diff options
author | Christian Grothoff <christian@grothoff.org> | 2020-10-11 13:29:45 +0200 |
---|---|---|
committer | Christian Grothoff <christian@grothoff.org> | 2020-10-11 13:29:45 +0200 |
commit | 1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce (patch) | |
tree | 53117a55c27601e92172ea82f1d8cd11d355c06c /talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html | |
parent | 2e665813a44988bfd906c0fab773f82652047841 (diff) | |
download | taler-merchant-demos-1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce.tar.gz taler-merchant-demos-1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce.tar.bz2 taler-merchant-demos-1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce.zip |
add i18n FSFS
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html | 1503 |
1 files changed, 1503 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html new file mode 100644 index 0000000..08af368 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/words-to-avoid.html @@ -0,0 +1,1503 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/words-to-avoid.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Fjalë Që Duhen Shmangur (ose Përdorur me Kujdes) Ngaqë Janë Me Spec ose +Ngatërruese - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/words-to-avoid.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<h2>Fjalë Që Duhen Shmangur (ose Përdorur me Kujdes) Ngaqë Janë Me Spec ose +Ngatërruese</h2> + +<p> +Ka një numër fjalësh dhe togfjalëshash që këshillojmë të shmangen, ose të +shmangen në disa kontekste të caktuara dhe për përdorime të caktuara. Disa +janë të dykuptimta ose qorrollisëse; të tjera vijnë prej këndvështrimesh me +të cilët nuk pajtohemi, dhe shpresojmë që të mos pajtoheni as ju.</p> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Kini parasysh gjithashtu <a href="/philosophy/categories.html">Kategori +Software-i të Lirë</a>, <a +href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Pse Duhet Quajtur +Swindle?</a></p></blockquote> +</div> + +<p> <!-- GNUN-SORT-START --> +“<a href="#Access">akses</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Alternative">alternativ</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Assets">asete</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Ad-blocker">bllokues reklamash</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CloudComputing">cloud computing</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Content">content</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalRightsManagement">Digital Rights +Management</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalLocks">dryna dixhitalë</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Ecosystem">ekosistem</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#ForFree">falas</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FLOSS">FLOSS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FOSS">FOSS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Freeware">freeware</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Google">Google</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Hacker">haker</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Open">i hapët</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Closed">i mbyllur</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SoftwareIndustry">industri software</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#InternetofThings">Internet Gjërash</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FreelyAvailable">i passhëm lirisht</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Commercial">komercial</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Compensation">kompensim</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Consumer">konsumator</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Consume">konsumo</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Creator">krijues</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CreativeCommonsLicensed">licencuar sipas Creative +Commons</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalGoods">mallra dixhitale</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Protection">mbrojtje</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SourceModel">model burimi</a>” | + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Modern">modern</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Monetize">monetizoni</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#MP3Player">MP3 player</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SharingPersonalData">ndarje me të tjerët (të dhëna +personale)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#BSD-style">në stil BSD-je</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#PC">PC</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Photoshop">Photoshop</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Piracy">pirateri</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#PowerPoint">PowerPoint</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Product">Produkt</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CopyrightOwner">Pronar të Drejtash Kopjimi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#IntellectualProperty">pronësi intelektuale</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#RAND">RAND</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SaaS">SaaS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SharingEconomy">sharing economy</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SellSoftware">shisni software</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#LAMP">sistem LAMP</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Linux">sistem Linux</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Skype">Skype</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#GiveAwaySoftware">software give away</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /^.(es)$/" --> +<!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your + language to refer to mobile computers; otherwise, + fill the translation with a space. --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +“<a href="#Terminal">terminal</a>” | <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<!--#endif + --> +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Market">treg</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Vendor">tregtues</a>” +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#TrustedComputing">trusted computing</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Theft">vjedhje</a>” | <!-- GNUN-SORT-STOP --> +</p> + +<!-- GNUN-SORT-START --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Access">“Akses”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Është një keqkuptim i rëndomtë të mendohet se software i lirë do të thotë që +publiku të ketë “akses” te një program. S'është kjo ajo që do +të thotë software i lirë.</p> +<p> +<a href="/philosophy/free-sw.html">Kriteri i të qenit software i lirë</a> +nuk është se cili ka “akses” te programi; katër liritë +thelbësore lidhen me atë se çfarë i lejohet të bëjë me programin, një +përdoruesi që ka një kopje të tij. Për shembull, liria 2 thotë se +përdoruesi është i lirë të bëjë një kopje tjetër dhe t’jua japë ose t’jua +shesë. Por asnjë përdorues s’e ka <em>detyrim</em> ta bëjë këtë për ju; +s’keni ndonjë <em>të drejtë</em> t’i kërkoni cilitdo përdorues një kopje të +atij programi.</p> +<p> +Veçanërisht, nëse shkruani vetë një program dhe nuk ofroni kurrë një kopje +të tij për dikë tjetër, ai program është software i lirë, edhe pse në mënyrë +triviale, ngaqë çdo përdorues që ka një kopje gëzon katër liritë thelbësore +(meqë i vetmi përdorues i tillë jeni ju).</p> +<p> +Në praktikë, kur kopje të një programi kanë shumë përdorues, është e sigurt +që dikush do ta postojë në internet, duke e bërë të passhëm për këdo. Ne +mendojmë se njerëzit duhet ta bëjnë këtë, nëse programi është i dobishëm. +Por kjo s’është domosdoshmëri software-i të lirë.</p> +<p> +Ka një pikë specifike për të cilën çështja e pasjes së aksesit është +drejtpërsëdrejti e lidhur me software-in e lirë: licenca GNU GPL lejon t’i +jepet një përdoruesi të dhënë akses për shkarkimin e kodit burim të një +programi, si zëvendësim të dhënies atij përdoruesi një kopje materiale të +burimit. Kjo vlen për rastin e veçantë në të cilin përdoruesi e ka tashmë +një kopje të programit në një formë jo burim.</p> + +<blockquote><p>Në vend se <b>me software-in e lirë, publiku ka akses te programi</b>, ne +themi, <b>me software-in e lirë, përdoruesi gëzon liritë themelore</b> dhe +<b>software-in e lirë, përdoruesit kanë kontroll mbi çka programi bën për +ta</b>.</p> +</blockquote> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Alternative">“Alternativ”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ne nuk e përshkruajmë software-in e lirë si një “alternativë” +ndaj pronësorit, ngaqë kjo fjalë lë të nënkuptohet se krejt +“alternativat” janë legjitime dhe se çdo e tillë e re që shtohet +e bën më të mirë gjendjen për përdoruesit. Në të vërtetë, ajo nënkupton se +software-it të lirë i bie të bashkekzistojë me software që s’respekton +lirinë e përdoruesve.</p> +<p> +Ne besojmë se shpërndarja si software i lirë është e vetmja rrugë etike për +ta bërë software-in të passhëm për përdorim nga të tjerët. Metodat e tjera, +<a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">software jo i +lirë</a> dhe <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Shërbim si +Zëvendësim Software-i</a> i kthejnë përdoruesit e tyre në vasalë. Nuk +mendojmë se është mirë t’u ofrohen përdoruesve këto +“alternativa” kundrejt software-it të lirë. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Assets">“Asete”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +T’u referohesh veprave të botuara si “asete”, ose “asete +dixhitale”, është edhe më keq se sa t’i quash <a +href="#Content">“content”</a> — është të marrësh të +mirëqenë se për shoqërinë s’kanë vlerë tjetër veç vlerës komerciale.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Ad-blocker">“Bllokues reklamash”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Kur qëllimi i një programi është të bllokojë reklama, “bllokues +reklamash” është një term i mirë për të. Por shfletuesi GNU IceCat, +të themi, bllokon reklama që ndjekin përdoruesin, si pasojë masash më të +gjera për parandalim survejimi nga sajtet. Ky nuk është “bllokues +reklamash”, është <em>mbrojtje nga survejimi</em>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="BSD-style">“BSD-style”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Shprehja “licencë në stil BSD” shpie në konfuzion, ngaqë <a +href="/licenses/bsd.html">trajtohen njësoj licenca që kanë dallime të +rëndësishme</a>. Për shembull, licenca origjinale BSD me klauzolën për +reklama është e papërputhshme me GNU General Public License, por licenca BSD +e rishikuar është.</p> +<p> +Për të shmangur konfuzionin, më e mira është të emërtohet <a +href="/licenses/license-list.html"> licenca specifike për të cilën bëhet +fjalë</a> dhe të shmanget termi i vagullt “BSD-style”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CloudComputing">“Cloud Computing”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p id="Cloud"> +Termi “cloud computing”<sup><a href="#TransNote1">1</a></sup> +(ose thjesht “cloud” në kontekstin e punimit me kompjuter) është +një fjalë në modë, marketingu, pa ndonjë domethënie koherente. Përdoret për +një gamë veprimtarish të ndryshme nga njëra-tjetra, karakteristika e vetme e +përbashkët e të cilave është se përdorin Internetin për diçka më shumë se +shpërngulje kartelash. Prandaj, termi përhap konfuzion. Nëse të menduarit +tuaj e bazoni në të, ky do të jetë konfuz (ose, mund të thoshim, +“cloudy”<sup><a href="#TransNote2">2</a></sup>?). +</p> + +<p> +Kur e sillni në mend, ose i përgjigjeni një pohimi që dikush tjetër ka bërë +duke përdorur këtë term, hapi i parë është të sqarohet tema. Për cilët +skenarë është pohimi? Cili term është i përshtatshëm, i qëruar për atë +skenar? Pasi të jetë formuluar qartë tema, atëherë bëhet i mundur të +menduarit koherent rreth tij. +</p> + +<p> +Një nga shumë kuptimet e “cloud computing” është depozitimi dhe +ruajtja e të dhënave tuaja te shërbime në internet. Në shumicën e +skenarëve, kjo është marrëzi, ngaqë ju ekspozon ndaj <a +href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/apr/25/hackers-spooks-cloud-antiauthoritarian-dream">survejimit</a>. +</p> + +<p> +Një tjetër kuptim (që pritet me të, por pa qenë e njëjta gjë) është <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html"> Service as a +Software Substitute</a><sup><a href="#TransNote3">3</a></sup>, çka ju mohon +kontrollin mbi kompjuterin tuaj. S’duhet të përdorni kurrë SaaSS. +</p> + +<p> +Një tjetër kuptim është dhënia me qira e një shërbyesi fizik të largët, ose +shërbyesi virtual. Këto praktika, në disa rrethana të dhëna, janë në +rregull. +</p> + +<p> +Një tjetër kuptim është hyrja në shërbyesin tuaj prej pajisjes tuaj +celulare. Këtu nuk dalin çështje të veçanta etike. +</p> + +<p> +<a +href="http://csrc.nist.gov/publications/detail/sp/800-145/final">Përkufizimi +NIST për "cloud computing"</a> përmend tre skenarë që ngrenë çështje të +ndryshme etike: Software-i si Shërbim, Platforma si Shërbim, dhe +Infrastruktura si Shërbim. Por ai përkufizim nuk përputhet me përdorimin e +zakonshëm të termit “cloud computing”, ngaqë nuk përfshin +depozitimin e të dhënave në shërbime <em>online</em>. Software-i si +Shërbim, ashtu siç përkufizohet nga NIST, mbivendoset në mënyrë të +konsiderueshme me Shërbimin si Zëvendësim Software-i, i cili abuzon me +përdoruesit, por dy konceptet nuk janë të barasvlershëm. +</p> + +<p> +Këto praktika punimi në kompjuter, të ndryshme nga njëra-tjetra, as që hyjnë +në të njëjtin diskutim. Mënyra më e mirë për të shmangur konfuzionin që +termi “cloud computing” përhap, është të mos përdoret termi +“cloud” kur bëhet fjalë për punim me kompjuter. Flisni për +skenarin që keni në mendje, dhe quajeni me një term specifik. +</p> + +<p> +Ia vlen të shënohet që, edhe Larry Ellison, një zhvillues programesh +pronësorë, <a +href="http://www.cnet.com/news/oracles-ellison-nails-cloud-computing/"> vë +re zbrazëtinë e termit “cloud computing”</a>. Ai vendosi ta +përdorë termin, sido qoftë, ngaqë, si zhvillues software pronësor, s’është i +motivuar prej të njëjtave ideale si ne. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="DigitalRightsManagement">“Digital Rights Management”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Digital Rights Management”<sup><a +href="#TransNote4">4</a></sup> (shkurtuar si “DRM”) i referohet +mekanizmave teknikë të konceptuar për të imponuar kufizime mbi përdoruesit e +kompjuterave. Përdorimi i fjalës “rights” (të drejta) në këtë +term është propagandë, e konceptuar t’ju shpjerë pa e patur mendjen drejt +parjes së çështjes nga këndvështrimi i atyre pakëve që imponojnë kufizimet, +dhe shpërfilljes së atij të publikut të përgjithshëm mbi të cilin imponohen +këto kufizime.</p> +<p> +Ndër alternativa të mira përfshihen “Digital Restrictions +Management”<sup><a href="#TransNote5">5</a></sup> dhe “pranga +dixhitale”.</p> +<p> +Ju lutemi, regjistrohuni që të përkrahni <a +href="http://DefectiveByDesign.org/">fushatën tonë për shfuqizimin e +DRM-së</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="DigitalLocks">“Dryna Dixhitalë”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Dryna dixhitalë” përdoret për t’iu referuar Administrimit +Dixhital të Kufizimeve nga dikush që e kritikon. Problemi me këtë term +është se ai nuk arrin të shpalosë të keqen e DRM-së. Personat që e adoptuan +termin, nuk e vranë dhe aq mendjen.</p> +<p> +Drynat s’janë doemos shtypës apo të këqij. Ka gjasa që të keni në zotërim +disa dryna, si dhe çelësat apo kodet për ta; mund t’i shihni si të dobishëm +ose të bezdisshëm, por nuk ju shtypin, sepse mund t’i hapni ose mbyllni si +doni. Në mënyrë të ngjashme, <a +href="http://www.theguardian.com/technology/2015/may/01/encryption-wont-work-if-it-has-a-back-door-only-the-good-guys-have-keys-to-">fshehtëzimin</a> +e shohim të paçmueshëm për mbrojtjen e kartelave tona dixhitale. Ky, po +ashtu, është një lloj dryni dixhital kontrollin e të cilit e keni ju.</p> +<p> +DRM-ja është si një dry i vendosur mbi ju nga dikush tjetër, që refuzon t’ju +japë çelësin — me fjalë të tjera, njësoj si <em>pranga</em>. Ndaj, +metafora e duhur për DRM-në është “pranga dixhitale”, jo +“dry dixhital”.</p> +<p> +Një numër fushatash kundërshtimi kanë zgjedhur termin e pamend +“bllokime dixhitale”; që t’i vëmë gjërat në vijë, duhet të +këmbëngulim pa lëkundje për ndreqjen e këtij gabimi. FSF-ja mund ta +përkrahë një fushatë që i kundërvihet “drynave dixhitalë” nëse +pajtohemi për thelbin; megjithatë, kur deklarojmë përkrahjen tonë, e +zëvendësojmë haptazi termin me “pranga dixhitale” dhe e themi +pse.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Ecosystem">“Ekosistem”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Është e pakëshillueshme të përshkruash bashkësinë e software-it të lirë, ose +çfarëdo bashkësie njerëzish, si një “ekosistem”, ngaqë fjala +nënkupton mungesën e gjykimit etik.</p> + +<p> +Termi “ekosistem” sugjeron në mënyrë të heshtur një lloj +qëndrimi vëzhgues pa gjykim: mos pyet si, pse, çfarë, <em>duhet të +ndodhë</em>, thjesht studio dhe kupto çfarë <em>ndodh</em>. Në një +ekosistem, disa ente konsumojnë ente të tjerë. Në ekologji nuk pyetet nëse +është e drejtë që një buf të hajë një mi apo që një mi të hajë një farë, +thjesht vëzhgojmë se e bëjnë këtë. Popullatat e specieve shtohen ose mpaken +sipas kushteve; kjo as është mirë, as është gabim, është thjesht një dukuri +ekologjike, madje edhe kur shkon deri në zhdukjen e specieve.</p> + +<p> +Përkundrazi, qeniet që bëjnë të vetin një qëndrim etik kundrejt asaj që i +rrethon, mund të vendosin të ruajnë gjëra që, pa ndërhyrjen e tyre, mund të +zhduken — bie fjala, shoqëria civile, demokracia, të drejtat e +njeriut, paqja, shëndeti publik, një klimë e qëndrueshme, ajër dhe ujë i +pastër, specie të rrezikuara, arte tradicionale… dhe liri të +përdoruesve të kompjuterit. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="ForFree">“Falas”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Nëse doni të thoni se një program është software i lirë, ju lutemi, mos +thoni se mund të kihet “falas”. Ai term do të thotë pikërisht +“kundrejt një çmimi zero”. Software i lirë është punë lirie, jo +çmimi.</p> +<p> +Kopje software-i të lirë shpesh mund të kihen falas — për shembull, +duke i shkarkuar përmes FTP-së. Por software i lirë mund të kihet edhe +kundrejt një çmimi, në CD-ROM; më anë tjetër, kopje software-i pronësor ka +raste që jepen falas nëpër promocione, dhe disa paketa pronësore jepen +normalisht pa pagesë për disa përdorues.</p> +<p> +Për të shmangur konfuzionin, mund të thoni se programi mund të kihet si +“software i lirë”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="FLOSS">“FLOSS”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “FLOSS”, që do të thotë “Free/Libre and Open Source +Software”, u sajua si një rrugë <a +href="/philosophy/floss-and-foss.html">për të qenë asnjanës mes software-it +të lirë dhe burimit të hapur</a>. Nëse synimi juaj është asnjanësia, +“FLOSS” është rruga më e mirë për të qenë asnjanës. Por nëse +doni të shpalosni se i dilni në krah lirisë, mos përdorni një term asnjanës.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="FOSS">“FOSS”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “FOSS”, që do të thotë “Free and Open Source +Software”, u sajua si një rrugë <a +href="/philosophy/floss-and-foss.html">për të qenë asnjanës mes software-it +të lirë dhe burimit të hapur</a>, por nuk ia arrin vërtet kësaj. Nëse +synimi juaj është asnjanësia, “FLOSS” është më mirë. Por nëse +doni të shpalosni se i dilni në krah lirisë, mos përdorni një term asnjanës.</p> + +<blockquote><p>Në vend se <b>FOSS</b>, ne themi, <b>software i lirë</b> ose <b>software i +lirë (libre)</b>.</p> +</blockquote> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Freeware">“Freeware”<sup><a href="#TransNote6">6</a></sup></h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, mos e përdorni termin “freeware” si një sinonim për +“software i lirë”. Termi “freeware” përdorej shpesh +gjatë viteve ’80 për programe të hedhur në qarkullim vetëm në formën e të +ekzekutueshmit, pa mundësi për konsultim të kodit burim. Sot, për të, nuk +ka ndonjë përkufizim të veçantë të pranuar.</p> +<p> +Kur përdorni gjuhë të tjera nga anglishtja, ju lutemi, shmangeni huazimin e +termave të anglishtes, të tillë si “software i lirë” ose +“freeware”. Është më mirë të përkthehet termi “software i +lirë” në <a href="/philosophy/fs-translations.html">gjuhën tuaj</a>.</p> + +<p> +Duke përdorur një fjalë në <a href="/philosophy/fs-translations.html">gjuhën +tuaj</a>, tregoni se po i referoheni vërtet lirisë dhe jo thjesht të bëni +papagallin për një koncept të huaj, misterioz, marketingu. Në fillim, +bashkëkombësve tuaj mundet t’u duket i huaj ose shqetësues referimi ndaj +lirisë, por sapo të shohin se nënkupton pikërisht atë që shpreh, ata do ta +kuptojnë vërtet se si është puna. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Google">“Google”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “google” si folje, në +kuptimin e kërkimit për diçka në internet. “Google” është +thjesht emri i njërit prej shumë motorëve për kërkime. Këshillojmë të +përdorni termin “kërko në web” ose (në ca kontekste të tjera) +thjesht “kërko”. Përpiquni të përdorni një motor kërkimesh që +respekton privatësinë tuaj; <a href="https://duckduckgo.com/">DuckDuckGo</a> +pretendon se nuk i gjurmon përdoruesit e vet. (Nuk ka ndonjë mënyrë për dikë +jashtë të verifikojë pretendime të këtij lloji.)</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Hacker">“Hacker”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Një <em>hacker</em> është dikush të cilit <a +href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html"> i shijon zgjuarsia +lojcake</a> — jo doemos me kompjuterat. Programuesit në bashkësinë e +dikurshme <abbr title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</abbr> të +software-it të lirë në vitet ’60 dhe ’70 i referoheshin njëri-tjetrit si +<em>hackers</em>. Aty nga 1980, gazetarët që zbuluan bashkësinë e +hacker-ave, gabimisht e morën termin si të thoshte “thyes +sigurie”.</p> + +<p> +Ju lutemi, mos e përhapni këtë gabim. Personat që çajnë sigurinë janë +“crackers”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Open">“I hapët”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “i hapët” ose +“burim i hapët” si zëvendësim për “software i +lirë”. Këto terma i referohen një <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> pozicioni të +ndryshëm</a> të bazuar në vlera të tjera. Lëvizja e software-it të lirë +lufton për lirinë tuaj në punimin me kompjuter, si çështje drejtësie. +Jo-lëvizja e burimit të hapët nuk lufton për ndonjë gjë në këtë mënyrë.</p> + +<p>Kur u referoheni pikëpamjeve të burimit të hapur, është e saktë të përdoret +ai emër, por, ju lutemi, mos e përdorni atë term kur flisni rreth nesh, +software-it tonë, apo pikëpamjeve tona — kjo i shpie njerëzit të +supozojnë se pikëpamjet tona janë të ngjashme me të tyret.</p> + +<blockquote> +<p>Në vend të <b>me burim të hapët</b>, ne themi, <b>software i lirë</b> ose +<b>software i lirë (libre)</b>.</p> +</blockquote> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Closed">“I mbyllur”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Përshkrimi i software-it jo të lirë si “i mbyllur” i referohet +qartazi termit “burim i hapur”. Në lëvizjen e software-it të +lirë, <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nuk duam të +na ngatërrojnë me kampin e burimit të hapur</a>, ndaj jemi të kujdesshëm që +t’i shmangemi thënies së gjërave që do t’i nxisnin njerëzit të na fusin në +një thes me ta. Për shembull, e shmangim përshkrimin e software-it jo të +lirë si “i mbyllur”. E quajmë “jo i lirë” ose <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware"> +“pronësor”</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SoftwareIndustry">“Industri Software-i”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “industri software-i” i nxit njerëzit të përfytyrojnë se +software-i zhvillohet gjithmonë nga njëfarë fabrike dhe mandej u shpërndahet +“konsumatorëve”. Bashkësia e software-it të lirë dëshmon se nuk +është kështu. Ekzistojnë biznese software-i, dhe një numër biznesesh +zhvillojnë software të lirë dhe/ose jo të lirë, por ato që zhvillojnë +software të lirë nuk funksionojnë si fabrika.</p> +<p> +Termi “industri” përdoret si propagandë nga mbrojtësit e +patentave mbi software-in. Këta e quajnë zhvillimin e software-it +“industri” dhe mandej rreken të argumentojnë se kjo do të thotë +që ajo duhet t’u nënshtrohet monopoleve të patentave. <a +href="https://web.archive.org/web/20071215073111/http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/" +title="archived version of http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/"> +Parlamenti Europian, duke hedhur poshtë patentat mbi software-in më 2003, +votoi për përkufizimin e “industrisë” si “prodhim i +automatizuar të mirash materiale”</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="InternetofThings">“Internet Gjërash”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Kur kompanitë vendosën të prodhojnë pajisje elektro-shtëpiake të +kompjuterizuara që përmes internetit do të mund të lidheshin me shërbyesin e +prodhuesit, dhe kështu mund të spiunoheshin lehtë përdoruesit e tyre, e +kuptuan se kjo s’do të dukej edhe aq mirë. Ndaj sajuan një emër të bukur, +tërheqës: “Internet Gjërash.”</p> +<p> +Përvoja tregon se këto produkte shpesh <a +href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2015/09/cory-doctorow-what-if-people-were-sensors-not-things-to-be-sensed/"> +spiunojnë përdoruesit e tyre</a>. Janë edhe të bëra enkas për <a +href="http://ieet.org/index.php/IEET/more/rinesi20150806">t’u dhënë njerëzve +këshilla të njëanshme</a>. Veç kësaj, prodhuesi mund <a +href="/proprietary/proprietary-sabotage.html"> ta sabotojë produktin</a> +duke e nxjerrë nga puna shërbyesin nga i cili varet pajisja.</p> +<p> +I quajmë “Internet Thumbi.” +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="FreelyAvailable">“I passhëm lirisht”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Mos e përdorni “software i passhëm lirisht” si një sinonim për +“software i lirë”. Termat nuk janë të barasvlershëm. Software-i +është “i passhëm lirisht” nëse cilido mund të marrë lehtë një +kopje. “Software i lirë” përkufizohet përmes termave të lirisë +së përdoruesve që kanë një kopje të tij. Këto janë përgjigje për pyetje të +ndryshme nga njëra-tjetra. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Commercial">“Komerciale”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, mos e përdorni fjalën “komerciale” si një sinonim për +“jo i lirë”. Kështu ngatërrohen dy çështje tërësisht të +ndryshme.</p> +<p> +Një program është komercial nëse është zhvilluar si veprimtari biznesi. Një +program komercial mund të jetë i lirë ose jo, varet nga mënyra e +shpërndarjes së tij. Po njësoj, një program i zhvilluar nga një shkollë ose +një individ mund të jetë i lirë ose jo, varet nga mënyra e shpërndarjes së +tij. Dy pyetjet — ç’lloj njësie e zhvilloi programin dhe ç’liri +gëzojnë përdoruesit e tij — janë të pavarura.</p> +<p> +Në dhjetëvjeçarin e parë të lëvizjes së software-it të lirë, paketat e +software-it të lirë qenë thuajse përherë jokomerciale; përbërësit e sistemit +operativ GNU/Linux qenë ndërtuar nga individë ose ente jofitimprurës, të +tillë si FSF-ja dhe universitete. Më vonë, në vitet ’90, filloi të dukej +software i lirë komercial.</p> +<p> +Software-i komercial i lirë është një ndihmesë për bashkësinë tonë, ndaj do +të duhej ta nxitnim. Po njerëzit që mendojnë se “komercial” do +të thotë “jo i lirë” do të priren të mendojnë se ndërthurja +“komercial i lirë” është vetë-kontradiktore, dhe ta hedhin tej +si mundësi. Le të bëjmë kujdes të mos e përdorim fjalën +“komercial” në atë mënyrë.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Compensation">“Kompensim”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Të flasësh për “kompensim të autorëve”, kur bëhet fjalë për të +drejta kopjimi, bart supozimin që (1) të drejtat e kopjimit ekzistojnë për +favorin e autorëve dhe (2) kurdo që lexojmë diçka, hyjmë në borxh te autori, +të cilin duhet mandej ta ripaguajmë. Supozimi i parë është thjesht <a +href="/philosophy/misinterpreting-copyright.html">i rremë</a>, dhe i dyti +është i moralisht i papranueshëm. +</p> +<p> +“Kompensimi i zotëruesve të të drejtave” shton një rrjepje të +mëtejshme: nga ju pritet të përfytyroni se kjo do të thotë të paguhen +autorët, dhe, me raste, kjo ndodh, por shumicën e kohës kjo do të thotë +subvencion për të njëjtat kompani botimesh që po na vënë nën ligje të +padrejta. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Consumer">“Konsumator”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “konsumator”, kur përdoret për t’iu referuar përdoruesve +të punimit me kompjuter, është i ngarkuar me supozime që duhet t’i hedhim +tej. Disa vijnë prej idesë që përdorimi i një programi do të thotë +“konsum” i programit (shihni zërin e mëparshëm <a +href="#Consume"></a>), që i shpie njerëzit të imponojnë mbi vepra dixhitale +të kopjueshme përfundimet ekonomike të nxjerra lidhur me produkte materiale +të pakopjueshme.</p> +<p> +Për më tepër, t’i përshkruash përdoruesit e software-it si +“konsumatorë” i referohet një kornizimi në të cilin njerëzit +janë të kufizuar me përzgjedhjen prej çfarëdo “produktesh” që +janë të gatshme në “treg”. Në këtë kornizim nuk ka vend për +idenë që përdoruesit munden <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">të ushtrojnë +drejtpërsëdrejti kontrollin e tyre mbi atë që bën një program</a>.</p> +<p> +Për përshkrimin e personave që s’kufizohen me përdorimin pasiv të veprave, +këshillojmë terma të tillë si “individë” dhe +“shtetas”, në vend se “konsumatorë”.</p> +<p> +Problemi me fjalën “konsumator” është <a +href="http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/capitalism-language-raymond-williams">vënë +në dukje më parë</a>. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Consume">“Konsumo”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Konsumo” i referohet asaj që bëjmë me ushqimin: e tretim, dhe +pas kësaj ushqimi nuk ekziston më si i tillë. Për analogji, përdorim të +njëjtën fjalë për produkte të tjera, përdorimi i të cilave <em>i +harxhon</em>. Përdorimi i termit për të mira jo kaq të përkohshme, të tilla +si veshje apo aparatura, e shtyn ca larg konceptin. Përdorimi i tij për +vepra të botuara (programe, incizime në një disk apo në një kartelë, libra +në letër ose dixhitalë), natyra e të cilëve është rrojtja pafundësisht dhe +që mund të xhirohen, dëgjohen apo lexohen çfarëdo numri herësh, do të thotë +ta tendosësh fjalën aq shumë, sa kriset. Dëgjimi i një disku, apo xhirimi i +një programi, nuk e konsumon atë.</p> + +<p> +Ata që përdorin “konsumo” në këtë kontekst, do të thonë se nuk +duhet marrë fjalë për fjalë. Atëherë, ç’do të thotë konsumo? Do të thotë të +shihen kopjet e software-it dhe vepra të tjera nga pikëpamja e ngushtë +ekonomike. “Konsumo” i përshoqërohet ekonomisë së mallrave +materiale të tregut, të tilla si karburantet apo energjia elektrike që +konsumon një automjet. Nafta është mall tregu, po njësoj edhe energjia +elektrike. Mallrat e tregut janë <em>të zëvendësueshëm</em>: një pikë naftë +që digjni sot, s’ka asgjë të veçantë nga një pikë tjetër që dogjët javën e +kaluar.</p> + +<p>Ç’do të thotë të perceptohen vepra autorësie si mall tregu, duke marrë të +mirëqenë se s’ka asgjë të veçantë në cilëndo histori, artikull, program, apo +këngë? Duhet t’i trajtojmë si të zëvendësueshme? Kjo është pikëpamja e +shtrembëruar e pronarit apo llogaritarit të një shoqërie botimesh. S’duhet +të çuditemi pse kampi i software-it pronësor do të donte ta shihnit +përdorimin e software-it si një mall tregu. Pikëpamja e tyre e shtrembëruar +duket qartë në <a +href="http://www.businessinsider.com/former-google-exec-launches-sourcepoint-with-10-million-series-a-funding-2015-6">këtë +artikull</a>, i cili u referohet gjithashtu botimeve si “<a +href="#Content">lëndë</a>.”</p> + +<p> +Të menduarit ngushtë, përshoqëruar me idenë se ne “konsumojmë +lëndë” shtron rrugën për ligje të tillë si DMCA-ja, që u ndalon +përdoruesve të zhbllokojnë mekanizma <a +href="http://DefectiveByDesign.org/">Digital Restrictions Management</a> +(DRM) në pajisje dixhitale. Nëse përdoruesit e mendojnë atë që bëjnë me +këto pajisje si të qe “konsum”, këto kufizime mund t’u duken të +natyrshme.</p> + +<p> +Kjo nxit gjithashtu pranimin e shërbimeve “streaming”<sup><a +href="#TransNote7">7</a></sup>, të cilat përdorin DRM-në për të kufizuar në +mënyrë të mbrapshtë dëgjimin e muzikës, ose parjen e videove, për t’i +rrudhur këto veprimtari që të plotësojnë parakushtet e fjalës +“konsumo”.</p> + +<p> +Pse po përhapet ky përdorim i mbrapshtë? Disave mund t’u duket se termi +tingëllon i sofistikuar, por hedhja e tij poshtë me arsyetim të qëruar mund +të duket edhe më e sofistikuar. Disa duan të bëjnë përgjithësime mbi të +gjitha llojet e mediave, por foljet e rëndomta të anglishtes +(“lexo,” “dëgjo,” “shih”) nuk e kryejnë +këtë. Të tjerë mund të jenë duke vepruar nga interesa biznesi (të tyret, +ose të punëdhënësit të tyre). Përdorimi prej tyre i termit në forume +prestigjioze jep përshtypjen se është termi i “saktë”.</p> + +<p> +Të flasësh për “konsum” të muzikës, filmave, apo çfarëdo vepre +tjetër artistike, do të thotë t’i trajtosh si mall tregu, në vend se si +art. Duam t’i konsiderojmë sipas kësaj mënyre veprat e botuara? Duam ta +nxisim publikun të bëjë po kështu?</p> + +<p>Ata që përgjigje me “jo”, ju lutem, bëhuni tok me mua në shmangien e termit +“konsumo” për këtë.</p> + +<p>Çfarë të përdoret? Mund të përdorni folje specifike, të tilla si +“lexo,” “dëgjo,” “shih” ose +“shiko,”, ngaqë ato ndihmojnë të frenohet prirja për +përgjithësime të tepruara.</p> + +<p>Nëse ngulni këmbë në përgjithësim, mund të përdorni shprehjen +“ndjek,” që lyp më pak sforcim se sa “konsumo.” Për +një vepër të menduar për përdorim praktik, “përdor” është më e +mira.</p> + +<p>Shihni edhe zërin vijues.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Creator">“Krijues”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “krijues”, i zbatuar mbi autorë, i krahason këta në mënyrë +të heshtur me një hyjni (“krijuesi”). Termi përdoret nga +botuesit për ta ngritur pozicionin moral të autorëve mbi atë të njerëzve të +rëndomtë, me qëllim që të përligjet dhënia atyre fuqie më të madhe të +drejtash kopjimi, të cilën mandej botuesit mund ta ushtrojnë në emër të +tyre. Ne këshillojmë të thuhet “autor”. Sidoqoftë, në shumë +raste ajo që nënkuptoni faktikisht është “zotërues të drejtash +kopjimi”. Këto dy terma s’janë të barasvlershëm: shpesh zotëruesi i +të drejtave të kopjimit s’është autori.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CreativeCommonsLicensed">“Licencuar sipas Creative Commons”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Karakteristika më e rëndësishme e licencimeve është: është apo jo e lirë +vepra. Creative Commons boton shtatë licenca; tre janë të lira (CC BY, CC +BY-SA dhe CC0) dhe të tjerat s’janë të lira. Ndaj, duke e përshkruar një +vepër si “të licencuar nën Creative Commons” nuk thuhet gjë nëse +është e lirë apo jo, dhe lihet të mendohet që pyetja s’është e rëndësishme. +Përshkrimi mund të jetë i saktë, por harrimi i pjesës tjetër është i +dëmshëm. +</p> + +<p> +Që njerëzit të nxiten ta kenë mendjen te dallimi më i rëndësishëm, +specifikoni përherë <em>cila</em> licencë Creative Commons është përdorur, +fjala vjen, “licencuar sipas CC BY-SA”. Nëse nuk e dini se cilën +licencë përdor një vepër e caktuar, gjejeni dhe mandej vendosni për tuajën. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="DigitalGoods">“Mallra Dixhitale”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “mallra dixhitale”, i zbatuar mbi kopje veprash me +autorësi, i sheh ato në mënyrë identike me të mira materiale — të +cilat nuk mund të kopjohen, ndaj për t’i shitur, duhet të prodhohen në +sasi. Kjo metaforë i nxit njerëzit t’i gjykojnë çështjet e software-it apo +veprash të tjera dixhitale bazuar në idetë dhe intuitën rreth të mirave +materiale. I vendos gjithashtu problemet në rrafshin e ekonomisë, vlerat e +cekëta dhe të kufizuara të së cilës nuk përfshijnë lirinë dhe bashkësinë.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Protection">“Mbrojtje”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Avokatët e botuesve e kanë fort për zemër përdorimin e termit +“mbrojtje”, kur përshkruhen të drejtat e kopjimit. Kjo fjalë +bart nënkuptimin e parandalimit të shkatërrimeve dhe vuajtjeve; kështu që, i +nxit njerëzit të identifikohen me zotëruesin e të drejtave të kopjimit dhe +botuesin që përfiton prej këtyre të drejtave, në vend se me përdoruesit që +ato kufizojnë.</p> +<p> +Është e lehtë të shmanget termi “mbrojtje” dhe në vend të tij të +përdoren terma asnjanës. Për shembull, në vend se të thuhet, +“Mbrojtja me të drejta kopjimi zgjat për një kohë të gjatë”, +mund të thoni, “Të drejtat e kopjimit zgjatin për një kohë të +gjatë”.</p> +<p> +Në mënyrë të ngjashme, në vend se të thoni, “e mbrojtur me të drejta +kopjimi”, mund të thoni, “e mbuluar nga të drejta kopjimi” +ose thjesht “nën të drejta kopjimi”.</p> +<p> +Nëse në vend se të jeni asnjanës, doni të kritikoni të drejtat e kopjimit, +mund të përdorni termin “kufizime nga të drejta +kopjimi”. Kështu, mund të thoni, “Kufizimet nga të drejta +kopjimi zgjasin për një kohë shumë të gjatë”.</p> + +<p> +Termi “mbrojtje” përdoret gjithashtu për të përshkruar veçori të +mbrapshta. Për shembull, “mbrojtje nga kopjimi” është një +veçori që pengon kopjimin. Nga pikëpamja e përdoruesit, kjo përbën +pengesë. Ndaj këtë veçori të mbrapshtë mund ta quanim “pengim +kopjimi”. Më shpesh quhet Administrim Dixhital Kufizimesh (DRM) +— shihni fushatën <a href="http://DefectiveByDesign.org"> Defective by +Design</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SourceModel">“Model burimi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Wikipedia e përdor termin “model burimi” në një mënyrë konfuze +dhe të dykuptimtë. Në dukje, i referohet mënyrës se si jepet burimi i një +programi, por teksti e ngatërron këtë me metodologjinë e zhvillimit. E bën +dallimin mes “burim i hapur” dhe ”burim i ndarë me të +tjerë”, por këto mbivendosen — Microsoft-i të dytën e përdor si +një term marketingu për të mbuluar një gamë të gjerë praktikash, disa prej +të cilave janë “burim i hapur”. Kështu pra, ky term vërtet që +nuk përcjell informacion koherent, por jep një mundësi për të thënë +“burim i hapur” në faqe që përshkruajnë programe software të +lirë.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Modern">“Modern”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “modern” ka kuptim nga një këndvështrim përshkrues — +për shembull, vetëm për të dalluar periudha dhe mënyra më të reja prej të +vjetrash.</p> + +<p>Problemet fillojnë kur bart supozimin se mënyrat e dikurshme janë “të +modës së vjetruar”; domethënë, të supozuara se janë më të këqija. Në +fusha teknologjie, ku vendimet i merr biznesi dhe i imponon ato mbi +përdoruesit, e kundërta është shpesh e vërtetë.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Monetize">“Monetizoni”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Përkufizimi i duhur i “monetizo” është “të përdorësh diçka +si monedhë”. Për shembull, shoqëritë njerëzore kanë monetizuar arin, +argjendin, bakrin, letrën e shtypur, lloje të ndryshme guaskash, dhe gurë të +mëdhenj. Por tani shohim një prirje për ta përdorur fjalën në një mënyrë +tjetër, që do të thotë “të përdorësh diçka si bazë për fitime”.</p> +<p> +Ky përdorim vë në plan të parë fitimin, dhe në plan dytësor gjënë e përdorur +për të siguruar fitime. Ky qëndrim, i zbatuar mbi një projekt software-i +është i papranueshëm, sepse do të sillte që zhvilluesit ta bëjnë programin +pronësor, nëse dalin në përfundimin se bërja e tij i lirë s’është edhe aq me +fitim.</p> +<p> +Një biznes produktiv dhe etik mund të fitojë para, por nëse gjithçka ia +nënshtron fitimit, ka gjasa të mos mbetet etik.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="MP3Player">“MP3 Player”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> + +<!-- The MP3 patents will reportedly expire by 2018. --> +Në fund të viteve ’90 u bë e mundur të krijoheshin lojtës audioje dixhitalë +portativë. Shumica mbulonin kodekun e patentuar MP3, dhe ende kështu është. +Disa mbulonin kodekë të lirë nga patenta për audio, Ogg Vorbis dhe FLAC, dhe +pak prej tyre s’luanin dot fare kartela të koduara me MP3, ngaqë zhvilluesve +të tyre u duhej të mbronin veten nga patenta mbi formatin MP3.</p> + +<p>Përdorimi i termit “lojtës MP3” në përgjithësi për lojtës +audiosh ka si efekt promovimin e formatit MP3 dhe shkurajimin e përdorimit +të formateve të tjerë (disa prej të cilëve janë teknikisht edhe më +sipërorë). Edhe pse patentat mbi MP3 kanë skaduar, ende është e padëshiruar +të bëhet kështu.</p> + +<p>Sugjerojmë termin “lojtës audioje dixhitale,” ose thjesht +“lojtës audio” kur punë është e qartë, në vend se të +“lojtës MP3.”</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SharingPersonalData">“Ndarje me të tjerët (të dhëna personale)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Kur kompanitë manipulojnë ose joshin njerëzit për të zbuluar të dhëna +personale, duke hequr kështu dorë nga privatësia e tyre, ju lutemi, mos iu +referoni kësaj si “ndarje me të tjerët”. Termin “ndarje me +të tjerë” e përdorim për t’iu referuar bashkëpunimit jokomercial, +përfshi rishpërndarje jokomerciale kopjesh të përpikta veprash të botuara, +dhe themi kjo është <em>mirë</em>. Ju lutemi, mos e aplikoni këtë fjalë për +një praktikë që është e dëmshme dhe e rrezikshme.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="PC">“PC”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +S’ka problem të përdoret shkurtimi “PC” për t’iu referuar një +lloji të caktuar hardware-i kompjuteri, por ju lutemi, mos e përdorni atë me +implikimin që kompjuteri po xhiron Microsoft Windows. Nëse instaloni +GNU/Linux në të njëjtin kompjuter, prapë PC është.</p> + +<p> +Termi “WC” është sugjeruar për kompjuter që xhiron Windows.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Content">“Përmbajtje”<sup><a href="#TransNote8">8</a></sup></h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Nëse doni të përshkruani një ndjenjë rehatie dhe kënaqësie, thoni pa problem +se jeni “content”, por përdorimi i fjalës si një emër për të +përshkruar publikime dhe vepra autorësie ju bën të adoptoni një qëndrim që +më mirë mund të donit ta shmangnit: i trajton ato si një mall, qëllimi i të +cilave është të mbushin një kuti dhe të shërbejnë për të nxjerrë para prej +tyre. Në fakt, njollos vetë veprat. Nëse nuk pajtoheni me këtë lloj +qëndrimi, mund t’i quani “punime” ose “publikime”. +</p> +<p> +Ata që përdorin termin “content” shpesh janë botuesit që +ushtrojnë trysni për fuqi më të mëdha të drejtash kopjimi në emër të +autorëve (“krijuesve”, siç thonë ata) të veprave. Termi +“content” zbulon qëndrimin e tyre të njëmendtë kundrejt këtyre +veprave dhe këtyre autorëve. Kjo ka qenë pranuar edhe nga Tom Chatfield <a +href="https://www.theguardian.com/culture/2016/aug/02/how-to-deal-with-trump-trolls-online">në +Guardian</a>:</p> + +<blockquote><p> +Vetë lënda s’hyn hiç këtu — siç sugjeron vetë përdorimi i fjalëve të +tilla, si “lëndë”. Nga çasti që vini etiketën +“lëndë”, mbi çdo shkrim në botë, keni pranuar heshtazi +ndërshkëmbyeshmërinë e tij: që qëllimi i tij parësor është ushqimi i blojës +së kuantifikimit. +</p></blockquote> + +<p> +Me fjalë të tjera, termi “content” i redukton botimet dhe +shkrimet në një lloj çorbe të përshtatshme për të rrjedhur nëpër +“tubat” e internetit. +</p> + +<p>Shihni edhe <a href="http://www.salon.com/2000/06/14/love_7/">letrën e hapur +të Courtney Love-it për Steve Case</a> dhe kërkoni për “content +provider” në atë faqe. Për fat të keq, Ms. Love s’e di që termi +“pronësi intelektuale” është gjithashtu <a +href="#IntellectualProperty"> i anshëm dhe ngatërrues</a>.</p> +<p> +Sidoqoftë, për sa kohë që persona të tjerë përdorin termin “content +provider”, disidentët politikë mund ta quajnë vetveten +“malcontent providers”.<sup><a href="#TransNote9">9</a></sup></p> +<p> +Çmimin e parë i të qenët i zbrazët e merr termi “content +management”.<sup><a href="#TransNote10">10</a></sup> +“Content” do të thotë “njëfarë informacioni”, dhe +“management” në këtë kontekst do të thotë “të bësh diçka +me të”. Kështu, një “content management system” është një +sistem për të bërë diçka mbi njëfarë informacioni. Këtë përshkrim e +përmbushin thuajse krejt programet.</p> + +<p> +Në shumicën e rasteve, ai term faktikisht i referohet një sistemi për +përditësim faqesh në një sajt. Për këtë, ne këshillojmë termin +“sistem rishikimesh sajti” (WRS).</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Photoshop">“Photoshop”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “photoshop” si një +folje, për të nënkuptuar çfarëdo manipulimi fotosh apo përpunime figurash në +përgjithësi. Photoshop është thjesht emri i një programi të caktuar për +përpunim figurash, që duhet shmangur, sa kohë që programi është pronësor. +Ka plot programe të lira për përpunim figurash, fjala vjen, <a +href="/software/gimp">GIMP</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Piracy">“Pirateri”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Botuesit shpesh kopjimit që ata nuk e miratojnë i referohen si +“pirateri”. Në këtë mënyrë, nënkuptojnë se nga pikëpamja etike +është i barasvlershëm me sulmim anijesh në det të hapur, rrëmbim dhe vrasje +personash në to. Duke u bazuar mbi një propagandë të tillë, ata kanë +siguruar ligje në shumicën e botës që pengojnë kopjimin në shumicën e (ose +ndonjëherë në krejt) rrethanat. (Ende ushtrojnë presion për t’i bërë këto +ndalime edhe më të plota.) +</p> +<p> +Nëse nuk besoni se kopjimi i pamiratuar nga botuesi është njësoj me +pengmarrjen dhe vrasjen, mund të parapëlqenit të mos e përdornit fjalën +“pirateri” për përshkrimin e tij. Mund të përdoren më mirë +terma asnjanës të tillë si “kopjim i paautorizuar” (ose +“kopjim i ndaluar” për rastet kur është i paligjshëm). Disa nga +ne mundet madje të parapëlqejnë të përdorin një term pozitiv të tillë si +“ndarje informacioni me fqinjin tuaj”.</p> + +<p> +Një gjykatës në ShBA, që drejtonte një gjyq kundër cenimesh të drejtash +kopjimi, pranoi se <a +href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“pirateri” +dhe “vjedhje” janë fjalë fyese.</a></p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="PowerPoint">“PowerPoint”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “PowerPoint” në çfarëdo +kuptimi të lidhur me shfaqje diapozitivash. “PowerPoint” është +thjesht emri i një programi të veçantë pronësor për krijim paraqitjesh. Për +hir të lirisë suaj, do të duhej të përdornit vetëm <em>software</em> të lirë +për krijim të paraqitjeve tuaja—çka do të thotë, <em>jo +PowerPoint</em>. Ndër mundësitë e këshilluara hyjnë klasa +<code>beamer</code> e LaTeX-it dhe LibreOffice Impress.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Product">“Produkt”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Nëse flisni rreth një produkti, quajeni pa problem kështu. Sidoqoftë, kur i +referoheni një shërbimi, ju lutemi, mos e quani “produkt.” Nëse +furnizuesi i një shërbimi e quan shërbimin “produkt,”, ju +lutemi, këmbëngulni pa lëkundje në quajtjen e tij “shërbim.” +Nëse furnizuesi i një shërbimi e quan ujdinë për një paketë +“produkt,” ju lutemi, këmbëngulni pa lëkundje në quajtjen e saj +“ujdi.” +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CopyrightOwner">“Pronar të Drejtash Kopjimi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Të drejtat e kopjimit janë një privilegj artificial, dhënë nga shteti për të +përmbushur një interes publik dhe që zgjat një farë kohe — jo një e +drejtë natyrore si zotërim i një shtëpie apo një setre. Juristët e pranonin +këtë duke iu referuar marrësit të këtij privilegji si një “mbajtës të +drejtash kopjimi.”</p> + +<p>Pak dhjetëvjeçarë më parë, mbajtësit e të drejtave të kopjimit filluan të +rreken ta ulin ndërgjegjësimin lidhur me këtë pikë. Veç përmendjes së +shpeshtë të konceptit të rrejshëm të <a +href="#IntellectualProperty">“pronës intelektuale,”</a> ata +filluan edhe ta quajnë veten “pronarë të drejtash kopjimi.” Ju +lutemi, bashkojuni përpjekjeve tona të kundërvënies duke përdorur në vend të +kësaj termin tradicional “mbajtës të drejtash kopjimi”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="IntellectualProperty">“Pronësi intelektuale”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Botuesve dhe avokatëve u pëlqen t’i përshkruajnë të drejtat e kopjimit si +“pronësi intelektuale” — një term që zbatohet edhe mbi +patentat, shenjat tregtare, dhe fusha të tjera edhe më të errëta të ligjit. +Këto ligje kanë kaq pak gjëra të përbashkëta, dhe ndryshojnë kaq shumë nga +njëri-tjetri, saqë është e pavend të bëhen përgjithësime rreth tyre. Më e +mira është të flitet qartazi për “të drejta kopjimi”, ose mbi +“patenta”, ose mbi “shenja tregtare”.</p> +<p> +Termi “pronësi intelektuale” bart një supozim të fshehur — +që mënyra e të menduari mbi tërë këto çështje krejt të ndryshme njëra nga +tjetra bazohet në një analogji me objekte materiale, dhe në konceptimin e +tyre prej nesh si pronësi fizike.</p> +<p> +Kur vjen puna te kopjimi, kjo analogji shpërfill dallimin kyç mes objekteve +materiale dhe informacionit: informacioni mund të kopjohet dhe ndahet me të +tjerët thuajse pa mundim, ndërkohë që objektet materiale jo.</p> +<p> +Që të shmanget përhapja e anësive dhe konfuzionit, më e mira është të +adoptohet një rregull i patundur <a href="/philosophy/not-ipr.html"> për të +mos folur apo madje menduar me terma të “pronësisë +intelektuale”</a>.</p> +<p> +Hipokrizia e quajtjes së këtyre fuqive “të drejta” ka <a +href="/philosophy/wipo-PublicAwarenessOfCopyright-2002.html"> filluar ta +vërë në siklet World “Intellectual Property” Organization</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="RAND">“RAND (Reasonable and Non-Discriminatory)”<sup><a +href="#TransNote11">11</a></sup></h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Entet e standardeve, që përhapin standarde të kufizuar nga patenta të cilat +ndalojnë software-in e lirë, zakonisht e kanë rregull të marrin licenca +patentash që lypin një çmim të caktuar për çdo kopje të programit mbi të +cilin aplikohet patenta. Ata shpesh u referohen këtyre patentave me termin +“RAND”, që është shkurtim i “reasonable and +non-discriminatory”.</p> +<p> +Ky term shërben për të bojatisur një klasë licencash patentash që normalisht +as janë të arsyeshme, as janë jodiskriminuese. Është e vërtetë që këto +licenca nuk diskriminojnë ndonjë person të veçantë, por ato diskriminojnë +bashkësinë e software-it të lirë, dhe kjo i bën ato të paarsyeshme. Pra, +gjysma e termit “RAND” është e rrejshme dhe gjysma tjetër është +e paragjykuar.</p> +<p> +Entet e standardeve do të duhej të pranonin që këto licenca janë +diskriminuese, dhe të reshtin përdorimin e termit “të arsyeshme dhe +jo-diskriminuese” ose “RAND” për përshkrimin e tyre. Deri +sa ta bëjnë këtë, shkruesit që nuk duan të bëhen pjesë e bojatisjes do të +bënin mirë ta hidhnin tej atë term. Ta pranosh dhe ta përdorësh atë, +thjesht pse kompanitë që vringëllijnë patenta e kanë bërë të përhapur, do të +thotë t’i lësh këto kompani të diktojnë pikëpamjet që shprehni.</p> +<p> +Si zëvendësim, sugjerojmë termin “uniform fee only”, ose shkurt +“UFO”. Është i saktë, sepse kushti i vetëm në këto licenca +është një çmim i njëtrajtshëm pagese kundrejt shfrytëzimit të patentës.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SaaS">“SaaS” ose “Software as a Service”<sup><a +href="#TransNote12">12</a></sup></h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Dikur thonim se SaaS (shkurtim për “Software as a Service”) +është padrejtësi, por mandej pamë se kish shumë larmi në atë se ç’kuptonin +njerëzit si veprimtari SaaS. Ndaj kaluam në një term të ri, “Service +as a Software Substitute”<sup><a href="#TransNote3">3</a></sup> ose +“SaaSS”. Ky term ka dy përparësi: s’ka qenë përdorur më parë, +kështu që përkufizimi ynë është i vetmi për të, dhe shpjegon se ku qëndron +padrejtësia.</p> +<p> +Për diskutim të kësaj çështjeje, shihni <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Kujt i Shërben Në +të Vërtetë Ai Shërbyes?</a>.</p> +<p> +Në spanjisht vazhdojmë të përdorim termin “software como +servicio” ngaqë qyfyri “software como ser vicio” +(“software i të qenit i dëmshëm”) është shumë i bukur për të +hequr dorë prej tij.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SharingEconomy">“Sharing economy”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “sharing economy” s’është mënyrë e mirë për t’iu referuar +shërbimeve të tilla si Uber dhe Airbnb që trajtojnë transaksione biznesi mes +njerëzve. Ne e përdorim termin “sharing” për t’iu referuar +bashkëpunimit jokomercial, përfshi rishpërndarjen jokomerciale të kopjeve të +përpikta të veprave të botuara. Sforcimi i fjalës “sharing” që +të përfshijë këto transaksione, ia dobëson kuptimin, ndaj s’e përdorim në +këtë kontekst.</p> +<p> +Një term më i përshtatshëm për biznese të tillë si Uber është “ekonomi +shërbimesh pune me copë”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SellSoftware">“Shitni software”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Termi “shitni software” është i dykuptimtë. Po ta shohim +strikt, shkëmbimi i një kopjeje të një programi të lirë me një shumë parash +është <a href="/philosophy/selling.html"> shitje e një programi</a>, dhe +s’ka asgjë gabim në të. Por njerëzit zakonisht e përshoqërojnë termin +“shitje software-i” me kufizimet e atij pronësor mbi përdorimin +që i bëhet në vijim software-it të shitur. Konfuzionin mund ta pastroni, +dhe parandaloni, duke thënë ose “shpërndarje kopjesh të një programi +kundrejt një çmimi” ose “imponim kufizimesh pronësore mbi +përdorimin e një programi”.</p> +<p> +Për diskutim të mëtejshëm të kësaj çështjeje shihni <a +href="/philosophy/selling.html">Shitje Software të Lirë</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="LAMP">“Sistem LAMP”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“LAMP” është shkurtim për “Linux, Apache, MySQL dhe +PHP” — një ndërthurje e rëndomtë software-i për t’u përdorur në +një shërbyes web, hiq faktin që “Linux” në këtë kontekst i +referohet në fakt sistemit GNU/Linux. Ndaj në vend të “LAMP” do +të duhej të qe “GLAMP”: “GNU, Linux, Apache, MySQL dhe +PHP”. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Linux">“Sistem Linux”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Linux është emri i kernelit që Linus Torvalds zhvilloi duke filluar më +1991. Sistemi operativ në të cilin përdoret Linux-i është në thelb GNU me +Linux-in të shtuar. Të quash krejt sistemin “Linux” është edhe +jo e drejtë, edhe ngatërruese. Ju lutemi, quajeni sistemin e plotë <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html"> GNU/Linux</a>, si për t’i dhënë hakën +Projektit GNU, ashtu edhe për ta dalluar sistemin në tërësi nga kerneli më +vete. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Skype">“Skype”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, shmangeni përdorimin e termit “skype” si folje, për +të nënkuptuar çfarëdo lloj komunikimi me video apo telefoni nëpër Internet +në përgjithësi. “Skype” është thjesht emri i një programi të +dhënë pronësor, një i cili <a +href="/philosophy/proprietary/proprietary-surveillance.html#SpywareInSkype"> +i spiunon përdoruesit e tij</a>. Nëse doni të bëni thirrje me video dhe zë +në Internet në një mënyrë që respekton si lirinë, ashtu edhe privatësinë +tuaj, provoni një nga <a +href="https://libreplanet.org/wiki/Group:Skype_Replacement"> zëvendësimet e +shumta të lira për Skype-in</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="GiveAwaySoftware">“Software give away”<sup><a href="#TransNote13">13</a></sup></h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Të përdorësh termin “give away” për të nënkuptuar +“shpërndajeni një program si software të lirë”, është +çorientuese. Ky lokucion ka të njëjtin problem si “falas”: +nënkupton që thelbi është çmimi, jo liria. Një mënyrë për të shmangur +konfuzionin është të thuhet “hidheni në qarkullim si software të +lirë”.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /^.(es)$/" --> +<!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your + language to refer to mobile computers; otherwise, + fill the translation with a space. --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Terminal">“Terminal”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p>Telefonat celularë dhe tabletet janë kompjutera, dhe njerëzit duhet të jenë +në gjendje t’i përdorin si të tillë përmes software-it të lirë. T’i quash +“terminale” supozon se krejt ajo që mund të bëjnë janë të lidhen +me shërbyes, që është një rrugë e mbrapsht për kryerjen e punës tuaj +kompjuterike.</p> + +<!--#endif --> +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Market">“Treg”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Të përshkruhen përdoruesit e software-it të lirë, ose përdoruesit e +software-it në përgjithësi, si “treg”, është çorientuese.</p> +<p> +Jo për të thënë që në bashkësinë e software-it të lirë s’ka vend për +tregjet. Nëse keni një biznes asistence software-i të lirë, do të thotë që +keni klientë, dhe se jepni e merrni në frymë tregtie me ta. Për sa kohë që +respektoni lirinë e tyre, i urojmë tregut tuaj suksese.</p> +<p> +Por lëvizja për software të lirë është një lëvizje shoqërore, jo biznes, dhe +suksesi të cilin synon, s’është sukses tregu. Po përpiqemi t’i shërbejmë +publikut duke i dhënë liri — jo duke konkurruar për t’i hequr biznes +një rivali. Që ta barazosh këtë fushatë për liri me përpjekjet e një +biznesi për sukses dhe aq, do të thotë të mohosh rëndësinë e lirisë dhe të +legjitimosh software-in pronësor.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Vendor">“Tregtues”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Ju lutemi, mos e përdorni termin “tregtues” për t’iu referuar +përgjithësisht cilitdo që zhvillon ose paketon software. Mjaft programe +zhvillohen me qëllim që të shiten kopje të tij, dhe në këtë rast +programuesit janë atëherë tregtuesit e tyre; këtu përfshihen madje edhe disa +paketa software i lirë. Megjithatë, mjaft programe zhvillohen nga +vullnetarë ose entet që nuk synojnë shitje kopjesh. Këta programues nuk +janë tregtues. Po njësoj, vetëm disa paketues shpërndarjesh GNU/Linux janë +tregtues. Këshillojmë më mirë termin e përgjithshëm +“furnizues”. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="TrustedComputing">“Trusted Computing”<sup><a href="#TransNote14">14</a></sup></h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +<a href="/philosophy/can-you-trust.html">“Trusted computing”</a> +është emri që i kanë vënë përkrahësit e saj një skeme për t’i rikonceptuar +kompjuterët në mënyrë të tillë që zhvilluesit e aplikacioneve të mund t’i +besojnë kompjuterit se do t’u bindet atyre, në vend se t’ju bindet juve. +Sipas këndvështrimit të tyre, është i “besuar”; nga +këndvështrimi juaj, është “hileqar”. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Theft">“Vjedhje”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Përkrahësit e formave shumë strikte, represive të drejtash kopjimi, shpesh +përdorin fjalë të tilla si “vjedhur” dhe “vjedhje” +për t’iu referuar shkeljeve të të drejtave të kopjimit. Ky është +shtrembërim, por do të donin ta merrnit për të vërtetë objektive.</p> +<p> +Sipas sistemit ligjor të ShBA-ve, shkelja e të drejtave të kopjimit nuk +është vjedhje. <a +href="http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=us&vol=473&invol=207"> +Ligjet mbi vjedhjen nuk janë të zbatueshme mbi shkeljen e të drejtave të +kopjimit.</a> Përkrahësit e të drejtave represive të kopjimit me këtë +përpiqen të joshin autoritetet — dhe po keqinterpretojnë ato çka thonë +autoritetet.</p> +<p> +Për të mos i pranuar, mund t’i drejtoni te ky <a +href="http://www.guardian.co.uk/books/2013/may/04/harper-lee-kill-mockingbird-copyright"> +shembull i njëmendtë</a> që tregon se çfarë mund të përshkruhet saktë si +“vjedhje të drejtash kopjimi”.</p> +<p> +Kopjimi i paautorizuar ndalohet nga ligjet e të drejtave të kopjimit në +mjaft rrethana (jo të gjitha!), por ndalimi nuk e bën të gabuar. +Përgjithësisht, ligjet nuk përkufizojnë të drejtën dhe të gabuarën. Ligjet, +në rastin më të mirë, rreken të japin drejtësi. Nëse ligjet (sendërtimi i +tyre) nuk puqe me idetë tona të së drejtës dhe të gabuarës (specifikimet), +ato që duhen ndryshuar janë ligjet.</p> + +<p> +Një gjykatës në ShBA, në drejtim të një gjyqi kundër cenimesh të drejtash +kopjimi, pranoi se <a +href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“pirateria” +dhe “vjedhja” janë fjalë fyese.</a></p> + +<!-- GNUN-SORT-STOP --> +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Kjo sprovë është botuar te <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"> +<cite>Software i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard +M. Stallman-it</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<h3>Shënime përkthimi</h3> +<ol> +<li id="TransNote1">Fjalë për fjalë do të thotë punim kompjuterik në +re. Term i përdorur për të përshkruar punimin në kompjuter me programe dhe +të dhëna të ruajtura jo në kompjuterin e përdoruesit, por në shërbyes të +largët shërbimesh.</li> +<li id="TransNote2">i zënë nga retë, jo transparent. Një lojë fjalësh me +termin <em>cloud</em>.</li> +<li id="TransNote3">Shërbim si Zëvendësim Software-i - term për të treguar +përdorimin e një programi jo duke e patur të instaluar në kompjuterin tuaj, +por duke ndërvepruar me një instalim të tij diku gjetkë, në shërbyesit e +atij që ofron shërbimin përkatës.</li> +<li id="TransNote4">Administrim Dixhital të Drejtash</li> +<li id="TransNote5">Administrim Dixhital Kufizimesh, një parodi e +<em>Digital Rights Management</em></li> +<li id="TransNote6">Program kompjuteri që mund ta kopjoni pa u dashur të +paguani.</li> +<li id="TransNote7">Metodë transmetimi dhe marrje të dhënash (veçanërisht +material video dhe audio) përmes një rrjeti kompjuterik, si një fluks i +qëndrueshëm, i vazhdueshëm, që lejon të shihet teksa të dhënat shkarkohen në +vazhdim.</li> +<li id="TransNote8">Content në anglisht ka dy kuptime, atë të të qenit të +kënaqur, dhe atë të lëndës, përmbajtjes, së diçkaje.</li> +<li id="TransNote9">Ironi e bazuar në kuptimin e <em>content</em> si gjendje +kënaqësie, të kundërtën e saj, <em>malcontent</em> - pakënaqësisë, dhe në +<em>provider</em> - furnizues.</li> +<li id="TransNote10">Administrim lënde, nëse do të pranohej përkthimi i +<em>content</em> si lëndë</li> +<li id="TransNote11">I arsyeshëm dhe Jodiskriminues</li> +<li id="TransNote12">Software si një Shërbim</li> +<li id="TransNote13">Give away - Ang. të japësh diçka pa kërkuar gjë si +këmbim</li> +<li id="TransNote14">Punim i Besueshëm Në Kompjuter, që nuk ka probleme në +pikëpamjen e sigurisë së të dhënave.</li> +</ol></div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, +2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020 Free +Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2020/07/25 14:32:14 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |