli, +ale im i tak udaje się sprzedawać tysiące kopii +na miesiąc. Inni sprzedają wsparcie i różne usługi. Osobiście +w drugiej połowie lat 80. sprzedawałem usługi wsparcia. Mówiłem: +„Za 200$ za godzinę zmienię wszystko, co tylko chcecie, +w oprogramowaniu GNU, które napisałem”. Tak, to była słona +stawka, ale jeśli był to program, którego byłem autorem, to ludzie +oceniali, że uda mi się skończyć pracę w dużo krótszym +czasie. <i>[śmiech]</i> I tak zarabiałem na życie. Tak naprawdę to +zarabiałem więcej niż kiedykolwiek wcześniej. Prowadziłem także +zajęcia. I robiłem to do roku 1990, kiedy otrzymałem dużą nagrodę +i nie musiałem tego więcej robić.</p> + +<p>Ale w 1990 powstała pierwsza korporacja opierająca działalność +na wolnym oprogramowaniu, Cygnus Support. A ich działalność to +było w gruncie rzeczy to samo, co ja robiłem. Z całą pewnością +mógłbym dla nich pracować, gdyby była taka potrzeba. Ponieważ takiej +potrzeby nie było, to stwierdziłem, że dobrze będzie dla ruchu, gdy +pozostanę niezależny od jakiejś konkretnej firmy. W ten sposób +mogłem mówić dobre i złe rzeczy o różnych firmach programistycznych +zajmujących się wolnym i niewolnym oprogramowaniem bez żadnego +konfliktu interesów. Wydawało mi się, że lepiej się przysłużę +ruchowi. Ale gdybym potrzebował pracy u nich, żeby się utrzymać, +to oczywiście bym dla nich pracował. To etyczny rodzaj pracy. Nie byłoby +powodu, żebym musiał się wstydzić pracy u nich. Ta firma zaczęła +przynosić zyski w pierwszym roku działalności. Została założona +z bardzo małym kapitałem początkowym składającym się wyłącznie +z pieniędzy jej trzech założycieli. I rozwijała się każdego roku +i przynosiła zyski każdego roku, aż stali się pazerni i zaczęli +szukać zewnętrznych inwestorów, a potem wszystko +zepsuli. Ale sukces trwał kilka lat, zanim stali się pazerni.</p> + +<p>To służy za przykład jednej z ekscytujących rzeczy dotyczących +wolnego oprogramowania. Wolne oprogramowanie pokazuje, że nie musicie +zbierać kapitału, żeby tworzyć wolne oprogramowanie. To znaczy, to się +przydaje; to <em>może</em> pomóc. No wiecie, jak zbierzecie kapitał, to +możecie zatrudnić paru ludzi i kazać im napisać trochę +oprogramowania. Ale wiele można zdziałać z niewielką liczbą +osób. Tak naprawdę to olbrzymia wydajność procesu tworzenia wolnego +oprogramowania jest jednym z powodów, dla których ważne jest, +aby świat przesiadł się na wolne oprogramowanie. I zadaje to +także kłam temu, co Microsoft twierdzi mówiąc, że GPL jest zła, +bo z jej powodu trudniej jest im zbierać kapitał na rozwój +niewolnego oprogramowania i brać nasze programy, i wstawiać nasz +kod do swoich programów, którymi się z nami nie podzielą. Ogólnie +rzecz biorąc nie potrzeba nam, żeby w ten sposób zbierali +kapitał. I tak wykonamy potrzebną pracę. Wykonujemy ją.</p> + +<p>Kiedyś ludzie mówili, że nigdy nie uda nam się stworzyć kompletnego +wolnego systemu operacyjnego. Nie dość, że stworzyliśmy system, to +zrobiliśmy jeszcze dużo więcej. Powiedziałbym, że jesteśmy o rząd +wielkości od stworzenia całego potrzebnego światu oprogramowania +ogólnego przeznaczenia. I to w świecie, w którym 90% +użytkowników nie korzysta jeszcze z naszego +oprogramowania. W świecie, w którym, chociaż w niektórych +branżach biznesu, no wiecie, więcej niż połowa wszystkich serwerów +sieciowych na świecie działa pod GNU/Linuksem i używa Apache +jako serwera sieciowego.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: <i>[niewyraźne]</i> … Co powiedziałeś, +Linux?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: I said GNU/Linux.</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: Tak?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Tak, gdy mówię o jądrze, to nazywam je Linux. No +wiesz, taka jest jego nazwa. Jądro zostało napisane przez Linusa Torvaldsa +i powinniśmy je nazywać tylko tak, jak on chciał, z szacunku +do autora.</p> + +<p>Tak czy inaczej, ogólnie w biznesie większość użytkowników go nie +używa. Większość domowych użytkowników nie korzysta jeszcze z naszego +systemu. Więc gdy zaczną to robić, to powinniśmy automatycznie zyskać +10 razy więcej ochotników i 10 razy więcej klientów dla firm +zajmujących się wolnym oprogramowaniem, które powstaną. I to nam +pozwoli na pokonanie tego rzędu wielkości. Więc obecnie jestem +całkiem pewny, że <em>może</em> nam się udać.</p> + +<p>I to jest ważne, bo Microsoft chce, żebyśmy czuli się +zdesperowani. Mówią: „Jedyny sposób, żebyście mieli działające +oprogramowanie, żebyście mieli innowacje, to przekazanie nam władzy. Dajcie +nam się zdominować. Dajcie nam kontrolę nad tym, co robicie ze swoim +oprogramowaniem, żebyśmy mogli wycisnąć z was górę pieniędzy +i użyć jej niewielkiej części do rozwoju programów, a resztę +zatrzymać jako zysk”.</p> + +<p>Cóż, nie powinniście się nigdy czuć tak zdesperowani. Nigdy nie powinniście +się czuć na tyle zdesperowani, aby oddać swoją wolność. To bardzo +niebezpieczne.</p> + +<p>Kolejna rzecz, którą Microsoft, cóż, nie tylko Microsoft, ludzie, którzy nie +popierają wolnego oprogramowania ogólnie przyjmują system wartości, +w którym jedyna licząca się rzecz to krótkoterminowe praktyczne +korzyści: Ile pieniędzy zarobię w tym roku? Co mogę zrobić dzisiaj? +Krótkoterminowe i wąskie myślenie. Ich założenie jest takie, +że niedorzecznie jest myśleć, iż ktokolwiek mógłby poświęcać się dla +wolności.</p> + +<p>Wczoraj wielu ludzi przemawiało na temat Amerykanów, którzy poświęcali +się dla wolności swoich rodaków. Niektórzy z nich poświęcali bardzo +wiele. Poświęcali nawet swoje życie za takie wolności, o których +wszyscy w naszym kraju przynajmniej słyszeli. (Przynajmniej +w niektórych przypadkach; wydaje mi się, że powinniśmy zignorować +wojnę w Wietnamie).</p> + +<p><i>[Dzień wcześniej w USA miał miejsce Memorial Day, dzień, +w którym oddawana jest cześć bohaterom wojennym. – +przyp. red.]</i></p> + +<p>Ale na szczęście utrzymanie naszej wolności korzystania +z oprogramowania nie wymaga wielkich poświęceń. Malutkie, niewielkie +poświęcenia wystarczą, na przykład nauczenie się interfejsu linii +poleceń, jeśli nie mamy jeszcze interfejsu graficznego. Na przykład +robienie czegoś w ten sposób, bo nie mamy jeszcze wolnego pakietu +umożliwiającego zrobienie tego inaczej. Na przykład przekazanie trochę +pieniędzy firmie, która ma zamiar napisać jakiś pakiet wolnego +oprogramowania, żebyście mogli go za kilka lat używać. Różne małe +poświęcenia, które wszyscy możemy ponieść. A na dłuższą metę nawet +na tym skorzystamy. No wiecie, to tak naprawdę bardziej inwestycja niż +poświęcenie. Musimy mieć tylko wystarczająco dalekosiężną perspektywę, +aby dostrzec, że dobre jest dla nas inwestowanie w ulepszanie +społeczeństwa, bez rachowania miedziaków, kto i ile na tej +inwestycji skorzysta.</p> + +<p>W zasadzie tutaj skończyłem.</p> + +<p>Chciałbym wspomnieć, że istnieje nowe podejście do biznesu +opartego na wolnym oprogramowaniu zaproponowane przez Tony'ego Stanco, +które nazywa „Free Developers„ [<em>Wolni Autorzy</em>] +i które opiera się na pewnej strukturze biznesowej mającej +w końcu wypłacić część zysków każdemu, wszystkim autorom wolnego +programu, którzy dołączyli się do organizacji. W tej chwili +rozważają możliwości załatwienia mi dosyć dużych kontraktów rządowych +na rozwój programów w Indiach, bo będą używać wolnego +oprogramowania jako podstawy, co zapewni im olbrzymie oszczędności.</p> + +<p>Więc zdaje się, że teraz powinienem poprosić o pytania.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: <i>[niewyraźne]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Czy mógłbyś mówić odrobinę głośniej? +Naprawdę nic nie słyszę.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Jak mogłaby firma taka jak Microsoft zawrzeć +kontrakt na wolne oprogramowanie?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Cóż, tak naprawdę to Microsoft planuje +przeniesienie dużej części swojej działalności +na usługi. I planują coś podłego i niebezpiecznego, +tzn. przywiązanie usług do programów, jednego do drugiego, +w rodzaj węzła, rozumiecie? Więc aby korzystać z tej usługi, +będziecie musieli używać tego programu Microsoftu, co będzie oznaczało, +że będziecie musieli korzystać z tej usługi w przypadku tego +programu, więc to wszystko jest powiązane. Taki jest ich plan.</p> + +<p>Interesujące jest to, że sprzedawanie tych usług nie rodzi etycznej +kwestii „wolne czy niewolne oprogramowanie”. Mogłoby ich +zupełnie zadowalać to, że ich interes polegałby na prowadzeniu +działalności dla firm, które utrzymywałyby się ze sprzedaży tych usług przez +sieć. Jednak plan Microsoftu to użycie ich do zdobycia jeszcze +ściślejszej kontroli, jeszcze większego monopolu na oprogramowanie +i usługi, zostało to ostatnio opisane w artykule w zdaje się, +że „Business Week”. Inni ludzie stwierdzili, że to +zmiana sieci w miasteczko firmowe Microsoftu.</p> + +<p>A to jest ważne, ponieważ wiecie, w sprawie antytrustowej sąd +zalecił podział Microsoftu. Ale w pewnym sensie to nie ma rąk +ani nóg – nie dałoby to niczego dobrego – +dzielenie na część operacyjną i część zajmującą się aplikacjami.</p> + +<p>Ale po przeczytaniu tego artykułu widzę teraz użyteczną, skuteczną +drogę podziału Microsoftu na część usługową i programistyczną, +przy czym nie mogłyby być ze sobą powiązane, musiałyby się trzymać +na dystans, a część usługowa musiałaby opublikować interfejsy, tak +żeby każdy mógł napisać program kliencki mogący się dogadać z tymi +usługami i, jak przypuszczam, żeby trzeba było płacić za otrzymanie +usługi. Cóż, to jest OK. To zupełnie inna sprawa.</p> + +<p>Jeśli Microsoft zostanie podzielony w ten sposób […] usługi +i oprogramowanie, to nie będą mogli używać swojego oprogramowania +do miażdżenia konkurencji usługami Microsoftu. I nie będą mogli +używać swoich usług do miażdżenia konkurencji oprogramowaniem +Microsoftu. I będziemy mogli tworzyć wolne oprogramowanie, a wy +może będziecie go używać do komunikowania się z usługami +Microsoftu, a nam to nie będzie przeszkadzać.</p> + +<p>Bo w gruncie rzeczy, pomimo tego, że Microsoft jest firmą +rozwijającą objęte restrykcyjnymi licencjami oprogramowanie, która +zniewoliła większość ludzi – inni zniewolili mniejszą liczbę +osób, ale nie dlatego, że nie próbowali. <i>[śmiech]</i> +Po prostu nie udało im się zniewolić aż tylu ludzi. Więc problemem +nie jest tylko i wyłącznie Microsoft. Microsoft jest tylko największym +przejawem problemu, który chcemy rozwiązać, czyli faktu, że objęte +restrykcyjnymi licencjami oprogramowanie odbiera użytkownikom wolność +do współpracy i tworzenia etycznego społeczeństwa. Więc nie +powinniśmy się zanadto skupiać na Microsofcie, no wiecie, nawet jeśli +dali mi okazję do przemawiania z tego miejsca. Nie czyni to ich +najważniejszymi. Oni nie są początkiem i końcem wszystkiego.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Wcześniej mówiłeś o filozoficznych różnicach +między wolnym oprogramowaniem i oprogramowaniem open source. Co sądzisz +o obecnej tendencji, w której dystrybucje GNU/Linuksa skłaniają się ku +wspieraniu wyłącznie platform Intela? Oraz o tym, że, jak się zdaje, +coraz mniej programistów pisze kod prawidłowo i tworzy oprogramowanie, +które będzie się wszędzie kompilować? I o robieniu programów, które +działają po prostu na systemach Intela?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Nie widzę tutaj etycznego problemu. Chociaż +w rzeczywistości firmy produkujące komputery czasami portują +na nie GNU/Linuksa. Jak widać HP ostatnio to zrobiło. Nie chcieli +płacić za port Windowsa, bo to kosztowałoby zbyt +wiele. Ale doprowadzenie do działania GNU/Linuksa zajęło, o ile +się nie mylę, pięciu inżynierom parę miesięcy. Było to łatwe +do zrobienia.</p> + +<p>Oczywiście zachęcam ludzi do korzystania z <code>autoconf</code>a, +który jest pakietem GNU ułatwiającym tworzenie przenośnego +oprogramowania. Zachęcam ich do tego. Albo gdy ktoś naprawi błąd, +który powodował, że nie kompilowało się na innej wersji systemu +i wam go prześle, powinniście to dołączyć. Ale nie widzę tutaj +etycznego problemu.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Dwa komentarze. Pierwszy: Ostatnio przemawiałeś +na MIT. Czytałem zapis. Ktoś zapytał o patenty i odpowiedziałeś, +że „patenty to zupełnie inna kwestia. Nie mam na ten temat +nic do powiedzenia”.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Racja. Tak naprawdę to mam bardzo dużo +do powiedzenia o patentach, ale to zajmuje +godzinę. <i>[śmiech]</i></p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Chciałem powiedzieć, że według mnie jest +w tym problem. To znaczy istnieje powód, dla którego firmy nazywają +zarówno patenty jak i prawa autorskie własnością trwałą w celu +przeforsowania tej koncepcji, próby użycia siły Państwa do stworzenia +dla siebie monopolu. Więc to, co jest wspólne dla tych rzeczy, to nie +to, że dotyczą podobnych spraw, ale to, że nie chodzi im tak +naprawdę o służbę społeczeństwu, motywacją tych firm jest uzyskanie monopolu +dla swoich prywatnych interesów.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Rozumiem. Ale, cóż, chcę odpowiedzieć, +bo nie ma zbyt wiele czasu. Więc chciałbym na to +odpowiedzieć.</p> + +<p>Masz rację, to jest to, czego oni chcą. Ale jest jeszcze jeden powód, +dla którego chcą używać terminu „własność +intelektualna”. Bo nie chcą zachęcać ludzi do dokładnego +przemyślenia kwestii prawa autorskiego i kwestii +patentowych. Bo prawo autorskie i prawo patentowe to dwie osobne +rzeczy, a skutki objęcia oprogramowania prawem autorskim +i opatentowania programów są zupełnie inne.</p> + +<p>Patenty na oprogramowanie to ograniczanie programistów, zabranianie im +pisania pewnych rodzajów programów, podczas gdy prawo autorskie tego nie +robi. Prawo autorskie pozwala, przynajmniej jeśli sami to napisaliście, +na dystrybucję. Więc jest ogromnie ważne, żeby rozdzielać te +kwestie.</p> + +<p>Mają trochę wspólnego na bardzo niskim poziomie, ale cała reszta +jest inna. Więc, proszę, aby zachęcać do jasnego myślenia, +rozważajcie prawo autorskie albo rozważajcie patenty. Ale nie +rozważajcie własności intelektualnej. Nie mam opinii o własności +intelektualnej. Mam opinie na temat prawa autorskiego, patentów +i oprogramowania.</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: Wspomniałeś na początku, że język +funkcjonalny, jak przepisy kulinarne, to programy komputerowe. Tworzone jest +coś pośredniego, krzyżówka odrobinę inna niż inne rodzaje języków. To także +problem w przypadku DVD.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Te kwestie są częściowo podobne, +ale częściowo inne w przypadku rzeczy nie będących z natury +funkcjonalnymi. Część kwestii zostaje, ale nie wszystkie. Niestety to +kolejne godzinne przemówienie. Nie mam czasu, żeby się w to +wgłębiać. Ale uważam, że wszystkie funkcjonalne dzieła powinny być +wolne w takim samym sensie jak oprogramowanie. No wiecie, podręczniki, +instrukcje, słowniki, przepisy i tak dalej.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Właśnie się zastanawiałem nad muzyką dostępną +w sieci. W całej tej sprawie są podobieństwa i różnice.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Racja. Myślę, że minimum wolności, jakie +powinniśmy mieć wobec każdego rodzaju opublikowanych informacji, to wolność +do ich niekomercyjnego rozpowszechniania w niezmienionej +postaci. W przypadku dzieł funkcjonalnych potrzebna nam jest wolność +do komercyjnej dystrybucji zmienionych wersji, bo jest to ogromnie +użyteczne dla społeczeństwa. Dla dzieł niefunkcjonalnych, no wiecie, rzeczy +rozrywkowych lub mających wartość estetyczną, lub wyrażających +czyjeś poglądy, no wiecie, być może nie powinny być modyfikowane. I być +może znaczy to, że jest w porządku, aby całą ich komercyjną +dystrybucję obejmowało prawo autorskie.</p> + +<p>Pamiętajcie proszę, że według konstytucji USA celem prawa autorskiego +jest korzyść społeczeństwa. Jest nim modyfikowanie zachowania pewnych +prywatnych podmiotów, aby publikowali więcej książek. Korzyścią +z tego płynącą jest to, że społeczeństwo ma o czym dyskutować +i się uczy. No i wiecie, mamy literaturę. Mamy prace +naukowe. Celem jest zachęcanie do ich tworzenia. Prawa autorskie nie +istnieją dla autorów, a już na pewno nie wydawców. Istnieją dla +czytelników i wszystkich tych, którzy korzystają na wymianie +informacji mającej miejsce, gdy jedni piszą, a drudzy czytają. A z +tym celem się zgadzam.</p> + +<p>Ale w dobie sieci komputerowych ta metoda nie jest już dłużej możliwa +do utrzymania, bo wymaga obecnie drakońskich praw naruszających +naszą prywatność i nas terroryzujących. No wiecie, lata +w więzieniu za dzielenie się ze swoim bliźnim. W czasach +prasy drukarskiej tak nie było. Wtedy prawo autorskie było regulacją +branżową. Ograniczało wydawców. Teraz jest ograniczeniem nałożonym przez +wydawców na społeczeństwo. Tak więc relacja władzy zmieniła swój +biegun o 180 stopni, chociaż to wciąż to samo prawo.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Więc można mieć to samo — ale jak +w robieniu muzyki z innej muzyki?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Racja. To jest ciekawa…</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: I unikalne, nowe dzieła, no wiesz, to ciągle +mnóstwo współpracy.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Tak jest. I wydaje mi się, że wymaga to +jakiejś koncepcji dozwolonego użytku. Zdecydowanie robienie krótkiego sampla +i wykorzystywanie go w jakimś dziele muzycznym, to oczywiście +powinien być dozwolony użytek. Nawet standardowa koncepcja dozwolonego +użytku to zakłada, jeśli sobie przypomnicie. Nie jestem pewien, +czy zgodzą się z tym sądy, ale powinny. To nie byłaby +rzeczywista zmiana w dotychczasowym systemie.</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: Co sądzisz o udostępnianiu publicznych informacji +w zamkniętych formatach?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Och, to nie powinno mieć miejsca. To znaczy rząd +nigdy nie powinien wymagać od obywateli wykorzystywania niewolnego +programu w celu dostępu, komunikacji z rządem w jakikolwiek +sposób, w obu kierunkach.</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: Jestem użytkownikiem, nazwę go tak teraz, +GNU/Linuksa…</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Dziękuję. <i>[śmiech]</i></p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: …od czterech lat. Jedna rzecz, z którą +miałem problem i która jest bardzo ważna chyba dla nas wszystkich, to +przeglądanie Internetu.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Tak.</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: Jedna rzecz, która zdecydowanie była +niedogodnością przy używaniu GNU/Linuksa to było przeglądanie Internetu, +bo główne narzędzie, które do tego służy, Netscape…</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: …nie jest wolnym oprogramowaniem.</p> + +<p>Pozwólcie, że odpowiem. Chcę przejść do rzeczy, aby był czas +na więcej pytań. Więc, tak. Istnieje wśród ludzi bardzo niedobra +tendencja używania Netscape Navigatora na systemach +GNU/Linux. Właściwie jest on dodawany do wszystkich komercyjnie +wydawanych systemów. Więc jest to ironiczna sytuacja: pracowaliśmy tak +ciężko, aby stworzyć wolny system operacyjny, a teraz, jak +pójdziecie do sklepu, to możecie tam znaleźć wersje +GNU/Linuksa – większość nazywa się Linux – i nie +są one wolne. No dobra, część z nich jest. Ale jest w nich +Netscape Navigator i może inne niewolne programy też. Więc tak +naprawdę ciężko jest znaleźć wolny system, chyba że wiecie, co +robicie. Lub, oczywiście, możecie nie instalować Netscape Navigatora.</p> + +<p>Tak naprawdę to od lat istnieją wolne przeglądarki internetowe. Jest +wolna przeglądarka, której kiedyś używałem, nazywająca się Lynx. To jest +wolna niegraficzna przeglądarka internetowa, jest tekstowa. To jest wielka +zaleta, bo nie ogląda się reklam. <i>[śmiech] [aplauz]</i></p> + +<p>Tak czy inaczej istnieje wolny graficzny projekt o nazwie Mozilla, +który właśnie dochodzi do stanu używalności. I czasami go używam.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Konqueror 2.01 jest bardzo dobry.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Aha, OK. Więc oto kolejna wolna graficzna +przeglądarka. Więc wydaje się, że w końcu dochodzimy +do rozwiązania tego problemu.</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: Czy możesz mi opowiedzieć o tych +filozoficznych/etycznych podziałach pomiędzy wolnym oprogramowaniem +a open source? Czy sądzisz, że są nie do pogodzenia? +…</p> + +<p><i>[Zmiana kasety w trakcie nagrywania. Brakuje końca pytania +i początku odpowiedzi.]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: … do wolności +i etyki. Albo czy po prostu powiecie: „Cóż, mamy +nadzieję, że wasze firmy zdecydują, że bardziej zyskowne jest +pozwolenie nam na robienie tych rzeczy”.</p> + +<p>Ale jak mówiłem, w przypadku dużej ilości praktycznej pracy, +polityka pojedynczych osób nie gra tak naprawdę roli. Gdy ktoś oferuje pomoc +projektowi GNU, to nie mówimy: „Musisz się zgadzać z naszą +polityką”. Mówimy, że w pakietach GNU musicie nazywać system +GNU/Linuksem i nazywać je wolnym oprogramowaniem. To, co mówicie, gdy +nie odnosicie się do projektu GNU, to wasza sprawa.</p> + +<p><strong>QUESTION</strong>: Firma IBM rozpoczęła kampanię skierowaną +do agencji rządowych, promującą ich wielkie maszyny, wymieniali to, +że korzystają z Linuksa, jako główną zaletę i mówili +„Linux”.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Tak, oczywiście naprawdę chodzi o systemy +GNU/Linux. <i>[śmiech]</i></p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Tak jest! Więc powiedz to ich szefowi +sprzedaży. On nic nie wie o GNU.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Komu mam powiedzieć?</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Szefowi sprzedaży.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: A, tak. Problem polega na tym, że oni +już dawno starannie podjęli decyzję, co chcą powiedzieć, aby zyskać +przewagę. A kwestia, co jest trafniejszym lub sprawiedliwszym, +lub prawidłowym sposobem jego określania, nie jest jakąś zasadniczą +sprawą, która obchodziłaby taką firmę. Jakieś małe firmy, tak, tam może być +szef. I jeśli ten szef jest zdeterminowany mieć takie rzeczy +na uwadze, to może podjąć taką decyzję. Ale nie gigantyczna +korporacja. To wstyd, wiecie.</p> + +<p>Jest inna ważniejsza i poważniejsza kwestia dotycząca postępowania +IBM. Twierdzą oni, że wkładają miliard dolarów +w „Linuksa”. Ale być może powinienem wziąć +w cudzysłów także „w”, bo część tych pieniędzy idzie +na płacenie ludziom za rozwój wolnego oprogramowania. To naprawdę +jest wkład na rzecz naszej społeczności. Ale reszta idzie +na płacenie ludziom za rozwój oprogramowania objętego +restrykcyjnymi licencjami albo za portowanie takiego oprogramowania +na GNU/Linuksa, a to <em>nie</em> jest wkład na rzecz naszej +społeczności. Ale IBM wkłada to wszystko do jednego worka. Część +z tego wszystkiego to może być reklama, co jest pewnym wkładem, nawet +jeśli trochę nieprawidłowym. Więc jest to skomplikowana sytuacja. Część +z tego, co robią, nam służy, a reszta nie. A część jest +gdzieś po środku. I nie można tego po prostu wrzucić +do jednego worka i krzyczeć: „Wow! Hurra! Miliard dolarów +od IBM”. <i>[śmiech]</i> To zbytnie uproszczenie.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Czy możesz coś więcej powiedzieć +na temat pobudek, które doprowadziły do powstania GPL?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Cóż, oto – przepraszam, odpowiadam +teraz na jego pytanie. <i>[śmiech]</i></p> + +<p><strong>SCHONBERG</strong>: Czy chcesz zarezerwować trochę czasu +na konferencję prasową? Czy kontynuować z tym?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Kto tu przyszedł na konferencję prasową? +Niezbyt wielu dziennikarzy. Aha, trzech – OK. Czy nie będzie +problemu jeśli będziemy – jeśli będę przez jeszcze jakieś 10 +minut odpowiadał na pytania z sali? OK. Więc będę dalej +odpowiadał na pytania z sali.</p> + +<p>Więc jakie były pobudki powstania GNU GPL? Po części chciałem +ochronić wolność społeczności przed zjawiskami, które opisałem +na przykładzie systemu X, i które przydarzyły się także innym +wolnym programom. Tak naprawdę to gdy myślałem o tej kwestii, X jeszcze nie +został wydany. Ale widziałem jak ten problem powstawał przy innych +wolnych programach. Na przykład TeX. Chciałem zadbać o to, by wszyscy +użytkownicy mieli wolność. Zdałem sobie sprawę, że w innym wypadku +mógłbym napisać jakiś program i może używałoby go wielu ludzi, +ale nie mieliby wolności. A jaki to ma sens?</p> + +<p>Ale inna sprawa, o której myślałem, to dać społeczności poczucie, +że nie jest wycieraczką, poczucie, że nie jest łupem dla +pierwszego pasożyta, który akurat będzie przechodził obok. Jeśli nie +korzystacie z copyleft, to w gruncie rzeczy mówicie <i>[mówi +potulnym głosem]</i>: „Weźcie mój kod. Zróbcie, co chcecie. Nie +sprzeciwiam się”. Więc każdy może przyjść i powiedzieć +<i>[mówi pewnym siebie głosem]</i>: „Tak, chcę zrobić z tego +niewolną wersję. Po prostu to sobie wezmę”. Oczywiście potem, +zrobią prawdopodobnie jakieś ulepszenia, te niewolne wersje mogą spodobać +się użytkownikom i wyprzeć wersje wolne. I co wtedy osiągnęliście? +Przekazaliście tylko darowiznę jakiemuś objętemu restrykcyjną licencją +projektowi programistycznemu.</p> + +<p>A kiedy ludzie widzą, że to się dzieje, gdy ludzie widzą, jak inni +biorą to co zrobiłem i nigdy tego nie oddają, to może być +demoralizujące. I to nie są tylko przypuszczenia. Widziałem to +na własne oczy. To jest część tego, co się stało, gdy zniszczona +została stara społeczność, do której należałem w latach +70. Niektórzy przestali współpracować. I uznaliśmy, że na tym +korzystają. Z pewnością zachowywali się tak, jakby uważali, +że korzystają. I zdaliśmy sobie sprawę, że nie mogą tak +po prostu czerpać z efektów współpracy i nic nie +oddawać. A nic nie mogliśmy z tym zrobić. To było bardzo +deprymujące. My, ci z nas, którym się ta tendencja nie podobała, nawet +o tym dyskutowaliśmy i nie mogliśmy wymyślić nic, co mogłoby położyć +temu kres.</p> + +<p>Więc GPL została zaprojektowana, by to powstrzymać. Mówi ona, +że tak, zapraszamy cię do przystąpienia do społeczności +i korzystania z tego kodu. Możesz go wykorzystywać +do wszelkich zadań. Jednak jeśli wypuścisz zmodyfikowaną wersję, +to musisz ją udostępnić naszej społeczności, będąc częścią tej społeczności, +będąc częścią wolnego świata.</p> + +<p>Więc w rzeczywistości i tak jest wiele sposobów, na jakie +ludzie mogą korzystać z naszej pracy, a sami nie wnosić żadnego +wkładu, na przykład nie musicie pisać programów. Mnóstwo ludzi korzysta +z GNU/Linuksa i nie pisze żadnego oprogramowania. Nie ma wymogu, +że coś musicie dla nas zrobić. Ale jeśli robicie pewien konkretny +rodzaj rzeczy, to musicie wnieść to jako wkład. Oznacza to, że nasza +społeczność to nie wycieraczka. I myślę, że to dało ludziom siłę +i poczucie, że wszyscy nie będą po nas tak po prostu +deptać. Przeciwstawimy się temu.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Tak, moje pytanie brzmi, biorąc pod uwagę +wolne, ale nie objęte przez copyleft oprogramowanie, skoro każdy może +je wziąć i objąć restrykcyjną licencją, to czy nie jest także +możliwe, żeby ktoś je wziął, dodał kilka zmian i wydał całą rzecz +na licencji GPL?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Tak, to jest możliwe.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Więc to by objęło wszystkie przyszłe kopie +licencją GPL.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Od tego odgałęzienia kodu. Ale oto +dlaczego tak nie robimy.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Hmm?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Oto dlaczego ogólnie tak nie robimy. Pozwólcie, +że wyjaśnię.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: OK, oczywiście.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Moglibyśmy, gdybyśmy chcieli, wziąć system X, +zrobić kopię objętą przez GPL i wprowadzić do niej +zmiany. Ale istnieje dużo większa grupa osób pracująca +nad rozwijaniem X, która <em>nie</em> wydaje go na GPL. Więc, +jeśli byśmy to zrobili, to odgałęzialibyśmy ich kod. A to nie byłoby +miłe traktowanie. A oni <em>są</em> częścią naszej społeczności, wnoszą +do niej wkład.</p> + +<p>Po drugie obróciłoby się to przeciwko nam, bo oni wkładają +w X dużo więcej pracy niż my byśmy wkładali. Więc nasza wersja +byłaby gorsza od ich wersji, ludzie by jej nie używali, więc po co +w ogóle się trudzić?</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Aha.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Więc jeśli ktoś napisał jakieś ulepszenia +dla X, to uważam, że powinien współpracować z zespołem +rozwijającym X. Prześlijcie to im i pozwólcie wykorzystać tak, jak będą +chcieli. Bo oni rozwijają bardzo istotny kawałek wolnego +oprogramowania. Współpraca z nimi jest dla nas korzystna.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Oprócz – biorąc pod uwagę +konkretnie X, około dwóch lat temu – X Consortium, które było +bardzo zaangażowane w niewolne oprogramowanie open source…</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Cóż, tak naprawdę to <em>nie było</em> open +source. To nie było także open source. Mogli mówić, że było. Nie +pamiętam, czy tak mówili, czy nie. Ale to nie było open +source. Było objęte ograniczeniami. Nie można było tego komercyjnie +rozpowszechniać, z tego co pamiętam. Albo nie można było +komercyjnie rozpowszechniać zmodyfikowanych wersji, albo coś +takiego. Było jakieś ograniczenie nie do zaakceptowania zarówno przez +ruch wolnego oprogramowania, jak i ruch open source.</p> + +<p>I tak, oto na co wystawia was wykorzystywanie licencji niezgodnej +z copyleft. W rzeczywistości X Consortium miało bardzo sztywną +politykę. Mówili: „Jeśli wasz program ma cokolwiek wspólnego +z copyleft, to nie będziemy go rozpowszechniać. Nie umieścimy go +w naszej dystrybucji”.</p> + +<p>Więc w ten sposób wielu ludzi zmuszono do zaniechania korzystania +z copyleft. A efektem tego było to, że całe ich +oprogramowanie było później całkowicie bezbronne. Kiedy ci sami ludzie, +którzy wcześniej naciskali autorów, żeby na zbyt wiele pozwalali, potem +ludzie z X mówili później: „OK, teraz możemy nałożyć +ograniczenia”, co nie było z ich strony etycznym postępowaniem.</p> + +<p>Ale, biorąc pod uwagę sytuację, czy naprawdę chcielibyśmy +organizować zasoby na utrzymywanie alternatywnej, objętej przez GPL +wersji X? Robienie tego nie miałoby sensu. Jest tyle innych rzeczy, które +musimy zrobić. Zróbmy je zamiast tego. Z autorami X możemy +współpracować.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Czy mógłbyś powiedzieć, czy GNU to znak +towarowy? Czy nie byłoby praktyczną rzeczą dodanie do GNU GPL +pozwolenia na wykorzystywanie tego znaku?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Właśnie wystąpiliśmy o rejestrację znaku +towarowego GNU. Ale nie miałoby to z tym nic +wspólnego. Wyjaśnienie tego to długa historia.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Moglibyście żądać, aby ten znak towarowy był +widoczny na programach objętych przez GPL.</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Nie, nie sądzę. Licencje obejmują poszczególne +programy. A kiedy dany program jest częścią projektu GNU, to nikt nie +kłamie na ten temat. Nazwa całego systemu to inna sprawa. Ale to +sprawa poboczna. Nie warto na ten temat więcej mówić.</p> + +<p><strong>PYTANIE</strong>: Jeśli istniałby guzik, którego naciśnięcie +zmusiłoby wszystkie firmy do uwolnienia swojego oprogramowania, +nacisnąłbyś go?</p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Cóż, wykorzystałbym to tylko wobec opublikowanego +oprogramowania. No wiecie, uważam, że ludzie mają prawo +do napisania programu na prywatny użytek i korzystania +z niego. Dotyczy to także firm. To kwestia prywatności. To prawda, mogą +być przypadki, w których takie postępowanie jest złe, na przykład, +gdy jest on niezwykle przydatny dla ludzkości, a wy go przed ludzkością +ukrywacie. To jest złe, ale w inny sposób. To osobna kwestia, chociaż +dotykająca tego samego obszaru.</p> + +<p>Ale tak, sądzę, że całe opublikowane oprogramowanie powinno być +wolne. I pamiętajcie, jeśli nie jest wolne, to z powodu +interwencji rządu. Rząd interweniuje, aby uczynić je niewolnym. Rząd +tworzy specjalne narzędzia prawne dla właścicieli programów, aby mogli +zmusić policję do powstrzymania nas od używania programów +na pewne sposoby. Z całą pewnością chciałbym położyć temu kres. </p> + +<p><strong>SCHONBERG</strong>: Prezentacja Richarda jak zwykle wyzwoliła +olbrzymią ilość intelektualnej energii. Sugeruję, żeby jej część została +wykorzystana na używanie, a może również pisanie, wolnego +oprogramowania.</p> + +<p>Powinniśmy wkrótce zamknąć tę sesję. Chcę powiedzieć, że Richard +wstrzyknął w profesję, która jest znana ogółowi społeczeństwa ze swojej +całkowicie apolitycznej postawy, dawkę politycznego i moralnego +zamieszania, które w naszej profesji nie miało wcześniej +miejsca. I bardzo wiele jesteśmy mu za to winni. Chciałbym +ogłosić, że mamy przerwę.</p> + +<p><i>[aplauz]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Możecie w każdej chwili +wyjść. <i>[śmiech]</i> Nie trzymam was tu pod kluczem.</p> + +<p><i>[słuchacze się rozchodzą…]</i></p> + +<p><i>[nakładające się głosy…]</i></p> + +<p><strong>STALLMAN</strong>: Ostatnia sprawa. Nasza witryna internetowa: +www.gnu.org</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2001, 2005, 2006, 2014, 2015, 2016 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Radosław Moszczyński 2005, Jan Owoc 2011; poprawki: Jan Owoc +2015.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2017/04/22 13:00:43 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/savingeurope.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/savingeurope.html new file mode 100644 index 0000000..07e8de7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/savingeurope.html @@ -0,0 +1,228 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/savingeurope.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/savingeurope.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/savingeurope.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/savingeurope.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-05-06" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Ratując Europę przed patentami na oprogramowanie - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/savingeurope.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Ratując Europę przed patentami na oprogramowanie</h2> + +<p> +Wyobraźcie sobie, że za każdym razem, kiedy w procesie +projektowania programu podejmujecie jakąś decyzję, szczególnie gdy +wykorzystujecie algorytm, przeczytany w jakimś czasopiśmie +albo implementujecie funkcję, o którą proszą użytkownicy, +ryzykujecie, że zostaniecie pozwani do sądu.</p> +<p> +Tak właśnie, z powodu patentów na oprogramowanie, dzieje się dziś +w USA. Wkrótce tak samo może to wyglądać w większości krajów +Europy(<a href="#ft1">1</a>). Kraje, w których działa Europejski Urząd +Patentowy, przynaglane przez wielkie firmy i zachęcane przez prawników +specjalizujących się w prawie patentowym, zamierzają dopuścić +patentowanie metod matematycznych.</p> +<p> +Żeby to powstrzymać, mieszkańcy Europy powinni działać i to +szybko - zwracając się do swych rządów i sprzeciwiając się +planowanym zmianom. Szczególnie ważne jest podjęcie akcji protestacyjnych +w Niemczech, Szwecji, Finlandii, Holandii i Danii, przyłączających +się do kampanii już prowadzonej we Francji.</p> +<p> +Patenty już wprowadziły zamęt w wolnym oprogramowaniu. W latach +80. posiadacze patentów na szyfrowanie z użyciem klucza +publicznego całkowicie zakazali stosowania wolnego oprogramowania w tej +dziedzinie. Chcieli również unicestwić PGP ale napotkawszy powszechny +sprzeciw, poszli na kompromis: do PGP dołożono ograniczenia, żeby +przestało być wolne. (Po tym, jak wygasł najbardziej ogólny patent, +zaczęliśmy prace nad GNU Privacy Guard).</p> +<p> +Compuserve opracował format graficzny GIF, po czym oniemiał, gdy Unisys +zagroził procesem im i każdemu innemu, kto konstruowałby +albo uruchamiał programy tworzące GIF-y. Unisys uzyskał patent +na algorytm kompresji danych LZW z którego korzysta się +na pewnym etapie kodowania obrazu do postaci, GIF, i odmawia +zezwolenia na używanie LZW w wolnym oprogramowaniu (<a +href="#ft2">2</a>). Wskutek tego, w USA każdy autor wolnego +oprogramowania, które umożliwia generowanie prawdziwych kompresowanych +GIF-ów naraża się na proces sądowy.</p> +<p> +W USA i niektórych innych krajach nie można rozwijać wolnego +oprogramowania obsługującego MP3 – w 1998 amerykańskim +programistom, którzy napisali wolne programy do generowania plików MP3 +zagrożono procesami o naruszenie patentu i zmuszono ich +do wycofania tych programów z obiegu. Niektóre z nich są +teraz rozprowadzane w krajach europejskich, ale jeśli Europejski +Urząd Patentowy wprowadzi w życie planowane zmiany, również i tu +mogą stać się nieosiągalne.</p> +<p> +Nieco później w 1998 Microsoft zagroził World Wide Web, uzyskując +patent na arkusze stylów - po zachęceniu WWW Consortium +do włączenia tej cechy do standardu. To nie pierwszy raz, +kiedy grupę standaryzacyjną zwabiono w szpony patentu. Reakcja +społeczna skłoniła Microsoft do odstąpienia od egzekwowania tego +patentu, ale nie możemy za każdym razem liczyć na czyjąś +litość.</p> +<p> +Tę listę można by ciągnąć bardzo długo, gdybym tylko miał czas, żeby +przejrzeć swoją starą pocztę i poszukać przykładów, i miejsce, +żeby je opisać.</p> +<p> +W sprawie patentów autorzy wolnego oprogramowania mogą występować +wspólnie z większością wykonawców oprogramowania prawnie zastrzeżonego, +gdyż na ogół i oni stracą na patentach. Podobnie jak wielu +autorów specjalizowanego oprogramowania pisanego na zamówienie.</p> +<p> +Bez wątpienia, nie wszyscy tracą na patentach +na oprogramowanie – gdyby tak było, system patentowy dawno by +zniesiono. Wielkie firmy mają wiele patentów i mogą zmuszać większość +innych firm, dużych i małych, do wzajemnego udzielania sobie +licencji. Unikają większości kłopotów powodowanych przez patenty, +jednocześnie ciesząc się wielkim udziałem we władzy ofiarowywanej przez +patenty. Właśnie dlatego głównymi stronnikami patentów +na oprogramowanie są ponadnarodowe korporacje. A mają ogromne +wpływy na rządy.</p> +<p> +Zdarza się, że na patencie zyskują i małe firmy, jeśli ich +produkt jest tak prosty, że mogą uniknąć naruszenia patentów wielkich +firm i dzięki temu nie są zmuszone do udzielenia im licencji +na zasadach wzajemności. Z kolei są też posiadacze patentów, +którzy nie konstruują żadnych programów, a tylko wyciskają +pieniądze z tych, którzy się tym zajmują, żyją sobie dostatnio nie +przejmując się tym, że blokują rozwój.</p> +<p> +Jednak i większość konstruktorów programów, i użytkownicy, +tracą na patentach. Bardziej służą one tworzeniu przeszkód +w rozwoju oprogramowania, niż go wspierają.</p> +<p> +Wolne oprogramowanie nazywano kiedyś absurdalnym pomysłem, twierdząc, +że nie mamy możliwości, by wytworzyć dużą ilość +oprogramowania. Obaliliśmy to empirycznie, konstruując szerokie spektrum +potężnych programów, które szanują wolność użytkowników. Jesteśmy +w stanie dać społeczeństwu pełen zakres programów ogólnego +przeznaczenia, chyba że zostanie to zabronione.</p> +<p> +Takie zagrożenie niosą ze sobą patenty. Należy podjąć działania już +dziś. Więcej informacji i szczegółowe wskazówki uzyskacie odwiedzając +<a href="http://www.ffii.org/">www.ffii.org</a>. Prosimy, znajdźcie czas, by +pomóc.</p> + +<h4>Przypisy</h4> + +<ol> +<li id="ft1">Europejski Urząd Patentowy, używany w wielu krajach europejskich, wydał +sporą liczbę patentów dotyczących oprogramowania, które przedstawiono jako +coś innego niż patenty na oprogramowanie. Obecnie rozważana zmiana +dawałaby zielone światło nieograniczonemu patentowaniu algorytmów +i cech programów, co ogromnie zwiększyłoby liczbę wydawanych patentów +na oprogramowanie.</li> + +<li id="ft2">Unisys wydał zręcznie sformułowane oświadczenie, które często uważa się +za przyzwolenie na wypuszczanie wolnych programów tworzących +GIF-y, a które, moim zdaniem, takiego zezwolenia +nie zawiera. Napisałem do ich działu prawnego prosząc +o wyjaśnienie lub ewentualna zmianę polityki, +ale nie otrzymałem odpowiedzi.</li> + +</ol> + +<hr /> +<h4><a href="/philosophy/philosophy.html">Inne teksty</a></h4> +<ul> + <li>Poznajcie najnowsze zagrożenia dla Internetu w Europie odwiedzając +witrynę <a href="http://www.ffii.org">ffii.org</a></li> +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2007 Free Software Foundation, +Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki: Wojciech Kotwica 2002, 2003, +2005, Mariusz Libera 2010, Jan Owoc 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 15:32:34 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/second-sight.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/second-sight.html new file mode 100644 index 0000000..bfb3255 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/second-sight.html @@ -0,0 +1,178 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/second-sight.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolne oprogramowanie i (e-)rządy - Projekt GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/second-sight.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolne oprogramowanie i (e-)rządy</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Artykuł ten ukazał się w dzienniku „The Guardian” 3 marca +2005 roku.</p></blockquote> +</div> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p> +Rząd brytyjski sfinansował rozwój oprogramowania wspomagającego +elektroniczną administrację, a teraz nie wie co z nim zrobić. Ktoś +wysunął wspaniały pomysł, aby oddać je pod opiekę samorządom +lokalnym, zachęcając je tym samym do przekształcenia się w firmy +programistyczne. +</p> + +<p> +Społeczeństwo poniosło już koszt napisania tych programów. Czy nie jest +absurdem zmuszanie teraz ludzi do płacenia za ich używanie? +Czy nie jest absurdem ograniczanie sposobów jego wykorzystania? +Niestety, takie absurdalne działania nie są rzadkością. Typowym +postępowaniem rządów jest przekazywanie napisanego za publiczne +pieniądze oprogramowania w ręce firm, które następnie zmuszają +społeczeństwo, a także same rządy, do błagania o pozwolenie +na jego używanie. +</p> + +<p> +Co gorsza, firmy te nakładają na użytkowników ograniczenia wywołujące +frustrację, odmawiając im dostępu do kodu źródłowego, czyli planu, +który programista może przestudiować, zrozumieć i zmienić. Użytkownicy +dostają tylko pliki wykonywalne, „czarną skrzynkę”, przez co nie +mogą danego oprogramowania dostosować do swoich potrzeb, zrozumieć jego +działania, ani nawet sprawdzić, co ono tak naprawdę robi. +</p> + +<p> +Dla tego bezsensownego postępowania jest sensowny powód — znalezienie +kogoś, kto zadba o oprogramowanie, usunie z niego błędy, które +zawsze się ujawniają, oraz dostosuje je do nowych potrzeb. Ludzie +wierzyli kiedyś, że jedynym sposobem na to jest przekazanie +kontroli nad używaniem oprogramowania jakiejś firmie, która trzyma +potem pod butem wszystkich użytkowników. +</p> + +<p> +Obecnie istnieje inny sposób: wolne oprogramowanie (znane także jako +oprogramowanie o <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">otwartym źródle +[<em>open source</em>]</a> lub FOSS [Free and Open Source Software, +oprogramowanie wolne i o otwartym źródle]. Wolne oprogramowanie +oznacza, że użytkownicy mają swobodę co do jego używania, +redystrybucji, studiowania czy też rozszerzania możliwości. +</p> + +<p> +Słowo „wolne” [ang. „free”, mogące oznaczać +„wolny” lub „darmowy”] odnosi się +do wolności, a nie ceny [po angielsku rozróżnia się <em>free +speech</em>, wolność słowa, od <em>free beer</em>, darmowe piwo]. Jeśli +użytkownicy cenią sobie wsparcie i są gotowi za nie zapłacić, +wolne oprogramowanie oznacza wolny rynek usług wsparcia, a nie +monopol. Wolne oprogramowanie to także sposób dla agencji rządowych +na wywiązanie się z odpowiedzialności utrzymania zwierzchniej +kontroli nad państwowymi komputerami, aby nie przeszła ona +w prywatne ręce. +</p> + +<p> +Od 1984 roku grupy ochotników piszą i opiekują się potężnymi, +użytecznymi wolnymi programami. Początkowo było ich kilka, potem powstały +całe systemy operacyjne, takie jak GNU/Linux i BSD. Obecnie <a +href="http://directory.fsf.org/wiki/Main_Page">Katalog Wolnego +Oprogramowania</a> wymienia prawie 4000 pakietów. Rząd brytyjski już +zdecydował, że zwiększy wykorzystanie wolnego oprogramowania. Oto +wspaniała okazja, aby nie tylko go używać, ale także przyczynić +się do jego rozwoju. +</p> + +<p> +Gabinet wicepremiera powinien uczynić programy wspomagające elektroniczną +administrację wolnymi, zorganizować ośrodek internetowy w celu +koordynacji ich rozwoju oraz zatrudnić kilku ludzi do nadzorowania +całego przedsięwzięcia. Rządy całego świata zaczną wówczas używać tych +programów, naprawiać je, rozszerzać i dzielić się ulepszeniami. +</p> + +<p> +Skorzysta na tym cały świat, natomiast użytkownicy będą podziwiać +pionierską rolę Wielkiej Brytanii. +</p> + +<pre> +-- Richard Stallman rozpoczął pracę nad systemem operacyjnym GNU (www.gnu.org) + w roku 1984, a rok później założył Free Software Foundation (fsf.org). +</pre> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2005, 2017, 2018 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Radek Moszczyński 2005; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/selling-exceptions.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/selling-exceptions.html new file mode 100644 index 0000000..ba24ade --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/selling-exceptions.html @@ -0,0 +1,226 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/selling-exceptions.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/selling-exceptions.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/selling-exceptions.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/selling-exceptions.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-02-08" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Sprzedaż wyjątków do GNU GPL - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> +<link rel="canonical" href="http://www.fsf.org/blogs/rms/selling-exceptions" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/selling-exceptions.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Sprzedaż wyjątków do GNU GPL</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p>Kiedy podpisałem <a href="/philosophy/ec_letter_mysql_oct19.pdf">list +przeciwko planom wykupienia MySQL-a przez Oracle</a><sup><a +href="#footnote">1</a></sup> (wraz z resztą firmy Sun), większość ludzi +popierających wolne oprogramowanie nie kryło zaskoczenia, +że zatwierdziłem praktykę sprzedaży na innych licencjach, której +używali deweloperzy MySQL-a. Oczekiwali oni ode mnie całkowitego potępienia +tej praktyki. Ten artykuł wyjaśnia, co myślę na ten temat +i dlaczego.</p> + +<p>Sprzedaż na innej licencji oznacza, że właściciel praw autorskich +do danego kodu źródłowego udostępnia go na zasadach licencji +wolnego oprogramowania, a następnie pozwala swoim klientom, +za stosowną opłatą, na użycie tego samego kodu źródłowego +na zasadach innej licencji, na przykład zezwalając na jego +włączenie do programów własnościowych.</p> + +<p>Musimy rozróżniać praktykę sprzedaży na innych licencjach +od czegoś całkowicie innego: czysto własnościowych rozszerzeń +lub wersji wolnego oprogramowania. Te dwie działalności, nawet +jeżeli praktykowane są jednocześnie przez jedną firmę, są dwoma +osobnymi zagadnieniami. Przy sprzedaży na innej licencji, ten sam kod, +którego dotyczy dana klauzula, jest także ogólnie dostępny jako wolne +oprogramowanie. Rozszerzenie lub wersja zmodyfikowana dostępna +wyłącznie na zasadach licencji własnościowej jest oprogramowaniem +własnościowym w najczystszej postaci i nie jest w żaden +sposób lepsza niż jakiekolwiek inne oprogramowanie własnościowe. Ten artykuł +skupia się na przypadkach związanych wyłącznie ze sprzedażą +na innej licencji.</p> + +<p>Kwestię sprzedaży na innych licencjach akceptuję od lat 90. XX +wieku i czasami nawet proponowałem takie postępowanie +firmom. W kilku przypadkach takie podejście umożliwiło ważnym programom +stanie się wolnym oprogramowaniem.</p> + +<p>Środowisko graficzne KDE zostało stworzone w latach 90. i bazowało +na bibliotece Qt. Była ona oprogramowaniem własnościowym, +a TrollTech pobierał opłaty za włączenie jej +do własnościowych aplikacji. TrollTech zezwolił na używanie Qt +w wolnych aplikacjach, ale to nie uczyniło jej wolnym +oprogramowaniem. W związku z tym całkowicie wolne systemy +operacyjne nie mogły zawierać biblioteki Qt i dlatego też nie mogły +używać środowiska KDE.</p> + +<p>W 1998 roku zarząd TrollTech uznał, że mogą uczynić bibliotekę Qt +wolnym oprogramowaniem i kontynuować pobieranie opłat +za zezwolenia na włączenie jej do oprogramowania +własnościowego. Nie pamiętam, czy ta taka sugestia wyszła ode mnie, +lecz z pewnością byłem szczęśliwy widząc zmianę, dzięki której można +było używać biblioteki Qt, a zatem także środowiska KDE, w świecie +wolnego oprogramowania.</p> + +<p>Początkowo używali własnej licencji, Publicznej Licencji Q (QPL) +– dość restrykcyjnej jak na licencje wolnego oprogramowania +i niekompatybilnej z GNU GPL. Później przeszli na GNU GPL; +myślę, że wyjaśniłem im, że sprawdzi się to w ich sytuacji.</p> + +<p>Sprzedaż na innej licencji jest nierozerwalnie związana z objęciem +oprogramowania licencją typu copyleft, np. GNU GPL. Licencja typu copyleft +zezwala na włączenie kodu do większego programu wyłącznie wtedy, +gdy cały program będzie objęty taką licencją; dzięki temu również +rozszerzone wersje takiego programu będą wolne. Dlatego też użytkownicy +chcący stworzyć z takiego połączonego programu oprogramowanie +własnościowe potrzebują specjalnego pozwolenia. Tylko właściciel praw +autorskich może udzielić takiego pozwolenia; sprzedaż na innej licencji +jest jednym ze sposobów takiego działania. Ktoś, kto otrzymał kod źródłowy +na licencji GNU GPL lub innej licencji typu copyleft, nie może +czegoś takiego uczynić.</p> + +<p>Kiedy pierwszy raz usłyszałem o praktyce sprzedaży na innej licencji, +zapytałem samego siebie, czy jest to etyczne. Jeżeli ktoś licencję +w celu włączenia programu do większego oprogramowania +własnościowego, robi coś złego (mianowicie tworzy oprogramowanie +własnościowe). Czy to oznacza, że programista, który sprzedał +licencję, także robi coś złego?</p> + +<p>Gdyby taka sugestia była słuszna, obejmowałaby również udostępnianie tego +samego oprogramowania na zasadach licencji wolnego oprogramowania typu +non-copyleft, jak np. licencji X11. Ona również zezwala na takie +włączanie w programy własnościowe. Dochodzimy więc do wniosku, iż +obejmowanie jakikolwiek oprogramowania licencją X11 jest złe – co +uważam za niedopuszczalnie skrajne – bądź odrzucamy taką +sugestię. Użycie licencji typu non-copyleft jest słabym i zazwyczaj +gorszym rozwiązaniem, ale nie jest złe.</p> + +<p>Innymi słowy, sprzedaż na innej licencji pozwala na ograniczone +włączanie kodu źródłowego do oprogramowania własnościowego, +lecz licencja X11 posuwa się nawet dalej, pozwalając +na nieograniczone używanie kodu (oraz jego zmodyfikowanych wersji) +w oprogramowaniu własnościowym. Jeżeli to nie czyni licencji X11 +nieakceptowalną, nie czyni również nieakceptowalną sprzedaży na innych +licencjach.</p> + +<p>Są trzy powody, dla których FSF nie praktykuje sprzedaży na innej +licencji. Pierwszy z nich jest taki, iż nie prowadzi to +do osiągnięcia celów ustalonych przez FSF: zapewnienia wolności dla +każdego użytkownika naszego oprogramowania. W tym celu napisaliśmy +licencję GNU GPL, a najlepszym sposobem na jego osiągniecie jest +objęcie programu licencją GPL w wersji 3-lub-późniejszej +i niezezwalanie na dołączenie go do oprogramowania +własnościowego. Sprzedaż na innej licencji nie pozwoliłaby +na osiągnięcie tego celu, podobnie jak objęcie oprogramowania licencją +X11. Dlatego zwykle nie robimy żadnej z tych rzeczy, a nasze +oprogramowanie obejmujemy wyłącznie licencją GPL.</p> + +<p>Kolejny powód, dla którego używamy wyłącznie licencji GPL jest taki, iż nie +chcemy, aby bardziej rozbudowane oprogramowanie własnościowe oparte +na naszych programach mogło oferować zalety praktyczne nad naszym +własnym oprogramowaniem. Użytkownicy, którzy nie cenią swojej wolności, +mogliby wybrać takie niewolne wersje zamiast pierwotnych programów, +na których są one oparte, a w ten sposób stracić swoją +wolność. Nie chcemy do tego zachęcać.</p> + +<p>Istnieją jednak sporadyczne przypadki, kiedy ze szczególnie +strategicznych przyczyn podejmujemy decyzję, iż objęcie konkretnego programu +bardziej liberalną licencją lepiej przyczynia się do naszej +wolności. W takich przypadkach udostępniamy konkretny program każdemu +na warunkach wybranej przyzwalającej licencji.</p> + +<p>Jest to spowodowane inną etyczną zasadą, której FSF przestrzega: równo +traktować wszystkich użytkowników. Idealistyczna kampania na rzecz +wolności nie powinna dyskryminować, dlatego FSF zobowiązała się +do udostępniania swojego oprogramowania każdemu na zasadach takiej +samej licencji. FSF nigdy nie sprzedaje na innych licencjach; +jakąkolwiek licencją obejmujemy jakiś program, obowiązuje ona (lub one) +wszystkich użytkowników.</p> + +<p>Nie musimy jednakże nalegać, by firmy przestrzegały tej zasady. Uważam +sprzedaż na innej licencji za dozwolone w przypadku firm +i będę proponować takie rozwiązanie w sytuacjach, kiedy pozwoli to +na uwolnienie danego oprogramowania.</p> + +<h4>Przypisy</h4> + +<p id="footnote">To jest lokalna kopia dokumentu z <a +href="http://keionline.org/sites/default/files/ec_letter_mysql_oct19.pdf">pierwotnego +źródła</a>.</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2009, 2010, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Tomasz W. Kozłowski 2011, Marcin Wolak 2010; poprawki: Jan Owoc +2011, 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2017/12/31 08:24:46 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/selling.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/selling.html new file mode 100644 index 0000000..18c896e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/selling.html @@ -0,0 +1,289 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/selling.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Sprzedaż Wolnego Oprogramowania - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/selling.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Sprzedaż Wolnego Oprogramowania</h2> + +<p><em>Są również dostępne <a href="/philosophy/selling-exceptions.html">opinie +na temat pomysłów sprzedawania wyjątków do licencji wolnego +oprogramowania, tak jak na przykład do GNU GPL</a>.</em></p> + +<p> +Wiele osób jest przekonanych, że postępując zgodnie z duchem +projektu GNU nie powinno się pobierać opłat za rozpowszechnianie kopii +albo, że opłata powinna być jak najniższa – tylko +na pokrycie kosztów. To jest nieporozumienie.</p> + +<p> +Faktycznie jednak zachęcamy tych, którzy rozprowadzają <a +href="/philosophy/free-sw.html">wolne oprogramowanie</a>, by pobierali +za to takie opłaty, jakie chcą lub mogą. Jeśli licencja nie +pozwala użytkownikom na robienie kopii i sprzedawania, jest to +licencja niewolna. Jeśli wydaje się wam to zaskakujące, proszę, +przeczytajcie artykuł do końca.</p> + +<p> +Słowo „free” ma w języku angielskim dwa ogólnie przyjęte +znaczenia: może odnosić się do wolności albo do darmowości. Kiedy +mówimy o „free software”, wolnym oprogramowaniu, mówimy o +wolności, nie o cenie (myślcie o nim jak o „wolności słowa, a nie +o “darmowym piwie” w języku polskim mamy inny kłopot, +więc powiedzielibyśmy „wolne jak słowo, a nie wolne jak +ślimak” – przyp.tłum.). Konkretnie, znaczy to, że użytkownik może +swobodnie uruchamiać program, przebadać i zmieniać go, +i rozprowadzać ze zmianami czy bez nich.</p> + +<p> +Wolne programy są czasem rozpowszechniane za darmo, a kiedy +indziej za spore kwoty. Często dokładnie ten sam program jest dostępny +jednocześnie w wielu miejscach na oba sposoby. Jest wolny +niezależnie od ceny, gdyż użytkownicy mają wolność jego użytkowania.</p> + +<p> +<a href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">Programy, które +nie są wolne</a> są zwykle sprzedawane po wysokiej cenie, +ale niekiedy w sklepie dadzą wam kopię +za darmo. Jednak nie stanie się od tego +wolna. Za pieniądze czy bezpłatnie, taki program nie jest wolny, +bo użytkownicy są pozbawieni wolności.</p> + +<p> +Ponieważ wolne oprogramowanie nie jest kwestią ceny, niska cena nie +oznacza większej wolności, ani bliżej +do wolności. Zatem jeśli rozprowadzacie kopie wolnego +oprogramowania, możecie też pobierać znaczące opłaty +i zarabiać. Dystrybucja wolnego oprogramowania to dobra i legalna +działalność – jeśli się nią zajmujecie, możecie także osiągać z niej +zysk.</p> + +<p> +Rozwój wolnego oprogramowania jest przedsięwzięciem pewnej społeczności +i każdy, kto jakoś od niego zależy, powinien szukać sposobów, jak +mógłby przyczynić się do tworzenia tej społeczności. Dla dystrybutora +taką metodą jest przekazanie części zysku <a href="/fsf/fsf.html">Fundacji +Wolnego Oprogramowania</a> (Free Software Foundation) lub jakiemuś +innemu projektowi rozwijającemu wolne oprogramowanie. Finansując prace, +wspomożecie postęp w świecie wolnego oprogramowania.</p> + +<p> +<strong>Rozpowszechnianie wolnych programów to okazja do zebrania +funduszy na ich rozwój. Nie zmarnujcie jej!</strong></p> + +<p> +Abyście mogli pomóc finansowo, potrzebna wam pewna +nadwyżka. Jeżeli ustalicie za niskie opłaty, nie będziecie mieli +na zbyciu niczego, czym moglibyście wspierać rozwój.</p> + + +<h3>Czy wyższa opłata dystrybucyjna zaszkodzi niektórym użytkownikom?</h3> + +<p> +Ludzie czasem obawiają się, że wysokie opłaty za rozpowszechnianie +spowodują niedostępność wolnego oprogramowania dla szeregu użytkowników, +którzy nie mają wielu pieniędzy. W <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">przypadku +oprogramowania prawnie zastrzeżonego</a> wysokie ceny tak właśnie działają, +ale wolne oprogramowanie jest odmienne.</p> + +<p> +Różnica polega na tym, że wolne programy mają naturalną skłonność +do rozprzestrzeniania się i istnieje wiele sposobów, by je +uzyskać.</p> + +<p> +Pazerni producenci oprogramowania przechodzą samych siebie w wymyślaniu +sposobów na uniemożliwienie korzystania z ich programów +bez zapłacenia standardowej ceny. Jeśli jest wysoka, niektórym +użytkownikom trudno używać programu.</p> + +<p> +W przypadku wolnego oprogramowania użytkownicy nie muszą ponosić opłaty +dystrybucyjnej, by móc z niego korzystać. Mogą skopiować program +od znajomego, albo poprosić kogoś, kto ma dostęp +do Sieci. Kilku użytkowników może też złożyć się na kupno jednego +CD-ROM-u i kolejno instalować z niego oprogramowanie. Wysoka cena +CD-ROM-u nie jest istotną przeszkodą, gdy program jest wolny.</p> + + +<h3>Czy wyższa opłata dystrybucyjna zniechęci do korzystania +z wolnego oprogramowania?</h3> + +<p> +Jeszcze inne powszechne obawy dotyczą popularności wolnego +oprogramowania. Ludzie uważają, że wysoka opłata +za rozpowszechnianie zmniejszy liczbę użytkowników, albo że niska +opłata zapewne ich przyciągnie.</p> + +<p> +To prawda w przypadku programów prawnie zastrzeżonych, ale wolne +oprogramowanie jest odmienne. Przy tak wielu metodach na pozyskanie +kopii, cena usługi dystrybucyjnej ma mniejszy wpływ na popularność.</p> + +<p> +W dłuższej perspektywie liczba osób korzystających z wolnego +oprogramowania zależy głównie od tego, co te programy potrafią +i jak łatwe są w użyciu. Wielu użytkowników będzie nadal używać +programów prawnie zastrzeżonych jeżeli wolne nie poradzą sobie +z wykonaniem wszystkich zadań. Dlatego też, jeśli chcemy +długoterminowo zwiększyć liczbę użytkowników, powinniśmy przede wszystkim +konstruować więcej wolnego oprogramowania.</p> + +<p> +Najbardziej bezpośredni sposób to samodzielne pisanie potrzebnych +potrzebnych <a href="http://savannah.gnu.org/projects/tasklist">wolnych +programów</a> lub <a +href="/doc/doc.html">podręczników</a>. Jednak jeśli zajmujecie się +dystrybucją, a nie pisaniem, najlepszym sposobem, w jaki możecie +pomóc, jest zapewnienie środków dla innych, którzy je napiszą.</p> + + +<h3>Określenie „sprzedaż oprogramowania” może być mylące</h3> + +<p> +Ściśle rzecz biorąc, „sprzedaż” oznacza wymianę towarów +za pieniądze. Sprzedaż kopii wolnego programu jest zgodna z prawem +i zachęcamy do niej.</p> + +<p> +Niemniej jednak, gdy ludzie myślą o <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#SellSoftware">„sprzedaży +oprogramowania”</a>, zwykle wyobrażają ją sobie tak, jak +w sprzedaży modelu biznesowym większości firm: jako wydawanie programów +prawnie zastrzeżonych, a nie wolnych.</p> + +<p> +Zatem, o ile nie zamierzacie dokładnie podkreślać różnic, jak w tym +artykule, lepiej unikać terminu „sprzedaż oprogramowania” +i zamiast niego używać innych określeń. Można na przykład mówić o +„rozprowadzaniu wolnego oprogramowania za opłatą”, co jest +niedwuznaczne.</p> + + +<h3>Wysokie i niskie opłaty a GNU GPL</h3> + +<p> +Z wyjątkiem jednej specjalnej sytuacji, w <a +href="/copyleft/gpl.html">Powszechnej Licencji Publicznej</a> GNU (GNU GPL) +nie stawia się wymogów co do wysokości opłat za dystrybucję kopii +wolnego oprogramowania. Możecie nie brać nic, brać złotówkę, dolara +czy miliard dolarów. To zależy i od was i od rynku, +więc nie uskarżajcie się jeśli nikt nie chce płacić miliarda dolarów +za kopię.</p> + +<p> +Jedynym wyjątkiem jest przypadek, w którym programy rozprowadza się +tylko w postaci binarnej, bez odpowiadającego im pełnego kodu +źródłowego. Ci, którzy tak robią, zobowiązani są przez GNU GPL +do dostarczenia źródeł na późniejsze +żądanie. Bez ograniczenia opłaty za kod źródłowy mogliby ustalać +cenę tak wysoką, na przykład miliard dolarów, że nikt nie byłby +w stanie jej zapłacić, tym samym pozornie udostępniając kod źródłowy, +a faktycznie go skrywając. Zatem w tym przypadku <a +href="/licenses/gpl.html#section6">musimy wprowadzić ograniczenia opłat</a> +za źródła, żeby zapewnić wolność użytkownikom. W zwykłych +sytuacjach, jednakże, nie ma podobnego uzasadnienia dla ograniczania opłat +za dystrybucję, więc ich nie ograniczamy.</p> + +<p> +Firmy, których działania wychodzą poza ramy dozwolone przez GNU GPL, +niekiedy proszą o zezwolenie argumentując to tym, że „nie będą +pobierać opłat za oprogramowanie GNU” lub jakoś +podobnie. Niczego w ten sposób nie uzyskają. Wolne oprogramowanie +dotyczy wolności, a egzekwowanie GPL jest obroną wolności. Kiedy +bronimy wolności użytkowników, nie rozpraszamy się na poboczne tematy, +jak wysokość opłat dystrybucyjnych. Chodzi o wolność, całą wolność +i tylko wolność.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2001, 2007, 2015, 2016, 2017, 2018 Free +Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki Marcin Wolak 2010, 2011, Jan +Owoc 2010, 2013, 2015, 2017.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/shouldbefree.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/shouldbefree.html new file mode 100644 index 0000000..4824f5a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/shouldbefree.html @@ -0,0 +1,1000 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/shouldbefree.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego oprogramowanie powinno być wolne - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/shouldbefree.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Dlaczego oprogramowanie powinno być wolne </h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> +<h3 id="introduction">Wprowadzenie</h3> +<p> +Fakt istnienia programów komputerowych w nieunikniony sposób otwiera +kwestię sposobu podejmowania decyzji co do ich użytkowania. Wyobraźmy +sobie na przykład, że ktoś posiadający kopię programu spotyka +kogoś, kto takową kopię chciałby mieć. Mają oni przy tym możliwość jej +zrobienia. Kto powinien decydować o tym, czy będzie ona rzeczywiście +wykonana? Zainteresowane osoby? A może ktoś inny, nazywany +„właścicielem”? </p> +<p> + Twórcy programów zwykle rozważają te pytania zakładając, że odpowiednie +kryterium dla ich rozstrzygnięcia to maksymalizowanie ich zysków. Polityczne +wpływy biznesu doprowadziły do tego, że rząd przyjął zarówno to +kryterium, jak również rozwiązanie wysunięte przez twórców, które mówi, +że program ma właściciela, zazwyczaj korporację zaangażowaną +w jego rozwój.</p> +<p> + Chciałbym rozważyć to samo pytanie używając innego kryterium: dobrobytu +i wolności całego społeczeństwa. </p> +<p> + O rozstrzygnięciu tych kwestii nie może decydować dzisiejsze prawo, jako +że prawo powinno dostosowywać się do zasad etycznych, a nie +na odwrót. Nie rozstrzygają ich także obecne praktyki, chociaż mogą one +zasugerować możliwe rozwiązania. Jedynym sposobem na rozstrzygnięcie +jest stwierdzenie kto zyskuje, a kto traci na uznawaniu praw +właścicieli oprogramowania, a także dlaczego i w jakim +stopniu. Innymi słowy, powinniśmy przeprowadzić analizę zysków i strat +w imieniu całego społeczeństwa, uwzględniając w niej wolność +jednostek oraz produkcję dóbr materialnych. </p> +<p> + Zamierzam w tym eseju opisać rezultaty, jakie niesie za sobą +uznawanie właścicieli i pokazać, że są one szkodliwe. Udowodnię, +że programiści powinni zachęcać innych do redystrybucji +i dzielenia się pisanymi przez nas programami, do ich studiowania +i ulepszania. Innymi słowy, powinni pisać <a +href="/philosophy/free-sw.html">„wolne” oprogramowanie</a>.<a +href="#f1">(1)</a></p> + +<h3 id="owner-justification">Jak właściciele usprawiedliwiają swoją władzę</h3> +<p> + Ludzie korzystający na obecnym systemie, w którym programy są +własnością, przedstawiają dwa argumenty na poparcie swoich roszczeń: +emocjonalny i ekonomiczny. </p> +<p> + Argument emocjonalny brzmi tak: „Przelałem w ten program swój +pot, serce i duszę. <em>Ja</em> go stworzyłem, jest +<em>mój</em>!”</p> +<p> + Ten argument nie jest trudny do odparcia. Uczucie przywiązania +programiści mogą w sobie pielęgnować gdy jest im to na rękę, nie +jest czymś nieodłącznym. Zwróćmy na przykład uwagę, z jaką chęcią +ci sami programiści zrzekają się zazwyczaj wszystkich swoich praw +na rzecz jakiejś dużej korporacji, gdy im się za to zapłaci – +przywiązanie emocjonalne znika jak za dotknięciem czarodziejskiej +różdżki. Spójrzmy dla odmiany na wielkich artystów i rzemieślników +średniowiecza, którzy nawet nie podpisywali swoich prac. Dla nich nazwisko +twórcy nie miało znaczenia. Ważne było dzieło oraz fakt, że jest +gotowe, a także funkcja, którą pełniło. Taki pogląd panował przez setki +lat.</p> +<p> + Argument ekonomiczny brzmi następująco: „Chcę być bogaty (zazwyczaj +nieprecyzyjnie mówią „chcę mieć się z czego utrzymać”), +a jeśli nie dacie mi się wzbogacić na programowaniu, to nie będę +tego robił. Wszyscy myślą jak ja, więc nikt nie będzie nigdy +programował. A wtedy zostaniecie bez żadnych programów!” Ta +pogróżka występuje zwykle pod przykrywką przyjacielskiej rady +od mądrzejszego. </p> +<p> + Wyjaśnię później, dlaczego ta pogróżka to blef. Najpierw chcę się zająć +pewnym domyślnym założeniem, które jest bardziej widoczne w innym +sformułowaniu tego argumentu.</p> +<p> + Sformułowanie to zaczyna się od porównania stopnia społecznej +użyteczności programów objętych restrykcyjną licencją i braku +programów. Następnie dochodzi się w nim do wniosku, +że tworzenie oprogramowania objętego taką licencją jest w sumie +korzystne i powinno się je popierać. Błąd tkwi tutaj +w porównywaniu tylko dwóch rozwiązań – oprogramowanie własnościowe +albo brak oprogramowania – i zakładaniu, że inne +możliwości nie istnieją.</p> +<p> + Jeśli istnieje system praw autorskich obejmujący oprogramowanie, to pisanie +programów związane jest zazwyczaj z istnieniem właściciela +kontrolującego sposób, w jaki program jest używany. Tak długo, jak +istnieje ten związek, musimy często wybierać pomiędzy oprogramowaniem +objętym restrykcyjną licencją a brakiem oprogramowania. Ten związek nie +jest jednak nieodłączny ani nieunikniony, jest konsekwencją +konkretnej decyzji społecznej lub prawnej, którą poddajemy tutaj +w wątpliwość: decyzji o uznawaniu właścicieli. Formułowanie całej +kwestii jako wyboru pomiędzy oprogramowaniem objętym licencją a brakiem +oprogramowania to przyjmowanie za prawdziwe czegoś, co nie zostało +udowodnione.</p> + +<h3 id="against-having-owners">Przeciwko istnieniu właścicieli</h3> +<p> + Bieżąca kwestia brzmi: Czy rozwój oprogramowania powinien być powiązany +z istnieniem właścicieli, którzy ograniczają jego użytkowanie?</p> +<p> + Aby ją rozstrzygnąć, musimy osobno ocenić społeczne efekty obu tych +rzeczy: tworzenia oprogramowania (niezależnie od warunków jego +dystrybucji) oraz ograniczania jego użytkowania (zakładając, +że zostało ono stworzone). Jeśli jedna z nich daje użyteczne +rezultaty, a druga jest szkodliwa, to korzystniejsze dla nas byłoby +przerwanie związku między nimi i kontynuowanie tylko tej pierwszej.</p> +<p> + Innymi słowy, jeśli ograniczanie użytkowania istniejącego programu jest +szkodliwe dla całego społeczeństwa, to postępujący etycznie programista nie +będzie tego robił.</p> +<p> + Żeby ustalić skutki, które niesie za sobą ograniczanie dzielenia się +programami, musimy porównać wartość, jaką przedstawia dla społeczeństwa +program ograniczony (tzn. objęty restrykcyjną licencją) z wartością +tego samego programu, tyle że wolnego. Oznacza to porównanie dwóch +alternatywnych światów. </p> +<p> + Ta analiza dotyka również pojawiającego się czasami prostego kontrargumentu, +który mówi, że „korzyść, jaką odnoszą osoby z tytułu +dzielenia się programami z innymi jest równoważona przez szkodę, którą +ponosi przez to właściciel”. Kontrargument ten zakłada, +że korzyść i szkoda są równe w swej wielkości. Niniejsza +analiza zawiera ich porównanie i wykazuje, że korzyść jest dużo +większa.</p> +<p> + Żeby rozjaśnić całe rozumowanie, przyłóżmy je do innej dziedziny: +budowy dróg.</p> +<p> + Można by finansować budowę wszystkich dróg poprzez pobieranie opłat +za przejazd. Pociągałoby to za sobą konieczność umieszczenia +na każdym rogu budek pobierających opłaty. Taki system przynosiłby duże +środki na ulepszanie dróg. Miałby jeszcze jedna zaletę: zmuszałby +użytkowników każdej drogi do płacenia za przejazd. Budki są +jednak sztuczną przeszkodą i zakłócają płynną jazdę. Sztuczną, +bo nie ma żadnego związku między nimi a sposobem w jaki +działają drogi i samochody.</p> +<p> + Gdy porównujemy bezpłatne i płatne drogi pod kątem użyteczności +okazuje się, że chociaż oba rodzaje są takie same pod każdym innym +względem, to te pierwsze są tańsze do zbudowania, tańsze +w utrzymaniu i bardziej efektywne w użyciu.<a +href="#f2">(2)</a> W ubogim kraju opłaty za drogi uczyniłyby je +niedostępnymi dla wielu obywateli. Drogi bezpłatne oferują +zatem społeczeństwu więcej korzyści po mniejszej cenie, są +więc z jego punktu widzenia bardziej pożądane. Dlatego też +społeczeństwo powinno znaleźć sposób na finansowanie dróg inny niż +budki pobierające opłaty. Używanie dróg, gdy są już zbudowane, powinno być +darmowe.</p> +<p> + Gdy zwolennicy budek pobierających opłaty przedstawiają je jako +<em>zaledwie</em> sposób zdobywania funduszy, zaciemniają obraz innych +dostępnych możliwości. Budki rzeczywiście przynoszą fundusze, ale robią +też coś jeszcze: w rezultacie obniżają wartość drogi. Droga płatna nie +jest tak dobra jak darmowa. Budowanie większej ilości dróg, +lub technicznie lepszych dróg, wcale nie musi być krokiem +do przodu, jeśli oznacza zastąpienie dróg darmowych płatnymi.</p> +<p> + Za budowę darmowej drogi trzeba oczywiście zapłacić i koszty te +społeczeństwo musi w jakiś sposób ponieść. Jednak nie skazuje to +nas na budki pobierające opłaty. Skoro i tak musimy płacić, to +dostaniemy za te same pieniądze więcej, jeśli kupimy drogę darmową. </p> +<p> + Nie twierdzę, że droga płatna jest gorsza od braku dróg. Byłoby to +prawdą, gdyby opłaty były tak duże, że prawie nikt by z dróg nie +korzystał, ale takie postępowanie instytucji zbierających opłaty nie +jest zbyt prawdopodobne. Ponieważ jednak budki pobierające opłaty +powodują znaczne marnotrawstwo i niewygodę, lepiej jest zbierać +fundusze w sposób sprawiający mniej trudności. </p> +<p> + Stosująć to samo rozumowanie do programów komputerowych, pokażę teraz, +że istnienie „budek pobierających opłaty” dla użytecznego +oprogramowania kosztuje społeczeństwo bardzo wiele: powoduje, że rozwój +i dystrybucja programów są bardziej kosztowne, a ich użytkowanie +jest mniej satysfakcjonujące i efektywne. Wynikiem będzie stwierdzenie, +że tworzenie programów powinno być motywowane w inny +sposób. Następnie zaprezentuję inne metody motywowania i finansowania +(w zakresie rzeczywiście potrzebnym) rozwoju oprogramowania.</p> + +<h4 id="harm-done">Szkody powodowane utrudnianiem dostępu do programów</h4> +<p> + Wyobraźmy sobie, że został napisany jakiś program i poniesione +zostały wszelkie związane z tym procesem koszty. Teraz społeczeństwo +musi zadecydować, czy uczynić go prawnie zastrzeżonym, czy też +pozwolić na jego swobodną dystrybucję i użytkowanie. Przyjmijmy, +że istnienie tego programu oraz jego dostępność są pożądane.<a +href="#f3">(3)</a></p> +<p> + Ograniczenia nałożone na dystrybucję i modyfikacje tego programu +nie mogą ułatwiać jego użytkowania, a jedynie w nim +przeszkadzać. Tak więc rezultat może być wyłącznie +negatywny. Ale w jakim stopniu? I w jaki sposób?</p> +<p> + Z utrudnień takiego rodzaju wynikają trzy poziomy materialnych szkód:</p> + +<ul> +<li>Mniej osób korzysta z programu.</li> + +<li>Nikt z użytkowników nie może programu naprawić lub dostosować +do swoich potrzeb.</li> + +<li>Inni programiści nie mogą się niczego z takiego programu nauczyć, +ani oprzeć na nim nowego projektu.</li> +</ul> + +<p> + Każdy z poziomów szkód materialnych ma towarzyszącą formę szkód +psychospołecznych. Mowa jest tutaj o skutkach, jakie podejmowane przez +ludzi decyzje mają na ich późniejsze uczucia, postawy +i skłonności. Te zmiany w ludzkim sposobie myślenia będą potem +miały dalszy wpływ na ich relacje ze współobywatelami i mogą +pociągnąć za sobą materialne konsekwencje.</p> +<p> + Te trzy poziomy szkód materialnych marnują część wartości, jaką mógłby +wnieść do społeczeństwa program, ale nie mogą zredukować jej +do zera. Jeśli marnują niemal całą wartość programu, to jego napisanie +szkodzi społeczeństwu co najwyżej przez wysiłek, jaki został włożony +w napisanie go. Zwykle program, który opłaca się sprzedawać musi dawać +jakieś bezpośrednie materialne korzyści.</p> +<p> + Biorąc jednak pod uwagę idące w parze szkody psychospołeczne, nie +ma żadnej granicy dla szkód, jakie może przynieść rozwój objętego +restrykcyjnymi licencjami oprogramowania.</p> + +<h4 id="obstructing-use">Utrudnianie użytkowania programów</h4> +<p> + Pierwszy poziom szkód utrudnia najzwyklejsze użytkowanie programu. Wykonanie +kopii programu to prawie żaden koszt (szczególnie, że można to zrobić +samemu), więc na wolnym rynku cena kopii byłaby bliska zeru. Opłata +licencyjna to czynnik znacząco zniechęcający do używania danego +programu. Jeśli jakiś powszechnie używany program jest objęty restrykcyjną +licencją, to będzie go używać o wiele mniej osób niż by chciało.</p> +<p> + Łatwo wykazać, że całkowity wkład programu na rzecz społeczeństwa +jest zmniejszany przez przydzielenie mu właściciela. Każdy potencjalny +użytkownik tego programu, który zetknie się z koniecznością płacenia +za jego używanie, może zdecydować się zapłacić lub zrezygnować +z korzystania z niego. Jeśli zdecyduje się zapłacić, to saldo +operacji wynosi zero. Tymczasem za każdym razem, gdy ktoś decyduje się +zrezygnować z używania jakiegoś programu, to dzieje się mu krzywda, +a korzyści nie odnosi nikt. Suma liczb ujemnych i zer zawsze jest +ujemna.</p> +<p> + Ale to nie zmniejsza ilości pracy, którą trzeba włożyć w rozwój +programu. W rezultacie zredukowana jest efektywność całego procesu +mierzona w dostarczonej użytkownikowi satysfakcji na godzinę +pracy.</p> +<p> + To odzwierciedla bardzo ważną różnicę pomiędzy kopiami programów +a kopiami samochodów, krzeseł lub kanapek. Poza science fiction +nie istnieje kopiarka obiektów materialnych. Programy dają się +jednak łatwo kopiować - każdy może niewielkim wysiłkiem +wyprodukować tyle kopii, ile jest mu potrzebnych. Nie jest tak +w przypadku obiektów materialnych, bo obowiązuje prawo zachowania +masy: każdą kopię trzeba zbudować z surowców w taki sam sposób, +w jaki zbudowano oryginał. </p> +<p> + W przypadku obiektów materialnych zniechęcanie do ich używania ma +sens, ponieważ mniejsza ilość kupionych przedmiotów oznacza mniejszą +ilość surowców i pracy potrzebnych do ich zrobienia. Prawdą jest, +że zazwyczaj również istnieje koszt początkowy, koszt rozwoju, który +rozkłada się na cały proces produkcji. Ale tak długo, jak koszty +produkcji jednej jednostki są znaczne, dodawanie części kosztów rozwoju nie +robi jakościowej różnicy. I nie wymaga ograniczania wolności zwykłych +użytkowników.</p> +<p> + Jednak nakładanie ceny na coś, co w innym przypadku byłoby +darmowe, to zmiana jakościowa. Centralnie nałożona na dystrybucję +oprogramowania cena ma potężne działanie zniechęcające.</p> +<p> + Co więcej, praktykowana obecnie scentralizowana produkcja jest nieefektywna +nawet w kwestii dostarczania kopii oprogramowania. Na taki system +składa się umieszczanie fizycznych dyskietek lub taśm w nikomu +niepotrzebnych opakowaniach, rozsyłanie ich po całym świecie +i magazynowanie w celu sprzedaży. Ten koszt przedstawiany jest +jako nieodłączne wydatki związane z robieniem interesów, a tak +naprawdę jest częścią marnotrawstwa powodowanego przez istnienie +właścicieli.</p> + +<h4 id="damaging-social-cohesion">Naruszanie spójności społeczeństwa</h4> +<p> + Załóżmy, że dla Ciebie i Twojego znajomego użyteczny byłby pewien +program. W etycznej trosce o znajomego powinieneś uważać, +że prawidłowe rozwiązanie tej sytuacji pozwoli Wam obu go +używać. Pomysł, żeby pozwolić tylko jednemu z Was na używanie tego +programu i zabronić tego samego drugiemu, tworzy podziały. Ani Ty, +ani Twój znajomy nie powinniście tego akceptować.</p> +<p> + Podpisanie typowej umowy licencyjnej oznacza zdradzenie bliźniego: +„Obiecuję pozbawić mojego bliźniego dostępu do tego programu, +żebym mógł mieć kopię tylko dla siebie”. Ludzie, którzy podejmują +takie decyzje, czują wewnętrzną psychologiczną presję, by je usprawiedliwić +poprzez bagatelizowanie znaczenia pomagania swoim bliźnim, +więc duch społeczny na tym traci. Jest to psychospołeczna szkoda +powiązana z materialną szkodą wynikającą ze zniechęcania +do używania programu.</p> +<p> + Wielu użytkowników podświadomie zdaje sobie sprawę, że odmawianie +dzielenia się jest niewłaściwe, więc decydują się ignorować licencje +oraz prawa i dzielić się programami pomimo ich istnienia. Mają +jednak często poczucie winy. Wiedzą, że musza łamać prawo, żeby +być dobrymi, ale uznają zwierzchność prawa i dochodzą +do wniosku, że bycie dobrym (a takimi są) jest nieprzyzwoite +lub hańbiące. To także jest jeden z rodzajów szkód +psychospołecznych, ale można ich uniknąć poprzez powiedzenie +sobie, że te licencje i prawa nie mają żadnej mocy moralnej.</p> +<p> + Programiści także odnoszą szkody psychospołeczne wiedząc, że wielu +użytkowników nie będzie miało szansy skorzystać z owoców ich pracy. To +prowadzi do cynicznych postaw lub zaprzeczania +prawdzie. Programista może entuzjastycznie opisywać pracę, która jest dla +niego fascynująca pod względem technicznym. Potem, kiedy spytamy go +„Czy będę mógł tego używać?”, rzednie mu mina i przyznaje, +że odpowiedź jest negatywna. Aby nie czuć się zniechęcony, +albo przez większość czasu ignoruje ten fakt, albo przyjmuje +cyniczną postawę, żeby zbagatelizować znaczenie całej sprawy.</p> +<p> + Od czasów Reagana w USA najbardziej brakuje nie innowacji +technologicznych, ale raczej skłonności do wspólnej pracy +na rzecz społeczeństwa. Nie ma sensu sprzyjać pierwszemu kosztem tego +drugiego.</p> + +<h4 id="custom-adaptation">Utrudnianie dostosowywania programów do swoich potrzeb</h4> +<p> + Drugim poziomem szkód materialnych jest niemożność dostosowywania programów +do własnych potrzeb. Łatwość modyfikacji oprogramowania jest jego +wielką przewagą nad starszymi technologiami. Tymczasem +we większości komercyjnie dostępnego oprogramowania nie można +wprowadzać zmian, nawet gdy się je kupi. Możecie je brać albo nie, jak +czarną skrzynkę, której wnętrze pozostaje tajemnicą – i tyle.</p> +<p> + Program, który można uruchomić składa się z ciągów liczb, których +znaczenie jest ukryte. Nikt, nawet dobry programista, nie może łatwo zmienić +ten ciąg tak, żeby program robił coś innego.</p> +<p> + Programiści zwykle pracują z „kodem źródłowym” programów, +który zapisany jest w jednym z języków programowania jak Fortran +lub C. Używa się w nim nazw do wskazywania używanych danych +oraz części programu, a operacje takie jak dodawanie +i odejmowanie reprezentowane są przez symbole typu '+' +i '-'. Wszystko to jest zaprojektowane po to, by ułatwić +programistom czytanie i modyfikowanie programów. Poniżej znajduje się +przykład, program do obliczania odległości pomiędzy dwoma punktami +na płaszczyźnie: </p> + +<pre> + float + distance (p0, p1) + struct point p0, p1; + { + float xdist = p1.x - p0.x; + float ydist = p1.y - p0.y; + return sqrt (xdist * xdist + ydist * ydist); + } +</pre> +<p> + Najważniejszą rzeczą nie jest co kod źródłowy oznacza; kluczem tutaj jest +jego wygląd przypominający algebrę a ludzie, którzy znają te języki +programowania uznają go jako kod znaczący i napisany +estetycznie. Z drugiej strony, mamy tutaj ten sam program w formie +wykonalnej na komputerze, którego normalnie używam by napisać to: +</p> + +<pre> + 1314258944 -232267772 -231844864 1634862 + 1411907592 -231844736 2159150 1420296208 + -234880989 -234879837 -234879966 -232295424 + 1644167167 -3214848 1090581031 1962942495 + 572518958 -803143692 1314803317 +</pre> + +<p> + Kod źródłowy jest przydatny (przynajmniej potencjalnie) dla każdego +użytkownika programu. Jednak większości użytkowników odmawia się +do niego dostępu. Zazwyczaj kod źródłowy objętego restrykcyjną licencją +programu jest trzymany w ukryciu przez właściciela, żeby tylko ktoś się +z niego czegoś nie nauczył. Użytkownicy dostają tylko pliki zawierające +niezrozumiałe ciągi liczb, które wykonuje komputer. Oznacza to, +że tylko właściciel programu może go modyfikować.</p> +<p> + Kiedyś znajoma opowiadała mi, jak przez pół roku pracowała jako programistka +w banku, pisząc program podobny do czegoś, co było komercyjnie +dostępne. Twierdziła, że jeśli mogłaby wtedy dostać kod źródłowy +tamtego komercyjnego programu, to bez trudu mogłaby go zaadaptować dla +swoich potrzeb. Bank gotów był za to zapłacić, ale nie wyrażono +na to zgody – kod źródłowy był tajemnicą. Tak więc musiała +spędzić pół roku na bezsensownej pracy, która wlicza się do PKB +pomimo tego, że tak naprawdę jest marnotrawstwem.</p> +<p> + Laboratorium Sztucznej Inteligencji <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr> dostało około 1977 roku w prezencie +od Xeroksa graficzną drukarkę. Była ona obsługiwana przez wolne +oprogramowanie, do którego dodaliśmy wiele przydatnych +funkcji. Na przykład powiadamiało ono użytkownika o zakończeniu +wydruku. Jeśli z drukarką było coś nie tak, zaciął się +lub skończył papier, to oprogramowanie natychmiast powiadamiało +o tym wszystkich użytkowników, których dokumenty czekały w kolejce +na wydruk. Dzięki tym funkcjom praca była płynna.</p> +<p> + Potem Xerox podarował Laboratorium nowszą, szybszą drukarkę, jedną +z pierwszych drukarek laserowych. Była ona obsługiwana przez objęte +restrykcyjną licencją oprogramowanie, które działało na specjalnie +do tego przeznaczonym, osobnym komputerze, więc nie mogliśmy dodać +żadnej z naszych ulubionych funkcji. Mogliśmy napisać program, który +powiadamiał o wysłaniu wydruku do tego specjalnego komputera, +ale nie mogliśmy wysyłać powiadomień po rzeczywistym zakończeniu +wydruku (tymczasem czas między jednym a drugim był zazwyczaj dość +długi). Nie było żadnej możliwości sprawdzenia, czy wydruk się +rzeczywiście zakończył, można było tylko zgadywać. Poza tym nikt nie był +powiadamiany, gdy zaciął się papier, więc często drukarka stała godzinę +w oczekiwaniu na usunięcie usterki.</p> +<p> + Programiści systemowi w Laboratorium mogli naprawić takie problemy +prawdopodobnie tak samo dobrze jak pierwotni autorzy programu. Xeroksa to +nie interesowało i nie pozwolili nam tego zrobić, więc musieliśmy +się z problemami pogodzić. Nigdy się z nimi nie uporano.</p> +<p> + Większość dobrych programistów zna to uczucie frustracji. Bank było stać +na rozwiązanie problemu przez napisanie programu od nowa, +ale typowy użytkownik, bez względu na swoje umiejętności, +może się tylko poddać.</p> +<p> + Poddawanie się wyrządza szkody psychospołeczne duchowi samodzielności. Życie +w domu, którego nie możesz przebudować i dostosować do swoich +potrzeb jest demoralizujące. Prowadzi do rezygnacji +i zniechęcenia, co może się przenieść na inne aspekty +życia. Ludzie, którzy się tak czują, są nieszczęśliwi i nie pracują +dobrze.</p> +<p> + Wyobraźcie sobie, co by się działo, gdyby przepisy kulinarne były strzeżone +tak jak oprogramowanie. Moglibyście się spytać „Jak zmienić ten +przepis, by pozbyć się soli?”, a wspaniały kucharz powiedziałby +„Jak śmiesz obrażać mój przepis, dziecię mego umysłu +i podniebienia, próbując przy nim majstrować? Nie masz pojęcia, jak +zmienić mój przepis bez zepsucia go!”.</p> +<p> + „Ale mój lekarz mówi, że nie powinienem jeść soli! Co mam zrobić? +Czy zmienisz dla mnie ten przepis tak, żeby nie było w nim +soli?”</p> +<p> + „Z chęcią to zrobię, opłata wynosi jedynie 50 +tys. dolarów”. Opłata zazwyczaj jest duża, bo właściciel ma +monopol na zmiany. „Jednak obecnie nie mam czasu. Jestem zajęty +zleceniem opracowania nowego przepisu na suchary dla Departamentu +Marynarki. Mogę się zająć twoją sprawą za jakieś dwa lata”.</p> + +<h4 id="software-development">Utrudnianie rozwoju oprogramowania</h4> +<p> + Trzeci poziom szkód materialnych dotyka rozwoju oprogramowania. Był on +kiedyś procesem ewolucyjnym, w czasie którego programista brał +istniejący już program i przepisywał jego części w celu dodania +jednej nowej funkcji, a potem ktoś inny przepisywał inne części żeby +dodać kolejne funkcje. W niektórych przypadkach ciągnęło się to przez +dwadzieścia lat. W tym samym czasie na podstawie innych części +tego programu tworzono całkiem nowe programy.</p> +<p> + Istnienie właścicieli uniemożliwia taką ewolucję i powoduje, +że pisząc program trzeba zaczynać od zera. Odbiera także nowym +programistom szansę studiowania istniejących programów w celu nauczenia +się użytecznych technik oraz sposobów konstruowania dużych programów.</p> +<p> + Właściciele są też przeszkodą na drodze edukacji. Zdarzało mi się +spotkać obiecujących studentów informatyki, którzy w życiu nie widzieli +kodu źródłowego dużego programu. Mogą być dobrzy w pisaniu małych +programów, ale nie są w stanie zacząć uczyć się odmiennych +umiejętności pisania dużych, jeśli nie mogą zobaczyć, jak zrobili to inni.</p> +<p> + Na każdym polu pracy intelektualnej można osiągnąć więcej stojąc +na ramionach gigantów. Jednak nie ma już na to ogólnego +przyzwolenia przy pisaniu programów – możecie stać tylko +na ramionach ludzi <em>ze swojej firmy</em>.</p> +<p> + Związane z tym szkody psychospołeczne dotykają ducha naukowej +kooperacji, który kiedyś był tak silny, że naukowcy współpracowali ze +sobą nawet kiedy ich państwa były w stanie wojny. To w tym duchu +japońscy oceanografowie, opuszczający swoje laboratorium na wysepce +na Pacyfiku, starannie zachowali wyniki swojej pracy dla atakujących +amerykańskich marines i zostawili im notatkę z prośbą, żeby dobrze +się tym wszystkim zaopiekowali.</p> +<p> + Wojna o zyski zniszczyła to, co wojna światowa +oszczędziła. W dzisiejszych czasach naukowcy wielu dziedzin nie +zawierają w swoich artykułach wystarczająco informacji, żeby inni mogli +powtórzyć ich eksperymenty. Publikują tylko tyle, żeby inni mogli podziwiać, +jak wiele udało im się zrobić. To z pewnością ma miejsce +w informatyce, gdzie kod źródłowy opisywanych programów jest zazwyczaj +tajemnicą.</p> + +<h4 id="does-not-matter-how">Sposób ograniczania dzielenia się nie jest ważny</h4> +<p> + Mówiłem tutaj o skutkach, jakie przynosi zabranianie ludziom kopiowania +i modyfikowania programów, oraz budowania oprogramowania +na bazie innych projektów. Nie sprecyzowałem, w jaki sposób takie +utrudnianie może być przeprowadzone, bo nie ma to wpływu +na wnioski. Nieważne, czy robi się to przez zabezpieczenia przed +kopiowaniem, prawa autorskie, licencje, szyfrowanie, karty ROM, +czy sprzętowe numery seryjne – jeśli skutecznie przeszkadza to +w użytkowaniu, jest to szkodliwe.</p> +<p> + Użytkownicy uważają niektóre z tych metod za bardziej nieznośne +od innych. Wydaje mi się, że najbardziej znienawidzone metody to +te, które są skuteczne.</p> + +<h4 id="should-be-free">Oprogramowanie powinno być wolne</h4> +<p> + Pokazałem, jak własność programu, czyli możliwość ograniczania jego +kopiowania i modyfikacji, stwarza utrudnienia. Ich negatywne efekty są +szerokie i znaczące. Wynika z tego, że w społeczeństwie +nie powinni istnieć właściciele programów. </p> +<p> + Innym sposobem na zrozumienie tego wszystkiego może być to, +że społeczeństwo potrzebuje wolnego oprogramowania, a programy +objęte restrykcyjnymi licencjami są jego marnymi substytutami. Popieranie +substytutów nie jest racjonalną drogą do osiągnięcia naszych celów. </p> +<p> + Vaclav Havel powiedział, że powinniśmy „pracować na rzecz +jakiejś sprawy, bo jest ona dobra, a nie tylko dlatego, że ma +szansę powodzenia”. Firma wytwarzająca objęte licencją oprogramowanie +ma szansę powodzenia w wąskim tego słowa znaczeniu, ale nie jest +to coś dobrego dla społeczeństwa. </p> + +<h3 id="why-develop">Dlaczego nadal będzie rozwijane oprogramowanie</h3> +<p> + Jeśli wyeliminujemy prawo autorskie jako zachętę do rozwijania +oprogramowania, to na początku będzie się tworzyć mniej programów, +ale będą one bardziej użyteczne. Nie jest jasne, czy ogólna +dostarczona użytkownikowi satysfakcja będzie mniejsza; ale jeśli taka +będzie, lub jeśli chcemy ją i tak powiększyć, to są inne metody +zachęcania do pisania programów, tak samo jak oprócz budek +pobierających opłaty są inne metody zbierania pieniędzy na drogi. Zanim +powiem jak można to zrobić, chcę zbadać, jak duża zewnętrzna zachęta jest +rzeczywiście potrzebna. </p> + +<h4 id="fun">Programowanie sprawia przyjemność</h4> +<p> + Są takie prace, których mało kto się podejmie w zamian za coś +innego niż pieniądze, np. roboty drogowe. Są też inne dziedziny nauki +i sztuki, w których są małe szanse wzbogacenia się, +a w które ludzie wchodzą z powodu swoich fascynacji +lub dlatego, że postrzegają je jako wartościowe dla +społeczeństwa. Mam tu na myśli np. logikę matematyczną, muzykę +klasyczną i archeologię, a także tworzenie organizacji +politycznych wśród ludzi pracy. Ludzie konkurują ze sobą, bardziej smutno +niż zaciekle, o parę opłacanych etatów, z których żaden nie jest +opłacany zbyt dobrze. Czasami ludzie nawet płacą za szansę pracowania +w takiej dziedzinie, jeśli ich na to stać. </p> +<p> + Taka dziedzina może się błyskawicznie zmienić jeśli zacznie stwarzać +możliwości zarobienia dużych pieniędzy. Kiedy jeden pracownik staje się +bogaty, inni domagają się takiej samej możliwości. Wkrótce wszyscy mogą +zacząć domagać się dużych sum pieniędzy za coś, co niegdyś robili dla +przyjemności. Parę lat później wszyscy powiązani z tą dziedziną będą +wyśmiewać się z pomysłu, że można było w niej pracować +bez dużych zysków finansowych. Będą doradzać planistom, żeby zapewnili +te zyski poprzez rekomendowanie specjalnych przywilejów, praw +i monopoli do tego potrzebnych.</p> +<p> + Taka zmiana nastąpiła w dziedzinie programowania komputerowego +w ciągu ostatniej dekady. W latach siedemdziesiątych XX wieku +ukazywały się artykuły o „komputerowym uzależnieniu”: +użytkownicy przyklejali się do komputerów i wydawali na swój +nałóg po sto dolarów tygodniowo. Panowało ogólne przekonanie, +że ludzie kochają programowanie tak bardzo, że poświęciliby dlań +swoje małżeństwo. Dzisiaj panuje ogólne przekonanie, że nikt nie będzie +programował, chyba że za duże pieniądze. Ludzie zapomnieli, w co +wierzyli czterdzieści lat temu.</p> +<p> + Jeśli w danym okresie prawdą jest, że w pewnej dziedzinie +ludzie będą pracować tylko za duże pieniądze, to nie musi to +na zawsze pozostać prawdą. Pęd zmian może biec w odwrotnym +kierunku, jeśli impuls do tego da społeczeństwo. Jeśli odbierzemy +możliwość zbicia fortuny, to po pewnym czasie ludzie zmodyfikują swoje +postawy i znów będą chętni pracować w tej dziedzinie w zamian +za radość zawodowego spełnienia.</p> +<p> + Pytanie „Jak możemy zapłacić programistom?” stanie się +łatwiejsze, gdy zdamy sobie sprawę, że nie chodzi tutaj o płacenie +im fortuny. Pieniądze na zwykłą pensję łatwiej jest zdobyć.</p> + +<h4 id="funding">Finansowanie wolnego oprogramowania</h4> +<p> + Instytucje płacące programistom nie muszą być firmami +programistycznymi. Istnieje już wiele innych instytucji, które mogą to +robić.</p> +<p> + Producenci sprzętu uważają wspieranie rozwoju oprogramowania za bardzo +ważne, nawet jeśli nie mogą kontrolować jego użycia. W 1970 większość +ich oprogramowania była swobodna, bo nawet nie myśleli o ograniczaniu +jego użycia. Dzisiaj ich wzrastająca chęć do przyłączania się +do konsorcjów pokazuje, że zdali sobie sprawę z tego, iż +posiadanie oprogramowania nie jest tym, co jest dla nich rzeczywiście ważne.</p> +<p> + Wiele przedsięwzięć programistycznych prowadzą uniwersytety. Dzisiaj często +sprzedają ich rezultaty, chociaż nie robiły tego w latach +70. Czy nie jest oczywiste, że uniwersytety rozwijałyby wolne +oprogramowanie, jeśli nie miałyby pozwolenia na sprzedaż programów? +Projekty te mogłyby być wspierane przez te same kontrakty i granty +rządowe, które teraz wspierają rozwój oprogramowania objętego restrykcyjnymi +licencjami.</p> +<p> + W dzisiejszych czasach powszechne są sytuacje, w których +uniwersytetom przyznaje się granty na rozwój jakiegoś systemu, +a one rozwijają go prawie do końca i mówią, że jest +„gotowy”. Następnie zakładają firmy, które rzeczywiście go +kończą i czynią zdatnym do użytkowania. Czasami deklarują oni, +że wersja niedokończona jest „wolna”. Jeśli są źli +do szpiku kości, to zamiast tego zdobywają od uniwersytetu +wyłączną licencję. Nie jest to tajemnicą. Zainteresowani tym faktem otwarcie +to przyznają. Jednak gdyby naukowcy nie byli kuszeni przez możliwość +robienia takich rzeczy, to i tak nadal kontynuowaliby badania naukowe.</p> +<p> + Programiści tworzący wolne oprogramowanie mogą zarabiać na życie +sprzedając usługi związane ze swoimi programami. Zatrudniono mnie, bym +napisał wersję <a href="/software/gcc/">GNU C compiler</a> dla nowej +platformy sprzętowej i żebym stworzył rozszerzenia interfejsu +użytkownika dla <a href="/software/emacs/">GNU Emacsa</a>. (Oddaję te +ulepszenia w ręce społeczeństwa gdy tylko są gotowe). Poza tym zarabiam +na prowadzeniu zajęć uniwersyteckich.</p> +<p> + Nie tylko ja pracuję w ten sposób. Sukces odnosi teraz i rośnie +w siłę korporacja, która nie wykonuje żadnych innych prac. Kilka innych +firm także dostarcza komercyjne usługi związane z wolnym +oprogramowaniem systemu GNU. To początek niezależnej branży wsparcia +programistycznego, która może stać się dość duża, jeśli wolne oprogramowanie +stanie się popularniejsze. Daje ona użytkownikom wybór normalnie niedostępny +w przypadku oprogramowania objętego restrykcyjnymi licencjami, nie +licząc bardzo bogatych.</p> +<p> + Nowe instytucje, takie jak <a href="/fsf/fsf.html">Fundacja Wolnego +Oprogramowania</a>, także mogą finansować programistów. Większość funduszy +Fundacji pochodzi od użytkowników, którzy kupują wysyłkowo taśmy +[obecnie na płytach; przyp. tłum.]. Oprogramowanie zawarte +na taśmach jest wolne, więc każdy użytkownik ma prawo je kopiować +i modyfikować, ale wielu z nich i tak płaci +za swoje kopie. (Przypominam, że „free software” to +oprogramowanie wolne, a nie darmowe.) Niektórzy użytkownicy, którzy +mają już kopie, zamawiają taśmy żeby nas wesprzeć, bo uważają, +że na to zasługujemy. Fundacja otrzymuje także pokaźne darowizny +od producentów sprzętu.</p> +<p> + Fundacja Wolnego Oprogramowania jest organizacją charytatywną, a jej +dochody przeznaczane są na zatrudnienie tak wielu programistów, jak +tylko się da. Jeśli byłaby zwykłą firmą rozprowadzającą wśród społeczeństwa +to samo wolne oprogramowanie za tą samą opłatą, to zapewniałaby teraz +swojemu założycielowi bardzo dobre utrzymanie.</p> +<p> + Ponieważ Fundacja jest organizacją charytatywną, programiści często +pracują dla nas za połowę pieniędzy, które mogliby dostać gdzieś +indziej. Robią to, bo nie ma u nas biurokracji, a także +dlatego, że czują satysfakcję wiedząc, że ich praca nie będzie +niedostępna użytkownikom. Głównym powodem, dla którego to robią jest fakt, +że programowanie sprawia przyjemność. Co więcej, wiele przydatnych +programów napisali dla nas ochotnicy. (Nawet twórcy dokumentacji technicznej +zaczęli zgłaszać się na ochotnika).</p> +<p> + To potwierdza, że programowanie to jedna z najbardziej +fascynujących dziedzin, obok muzyki i sztuki. Nie musimy się obawiać, +że nikt nie będzie chciał programować.</p> + +<h4 id="owe">Co użytkownicy winni są programistom?</h4> +<p> + Istnieje dobry powód, dla którego użytkownicy programów czują moralne +zobowiązanie ich wspierania. Ludzie rozwijający wolne oprogramowanie wnoszą +wkład w działania użytkowników, dlatego finansowe wspieranie +dalszego rozwoju jest nie tylko fair, ale także w dłuższej +perspektywie w interesie użytkowników.</p> +<p> + Jednak nie odnosi się to do twórców oprogramowania objętego +restrykcyjnymi licencjami, bo utrudnianie zasługuje na karę, +a nie nagrodę.</p> +<p> + Mamy tu więc paradoks: twórcy użytecznego oprogramowania należy się +wsparcie użytkowników, ale każda próba zamiany tego moralnego +zobowiązania w żądanie niszczy jego podstawę. Twórca może zasługiwać +na nagrodę lub się jej domagać, ale nie obie te rzeczy +na raz.</p> +<p> + Uważam, że postępujący etycznie programista, który zetknie się +z tym paradoksem, musi zachowywać się tak, żeby zasłużyć +na nagrodę, ale powinien także prosić użytkowników +o dobrowolne datki. W końcu użytkownicy nauczą się wspierać +programistów bez przymusu, tak samo jak nauczyli się wspierać publiczne +radio i telewizję.</p> + +<h3 id="productivity">Co to jest produktywność programistyczna? </h3> +<p> + Jeśli oprogramowanie byłoby wolne, to programiści istnieliby nadal, tyle +że być może byłoby ich mniej. Czy byłoby to złe dla społeczeństwa?</p> +<p> + Niekoniecznie. W dzisiejszych czasach rozwinięte państwa mają mniej +rolników niż w roku 1900, ale nie uważamy tego za złe dla +społeczeństwa, bo mała ilość rolników dostarcza konsumentom więcej +jedzenia niż kiedyś dostarczało wielu. Nazywamy to zwiększoną +produktywnością. Wolne oprogramowanie potrzebowałoby dużo mniej programistów +do zaspokojenia popytu, bo na wszystkich poziomach zwiększyłaby +się produktywność:</p> + +<ul> +<li> Bardziej rozpowszechnione użytkowanie każdego stworzonego programu.</li> +<li> Możliwość modyfikacji istniejącego oprogramowania do własnych potrzeb +zamiast pisania wszystkiego od początku.</li> +<li> Lepsze wykształcenie programistów.</li> +<li> Wyeliminowanie wykonywania po raz kolejny tej samej pracy.</li> +</ul> + +<p> + Ludzie, którzy sprzeciwiają się współpracy twierdząc, że doprowadziłoby +to do zatrudnienia mniejszej ilości programistów, tak naprawdę +sprzeciwiają się zwiększonej produktywności. Tymczasem ci sami ludzie +zazwyczaj akceptują szeroko przyjęty pogląd, że przemysł +programistyczny potrzebuje zwiększonej produktywności. Więc o co +w końcu chodzi?</p> +<p> + „Produktywność programistyczna” może znaczyć dwie różne rzeczy: +ogólną produktywność całej produkcji oprogramowania lub produktywność +poszczególnych projektów. Ogólna produktywność jest tym, co społeczeństwo +chciałoby podnieść, a najprostszym sposobem, żeby to zrobić, jest +zniesienie sztucznych barier, które stoją na drodze współpracy +i ją zmniejszają. Jednak naukowcy badający „produktywność +programistyczną” skupiają się tylko na drugim, ograniczonym +znaczeniu tego pojęcia, w przypadku którego polepszenie sytuacji wymaga +trudnych postępów technologicznych.</p> + +<h3 id="competition">Czy konkurencja jest nieunikniona?</h3> +<p> + Czy nieuniknione jest, że ludzie będą próbować ze sobą konkurować, +żeby być lepszymi od swoich rywali? Być może tak. Ale konkurencja +sama w sobie nie jest szkodliwa, rzeczą szkodliwą jest <em>walka</em>.</p> +<p> + Konkurować ze sobą można na wiele sposobów. Konkurencja może mieć +na celu próbę ciągłego osiągania więcej, prześcigania tego, co zrobili +inni. Na przykład dawno temu istniało współzawodnictwo pomiędzy +programistycznymi geniuszami o to, kto potrafi zmusić komputer +do zrobienia najbardziej zadziwiającej rzeczy lub napisać +najkrótszy bądź najszybszy program wykonujący jakieś zadanie. Taka +konkurencja może być pożyteczna dla wszystkich, <em>dopóki</em> utrzymany +jest duch pozytywnego współzawodnictwa.</p> +<p> + Konstruktywna konkurencja wystarcza by zmotywować ludzi do wielkich +wysiłków. Kilkoro ludzi konkuruje ze sobą o tytuł pierwszej osoby, +która odwiedzi wszystkie kraje świata, niektórzy wydają na to całe +fortuny. Jednak nie przekupują kapitanów statków, by wysadzili ich +rywali na bezludnych wyspach. Chętnie przystają na to, by wygrał +najlepszy.</p> +<p> + Konkurencja przekształca się w walkę, gdy konkurenci zaczynają próbować +przeszkadzać sobie nawzajem zamiast samemu iść do przodu, kiedy +„Niech wygra najlepszy” ustępuje miejsca „Dajcie mi +wygrać, nawet jeśli nie jestem najlepszy”. Objęte restrykcyjną +licencją oprogramowanie jest szkodliwe nie dlatego, że jest formą +konkurencji, ale dlatego, że jest formą walki pomiędzy obywatelami +naszego społeczeństwa.</p> +<p> + Konkurencja w biznesie niekoniecznie musi być walką. Na przykład, +gdy konkurują ze sobą dwa warzywniaki, to ich energia idzie +na ulepszanie własnej oferty, a nie sabotowanie +rywala. Ale to nie jest przejawem specjalnego przywiązania +do biznesowej etyki. W tej dziedzinie jest po prostu mało +możliwości walki, pomijając przemoc fizyczną. Niektóre branże biznesu mają +więcej takich możliwości. Zatrzymywanie dla siebie informacji, które mogłyby +pomóc wszystkim w rozwoju jest formą walki.</p> +<p> + Ideologia biznesu nie przygotowuje ludzi na powstrzymywanie się przed +pokusą walki z konkurentami. Niektóre formy walki zostały zakazane +przez ustawy antymonopolowe, ustawy o prawdzie w reklamie, itd., +ale zamiast uogólnić to do powszechnego zakazu walki, dyrektorzy +wymyślają inne jej formy, które nie są bezpośrednio zabronione. Społeczne +zasoby są roztrwaniane przez ekonomiczny odpowiednik frakcyjnej wojny +domowej.</p> + +<h3 id="communism">„A może byś się przeniósł do Rosji?”</h3> +<p> + W Stanach Zjednoczonych każdy zwolennik czegoś innego niż najbardziej +ekstremalne formy wolnorynkowego egoizmu często spotyka się z tym +oskarżeniem. Jest ono np. wymierzone w zwolenników narodowego systemu +ochrony zdrowia, takiego jakie działają we wszystkich uprzemysłowionych +krajach wolnego świata. Jest wymierzone w zwolenników publicznego +wsparcia dla sztuki, które jest także powszechne w rozwiniętych +krajach. Pomysł, że obywatele mają jakieś zobowiązania wobec dobra +publicznego jest w Ameryce identyfikowany +z komunizmem. Ale na ile podobne do siebie są te dwie idee +w rzeczywistości?</p> +<p> + Komunizm praktykowany w Związku Radzieckim był systemem +scentralizowanej kontroli, w którym każda działalność była poddana +reżimowi, rzekomo dla wspólnego dobra, ale tak naprawdę dla dobra +członków partii komunistycznej. Urządzenia do kopiowania były tam +ściśle pilnowane, aby zapobiec nielegalnemu wykonywaniu kopii.</p> +<p> + Amerykański system praw autorskich dotyczących oprogramowania ustanawia +scentralizowaną kontrolę nad dystrybucją programów i stoi +na straży urządzeń do kopiowania, używających różnych +zabezpieczeń, by zapobiec wykonywaniu nielegalnych kopii.</p> +<p> + W przeciwieństwie do tego, ja pracuję na rzecz systemu, +w którym ludzie mają wolną rękę i mogą decydować o swoich +poczynaniach. W szczególności mają możliwość pomagania swoim znajomym +oraz modyfikowania i ulepszania narzędzi, których codziennie +używają. Systemu opartego na ochotniczej współpracy +i decentralizacji.</p> +<p> + Tak więc jeśli chcemy oceniać poglądy według ich podobieństwa +do radzieckiego komunizmu, to komunistami są właściciele +oprogramowania.</p> + +<h3 id="premises">Problem przesłanek</h3> +<p> + Zakładam w tym artykule, że użytkownik oprogramowania nie jest +mniej ważny niż jego twórca, a nawet pracodawca twórcy. Innymi słowy +ich interesy i potrzeby mają jednakową wagę podczas decydowania, która +droga jest najlepsza.</p> +<p> + Ta przesłanka nie jest ogólnie przyjmowana. Wielu twierdzi, +że pracodawca twórcy jest z natury ważniejszy niż ktokolwiek +inny. Mówią oni na przykład, że powodem dla istnienia właścicieli +oprogramowania jest zapewnienie szefowi twórcy korzyści, na które +zasługuje, niezależnie od tego, jak może to wpłynąć +na społeczeństwo.</p> +<p> + Próby udowodnienia lub obalenia tych przesłanek nie mają sensu. Dowód +wymaga wspólnych przesłanek. Tak więc większość z tego, co mówię +jest adresowana do tych, którzy uznają moje przesłanki +lub przynajmniej są zainteresowani, jakie są ich konsekwencje. Dla +tych, którzy uważają, że właściciel jest ważniejszy niż wszyscy inni, +artykuł ten jest po prostu bez znaczenia.</p> +<p> + Tylko dlaczego duży odsetek Amerykanów akceptuje przesłankę, która wynosi +pewnych ludzi ponad wszystkich innych? Częściowo przez przekonanie, +że taka przesłanka jest częścią amerykańskiej tradycji +prawnej. Niektórzy myślą, że poddawanie jej w wątpliwość to +podważanie podstaw społeczeństwa.</p> +<p> + Ważne jest, żeby ci ludzie zdali sobie sprawę, że ta przesłanka nie +jest częścią naszej tradycji prawnej i nigdy nią nie była.</p> +<p> + Konstytucja [Stanów Zjednoczonych; przyp. tłum.] mówi, że celem prawa +autorskiego jest „promocja postępu nauki i sztuk +użytecznych”. Więcej na ten temat powiedział Sąd Najwyższy, +stwierdzając w sprawie Fox Film przeciwko Doyal, +że „Wyłączny przedmiot zainteresowania Stanów Zjednoczonych +i podstawowy cel nadawania monopolu [praw autorskich] leży +w ogólnych korzyściach, jakie społeczeństwo wynosi z pracy +autorów”.</p> +<p> + Nie musimy się zgadzać z Konstytucją lub Sądem +Najwyższym. (W pewnym okresie obie te instytucje aprobowały +niewolnictwo.) Tak więc ich stanowiska nie obalają przesłanki +o wyższości właścicieli. Mam jednak nadzieję, że jej siła +zostanie zmniejszona przez świadomość, że jest to radykalne prawicowe +założenie, a nie założenie tradycyjnie przyjmowane.</p> + +<h3 id="conclusion">Wnioski</h3> +<p> + Lubimy myśleć, że nasze społeczeństwo popiera pomaganie +bliźnim. Jednak za każdym razem, kiedy nagradzamy kogoś +za utrudnianie lub podziwiamy go za bogactwo, które +w ten sposób zdobył, dajemy dowód czegoś całkiem odwrotnego.</p> +<p> + Nieudostępnianie oprogramowania jest jedną z form naszej powszechnej +gotowości do stawiania osobistych korzyści ponad dobro +społeczne. Możemy to prześledzić od Ronalda Reagana do Jamesa +Bakkera, od Ivana Boesky'ego do Exxonu, od upadających banków +do upadających szkół. Możemy to zmierzyć wielkością populacji +bezdomnych i więźniów. Duch antyspołeczny sam się napędza, +ponieważ im więcej widzimy, że inni nam nie pomagają, tym bardziej +wydaje nam się bez sensu pomaganie innym. W ten sposób +społeczeństwo zamienia się w dżunglę.</p> +<p> + Jeśli nie chcemy żyć w dżungli, musimy zmienić nasze postawy. Musimy +zacząć dawać do zrozumienia, że dobry obywatel to taki, który +współpracuje kiedy należy, a nie taki, który odnosi sukcesy +w zabieraniu innym. Mam nadzieję, że pomoże w tym ruch +wolnego oprogramowania: przynajmniej w jednej dziedzinie zastąpimy +dżunglę bardziej efektywnym systemem, który zachęca do ochotniczej +współpracy i dzięki niej funkcjonuje.</p> + + +<h3 id="footnotes">Przypisy</h3> + +<ol> +<li id="f1">Słowo „free” [wolny, darmowy] w „free software” +odnosi się do wolności, a nie do ceny. Cena za kopię +wolnego programu może być zerowa, mała lub (rzadko) dość duża.</li> + +<li id="f2">Sprawa zanieczyszczenia środowiska i korków nie wpływa na tę +konkluzję. Jeśli chcemy uczynić jazdę samochodem droższą, +aby zniechęcić do jazdy samochodem w ogóle, to nie jest +dobrze robić to instalując budki pobierające opłaty, które powiększają +zanieczyszczenie i korki. Znacznie lepszy jest podatek +na benzynę. Tak samo nie ma z nią związku chęć zwiększenia +bezpieczeństwa przez ograniczanie prędkości maksymalnej – ogólnie +dostępna droga poprawia płynność ruchu, przez co wzrasta bezpieczeństwo, +niezależnie od limitu prędkości.</li> + +<li id="f3">Ktoś może uważać jakiś program za szkodliwą rzecz, która w ogóle +nie powinna być dostępna, jak Lotus Marketplace, baza danych informacji +osobistych, którą wycofano ze sprzedaży z powodu presji +społeczeństwa. Większość z tego, co mówię, nie odnosi się do tego +przypadku, ale nie ma specjalnie sensu w upieraniu się +za właścicielami na podstawie stwierdzenia, że właściciel +uczyni oprogramowanie mniej dostępnym. Właściciel nie uczyni go całkowicie +niedostępnym, jak chcielibyśmy, żeby było w przypadku programu, którego +użytkowanie jest destrukcyjne.</li> +</ol> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<b>Przypis tłumacza</b>: +<ol> +<li id="TransNote1">W Polsce, prawa autorskie nie służą dobru +publicznemu. Właściciele oprogramowania przeforsowali w Sejmie dużo +bardziej restrykcyjne prawa autorskie dla oprogramowania niż np. dla filmów, +muzyki czy książek.</li> +</ol></div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1991, 1992, 1998, 2000, 2001, 2006, 2007, 2010, 2017, 2018, +2020 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Radosław Moszczyński 2005, poprawki: Wojciech Kotwica 2005, +2006, Marcin Wolak 2010, Jan Owoc 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/social-inertia.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/social-inertia.html new file mode 100644 index 0000000..1fcdfa0 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/social-inertia.html @@ -0,0 +1,159 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/social-inertia.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Nadchodzi Bezwładność Społeczna - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/social-inertia.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Przezwyciężanie Bezwładności Społecznej</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +Prawie dwie dekady minęły od czasu gdy kombinacja GNU i Linuksa +po raz pierwszy sprawiła, że używanie PC było możliwe +z zachowaniem wolności. Minęło wiele czasu od tego +wydarzenia. Teraz możecie nawet kupić laptopa z zainstalowanym +GNU/Linuksem od wielu sprzedawców sprzętu – jednak te +systemy nie działają tylko na wolnym oprogramowaniu. Więc czego +nam brakuje do całkowitego sukcesu? </p> + +<p> +Główną przeszkodą do triumfu wolności oprogramowania jest bezwładność +społeczna. Przejawia się ona w wielu formach i prawdopodobnie +zetknęliście się z nią. Przykłady obejmują sprzęt działający tylko +pod Windowsem, strony internetowe dostępne tylko pod Windowsem +oraz kajdankowe oprogramowanie iPlayer BBC, który działa tylko +pod Windows. Jeśli krótkowzrocznie patrzycie na kwestię wolności +to prawdopodobnie te przyczyny są wystarczające abyście używali +Windowsa. Wiele firm obecnie używa Windowsa, więc studenci, którzy są +lekkomyślni, chcą się uczyć używać go i proszą swoje szkoły o nauczanie +go. Szkoły uczą Windowsa, produkują absolwentów, którzy są przyzwyczajeni +do używania go, a to zachęca przedsiębiorstwa do używania +Windowsa.</p> + +<p>Microsoft aktywnie pielęgnuje ten bezwład: zachęca szkoły +do zaszczepiania zależności od Windowsa i zawiera kontrakty +z webmasterami, których strony potem okazują się działać tylko +pod Internet Explorerem.</p> + +<p> +Kilka lat temu reklamy Microsoftu mówiły, że Windows jest tańszy +w eksploatacji niż GNU/Linux. Ich porównania oczywiście zostały +obalone, ale warto zwrócić uwagę na to, iż w ich argumentacji +można znaleźć ukryte założenia nawiązujące do bezwładu społecznego: +„Aktualnie więcej wykształconych ludzi zna Windowsa niż +GNU/Linuksa.” Ludzie, którzy cenią swoją wolność nie poddaliby się +nawet wtedy, gdyby to miało oszczędzić ich pieniądze, ale wielu +biznesmenów wierzy, że wszystko co mają, nawet ich wolność, powinno być +na sprzedaż.</p> + +<p> +Bezwładność społeczna składa się z ludzi, którzy sami się do niej +oddali. Kiedy kapitulujecie wobec bezwładu społecznego, stajecie się częścią +osób wywierających nacisk na innych; kiedy mu się opieracie, +zmniejszacie go. Pokonujemy bezwładność społeczną poprzez jej +identyfikację i podjęcie decyzji o nieuczestniczeniu w niej.</p> + +<p> +Te słabości wstrzymują naszą społeczność: wiele użytkowników GNU/Linuksa +nigdy nie słyszało o idei wolności, która motywowała rozwój GNU, +więc nadal bazują na wygodach krótkoterminowych, które są dla nich +ważniejsze od wolności. To czyni ich podatnym na bycie wodzonym +przez nos przez bezwładne masy przez co stają się oni ich częścią.</p> + +<p> +Aby sprawić by nasza społeczność była silna musimy rozmawiać o wolnym +oprogramowaniu i wolności – nie tylko o praktycznych +korzyściach, na jakie zazwyczaj powołują się zwolennicy otwartego +oprogramowania. Coraz więcej ludzi dostrzega, co trzeba robić +aby pokonać bezwład, więc robimy postępy.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2007 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Oskar Gałecki 2010; poprawki Jan Owoc 2010, 2013, Daniel +Oźminkowski 2010, Marcin Wolak 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/software-literary-patents.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/software-literary-patents.html new file mode 100644 index 0000000..82cf80b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/software-literary-patents.html @@ -0,0 +1,318 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/software-literary-patents.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Patenty na oprogramowanie i patenty na literaturę - Projekt +GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/software-literary-patents.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Patenty na oprogramowanie i patenty na literaturę</h2> + +<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> + +<p> +<em>Pierwsza publikacja niniejszego artykułu ukazała się w londyńskim +dzienniku <cite>The Guardian</cite> 20. czerwca 2005. Skupiała się ona +na proponowanych dyrektywach europejskich dotyczących patentów +na oprogramowanie.</em></p> + +<p> +Gdy politycy rozważają patenty na oprogramowanie zwykle głosują +w ciemno; nie będąc programistami, nie rozumieją oni skutków +wprowadzenia patentów na oprogramowanie. Często wydaje im się, +że patenty działają podobnie do praw autorskich („z drobnymi +różnicami”) – co nie jest prawdą. Przykładowo: gdy +publicznie zapytałem Patricka Devedjiana, ówczesnego Ministra Przemysłu, jak +będą głosować Francuzi w sprawie patentów na oprogramowanie, +Devedjian odpowiedział zaciekłą obroną praw autorskich, wychwalając rolę +Victora Hugo w ich wprowadzeniu. (Zwodnicze sformułowanie <a +href="/philosophy/not-ipr.html">“własność intelektualna”</a> +przyczynia się do mylenia tych pojęć i dlatego nie powinno być +nigdy używane.) +</p> + +<p> +Ci, którzy sądzą, że rezultaty będą podobne do efektów +wprowadzenia prawa autorskiego, nie rozumieją rzeczywistych skutków patentów +na oprogramowanie. Możemy posłużyć się przykładem Victora Hugo +do zobrazowania różnic. +</p> + +<p> +Powieść i złożony nowoczesny program mają pewne wspólne cechy: są +obszerne i urzeczywistniają wiele pomysłów. Pójdźmy dalej drogą +analogii i wyobraźmy sobie, że w XIX wieku wprowadzono prawo +patentowe dotyczące powieści; załóżmy, że kraje, takie jak Francja, +zezwoliłyby na patentowanie pomysłów literackich. W jaki sposób +wpłynęłoby to na twórczość Victora Hugo? Jak można by porównać +oddziaływanie patentów na literaturę z oddziaływaniem literackiego +prawa autorskiego? +</p> + +<p> +Spójrzmy na powieść Victora Hugo <cite>Nędznicy</cite>. Odkąd ją +napisał, prawo autorskie należało wyłącznie do niego. Nie musiał +obawiać się, że obca osoba wytoczy mu proces o naruszenie prawa +autorskiego i wygra. Było to niemożliwe, ponieważ prawo autorskie +dotyczy jedynie szczegółów pracy, a nie pomysłów zawartych, +i nakłada ograniczenia tylko na kopiowanie. Hugo nie skopiował +<cite>Nędzników</cite>, więc nie był w niebezpieczeństwie. +</p> + +<p> +Patenty działają w inny sposób: dotyczą pomysłów. Każdy patent to +monopol na realizację jakiegoś konceptu, opisanego w patencie. Oto +przykład hipotetycznego patentu na literaturę: +</p> + +<ul> + <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w umyśle czytelnika +powstaje wizerunek bohatera, który przebywał przez długi czas +w więzieniu i staje się zgorzkniały w stosunku +do społeczeństwa i ludzkości.</li> + + <li>Zastrzeżenie 2: proces komunikacji zgodny z zastrzeżeniem 1, +w którym wspomniany bohater następnie dostępuje moralnego odkupienia, +ponieważ inny bohater powieści był dla niego życzliwy.</li> + + <li>Zastrzeżenie 3: proces komunikacji zgodny z zastrzeżeniami 1 i 2, +w którym wymieniony bohater zmienia tożsamość podczas trwania +opowieści.</li> +</ul> + +<p> +Gdyby taki patent istniał w roku 1862, kiedy opublikowano +<cite>Nędzników</cite>, powieść naruszyłaby wszystkie trzy zastrzeżenia, +gdyż wszystkie trzy rzeczy przydarzyły się w niej Jeanowi +Valjeanowi. Victor Hugo mógłby zostać pozwany do sądu, a jeśli +zostałby pozwany, przegrałby proces. Powieść zostałaby wówczas zakazana +lub ocenzurowana przez posiadacza patentu. +</p> + +<p> +Rozważmy teraz inny hipotetyczny patent na literaturę: +</p> + +<ul> + <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w umyśle czytelnika +powstaje wizerunek bohatera, który przebywał przez długi czas +w więzieniu, a potem zmienia tożsamość.</li> +</ul> + +<p> +Powieść <cite>Nędznicy</cite> naruszyłaby także i ten patent, gdyż +powyższy opis również pasuje do historii życia Jeana +Valjeana. A oto kolejny hipotetyczny patent: +</p> + +<ul> + <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w umyśle czytelnika +powstaje wizerunek bohatera, który dostępuje moralnego odkupienia, +a następnie zmienia tożsamość.</li> +</ul> + +<p> +Jean Valjean naruszyłby także i ten patent. +</p> + +<p> +Wszystkie trzy patenty dotyczyłyby historii jednego bohatera +powieści. Nakładają się na siebie, ale nie są swoimi wiernymi +kopiami, więc mogłyby obowiązywać równocześnie. Wszyscy trzej +posiadacze patentów mogliby pozwać Victora Hugo do sądu. Każdy +z nich mógłby zakazać publikacji <cite>Nędzników</cite>. +</p> + +<p> +Powieść naruszałaby również taki patent: +</p> + +<ul> + <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego przedstawiany jest +bohater, którego imię jest ostatnią sylabą jego nazwiska.</li> +</ul> + +<p> +imieniem i nazwiskiem „Jean Valjean”, ale przynajmniej +ten patent byłoby łatwo obejść. +</p> + +<p> +Może się wydawać, że powyższe pomysły są tak proste, iż żaden urząd +patentowy by ich nie udzielił. My, programiści, często bywamy zdumieni +prostotą pomysłów, których dotyczą patenty +na oprogramowanie. Na przykład Europejski Urząd Patentowy udzielił +patentu na pasek postępu oraz patentu na akceptowanie +płatności przy użyciu kart kredytowych. Patenty te mogłyby być śmieszne, +gdyby nie były tak niebezpieczne. +</p> + +<p> +Powieść <cite>Nędznicy</cite> mogłaby naruszać patenty także na inne +sposoby. Mogłaby, na przykład, naruszać patent na fikcyjne +obrazowanie bitwy pod Waterloo lub patent na używanie slangu +paryskiego w literaturze pięknej. Kolejne dwa pozwy +sądowe. W rzeczywistości liczba różnych patentów, na które można +by się powołać w celu pozwania autora pracy takiej jak +<cite>Nędznicy</cite>, jest nieograniczona. Wszyscy posiadacze patentów +twierdziliby, że zasługują na wynagrodzenie za postęp +literacki, jaki oznaczały ich opatentowane pomysły, lecz te przeszkody +nie przyczyniałyby się do rozwoju literatury, tylko by go hamowały. +</p> + +<p> +Jednak wszystkie te sprawy stałyby się nieistotne w obliczu +patentu bardziej ogólnego. Wyobraźmy sobie ogólne zastrzeżenia takie jak te: +</p> + +<ul> + <li>Proces komunikacji o strukturze narracyjnej, który przebiega na wielu +stronach.</li> + <li>Struktura narracyjna przypominająca niekiedy fugę bądź improwizację.</li> + <li>Intryga skupiona wokół konfrontacji pewnych postaci, wzajemnie +zastawiających na siebie pułapki.</li> + <li>Narracja prezentująca wiele warstw społecznych.</li> + <li>Narracja ukazująca mechanizm ukrytej konspiracji.</li> + </ul> + + <p> Kim byliby właściciele patentów? Mogliby to być inni powieściopisarze, być +może Dumas lub Balzac, którzy napisali takie dzieła, +ale niekoniecznie. Nie trzeba napisać programu, żeby opatentować pomysł +związany z oprogramowaniem, więc gdyby nasze hipotetyczne patenty +funkcjonowały w prawdziwym systemie patentów, to ich właściciele nie +musieliby pisać powieści ani opowiadań, ani niczego innego, poza +wnioskami patentowymi. Obecnie rozrastają się firmy-pasożyty patentowe +i biznes, którego jedynymi owocami są groźby i pozwy sądowe.</p> + + <p> W obliczu takich ogólnych patentów, Victor Hugo nie dotarłby +do momentu, w którym sprawdzałby jakie patenty grożą mu procesem +sądowym za wykorzystanie postaci Jeana Valjeana, ponieważ nie +mógłby nawet rozważać napisania tego rodzaju powieści.</p> + +<p>Analogia ta może pomóc osobom nie będącym programistami zrozumieć jak +działają patenty na oprogramowanie. Patenty na oprogramowanie +dotyczą funkcjonalności, takiej jak definiowanie skrótów w edytorze +lub przeliczanie wartości w arkuszu kalkulacyjnym +w naturalnej kolejności. Patentami obejmowane są algorytmy potrzebne +w programach. Patentami obejmuje się aspekty formatów plików, takich +jak nowy format programu Word firmy Microsoft. Format plików wideo +MPEG 2 jest objęty 39 różnymi patentami w USA.</p> + +<p>Jeden program może równocześnie naruszać wiele patentów, tak samo jak jedna +powieść mogłaby jednocześnie naruszać wiele patentów +na literaturę. Zidentyfikowanie wszystkich patentów naruszanych przez +duży program jest tak pracochłonne, że do tej pory zostało wykonane +tylko raz. Analiza Linuksa, jądra systemu operacyjnego GNU/Linux, +z 2004 roku wykazała, że przypuszczalnie naruszał on 283 różne +amerykańskie patenty na oprogramowanie. Oznacza to, że każdy +z tych 283 różnych patentów obejmuje jakiś proces obliczeniowy +znajdujący się gdzieś wśród tysięcy stron kodu źródłowego +Linuksa. W tym czasie Linux stanowił około jeden procent całego systemu +GNU/Linux. Ile pozwów sądowych mógłby dystrybutor systemu się spodziewać?</p> + +<p> +Sposób na powstrzymanie patentów na oprogramowanie przed +hamowaniem rozwoju oprogramowania jest prosty: nie legitymizujmy ich. To +powinno być proste ponieważ większość praw patentowych zawiera warunki, +które nie pozwalają na patentowanie oprogramowania. Zazwyczaj mówią +wprost o tym, że „oprogramowanie samo w sobie” nie +może zostać opatentowane. Niestety biura patentowe na całym świecie +próbują przekręcać słowa i wydawać patenty na pomysły +zaimplementowane w programach. Jeśli ten proceder nie zostanie +powstrzymany wszyscy twórcy oprogramowania znajdą się +w niebezpieczeństwie. +</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2005, 2007, 2008 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Aleksandra 'rzoock' Tomaszewska 2005; aktualizacja: Daniel +Oźminkowski 2011; poprawki: Jan Owoc 2011, 2014, Marcin Wolak 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/sun-in-night-time.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/sun-in-night-time.html new file mode 100644 index 0000000..89d2fd4 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/sun-in-night-time.html @@ -0,0 +1,183 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/sun-in-night-time.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dziwny przypadek Suna nocną porą - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/sun-in-night-time.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Dziwny przypadek Suna nocną porą</h2> + +<p><i>Przez wzgląd na historię pozostawiamy tę stronę internetową +na miejscu, chociaż w grudniu 2006 Sun był już w trakcie +przygotowań do <a +href="http://www.fsf.org/news/fsf-welcomes-gpl-java.html">ponownego wydania +platformy Java, tym razem na warunkach GNU GPL</a>. Spodziewamy się, +że Java firmy Sun będzie wolnym oprogramowaniem, kiedy zostanie +zrealizowana ta zmiana licencji.</i></p> + + <p> + <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a><br /> + 24. maja 2006. + </p> + + <p> + W naszej społeczności pojawiły się ostatnio plotki, jakoby Sun +przekształcił swoją implementację Javy w wolne oprogramowanie (czy też +„open source”). Liderzy społeczności nawet publicznie dziękowali +Sunowi za jego wkład. A co ostatnio ofiarował Sun społeczności +wolnego i otwartego oprogramowania? + </p> + + <p> + Nic. Kompletnie nic — i dlatego reakcje na nie-działania +Suna są tak zastanawiające. + </p> + + <p> + Sunowska implementacja Javy pozostaje oprogramowaniem własnościowym, +dokładnie tak samo, jak było do tej pory. Nie nastąpiło zbliżenie +do definicji <a +href="http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html">wolnego oprogramowania</a> +lub podobnych, choć nieco luźniejszych kryteriów oprogramowania +otwartego. Kod źródłowy Javy jest dostępny tylko po wyrażeniu zgody +na warunki NDA — umowy o zachowaniu poufności. + </p> + + <p> + Co więc Sun właściwie zrobił? Zezwolił na wygodniejsze +rozpowszechnianie skompilowanej wersji swojej Javy. Po ostatnich +zmianach w licencji, dystrybucje GNU/Linuksa będą mogły zawierać +niewolną implementację Javy tak, jak to dziś się dzieje z niewolnymi +sterownikami nVidii. Ale te dystrybucje robią to za cenę bycia +niewolnymi. + </p> + + <p> + Licencja Suna ma ograniczenie, które – jak +na ironię – może zmniejszyć chęć użytkowników +do przyjmowania niewolnego oprogramowania bez wcześniejszego +zastanowienia: nalega, by dostawca systemu operacyjnego wymagał +od użytkownika jednoznacznego wyrażenia zgody na warunki licencji +przed pozwoleniem mu na zainstalowanie Javy. To oznacza, +że program instalacyjny nie będzie mógł zainstalować Sunowskiej wersji +Javy bez ostrzeżenia użytkownika, że instaluje niewolne +oprogramowanie. Czyli nie będzie można robić tego, co robią dziś +niektóre dystrybucje GNU/Linuksa instalujące bez pytania sterowniki +nVidii. + </p> + + <p> + Zobaczymy to, gdy przyjrzymy się dokładniej ogłoszeniu Suna. Nie znajdziemy +informacji, że Sunowska Java jest wolnym, ani nawet że jest +otwartym oprogramowaniem. Jest tam tylko przypuszczenie, że będzie ona +„szeroko dostępna” na „wiodących platformach open +source”. Dostępna, owszem, jako własnościowe oprogramowanie, +na zasadach ograniczających naszą wolność. + </p> + + <p> + Dlaczego więc to nie-działanie spotkało się z tak szerokim odzewem +— i wywołało tak dezorientację? Może dlatego, że mało kto +czyta uważnie tego typu ogłoszenia. Użyto w nim nawet terminu +„otwarte oprogramowanie” — jednak już wczeniej +widzielimy firmy, które potrafiły w jednym zdaniu umieścić +„otwarte oprogramowanie” i nazwę swoich produktów. (Raczej +nie zdarzało się to z „ wolnym oprogramowaniem”, +choć gdyby ktoś chciał, to by robił i tak). Mniej uważny czytelnik +zauważy dwa określenia blisko siebie i błędnie założy, że jedno +odnosi się do drugiego. + </p> + + <p> + Część osób uważa, że to nie-działanie jest wstępnym krokiem +w stronę wypuszczenia Sunowskiej implementacji Javy na zasadach +wolnego oprogramowania. Miejmy nadzieję, że Sun pewnego dnia tak +zrobi. Przywitalibyśmy to z radością — ale swoje uznanie +powinnimy zachować na dzień, kiedy to się naprawdę +stanie. W międzyczasie <a +href="http://www.gnu.org/philosophy/java-trap.html">Pułapka Javy</a> ciągle +czyha na pracę programistów, którzy nie zabezpieczyli się przed +trafieniem na nią. + </p> + + <p> + W ramach projektu GNU kontynuujemy prace nad <a +href="http://gcc.gnu.org/java/">Kompilatorem GNU dla Javy i zestawem +wolnych bibliotek dla niej</a>; poczynilimy w ostatnim roku duży postęp +i nasza wolna implementacja Javy stała się częścią wielu większych +dystrybucji GNU/Linuksa. Jeśli chcesz korzystać z Javy i zachować +wolność, przyłącz się — i pomóż. + </p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2006 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Łukasz Jachowicz 2006; poprawki: Wojciech Kotwica 2006, 2007, +Jan Owoc 2010, 2012, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/the-danger-of-ebooks.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/the-danger-of-ebooks.html new file mode 100644 index 0000000..4340efc --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/the-danger-of-ebooks.html @@ -0,0 +1,186 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/the-danger-of-ebooks.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/the-danger-of-ebooks.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/the-danger-of-ebooks.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/the-danger-of-ebooks.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-05-19" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Niebezpieczeństwo e-booków - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/the-danger-of-ebooks.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Niebezpieczeństwo e-booków</h2> + +<blockquote class="announcement"><p> +<a href="http://defectivebydesign.org/ebooks.html">Zapiszcie się +na naszą listę mailową o zagrożeniach ebookami</a>. +</p></blockquote> + +<p>W czasach, kiedy firmy mają władzę nad rządami i tworzą +własne prawa, każde posunięcie technologiczne umożliwia im wprowadzanie +nowych ograniczeń dla społeczeństwa. Technologie, które mogłyby nas +wyzwolić, są zamiast tego używane do zniewalania nas.</p> + +<p>Zwykłe, drukowane książki:</p> +<ul> +<li>możecie kupić za gotówkę, anonimowo.</li> +<li>dzięki czemu stajecie się ich właścicielami.</li> +<li>nie wymagają od Was podpisania umowy licencyjnej, która ogranicza ich +użycie.</li> +<li>posiadają znany format i nie wymagają żadnego własnościowego +oprogramowania do ich odczytania.</li> +<li>możecie dać, wypożyczyć lub sprzedać komuś innemu.</li> +<li>możecie zeskanować lub skserować – i czasami jest to +nawet zgodne z prawem.</li> +<li>nie mogą być zniszczone bez Waszej zgody.</li> +</ul> + +<p>Porównując to z e-bookami firmy Amazon (dość typowymi przykładami):</p> +<ul> +<li>Amazon wymaga, aby użytkownik zidentyfikował się, podając swoje dane +osobowe, w celu zakupu e-booka.</li> +<li>W niektórych krajach, przykładowo w Stanach Zjednoczonych, Amazon +twierdzi, że użytkownik nie może być właścicielem e-booka.</li> +<li>Amazon wymaga, aby użytkownik zaakceptował restrykcyjną umowę +licencyjną, by móc korzystać z e-booka.</li> +<li>Format jest niejawny i tylko własnościowe oprogramowanie ograniczające +użytkownika może w ogóle ten format odczytać.</li> +<li>Sztuczne „wypożyczanie” jest dozwolone dla niektórych książek +na określony czas, ale tylko przez wyszczególnienie konkretnego +użytkownika tego samego systemu. Nie wolno ich oddawać ani sprzedawać.</li> +<li>Jest technicznie niemożliwe powielenie książki dzięki <a +href="/philosophy/right-to-read.html">cyfrowemu zarządzaniu +ograniczeniami</a> [<em>DRM - Digital Restrictions Management</em>], które +jest zawarte w odtwarzaczu. Jest to także zakazane przez licencję, +która jest bardziej restrykcyjna niż prawo autorskie.</li> +<li>Amazon może zdalnie skasować e-booka używając tzw. <em>backdoora</em> +(umyślnej luki w oprogramowaniu). Zrobił to w 2009 roku, gdy +skasował tysiące egzemplarzy powieści „ 1984” George'a Orwella.</li> +</ul> + +<p>Każde z tych uchybień sprawia, że e-booki to krok wstecz +w stosunku do książek drukowanych. Musimy odrzucać e-booki +do momentu, gdy zaczną szanować naszą wolność.</p> + +<p>Firmy tworzące e-booki twierdzą, że naruszanie tradycyjnych wolności +jest wymagane, aby nadal płacić autorom. Istniejące [<em>amerykańskie +– przyp. tłum.</em>] prawo autorskie świetnie się spisuje +w płaceniu tym firmom, a autorom raczej kiepsko. Możemy wspierać +autorów na różne sposoby, które nie wymagają zrzekania się naszej +wolności, a nawet zalegalizować dzielenie się treściami. Dwie metody, +które proponowałem, to:</p> + +<ul> +<li>rozprowadzanie pieniędzy z podatków na podstawie pierwiastka +trzeciego stopnia popularności danego autora.<a href="#footnote1">[1]</a></li> +<li>zaprojektowanie odtwarzaczy muzyki tak, aby użytkownicy mogli wysyłać +autorom dobrowolne, anonimowe datki.</li> +</ul> + +<p>E-booki nie muszą atakować naszej wolności (książki Projektu Gutenberg tego +nie robią), ale będą robić to tak długo, jak firmy będą miały prawo +decydować. To od nas zależy, czy ich powstrzymamy.</p> + +<p>Przyłączcie się do walki: zapiszcie się na stronie <a +href="http://DefectiveByDesign.org/ebooks.html">http://DefectiveByDesign.org/ebooks.html</a>.</p> + +<h4>Przypisy</h4> +<ol> +<li id="footnote1">Aby dowiedzieć się więcej, zobacz zarówno moje przemówienie <a +href="/philosophy/copyright-versus-community.html">„Prawa autorskie +kontra społeczność w dobie sieci komputerowych”</a> jak i <a +href="http://stallman.org/articles/internet-sharing-license.en.html">mój +list otwarty z 2012 roku do prezydenta senatu Brazylii</a>, +senatora José Sarney.</li> +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2011, 2014, 2015, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jan Owoc 2011, 2012, 2016, poprawki: Marcin Wolak 2011, Tomasz +Kozłowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/12/30 12:08:31 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html new file mode 100644 index 0000000..c1bf178 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html @@ -0,0 +1,1206 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/thegnuproject.pl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/thegnuproject.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/thegnuproject.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/thegnuproject.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>O projekcie GNU - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, Projekt GNU, FSF, wolne oprogramowanie, Fundacja Wolnego +Oprogramowania, historia" /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/thegnuproject.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Projekt GNU</h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<blockquote> +<p> +Pierwotnie opublikowane w książce <em>Open Sources</em>. Richard +Stallman <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nigdy nie +popierał „open source”</a>, ale napisał ten artykuł +aby w książce nie brakowało wzmianki o pomysłach ruchu wolnego +oprogramowania. +</p> +<p> +Dlaczego obecnie jest ważniejsze niż kiedykolwiek <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">aby nalegać +na to, aby oprogramowanie było wolne</a>. +</p> +</blockquote> + +<h3>Pierwsza społeczność dzieląca się oprogramowaniem</h3> +<p> +Kiedy w 1971 roku rozpocząłem pracę w Laboratorium Sztucznej +Inteligencji <abbr title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</abbr> +stałem się częścią społeczności wymieniającej się oprogramowaniem, która +działała już od wielu lat. Dzielenie się programami nie ograniczało się +wyłącznie do naszej społeczności. Jest tak stare, jak komputery, +podobnie jak wymienianie się przepisami jest tak stare, jak samo +gotowanie. Ale nasza społeczność robiła to w większym stopniu, niż +inne.</p> +<p> +Laboratorium Sztucznej Inteligencji korzystało z systemu operacyjnego +<abbr title="Incompatible Timesharing System">ITS</abbr>, który dzielił czas +pracy procesora pomiędzy użytkowników. Został on zaprojektowany +i napisany w języku assembler przez hackerów (1) +z Laboratorium na komputer Digital <abbr title="Programmed Data +Processor">PDP</abbr>-10, jeden z wielkich komputerów tamtego +czasu. Moja praca, jako członka społeczności i pracownika Laboratorium, +polegała na rozwijaniu tego systemu.</p> +<p> +Nie nazywaliśmy naszego oprogramowania „wolnym oprogramowaniem”, +bo taki termin wówczas nie istniał. Ale właśnie takie ono +było. Kiedy pracownicy innego uniwersytetu albo firmy chcieli przenieść +jakiś program na swój system i korzystać z niego, to +z chęcią się zgadzaliśmy. Kiedy widziało się kogoś korzystającego +z nieznanego, interesującego programu, to zawsze można było poprosić o +jego kod źródłowy – żeby go przeczytać, zmienić lub użyć jego +fragmentów do stworzenia nowego programu.</p> +<p> +(1) Użycie słowa „hacker” w znaczeniu „komputerowy +włamywacz” jest mylne, wina leży tu po stronie mass mediów. My, +hackerzy, nie zgadzamy się z takim jego rozumieniem, i dalej +używamy terminu hacker rozumianego jako „ktoś, kto kocha programować +i czerpie przyjemność z tego, że jest w tym +dobry”. Przeczytajcie mój artykuł <a +href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">On Hacking</a> [po +angielsku].</p> + +<h3>Upadek społeczności</h3> +<p> +Sytuacja zmieniła się drastycznie we wczesnych latach 80., kiedy Digital +zakończył produkcję PDP-10. Ich architektura, elegancka i potężna +w latach 60., nie dała się w sposób naturalny rozbudować tak, żeby +wykorzystać większe przestrzenie adresowe, jakie stały się osiągalne +w latach 80. To oznaczało, że niemal wszystkie programy składające +się na ITS stały się przestarzałe.</p> +<p> +Społeczność hackerów z Laboratorium Sztucznej Inteligencji rozpadła się +niewiele wcześniej. W roku 1981 rozwijająca się firma Symbolics +zatrudniła niemal wszystkich hackerów z Laboratorium, a wyludniona +społeczność nie mogła już samodzielnie dać sobie rady. (Wydarzenia te +opisuje książka Steve'a Levy'ego „Hackers”, nakreślono +w niej także klarowny opis samej społeczności w czasach +rozkwitu). Kiedy w 1982 Laboratorium kupiło nowy komputer PDP-10, jego +administratorzy w miejsce ITS zdecydowali się korzystać +z wyprodukowanego przez firmę Digital zastrzeżonego systemu +operacyjnego z podziałem czasu.</p> +<p> +Nowoczesne w tamtych czasach komputery, takie jak VAX czy 68020, +miały swoje własne systemy operacyjne, ale żaden z nich nie był +wolnym oprogramowaniem. Trzeba było podpisać umowę o nieujawnianiu nawet +po to tylko, by dostać program w postaci pliku wykonywalnego.</p> +<p> +To oznaczało, że pierwszym działaniem przy korzystaniu +z komputerów była obietnica odmowy pomocy innym. Społeczność oparta +na współpracy była zakazana. Zasadą wprowadzoną przez właścicieli +zastrzeżonego prawnie oprogramowania było „jeśli dzielisz się +z bliźnim, to jesteś piratem, a jeśli potrzebujesz zmian, to +błagaj, żebyśmy je wprowadzili”.</p> +<p> +Dla niektórych czytelników może być zaskoczeniem koncepcja, że system +społeczny ukryty za oprogramowaniem prawnie zastrzeżonym – +system, który mówi, że nie wolno ci dzielić się programami ani ich +zmieniać – jest antyspołeczny, nieetyczny, że jest po prostu +zły. Ale co innego moglibyśmy powiedzieć o systemie opartym +na wprowadzaniu podziałów między ludzi i pozostawianiu +użytkowników bez pomocy? Czytelnicy, którym ta myśl wydaje się +zaskakująca, prawdopodobnie uważają system społeczny oprogramowania prawnie +zastrzeżonego za naturalny, albo osądzają go według kryteriów +podsuwanych przez przemysł oprogramowania prawnie zastrzeżonego. Producenci +oprogramowania ciężko i długo pracowali nad przekonaniem ludzi, +że to jedyny sposób, w jaki można patrzeć na sprawę.</p> +<p> +Kiedy producenci oprogramowania mówią o „egzekwowaniu” swoich +„praw” albo „powstrzymaniu <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">piractwa</a>”, to, co +w danej chwili <em>mówią</em>, jest w istocie +drugorzędne. Faktyczną treścią ich wypowiedzi są niewypowiadane wprost, +ukryte założenia traktowane przez nich jak rzecz bezdyskusyjna. Słuchacze +mają rzecz przyjmować bezkrytycznie. Przetestujmy zatem te założenia.</p> +<p> +Pierwszym jest, że producenci oprogramowania mają niekwestionowane, +naturalne prawo do posiadania programów, a przez to +do wywierania wpływu na wszystkich ich użytkowników. (Gdyby było +to prawo naturalne, to wtedy bez względu na to, jak wiele szkody +przynosi społeczności, nie moglibyśmy się mu sprzeciwić). Interesujące, +że konstytucja Stanów Zjednoczonych i tradycja prawna odrzucają +ten pogląd. Prawo autorskie nie jest prawem naturalnym, tylko sztucznym, +utrzymywanym przez rząd monopolem, który ogranicza naturalne prawo +użytkowników do kopiowania.</p> +<p> +Kolejnym niejawnym założeniem jest, że jedyną istotną rzeczą +w programach komputerowych jest praca, którą pozwalają wykonać – +że my, użytkownicy komputerów, nie powinniśmy dbać o to, jaki rodzaj +społeczności mamy prawo tworzyć.</p> +<p> +Trzecim założeniem jest, że nie mielibyśmy żadnego zdatnego +do użytku oprogramowania (albo nie mielibyśmy programu +do wykonania takiej czy innej konkretnej pracy), gdybyśmy nie dali +firmie komputerowej władzy nad jego użytkownikami. To założenie mogło +wydawać się całkiem sensowne zanim ruch wolnego oprogramowania nie pokazał, +że możemy stworzyć mnóstwo użytecznego oprogramowania +bez zakładania na niego kajdan.</p> +<p> +Jeśli odrzucimy te założenia, a rzecz osądzimy bazując na zwykłej, +zdroworozsądkowej moralności kierując się przy ocenie przede wszystkim +dobrem użytkownika, dojdziemy do krańcowo odmiennych +wniosków. Użytkownicy komputerów powinni mieć wolność w zakresie +modyfikowania programów do swoich potrzeb, i wolność +do dzielenia się oprogramowaniem, ponieważ pomaganie innym jest +podstawą funkcjonowania społeczeństwa.</p> +<p> +Nie ma tu miejsca na przedstawienie wyczerpującego uzasadnienia tego +twierdzenia, dlatego pozwolę sobie skierować czytelnika do stroan +<a +href="/philosophy/why-free.html">http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html</a> +oraz <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">http://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.html</a>. +</p> + +<h3>Wybór czysto moralny</h3> +<p> +Moja społeczność przestała istnieć, nie można już było działać jakby nic się +nie zmieniło. Stanąłem w obliczu czysto moralnego wyboru.</p> +<p> +Najłatwiejszym rozwiązaniem było wejście w świat oprogramowania prawnie +zastrzeżonego – podpisywanie umów o nieujawnianiu i zgoda +na nieudzielanie pomocy moim kolegom hackerom. Zapewne ja także +pracowałbym nad rozwojem oprogramowania wydawanego na warunkach +umów o nieujawnianiu, tym samym wzmagając presję na innych, +aby także oni zdradzili swoich przyjaciół.</p> +<p> +Mógłbym w ten sposób zarabiać pieniądze, być może mógłbym znaleźć +radość w pisaniu kodu. Ale wiedziałem, że na końcu swojej +kariery obejrzałbym się na lata, które spędziłem budując mury między +ludźmi, i poczułbym, że życie minęło mi na czynieniu świata +gorszym miejscem.</p> +<p> +Już wtedy doświadczyłem, co znaczy być odbiorcą umowy o nieujawnianiu, kiedy +ktoś odmówił mi oraz Laboratorium MIT kodu źródłowego do programu +kontrolującego drukarkę (brak pewnych możliwości tego programu czynił +korzystanie z drukarki zajęciem ogromnie frustrującym.) Tak +więc nie mogłem sobie powiedzieć, że umowy o nieujawnianiu są +nieszkodliwe. Byłem rozzłoszczony, kiedy odmówiono nam udostępnienia kodu; +nie mogłem obrócić się na pięcie i zacząć robić to samo innym.</p> +<p> +Kolejnym możliwym wyborem, oczywistym, choć nieprzyjemnym, byłby wybór +innego zawodu. W ten sposób moje umiejętności nie byłyby szkodliwie +wykorzystywane, ciągle jednak byłyby marnotrawione. Nie byłbym winny +dzielenia i ograniczania użytkowników komputerów, ale to +i tak miałoby miejsce.</p> +<p> +Dlatego szukałem drogi, dzięki której programista mógłby zrobić coś dla +wspólnego dobra. Zapytałem siebie, czy jest program, lub programy, +które mógłbym napisać, i w ten sposób ponownie umożliwić powstanie +społeczności.</p> +<p> +Odpowiedź była jasna: pierwszą potrzebną rzeczą jest system operacyjny. To +jest podstawowe oprogramowanie, które umożliwia korzystanie +z komputera. Mając system operacyjny można robić wiele +rzeczy. Bez niego w ogóle nie można uruchomić komputera. Mając +wolny system operacyjny ponownie moglibyśmy stworzyć wspólnotę +współpracujących ze sobą hackerów, i zaprosić każdego, by do nas +dołączył. I każdy mógłby używać komputera bez uczestniczenia +w spisku mającym na celu ogołocenie z praw własnych +przyjaciół.</p> +<p> +Jako specjalista od systemów operacyjnych miałem właściwe +umiejętności. I choć nie mogłem być pewny sukcesu całego +przedsięwzięcia, to zrozumiałem, że jestem wybrany do tej +pracy. Zdecydowałem się zrobić system kompatybilny z Uniksem, tak żeby +był łatwy w przenoszeniu na różne komputery, i żeby +użytkownicy Uniksa mogli łatwo się na niego przerzucić. Nazwa GNU +została wybrana, zgodnie ze starą hackerską tradycją, jako rekursywny +akronim „GNU's Not Unix” [„GNU to Nie +Unix”]. Wymawia się <a href="/gnu/pronunciation.html">z jedną +sylabą i twardym g</a>.</p> +<p> +System operacyjny nie oznacza wyłącznie jądra, ledwo wystarczającego +do uruchamiania innych programów. W latach 70. każdy system +operacyjny zasługujący na tę nazwę zawierał procesory poleceń, +asemblery, kompilatory, interpretery, debuggery, edytory tekstu, programy +pocztowe i wiele, wiele więcej innych aplikacji. ITS miał to wszystko, +Multics miał, VMS miał i Unix miał. System operacyjny GNU także miał to +mieć.</p> +<p> +Później usłyszałem słowa, przypisywane Hillelowi (1):</p> + +<blockquote><p> + Jeśli nie jestem dla siebie, kto będzie dla mnie?<br /> + Jeśli jestem tylko dla siebie, to czym jestem?<br /> + Jeśli nie teraz, to kiedy? +</p></blockquote> +<p> +Decyzja o powołaniu do życia Projektu GNU podjęta została +w podobnym duchu.</p> +<p> +(1) Jako ateista nie kieruję się wskazaniami żadnego z przywódców +religijnych, ale czasem znajduję godnymi podziwu słowa, jakie któryś +z nich wypowiedział.</p> + +<h3>Free as in freedom</h3> +<p> +Termin „free software” [„wolne oprogramowanie”] +czasem jest mylnie rozumiany — to nie ma nic wspólnego z ceną [free +w języku angielskim znaczy zarówno wolny, jak i darmowy, patrz też +http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html – przyp. tłum.]. Tu chodzi +o wolność. Dlatego definicja wolnego oprogramowania jest następująca.</p> + +<p>Program jest wolnym oprogramowaniem dla ciebie, jego użytkownika, jeśli:</p> + +<ul> + <li>Masz prawo do jego uruchamiania w dowolnym celu.</li> + + <li>Masz prawo do modyfikowania programu, tak by zaspokajał twoje +potrzeby. (Żeby to prawo mogło być realizowane w praktyce, musisz mieć +dostęp do kodu źródłowego, bo wprowadzanie zmian do programu +bez posiadania kodu źródłowego jest niewyobrażalnie trudne.)</li> + + <li>Masz prawo do rozprowadzania kopii programu, zarówno za darmo, jak +i za opłatą.</li> + + <li>Masz prawo do rozprowadzania zmodyfikowanych wersji programu, tak żeby +społeczność mogła skorzystać z twoich ulepszeń.</li> +</ul> +<p> +Słowo „free” odnosi się do wolności, a nie +do ceny, więc nie ma sprzeczności między sprzedażą kopii programu, +a wolnym oprogramowaniem. W rzeczywistości prawo +do sprzedawania kopii jest fundamentalne: zestawy wolnego +oprogramowania sprzedawane na CD-ROM-ach są ważne dla społeczności, +a sprzedawanie ich jest istotnym sposobem pozyskiwania funduszy +na rozwój wolnego oprogramowania. Dlatego program, którego ludzie +nie mogą dołączać do takiego zestawu, nie jest wolnym oprogramowaniem.</p> +<p> +Z powodu wieloznaczności słowa „free” ludzie długo szukali +dla niego alternatyw, ale żadna nie została uznana +za lepszą. Język angielski posiada więcej słów i niuansów niż +jakikolwiek inny, ale brakuje w nim prostego, niedwuznacznego +słowa, które znaczyłoby „wolny” [„free” as in +„freedom”]. „Nieskrępowany” +[„unfettered”] jest słowem najbliższym mu znaczeniowo. Takie +alternatywy jak „oswobodzony” [„liberated”], +„wolność” [„freedom”] czy „otwarty” +[„open”] mają albo niewłaściwe znaczenie, albo jakieś +inne wady.</p> + +<h3>Oprogramowanie GNU i system GNU</h3> +<p> +Budowanie całego systemu to bardzo duży projekt. Żeby go osiągnąć, +zdecydowałem się wykorzystać i dostosować istniejące fragmenty wolnego +oprogramowania gdzie tylko było to możliwe. Na przykład na samym +początku zdecydowałem się używać TeX-a jako podstawowego programu +do formatowania tekstów, a kilka lat później raczej zaakceptować X +Window System, niż pisać inny system okien dla GNU.</p> +<p> +Z powodu tych i innych, podobnych, decyzji system GNU nie jest tym +samym, co zestaw całego oprogramowania GNU. System GNU zawiera programy, +które nie są oprogramowaniem GNU, programy, które dla swoich własnych +potrzeb napisali inni ludzie czy firmy. Możemy ich jednak używać, +bo są wolnym oprogramowaniem.</p> + +<h3>Początki projektu</h3> +<p> +W styczniu 1984 porzuciłem pracę w MIT i rozpocząłem pisanie +oprogramowania GNU. Opuszczenie MIT było konieczne, żeby MIT nie mógł +ingerować w rozprowadzaniu GNU jako wolnego oprogramowania. Gdybym +pozostał pracownikiem MIT, uczelnia mogłaby zgłosić roszczenia do mojej +pracy, mogłaby narzucić własne reguły dystrybucji, a nawet zamienić +projekt w oprogramowanie prawnie zastrzeżone. Nie miałem ochoty wykonać +tak ogromnej pracy, a następnie zobaczyć jak staje się ona bezużyteczna +dla zamierzonego celu: stworzenia nowej społeczności dzielącej się +oprogramowaniem.</p> +<p> +Pomimo to profesor Winston, ówczesny szef Laboratorium Sztucznej +Inteligencji MIT, życzliwie umożliwił mi dalsze korzystanie +z wyposażenia laboratorium.</p> + +<h3>Pierwsze kroki</h3> +<p> +Tuż przed rozpoczęciem prac nad GNU usłyszałem o Free University +Compiler Kit, znanym także jako VUCK (holenderskie słowo oznaczające +„free” – „wolny” – pisze się przez +V). To był kompilator zaprojektowany tak, by obsługiwał różne języki +programowania, w tym C i Pascala, a także potrafił +wygenerować postaci wynikowe programów przeznaczone dla rozmaitych typów +komputerów. Napisałem do autora z pytaniem, czy można go użyć +do tworzenia GNU.</p> +<p> +Odpowiedział kpiąco, oświadczając, że to uniwersytet jest wolny, +a nie kompilator. Wtedy zdecydowałem, że moim pierwszym programem +dla GNU będzie wielojęzykowy i wieloplatformowy kompilator.</p> +<p> +W nadziei, że uda mi się uniknąć pisania całego kompilatora +samodzielnie, zdobyłem kod źródłowy Pastela, który był wieloplatformowym +kompilatorem opracowanym w Lawrence Livermore Lab. Obsługiwał on +rozszerzoną wersję Pascala, w której też był napisany, zaprojektowana +jako język programowania systemów. Dodałem mu napisany w C interfejs +użytkownika i rozpocząłem przenoszenie na komputer Motorola +68000. Ale musiałem się poddać, kiedy odkryłem, że kompilator +potrzebuje wielu megabajtów pamięci, a istniejący na 68000 system +uniksowy zezwalał tylko na 64 kb.</p> +<p> +Później zrozumiałem, że kompilator Pastel działał tak, że parsował +całość pliku wejściowego do postaci drzewa składniowego, konwertował +całe drzewo w ciąg „instrukcji”, a następnie generował +cały plik wyjściowy, przy czym na żadnym etapie nie uwalniał +zasobów. Wtedy dotarło do mnie, że nowy kompilator muszę napisać +od zera. Ten nowy kompilator jest znany obecnie jako <abbr title="GNU +Compiler Collection">GCC</abbr>. Nie użyłem w nim żadnego fragmentu +Pastela, ale udało mi się udało mi się dostosować i wykorzystać +napisany wcześniej w C interfejs użytkownika. To było jednak kilka +lat później. Najpierw pracowałem nad Emacsem.</p> + +<h3>GNU Emacs</h3> +<p> +Prace nad GNU Emacsem rozpocząłem we wrześniu 1984, a na początku +1985 zaczął nadawać się do użytku. To pozwoliło mi +na wykorzystanie systemów uniksowych do edycji. Nie mając interesu +w uczeniu się vi czy ed, do tej pory edycji dokonywałem +na maszynach innego typu.</p> +<p> +W tym momencie pojawili się ludzie, którzy chcieli korzystać z GNU +Emacsa, co podniosło kwestię jego dystrybucji. Oczywiście umieściłem go +na anonimowym serwerze ftp na komputerze MIT, z którego +korzystałem. (Komputer ten, prep.ai.mit.edu, stał się w ten sposób +podstawowym ośrodkiem dystrybucyjnym GNU; kiedy został zezłomowany kilka lat +później, przenieśliśmy jego nazwę na nasz nowy serwer ftp.) Ale w +owym czasie wielu zainteresowanych nie miało dostępu do Internetu, +i nie mogło uzyskać kopii poprzez ftp. Więc pytanie brzmiało: +co miałem im powiedzieć?</p> +<p> +Mógłbym powiedzieć „znajdź znajomego z dostępem +do Internetu, który zrobi dla ciebie kopię”. Albo mogłem +zrobić to, co robiłem z oryginalnym Emacsem na PDP-10, mówiąc +„wyślij mi taśmę i zaadresowaną kopertę zwrotną ze znaczkiem, +a ja ci ją odeślę z nagranym Emacsem”. Ale nie miałem +pracy i szukałem sposobu na zarobienie pieniędzy na wolnym +oprogramowaniu. Dlatego ogłosiłem, że wyślę taśmę każdemu, kto +tego chce, za opłatą 150$. W ten sposób stworzyłem firmę +handlującą wolnym oprogramowaniem, poprzednika dzisiejszych przedsiębiorstw +rozpowszechniających całe systemy dystrybucji GNU/Linux.</p> + +<h3>Czy program jest wolny dla każdego użytkownika?</h3> +<p> +Jeśli program jest wolny kiedy opuszcza ręce autora, nie oznacza to +automatycznie, że będzie wolnym oprogramowaniem dla każdego, kto ma +jego kopię. Na przykład oprogramowanie <a +href="/philosophy/categories.html#PublicDomainSoftware">public domain</a> +(oprogramowanie, które nie podlega prawu autorskiemu) jest wolne, +ale każdy może stworzyć jego zmodyfikowaną, objętą restrykcyjną +licencją wersję. Podobnie wiele wolnych programów jest chronionych prawami +autorskimi, ale rozpowszechnianych na prostych, mało +restrykcyjnych licencjach, które dopuszczają tworzenie zmodyfikowanych, +zastrzeżonych wersji.</p> +<p> +Wzorcowym przykładem tego problemu jest X Window System. Stworzony +na MIT i opublikowany jako wolne oprogramowanie z liberalną +licencją, szybko został zaadaptowany przez różne firmy komputerowe. Dodały +one X-y – ale tylko w postaci binarnej – +do swoich zastrzeżonych systemów uniksowych i objęły je tą samą +umową o nieujawnianiu. Te kopie X-ów nie były już bardziej wolne, niż sam +Unix.</p> +<p> +Twórcy X Window System nie uważali tego za problem – oczekiwali +i chcieli, by tak się właśnie stało. Ich celem nie była wolność, +ale „sukces” definiowany jako „dotarcie do wielu +użytkowników”. Nie dbali o to, czy ci użytkownicy mają wolność, +tylko o to, by ich było wielu.</p> +<p> +To doprowadziło do paradoksalnej sytuacji, w której dwa różne +sposoby mierzenia ilości wolności dawały różne odpowiedzi na pytanie +„Czy ten program jest wolny?”. Gdyby sądzić według wolności, +którą zapewniają warunki dystrybucji edycji z MIT, można by powiedzieć, +że X-y są wolnym oprogramowaniem. Ale gdyby mierzyć wolność +przeciętnego użytkownika X-ów okazałoby się, że jest to oprogramowanie +zastrzeżone. Większość użytkowników X-ów używała bowiem jego zastrzeżonych +wersji dostarczanych z Uniksami, a nie wolnej wersji.</p> + +<h3>Copyleft i GNU GPL</h3> +<p> +Celem GNU jest dać użytkownikom wolność, a nie tylko być +popularnym. Dlatego potrzebowaliśmy takich warunków dystrybucji, które +zapobiegłyby przekształceniu oprogramowania GNU w prawnie +zastrzeżone. Metoda, której użyliśmy, nazywa się „copyleft”.(1)</p> +<p> +Copyleft korzysta z prawa autorskiego, ale wywraca je do góry +nogami, żeby służyło innemu niż zazwyczaj celowi: prawo, zamiast być +narzędziem służącym do przekształcenia oprogramowania w prywatną +własność, staje się narzędziem służącym do zachowania wolności +programu.</p> +<p> +Centralną koncepcją copyleftu jest to, że dajemy każdemu prawo +do uruchamiania programu, kopiowania programu, modyfikowania programu, +oraz rozprowadzana zmodyfikowanych wersji – ale nie prawo +do dodawania własnych obostrzeń. W ten sposób te podstawowe +wolności, które czynią oprogramowanie wolnym, są gwarantowane dla każdego, +kto ma jego kopię; stają się prawami niezbywalnymi.</p> +<p> +Żeby copyleft był efektywny także zmodyfikowane wersje muszą być wolne. To +gwarantuje, że praca oparta na naszej pracy będzie +po publikacji dostępna dla naszej społeczności. Kiedy programiści, +zarabiający na życie jako programiści, rozwijają oprogramowanie GNU, to +właśnie copyleft powstrzymuje ich pracodawców od powiedzenia: +„Nie możesz dzielić się tymi poprawkami, bo chcemy ich użyć +w naszej, prawnie zastrzeżonej wersji tego programu”.</p> +<p> +Wymóg, by także zmiany były wolne, jest niezbędny jeśli chcemy zapewnić +wolność każdemu użytkownikowi programu. Firmy, które prywatyzują X Window +System zazwyczaj wprowadzają jakieś poprawki, żeby dostosować go swojego +sprzętu i systemów. Te poprawki są niewielkie w porównaniu +z wielkim rozmiarem X-ów, ale nie są błahe. Gdyby wprowadzanie +zmian było pretekstem do odmówienia użytkownikowi wolności, łatwo +byłoby każdemu nadużywać tej wymówki.</p> +<p> +Z tym związany jest problem łączenia wolnych programów +z nie-wolnym kodem. Taka kombinacja byłaby nieuchronnie nie-wolna; +wszystkich wolności, których brakuje w nie-wolnej części, brakowałoby +także całości. Zgoda na takie połączenia wyrwałaby w kadłubie +dziurę wystarczająco dużą, by zatonął cały statek. Dlatego kardynalnym +zadaniem copyleftu jest zatkanie takiej dziury: dodawanie czy łączenie +z programem copyleftowym musi być dokonane w taki sposób, by +całość także była wolna i wydana na zasadach copyleftu.</p> +<p> +Charakterystycznym zastosowaniem copyleftu, którego używamy najczęściej dla +oprogramowania GNU, jest Powszechna Licencja Publiczna GNU [GNU General +Public License], w skrócie GNU GPL. Mamy także inne rodzaje copyleftu, +których używamy w wyjątkowych warunkach. Instrukcje obsługi GNU także +są copyleftowane, ale do tego celu używamy znacznie prostszego rodzaju +copyleftu, ponieważ dla instrukcji obsługi nie jest konieczna cała +złożoność GNU GPL.(2)</p> +<p> +(1) W 1984 lub 1985 roku Don Hopkins (znajomy obdarzony wielką +wyobraźnią) wysłał mi list. Na jego kopercie wypisał szereg zabawnych +sentencji, między innymi następującą: „Copyleft – all rights +reversed” [„Copyleft – wszystkie prawa +odwrócone”]. Użyłem słowa „copyleft”, żeby nazwać +koncepcję dystrybucyjną, jaką rozwijałem w owym czasie.</p> + +<p> +(2) Obecnie dla dokumentacji stosujemy <a href="/licenses/fdl.html">Licencję +GNU Wolnej Dokumentacji</a> [GNU Free Documentation License].</p> + +<h3>Fundacja Wolnego Oprogramowania (Free Software Foundation)</h3> + +<p>W miarę jak rosło zainteresowanie Emacsem, w projekt GNU +angażowali się coraz to nowi ludzie. W końcu zdecydowaliśmy, +że czas ponownie poszukać źródeł finansowania. Dlatego w roku 1985 +stworzyliśmy <a href="http://www.fsf.org/">Fundację wolnego +oprogramowania</a> (Free Software Foundation), zwolnioną z podatku +instytucję na rzecz rozwoju wolnego oprogramowania. FSF przejęła także +dystrybucję taśm z Emacsem; później rozszerzyła tę działalność o +rozprowadzanie innego wolnego oprogramowania (zarówno GNU jak +i nie-GNU), a także sprzedaż wolnych instrukcji obsługi.</p> + +<p>Historycznie większość przychodów FSF pochodziła ze sprzedaży kopii +programów i związanych z tym innych usług (CD-ROM-y z kodem +źródłowym, CD-ROM-y z programami, ładnie wydrukowane instrukcje, +wszystkie z prawem do rozpowszechniania i modyfikacji), +a także Dystrybucje Delux (na które składa się cały zestaw programów +skompilowanych przez nas na platformę wybraną przez nabywcę). Dziś FSF +nadal <a href="http://shop.fsf.org/">sprzedaje podręczniki i inne +zabawki</a>, ale większość przychodów pochodzi z opłat +członkowskich. Możecie przyłączyć się do FSF na stronie <a +href="http://fsf.org/join">fsf.org</a>.</p> + +<p>Pracownicy Fundacji wolnego oprogramowania napisali i utrzymywali wiele +pakietów oprogramowania GNU. Dwa najbardziej znane to biblioteka C +oraz powłoka (shell). Biblioteka C GNU jest czymś, czego używa każdy +program uruchomiony pod systemem GNU/Linux do komunikacji +z Linuksem. Została stworzona przez członka Fundacji wolnego +oprogramowania, Rolanda McGratha. Powłoka używana na większości +systemów GNU/Linux to <abbr title="Bourne Again Shell">BASH</abbr>, Bourne +Again Shell(1), którą stworzył pracownik FSF Brian Fox.</p> + +<p>Sfinansowaliśmy powstanie tych programów, ponieważ projekt GNU nie +składa się wyłącznie z narzędzi czy środowiska pracy. Naszym celem +był kompletny system operacyjny, a te programy były niezbędne +do jego stworzenia.</p> + +<p>(1) „Bourne again Shell” jest żartem z nazwy „Bourne +shell”, który jest standardową powłoką uniksową. [Nieprzetłumaczalna +gra słów – w wymowie „Bourne again” jest podobne +do „born again”, „nowo narodzony”.]</p> + +<h3>Wsparcie dla wolnego oprogramowania</h3> + +<p>Filozofia wolnego oprogramowania odrzuca szeroko stosowane praktyki +biznesowe, ale nie jest przeciwko biznesowi. Jeśli biznes respektuje +wolność użytkowników, życzymy mu sukcesu.</p> + +<p>Sprzedaż kopii Emacsa to przykład jednego ze sposobów działania +w biznesie wolnego oprogramowania. Kiedy FSF przejęła tę działalność, +potrzebowałem innych sposobów na zarobienie pieniędzy +na życie. Sposobem tym okazało się sprzedawanie usług związanych +z rozwijanym przeze mnie oprogramowaniem GNU. W tym zawierały się +szkolenia z tematów takich jak programowanie na GNU Emacs, +czy dostosowanie GCC do konkretnych potrzeb użytkownika, +a także rozwój programów, głównie implementacja GCC na nowe +platformy.</p> + +<p>Dziś każda z tych gałęzi biznesu wolnego oprogramowania jest zajęta +przez szereg korporacji. Niektórzy sprzedają zestawy wolnego oprogramowania +na CD-ROM-ach, inni sprzedają wsparcie techniczne różnego poziomu, +począwszy od odpowiadania na pytania użytkowników, +poprzez poprawianie błędów, a skończywszy na dodawaniu +nowych, istotnych funkcji. Obserwujemy nawet powstawanie firm +informatycznych, które bazują na wypuszczaniu nowych produktów wolnego +oprogramowania.</p> + +<p>Uważajcie jednak, bo szereg firm, które reklamują się w powiązaniu +z terminem „open source” w rzeczywistości opiera swoje +interesy na niewolnym oprogramowaniu, które tylko współpracuje +z wolnym oprogramowaniem. To nie są firmy wolnego oprogramowania. To są +firmy oprogramowania prawnie zastrzeżonego, których produkty odciągają +użytkowników od wolności. Oni nazywają je produktami +z „wartością dodaną” [„value-added packages”], +co odzwierciedla wartości, jakie chcieliby, byśmy przyjęli: udogodnienia +ponad wolnością. Jeśli jednak wyżej cenimy sobie wolność, powinniśmy +nazwać je raczej produktami z „odebraną wolnością”.</p> + +<h3>Osiągnięcia techniczne</h3> + +<p>Najważniejszym zadaniem stojącym przed GNU było po prostu „być +wolnym oprogramowaniem”. Nawet jeśli GNU nie miałoby technicznej +przewagi nad Uniksem, miałoby przewagę społeczną, gdyż pozwala ono +użytkownikom na współpracę, oraz przewagę moralną, +poprzez przestrzeganie zasad wolności użytkownika.</p> + +<p>Ale było rzeczą naturalną użycie podczas tworzenia GNU znanych +i dobrze działających standardów – takich jak dynamiczna alokacja +struktur danych, żeby uniknąć arbitralnych stałych rozmiarów danych, +czy obsługa wszystkich możliwych 8-bitowych znaków, gdzie tylko miało +to sens.</p> + +<p>Na dodatek odrzuciliśmy uniksowe podejście skupiające się +na minimalnym zużyciu pamięci, decydując, że system nie będzie +obsługiwać maszyn 16-bitowych (było jasne, że w momencie, gdy system +GNU zostanie ukończony, standardem będą maszyny 32-bitowe), oraz że nie +będziemy się starać redukować zużycia pamięci, dopóki nie przekroczy ono +wielkości jednego megabajta. Przy programach, dla których obsługiwanie +bardzo dużych plików nie było szczególnie istotne, zachęcaliśmy programistów +do załadowania pliku do jądra w całości, żeby uzyskać dostęp +do jego zawartości bez obaw o ograniczenia wejścia-wyjścia.</p> + +<p>Dzięki tym decyzjom wiele programów GNU jest szybsza i stabilniejsza +od swoich uniksowych odpowiedników.</p> + +<h3>Podarowane komputery</h3> + +<p>Reputacja projektu GNU rosła i w związku z tym znaleźli się +ludzie, którzy zaoferowali komputery pracujące pod Unix-em jako dar dla +projektu. Były one bardzo użyteczne, bo najłatwiejszym sposobem +rozwijania komponentów GNU było robienie tego na systemie Uniksowym, +i zastępowanie jego komponentów jeden po drugim. Ale to +podniosło problem etyczny: czy posiadanie przez nas kopii Unix-a +w ogóle było w porządku?</p> + +<p>Unix był (i jest) oprogramowaniem prawnie zastrzeżonym, a filozofia +projektu GNU mówi, że nie powinniśmy korzystać z oprogramowania +prawnie zastrzeżonego. Tym niemniej, przyjmując to samo rozumowanie, które +mówi, że przemoc jest usprawiedliwiona w obronie koniecznej, +doszedłem do wniosku, że uzasadnione jest użycie prawnie +zastrzeżonego pakietu, jeśli jest to konieczne do stworzenia jego +wolnego odpowiednika, który pomógłby ludziom w zaprzestaniu korzystania +z zastrzeżonych pakietów.</p> + +<p>Nawet jeśli było to zło usprawiedliwione, to ciągle było złem. Dziś nie mamy +już żadnych kopii Uniksa, gdyż zastąpiliśmy je wolnymi systemami +operacyjnymi. A jeśli nie mogliśmy wymienić systemu operacyjnego +maszyny na wolnym system, to wymienialiśmy maszynę.</p> + +<h3>Lista zadań GNU</h3> + +<p>Projekt GNU rozwijał się, wzrastała liczba opracowanych +lub znalezionych przez nas komponentów, i w końcu okazało się, +że dobrze by było zrobić listę brakujących ogniw. Korzystaliśmy +z niej przy namawianiu nowych programistów do napisania +brakujących elementów. Ta lista stała się znana jako „GNU Task +List” (Lista zadań GNU). Oprócz brakujących składników Uniksa +na liście znalazły się także inne użyteczne programy +oraz dokumentacja projektu, którą – jak sądziliśmy – każdy +naprawdę kompletny system powinien posiadać.</p> + +<p>Dziś (1) niemal wszystkie komponenty Uniksa, poza kilkoma mniej istotnymi, +zniknęły z Listy zadań. Ta praca już została wykonana. Ale lista +jest pełna projektów, które można by nazwać „aplikacjami”. Każdy +program, który jest atrakcyjny nie tylko dla wąskiej grupy użytkowników, +jest rzeczą na tyle użyteczną, by włączyć go do systemu +operacyjnego.</p> + +<p>Nawet gry znajdują się na liście zadań – i znajdowały się +na niej od początku. Unix zawierał gry, więc także GNU +powinien je zawierać. Kompatybilność nie jest problemem w przypadku +gier, dlatego nie kopiowaliśmy tych dostępnych +w Uniksie. W zamian zamieściliśmy szereg gier różnych rodzajów, +które użytkownikom mogłyby się spodobać.</p> + +<p>(1) To było napisane w 1998 roku. Od 2009 już nie utrzymujemy +długiej listy zadań. Wolne oprogramowanie jest rozwijane przez społeczność +tak szybko, że niemożliwe byłoby wszystko śledzić. W zamian +trzymamy listę Projektów o wysokim priorytecie [High Priority +Projects]. Jest to krótsza lista projektów, na których nam zależy.</p> + +<h3>GNU GPL Bibliotek (The GNU Library GPL)</h3> + +<p>Biblioteka GNU C jest opublikowana na specjalnych warunkach copyleft, +nazwanego GNU Library General Public License (Powszechna Licencja Publiczna +Bibliotek GNU)(1), która zezwala na łączenie oprogramowania prawnie +zastrzeżonego z tą biblioteką. Czemu służy to odstępstwo +od reguły?</p> + +<p>To nie jest kwestia zasad, bo nie ma zasady mówiącej, +że oprogramowanie prawnie zastrzeżone ma prawo zawierać nasz kod. (Po +co pracować na rzecz projektu, który z pewnością odmówi +podzielenia się z nami?). Korzystanie z LGPL dla biblioteki C, +albo dla każdej innej biblioteki, jest kwestią strategii.</p> + +<p>Biblioteka C wykonuje pracę ogólną; każdy prawnie zastrzeżony system +operacyjny czy kompilator zawiera bibliotekę +C. Dlatego udostępnienie je wyłącznie dla społeczności wolnego +oprogramowania nie dałoby wolnemu oprogramowaniu żadnej przewagi – +zniechęciłoby tylko innych do korzystania z naszej biblioteki.</p> + +<p>Jest jeden wyjątek: na systemie GNU (a to oznacza także GNU/Linux) +biblioteka GNU C jest jedyną biblioteką C. Dlatego warunki dystrybucji +biblioteki GNU C określają, czy będzie możliwa kompilacja programu +prawnie zastrzeżonego na system GNU. Nie ma etycznych powodów, dla +których należałoby zezwolić na uruchamianie zastrzeżonego +oprogramowania na systemach GNU, ale ze strategicznego punktu +widzenia zabranianie tego bardziej zniechęcałoby do używania systemu +GNU, niż zachęcałoby do rozwijania wolnych +aplikacji. Dlatego stosowanie właśnie GNU LGPL dla biblioteki GNU C +uważamy za dobrą strategię.</p> + +<p>Każdorazowo dla innych bibliotek strategiczna decyzja musi być +podjęta. Jeśli biblioteka wykonuje specjalną pracę, pomocną przy pisaniu +konkretnego rodzaju programów, wówczas opublikowanie jej na warunkach +GPL powoduje, że mogą z niej korzystać wyłącznie wolne +programy. W ten sposób wspiera się innych twórców wolnego +oprogramowania, zwiększając ich przewagę wobec oprogramowania prawnie +zastrzeżonego.</p> + +<p>Rozważmy GNU Readline – bibliotekę, która została utworzona, żeby +umożliwić edycję wiersza poleceń dla BASH. Readline jest opublikowana +na zasadach zwykłej GPL, a nie GPL Bibliotek. To prawdopodobnie +powoduje rzadsze używanie Readline, co nie jest dla nas żadną stratą. Jak +dotąd co najmniej jedna użyteczna aplikacja została uczyniona wolnym +oprogramowaniem tylko po to, by mogła korzystać z Readline, +a to jest wymierny zysk dla społeczności.</p> + +<p>Twórcy oprogramowania prawnie zastrzeżonego mają przewagę, którą dają im +pieniądze; przewagą twórców wolnego oprogramowania jest to, +że wspierają się nawzajem. Mam nadzieję, że kiedyś będziemy mieli +dużą liczbę bibliotek udostępnionych na warunkach GPL, które nie będą +miały odpowiedników dostępnych w oprogramowaniu zastrzeżonym. Będą one +użytecznymi modułami służącymi do budowy nowych wolnych programów, +dającymi znaczne korzyści w dalszym rozwoju wolnego oprogramowania.</p> + +<p>(1) Licencja ta nazywa się obecnie GNU Lesser General Public License, +Mniejsza Powszechna Licencja GNU, żeby nie podsuwała sugestii, +że wszystkie biblioteki powinny z niej korzystać. Zobacz także +tekst „<a href="/philosophy/why-not-lgpl.html">Czemu nie powinniście +stosować Library GPL dla kolejnej biblioteki</a>”.</p> + +<h3>Czuły punkt?</h3> +<p> +Eric Raymond powiedział, że „tworzenie każdego dobrego programu +zaczyna się od poruszenia czułego punktu programisty”. Może +i zdarza się to czasami, ale wiele istotnych części GNU zostało +utworzonych tylko po to, żeby stworzyć kompletny wolny system +operacyjny. Ich źródło leży w wizji i planie pracy, a nie +twórczym impulsie.</p> +<p> +Na przykład Bibliotekę GNU C stworzyliśmy, bo każdy podobny +do Uniksa system potrzebuje biblioteki C. BASH powstał, bo system +potrzebuje powłoki, a GNU tar, bo system potrzebuje programu +tar. To samo dotyczy moich własnych programów – kompilatora GNU C, GNU +Emacsa, GDB i GNU Make.</p> +<p> +Niektóre programy GNU powstały, by poradzić sobie ze specyficznymi +ograniczeniami naszej wolności. Na przykład gzip powstał, żeby zastąpić +program Compress, który przepadł dla społeczności z powodu patentów +na kompresję <abbr title="Lempel-Ziv-Welch">LZW</abbr>. Znaleźli się +ludzie, którzy stworzyli LessTif, a ostatnio także <abbr title="GNU +Network Object Model Environment">GNOME</abbr> i Harmony, żeby ominąć +kłopoty z pewnymi zastrzeżonymi bibliotekami (zobacz +poniżej). Rozwijamy GNU Privacy Guard, która ma zastąpić popularne, +nie-wolne oprogramowanie szyfrujące, bo użytkownicy nie powinni być +zmuszeni do wyboru pomiędzy wolnością a prywatnością.</p> +<p> +Oczywiście, ludzie piszący te programy zaangażowali się w swoją pracę, +i wiele funkcji dodali, aby zaspokoić swoje własne potrzeby +i interesy. Ale to nie jest powodem, dla którego programy te +powstały.</p> + +<h3>Nieoczekiwany rozwój</h3> +<p> +Kiedy rozpoczynaliśmy projekt GNU wyobrażałem sobie, że stworzymy cały +system GNU, a następnie opublikujemy go jako całość. Tak się +jednak nie stało.</p> +<p> +Ponieważ każdy komponent GNU był tworzony na systemie uniksowym, +to także każdy komponent mógł być pod Uniksem uruchamiany, +na długo przed powstaniem kompletnego systemu GNU. Niektóre z tych +programów stały się popularne, a użytkownicy rozpoczęli ich +przenoszenie na różne, niekompatybilne ze sobą wersje Uniksa, +a czasem także na inne systemy.</p> +<p> +Dzięki temu programy te stały się o wiele potężniejsze, i przyciągały +zarówno sponsorów, jak i kolejnych twórców systemu GNU. Prawdopodobnie +jednak równocześnie o szereg lat opóźniło ukończenie minimalnej wersji +działającego systemu, jako że swój czas twórcy GNU raczej poświęcali +wspieraniu implementacji na różne platformy oraz dodawaniu +dodatkowych opcji do istniejących komponentów, zamiast na pisaniu, +jednego po drugim, kolejnych brakujących elementów.</p> + +<h3>GNU Hurd</h3> +<p> +W roku 1990 system GNU był niemal kompletny. Jedynym większym +brakującym składnikiem było jądro. Zdecydowaliśmy się zaimplementować nasze +jądro jako zestaw procesów uruchamianych na Machu. Mach to mikrojądro +opracowane w Carnegie Mellon University, a później +na Uniwersytecie Utah; GNU Hurd jest zbiorem serwerów-demonów (czyli +„hordą gnu”), które uruchamiają się na Machu +i wykonują zadania jądra uniksowego. Prace nad Hurdem zostały +opóźnione, bo czekaliśmy na obiecaną publikację Macha jako wolnego +oprogramowania.</p> +<p> +Jedną z przyczyn wyboru takiej właśnie architektury była chęć +uniknięcia tego, co wydawało się najtrudniejszą częścią pracy: debugowanie +jądra przy braku debuggera poziomu źródła. Ta część pracy była już wykonana +w Machu. Oczekiwaliśmy, że będziemy mogli debugować serwery Hurda +jako programy przestrzeni użytkownika, za pomocą GDB. Ale minęło +wiele czasu, zanim stało się to możliwe, a wielowątkowe serwery, które +wysyłają wiadomości do siebie nawzajem okazały się bardzo trudne +do debugowania. Uczynienie Hurda zdolnym do stabilnej pracy +przeciągnęło się o wiele lat.</p> + +<h3>Alix</h3> +<p> +Jądro systemu GNU oryginalnie nie miało nazywać się Hurd. Jego pierwszą +nazwą było Alix – od imienia kobiety, która była wtedy moją +miłością. Była administratorem systemu uniksowego. Kiedyś zwróciła uwagę, +że jej imię pasuje do zwyczajowej konwencji nazewniczej systemów +uniksowych; w żartach powiedziała przyjaciołom: „Ktoś powinien +nazwać moim imieniem jądro systemu”. Nic nie powiedziałem, +ale postanowiłem zrobić jej niespodziankę nazywając jądro Alix.</p> +<p> +Tak się jednak nie stało. Michael (obecnie Thomas) Bushnell, główny +twórca jądra, optował za nazwą Hurd, i przedefiniował nazwę Alix +– miała odtąd oznaczać pewną część jądra, część, która miała +przechwytywać wywołania systemowe i obsługiwać je, wysyłając komunikaty +do serwerów HURD-a.</p> +<p> +W końcu Alix i ja rozstaliśmy się, a ona zmieniła +imię. Niezależnie od tego projekt Hurda zmienił się tak, +że biblioteka C wysyłała komunikaty bezpośrednio do serwerów, +a to uczyniło element Alix zbędnym.</p> +<p> +Ale zanim się to wszystko wydarzyło, jej znajomy natknął się +na imię Alix w kodzie źródłowym Hurda i wspomniał jej o +tym. Tak że nazwa ta spełniła swoją rolę.</p> + +<h3>Linux i GNU/Linux</h3> +<p> +GNU Hurd nie jest jeszcze gotowy do użytku i nie wiemy +czy kiedykolwiek będzie. Ponieważ jest zaprojektowane z celem +łatwego dostosowania, są problemy bezpośrednio wynikające z tej +elastyczności. Nie wiemy czy istnieją rozwiązania tych problemów.</p> + +<p> +Na szczęście jest dostępne inne jądro. W roku 1991 Linus Torvalds +stworzył jądro kompatybilne z Uniksem i nazwał je +Linux. Na początku było oprogramowaniem własnościowym, ale w roku +1992 zmienił na wolne oprogramowanie. Połączenie Linuksa +z nie-całkiem-gotowym systemem GNU zaowocowało stworzeniem kompletnego +wolnego systemu operacyjnego (połączenie ich było, oczywiście, istotną pracą +samą w sobie). To dzięki Linuksowi możemy już teraz korzystać +z systemu GNU.</p> +<p> +Nazywamy tę wersję systemu <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> +aby wyrazić, że to połączenie systemu GNU z Linuksem jako +jądro. Prosimy abyście nie popadali w nazywanie całego systemu +„Linux”, ponieważ to przypisywanie naszej pracy komuś +innemu. Prosimy <a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">traktować nas równo</a>.</p> + +<h3>Wyzwania w naszej przyszłości</h3> +<p> +Dowiedliśmy naszej zdolności do stworzenia szerokiego spektrum wolnego +oprogramowania. Ale to nie znaczy, że jesteśmy niepokonani +i niepowstrzymani. Szereg zagrożeń czyni przyszłość wolnego +oprogramowania niepewną; stawienie im czoła wymagać będzie wysiłków +i wytrwałości, obliczonych na całe lata. Wymagać będzie tego +rodzaju determinacji, którą ludzie okazują gdy cenią swoją wolność +i nie pozwolą nikomu jej sobie odebrać.</p> +<p> +Następne cztery rozdziały omawiają te zagrożenia.</p> + +<h3>Tajemnice sprzętu</h3> +<p> +Producenci sprzętu coraz częściej mają zwyczaj utrzymywania w tajemnicy +jego specyfikacji. To utrudnia pisanie wolnych sterowników, dzięki którym +Linux i XFree86 mogłyby z nim współpracować. Mamy kompletnie wolne +systemy operacyjne dzisiaj, ale nie będziemy ich mieli +w przyszłości, jeśli nie będą obsługiwać komputerów jutra.</p> +<p> +Są dwa sposoby na rozwiązanie tego problemu. Programiści mogą uprawiać +„inżynierię wsteczną”, żeby odkryć, jak działa sprzęt. Reszta +z nas może wybierać tylko ten sprzęt, który jest obsługiwany przez +wolne oprogramowanie; w miarę jak będzie nas przybywać, utrzymywanie +specyfikacji w tajemnicy stanie się polityką samobójczą.</p> +<p> +Inżynieria wsteczna jest ciężką pracą; czy znajdą się programiści +wystarczająco zdeterminowani, żeby ją udźwignąć? Tak, jeśli tylko zbudujemy +silne przekonanie, że wolne oprogramowanie jest kwestią zasad, +a nie-wolne sterowniki są nie +do zaakceptowania. Czy większość z nas wyda dodatkowe +pieniądze lub choćby poświęci więcej czasu, żebyśmy mogli korzystać +z wolnych sterowników? Tak, jeśli determinacja, żeby być wolnym będzie +powszechna.</p> +<p> +(Notatka z 2008 r.: to dotyczy także BIOSu. Jest wolny BIOS, <a +href="http://www.libreboot.org/">LibreBoot</a> (dystrybucja coreboot); +głównym wyzwaniem jest zdobyciem specyfikacji maszyn aby LibreBoot mógł +je wspierać bez niewolnych „blobów”.)</p> + +<h3>Nie-wolne biblioteki</h3> +<p> +Niewolna biblioteka stosowana w wolnym systemie operacyjnym działa jak +pułapka na twórców wolnego oprogramowania. Atrakcyjne funkcje +biblioteki są przynętą, ale jeśli użyjecie jej, wpadniecie +w pułapkę, bo Wasz program nie będzie mógł być użyteczny jako +część wolnego systemu operacyjnego. (Dokładnie rzecz biorąc, będziemy mogli +dołączyć do systemu Wasz program, ale nie będzie <em>działał</em> +bez biblioteki). Co gorsza program, który korzysta z prawnie +zastrzeżonej biblioteki, może zwabić w pułapkę innych, niczego nie +podejrzewających programistów, jeśli stanie się popularny.</p> +<p> +Pierwszym przypadkiem tego problemu był w latach 80. zestaw narzędzi +Motif. Choć nie było wtedy jeszcze wolnych systemów operacyjnych, stało +się jasne jakie problemy sprawi Motif w przyszłości. Projekt GNU +odpowiedział na dwa sposoby: prosząc poszczególne projekty wolnego +oprogramowania, żeby obsługiwały, prócz występujących w Motifie, także +składniki interfejsu użytkownika pochodzące z wolnego zestawu +narzędziowego X-ów oraz wzywając do napisania wolnego programu, +który mógłby go zastąpić. Ta praca zajęła wiele lat; LessTif, stworzony +przez grupę Hungry Programmers [Głodni Programiści], dopiero w roku +1997 stał się wystarczająco rozbudowany dla większości programów dotychczas +korzystających ze składników Motifa.</p> +<p> +W latach 1996–98 w ważnym zestawie wolnego oprogramowania, +desktopie <abbr title="K Desktop Environment">KDE</abbr>, używano innego +nie-wolnego zestawu narzędzi <abbr title="Graphical User +Interface">GUI</abbr> (Graficznego Interfejsu Użytkownika), biblioteki o +nazwie Qt.</p> +<p> +Wolne systemy GNU/Linux nie mogły korzystać z KDE, ponieważ nie +mogliśmy korzystać z tej biblioteki. Tym niemniej niektóre komercyjne +dystrybucje systemu GNU/Linux, które nie były tak zasadnicze w kwestii +wolności oprogramowania, dodawały KDE do swoich systemów – dając +użytkownikom system z większymi możliwościami, ale mniejszą +wolnością. Grupa KDE aktywnie zachęcała innych programistów do używania +Qt, a miliony nowych „użytkowników Linuksa” nigdy nie +zostały uświadomione, że z tym problem. Sytuacja wydawała się ponura.</p> +<p> +Społeczność wolnego oprogramowania odpowiedziała na ten problem +na dwa sposoby: tworząc GNOME i Harmony.</p> +<p> +GNOME [GNU Network Object Model Environment] jest projektem desktopu +GNU. Rozpoczął go w roku 1997 Miguel de Icaza, a rozwijany był +z pomocą firmy Red Hat Software. GNOME został stworzony, żeby oferować +podobne udogodnienia desktopu, ale przy wykorzystaniu wyłącznie wolnego +oprogramowania. Miał także techniczną przewagę: wspierał wiele różnych +języków programowania, a nie tylko C++. Ale jego głównym +przeznaczeniem była zagwarantowanie wolności: nie zmuszał +do korzystania z niewolnego oprogramowania.</p> +<p> +Harmony jest kompatybilną biblioteką zastępczą, zaprojektowaną, żeby dało +się uruchamiać oprogramowanie KDE bez korzystania z Qt.</p> +<p> +W październiku 1998 twórcy Qt ogłosili zmianę licencji, która, kiedy +zostanie dokonana, powinna uczynić Qt wolnym oprogramowaniem. Nie ma +sposobu, żeby się upewnić, ale myślę, że w dużej mierze było to +spowodowane zdecydowaną postawą społeczności wobec problemu, jaki +przedstawiała sobą Qt, kiedy nie była wolna. (Nowa licencja jest niedogodna +i niesprawiedliwa, dlatego rozsądne jest dalsze unikanie Qt.)</p> +<p> +[Kolejny dopisek: we wrześniu 2000 Qt została opublikowana na warunkach +GNU GPL, co zasadniczo rozwiązało ten problem.]</p> +<p> +W jaki sposób zareagujemy na następna ponętną, ale niewolną +bibliotekę? Czy cała społeczność zrozumie potrzebę trzymania się +z dala od pułapki? Czy może wielu z nas poświęci wolność +dla wygody, tworząc przy okazji poważny problem? Nasza przyszłość zależy +od naszej filozofii.</p> + +<h3>Patenty na oprogramowanie</h3> +<p> +Największym zagrożeniem, z jakim mamy do czynienia, są patenty +na oprogramowanie, które mogą odsunąć algorytm czy funkcjonalność +poza zasięg wolnego oprogramowania nawet na 20 lat. Algorytm kompresji +LZW został opatentowany w roku 1983, a my ciągle nie możemy +opublikować wolnego programu do tworzenia poprawnie skompresowanych +<abbr title="Graphics Interchange Format">GIF</abbr>-ów. [W 2009 roku +straciły ważność.] W roku 1998 wolny program do tworzenia +skompresowanych plików audio <abbr title="MPEG-1 Audio Layer 3">MP3</abbr> +został wycofany z dystrybucji pod groźbą procesu o naruszenie +patentu. +</p> +<p> +Są sposoby na radzenie sobie z patentami: możemy szukać dowodów +na to, że patent jest nieważny, możemy też szukać alternatywnych +sposobów na wykonanie pracy. Każda z tych metod działa tylko +czasami; jeśli i jedno i drugie zawiedzie, patent może spowodować, +że pewnych funkcji, potrzebnych użytkownikom, będzie brakować we +wszystkich wolnych programach. Po długim czekaniu patenty się +przedawnią (patenty na MP3 przypuszczalnie wygasną do 2018), +ale co zrobimy w międzyczasie?</p> +<p> +Ci z nas, którzy cenią sobie wolne oprogramowanie ze względu +na wolność, jaką ono daje, tak czy inaczej pozostaną przy wolnym +oprogramowaniu. Zdołamy wykonać naszą pracę bez opatentowanych +funkcji. Ale ci, którzy cenią wolne oprogramowanie, bo oczekują, +że będzie ono technicznie doskonalsze, sytuację taką nazwą +defektem. Dlatego, choć jest rzeczą pożyteczną rozmawianie o +praktycznej efektywności „modelu bazaru” metody rozwoju +oprogramowania oraz solidności i sile niektórych wolnych +programów, ale nie możemy się na tym zatrzymać. Musimy rozmawiać o +wolności i zasadach.</p> + +<h3>Wolna dokumentacja</h3> +<p> +Największa wada naszych wolnych systemów operacyjnych nie leży +w oprogramowaniu – jest nią brak dobrych, wolnych podręczników, +które moglibyśmy dołączyć do naszych systemów. Dokumentacja jest +istotną częścią każdej paczki wolnego oprogramowania; jeśli ważny pakiet +wolnego oprogramowania nie zawiera dobrej, wolnej instrukcji obsługi, to +jest to poważna luka. Mamy dziś wiele takich luk.</p> +<p> +Wolna dokumentacja, podobnie jak wolne oprogramowanie, to kwestia wolności, +a nie ceny. Kryteria dla wolnych podręczników są bardzo podobne +do tych, jakie stosujemy przy wolnym oprogramowaniu: to kwestia nadania +wszystkim użytkownikom pewnych wolności. Redystrybucja (włączając w to +sprzedaż dla zysku) musi być dozwolona, zarówno on-line, jak i na +papierze, tak żeby każdej kopii programu mógł towarzyszyć podręcznik.</p> +<p> +Zezwolenie na modyfikacje także jest bardzo ważne. Zasadniczo nie +wierzę, żeby była istotna możliwość nanoszenia przez ludzi zmian +do wszelkiego rodzaju tekstów czy książek. Nie sądzę, żebyście Wy +czy ja byli zobowiązani do zezwalania na modyfikowanie +artykułów takich jak ten, który opisuje nasze działania i nasze +poglądy.</p> +<p> +Ale jest szczególna przyczyna, dla której wolność do modyfikacji +jest krytyczna dla dokumentacji wolnego oprogramowania. Kiedy ludzie +egzekwują prawo do modyfikacji programów, do dodawania +albo zmiany ich funkcji, to jeśli są konsekwentni zmienią także +instrukcje – aby wraz ze zmodyfikowanym programem dostarczyć +właściwą i użyteczną dokumentację. Podręcznik, który nie zezwala +programiście na bycie konsekwentnym i zakończenie pracy, nie +zaspokaja potrzeb naszej społeczności.</p> +<p> +Niektóre rodzaje ograniczeń określających sposób nanoszenia zmian nie +przedstawiają sobą problemu. Na przykład wymogi zachowania oryginalnej +noty praw autorskich autora, warunków rozpowszechniania, czy też listy +autorów są w porządku. Nie jest także kłopotem wymóg, by modyfikowana +wersja zawierała adnotacje o dokonanych modyfikacjach, ani to, +że dokument zawiera całe rozdziały, których nie wolno ani usunąć, +ani zmienić, o ile rozdziały te dotyczą tematów nietechnicznych. Tego +rodzaju ograniczenia nie są problemem, bo nie powstrzymują one +konsekwentnego programisty od adaptacji podręcznika tak, +aby pasował do zmodyfikowanego programu. Innymi słowy, nie +przeszkadzają one społeczności wolnego oprogramowania w pełnym +wykorzystaniu podręcznika.</p> +<p> +Konieczne jest jednak, żeby można było modyfikować całą +„techniczną” zawartość podręcznika, a następnie +rozpowszechniać ją na wszystkie zwykłe sposoby, poprzez wszystkie +kanały dystrybucji; jeśli ograniczenia będą blokować społeczność, to +podręcznik nie będzie wolny, a my będziemy potrzebować innego.</p> +<p> +Czy twórcy wolnego oprogramowania mają świadomość i determinację +wystarczającą, żeby stworzyć pełen zakres wolnych podręczników? Raz jeszcze: +nasza przyszłość zależy od naszej filozofii.</p> + +<h3>Musimy mówić o wolności</h3> +<p> +Szacuje się, że jest dzisiaj dziesięć milionów użytkowników systemów +GNU/Linux takich jak Debian GNU/Linux czy Red Hat +„Linux”. Wolne oprogramowanie ma tyle praktycznych zalet, +że użytkownicy zwracają się ku niemu z powodów czysto +praktycznych.</p> +<p> +Dobre konsekwencje tego faktu są ewidentne: więcej zainteresowanych +rozwijaniem wolnego oprogramowania, więcej klientów na rynku wolnego +oprogramowania i więcej możliwości do zachęcania firm, żeby +rozwijały komercyjne wolne oprogramowanie zamiast prawnie zastrzeżonych +produktów informatycznych.</p> +<p> +Ale zainteresowanie oprogramowaniem wzrasta szybciej, niż świadomość +filozofii, na której jest ono oparte, a to prowadzi +do problemów. Nasza zdolność to radzenia sobie z wyzwaniami +i zagrożeniami opisanymi powyżej zależy od woli walki o +wolność. Żeby upewnić się, że nasza społeczność rzeczywiście ma tę +wolę, musimy propagować idee wśród nowych użytkowników, którzy dołączają +do naszej społeczności.</p> +<p> +To nam się jednak nie udaje: przyciąganie nowych użytkowników +do naszej społeczności daleko przewyższyło wysiłki uczenia ich +obywatelskich praw, jakimi się rządzimy. Tymczasem musimy robić +i jedno, i drugie. Musimy utrzymywać te wysiłki w równowadze.</p> + +<h3>„Open Source”</h3> +<p> +Uczenie nowych użytkowników wolności stało się trudniejsze w roku 1998, +kiedy część społeczności zadecydowała o zaprzestaniu używania terminu +„wolne oprogramowanie”, w zamian proponując termin +„otwarte źródło” [Open source].</p> +<p> +Części z tych, którzy faworyzowali ten termin, miała na celu +uniknięcie mylenia „wolnego” z „darmowym” +– to właściwy cel. Jednak inni chcieli odciąć się +od duchowych zasad, jakie stały u podstaw ruchu wolnego +oprogramowania i projektu GNU, i w zamian przyciągnąć menedżerów +oraz użytkowników biznesowych, z których wielu wyznaje poglądy +przedkładające zysk ponad wolność, ponad społeczność i ponad +zasady. Dlatego retoryka „open source” skupia się +na możliwościach tworzenia wysokiej jakości, potężnego oprogramowania, +i omija idee wolności, społeczności i zasad.</p> +<p> +Czasopisma „Linuksowe” są czystym tego przykładem – są +wypełnione reklamami prawnie zastrzeżonego oprogramowania, które +współpracuje z GNU/Linuksem. Kiedy pojawi się następny Motif +czy Qt, to czy czasopisma te ostrzegą programistów, by trzymały +się od nich z daleka, czy też raczej zamieszczą ich reklamy?</p> +<p> +Wsparcie biznesu może wzbogacać społeczność na wiele sposobów. Jeśli +wszystko inne pozostanie takie samo, jest to przydatne. Ale uzyskiwanie +ich wsparcia poprzez przemilczanie kwestii wolności i zasad może +być zgubne w skutkach. Pogarsza wspomniany brak równowagi pomiędzy +rozpowszechnieniem a obywatelską edukacją.</p> +<p> +Terminy „Wolne oprogramowanie” i „open source” +opisują mniej więcej ten sam rodzaj oprogramowania, ale mówią różne +rzeczy o tym oprogramowaniu, oraz o wartościach, jakie są z nim +związane. Projekt GNU trzyma się terminu „wolne oprogramowanie”, +żeby wyrazić ideę, że to wolność, a nie tylko technologia, jest +istotna.</p> + +<h3>Spróbuj!</h3> +<p> +Filozofia Yody („Nie ma próbowania”) brzmi nieźle, ale jak +dla mnie nie działa. Większość mojej pracy wykonałem niepokojąc się, +czy dam radę to zrobić, niepewny, czy jeśli mi się uda, to +czy to wystarczy. Ale tak czy siak próbowałem, +ponieważ nie było nikogo poza mną pomiędzy wrogiem i bramami +mojego miasta. Co zaskakujące dla mnie samego, czasem udawało mi się wygrać.</p> +<p> +Czasem ponosiłem porażki; niektóre z moich miast poddały się. Wtedy +szukałem następnego zagrożonego posterunku i gotowałem się +do następnej bitwy. Z czasem nauczyłem się wypatrywać zagrożeń, +stawać u bram miasta pod bronią, wzywając pozostałych hackerów, +żeby mnie wsparli.</p> +<p> +Teraz nie jestem jedynym. To ulga i radość widzieć zastępy hackerów +okopujących się, by utrzymać pozycje, i zdaję sobie sprawę, +że miasto może przetrwać – przez jakiś czas. Ale zagrożenia +są z każdym rokiem większe, a ostatnio Microsoft otwarcie +zaatakował naszą społeczność. Nie możemy uznać przyszłości naszej wolności +za pewną. Nie uważajmy jej za pewną! Jeśli chcemy zachować naszą +wolność, musimy być przygotowani do jej obrony.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 2001, 2002, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010, 2014, 2015, +2017 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jaroslaw Lipszyc 2005, Jan Owoc 2011, 2014, 2017; poprawki: +Wojciech Kotwica 2005, 2006, Jan Owoc 2011, 2012, 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/04 08:32:33 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/trivial-patent.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/trivial-patent.html new file mode 100644 index 0000000..8e32aeb --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/trivial-patent.html @@ -0,0 +1,333 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/trivial-patent.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Anatomia trywialnego patentu - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania +(FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/trivial-patent.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Anatomia trywialnego patentu</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p>Programiści są świadomi, że wiele istniejących patentów +na oprogramowanie pokrywa śmiesznie oczywiste pomysły. Mimo to, obrońcy +systemu patentowego często argumentują, że te pomysły są nietrywialne, +oczywiste tylko po ich pokazaniu. I jest zaskakująco trudno +pokonać ich podczas debaty. Dlaczego tak jest?</p> + +<p>Jednym z powodów jest to, że każdy pomysł może wyglądać +na złożony, kiedy analizuje się go w nieskończoność. Kolejny powód +to taki, że te trywialne pomysły często wyglądają na całkiem +złożone, gdy opisane są w patentach. Obrońcy systemu patentowego mogą +wskazać na złożony opis i powiedzieć „Jak coś tak złożonego +może być oczywiste?”</p> + +<p>Użyję przykładu, aby pokazać wam jak. Oto wniosek numer jeden +z patentu US o numerze 5,963,916, o który ubiegano się +w Październiku 1996:</p> + +<blockquote> +<p>1. Metoda pozwalająca zdalnemu użytkownikowi na odsłuchanie porcji +wcześniej zarejestrowanego produktu muzycznego ze strony sieciowej +zawierającej wcześniej wybrane porcje różnych wcześniej zarejestrowanych +produktów muzycznych, korzystając z komputera, wyświetlacza +komputerowego i połączenia telekomunikacyjnego pomiędzy komputerem +zdalnego użytkownika a stroną sieciową, metoda składa się +z kroków:</p> + +<ul> +<li>a) wykorzystanie komputera zdalnego użytkownika do nawiązania +połączenia telekomunikacyjnego ze stroną sieciową, gdzie strona sieciowa +składa się z (i) centralnego serwera hostującego podłączonego +do sieci komunikacyjnej w celu odbierania i transmitowania +wcześniej wybranej porcji wcześniej zarejestrowanych produktów muzycznych +na żądanie zdalnego użytkownika oraz (ii) centralnego urządzenia +składującego do przechowywania wcześniej wybranych porcji wielu różnych +wcześniej zarejestrowanych produktów muzycznych;</li> +</ul> + +<ul> +<li>b) transmitowanie danych identyfikacyjnych z komputera zdalnego +użytkownika do centralnego serwera hostującego, pozwalając w ten +sposób centralnemu serwerowi hostującemu na identyfikację +oraz śledzenie postępowania użytkownika na stronie sieciowej;</li> +</ul> + +<ul> +<li>c) wybranie przynajmniej jednej wcześniej wybranej porcji wcześniej +zarejestrowanych produktów muzycznych z centralnego serwera +hostującego;</li> +</ul> + +<ul> +<li>d) odbieranie wybranej wcześniej wybranej porcji wcześniej zarejestrowanych +produktów; oraz</li> +</ul> + +<ul> +<li>e) interaktywne przeglądanie otrzymanej wcześniej wybranej porcji wcześniej +zarejestrowanego produktu muzycznego.</li> +</ul> +</blockquote> + +<p>To na pewno wygląda jak złożony system, prawda? Zapewne potrzeba było +naprawdę sprytnego faceta, żeby to wymyślić? Nie, ale potrzeba było +sprytu, aby uczynić to wyglądającym na tak +skomplikowane. Przeanalizujmy skąd pochodzi złożoność:</p> + +<blockquote> +<p>1. Metoda pozwalająca zdalnemu użytkownikowi na odsłuchanie porcji +wcześniej zarejestrowanego produktu muzycznego ze strony sieciowej +zawierającej wcześniej wybrane porcje</p> +</blockquote> + +<p>To określa zasadniczą część ich pomysłu. Umieszczają na serwerze +wybrane fragmenty muzyki w taki sposób, żeby użytkownik mógł ich +posłuchać.</p> + +<blockquote> +<p>różnych wcześniej zarejestrowanych produktów muzycznych,</p> +</blockquote> + +<p>To podkreśla, że ich serwer przechowuje wybrane fragmenty więcej niż +jednego utworu muzycznego.</p> + +<p>Podstawową zasadą informatyki jest to, że jeśli komputer potrafi zrobić +coś raz, to potrafi zrobić to wiele razy, za każdym razem operując +na innych danych. Wiele patentów udaje, że zastosowanie tej zasady +do specyficznego przypadku czyni „wynalazek”.</p> + +<blockquote> +<p>wykorzystanie komputera zdalnego użytkownika do nawiązania połączenia +telekomunikacyjnego ze stroną sieciową,</p> +</blockquote> + +<p>To mówi, że używają serwera w sieci.</p> + +<blockquote> +<p>metoda składa się z kroków:</p> +<p>a) wykorzystanie komputera zdalnego użytkownika do nawiązania +połączenia telekomunikacyjnego ze stroną sieciową</p> +</blockquote> + +<p>To mówi, że użytkownik łączy się do serwera poprzez sieć. (W +taki sposób używa się serwera.)</p> + +<blockquote> +<p>gdzie strona sieciowa składa się z (i) centralnego serwera hostującego +podłączonego do sieci komunikacyjnej</p> +</blockquote> + +<p>To informuje nas, że serwer jest w sieci. (To jest typowe dla +serwerów.)</p> + +<blockquote> +<p>w celu odbierania i transmitowania wcześniej wybranej porcji +wcześniej zarejestrowanych produktów muzycznych na żądanie zdalnego +użytkownika</p> +</blockquote> + +<p>To powtarza ogólną ideę przedstawioną w pierwszych dwóch linijkach.</p> + +<blockquote> +<p>oraz (ii) centralnego urządzenia składującego do przechowywania +wcześniej wybranych porcji wielu różnych wcześniej zarejestrowanych +produktów muzycznych;</p> +</blockquote> + +<p>Więc zdecydowali się na włożenie dysk twardego (lub odpowiednika) +do swojego komputera i przechowywanie próbek muzycznych +na nim. Nawet w okolicach 1980, był to zwyczajny sposób +na przechowywanie czegokolwiek na komputerze, by mieć do tego +szybki dostęp.</p> + +<p>Zauważcie, jak po raz kolejny podkreślają fakt, że mogą +przechowywać więcej niż jeden wybór na tym dysku. Oczywiście, każdy +system plików pozwala na przechowywanie więcej niż jednego pliku.</p> + +<blockquote> +<p>b) transmitowanie danych identyfikacyjnych z komputera zdalnego +użytkownika do centralnego serwera hostującego, pozwalając w ten +sposób centralnemu serwerowi hostującemu na identyfikację +oraz śledzenie postępowania użytkownika na stronie sieciowej;</p> +</blockquote> + +<p>To mówi, że przechowują informacje o tym kim jesteś i co pobierasz +— powszechna (choć brzydka) rzecz, którą robią webserwery. Wierzę, +że było to powszechne już w 1996 r.</p> + +<blockquote> +<p>c) wybranie przynajmniej jednej wcześniej wybranej porcji wcześniej +zarejestrowanych produktów muzycznych z centralnego serwera +hostującego;</p> +</blockquote> + +<p>Innymi słowy, użytkownik klika, by przekazać, za którym linkiem +podążyć. To jest typowe dla webserwerów; jeśli znaleźliby inny sposób by to +zrobić, to mógłby to być wynalazek.</p> + +<blockquote> +<p>d) odbieranie wybranej wcześniej wybranej porcji wcześniej zarejestrowanych +produktów; oraz</p> +</blockquote> + +<p>Kiedy podążacie za linkiem, Wasza przeglądarka odczytuje zawartość. To +typowe zachowanie przeglądarek WWW.</p> + +<blockquote> +<p>e) interaktywne przeglądanie otrzymanej wcześniej wybranej porcji wcześniej +zarejestrowanego produktu muzycznego.</p> +</blockquote> + +<p>To mówi, że Wasza przeglądarka odtwarza dla Was muzykę. (Robi to wiele +przeglądarek, kiedy podążacie za linkiem do pliku audio.)</p> + +<p>Teraz widzicie, jak wypchali ten wniosek aby przerodzić go +w złożony pomysł: połączyli swój własny pomysł (przedstawiony +w dwóch linijkach tekstu) z ważnymi aspektami tego, co robią +komputery, sieci, webserwery i przeglądarki WWW. Sumuje się to +do tak zwanego wynalazku, na który otrzymali patent.</p> + +<p>Ten przykład jest typowy dla patentów na oprogramowanie. Nawet +nieliczne patenty, których pomysł nie jest trywialny mają ten sam rodzaj +dodanej komplikacji.</p> + +<p>Teraz spójrzmy na kolejne twierdzenie:</p> + +<blockquote> +<p>3. Metoda wniosku 1, gdzie urządzenie centralnej pamięci składa się +z wielu pamięci tylko do odczytu typu compact disk (CD-ROMów).</p> +</blockquote> + +<p>To co tu mówią to „nawet jeśli nie sądzisz, że wniosek 1 naprawdę +jest wynalazkiem, użycie CD-ROMów do przechowywania danych sprawi, +że na pewno będzie to wynalazek. Przeciętny projektant systemów nawet +by nie pomyślał o przechowywaniu danych na CD.”</p> + +<p>Teraz spójrzmy na następne stwierdzenie:</p> + +<blockquote> +<p>4. Metoda wniosku 1, gdzie urządzenie centralnej pamięci składa się +z macierzy RAID.</p> +</blockquote> + +<p>Macierz RAID to grupa dysków skonfigurowanych do pracy jako jeden duży +dysk, z wyjątkową funkcjonalnością polegającą na tym, +że nawet jeśli jeden z dysków w macierzy ma błąd +i przestaje działać, wszystkie dane są nadal dostępne na innych +dyskach w grupie. Takie macierze były komercyjnie dostępne długo przed +1996 r., i są standardowym sposobem przechowywania danych w celu +uzyskania wysokiej dostępności. Ale ci błyskotliwi wynalazcy +opatentowali użycie macierzy RAID dla tego szczególnego celu.</p> + +<p>Jakkolwiek trywialny, ten patent niekoniecznie zostałby uznany +za błędny od strony prawnej, jeśli doszłoby do procesu. Nie +tylko Urząd Patentowy Stanów Zjednoczonych (US Patent Office), +ale także sądy mają tendencję do stosowania bardzo niskich +standardów przy sądzeniu, czy patent jest +„nieoczywisty”. Ten patent mógłby przejść przegląd, według nich.</p> + +<p>Co więcej, sądy są niechętne do zmieniania decyzji Urzędu Patentowego, +więc jest większa szansa na obalenie patentu, jeśli możecie +pokazać sądowi wcześniejsze dzieło, którego Urząd Patentowy nie wziął +pod uwagę. Jeśli sądy chcą utrzymywać wyższy standard w sądzeniu +nie-oczywistości, lepiej zachować wcześniejsze dzieło dla nich. Zatem, +propozycje aby „poprawić działanie systemu” przez +zapewnienie Urzędowi Patentowemu lepszej bazy danych o wcześniejszych +dziełach mogą zamiast tego spowodować pogorszenie stanu rzeczy.</p> + +<p>Bardzo trudno jest sprawić, by system patentowy działał rozsądnie; jest to +złożona biurokracja i ma tendencję do podążania swoimi +imperatywami strukturalnymi niezależnie od tego co +„powinien” robić. Jedynym praktycznym sposobem na pozbycie +się wielu oczywistych patentów na funkcjonalności oprogramowania +i praktyki biznesowe jest pozbycie się wszelkich patentów w tym +zakresie. Szczęśliwie, nie będzie to stratą: nieoczywiste patenty +na tym polu także nie są dobre. To co robią patenty +na oprogramowanie, to stwarzanie zagrożenia dla deweloperów +i użytkowników oprogramowania.</p> + +<p>System patentowy powinien, zamierzał, promować postęp, a ci, którzy +odnoszą korzyści z patentów na oprogramowanie proszą nas o +bezkrytyczną wiarę, że mają taki efekt. Jednak doświadczenie +programistów pokazuje, że tak nie jest. Nowe analizy teoretyczne +pokazują, że to nie paradoks. (Patrz <a +href="https://web.archive.org/web/20000815064858/http://www.researchoninnovation.org/patent.pdf"> +http://www.researchoninnovation.org/patent.pdf</a> na web.archive.org.) +Nie ma powodu dla którego społeczeństwo powinno wystawiać deweloperów +i użytkowników oprogramowania na niebezpieczeństwo patentów +na oprogramowanie.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2006, 2016 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Paweł Różański 2010; poprawki: Mariusz Libera 2010, Jan Owoc +2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2017/04/22 13:00:43 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/udi.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/udi.html new file mode 100644 index 0000000..eea5145 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/udi.html @@ -0,0 +1,199 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/udi.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Ruch Wolnego Oprogramowania a UDI - Projekt GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/udi.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Ruch Wolnego Oprogramowania a UDI</h2> + +<p> +Projekt zwany UDI (Uniform Driver Interface, Uniwersalny Interfejs +Sterowników) stawia sobie za cel opracowanie jednolitego standardu +interfejsu pomiędzy jądrami systemów operacyjnych a sterownikami +urządzeń. Jak powinien się odnieść do tego pomysłu ruch wolnego +oprogramowania?</p> +<p> +Jeśli wyobrazimy sobie rzeszę programistów systemów operacyjnych +i projektantów sprzętu, współpracujących ze sobą na równych +prawach, UDI (jeśli jest technicznie wykonalne) byłoby bardzo dobrym +pomysłem. Dzięki niemu moglibyśmy napisać tylko jeden sterownik dla danego +urządzenia, a wszyscy mogliby z niego korzystać. Umożliwiłoby to +zwiększenie poziomu współpracy.</p> +<p> +Kiedy ten pomysł zastosujemy w realnym świecie, w którym istnieją +zarówno wytwórcy wolnego oprogramowania, dążący do współpracy, jak +i wytwórcy programów zastrzeżonych dążący do dominacji, +konsekwencje są zupełnie inne. Żadna metoda wykorzystania UDI nie może +przynieść pożytku światu wolnego oprogramowania. Jeśli w ogóle jakoś +na nas wpłynie, to podzieli nas i osłabi.</p> +<p> +Gdyby Linux obsługiwał UDI i gdybyśmy zaczęli projektować nowe +sterowniki do komunikowania się z Linuksem poprzez UDI, jakie +byłyby tego skutki?</p> + +<ul> +<li> Ludzie mogliby wykorzystywać w systemach Windows wolne, objęte GPL +linuksowe sterowniki urządzeń. +<p> +To zmieniłoby na lepsze tylko sytuację użytkowników +Windows – nam, użytkownikom wolnych systemów operacyjnych, nie +dałoby nic. Owszem, bezpośredniej szkody też by nam nie przyniosło, +ale programiści objętych licencją GPL wolnych sterowników mogliby +poczuć się zniechęceni, widząc w jaki sposób wykorzystywana jest ich +praca, a to byłoby bardzo źle. Włączanie tych sterowników +do zastrzeżonego jądra mogłoby również naruszać warunki GNU +GPL. Zwiększanie pokusy takiego postępowania, to igranie z ogniem.</p></li> + +<li> Ludzie mogliby wykorzystywać w systemach <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> niewolne sterowniki +z Windows. +<p> +Bezpośrednio nie wpływałoby to na liczbę sprzętu obsługiwanego przez +wolne oprogramowanie. Lecz sprzyjałoby jej zmniejszaniu się pośrednio, +przez podsuwanie pokusy milionom użytkowników GNU/Linuksa, którzy nie +nauczyli się jeszcze dla własnego dobra obstawać przy wolności. Im bardziej +społeczność zaczęłaby ulegać pokusie, tym bardziej przesuwalibyśmy się +w kierunku korzystania z niewolnych sterowników zamiast pisania +wolnych.</p> +<p> +Samo w sobie UDI nie przeszkadza w rozwoju wolnych +sterowników. Tak więc, jeśli wystarczająco wielu z nas odrzuci pokusę, +nadal będziemy mogli rozwijać wolne sterowniki mimo istnienia UDI, dokładnie +tak samo jak robimy to bez UDI.</p> +<p> +Ale dlaczego mielibyśmy zachęcać społeczność, żeby stała się słabsza +niż być powinna? Czemu mielibyśmy stwarzać niepotrzebne trudności przyszłemu +rozwojowi wolnego oprogramowania? Skoro UDI niczego dobrego nam nie +przynosi, lepiej je odrzucić.</p></li> +</ul> + +<p> +Biorąc pod uwagę konsekwencje, nie jest żadną niespodzianką, +że popierający UDI Intel zaczął ogłaszać, iż „ma nadzieję, +że społeczność Linuksa pomoże przy pracy +nad UDI”. W jaki sposób bogata i egoistyczna spółka +może podchodzić do wspólnoty opartej na współpracy? Prosząc +o jałmużnę, oczywiście. Prosząc nas nie mają nic do stracenia, +a gdybyśmy nie mieli się na baczności, moglibyśmy się zgodzić.</p> +<p> +Współpraca z UDI nie jest wykluczona. Nie powinniśmy UDI, Intelowi +czy komukolwiek innemu przylepiać etykietki Zła +Wcielonego. Lecz za każdym razem zanim weźmiemy udział +w proponowanym nam interesie, musimy starannie go ocenić, żeby upewnić +się, że jest korzystny dla społeczności wolnego oprogramowania, +a nie tylko dla rozwijających programy zastrzeżone. W tej +konkretnej sprawie oznacza to wymaganie, aby ta współpraca zaprowadziła +nas o krok dalej na drodze prowadzącej do ostatecznego celu +wolnych jąder systemowych i sterowników: obsługi <em>wszelkiego</em> +ważnego sprzętu przez wolne sterowniki.</p> +<p> +Jednym ze sposobów na to, żeby interes był udany może być +zmodyfikowanie samego projektu UDI. Eric Raymond zaproponował, żeby zgodność +z UDI obejmowała wymóg, że sterownik musi być wolnym +oprogramowaniem. Tak byłoby idealnie, ale wchodzą w grę także inne +możliwości. Wystarczyłoby wymaganie, żeby opublikowano kod źródłowy +sterownika, by nie był tajemnicą handlową – gdyż nawet jeśli taki +sterownik nie jest wolny, to przynajmniej dzięki temu dowiemy się tego, +czego potrzebujemy do napisania wolnego sterownika.</p> +<p> +Intel mógłby także poza UDI zrobić coś, co pomogłoby społeczności wolnego +oprogramowania rozwiązać ten program. Dajmy na to, istnieją pewnego +rodzaju certyfikaty, którymi są zainteresowani konstruktorzy sprzętu, +a Intel bierze udział w ich przyznawaniu. Jeśli tak, to mógłby +przystać na wprowadzenie utrudnień w certyfikacji, +w przypadku jeżeli specyfikacja sprzętu jest tajna. Nie +rozwiązałoby to zapewne problemu całkowicie, ale sporo mogłoby pomóc.</p> +<p> +Jedną z trudności przy porozumieniu z Intelem na temat UDI +jest fakt, że mielibyśmy wykonać naszą część na rzecz Intela +na samym początku, podczas gdy oni spłacaliby ją przez długi +okres. W praktyce, udzielalibyśmy Intelowi kredytu. Lecz czy +kontynuowałby spłatę pożyczki? Prawdopodobnie tak, jeśli mielibyśmy to +na piśmie, bez luk prawnych, w przeciwnym razie nie możemy +na to liczyć. Powszechnie wiadomo, że korporacje są niegodne +zaufania: ludzie, z którymi się umawiamy, mogą być porządni, +ale stojący ponad nimi mogą uchylić ich decyzje, a nawet +w dowolnej chwili wymienić ich na innych ludzi. Nawet dyrektor +naczelny firmy posiadający większość udziałów może zostać wymieniony +w wyniku wykupienia spółki przez inną. Przy transakcjach +z korporacją zawsze bierzcie wiążące zobowiązanie na piśmie.</p> +<p> +Nie wydaje się, żeby Intel zechciał zaoferować nam interes, który dawałby +nam to, czego potrzebujemy. Faktycznie, UDI wydaje się być zaplanowane +w celu ułatwienia utajniania specyfikacji.</p> +<p> +Niemniej jednak, niezamykanie drzwi nie szkodzi, dopóki uważamy na to, +komu pozwalamy wejść.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1998 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2003; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/03/10 05:29:04 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/university.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/university.html new file mode 100644 index 0000000..2d17cca --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/university.html @@ -0,0 +1,221 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/university.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wydawanie wolnego oprogramowania a praca na uczelni - Projekt GNU +- Fundacja wolnego oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/university.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wydawanie wolnego oprogramowania a praca na uczelni</h2> + +<p> +W Ruchu Wolnego Oprogramowania uważamy, że użytkownicy komputerów +powinni mieć wolność zmian i redystrybucji programów, których +używają. Słowo „wolne” w wolnym oprogramowaniu odnosi się +do swobody, oznacza, że użytkownicy mają wolność uruchamiania, +modyfikowania i dalszego rozpowszechniania programów. Wolne +oprogramowanie wnosi wkład w ludzką wiedzę, niewolne – nie +powiększa jej. Uczelnie powinny zatem, dla dobra postępu wiedzy ludzkiej, +wspierać wolne oprogramowania, tak jak powinny zachęcać uczonych +i studentów do publikowania prac.</p> + +<p> +Niestety, wielu administratorów uczelni ma zachłanne podejście +do oprogramowania (i do nauki) – widzą +w programach okazję do zarobku, nie sposobność powiększenia wiedzy +ludzkiej. Autorzy wolnego oprogramowania borykają się z tą tendencją +od prawie 20 lat.</p> + +<p> +Kiedy w 1984 roku zacząłem konstruować <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">system operacyjny GNU</a>, pierwszym moim +krokiem było odejście z pracy w MIT. Zrobiłem to specjalnie +po to, żeby biuro zajmujące się w MIT licencjami nie mogło +przeszkodzić w wypuszczeniu GNU jako wolnego oprogramowania. Dla +programów GNU planowałem taki sposób licencjonowania, który gwarantowałby, +że wszystkie zmodyfikowane wersje też musiałyby być wolne (z czego +rozwinęła się później <a href="/licenses/gpl.html">Powszechna Licencja +Publiczna +GNU</a>, GNU General Public License, GNU GPL), a nie chciałem stanąć +przed koniecznością błagania administracji MIT, żeby pozwolono mi +na jej zastosowanie.</p> + +<p> +W ciągu lat ludzie związani z uczelniami często zwracali się +do Fundacji Wolnego Oprogramowania prosząc o radę, jak radzić +sobie z administracją, która traktuje programy tylko jako coś, co można +sprzedać. Jedną z dobrych metod, odpowiednią nawet dla projektów +finansowanych w specyficzny sposób, jest oparcie swojej pracy +na istniejącym już programie wydanym na GNU GPL. Wówczas można +oznajmić ludziom z administracji: „Nie wolno nam wydać +zmodyfikowanej wersji na innych warunkach niż GNU GPL – +każdy inny sposób byłby naruszeniem praw autorskich”. Gdy znaki dolara +zgasną im z oczu, zwykle zgadzają się na wypuszczenie wyniku jako +wolnego oprogramowania.</p> + +<p> +Możecie też poprosić o pomoc sponsora projektu. Kiedy grupa programistów +z Uniwersytetu Nowojorskiego pracowała nad kompilatorem GNU Ada, +finansowanym przez Siły Lotnicze USA, w kontrakcie jasno zapisano, +że powstały kod zostanie ofiarowany Fundacji Wolnego +Oprogramowania. Najpierw opracujcie umowę ze sponsorem, potem uprzejmie +pokażcie administracji uczelni, że nie można jej już +renegocjować. Prędzej woleliby dostać kontrakt na opracowanie wolnego +oprogramowania niż nie dostać żadnego, więc najprawdopodobniej +na to przystaną.</p> + +<p> +Cokolwiek robicie, zajmijcie się tym problemem możliwie +wcześnie – jeszcze zanim program będzie w połowie +gotowy. W tym momencie uczelnia nadal was potrzebuje, więc możecie +postawić sprawę twardo: powiedzieć administracji, że ukończycie +program, będzie się zdatny do użytku, jeśli zgodzą się na piśmie, +aby uczynić go wolnym oprogramowaniem (i zgodzą się +na wybraną przez was licencję). W przeciwnym razie będziecie +nad nim pracować tylko tyle, by móc o tym napisać pracę +i nigdy nie dojdziecie do wersji nadającej się +do wypuszczenia. Kiedy ludzie z administracji wiedzą, +że jedyny wybór to albo mieć pakiet wolnego oprogramowania, który +przyniesie uznanie uczelni, albo nie mieć w ogóle nic, przeważnie +wybierają pierwsze wyjście.</p> +<p> +FSF czasami jest w stanie przekonać Waszą uczelnię, aby przyjęła +warunki licencji GNU General Public License, lub aby zaakceptowali +wersji 3 GPL. Jeśli nie potraficie zrobić tego sami, prosimy dać nam szansę +pomóc. Wyślijcie maila na adres licensing@fsf.org i umieścście +„urgent” w polu Temat.</p> + +<p> +Nie wszystkie uczelnie prowadzą tak zachłanna +politykę. Na Uniwersytecie Teksasu funkcjonuje zasada, która ułatwia +wydanie opracowanych tam programów jako wolnego oprogramowania +na Powszechnej Licencji Publicznej GNU. Uniwersytety w Brazylii +i Międzynarodowy Instytut Informatyki w Hajdarabadzie, +w Indiach, mają reguły uprzywilejowujące wydawanie oprogramowania +na GPL. Uzyskując najpierw poparcie na poziomie wydziału, być może +zdołacie i na swojej uczelni ustanowić taką politykę. Przedstawcie tę +sprawę jako kwestię zasad: czy misją uniwersytetu jest powiększanie +ludzkiej wiedzy, czy jego jedynym celem jest przetrwanie?</p> + +<p> +Przekonując uczelnię, pomocna jest determinacja i patrzenie +na sprawę z etycznego punktu widzenia, tak jak robimy to +w Ruchu Wolnego Oprogramowania. Aby traktować społeczeństwo +w sposób etyczny, oprogramowanie powinno być wolne – +w sensie wolności – dla całego społeczeństwa.</p> + +<p> +Wielu konstruktorów wolnego oprogramowania głosi zawężone, czysto praktyczne +uzasadnienie swoich działań: są zwolennikami pozwolenia ludziom +na dzielenie się programami i ich modyfikowanie, traktowanego jako +środek prowadzący do poszerzenia możliwości i poprawienia +niezawodności oprogramowania. Jeżeli te wartości motywują was +do rozwijania wolnego oprogramowania, to w porządku, dziękujemy +za wasz wkład. Jednak nie zapewnią wam dobrego oparcia, +potrzebnego by nie ustąpić, gdy administracja uczelni będzie naciskać +lub nakłaniać was, byście wydali program jako niewolny.</p> + +<p> +Na przykład, mogą argumentować, że „za pieniądze, które +za niego dostaniemy moglibyśmy jeszcze bardziej rozbudować jego +możliwości i poprawić niezawodność”. To stwierdzenie może się +na koniec okazać prawdą bądź nie, ale trudno je z góry +obalić. Mogą wam proponować licencję, która oferuje kopie „wolne +od opłat, tylko do zastosowań akademickich”, co znaczyłoby, +że ogół społeczeństwa nie zasługuje na wolność, +i argumentować, że dzięki temu utrzyma się współpracę akademicką, +co wam w zupełności (jak twierdzą) powinno wystarczyć.</p> + +<p> +Jeśli zaczniecie od „pragmatycznych” wartości, takie +propozycje zawiodą was w ślepą uliczkę i trudno będzie znaleźć +powód, by je odrzucić. Jeśli jednak od początku opieracie swoje +stanowisko na wartościach etycznych i politycznych, zrobicie to +z łatwością. Co dobrego jest w rozbudowie możliwości +i niezawodności programu za cenę wolności użytkowników? Czyż +wolność nie powinna istnieć poza uczelnią tak samo jak wewnątrz niej? +Jeżeli wśród waszych celów są wolność i społeczność, odpowiedzi są +oczywiste. Wolne oprogramowanie szanuje wolność użytkowników, podczas gdy +niewolne ją lekceważy.</p> + +<p> +Nic nie wzmacnia waszego zdecydowania tak, jak świadomość tego, +że wolność społeczności zależy, w tym przypadku, od Was.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2002 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, 2003, 2006, Jan Owoc 2014; poprawki: +Daniel Oźminkowski 2010, Jan Owoc 2010, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/uruguay.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/uruguay.html new file mode 100644 index 0000000..ac3cc6b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/uruguay.html @@ -0,0 +1,108 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/uruguay.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Nauka płynąca z Urugwaju - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/uruguay.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Nauka płynąca z Urugwaju</h2> + +<blockquote><p> +22 lipiec 2013 +</p></blockquote> + +<p>Obecnie rozpatrywany projekt ustawy w Urugwaju uświadomił Fundacji Wolnego +Oprogramowania, iż brakuje nam istotnego punktu na liście propozycji rządom +w zakresie promocji wolnego oprogramowania. Projekt ten przewiduje, że w +przypadku gdy instytucje państwowe rozwijają oprogramowanie lub zlecają jego +realizację, rozwój ten musi być możliwy w środowisku 100% wolnego +oprogramowania.</p> + +<p>Wymóg ten pozwala uniknąć problemów, które faktycznie mogą się +pojawić. Nawet jeśli kod źródłowy rozwiązania zostanie dostarczony jako +wolne oprogramowanie, które można uruchomić na 100% wolnym systemie +GNU/Linux, może on zostać ograniczony w inny sposób.</p> + +<p>Na przykład, kompilacja kodu źródłowego, czy nawet wprowadzenie w nim +najmniejszej zmiany, mogą wymagać użycia niewolnego programu. Oba te +problemy mogą się pojawić gdy zostanie użyty niewolny interfejs IDE, +stawiając w ten sposób dodatkowe przeszkody w migracji państwowych +instytucji na wolne oprogramowanie. Słusznym i mądrym jest, by prawo +odrzuciło te metody rozwoju rozwiązań informatycznych dla Państwa.</p> + +<p>Mając to na uwadze, Fundacja Wolnego Oprogramowania zaktualizowała listę +zaleceń dla rządowej polityki, sugerując dodanie do umów wymogu, aby rozwój +rozwiązań informatycznych był możliwy w środowisku 100% wolnego +oprogramowania. (Patrz <a +href="/philosophy/government-free-software.html">http://www.gnu.org/philosophy/government-free-software.html</a>.)</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2013 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Monika Viste 2016; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/16 00:05:02 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/use-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/use-free-software.html new file mode 100644 index 0000000..f8c39b4 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/use-free-software.html @@ -0,0 +1,215 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/use-free-software.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>20 lat społeczności wolnego oprogramowania - Projekt GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/use-free-software.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>20 lat społeczności wolnego oprogramowania: <br /> +Wielki, choć nie całkowity, sukces – co dalej?</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +5 stycznia 1984, dokładnie dwadzieścia lat temu, rzuciłem pracę +na Massachusetts Institute of Technology, aby pracować +nad stworzeniem wolnego systemu operacyjnego, jakim jest <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">GNU</a>. Pomimo tego, że nigdy nie +opublikowaliśmy kompletnego, zdatnego do pracy systemu GNU, to jednym +z jego wariantów posługują się dziś dziesiątki milionów ludzi, +choć zazwyczaj nie mają tej świadomości. Wolne oprogramowanie nie +oznacza „darmowego” [po angielsku „free” oznacza +zarówno „wolny”, jak i „bezpłatny”]; oznacza, +że użytkownikom wolno uruchamiać program, studiować jego kod źródłowy, +zmieniać go oraz rozpowszechniać – czy to zmieniony, +czy też bez zmian, za darmo, albo za opłatą.</p> + +<p> +Miałem nadzieję, że wolny system operacyjny otworzy raz na zawsze +drogę ucieczki od systemu zniewolenia, jakim jest oprogramowanie +prawnie zastrzeżone. Sam doświadczyłem obrzydliwych zachowań, jakie niewolne +oprogramowanie wymusza na swoich użytkownikach, +dlatego zdecydowałem się uciec i umożliwić ucieczkę innym.</p> + +<p> +Niewolne oprogramowanie tworzy antyspołeczny system, który zabrania +współpracy i wspólnoty. Zazwyczaj nie możemy obejrzeć kodu +źródłowego – nie możemy orzec, jakie paskudne sztuczki +czy też głupawe błędy może zawierać. Nawet jeśli nam się nie podoba, to +i tak nie mamy szans nic w nim zmienić. Najgorsze, +że zabronione jest dzielenie się kodem z kimkolwiek +innym. A zakaz dzielenia się oprogramowaniem oznacza przecinanie +społecznych więzi.</p> + +<p> +Dziś mamy dużą społeczność użytkowników, którzy korzystają z GNU, +Linuksa i innych wolnych programów. Tysiące ludzi pragnie jeszcze +większej ich popularności i postawiło sobie za cel przekonywanie +kolejnych użytkowników komputerów do „korzystania z wolnego +oprogramowania”. Ale co oznacza „korzystanie z wolnego +oprogramowania”? Czy oznacza ucieczkę od oprogramowania +prawnie zastrzeżonego, czy też jedynie instalowanie wolnych programów +oprócz niego? Czy naszym celem jest prowadzenie ludzi ku wolności, +czy tylko zapoznawanie ich z naszym kodem? Innymi słowy: +czy pracujemy na rzecz wolności, czy też porzuciliśmy to +wyzwanie na rzecz powierzchownej popularności?</p> + +<p> +Łatwo zapomnieć o tym rozróżnieniu, ponieważ w wielu codziennych +sytuacjach nie robi to żadnej różnicy. Kiedy próbujemy przekonać kogoś, +aby przetestował wolne oprogramowanie, albo żeby zainstalował +system operacyjny <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, nasze +postępowanie w praktyce będzie takie samo, niezależnie od tego, +który z tych celów sobie postawiliśmy. Tym niemniej w innych +sytuacjach te dwa cele prowadzą do zachowań krańcowo odmiennych.</p> + +<p> +Na przykład: co powinniśmy powiedzieć, gdy niewolny sterownik wideo +Niewidka, niewolna baza danych O'rany, czy też niewolny interpreter +języka Amnezyjskiego wraz z bibliotekami zostanie wypuszczony +na rynek w wersji pracującej pod GNU/Linuksem? +Czy powinniśmy podziękować ich twórcom za „wsparcie” +naszego systemu, czy też powinniśmy potraktować je tak, jak każdy inny +niewolny program – jako pociągającą dokuczliwość, pokusę, dla +której dalibyśmy się uwięzić, problem do rozwiązania?</p> + +<p> +Jeśli weźmiemy sobie za cel zwiększenie popularności konkretnego typu +wolnego oprogramowania, jeśli poszukujemy sposobów na przekonanie +większej ilości ludzi do korzystania czasami z niektórych wolnych +programów, to owe niewolne programy mogą wydawać się cennym wkładem +do osiągnięcia celu. Trudno zakwestionować argument, że ich +obecność pomaga czynić GNU/Linuksa bardziej popularnym. Gdyby szeroki zasięg +GNU czy Linuksa był ostatecznym celem naszej społeczności, to logicznie +rzecz biorąc, powinniśmy przyklasnąć wszystkim działającym na nim +aplikacjom, czy to wolnym, czy też nie.</p> + +<p> +Jeżeli jednak naszym celem jest wolność, to wszystko się +zmienia. Użytkownicy nie mogą być wolni gdy korzystają z niewolnych +programów. Dążąc do uwolnienia mieszkańców cyberprzestrzeni, nie możemy +akceptować takich niewolnych programów, musimy zastąpić je wolnymi +zamiennikami. Nie jest ono bowiem wkładem w naszą społeczność, +ale pokusą, byśmy pozostali w stanie zniewolenia.</p> + +<p> +Zazwyczaj są dwa powody, dla których ludzie tworzą wolne programy. Pierwszy +to ten, że nie istnieje program potrzebny do wykonania jakiejś +pracy. Niestety, zgoda na korzystanie z niewolnych programów +eliminuje taką motywację. Drugim powodem jest pragnienie bycia wolnym, które +motywuje ludzi do tworzenia wolnych zamienników niewolnych +programów. W sytuacji, gdy niewolny program istnieje, tylko ten drugi +powód skłania do działania. Korzystając z nowego, niewykończonego +wolnego zamiennika – i to zanim jeszcze technicznie dorówna +niewolnemu pierwowzorowi – zagrzewamy wolnych twórców +do wytrwałości w wysiłkach aż do momentu, w którym +program stanie się lepszy.</p> + +<p> +Te niewolne programy nie są banalne. Tworzenie ich wolnych zamienników +będzie gigantyczną pracą, może zabrać całe lata. Do wykonania tego +zadania potrzebna będzie pomoc przyszłych hackerów, dziś młodych ludzi, +których trzeba dopiero zainspirować, by włączyli się w pracę +na rzecz wolnego oprogramowania. Co możemy zrobić dziś, żeby podtrzymać +innych w determinacji i wytrwałości koniecznych do ukończenia +pracy?</p> + +<p> +Najbardziej efektywnym sposobem wzmacniania naszej społeczności jest +szerzenie zrozumienia, jaką wartością jest wolność – uczenie +ludzi, że oprogramowanie prawnie zastrzeżone jest moralnie nie +do przyjęcia. Ludzie, którzy cenią sobie wolność, są, w dalszej +perspektywie, najlepszymi i najważniejszymi obrońcami społeczności.</p> + +<hr /> +<p><strong>Tekst pierwotnie opublikowany na Newsforge.</strong></p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2004, 2017, 2018 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jarosław Lipszic 2004; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/using-gfdl.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/using-gfdl.html new file mode 100644 index 0000000..2cf9eac --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/using-gfdl.html @@ -0,0 +1,155 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/using-gfdl.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Stosowanie GNU FDL - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/using-gfdl.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Stosowanie GNU FDL</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org">Richard Stallman</a></p> + +<p>Jeśli znacie kogoś, kto pisze podręcznik dotyczący wolnego oprogramowania +i szuka możliwości komercyjnej publikacji, macie szansę małym wysiłkiem +znacząco dopomóc Ruchowi Wolnego Oprogramowania – podsuwając +pomysł opublikowania takiej pozycji na <a +href="/copyleft/fdl.html">Licencji Wolnej Dokumentacji GNU</a> [<em>GNU Free +Documentation License</em>].</p> + +<p>Aż do niedawna komercyjne wydanie książki niemal zawsze oznaczało, +że książka nie jest wolna. Lecz tak samo, jak od pewnego +czasu rośnie ilość wolnego komercyjnego oprogramowania, tak i zaczyna +się pojawiać wolna komercyjna dokumentacja. Niektórzy z czołowych +komercyjnych wydawców dokumentacji na temat <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">systemu GNU/Linux</a> i ogólnie wolnego +oprogramowania są dziś gotowi na publikowanie książek na licencji +GNU FDL i płacenie autorom w przyjęty dotychczas +sposób – JEŚLI autorzy stanowczo sobie tego zażyczą.</p> + +<p>Niemniej jednak należy się spodziewać, że wydawca najpierw +zaproponuje zwykłą książkę o restrykcyjnej licencji. Jeśli autorzy +na to przystaną, taka właśnie będzie. Dlatego najważniejsze, żeby +to oni przejęli inicjatywę, powiedzieli: „Chcemy do tej książki +zastosować GNU FDL”. Zatem, gdy wasz znajomy wspomni o pisaniu +podręcznika, możecie wpłynąć na bieg wydarzeń po prostu wskazując +mu tę możliwość.</p> + +<p>Jeżeli wydawca początkowo odrzuci prośbę, wówczas być może Projekt GNU +będzie mógł pomóc przy nakłanianiu. Autorzy mogą się z nami kontaktować +pod adresem <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>.</p> + +<p>Istnieją również <a +href="/licenses/license-list.html#DocumentationLicenses">inne</a> słuszne +licencje wolnej dokumentacji, ale czasem korzystanie z nich wymaga +ostrożności. Na przykład, jedna z nich zawiera dwie opcjonalne +klauzule, które można wykorzystać bądź nie. Owa licencja jest wolna +jeśli nie zastosowano żadnej z opcjonalnych klauzul, ale użycie +którejkolwiek z nich powoduje, że książka staje się niewolna +(zob. <a +href="/licenses/license-list.html">http://www.gnu.org/licenses/license-list.html</a>). +Autorzy, którzy chcieliby opublikować wolną dokumentację, ale stosując +inną licencję niż GNU FDL, mogą skontaktować się z nami, byśmy +sprawdzili, czy faktycznie spełnia kryteria wolnej dokumentacji.</p> + +<p>Gdy komercyjny podręcznik jest wolny i odnosi się do systemu GNU, +Projekt GNU może rekomendować go ogółowi. Tak więc, jeśli autorzy +albo wydawca założyli stronę internetową, na której go opisują +lub za pośrednictwem której go sprzedają, możemy utworzyć do niej +odnośnik z <a +href="/doc/other-free-books.html">www.gnu.org/doc/other-free-books.html</a>, +pod warunkiem, że taka strona spełnia nasze zwykłe kryteria (na +przykład, nie powinna zawierać odnośników do innych stron +o niewolnym oprogramowaniu lub dokumentacji i nie powinna być +natrętna w próbach przekonania odwiedzających do kupna). Prosimy +o takich stronach informować <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p>Zobacz także <a href="/philosophy/free-doc.html">Wolne oprogramowanie +i wolna dokumentacja</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1999 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/03/10 05:29:04 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wassenaar.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wassenaar.html new file mode 100644 index 0000000..d82a516 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wassenaar.html @@ -0,0 +1,155 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/wassenaar.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Porozumienie z Wassenaar - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/wassenaar.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Porozumienie z Wassenaar</h2> + +<p> +Pierwsze informacje na temat nowego porozumienia z Wassenaar +dotarły do nas w postaci artykułu prasowego, w którym +stwierdzano, że eksport oprogramowania szyfrującego zostanie +zakazany – i wyglądało na to, że obejmie to także +wolne oprogramowanie. Wysłaliśmy zatem ogłoszenie, poszukując osób +z krajów nie objętych umową z Wassenaar, które wzięłyby udział +w rozprowadzaniu i rozwijaniu wolnych programów +do szyfrowania.</p> + +<p> +Następnie został opublikowany faktyczny tekst nowego porozumienia +z Wassenaar. Wówczas przekonaliśmy się, że w dalszym ciągu +zawiera wyjątek, w którym, jak się wydaje, mieści się wolne +oprogramowanie (użyto terminu „domena publiczna” („public +domain”), ale najwyraźniej rozumiane jest przez to coś +w rodzaju wolnego oprogramowania). Zatem wygląda na to, +że problem okazał się fałszywym alarmem.</p> + +<p> +Jednak USA nadal poszukują takich ograniczeń, dlatego też +kontynuowanie naszych przygotowań ma sens, jako zabezpieczenie +na wypadek, gdyby w przyszłych wersjach porozumienia +z Wassenaar pojawiły się dalsze ograniczenia eksportu wolnego +oprogramowania.</p> + +<p> +Oto nasza interpretacja tekstu ostatniego porozumienia z Wassenaar, +takiego jaki widzieliśmy. Nie została sprawdzona przez prawnika.</p> + +<p> +Stosownie do Ogólnych Uwag na Temat Oprogramowania (General +Software Notes), pozycja 2, umowa nie obejmuje oprogramowania będącego +w „domenie publicznej”. Zgodnie z wprowadzoną +definicją jest to technika lub oprogramowanie, które udostępniono +bez ograniczeń na dalsze rozpowszechnianie. Oprócz tego, jest tam +zapis, iż istnienie praw autorskich do programu nie pozbawia go statusu +„public domain”.</p> + +<p> +Obecnie dyskutuje się na temat porozumienia i wydaje się logiczne, +że definicja „domeny publicznej” jest czymś, co będzie +wyjaśnione podczas następnych spotkań.</p> + +<p> +Fińskie władze oznajmiły, że <cite>„co się tyczy „domeny +publicznej” i porozumienia z Wassenaar +z 3 grudnia, nic nie ulegnie zmianie”</cite>.</p> + +<p> +W Danii, jak nam powiedziano, miał miejsce incydent, w którym +Ministerstwo Handlu nakazało administratorowi, by zaprzestał oferowania +programu PGP, który udostępniał do pobierania.</p> + +<p> +Ostatnie wiadomości wskazują, że rząd Australii zakazał eksportu +wolnego oprogramowania służącego szyfrowaniu, zmieniając „listę +Wassenaar”, która wiązała się z definicją oprogramowania +„domeny publicznej”.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2008, 2014 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojeciech Kotwica 2002; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/01/20 04:29:11 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html new file mode 100644 index 0000000..f4f1e3d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/who-does-that-server-really-serve.html @@ -0,0 +1,495 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2015-11-21" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Komu tak na prawdę służy ten serwer? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/who-does-that-server-really-serve.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Komu tak na prawdę służy ten serwer?</h2> + +<p><strong>Richard Stallman</strong></p> + +<blockquote><p>(Pierwsza wersja opublikowana w <a +href="http://bostonreview.net/richard-stallman-free-software-DRM">Boston +Review</a>.)</p></blockquote> + +<p><strong>W Internecie, oprogramowanie własnościowe nie jest jedyną +drogą do utraty wolności. Usługa zastępująca oprogramowanie +[<em>Service as a Software Substitute - SaaSS</em> przyp. tłum.] jest +inną metodą pozwolenia obcej osobie kontrolowania naszego sposobu +przetwarzania danych.</strong></p> + +<p>SaaSS znaczy, że używacie usługę udostępnianą przez kogoś innego +w zamian za uruchamianie własnej kopii programu. Termin jest nasz; +artykuły i reklamy nie używają go i nie powiedzą wam czy dany +serwis jest SaaSS. Zamiast tego, będą używali niejasnego terminu +„chmura”, który łączy SaaSS z innymi praktykami, +nadużywającymi i nie. Za pomocą wyjaśnień i przykładów +na tej stronie, sami rozróżnicie czy dany serwis jest SaaSS.</p> + +<h3>Podstawy: Jak oprogramowanie własnościowe zabiera nam wolność</h3> + +<p>Technologia cyfrowa może dać nam wolność; może także naszą wolność +odebrać. Pierwszym zagrożeniem dla kontroli naszego przetwarzania jest +<em>oprogramowanie własnościowe</em>: program którego użytkownik +nie może kontrolować ponieważ to właściciel (firma taka jak Apple +czy Microsoft) ma nad nim kontrolę. Właściciel często wykorzystuje +tę niesprawiedliwą władzę umieszczając w kodzie różnego rodzaju +złośliwe funkcje takie jak spyware, backdoory, czy <a +href="http://DefectiveByDesign.org">Digital Restrictions Management +(DRM)</a> [cyfrowe zarządzanie ograniczeniami, przyp. tłum.] (zwane +w ich propagandzie jako „Digital Rights Management”).</p> + +<p>Naszym rozwiązaniem tego problemu jest rozwijanie <em>wolnego +oprogramowania</em> i odrzucanie oprogramowania własnościowego. Wolne +oprogramowanie oznacza, że my, jako użytkownicy, mamy cztery podstawowe +prawa: (0) uruchamiać program w sposób, jaki sobie życzymy, +(1) analizować i zmieniać kod źródłowy, tak, że program +będzie robił to, czego oczekujemy, (2) rozpowszechniać wierne kopie, +oraz (3) rozpowszechniać kopie naszych zmodyfikowanych wersji. +(Zobacz <a href="/philosophy/free-sw.html">definicję wolnego +oprogramowania</a>.)</p> + +<p>Dzięki wolnemu oprogramowaniu, my - użytkownicy, odzyskujemy kontrolę +nad przetwarzaniem naszych danych. Oprogramowanie własnościowe nadal +istnieje, ale możemy je usunąć z naszego życia i wielu +z nas tak zrobiło. Jednakże, w dzisiejszych czasach mamy +do czynienia z nowym zagrożeniem naszego przetwarzania: usługa +zastępująca oprogramowanie [ang. <em>Service as a Software Substitute +(SaaSS)</em>]. Dla dobra naszej wolności, musimy to także odrzucić.</p> + +<h3>W jaki sposób usługa zastępująca oprogramowanie odbiera nam wolność</h3> + +<p>Usługa zastępująca oprogramowanie [ang. <em>Service as a Software +Substitute (SaaSS)</em>] oznacza używanie usługi zamiast uruchamiania +własnej kopii programu. Konkretniej ktoś uruchamia serwer sieciowy, który +wykonuje wybrane zadania związane z przetwarzaniem danych – +przykładowo obróbka zdjęcia, tłumaczenie tekstu na inny język +itp. – a następnie zaprasza użytkowników +do przetwarzania danych na tym serwerze. Użytkowniczka wysyłałaby +swoje dane na serwer, który <em>dokonuje dla niej obliczeń</em> +na dostarczonych danych, a następnie zwraca wynik użytkowniczce +lub w jej imieniu wykonuje dalsze kroki.</p> + +<p>Obliczenia są <em>dla niej</em> ponieważ, teoretycznie, ona mogłaby zrobić +to samo uruchamiając program na swoim komputerze (niezależnie +od tego, czy ten program jest obecnie dla niej dostępny). Gdy to +założenie jest nieprawdziwe, nie jest to SaaSS.</p> + +<p>Takie serwery wyrywają użytkownikom kontrolę nawet bardziej nieubłaganie niż +oprogramowanie własnościowe. Oprogramowanie własnościowe dostarcza +na ogół użytkownikowi plik wykonywalny ale nie dostarcza jego +źródeł. To powoduje, że ciężko przestudiować kod uruchamianego +programu, więc ciężko dociec co ten program tak naprawdę robi +i równie ciężko to zmienić.</p> + +<p>Przy SaaSS użytkownik nie dostaje nawet pliku wykonywalnego programu, +który dla niego dokonuje obliczeń: znajduje się on bowiem na serwerze, +gdzie żaden z użytkowników nie ma do niego +dostępu. Dlatego nie jest możliwym sprawdzić co tak naprawdę ów +program robi, ani tym bardziej nie można go zmienić.</p> + +<p>Co więcej, SaaSS automatycznie prowadzi do następstw równoważnych ze +złośliwymi cechami niektórych programów własnościowych.</p> + +<p> Na przykład, niektóre programy własnościowe są „spyware”: +program <a href="/philosophy/proprietary-surveillance.html">wysyła dane +na temat czynności wykonywanych przez użytkownika</a>. Microsoft +Windows wysyła informacje o działaniach użytkownika +do Microsoftu. Windows Media Player raportują czego użytkownik słucha +bądź co ogląda. Amazon Kindle zgłasza które strony których książek +użytkownik ogląda i kiedy. Angry Birds zgłasza historię geolokacji +użytkownika.</p> + +<p>W przeciwieństwie do oprogramowania własnościowego, SaaSS +nie musi ukrywać kodu, który pozyskuje dane użytkownika. To użytkownik +musi wysłać swoje dane na serwer aby mogły zostać +przetworzone. Efekt tego jest taki sam jak spyware: operator serwera +pozyskuje dane, bez specjalnego wysiłku dzięki naturze SaaSS. Amy Webb, +która nie miała zamiaru umieszczać zdjęć swojej córki popełniła błąd +używając SaaSS (Instagram) do edycji zdjęć. W końcu <a +href="http://www.slate.com/articles/technology/data_mine_1/2013/09/privacy_facebook_kids_don_t_post_photos_of_your_kids_on_social_media.html">wyciekły +stamtąd</a>. +</p> + +<p>Niektóre własnościowe systemy operacyjne mają uniwersalne tylne drzwi, +umożliwiające komuś zdalną instalację oprogramowania. Przykładowo, Windows +ma uniwersalne tylne drzwi za pomocą których Microsoft może wymusić +zmianę każdego oprogramowania na danym komputerze. Niemalże wszystkie +przenośne telefony też mają. Niektóre aplikacje własnościowe też mają +uniwersalne tylne drzwi; przykładowo klient Steam dla GNU/Linuksa umożliwia +deweloperowi zdalną instalację wersji zmodyfikowanych.</p> + +<p>Z SaaSS, operator serwera może zmienić oprogramowanie, które pracuje +na serwerze. Powinien być w stanie to zrobić, ponieważ to +jego komputer; ale efekt jest taki sam jak używanie aplikacji prawnie +zastrzeżonej z uniwersalnymi tylnymi drzwiami: ktoś ma możliwość +aby potajemnie zmienić sposób, w który się dokonują obliczenia +użytkownika.</p> + +<p>Dlatego, SaaSS jest równoważne z uruchamianiem oprogramowania +własnościowego ze spyware i uniwersalnymi backdoorami. Daje to +operatorowi serwera niesłuszną władzę nad użytkownikiem, i tej +władzy musimy stawiać opór.</p> + +<h3>SaaSS i SaaS</h3> + +<p>Pierwotnie nazywaliśmy ten problem „SaaS”, co oznacza +„Oprogramowanie jako usługa” [ang. <em>Software as +a Service</em>]. Jest to powszechnie używany termin aby uruchamiać +oprogramowanie na serwerze zamiast udostępniać kopii użytkownikom +i myśleliśmy, że to idealnie opisuje przypadki gdy ten problem się +pojawia.</p> + +<p>Później dowiedzieliśmy się, że termin SaaS jest czasami używany +do serwisów komunikacji – czynności, gdzie ten problem nie +dotyczy. Dodatkowo, termin „Oprogramowanie jako usługa” nie +opisuje <em>dlaczego</em> ta praktyka jest zła. Wymyśliliśmy termin +„Usługa zastępująca oprogramowanie” [ang. <em>Service as +a Software Substitute</em>], który precyzyjniej określa złą praktykę +i od razu opisuje, co jest złego z tym.</p> + +<h3>Rozgraniczenie pomiędzy kwestią SaaSS, a kwestią oprogramowania +własnościowego</h3> + +<p>SaaSS oraz oprogramowanie własnościowe prowadzą do tych +samych – bolesnych – skutków, chociaż ich mechanizmy +są inne. W przypadku oprogramowania własnościowego otrzymujesz +i używasz kopii którą ciężko zmodyfikować i/lub jest to +nielegalne. W przypadku SaaSS, problem polega na tym, że nie +masz dostępu do kopii, która dla Ciebie wykonuje obliczenia.</p> + +<p>Te dwie kwestie są mylone, nie tylko przez przypadek. Web deweloperzy +używają niejasnego terminu „aplikacja webowa(internetowa)” by +móc traktować oprogramowanie serwerowe uruchamiane w przeglądarce +na równi z programami, które uruchamiamy na swoich +komputerach. Niektóre strony internetowe instalują tymczasowo nietrywialne, +a czasem nawet bardzo duże programy w JavaScripcie w naszych +przeglądarkach bez informowania nas o tym. <a +href="/philosophy/javascript-trap.html">Jeśli te programy +w JavaScripcie nie są wolnym oprogramowaniem</a>, powodują taką samą +niesprawiedliwość jak każde inne niewolne oprogramowanie. Tu, jednakże, +jesteśmy zaniepokojeni kwestią samego używania serwisu.</p> + +<p>Wiele osób wspierających wolne oprogramowanie zakłada, iż problem SaaSS +zostanie rozwiązany przez rozwijanie wolnego oprogramowania dla +serwerów. Dla dobra operatorów serwerów, programy na serwerach powinny +być wolne; jeśli byłyby własnościowe, ich właściciele mieliby władzę +nad serwerem. Jest to niesprawiedliwe względem operatora serwera, +a także nie jest dobre dla użytkowników. Ale jeśli +oprogramowanie na serwerze jest wolne, nie chroni to +<em>użytkowników serwera</em> przed efektami SaaSS. Takie oprogramowanie +daje wolność operatorowi serwera, a nie użytkownikom.</p> + +<p>Udostępnianie kodu źródłowego serwera pomaga społeczności: umożliwia to +wystarczająco bystrym użytkownikom aby ustawili własny, podobny, serwer +z ewentualnymi zmianami. Sugerujemy licencję <a +href="/licenses/license-recommendations.html">GNU Affero GPL</a> +do oprogramowania, które zwykle byłoby używane na serwerach.</p> + +<p>Jednakże żaden z tych serwerów nie da Wam kontroli +nad sposobem przetwarzania danych jakich na nim dokonujecie, +dopóki to nie jest <em>Wasz</em> serwer. Może zawierzacie serwerowi +kolegi niektóre swoje obliczenia, podobnie jak może pozwalacie koledze +utrzymywać oprogramowanie na waszym komputerze. Cała reszta serwerów +byłaby SaaSS względem Was. SaaSS zawsze podporządkowuje was władzy operatora +serwera i jedynym lekarstwem na to jest <em>nie używać +SaaSS!</em> Nie używajcie czyjegoś serwera do przetwarzania swoich +danych.</p> + +<p>To ilustruje jak duża jest różnica między „otwartym” +a „wolnym”. Kod źródłowy, który jest otwartym <a +href="/philosophy/free-open-overlap.html">jest, prawie zawsze, +wolnym</a>. Jednak pomysł <a +href="https://opendefinition.org/ossd/">serwisu „open +software”</a> w znaczeniu, że oprogramowanie +na serwerze jest otwarte i/lub wolne, nie zajmuje się problemem +z SaaSS.</p> + +<p>Usługi są fundamentalnie inne niż programy i zagadnienia etyczne, które +są poruszane przez usługi są fundamentalnie inne niż zagadnienia przy +programach. Aby uniknąć zamieszania, <a +href="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html">unikamy +terminów „wolny” czy „własnościowy„ gdy mówimy +o usługach</a>.</p> + +<h3>Odróżnianie SaaSS od innych usług sieciowych</h3> + +<p>Które serwisy online są SaaSS? Najprostszym przykładem jest usługa +tłumaczeniowa, która tłumaczy (przykładowo) tekst z angielskiego +na hiszpański. Tłumaczenie tekstu jest obliczeniem w całości +Waszym. Moglibyście uruchomić program na własnym komputerze jeśli +mielibyście odpowiedni program. (Etycznie byłoby, aby program był +wolny.) Usługa tłumaczenia zastępuje ten program, więc jest Usługą +zastępującą oprogramowanie [ang. <em>Service as a Software +Substitute</em>], czyli SaaSS. Ponieważ odmawia Wam kontroli +nad waszymi obliczeniami, czyni Wam zło.</p> + +<p>Innym jasnym przykładem jest używanie serwisu typu Flickr lub Instagram +aby obrabiać zdjęcie. Obrabianie zdjęć jest czynnością, którą ludzie +robili na własnych komputerach od dziesięcioleci; czynienie tego +na serwerze zamiast na własnym komputerze jest SaaSS.</p> + +<p>Odrzucanie SaaSS nie oznacza odmawiania korzystania z jakichkolwiek +serwerów utrzymywanych przez osoby inne niż Wy. SaaS nie dotyczy +większości serwerów, ponieważ praca jaką na nich wykonujemy +nie jest naszym prywatnym przetwarzaniem.</p> + +<p>Pierwotnym pomysłem dla serwerów sieciowych nie było przetwarzanie +danych, lecz publikowanie informacji. Do dzisiaj większość witryn +internetowych właśnie to robi i nie dotyczy to problemu SaaSS, +ponieważ dostęp do opublikowanych przez kogoś informacji +nie jest przetwarzaniem naszych danych. Tak samo jest wtedy, gdy +publikujemy nasze własne materiały, np. prowadząc bloga +lub korzystamy serwisu micro-blogowego jak Twitter +czy StatusNet. (Te usługi mogą, naturalnie, mieć inne problemy.) Tak +samo w przypadku komunikacji, która nie ma być prywatna, typu grupy +czatowe.</p> + +<p>Esencją sieci społecznych jest forma komunikacji i publikacji +informacji, a nie SaaSS. Jednakże serwis, którego głównym celem jest +sieć społecznościowa, może także posiadać usługi lub rozszerzenia, +które byłyby SaaSS.</p> + +<p>Jeśli dana usługa nie jest SaaSS, nie znaczy to, że jest dobra. Są +jeszcze inne zagadnienia etyczne, które dotyczą usług. Przykładowo Facebook +rozprowadza filmy video we Flashu, co zmusza użytkowników +do uruchamiania niewolnego oprogramowania; wymaga używania niewolnego +JavaScript; daje zwodzące poczucie prywatności gdy w rzeczywistości +kusi ich, aby dzielili swoje życie z Facebookiem. Są to ważne +kwestie, odmienne od zagadnienia SaaSS. +</p> + +<p>Usługi takie jak wyszukiwarki internetowe zbierają dane z sieci +i pozwalają nam je zbadać. Oglądanie tych zbiorów danych nie jest +zwykłym przetwarzaniem naszych danych – nie dostarczamy tych +zbiorów osobiście – więc korzystanie z takiej usługi, +aby przeszukać sieć nie jest SaaSS. Jednakże używanie czyjegoś +serwera aby wyszukiwać własną stronę <em>jest</em> SaaSS.</p> + +<p>Kupowanie czegoś przez Internet nie jest SaaS, gdyż przetwarzanie +nie dotyczy <em>naszych danych</em>; to jest raczej wspólne +przedsięwzięcie Wasze i sklepu. Kwestią w handlu sieciowym jest +raczej to, czy ufamy drugiej stronie i powierzymy im swoje +pieniądze i dane osobowe (począwszy od imienia).</p> + +<p>Strony, które służą jako repozytoria, typu Savannah czy Sourceforge, +nie są same w sobie SaaSS, ponieważ zadaniem repozytorium jest +publikowanie dostarczonych danych.</p> + +<p>Używanie wspólnych serwerów przy grupowych projektach nie jest SaaSS, gdyż +przetwarzanie nie jest Wasze własne. Przykładowo jeśli edytujemy strony +na Wikipedii, nie przetwarzamy swoich danych; współpracujemy +w przetwarzaniu danych Wikipedii. Wikipedia ma kontrolę +nad własnymi serwerami, ale organizacje tak jak i osoby +prywatne natykają się na problem SaaSS gdy przetwarzają swoje dane +na czyichś serwerach.</p> + +<p>Niektóre strony oferują wielorakie usługi, i jeśli jedna nie jest +SaaSS, druga może nim być. Dla przykładu głównym celem Facebooka jest +stworzenie portalu społecznościowego i nie jest to SaaSS; +jednakże, wspiera aplikacje stron trzecich, wśród których są programy typu +SaaSS. Główną usługą serwisu Flickr jest dystrybucja zdjęć, co nie jest +SaaSS, ale posiada opcję edycji zdjęć, co jest już SaaSS. Podobnie +używanie Instagram aby umieścić zdjęcie nie jest SaaSS, ale użycie +go do przetwarzania zdjęcia już jest SaaSS.</p> + +<p>Przykład Google Docs pokazuje jak skomplikowane może być oszacowanie jednej +usługi. Umożliwia edycję dokumentu przez uruchamianie dużego <a +href="/philosophy/javascript-trap.html">niewolnego programu JavaScript</a>, +co jest oczywistym złem. Jednakże, udostępnia API do wysyłania +i pobierania dokumentów w standardowych formatach. Edytor będący +wolnym oprogramowaniem może to zrobić przez ten API. Używanie w ten +sposób nie jest SaaSS, ponieważ Google Docs jest spłaszczane +do repozytorium. Udostępnianie firmie wszystkie swoje dane jest złe, +ale to kwestia prywatności, nie SaaSS; poleganiu na usłudze +aby mieć dostęp do swoich danych jest złe, ale to kwestia +ryzyka, nie SaaSS. Z drugiej strony, używanie usługi do konwersji +formatu <em>jest</em> SaaSS, ponieważ jest to coś co moglibyście sami +zrobić uruchamiając stosowny program (miejmy nadzieję, że wolny) +na swoim komputerze.</p> + +<p>Używanie Google Docs przez wolny edytor jest oczywiście rzadkie. Najczęściej +ludzie używają go przez niewolny program JavaScript, które jest równie złe +jak każdy inny niewolny program. To może też być SaaSS, ale to zależy +od tego jaka część edycji się dokonuje w programie JavaScript, +a jaka część na serwerze. Nie wiemy, ale ponieważ SaaSS +i oprogramowanie własnościowe podobnie krzywdzą użytkowników, nie +musimy wiedzieć.</p> + +<p>Publikowanie czegoś przez repozytorium utrzymywane przez kogoś innego nie +jest problemem prywatności, ale publikowanie czegoś przez Google Docs +ma wyjątkowy problem: jest niemożliwe nawet <em>podejrzeć tekst</em> +dokumentu Google Docs w przeglądarce bez uruchamiania niewolnego +oprogramowania JavaScript. Nie powinniście używać Google Docs +do publikacji czegokolwiek – ale powód nie jest kwestią +SaaSS.</p> + +<p>Przemysł IT zniechęca użytkowników do takiego rozróżniania. Właśnie +po to stworzono hasło „cloud computing” (przetwarzanie +w chmurze). Ten termin jest tak mglisty, że może odnosić się +do prawie każdego zastosowania Internetu. Zalicza się do tego SaaS +i wiele innych czynności sieciowych. W danym kontekście, autor +piszący „chmura” (jeśli jest osobą techniczną) ma coś +konkretnego na myśli, ale zwykle nie wyjaśnia, że w innych +artykułach termin ma inne konkretne znaczenia. Termin powoduje, +że ludzie uogólniają o praktykach, o których należy pomyśleć odrębnie.</p> + +<p>Jeśli „przetwarzanie w chmurze” ma znaczenie, nie jest to +sposób przetwarzania danych, a raczej podejścia do naszego +przetwarzania: sposobu beztroskiego, który mówi „Nie zadawajcie +pytań. Nie martwcie się tym, kto ma kontrolę nad Waszym przetwarzaniem +czy trzyma Wasze dane. Nie sprawdzajcie czy nasza usługa ma ukryty +hak nim połkniecie. Wierzcie firmom bez zawahania” Innymi słowy +„Myśl jak frajer.” Chmura w głowie jest przeszkodą +do jasnego myślenia. Dla jasnego myślenia o komputerach, unikajmy +terminu „chmura”.</p> + +<h3>Radzenie sobie z problemem SaaSS</h3> + +<p>Z wszystkich stron internetowych, SaaSS jest tylko na nielicznych; +większości stron to nie dotyczy. Co powinniśmy zrobić z tymi, które +jednak są SaaS?</p> + +<p>Przykładowo tam, gdzie własnoręcznie przetwarzasz swoje dane, rozwiązanie +jest proste: używaj własnej kopii aplikacji będącej wolnym +oprogramowaniem. Edytuj swój tekst własną kopią wolnego edytora tekstu +takiego jak GNU Emacs lub innym wolnym pakietem biurowym. Edytuj swoje +zdjęcie własną kopią wolnego programu, takiego jak GIMP. Co jeśli nie jest +dostępny żaden wolny program? Używanie prawnie zastrzeżonego lub SaaSS +by zabrało Wam wolność, więc nie powinniście ich używać. Wnieście wkład +czasu lub pieniędzy w rozwijanie wolnego zamiennika. </p> + +<p>Jednak co ze wspólną pracą z innymi? Na dzień dzisiejszy +może być to trudne bez używania serwera, a Wasza grupa może nie +wiedzieć jak utrzymywać własny. Jeśli używacie jakiegoś serwera, +przynajmniej nie ufajcie serwerowi należącemu do firmy. Zwykła +konsumencka umowa nie jest ochroną chyba, że moglibyście odkryć +wykroczenie i procesować się, ale firma prawdopodobnie tak pisze +swoje kontrakty aby pozwalać na szeroką gamę nadużyć. Rząd może +pozyskać Wasze dane od firmy, razem z danymi wszystkich innych +użytkowników, jak to Obama zrobił firmom telefonicznym i to nawet +przyjmując, że firma nie działa tak ochotniczo jak amerykańskie +firmy telefoniczne, które nielegalnie nagrywały swoich klientów dla +Busha. Jeśli musicie używać serwera, używajcie takiego, którego operatorzy +dają Wam podstawy zaufania większe niż zwykłe relacje komercyjne.</p> + +<p>Jednakże, na dłuższą metę możemy stworzyć alternatywy dla korzystania +z serwerów. Na przykład, możemy stworzyć program peer-to-peer, +przez który użytkownicy mogą dzielić się zaszyfrowanymi danymi. Społeczność +wolnego oprogramowania powinna opracować rozproszone zamienniki dla ważnych +„aplikacji sieciowych”. Mądrym posunięciem może być wydanie ich +na <a href="/licenses/why-affero-gpl.html">GNU Affero GPL</a>, +ponieważ są kandydatami do konwersji przez kogoś innego +w serwerowe programy. <a href="/">Projekt GNU</a> szuka wolontariuszy +do pracy nad takimi zamiennikami. Zachęcamy również inne projekty +wolnego oprogramowania aby wzięły to zagadnienie pod uwagę.</p> + +<p>Póki co, jeśli firma zaprosi Was do korzystania z jej serwera +do przetwarzania Waszych danych, nie ulegajcie; nie używajcie +SaaSS. Nie kupujcie ani nie instalujcie „cienkich +klientów”, które są po prostu komputerami tak słabymi, +że tak naprawdę zmuszają Was do wykonywania pracy +na serwerze, chyba że zamierzacie używać ich we współpracy +z <em>Waszym</em> serwerem. Używajcie prawdziwego komputera +i przechowujcie na nim swoje dane. Dla dobra Waszej wolności, +pracujcie z własną kopią wolnego programu.</p> + +<h3>Zobacz także:</h3> +<p><a href="/philosophy/bug-nobody-allowed-to-understand.html">Bug, którego +nikt nie może zrozumieć</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2010, 2013, 2015 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Joanna Matuszczyk 2010, Jan Owoc 2013, 2014, 2015, Michał +Walenciak 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, Jan Wieremjewicz 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:27 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-audio-format-matters.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-audio-format-matters.html new file mode 100644 index 0000000..62a1a71 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-audio-format-matters.html @@ -0,0 +1,235 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/why-audio-format-matters.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/why-audio-format-matters.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/why-audio-format-matters.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/why-audio-format-matters.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-06-25" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego format pliku dźwiękowego ma znaczenie - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/why-audio-format-matters.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Dlaczego format pliku dźwiękowego ma znaczenie</h2> + +<h3 class="subtitle">Zaproszenie twórców audio do używania formatu Ogg Vorbis obok formatu +MP3</h3> + +<p>autorstwa Karla Fogela</p> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p><a href="http://xiph.org/about/">Więcej informacji</a> na temat +Xiph.org (organizacji, która stworzyła format Ogg Vorbis) oraz ważności +wolnych formatów rozprowadzania mediów dostępnych <a +href="http://xiph.org/about/">jest dostępna</a>.</p> + +<p>Fundacja Wolnego Oprogramowania przygotowała <a +href="http://playogg.org">przyjazną dla użytkownika instrukcję instalowania +Ogg Vorbis na systemie Microsoft Windows oraz Apple Mac OS X</a>.</p></blockquote> +</div> + +<p>Jeśli tworzymy muzykę z zamiarem jej dystrybuowania, najprawdopodobniej +spędzimy 99,9% naszego czasu na rozmyślaniem na temat formy, +zawartości oraz jakości, a tylko 0,1% nad tym, jakiego +formatu dźwięku użyjemy.</p> + +<p>I w idealnym świecie, tak byłoby dobrze. Formaty audio byłyby +konwencjami takimi jak układ typograficzny książki, jak tony i inne +elementy tworzące muzykę: nośniki znaczeń, dostępne dla każdego, dostępne +bez ograniczeń. Nie musielibyśmy się martwić konsekwencjami +rozprowadzania naszej muzyki w formacie MP3, bardziej niż martwimy się +o umieszczenie numeru strony na samej górze czy też rozpoczynaniem +książki spisem treści.</p> + +<p>Niestety, nie w takim świecie żyjemy. Format MP3 jest +opatentowany. Oznacza to, że różne korporacje, mają zagwarantowany +przez rząd monopol na pewne ważne aspekty związane ze standardem +MP3. Na przykład, gdy ktoś tworzy, bądź słucha, muzyki zapisanej +w formacie MP3, <em>nawet aplikacją nie napisaną przez żadną +z tych korporacji</em>, te korporacje mają prawo decydować, +czy pozwolić lub nie, na użycie swojego formatu w tym +wypadku. Zazwyczaj to co robią, to żądanie pieniędzy. Należy +jednak pamiętać, że to oni określają warunki i mogą zakazać +nam używania formatu MP3 jeśli zechcą. Jeżeli używaliśmy plików MP3, +a nie wiedzieliśmy o tym to: a) ktoś inny, zazwyczaj twórca +oprogramowania, płacił za nas, lub b) nieświadomie naruszamy prawo +patentowe i teoretycznie możemy być za to pozwani.</p> + +<p>Jest to cięższy cios niż jakiekolwiek zadane nam obrażenie. Prawa patentowe +na oprogramowanie dają jednej stronie wyłączne prawo do pewnego, +matematycznego faktu. To prawo może być później kupowane +i sprzedawane. Nigdy nie da się przewidzieć, co nowy właściciel może +z tym zrobić. To nie jest tylko abstrakcyjna możliwość: prawa patentowe +do formatu MP3 były powodem wielu procesów sądowych ze szkodami +przekraczającymi miliard dolarów.</p> + +<p>Najważniejszym wątkiem nie jest tutaj bynajmniej sprawa honorarium. Chodzi o +wolność w komunikacji i rozwój narzędzi +do komunikowania. Formaty takie jak MP3, są nośnikami informacji, +wymienianej w internecie. Wyobraźmy sobie przez chwilę, że ktoś +posiada patent na wprawianie w drganie cząsteczek powietrza: +musielibyśmy posiadać licencję za rozmowy, czy granie +na gitarze dla publiki. Na szczęście nasz rząd uznał, +że stare, wszechobecne metody komunikacji, jak wprawione w drgania +cząsteczki powietrza, czy zapisywanie symboli na papierze, są +niepatentowalne: nikt nie może ich posiąść i każdy może z nich +korzystać za darmo. Lecz dopóki te same prawa nie obejmą nowszych, +mniej powszechnych metod (jak określone standardy reprezentowania dźwięku +w postaci cyfrowej), my, którzy tworzymy dźwięki czy też muzykę, +musimy zadbać o to, jakiego formatu użyjemy, i którego nasi słuchacze +będą musieli użyć.</p> + +<h4 class="sec">Wyjście: format Ogg Vorbis</h4> + +<p>Ogg Vorbis jest alternatywą dla formatu MP3. Posiada wysoką jakość dźwięku, +potrafi skompresować plik do mniejszego rozmiaru niż MP3 i przy +tym cały czas brzmi dobrze (oszczędzając w ten sposób nasz czas +oraz koszty przesyłu). Ale najlepsze jest to, że został +zaprojektowany będąc wolnym od wszelkich patentów.</p> + +<p>Technicznie nie utracimy jakości utworu, kodując go do formatu Ogg +Vorbis. Pliki brzmią dobrze a większość odtwarzaczy wie jak je +odtwarzać. Poza tym zwiększymy liczbę osób, które mogą odsłuchać nasze +utwory zwiększając przy tym udział wolnych od patentów standardów +rozprowadzania informacji.</p> + +<p>Strona domowa formatu Ogg Vorbis, <a +href="http://www.vorbis.com/">www.vorbis.com</a>, zawiera wszelkie +informacje potrzebne do odtwarzania jak i tworzenia własnych +plików w tym formacie. Najbezpieczniejsze, dla nas i naszych +słuchaczy, byłoby zaoferowanie plików wyłącznie w formacie Ogg +Vorbis. Jednak ponieważ istnieją jeszcze odtwarzacze, które potrafią +odtwarzać jedynie pliki MP3, a nie chcemy tracić słuchaczy, pierwszym +krokiem powinno być zaoferowanie utworów zarówno w formacie Ogg Vorbis +jak i MP3, z jednoczesnym wyjaśnianiem osobom pobierającym +(np. linkując do tego artykułu) dlaczego wspieramy format Ogg Vorbis.</p> + +<p>Dzięki formatowi Ogg Vorbis możemy nawet <em>zdobyć</em> słuchaczy. Oto jak +można tego dokonać:</p> + +<p>Do tej pory, właściciele patentów na format MP3 byli na tyle +sprytni, by nie dręczyć indywidualnych użytkowników żądaniami +do zapłaty. Wiedzą, że to przyczyniłoby się do rozwoju +świadomości obywateli na temat (i ostatecznie sprzeciwu wobec) +patentów. Zamiast tego, zgłaszają się u osób, które implementują format +MP3. Ofiary płacą wzruszając ramionami ze znużenia, traktując to jako +kolejny koszt prowadzenia biznesu, który zostaje niezauważalnie przeniesiony +na użytkowników. Jednakże nie każdy jest w stanie płacić: +niektórzy z naszych słuchaczy używają wolnego oprogramowania +do odsłuchiwania plików dźwiękowych. Ponieważ to oprogramowanie +jest rozprowadzane za darmo, nie ma praktycznej możliwości by ściągnąć +opłatę licencyjną od autora jak i użytkowników – +czyli opłat za możliwość użycia matematycznych faktów +wykorzystywanych przez format MP3. W rezultacie takie programy nie mogą +legalnie implementować formatu MP3, nawet jeśli utwory, których użytkownicy +będą odsłuchiwać są darmowe! Z powodu tej sytuacji, niektórzy +dystrybutorzy systemu operacyjnego GNU/Linux, który ma miliony użytkowników +na całym świecie, nie mieli możliwości dołączenia odtwarzaczy MP3 +do swoich dystrybucji.</p> + +<p>Szczęśliwie, nie musimy wymagać od takich użytkowników +aby angażowali się w obywatelskie nieposłuszeństwo za każdym +razem, gdy chcą posłuchać naszej pracy. Oferując format Ogg Vorbis, +zapewniamy, że żaden słuchacz nie zostanie wciągnięty +w dystrybucję opatentowanego formatu o ile sam się na to nie +zgodzi oraz, że nasza praca nigdy nie będzie hamowana przez +nieprzewidziane wymagania licencyjne. Ostatecznie, rosnąca akceptacja +formatu Ogg Vorbis jako standardu, połączona z rosnącą +nieprzewidywalnością zachowań niektórych właścicieli patentów na format +MP3, może w ogóle uczynić niepraktycznym oferowanie plików +MP3. Jednak nawet jeśli taki dzień nadejdzie, format Ogg Vorbis +pozostaje jedynym przenośnym, wolnym od opłat, formatem dźwięku +w internecie, więc warto włożyć trochę dodatkowego wysiłku +aby go wesprzeć.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2007 Karl Fogel</p> + +<p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any +medium, provided this notice, and the copyright notice, ar preserved. <br /> +Zezwala się na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego +tekstu, niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania +niniejszego zezwolenia i notatki o prawach autorskich.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Michał Walenciak 2010; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, 2013, +Daniel Oźminkowski 2010, Marcin Wolak 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2017/12/31 08:24:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-copyleft.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-copyleft.html new file mode 100644 index 0000000..eff798f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-copyleft.html @@ -0,0 +1,152 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/why-copyleft.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/why-copyleft.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/why-copyleft.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/why-copyleft.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-12-11" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego copyleft? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/why-copyleft.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Dlaczego copyleft?</h2> + +<p> +<cite>„Kiedy chodzi o obronę wolności innych, rezygnacja +i bezczynność to oznaki słabości, nie skromności.”</cite> +</p> + +<p> +W Projekcie GNU zwykle proponujemy ludziom, by używali licencji +opartych na <a href="/licenses/copyleft.html">copylefcie</a>, takich +jak GNU GPL, zamiast liberalnych licencji wolnego oprogramowania niezgodnych +z copyleft. Nie argumentujemy zbyt zaciekle przeciw takim licencjom +— a nawet czasami w pewnych sytuacjach zalecamy ich użycie +— ale w wypowiedziach orędowników takich licencji można dostrzec +pewną prawidłowość: ostrą argumentację przeciw <abbr title="General Public +License">GPL</abbr>. +</p> + +<p> +Podczas pewnej dyskusji ktoś powiedział, że użycie jednej +z licencji BSD było „aktem skromności”: „ +Od ludzi używających mojego kodu nie wymagam niczego oprócz uznania +mojego autorstwa.” To trochę naciągane, żeby uznawać legalne żądanie +uznania autorstwa za „skromność”, ale jest w tym +głębszy sens, który trzeba tu rozważyć +</p> + +<p> +Skromność to wyrzeczenie się własnych korzyści, ale jeśli chodzi o +oprogramowanie, Ty jako jego twórca i inni jego użytkownicy nie +jesteście jedynymi osobami, na które oddziałuje Twój wybór licencji +wolnego oprogramowania dla Twojego kodu. Ktoś, kto używa Twojego kodu +w niewolnym programie, stara się odmówić wolności innym, a jeśli +mu na to pozwolasz, nie jesteś w stanie obronić ich +wolności. Kiedy chodzi o obronę wolności innych, rezygnacja +i bezczynność to oznaki słabości, nie pokory. +</p> + +<p> +Udostępnienie kodu na zasadach <a href="/licenses/bsd.html">jednej +z licencji BSD</a> lub innych liberalnych licencji niezgodnych +z copyleft nie jest złe; program wciąż pozostaje wolnym oprogramowaniem +i wciąż jest darem dla naszej społeczności. Ale jest to kiepskie +rozwiązanie i w większości przypadków nie najlepsze, jeśli chodzi o +promowanie wolności użytkowników do rozpowszechniania i zmieniania +oprogramowania. +</p> + +<ul> + +</ul> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003, 2007, 2008, 2013 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jakub Żuralski 2003; poprawki: Wojciech Kotwica 2006, Tomasz +W. Kozłowski 2010, Jan Owoc 2011, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:10:53 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-free.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-free.html new file mode 100644 index 0000000..7d616d6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-free.html @@ -0,0 +1,425 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/why-free.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego oprogramowanie nie powinno mieć właścicieli - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<meta name="Keywords" content="GNU, Projekt GNU, FSF, Wolne oprogramowanie, Fundacja Wolnego +Oprogramowania, Dlaczego oprogramowanie nie powinno mieć właścicieli" /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/why-free.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Dlaczego oprogramowanie nie powinno mieć właścicieli</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p> +Technologia informacji cyfrowej przynosi światu ułatwienie kopiowania +i modyfikowania informacji. Dzięki komputerom może to być łatwiejsze +dla każdego z nas.</p> + +<p> +Ale nie wszyscy chcą by było łatwiej. System praw autorskich przyznaje +programom „właścicieli”, z których większość dąży +do pozbawienia wszystkich pozostałych potencjalnych korzyści +z oprogramowania. Chcą być jedynymi, którzy mogą kopiować +i modyfikować oprogramowanie, które używamy.</p> + +<p> +System praw autorskich pojawił się z rozwojem druku – techniką masowej +produkcji kopii. Do tej techniki był dobrze dostosowany, +ponieważ ograniczał tylko wielkich producentów kopii. [Stąd angielska +nazwa „copyright”, mówiąca o prawie do kopiowania, która +znacznie lepiej opisuje naturę tego systemu niż polska]. Nie odbierał +wolności czytelnikom książek. Zwykły czytelnik, który nie miał prasy +drukarskiej, mógł sporządzać kopie książek tylko za pomocą pióra +i atramentu, i niewielu o to oskarżono.</p> + +<p> +Technologie cyfrowe są bardziej elastyczne niż druk: gdy informacja ma +postać cyfrową, łatwo ją kopiować i dzielić się nią +z innymi. Do tej ogromnej elastyczności nie pasuje taki system jak +dzisiejsze prawo autorskie. To właśnie jest przyczyną dokuczliwych +i drakońskich środków podejmowanych obecnie w celu egzekwowania +praw do kopiowania oprogramowania. Rozważmy poniższe cztery przykłady +praktyk Stowarzyszenia Wydawców Oprogramowania (Software Publishers +Association, SPA):</p> + +<ul> +<li>Masowa propaganda, w której twierdzi się, że nieposłuszeństwo +wobec właścicieli, by pomóc przyjaciołom, jest czymś złym.</li> + +<li>Nakłanianie ludzi do donoszenia na współpracowników +i kolegów.</li> + +<li>Rajdy (z pomocą policji) na biura i szkoły, podczas których każe +się ludziom udowadniać, że nie są winni nielegalnego kopiowania.</li> + +<li>Oskarżanie (przez rząd USA, na żądanie SPA) takich ludzi, jak David +LaMacchia z <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr>, nie za kopiowanie oprogramowania (nie jest +oskarżony o kopiowanie czegokolwiek), ale za samo pozostawienie +bez nadzoru urządzeń umożliwiających kopiowanie i nieprowadzenie +cenzury ich wykorzystywania.<a href="#footnote1">[1]</a></li> +</ul> + +<p> +Wszystkie cztery powyższe praktyki przypominają te, które stosowano +w byłym Związku Radzieckim, gdzie każda kopiarka miała strażnika, żeby +nie dopuścić do zabronionego kopiowania, i gdzie ludzie informacje +musieli kopiować w tajemnicy i przekazywać je sobie z ręki +do ręki jako „samizdat”. Oczywiście istnieje między nimi +różnica: w Związku Radzieckim kontrolowano informację z powodów +politycznych, a w USA motywem jest zysk. Ale to działania nas +dotykają, a nie ich motywy. Każda próba powstrzymania rozpowszechniania +informacji, nie ważne z jakich powodów, prowadzi do tych samych +metod i tej samej surowości.</p> + +<p> +Właściciele używają kilku rodzajów argumentów za przyznaniem im władzy +decydowania o tym, jak możemy posługiwać się informacją:</p> + + +<ul> +<li id="name-calling">Nazewnictwo. + +<p> +Właściciele wykorzystują zarówno obraźliwe słowa, takie jak +„piractwo” czy „kradzież”, jak +i specjalistyczną terminologię, jak „własność +intelektualna” czy „szkoda”, do podsunięcia +pewnego ogólnego toku myślenia – stosowania powierzchownej analogii między +programami a przedmiotami materialnymi.</p> + +<p> +Nasze poglądy i intuicyjne wyobrażenia dotyczące posiadania przedmiotów +materialnych wiążą się z oceną tego, czy <em>zabranie +przedmiotu</em> komuś jest czynem dobrym czy nie. Nie mają +bezpośredniego zastosowania do <em>tworzenia kopii</em> +czegoś. Jednak właściciele pragną, byśmy mimo to stosowali tę samą +miarę do kopiowania.</p></li> + +<li id="exaggeration">Przesada. + +<p> +Właściciele twierdzą, że odnoszą „szkodę” +lub „ekonomiczną stratę”, gdy użytkownicy sami kopiują +programy. Ale kopiowanie nie ma żadnego bezpośredniego wpływu +na właściciela i nikogo nie krzywdzi. Właściciel może stracić +tylko wtedy, jeśli ktoś, kto zrobił kopię w przeciwnym razie zapłaciłby +mu za nią.</p> + +<p> +Chwila namysłu wystarczy, by uświadomić sobie, że większość tych ludzi +nie kupiłaby kopii. Mimo to właściciele liczą swoje „straty” +tak, jakby dosłownie każdy z pewnością kupił. To, delikatnie mówiąc, +przesada.</p></li> + +<li id="law">Prawo. + +<p> +Właściciele często opisują bieżący stan prawny i surowe kary, jakimi +mogą nam zagrozić. W podtekście sugeruje się, że dzisiejsze prawo +odzwierciedla niekwestionowane poglądy moralne – a równocześnie +nakłania się nas do uważania tych kar za niezależne od nas +prawa natury, o które nikogo nie można obwiniać.</p> + +<p> +Tego sposobu perswazji nie obliczono na to, by wytrzymał starcie +z krytycznym myśleniem – jego zadaniem jest wzmocnienie przyzwyczajenia +do myślenia w określony sposób.</p> + +<p> +Prawo nie decyduje o tym, co jest dobre, a co złe, to +elementarne. Każdy Amerykanin powinien wiedzieć, że w latach 50-tych +XIX wieku w wielu stanach zajmowanie przez Murzynów miejsc +w przedniej części autobusu było niezgodne +z prawem. Jednak tylko rasiści powiedzieliby, że siadanie +w tym miejscu było czymś złym.</p></li> + +<li id="natural-rights">Przyrodzone prawa. + +<p> +Autorzy często przypisują sobie specjalne związki z napisanymi przez +siebie programami, z czego wywodzą, że ich życzenia +i interesy dotyczące programu po prostu przeważają +nad potrzebami innych, nawet całej reszty świata. (Na ogół to firmy, +a nie autorzy, posiadają prawa do programów, ale możemy +pominąć tę różnicę).</p> + +<p> +Tym, którzy proponują uznać za etyczny aksjomat, że autor jest +ważniejszy niż wy, mogę tylko powiedzieć, że osobiście, jako znany +autor oprogramowania, uważam to za bzdurę.</p> + +<p> +Jednak na ogół ludzie są skłonni sympatyzować z pretensjami +do przyrodzonych praw tylko z dwu powodów.</p> + +<p> +Pierwszym z nich jest naciągana analogia z materialnymi +przedmiotami. Kiedy ugotuję porcję spaghetti, będę protestował, jeśli ktoś +ją zje, bo sam nie będę mógł jej zjeść. Jego działanie krzywdzi mnie +dokładnie o tyle, o ile przynosi korzyść jemu: tylko jeden z nas może +zjeść spaghetti, więc problem jest tylko w tym, kto? +Do naruszenia etycznej równowagi wystarczy istnienie choćby +najmniejszej różnicy między nami.</p> + +<p> +Ale kiedy uruchamiacie czy zmieniacie program przeze mnie +napisany, was dotyczy to wprost, mnie tylko pośrednio. To, czy dacie +kopię przyjacielowi, będzie mieć dużo większy wpływ na niego i na +was niż na mnie. Nie powinienem mieć prawa mówić wam, żebyście tego nie +robili. Nikt nie powinien.</p> + +<p> +Drugim powodem jest to, że ludziom wmawia się, że przyrodzone +prawa autorów to powszechna, niekwestionowana tradycja naszego +społeczeństwa.</p> + +<p> +Historia pokazuje, że jest dokładnie odwrotnie. Podczas formułowania +Konstytucji USA postulowano wprowadzenie idei przyrodzonych praw autorskich, +co zostało stanowczo odrzucone. Właśnie dlatego Konstytucja tylko +<em>zezwala</em> na istnienie systemu praw autorskich, a nie +<em>wymaga</em> go; dlatego stwierdza, że copyright (prawa +autorskie) musi być tymczasowy. Stanowi też, że celem systemu praw +autorskich jest promocja postępu, a nie wynagradzanie autorów. Prawo +autorskie w pewnym stopniu nagradza autorów, w większym wydawców, +ale w zamierzeniu jest to tylko sposób na zmianę ich zachowań.</p> + +<p> +Naprawdę przyjęta tradycja naszego społeczeństwa mówi, że prawo +autorskie ogranicza przyrodzone prawa ogółu, i że można to +usprawiedliwić tylko dla dobra ogółu.</p></li> + +<li id="economics">Ekonomia. + +<p> +Ostatni argument za istnieniem właścicieli oprogramowania to ten, +że prowadzi to do większej produkcji oprogramowania.</p> + +<p> +W przeciwieństwie do pozostałych, ten argument przynajmniej +prezentuje uzasadnione podejście do tematu. Jest oparty +na przekonującym celu – usatysfakcjonowania użytkowników +oprogramowania. A z doświadczenia jasno wynika, że ludzie +produkują więcej jeśli są za to dobrze wynagradzani.</p> + +<p> +Ale argument ekonomiczny ma słaby punkt: opiera się na założeniu, +że różnica tkwi tylko w tym, ile musimy płacić. Zakłada, +że chodzi nam o <em>produkcję programów</em>, których potrzebujemy +bez zależności czy mają one właścicieli czy też nie.</p> + +<p> +Ludzie z łatwością przyjmują to założenie, bo zgadza się +z naszym doświadczeniem dotyczącym materialnych przedmiotów. Weźmy +na przykład kanapkę. można dostać taką samą kanapkę albo za darmo +albo za pieniądze. Skoro tak, to jedyną różnica jest zapłacona +kwota. Czy musicie ją kupić czy nie, kanapka ma ten sam smak, tę +samą wartość odżywczą i w obu przypadkach możecie ją zjeść tylko +raz. To, czy dostaniecie ją od właściciela czy też nie, nie +może mieć bezpośredniego wpływu na nic innego oprócz kwoty, jaka wam +pozostanie.</p> + +<p> +Tak jest dla wszelkiego rodzaju przedmiotów – to czy mają właściciela +czy nie mają nie wpływa bezpośrednio na to, czym są, ani na +to, co możecie z nimi zrobić.</p> + +<p> +Jednak, kiedy program ma właściciela, ma to bardzo duży wpływ na to, +czym jest i co możecie zrobić ze swoją kopią, gdy ją kupicie. Różnica +nie jest tylko kwestią pieniędzy. System przypisujący właścicieli +oprogramowaniu zachęca właścicieli do produkcji czegoś, ale nie +tego, czego naprawdę społeczeństwo potrzebuje. A to powoduje +nieuchwytne wypaczenia etyki, dotykające nas wszystkich.</p></li> + +</ul> + +<p> +Czego potrzebuje społeczeństwo? Potrzebuje informacji naprawdę dostępnej dla +jego członków, na przykład, programów, które ludzie mogą czytać, +poprawiać, przystosowywać i udoskonalać, nie tylko posługiwać się +nimi. Jednak właściciele oprogramowania zwykle dostarczają +„czarne skrzynki”, których nie możemy ani badać +ani zmieniać.</p> + +<p> +Społeczeństwo potrzebuje też wolności. Kiedy program ma właściciela, +użytkownicy tracą wolność kierowania częścią swego własnego życia.</p> + +<p> +A przede wszystkim społeczeństwo potrzebuje pobudzania w swoich +członkach ducha dobrowolnej współpracy. Gdy właściciele programów mówią nam, +że naturalny sposób pomocy sąsiadowi jest „piractwem”, +zatruwają obywatelską duszę naszego społeczeństwa.</p> + +<p> +Dlatego mówimy, że <a href="/philosophy/free-sw.html">wolne +oprogramowanie</a> to kwestia wolności, nie ceny.</p> + +<p> +Ekonomiczny argument za istnieniem właścicieli jest błędny, +ale problem ekonomiczny rzeczywiście występuje. Niektórzy piszą +użyteczne programy dla samej przyjemności ich pisania albo by ich +podziwiano i lubiano. Jeśli jednak chcemy mieć więcej +oprogramowania niż piszą ci ludzie, musimy zdobyć środki na ich +sfinansowanie.</p> + +<p> +Od lat 80 XX wieku deweloperzy wolnego oprogramowania próbowali różnych +metod znajdowania funduszy i część się sprawdziła. Nie trzeba +z nikogo robić bogacza: przeciętny przychód amerykańskiej rodziny, +około $35k, okazuje się być dostateczną motywacją do wielu zajęć +dających mniej zadowolenia niż programowanie.</p> + +<p> +Przez lata, zanim dzięki wspólnocie przestało to być konieczne, utrzymywałem +się z niestandardowych rozszerzeń do napisanego przeze mnie +wolnego oprogramowania. Każde z nich było dodawane do publikowanej +standardowej wersji, w ten sposób stając się koniec końców dostępne dla +ogółu społeczeństwa. Klienci płacili mi po to, bym pracował +nad rozszerzeniami, których potrzebowali, zamiast nad cechami, +które w przeciwnym razie dla mnie miałyby wyższy priorytet.</p> + +<p> +Więkość deweloperów wolnego oprogramowania zarabiała pieniądze +poprzez wspieranie usług. W 1994, firma Cygnus Support, mająca +około 50 pracowników, szacuje, że około 15 procent pracy jej personelu +stanowi konstruowanie wolnego oprogramowania – znaczący odsetek, jak +na firmę programistyczną.</p> + +<p> +We wczesnych latach 90 XX wieku firmy, wśród których są Intel, Motorola, +Texas Instruments i Analog Devices, połączyły siły w finansowaniu +dalszego rozwoju wolnego GNU-kompilatora języka C. Większość oprogramowania +GCC jest nadal opłacana przez deweloperów. Podobnie, kompilator GNU języka +Ada był finansowany w latach 90 przez US Air Force, Siły Lotnicze USA, +i kontynuowano to, póki firma postawiła sobie inny cel.</p> + +<p> +Ruch wolnego oprogramowania jest wciąż mały, ale przykład słuchaczy +radia w USA pokazuje, że jest możliwe wsparcie dużej aktywności +bez wymuszania zapłaty ze strony użytkownika.</p> + +<p> +Jako użytkownicy komputerów, być może używacie <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">prawnie +zastrzeżonego</a> programu. Gdyby przyjaciel poprosił was o zrobienie kopii, +niewłaściwie byłoby odmówić. Współpraca jest ważniejsza niż prawo +autorskie. Ale podziemna, potajemna współpraca nie prowadzi +do dobrego społeczeństwa. Człowiek powinien starać się prowadzić +uczciwe życie otwarcie i z godnością, a to oznacza mówienie +„Nie” oprogramowaniu prawnie zastrzeżonemu.</p> + +<p> +Zasługujecie na to, by móc otwarcie i swobodnie współpracować +z innymi ludźmi, którzy korzystają z programów. Zasługujecie +na to, by móc się uczyć, jak działa oprogramowanie, i móc tego +nauczać swoich studentów. Zasługujecie na to, by móc wynająć ulubionego +programistę do naprawienia programu.</p> + +<p> +Zasługujecie na wolne oprogramowanie.</p> + +<h3>Przypisy</h3> +<ol> +<li id="footnote1">Oskarżenie to zostało odrzucone.</li> +</ol> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1994, 2009, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki Marcin Wolak 2010, Jan Owoc +2010, 2013.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/05 14:01:37 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-gnu-linux.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-gnu-linux.html new file mode 100644 index 0000000..a591eac --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/why-gnu-linux.html @@ -0,0 +1,302 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-gnu-linux.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Dlaczego GNU/Linux? - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/why-gnu-linux.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Czymże jest nazwa?</h2> + +<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Aby dowiedzieć się więcej na ten temat możesz również przeczytać +<a href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a>, stronę na temat <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux i GNU Project</a>, która podaje +historię systemu GNU/Linux jeśli chodzi o nazewnictwo, i naszą stonę o +<a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Użytkownikach GNU, którzy +nigdy nie słyszeli o GNU</a>. + +</p></blockquote> +</div> + +<p> +Nazwy niosą znaczenia – dokonany przez nas wybór określeń decyduje +o znaczeniu tego, co mówimy. Nieodpowiednia nazwa daje ludziom błędne +pojęcie o rzeczy. Róża słodko pachniałaby pod każdą inną nazwą, +ale gdy nazwiecie ją długopisem, ludzie będą raczej zmieszani próbując +nią pisać. A jeśli będziecie długopisy nazywać „różami”, +inni mogą nie dostrzec, do czego służą. Jeśli nasz system operacyjny +określacie mianem „Linux”, przekazujecie mylne wyobrażenie +o jego pochodzeniu, historii i celu istnienia. Kiedy nazywacie go +<a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, nazwa zawiera w sobie +właściwe, choć niezbyt dokładne, pojęcie.</p> +<p> +Ale czy to ma znaczenie dla naszej społeczności? Czy jest ważne, +czy ludzie znają pochodzenie, historie i cel systemu? Tak, gdyż +ci, którzy zapominają o przeszłości bywają często skazani na jej +powtarzanie. Wolny świat, który powstał wokół <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a> nie jest +bezpieczny. Problemy, które przywiodły nas do stworzenia GNU nie +zostały wykorzenione i grozi nam, że powrócą.</p> + +<p> +Kiedy wyjaśniam, dlaczego właściwym jest nazywanie systemu +„GNU/Linux”, a nie „Linux”, czasami ludzie +odpowiadają tak:</p> + +<blockquote><p> +<em>Jasne, że Projekt GNU zasługuje na uznanie za swoją +pracę, ale czy naprawdę warto robić tyle zamieszania wokół tego, +że inni tego nie przyznają? Czy nie jest w gruncie rzeczy +ważne to, że zadanie zostało wykonane, a nie to, kto je wykonał? +Lepiej odpoczywajcie, napawajcie się dumą z dobrze wykonanej roboty +i nie przejmujcie się uznaniem.</em> +</p></blockquote> +<p> +Byłaby to mądra rada, gdyby rzeczywiście sprawy miały się tak, jak mówią: +gdyby praca była skończona i przyszedł czas na odpoczynek. Gdyby +tylko tak było! Ale mnożą się nowe wyzwania i nie pora uważać +przyszłość za przesądzoną. Siła naszej społeczności leży +w przywiązaniu do wolności i współpracy. Stosowanie nazwy <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> to sposób na przypominanie +sobie o tych celach i informowanie o nich innych.</p> + +<p> +Można napisać dobry wolny program nie myśląc o GNU; wiele dobrej pracy +wykonano i pod sztandarem Linuksa. Ale nazwa „Linux” +od samego początku, od chwili, gdy ją ukuto, kojarzona jest +z inną filozofią, która jeśli chodzi o swobodę współpracy +do niczego się nie zobowiązuje. W miarę jak biznes coraz częściej +będzie stosował tę nazwę, będzie nam jeszcze trudniej wiązać ją +z duchem naszej społeczności.</p> + +<p> +Wielkim wyzwaniem dla przyszłości wolnego oprogramowanie stała się tendencja +firm rozprowadzających dystrybucje „Linuksa” do dołączania +do <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a> niewolnego +oprogramowania w imię wygody i możliwości. Robią to wszyscy główni +deweloperzy dystrybucji komercyjnych – żaden z nich nie +produkuje dystrybucji, która byłaby całkiem wolna. Większość firm +w swoich dystrybucjach nie oznakowuje wyraźnie niewolnych +pakietów. Wiele nawet sama rozwijaja niewolne oprogramowanie i dodaje +je do systemu. Niektóre zamieszczają skandaliczne reklamy systemów +„Linux”, które są „licencjonowane +od stanowiska”, dając użytkownikowi tyle samo wolności, co +Microsoft Windows.</p> + +<p> +Ludzie usprawiedliwiają dokładanie niewolnego oprogramowania w imię +„popularności Linuksa” – w rezultacie ceniąc +popularność ponad wolność. Czasami przyznaje się to +otwarcie. Na przykład Wired Magazine napisał, że Robert McMillan, +redaktor Linux Magazine „sądzi, iż ruch w kierunku oprogramowania +open source powinien być napędzany decyzjami raczej technicznymi niż +politycznymi”. Zaś dyrektor naczelny firmy Caldera otwarcie +namawia użytkowników <a +href="http://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">do porzucenia +wolności jako celu i zastąpienia jej pracą na rzecz +„popularności Linuksa”</a>.</p> + +<p> +Dodawanie niewolnego oprogramowania do systemu <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> może zwiększyć jego +popularność, jeśli przez popularność rozumiemy liczbę osób korzystających +z jakiegoś <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a> +w połączeniu z niewolnym oprogramowaniem. Ale równocześnie +zachęca to pośrednio społeczność do akceptowania niewolnych programów +jako czegoś dobrego i zapominania o celu – +wolności. Nie ma sensu jechać szybciej, jeśli nie można utrzymać się +na drodze.</p> + +<p> +Kiedy niewolny „dodatek” to biblioteka lub narzędzie +programistyczne, może stać się pułapką dla rozwijających wolne +oprogramowanie. Gdy piszą wolny program, który zależy od niewolnego +pakietu, ich oprogramowanie nie może być częścią w pełni wolnego +systemu. W ten sposób w przeszłości duża ilość wolnego +oprogramowania została schwytana w pułapkę przez Motifa i Qt, +tworząc problemy, których rozwiązanie zajęło całe lata. Problem +z Motifem pozostał przez wiele lat, aż Motif nie został przestarzały +i przestał być używany. Niewolna implementacja Javy wykonana przez +firmę Sun miała podobne skutki: tworzyła <a +href="/philosophy/java-trap.html">Pułapkę Javy</a>, na szczęście +w większości już naprawioną.</p> + +<p> +Jeśli nasza społeczność będzie nadal podążać w tym kierunku, to może +zmienić przyszłość <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linuksa</a> +w mozaikę wolnych i niewolnych składników. Za pięć lat +na pewno w dalszym ciągu będziemy mieli mnóstwo wolnego +oprogramowania, ale jeśli nie będziemy ostrożni, będzie niemal nie +do użytku bez niewolnego oprogramowania, które użytkownicy +spodziewają się zastać razem z nim. Jeśli tak się stanie, nasza +kampania o wolność skończy się niepowodzeniem.</p> + +<p> +Gdyby wydawanie odpowiedników programów zamkniętych było jedynie kwestią +pisania kodu, moglibyśmy uporać się z tym problemem w miarę jak +przybywałoby nam środków na rozwój oprogramowania. Ale stajemy +wobec przeszkód niosących niebezpieczeństwo, że stanie się to +trudniejsze: przepisów prawa zakazujących wolnego oprogramowania. Skoro +rosną w siłę patenty na oprogramowanie, skoro stosuje się takie +prawa jak <abbr title="Digital Millennium Copyright Act">DMCA</abbr>, żeby +zakazać rozwijania wolnych programów do ważnych zadań, takich jak +oglądanie DVD lub słuchanie strumienia RealAudio, nie możemy znaleźć +żadnego innego sposobu zwalczania opatentowanych i tajnych formatów +danych oprócz <strong>odrzucenia niewolnych programów, które ich +używają</strong>.</p> + +<p> +Stawienie czoła tym wyzwaniom będzie wymagać wielu, różnie ukierunkowanych +wysiłków. Jednak żeby się zmierzyć z którymkolwiek z tych +wyzwań, powinniśmy przede wszystkim pamiętać o tym, że naszym +celem jest wolność współpracy. Nie możemy oczekiwać, że zwykłe +pragnienie niezawodnych programów o potężnych możliwościach będzie +motywować ludzi do większego wysiłku. Potrzebujemy tego rodzaju +determinacji, jaką mają ludzie, kiedy walczą o wolność swoją +i swojej społeczności, determinacji, żeby działać przez lata i nie +poddawać się.</p> + +<p> +W naszej wspólnocie ten cel i ta determinacja mają swoje źródło +głównie w Projekcie GNU. To my mówimy o wolności +i społeczności jako czymś, za czym warto się +opowiedzieć – organizacje mówiące o „Linuksie” +zwykle tego nie mówią. Czasopisma poświęcone „Linuksowi” są +w większości pełne reklam niewolnych programów. Firmy, które +przygotowują dystrybucje „Linuksa” dodają do systemu +niewolne oprogramowanie. Inne firmy „wspierają Linuksa” +niewolnymi aplikacjami. Grupy użytkowników „Linuksa” zazwyczaj +zapraszają sprzedawców, żeby zaprezentowali im te aplikacje. Głównym +miejscem, gdzie ludzie z naszej społeczności mogą najprędzej zetknąć +się z ideą wolności i determinacji jest Projekt GNU.</p> + +<p> +Lecz kiedy się z nią zetkną, czy pomyślą, że ich +dotyczy?</p> + +<p> +Ci, którzy wiedzą, że korzystają z systemu wywodzącego się +z Projektu GNU, widzą bezpośredni związek między sobą +a GNU. Niekoniecznie automatycznie zgadzają się z naszą filozofią, +ale przynajmniej widzą powód, żeby się nad nią poważnie +zastanowić. W przeciwieństwie do nich, ludzie, którzy uważają się +za „użytkowników Linuksa” i uważają, że Projekt +GNU „rozwinął narzędzia, które okazały się przydatne +w Linuksie”, w większości dostrzegają tylko pośredni związek +między GNU a sobą. Kiedy zetkną się z ideami GNU, mogą je +zwyczajnie ignorować.</p> + +<p> +Projekt GNU jest idealistyczny, a każdy, kto dziś zachęca +do idealizmu napotyka na poważną przeszkodę: panująca ideologia +zachęca ludzi do lekceważenia idealizmu jako +„niepraktycznego”. Nasz idealizm jest nadzwyczaj +praktyczny – jest przyczyną tego, że mamy wolny system +operacyjny <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>. Ludzie, którzy +kochają ten system, powinni wiedzieć, że to za sprawą naszego +idealizmu stał się rzeczywistością.</p> + +<p> +Gdyby „praca” była rzeczywiście skończona, gdyby w grę nie +wchodziło nic oprócz uznania, pewnie byłoby mądrzej poniechać całej +sprawy. Ale nie jesteśmy w takiej sytuacji. Żeby pobudzić ludzi +do pracy, jaką trzeba wykonać, musimy być poznawani po tym, co już +zrobiliśmy. Prosimy, pomóżcie nam w tym, nazywając system <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2000, 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2003, 2004, 2006, 2007; poprawki: Jan Owoc +2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/07/04 09:00:35 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/words-to-avoid.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/words-to-avoid.html new file mode 100644 index 0000000..78c6357 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/words-to-avoid.html @@ -0,0 +1,463 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/words-to-avoid.pl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/words-to-avoid.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/words-to-avoid.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2002-04-22" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Mylące słowa i sformułowania, których lepiej unikać - Projekt GNU - +Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/words-to-avoid.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Mylące lub nacechowane słowa i sformułowania, których lepiej +unikać</h2> + +<p> +Jest kilka wyrazów i sformułowań, których radzimy unikać, albo dlatego +że są niejednoznaczne, albo gdyż sugerują słuszność poglądów, +z którymi zapewne, mamy nadzieję, nie w pełni się zgadzacie.</p> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Zobacz też <a href="/philosophy/categories.html">Kategorie wolnego +oprogramowania</a> i <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Dlaczego nazywać to +Swindle</a>.</p></blockquote> +</div> + +<p> <!-- GNUN-SORT-START --> +„<!--BSD--><a href="#BSD-style">Typu BSD</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<!--darmo--><a href="#ForFree">Za darmo (for free)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#Freeware">Freeware</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#Commercial">Komercyjny (commercial)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#Theft">Kradzież</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#Protection">Ochrona</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#Piracy">Piractwo</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#GiveAwaySoftware">Rozdawać programy</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#SellSoftware">Sprzedawać programy +(sell software)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#Creator">Twórca</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a href="#IntellectualProperty">Własność intelektualna +(intellectual property)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +„<a +href="#DigitalRightsManagement">Zarządzanie Prawami Cyfrowymi +(Digital Rights Management)</a>” <!-- GNUN-SORT-STOP --> +</p> + +<!-- GNUN-SORT-START --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="BSD-style"><!--BSD-->„Typu BSD”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Określenie „licencja typu BSD” prowadzi do pomyłek, gdyż <a +href="/licenses/bsd.html">scala w jedno dwie licencje, które znacząco +się od siebie różnią</a>. Na przykład, pierwotna licencja BSD +z klauzulą ogłoszeniową nie jest zgodna z GPL, ale poprawiona +BSD jest zgodna.</p> +<p> +Żeby uniknąć zamieszania najlepiej używać właściwej nazwy konkretnej +licencji i unikać określenia „typu BSD”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="ForFree">„Za darmo (for free)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Jeśli chcecie powiedzieć, że jakiś program jest wolnym oprogramowaniem, +nie mówcie, prosimy, że jest dostępny „za darmo”, +„bezpłatnie” („for free”). Określenie to znaczy +konkretnie „po cenie zerowej” („for zero +price”). Wolne oprogramowanie to kwestia wolności, nie ceny.<sup><a +href="#TransNote1" id="revTransNote1">1</a></sup></p> +<p> +Kopie wolnych programów są często dostępne za darmo – +na przykład, do ściągnięcia poprzez FTP. Jednak istnieją też kopie +wolnego oprogramowania rozprowadzane za pieniądze +na CD-ROM-ach. Równocześnie zdarzają się programy prawnie zastrzeżone +(proprietary software) dostępne dla niektórych użytkowników bez opłat.</p> +<p> +Dla uniknięcia nieporozumień mówimy, że program jest dostępny +„jako wolne oprogramowanie” („as free software”).</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Freeware">„Freeware”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Prosimy nie używać terminu „freeware” jako synominu pojęcia +„free software”. W latach 80. słowa „freeware” +często używano na określenie programów wydanych jedynie w postaci +wykonywalnej, bez dostępnego kodu źródłowego. Obecnie termin ten nie ma +żadnej konkretnej, uzgodnionej definicji.</p> +<p> +Ponadto, jeśli używacie języka innego niż angielski, spróbujcie unikać +zapożyczania angielskich słów, jak np. „free software” +czy „freeware”. Próbujcie korzystać z mniej +niejednoznacznych określeń, <a href="/philosophy/fs-translations.html">jakie +występują w waszym języku</a>.</p> + +<p> +Korzystając z nazwy utworzonej języku pokazujecie, że naprawdę +odwołujecie się do wolności, a nie tylko bezmyślnie powtarzacie +jakieś obce pojęcia marketingowe. Odwoływanie się do wolności może dla +waszych rodaków na pierwszy rzut oka wyglądać dziwnie +czy niepokojąco, ale gdy tylko dostrzegą, że znaczenie jest +dokładnie takie, na jakie wskazuje słowo, wówczas naprawdę zrozumieją o +co chodzi. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Commercial">„Komercyjny (commercial)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Prosimy nie używać „komercyjny” jako synonimu „nie będący +wolnym”. Jest to mieszanie dwu zupełnie różnych kwestii.</p> +<p> +Program jest komercyjny jeśli został opracowany w ramach działalności +gospodarczej. Program komercyjny może być wolny albo nie, zależnie +od licencji. Podobnie, program opracowany przez uczelnię czy osobę +prywatną może być wolnym programem lub nie. Oba te zagadnienia – +jaki rodzaj podmiotu stworzył program i jakie wolności – prawa +mają jego użytkownicy, są od siebie niezależne.</p> +<p> +W pierwszym dziesięcioleciu działalności Ruchu Wolnego Oprogramowania, Free +Software Movement, pakiety wolnego oprogramowania były niemal zawsze +niekomercyjne. Składniki systemu operacyjnego GNU/Linux zostały stworzone +przez osoby prywatne lub organizacje nonprofit, takie jak FSF +i uniwersytety. Jednak w latach 90. zaczęło się pojawiać wolne +oprogramowanie komercyjne.</p> +<p> +Wolne oprogramowanie komercyjne jest wkładem na rzecz naszej wspólnoty, +więc powinniśmy je popierać. Jednak można się spodziewać, iż ludzie, +którzy sądzą, że „komercyjny” znaczy „nie jest +wolny” przyjmą, że takie połączenie jest wewnętrznie sprzeczne, +i odrzucą tę możliwość. Uważajmy, by nie stosować słowa +„komercyjny” w taki sposób.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Theft">„Kradzież”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Apologeci praw autorskich do opisania naruszenia praw autorskich często +używają słów takich jak „ukradziony” +czy „kradzież”. Równocześnie chcą, żebyśmy uważali system +prawny za autorytet etyczny: jeśli kopiowanie jest zakazane, to musi być +złe.</p> +<p> +W związku z tym należy zauważyć, że system prawny (co +najmniej w USA) <a +href="http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=us&vol=473&invol=207">odrzuca +ideę, jakoby złamanie praw autorskich było +„kradzieżą”</a>. Obrońcy praw autorskich używający terminów +w rodzaju „skradziony” powołują się +na autorytet… i fałszywie przedstawiają jego zdanie.</p> +<p> +Pogląd, że prawo decyduje o tym, co dobre, a co złe, jest +z gruntu błędny. Prawa są, w najlepszym razie, próbą osiągnięcia +sprawiedliwości. Mówienie, że prawa wyznaczają sprawiedliwość +czy normy etyczne jest stawianiem rzeczy na głowie.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Protection">„Ochrona”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Prawnicy wydawców opisując prawa autorskie uwielbiają używać terminu +„ochrona”. To słowo przywodzi na myśl zapobieganie +zniszczeniu lub cierpieniom, a tym samym zachęca ludzi +do identyfikowania się z właścicielem i wydawcą, którzy +czerpią korzyści z praw autorskich, nie zaś z użytkownikami, +którzy są przez nie ograniczani.</p> +<p> +Łatwo uniknąć „ochrony” i korzystać w zamian z neutralnych +określeń. Na przykład, zamiast „ochrona praw autorskich działa +bardzo długo” („copyright protection lasts a very long +time”), można powiedzieć „prawa autorskie działają bardzo +długo” („copyright lasts a very long time”).</p> +<p> +Jeśli zamierzacie skrytykować prawa autorskie, a nie je popierać, +możecie użyć sformułowania „ograniczenia wynikające z [systemu] praw +autorskich” („copyright restrictions”).</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Piracy">„Piractwo”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Wydawcy często nazywają zabronione kopiowanie „piractwem”. Tym +samym insynuują, że nielegalne kopiowanie jest etycznie równoważne +atakowaniu statków na morzach, porywaniu i mordowaniu ludzi nimi +płynących. +</p> +<p> +Jeśli nie uważacie nielegalnego kopiowania za to samo, co porwanie +czy morderstwo, zapewne wolelibyście nie używać do jego opisania +słowa „piractwo”, by je opisać. Istnieją zamiast niego +określenia neutralne, jak „zabronione kopiowanie” +(„prohibited copying”) czy „bezprawne +kopiowanie” („unauthorized copying”). Niektórzy z nas +może wolą nawet skorzystać z pozytywnie nacechowanego określenia, jak +na przykład „podzielić się informacją z sąsiadem”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="GiveAwaySoftware">„Rozdawać programy”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Używanie czasownika „rozdawać” w znaczeniu +„rozpowszechniać program jako wolne oprogramowanie” wprowadza +w błąd. Występuje tu ten sam problem, co przy „darmowości”: +słowo sugeruje, że chodzi nam o cenę, nie o wolność. Można uniknąć +mylącego terminu mówiąc „wypuścić jako wolny program”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SellSoftware">„Sprzedawać programy (sell software)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termin „sprzedawać oprogramowanie” jest niejednoznaczny. Ściśle +mówiąc, wymiana kopii wolnego programu na pewną sumę pieniędzy jest +„<a href="/philosophy/selling.html">sprzedażą</a>”. Jednak +ludzie zwykle kojarzą pojęcie „sprzedaży” z nakładanymi +zastrzeżeniem praw ograniczeniami w dalszym użytkowaniu +programu. Możecie być precyzyjniejsi, i zapobiegać nieporozumieniom, +mówiąc albo o „rozpowszechnianiu kopii programu za opłatą” +(„distributing copies of a program for a fee”) albo o +„wymaganiu opłaty za nałożone zastrzeżeniem praw ograniczenia +w korzystaniu z programu” („imposing proprietary +restrictions on the use of a program”), zależnie od tego, co +macie na myśli.</p> +<p> +Dokładniej omówiono to zagadnienie w artykule „<a +href="/philosophy/selling.html">Sprzedaż wolnego oprogramowania</a>”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Creator">„Twórca”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Określenie „twórca” stosowane w odniesieniu do autorów +niejawnie porównuje ich z bóstwem („Stwórcą”). Jest ono +używane przez wydawców do wywyższenia moralnie autorów ponad zwykłych +ludzi, żeby uzasadnić zwiększoną władzę praw autorskich, z jakiej +wydawcy mogą korzystać w imieniu autorów.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="IntellectualProperty">„Własność intelektualna (intellectual property)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Wydawcy i prawnicy lubią opisywać prawo autorskie jako „własność +intelektualną”. To określenie ten zawiera ukryte założenie: +że najbardziej naturalny sposób rozważania kwestii praw autorskich +opiera się na analogii z materialnymi obiektami i naszym +pojmowaniu ich jako własności.</p> +<p> +Jednak w przywoływanej analogii umyka dostrzega zasadnicza różnica +pomiędzy obiektami materialnymi a informacją: informację można powielać +i dzielić się nią niemal bez żadnego wysiłku, podczas gdy nie da +się tak zrobić z przedmiotami. Oparcie swojego rozumowania +na podobnej analogii jest równoznaczne z ignorowaniem tej różnicy.</p> +<p> +Nawet system prawny USA nie akceptuje w pełni tej analogii, gdyż nie +traktuje praw autorskich tak samo, jak praw własności do obiektów +materialnych.</p> +<p> +Jeśli nie chcecie ograniczać się do tego sposobu myślenia, najlepiej <a +href="/philosophy/not-ipr.html">unikać stosowania określenia „własność +intelektualna” zarówno w słowach</a>, jak i w myślach.</p> +<p> +Z „własnością intelektualną” jest jeszcze jeden kłopot: +jest to wrzucanie do jednego worka kilku odrębnych systemów prawnych, +między innymi praw autorskich, patentów, znaków handlowych, które mają ze +sobą bardzo mało wspólnego. Te systemy praw powstały osobno, odnoszą się +do odmiennych rodzajów ludzkich działań, działają w odmienny +sposób i pociągają za sobą odmienne problemy +społeczne. Na przykład, kiedy dowiecie się czegoś o prawie autorskim, +lepiej przyjąć, że to samo <em>nie</em> jest prawdą w przypadku +prawa patentowego, bo prawie zawsze tak jest.</p> +<p> +Ponieważ te przepisy są tak różne od siebie, termin „własność +intelektualna” stanowi zachętę do upraszczających +uogólnień. Każda opinia na temat „własności intelektualnej” +jest niemal na pewno pochopna. Przy tak wysokim stopniu ogólności nie +można nawet dostrzec specyficznych kwestii społecznych wynikających +z praw autorskich, odmiennych problemów wynikających z prawa +patentowego, czy któregokolwiek z pozostałych.</p> +<p> +Termin „własność intelektualna” skłania ludzi +do koncentrowania się na wspólnym aspekcie tych nieporównywalnych +ze sobą przepisów, tym, że ustanawiają one rozmaite abstrakcyjne byty, +które można kupować i sprzedawać, zaś ignorują inny ważny aspekt, +dotyczący ograniczeń nakładanych przez nie na społeczeństwo oraz +pożytków i szkód, jakie przynoszą.</p> +<p> +Jeśli chcecie w klarowny sposób rozważać kwestie wypływające +z funkcjonowania patentów, prawa autorskiego czy znaków +towarowych, lub choćby poznać ich wymogi, pierwszym krokiem +do tego jest zapomnieć, że kiedykolwiek słyszeliście o +„własności intelektualnej” i traktować je jako niezwiązane +ze sobą tematy. Jeżeli zależy wam na przekazaniu jasnej informacji +i zachęcaniu innych do klarownego myślenia, nigdy nie mówcie ani +nie piszcie o „własności intelektualnej”, lecz jako temat +dyskusji wskazujcie: prawo autorskie, patenty, czy inne konkretne +przepisy.</p> +<p> +Według profesora Marka Lemleya z Wydziału Prawa Uniwersytetu +w Teksasie rozpowszechnione stosowanie terminu „własność +intelektualna” jest niedawnym dziwactwem, wynikającym z założenia +w 1967 roku Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (World +Intellectual Property Organization, WIPO). (Zob. przypis 123 jego recenzji +książek w Teksańskim Przeglądzie Prawniczym z marca 1997 roku, +dotyczący pozycji Romantic Authorship and the Rhetoric of Property autorstwa +Jamesa Boyle'a.) WIPO reprezentuje interesy posiadaczy praw autorskich, +patentów i znaków towarowych, i aby zwiększyć ich władzę prowadzi +działania lobbystyczne wobec rządów. Jeden z traktatów WIPO idzie +w ślady ustawy Digital Millenium Copyright Act, której użyto +do cenzurowania użytecznych pakietów wolnego oprogramowania +w USA. Z kampanią prowadzoną przeciw WIPO można zapoznać się +na stronie <a +href="http://web.archive.org/web/20031001075606/http://www.uea.ac.uk/~j013/wipout/index.html"> +wipout.net [zarchiwizowane]</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="DigitalRightsManagement">„Zarządzanie prawami cyfrowymi (Digital Rights Management)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Oprogramowanie Digital Rights Management („zarządzanie prawami +cyfrowymi”) jest w rzeczywistości przeznaczone do narzucania +ograniczeń użytkownikom komputerów. Zastosowanie w tym określeniu słowa +„prawa” jest propagandą, która ma doprowadzić do tego, +byście nieświadomie rozpatrywali to zagadnienie z punktu widzenia +nielicznych, którzy narzucają ograniczenia, lekceważąc tych wielu, którym +się je narzuca.</p> +<p> +Dobre alternatywy to, między innymi, „cyfrowe zarządzanie +ograniczeniami” (Digital Restrictions Management) albo +„handcuffware” – „kajdankowce”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-STOP --> +<hr class="thin" /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Ten esej jest opublikowany w <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<hr /><b>Przypis tłumacza</b> +<ol> +<li><a id="TransNote1" href="#revTransNote1" +class="nounderline">↑</a> +Opisany niżej problem nie występuje w języku polskim, +gdyż słowa „wolny”, „swobodny” nigdy nie oznaczają +„bezpłatny”, „darmowy”. Niemniej, w związku +z nagminnym nazywaniem wolnego oprogramowania programami darmowymi +i pojawiającymi się stąd oskarżeniami, że programistów chce się +pozbawić pieniędzy na chleb, warto przeczytać.</li> +</ol> +</div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, 2007, 2008, +2009, 2010, 2011, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, +Inc.</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001, 2002.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/10 18:22:20 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wsis-2003.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wsis-2003.html new file mode 100644 index 0000000..a275d49 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wsis-2003.html @@ -0,0 +1,178 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/wsis-2003.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Przemówienie na WSIS, 16 lipca 2003 - Projekt GNU - Fundacja Wolnego +Oprogramowania</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/wsis-2003.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Przemówienie na WSIS, 16 lipca 2003</h2> + +<p> +<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a> +</p> + +<p> +Korzyść z użycia komputerów polega na tym, że łatwiej jest kopiować +informacje i nimi manipulować. Korporacje narzucają dwa rodzaje +monopoli, aby tę korzyść wam odebrać.</p> + +<p> +Patenty na programy komputerowe ograniczają sposoby użycia waszych +komputerów. Ograniczają rozwój oprogramowania. Duży program łączy +w sobie dziesiątki albo setki pomysłów. Jeśli każdy z pomysłów +może zostać opatentowany, wtedy jedynie firmy takie jak IBM i Microsoft +mogą bezpiecznie pisać oprogramowanie. Żegnaj niezależny lokalny przemyśle +software'owy. Patenty na oprogramowanie muszą zostać odrzucone.</p> + +<p> +Prawa autorskie ograniczają użycie i wymianę informacji – +dokładnie to, do czego służą wasze komputery. Można było sobie pozwolić na +oddanie wolności kopiowania, kiedy jedynie wydawcy byli w stanie +kopiować; społeczeństwo niczego nie traciło. Dziś współdzielenie typu +peer-to-peer musi być legalne. WSIS nie powinno uczyć ludzi, że dzielenie +się jest złe.</p> + +<p> +Prawa autorskie blokują dostęp do publikacji naukowych. Każdej uczelni +powinno być wolno tworzyć dostępne wszystkim chętnym elektroniczne kopie +dowolnego czasopisma naukowego, tak aby nikt nie był wykluczony +z dostępu.</p> + +<p> +Jest jeszcze efekt ekonomiczny. Firmy wycisną z was ostatnie pieniądze, +kiedy mają nad wami władzę. Prawa autorskie i patenty na oprogramowanie +zwiększają elektroniczną przepaść i sprzyjają koncentracji majątku. Za +dużo jest niedostatku w świecie, aby go zwiększać. Już TRIPS było złe, +ale patenty na oprogramowanie i traktat praw autorskich WIPO wybiegają +znacznie poza TRIPS. WSIS powinno je odrzucić.</p> + +<p> +Użytkownicy komputerów potrzebują oprogramowania, które szanuje ich +wolność. Nazywamy je „wolnym oprogramowaniem”, mając na myśli +wolność, nie darmowość [angielskie „free” znaczy najczęściej +„wolny”, „swobodny”, ale może też oznaczać +„darmowy”]. Macie wolność uruchamiania, studiowania go, zmiany +i redystrybucji.</p> + +<p> +„Wolne oprogramowanie” znaczy, że to wy macie władzę nad +przetwarzaniem waszych danych. W przypadku oprogramowania zastrzeżonego +to jego właściciele mają nad tym władzę. Umieszczają w swoich +programach moduły szpiegowskie (ang. spy features), tylne drzwi (ang. back +doors), ograniczenia.</p> + +<p> +Przy wolnym oprogramowaniu możecie sprawić, aby program robił to, co wy +chcecie. „Wy” może oznaczać pojedynczego programistę, firmę albo +grupę użytkowników o podobnych potrzebach. Ci, którzy nie umieją +programować mogą namówić programistów lub im zapłacić, aby wprowadzili +zmiany dla was. Przy wolnym programie możecie swobodnie dodać obsługę +waszego ojczystego języka. Macie wolność przystosować go do użycia przez +osoby upośledzone.</p> + +<p> +Właściciele programów celowo wprowadzają do swoich produktów +niezgodności. Oprogramowanie wolne może zostać zmienione przez użytkowników +tak, aby było zgodne ze standardami.</p> + +<p> +Oprogramowanie wolne jest potrzebne, aby szkolić mistrzów +programowania. Źródła do oprogramowania zastrzeżonego są trzymane +w tajemnicy, więc nikt niczego się z nich nie nauczy. Wolne +oprogramowanie daje utalentowanym młodym ludziom w Afryce możliwość +nauczenia się pracy nad prawdziwym oprogramowaniem. Także szkoły powinny +uczyć ducha współpracy. Wszystkie szkoły powinny używać wolnego +oprogramowania.</p> + +<p> +Wolne oprogramowanie jest konieczne do ciągłego rozwoju. Jeżeli wszyscy +w waszym kraju używają programu, który jest tajemnicą kontrolowaną +przez pojedynczą firmę, to nie jest to rozwój, to elektroniczna kolonizacja.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2003 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Jakub Żuralski 2003.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 15:58:40 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wsis.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wsis.html new file mode 100644 index 0000000..f421a5b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/wsis.html @@ -0,0 +1,199 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/wsis.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Światowy Szczyt Społeczeństwa Informacyjnego - Projekt GNU - Free Software +Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/wsis.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Światowy Szczyt Społeczeństwa Informacyjnego</h2> + +<p><a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p> + +<p><em>(pierwotnie opublikowane na witrynie Newsforge)</em></p> + +<blockquote> +<p>Na spotkaniu <abbr title="World Summit on the Information Society, +Światowy Szczyt Społeczeństwa Informacyjnego">WSIS</abbr>, w klimacie +tłumienia różnic poglądów, wynik 0:0<br /> +<span style="margin-left: 30%">– Richard Stallman</span></p> +</blockquote> + +<p>Zamiarem Światowego Szczytu Społeczeństwa Informacyjnego jest sformułowanie +planów zakończenia „cyfrowego podziału” i uczynienia +Internetu dostępnym dla każdego na Ziemi. Negocjacje zostały zakończone +w listopadzie, więc wielki oficjalny zjazd w zeszłym tygodniu +w Genewie był bardziej handlowym pokazem i konferencją niż +prawdziwym „spotkaniem na szczycie”.</p> + +<p>Procedury Szczytu zostały zaprojektowane tak, żeby organizacje pozarządowe +(głównie te, które promują prawa człowieka i równość oraz pracują +na rzecz zmniejszenia ubóstwa) mogły być obecne, obserwować dyskusje +i komentować. Jednakże, faktyczna deklaracja Szczytu przywiązuje +niewielką wagę do komentarzy i zaleceń wysuniętych przez te +organizacje. W rezultacie, społeczeństwo obywatelskie dostało szansę, +aby przemówić przez wyłączony mikrofon.</p> + +<p>Mało jest w Deklaracji Szczytu rzeczy śmiałych i nowych. Gdy mowa +o kwestii dotyczącej tego, co będzie wolno ludziom <em>robić</em> +w Internecie, przychyla się do żądań różnych rządów, które +chciałby narzucić ograniczenia obywatelom cyberprzestrzeni.</p> + +<p>Część „cyfrowego podziału” wynika ze sztucznych przeszkód wobec +dzielenia się informacją. Wliczyć w to można licencje na niewolne +oprogramowanie oraz szkodliwie restrykcyjne prawa autorskie. Deklaracja +brazylijska poszukiwała metod wypromowania wolnego oprogramowania, +ale delegacja Stanów Zjednoczonych mocno się temu sprzeciwiła +(pamiętajcie, że Microsoft dał pieniądze na kampanię +Busha). Rezultat to swego rodzaju remis, z końcową deklaracją, która +przedstawia wolne oprogramowanie i oprogramowanie z otwartym kodem +źródłowym oraz oprogramowaniem prawnie zastrzeżone jako jednakowo +prawowite. USA nalegały też, aby zachwalać tak zwane „prawa +własności intelektualnej”. (To zafałszowane i tendencyjne +określenie <a +href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#IntellectualProperty">promuje +uproszczoną i uogólnioną nadinterpretację</a>; jeśli ma się +na celu klarowne rozumienie problemów prawa autorskiego i bardzo +odmiennych kwestii prawa patentowego, nie powinno się nigdy używać takiego +terminu).</p> + +<p>Deklaracja wzywa rządy, by zapewniły nieutrudniony dostęp do własności +publicznej [<em>public domain</em>], ale nie mówi niczego o tym, +czy jakiekolwiek jeszcze prace powinny stać się w przyszłości +własnością ogółu.</p> + +<p>O prawach człowieka padło mnóstwo frazesów, lecz sam projekt +„prawa do komunikowania” (a nie zaledwie dostępu +do informacji) za pomocą sieci Internet został utrącony przez +wiele krajów. Szczyt skrytykowano za zaplanowanie końcowego spotkania, +w roku 2005, w Tunezji, kraju, który dał znakomity przykład +czegoś, czego społeczeństwo informacyjne nie powinno robić. <a +href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/2777389.stm">W Tunezji +uwięziono ludzi za używanie Internetu do krytykowania rządu</a>. +</p> + +<p>Tłumienie krytyki było widoczne także na samym Szczycie. W ostatni +wtorek miał odbyć się „kontr-szczyt”, a właściwie seria +rozmów i dyskusji, jednak został on zamknięty przez genewską +policję, która wyraźnie szukała tylko pretekstu, by doń nie +dopuścić. Najpierw stwierdzono, że właściciel terenu nie wyraził zgody +na jego wykorzystanie. Okazało się jednak, że dzierżawca, mający +długoterminową umowę na dzierżawę terenu, osobiście przyjechał +i stwierdził, że zaaprobował wydarzenie. Wtedy to policja +stwierdziła naruszenie przepisów przeciwpożarowych, które jak mi powiedziano +można by zastosować do większości budynków w Genewie – +był to więc uniwersalny pretekst do zamknięcia dowolnej +imprezy. Relacje prasy opisującej tę intrygę zmusiły ostatecznie miasto +do przyzwolenia na „kontr-szczyt” w środę +w innym miejscu.</p> + +<p>W znacznie drobniejszym akcie tłumienia krytyki, pani moderator +oficjalnego okrągłego stołu, podczas którego przemawiałem powiedziała mi: +„pański czas już minął” sporo przed upływem trzech minut, jakimi +ponoć dysponował każdy uczestnik. Później zrobiła dokładnie to samo wobec +reprezentanta EPIC (Electronic Privacy Information Center). Potem +dowiedziałem się, że pracuje ona dla Międzynarodowej Izby Handlu +(International Chamber of Commerce) – nic więc dziwnego, +że nas uciszyła. I jak tu rozmawiać, skoro Szczyt umieściłby +pewnie pracownika ICC przy wtyczce każdego z naszych mikrofonów.</p> + +<p>Tłumienie niewygodnych poglądów przejawiło się też w wykluczeniu +niektórych organizacji pozarządowych z udziału w Szczycie, +ponieważ akcentowanie przez nich praw człowieka mogło wprawić +w zakłopotanie rządy, które je łamią. Szczyt <a +href="http://www.hrichina.org/en/content/2301">odmówił na przykład +akredytacji organizacji „Human Rights in China”</a>, +krytykującej chiński rząd za (między innymi) cenzurowanie Internetu.</p> + +<p><!--a href="http://ar.rsf.org/article.php3?id_article=8774"--> +<!--/a--> +„Reporterzy Bez Granic” też zostali wykluczeni ze +Szczytu. Aby nagłośnić fakt ich wykluczenia i cenzury Internetu +w różnych krajach, uruchomili oni działającą bez zezwolenia stację +radiową w pobliskiej Francji i wręczali mini-radyjka, +aby uczestnicy Szczytu mogli sami usłyszeć, za głoszenie jakich +prawd organizacja reporterów nie została dopuszczona do udziału +w samym Szczycie.</p> + +<p>Szczyt może nieść kilka dobrych efektów ubocznych. Kilku ludzi +na przykład zeszło się razem, żeby stworzyć ciało pomagające różnym +organizacjom w Afryce przenieść się na oprogramowanie +GNU/Linux. Sam Szczyt nie zrobił jednak niczego, by poprzeć tę +działalność poza stworzeniem samej okazji do spotkania się. Nie był +zresztą, jak sądzę, zorganizowany w celu popierania takich +rzeczy. Ogólną orientację Szczytu widać w zaproszeniu Microsoftu, +którego przedstawiciele przemawiali na równi z przedstawicielami +uczestniczących rządów, i to nawet zanim wypowiedziała się większość +z nich – jakby przyznano tej łamiącej prawo korporacji rangę +państwa.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2003 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Robert Jezierski 2004; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/03/20 04:27:53 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/x.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/x.html new file mode 100644 index 0000000..c5d7605 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/x.html @@ -0,0 +1,258 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/x.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pułapka X Window - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" + content="GNU, FSF, Fundacja Wolnego Oprogramowania, wolność, Richard Stallman, rms, +ruch wolnego oprogramowania" /> +<meta http-equiv="Description" + content="Richard Stallman omawia historię ruchu mającego na celu stworzenie +wolnego systemu operacyjnego." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/x.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<div class="reduced-width"> +<h2>Pułapka X Window</h2> + +<address class="byline">Richard Stallman</address> +<hr class="thin" /> +<div class="article"> +<p> +Stosować copyleft czy nie? To jedna z głównych kontrowersji +w społeczności wolnego oprogramowania. U podstaw copyleft leży +myśl, że powinniśmy zwalczać ogień ogniem – wykorzystać +prawo autorskie do zagwarantowania wolności naszego kodu. Jednym +z przykładów licencji tego typu jest GNU GPL.</p> + +<p> +Część autorów wolnego oprogramowania woli dystrybuować je na warunkach +innych niż copyleft. Licencje przez nich wykorzystywane, jak XFree86 +i <a href="/licenses/bsd.html">BSD</a> opierają się na idei +nieodmawiania nikomu – nawet temu, kto zamierza wykorzystać naszą +pracę jako podstawę do ograniczania wolności +innych. W wypuszczaniu pakietów na licencjach nie będących +copyleft nie ma niczego złego, ale tracimy ten sposób możliwość +aktywnej ochrony naszej wolności wprowadzania zmian i dalszego +rozprowadzania oprogramowania. Do takiej obrony potrzebujemy copyleft.</p> + +<p> +Przez wiele lat X Consortium było głównym przeciwnikiem +copyleft. Posługiwało się równocześnie tak perswazją, jak i naciskiem, +by zniechęcić konstruktorów wolnego oprogramowania do stosowania tego +rodzaju licencji. Odwoływało się do moralności podsuwając przekonanie, +że nieładnie jest odmawiać. Stosowało presję poprzez przyjęcie +reguły, że oprogramowanie objęte copyleft nie może być częścią +Dystrybucji X.</p> + +<p> +Czemu X Consortium przyjęło taką politykę? Miało to związek z ich +definicją sukcesu. Konsorcjum zdefiniowało sukces jako +popularność – w szczególności, osiąganą wtedy, gdy +do używania Systemu X Window zachęci się firmy +komputerowe. W ten sposób firmy te zostały posadzone +za kierownicą. Czegokolwiek zechciały, X Consortium musiało im +pomóc w uzyskaniu.</p> + +<p> +Firmy komputerowe zwykle rozprowadzają oprogramowanie zamknięte, prawnie +zastrzeżone. Chcieli oni, by autorzy wolnego oprogramowania podarowali swoją +pracę na taki użytek. Gdyby poprosili o to wprost, zostaliby +wyśmiani. Jednak, występujące zamiast nich Konsorcjum mogło przedstawić +takie życzenia jako altruistyczne. „Przyłącz się do nas +i podaruj swoją pracę autorom programów zastrzeżonych”, mówili, +sugerując, że to zaszczytna forma poświęcenia się. „Przyłącz się, +pomóż osiągnąć popularność”, mówili, sugerując, że nie jest to +nawet poświęcenie.</p> + +<p> +Jednak nie chodzi tu o samopoświęcenie: odrzucenie obrony, jaką daje +copyleft, chroniąca wolność całej społeczności, jest poświęceniem nie tylko +samego siebie. Ci, którzy ulegli prośbie Konsorcjum, powierzyli mu +przyszłość społeczności, zdając się na jego dobrą wolę.</p> + +<p> +Źle ulokowano to zaufanie. W ostatnim roku działalności +X Consortium planowało wprowadzenie ograniczeń na korzystanie +z przygotowywanej wersji X11R6.4 tak, że nie byłoby to już wolne +oprogramowanie. Postanowili, że zaczną odmawiać – nie tylko +autorom programów prawnie zastrzeżonych, ale i naszej +społeczności.</p> + +<p> +Cóż za ironia! Jeśli zgodziliście się, kiedy Konsorcjum X prosiło +was o niestosowanie copyleft, daliście im możliwość objęcia licencją +i ograniczeniami, razem z rdzeniem systemu X, także ich +wersji waszego własnego programu.</p> + +<p> +X Consortium nie przeprowadziło tego planu. Zamiast tego zlikwidowało się +i przeniosło rozwój systemu X do Open Group, którego zespół +realizuje obecnie podobny zamiar. Trzeba im przyznać, że gdy +poprosiłem, by wypuścili X11R6.4 na GNU GPL równolegle z planowaną +przez nich restrykcyjną licencją, byli skłonni rozważyć ten pomysł (byli +zdecydowanie przeciwni pozostaniu przy starych warunkach dystrybucyjnych +X11). Zanim zaakceptowali bądź odrzucili tę propozycję, upadła już +z innej przyczyny: grupa XFree86 kontynuuje starą politykę X Consortium +i nie będzie akceptować oprogramowania objętego copyleft. +</p> + +<p> +We wrześniu 1998, kilka miesięcy po wydaniu X11R6.4 z warunkami +dystrybucyjnymi nie dającymi wolności, Open Group zmieniła decyzję +i ponownie wydała je na tej samej, nie będącej copyleft, licencji +wolnego oprogramowania, której użyto dla X11R6.3. W ten sposób Open +Group w końcu postąpiła słusznie, ale to nie zmienia ogólnej +postaci rzeczy.</p> + +<p> +Nawet gdyby X Consortium i Open Group nigdy nie planowały ograniczania +systemu X, mógłby to zrobić ktoś inny. Programy nieobjęte copyleft są +narażone ze wszystkich stron: pozwalają każdemu na utworzenie +dominującej wersji, która nie będzie wolna. Wystarczy, że zainwestuje +wystarczająco dużo środków, by za pomocą zastrzeżonego kodu dołożyć +znaczące, nowe możliwości. Użytkowników, którzy przy wyborze oprogramowania +kierują się charakterystyką techniczną, a nie wolnością, można łatwo +znęcić doraźną wygodą do wersji pozbawionej wolności.</p> + +<p> +X Consortium i Open Group nie mogą już dłużej stosować presji moralnej, +mówiąc, że odmawianie jest złe. To ułatwi wam decyzję o objęciu +oprogramowania związanego z systemem X, które opracowaliście, +licencją typu copyleft.</p> + +<p> +Przy pracy nad zasadniczą częścią systemu X, programami takimi jak +X serwer, Xlib czy Xt, istnieje praktyczny powód, by nie stosować +copyleft. Grupa X.org opiekując się tymi programami, wykonuje ważną pracę +dla społeczności i korzyści z objęcia przez copyleft naszych zmian +byłyby mniejsze niż straty wywołane rozłamem i rozszczepieniem +projektu. Lepiej zatem współpracować z nimi i nie stosować +copyleft do własnych modyfikacji tych programów. Podobnie jest +w przypadku takich narzędzi jak xset i xrdb, które są blisko +rdzenia systemu X, a nie wymagają poważniejszych +udoskonaleń. Przynajmniej wiemy, że grupa X.org jest silnie +zobowiązana, by rozwijać je jako wolne oprogramowanie.</p> + +<p> +Inaczej jest w przypadku programów spoza rdzenia X: programów +użytkowych, menedżerów okien, dodatkowych bibliotek i widgetów. Nie ma +powodu, by nie obejmować ich licencją typu copyleft i powinniśmy to +robić.</p> + +<p> +Jeśli ktoś odczuwa naciski, wywierane przez kryteria włączania programów +do dystrybucji X, projekt GNU podejmie się opublikowania objętych +copyleft pakietów działających z systemem X. Jeśli chcielibyście +udostępnić coś na zasadach copyleft, a obawiacie się, +że pominięcie tego programu w dystrybucji X zaszkodzi jego +popularności, zwróćcie się do nas, postaramy się pomóc.</p> + +<p> +Mimo to, lepiej, jeśli nie czujemy zbyt dużej potrzeby popularności. Gdyby +jakiś biznesmen kusił was „większą popularnością”, może próbować +was przekonywać, że fakt, że to właśnie on będzie z waszego +programu korzystał, jest kluczem do sukcesu waszego projektu. Nie +wierzcie w to! Jeśli wasz program jest dobry, znajdzie wielu +użytkowników tak czy owak – nie musicie zamartwiać się +żadnym konkretnym, i będziecie silniejsi nie przejmując się +nim. Możecie poczuć nieopisaną radość i swobodę odpowiadając: +„Bierzecie jakie jest albo nie – mi nie +zależy”. Często zmieni zdanie i zaakceptuje program +z licencją copyleft, gdy tylko okażecie stanowczość.</p> + +<p> +Przyjaciele, konstruktorzy wolnego oprogramowania, nie powtarzajcie +błędu. Gdy swojego oprogramowania nie wydajemy na copyleft, wystawiamy +jego przyszłość na łaskę każdego, kto ma więcej środków niż +skrupułów. Za pomocą copyleft możemy bronić wolności nie tylko własnej, +ale całej naszej społeczności.</p> +</div> +</div> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1998, 1999, 2009, 2015, 2020 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002, 2004; poprawki: Jan Owoc 2011, 2013, +2016, Daniel Oźminkowski 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2020/10/06 08:42:13 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/your-freedom-needs-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/your-freedom-needs-free-software.html new file mode 100644 index 0000000..f0cee7e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/your-freedom-needs-free-software.html @@ -0,0 +1,191 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/your-freedom-needs-free-software.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wasza wolność potrzebuje wolnego oprogramowania - Projekt GNU - Fundacja +Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/your-freedom-needs-free-software.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wasza wolność potrzebuje wolnego oprogramowania</h2> + +<p>Większość z nas wie, że rządy mogą niekorzystnie wpłynąć +na prawa użytkowników oprogramowania poprzez cenzurę i nadzór +Internetu. Większość nie zdaje sobie sprawy z tego, +że oprogramowanie, które uruchamiają w swoich domach +lub w pracy może być jeszcze większym zagrożeniem. Użytkownicy +myślą o oprogramowaniu jak o „zwykłym narzędziu” +przypuszczająć, że to oprogramowanie będzie im posłuszne, kiedy tak +naprawdę jest ono posłuszne komuś innemu.</p> + +<p>Oprogramowanie uruchomione na większości komputerów <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">nie jest wolne, jest +prawnie zastrzeżone</a> - kontrolowane przez firmy, nie przez +użytkowników. Zwykły użytkownik nie może sprawdzić co tak naprawdę robią te +programy a tym bardziej zablokować to, czego nie chce by +robiły. Większość ludzi akceptuje to, ponieważ nie widzą innego +rozwiązania, ale to prosty błąd dający deweloperom oprogramowania +kontrolę nad użytkownikami.</p> + +<p>Ta niezwykle krzywdząca dla nas władza, jak zwykle, kusi do większych +wykroczeń. Jeżeli komputer jest podłączony do sieci i nie +masz kontroli nad zainstalowanym oprogramowaniem, może ono bardzo łatwo +Ciebie szpiegować. Microsoft Windows szpieguje użytkowników; +na przykład wysyła informacje o tym, jakich słów kluczowych używa +użytkownik w celu przeszukiwania plików na swoim dysku +a także wysyła listę zainstalowanych programów. RealPlayer szpieguje +także - reportuje on wszystkie pliki, jakie użytkownik +oglądał. Telefony komórkowe są pełne nie-wolnego oprogramowania, które +szpieguje. Telefony komórkowe wysyłają współrzędne naszego położenia nawet +wtedy, kiedy są wyłączone; wiele z nich potrafi wysłać bardzo dokładne +dane GPS naszego położenia czy tego chcesz, czy nie. Niektóre +modele mogą być zmienione w zdalnie służący sprzęt +szpiegujący. Ponieważ użytkownik nie ma kontroli +nad oprogramowaniem, nie ma możliwości zmodyfikowania tych +niepożądanych funkcji.</p> + +<p>Niektóre oprogramowanie własnościowe jest zaprojektowane +do ograniczania i atakowania swoich użytkowników. <a +href="http://badvista.org/">Windows Vista</a> ma tutaj duże pole +do popisu; przyczyną jest wymagana zamiana starego sprzętu na nowy +model zaprojektowany do wspierania niełamliwych ograniczeń. Microsoft +w ten sposób wymaga od użytkowników płacenia za najnowszy +sprzęt. Sprzęt ten jest również tak specjalnie zaprojektowany, by wymusić +aktualizację przez kierownictwo korporacji. Dlatego powstała kampania +<a href="http://badvista.org/">BadVista.org</a>, która wzywa użytkowników +Windowsa do „nieaktualizowania’ systemu do Visty. (Dla +równie szkodliwego Windowsa 7 i Windows 8 mamy teraz <a +href="http://windows7sins.org/">Windows7Sins.org</a> oraz <a +href="http://upgradefromwindows8.org/">UpgradeFromWindows8.org</a>.) Mac OS +również zawiera oprogramowanie zaprojektowane do ograniczania swoich +użytkowników.</p> + +<p>W przeszłości Microsoft zainstalował backdoory dla rządu USA (<a +href="http://www.heise.de/tp/artikel/5/5263/1.html">opisane +na heise.de</a>). Nie możemy sprawdzić tego, czy te backdoory mają +dzisiaj następców. Pozostałe oprogramowanie własnościowe może ale nie +musi mieć wbudowany backdoor, ale ponieważ nie możemy tego sprawdzić, +nie możemy tym programom ufać.</p> + +<p>Jedyną drogą do zapewnienia tego, że Twoje oprogramowanie będzie +Tobie podporządkowane jest dążenie do wolnego oprogramowania. To +znaczy, że użytkownik uzyskuje kod źródłowy, który może przestudiować +albo zmienić, oraz jest w stanie rozprowadzać dane +oprogramowanie, czy to ze swoimi zmianami czy też +bez nich. <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">System GNU/Linux</a> +specjalnie zbudowany <a href="/gnu/gnu.html">dla wolności użytkowników</a>, +posiada aplikacje biurowe, programy multimedialne, gry i wszystko, +czego tak naprawdę potrzeba do korzystania z komputera. Zobacz <a +href="http://www.gnewsense.org/">gNewSense.org</a> żeby pobrać <a +href="/distros/distros.html">całkowicie wolne wersje GNU/Linuksa</a>.</p> + +<p>Problem pojawia się, gdy aktywiści społeczni używają oprogramowania +własnościowego, ponieważ ich twórcy, którzy je kontrolują, mogą być +firmami, przeciwko którymi protestują - lub wspierają stanowiska, +których stwierdzeniom się przeciwstawiają. Kontrola nad naszym +oprogramowaniem poprzez oprogramowanie firm własnościowych, takich jak +Microsoft, Apple, Adobe czy Skype oznacza kontrolę nad tym co +i do kogo mówimy. To zagraża naszej wolności w każdej części +naszej życia.</p> + +<p>Pojawia się również zagrożenie wynikające z używania firmowych serwerów +do obróbki dokumentów lub pisania emaili - nie tylko wtedy, +kiedy jesteś w Chinach, tak jak to odkrył prawnik amerykański, Michael +Springmann. W 2003 roku AOL nie tylko przekazał policji jego poufne +rozmowy z klientami, ale również spowodował, że jego adres +email i książka adresowa zniknęły a, co więcej nie przyznał, +że to było celowe dopóki jeden z ich pracowników nie popełnił +wpadki. Springmann zrezygnował z odzyskania swoich danych.</p> + +<p>USA nie jest jedynym państwem, które nie respektuje praw człowieka, +więc trzymajcie swoje dane na swoich własnych komputerach +oraz Wasze kopie zapasowe pod swoim własnym +nadzorem. Uruchamiajcie swóje komputery z wolnym oprogramowaniem.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2007, 2017 Richard Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marcin Wolak 2010; poprawki: Sylwester Zarębski 2010, Michał +Walenciak 2010, Jan Owoc 2010, 2011, 2012, 2014, Marcin Wolak 2011.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 09:59:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |