From 1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Christian Grothoff Date: Sun, 11 Oct 2020 13:29:45 +0200 Subject: add i18n FSFS --- .../tr/who-does-that-server-really-serve.html | 485 +++++++++++++++++++++ 1 file changed, 485 insertions(+) create mode 100644 talermerchantdemos/blog/articles/tr/who-does-that-server-really-serve.html (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/who-does-that-server-really-serve.html') diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/who-does-that-server-really-serve.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/who-does-that-server-really-serve.html new file mode 100644 index 0000000..3bdf48a --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/who-does-that-server-really-serve.html @@ -0,0 +1,485 @@ + + + + + + +Bu Sunucu Gerçekte Kime Hizmet Ediyor? - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı + + + +

Bu sunucu gerçekte kime hizmet ediyor?

+ +

yazan Richard Stallman

+ +

(İlk sürüm Boston +Review'de yayımlandı.)

+ +

İnternet'te, özel mülk yazılım, özgürlüğünüzü kaybetmenin tek yolu +değildir. Yazılım Yerine Hizmet veya SaaSS, bir başkasına bilişiminiz +üzerinde yetki vermenin bir başka yoludur.

+ +

Temel nokta şudur: Bir başkasının yazdığı bir program üzerinde (eğer +özgürse) denetim sahibi olabilirsiniz, fakat başka birinin çalıştırdığı bir +hizmet üzerinde hiçbir zaman denetim sahibi olamazsınız, bu nedenle asla +temelde bir programın yapabileceği bir hizmeti kullanmayın.

+ + +

SaaSS, bir programın kopyanızı çalıştırmak için başkası tarafından uygulanan +bir hizmeti kullanmak anlamına gelir. Terim bize ait; makaleler ve reklamlar +bu terimi kullanmaz ve bir hizmetin SaaSS olup olmadığını size +söylemez. Bunun yerine bazıları kötü eğilimli, bazıları iyi başka +uygulamalarla birlikte SaaSS’yi bir öbek haline getiren, muğlak ve dikkat +dağıtıcı bir terim olan “bulut”u kullanacaklardır. Bu sayfadaki +açıklama ve örneklerle bir hizmetin SaaSS olup olmadığını anlayabilirsiniz.

+ +

Arka Plan: Özel Mülk Yazılım, Özgürlüğünüzü Nasıl Elinizden Alır?

+ +

Dijital teknoloji size özgürlük verebilir; aynı zamanda özgürlüğünüzü +elinizden alabilir. Bilişimimiz üzerindeki denetimimize karşı ilk tehdit +özel mülk yazılımdan geldi: Sahipleri (Apple veya Microsoft gibi bir şirket) +denetlediği için kullanıcıların denetleyemediği yazılımlar. Sahipler; casus +yazılım, arka kapılar ve Dijital +Kısıtlamalar Yönetimi (Digital Restrictions Management [DRM]) +(propagandalarında “Dijital Haklar Yönetimi [Digital Rights +Management]” olarak söz edilir) gibi kötücül özellikleri ekleyerek bu +haksız güçten yararlanırlar.

+ +

Bu soruna sunduğumuz çözüm; özgür yazılım geliştirmek ve özel mülk yazılımı +reddetmektir. Özgür yazılım, bir kullanıcı olarak, dört temel özgürlüğe +sahip olduğunuz anlamına gelir: (0) Programı istediğiniz gibi +çalıştırmak, (1) kaynak kodunu incelemek ve istediğiniz şekilde +değiştirmek, (2) eksiksiz kopyalarını yeniden dağıtmak ve +(3) değiştirilmiş sürümlerin kopyalarını yeniden dağıtmak. (Özgür yazılım tanımına bakınız.)

+ +

Özgür yazılımla, biz kullanıcılar, bilişimimizin denetimini geri +alırız. Özel mülk yazılım hâlâ var ancak onları hayatımızın dışında +tutabiliriz ve çoğumuz bunu zaten yapıyor. Bununla birlikte artık +bilişimimizin denetiminden vazgeçmenin başka cazip bir yolu var: Yazılım +yerine Hizmet (Service as a Software Substitute [SaaSS]). Özgürlüğümüz +uğruna bunu da reddetmeliyiz.

+ +

Yazılım Yerine Hizmet, Özgürlüğünüzü Nasıl Elinizden Alır?

+ +

Yazılım yerine Hizmet (SaaSS); bir hizmetin, bir programın kopyasını +çalıştırmak için onun yerine kullanılması anlamına gelir. Somut olarak +birisinin belirli bilişim işlemlerini yapan bir ağ sunucusu oluşturduğu +(örneğin; bir fotoğrafı değiştirmek, metni başka bir dile çevirmek vb.), +sonra da kullanıcıları bu sunucu üzerinden bilişim yapmaya davet ettiği +anlamına gelir. Sunucunun bir kullanıcısı verilerini sunucuya gönderir, bu +sayede sağlanan veriler üzerinde kendi bilişimini yapar ve sonuçlar +kendisine geri gönderilir veya doğrudan onun adına hareket eder.

+ +

Bilişim kendisinindir, çünkü, varsayımsal olarak, temelde kendi +bilgisayarında bir program çalıştırarak (bu programın kendisinde o anda +mevcut olup olmadığına bakılmaksızın) da yapabilir. Bu varsayımın böyle +olmadığı durumlarda SaaSS değildir.

+ +

Bu sunucular, kullanıcıların sahip oldukları yazılımlardan çok daha +kaçınılmaz biçimde denetimi ele alıyorlar. Özel mülk yazılımla kullanıcılar +genellikle kaynak kodunu değil, yürütülebilir bir dosya alırlar. Bu; +çalışmakta olan kodu incelemeyi zorlaştırır, bu nedenle programın gerçekte +ne yaptığını belirlemek ve değiştirmek zordur.

+ +

SaaSS ile kullanıcılar bilişimlerini yapan yürütülebilir bir dosyaya bile +sahip değillerdir: kullanıcıların göremediği veya dokunamadığı başka birinin +sunucusundadır. Bu nedenle gerçekte ne yaptığını saptamaları imkânsızdır ve +onu değiştirmek de imkânsızdır.

+ +

Ayrıca SaaSS otomatik olarak belirli özel mülk yazılımların kötücül +özelliklerine eş değer sonuçlara yol açar.

+ +

Örneğin; bazı özel mülk programlar casus yazılımdır: Program, kullanıcıların bilişim +etkinlikleri hakkında veri gönderir. Microsoft Windows, kullanıcıların +etkinlikleriyle ilgili bilgileri Microsoft'a gönderir. Windows Media Player, +her kullanıcının izlediklerini veya dinlediklerini bildirir. Amazon Kindle; +kullanıcının hangi kitaplarda, hangi sayfalara baktığını ve ne zaman +olduğunu bildirir. Angry Birds kullanıcının coğrafi konum geçmişini +bildirir.

+ +

Özel mülk yazılımların aksine SaaSS, kullanıcının verilerini elde etmek için +gizli kod gerektirmez. Bunun yerine kullanıcıların kullanabilmeleri için +verilerini sunucuya göndermeleri gerekir. Bu, casus yazılımlarla aynı etkiye +sahiptir: Sunucu operatörü verileri alır—SaaSS'nin doğası gereği hiç +bir özel çaba göstermeden. Örneğin, kızının herhangi bir fotoğrafını hiç +yayımlamayı düşünmeyen Amy Webb, fotoğraflarını düzenlemek için SaaSS +(Instagram) kullanarak hata yaptı. Sonunda oradan +sızdılar. +

+ +

Teorik olarak benzer biçimli şifreleme (homomorphic encryption), bir gün +gelecekteki SaaSS hizmetlerinin kullanıcıların gönderdiği verilerin bir +kısmını anlayamayacak şekilde yapılandırılabileceği noktaya gelebilir. Bu +tür hizmetler, kullanıcıların merakla gözetlenmemesi için +kurulabilir; bu, onların gizlice gözetlemeyeceği anlamına gelmez.

+ +

Bazı özel mülk işletim sistemlerinde, bazı kişilerin yazılım +değişikliklerini uzaktan yüklemesine izin veren evrensel bir arka kapı +bulunur. Örneğin; Windows, Microsoft'un makinedeki herhangi bir yazılımı +zorla değiştirebileceği evrensel bir arka kapıya sahiptir. Neredeyse tüm +taşınabilir telefonlarda da var. Bazı sahipli uygulamaların evrensel arka +kapıları da vardır; mesela GNU/Linux için Steam istemcisi, geliştiricinin +değiştirilmiş sürümleri uzaktan yüklemesine izin verir.

+ +

SaaSS ile sunucu operatörü, sunucuda kullanılan yazılımı +değiştirebilir. Onun bilgisayarı olduğu için bunu yapabilmelidir; ancak +sonuç, evrensel bir arka kapıya sahip özel mülk bir uygulama programı +kullanmakla aynıdır: Birisi, kullanıcının bilişiminin nasıl yapıldığına dair +sessizce değişiklikler dayatma gücüne sahiptir.

+ +

Dolayısıyla SaaSS, özel mülk yazılımın casus yazılım ve evrensel bir arka +kapı ile çalışmasına eş değerdir. Sunucu operatörüne kullanıcının haksız bir +yetki vermesini sağlar ve bu yetki karşı koymamız gereken bir şeydir.

+ +

SaaSS ve SaaS

+ +

Başlangıçta bu sorunlu uygulamaya Hizmet Olarak Yazılım anlamına gelen SaaS +adını verdik. Bu, kullanıcılara kopyalarını sunmak yerine bir sunucuda +yazılım oluşturmak için yaygın olarak kullanılan bir terimdi ve bu sorunun +ortaya çıktığı durumları tam olarak tanımladığını düşündük.

+ +

Daha sonra SaaS teriminin bazen iletişim hizmetleri, bu sorunun +uygulanamadığı etkinlikler, için kullanıldığının farkına vardık. Buna ek +olarak “Hizmet Olarak Yazılım” terimi, uygulamanın +neden kötü olduğunu açıklamıyor. Bu yüzden kötü uygulamayı daha net +bir şekilde tanımlayan ve bu konuda neyin kötü olduğunu söyleyen +“Yazılım Yerine Hizmet” terimini kullandık.

+ +

SaaSS Sorununu Özel Mülk Yazılım Sorunundan Ayırt Etmek

+ +

SaaSS ve özel yazılımlar benzer zararlı sonuçlara yol açar ancak yöntemleri +farklıdır. Özel mülk bir yazılımda yöntem; değiştirilmesi zor ve/veya yasa +dışı olan bir kopyaya sahip olmanız ve kullanmanızdır. SaaSS ile yöntem, +bilişiminizi yapan kopyaya sahip olmamanızdır.

+ +

Bu iki mesele çoğu zaman karışıktır ve bunun böyle olması şans ederi +değil. Web geliştiricileri; sunucu yazılımını tarayıcınızda, makinenizde +çalışan programlarla birlikte kümelemek için belirsiz “web +uygulaması” terimini kullanır. Bazı web sayfaları sizi +bilgilendirmeden tarayıcınıza önemsiz, hatta büyük JavaScript programları +yükler. Bu JavaScript programları +özgür olmadığında diğer tüm özgür olmayan yazılımlarla aynı türde bir +adaletsizliğe neden olurlar. Bununla birlikte burada hizmetin kendisinin +kullanılması ile ilgileniyoruz.

+ +

Birçok özgür yazılım destekçisi, SaaSS sorununun sunucular için özgür +yazılım geliştirerek çözüleceğini varsaymaktadır. Sunucu operatörü hatırına +sunucudaki programlar özgür olmalı; özel mülk olmaları durumunda +programların geliştiricilerinin/sahiplerinin sunucu üzerinde bir gücü +olur. Bu sunucu operatörüne haksızlıktır ve sunucunun kullanıcılarına hiçbir +şekilde yardımı dokunmaz. Ancak sunucudaki programlar özgür olursa bile, +sunucunun kullanıcılarını SaaSS'nin etkilerinden korumaz. Bu +programlar sunucu operatörünü özgürleştirir, sunucunun kullanıcılarını +değil.

+ +

Sunucu yazılımı kaynak kodunu yayımlamak topluluğa yarar sağlar: Uygun +şekilde yetenekli kullanıcıların benzer sunucuları kurmalarını, belki de +yazılımı değiştirmelerini sağlar. GNU Affero GPL'yi sunucularda +sıkça kullanılan programların lisansı olarak kullanmanızı öneririz.

+ +

Ancak bu sunuculardan hiçbiri, sizin sunucunuz olmadıkça (makinenin +mülkünüz olup olmadığına bakılmaksızın yazılımı denetlemeniz anlamında), +üzerinde yaptığınız bilişim üzerinde denetiminiz yoktur. Arkadaşınızın +yazılıma kendi bilgisayarınızda bakmasına izin vermiş olmanız gibi bazı +işler için arkadaşınızın sunucusuna güvenmeniz sorun değildir. Bunun dışında +kalan bütün sunucular sizin için SaaSS olacaktır. SaaSS sizi daima sunucu +operatörünün yetkisine tabi kılar ve tek çaresi SaaSS +kullanmamaktır! Sizin tarafınızdan sağlanan verilerle, kendi bilişim +işleriniz için başkasının sunucusunu kullanmayın.

+ +

Bu konu; “açık” ve “özgür” arasındaki farkın +derinliğini göstermektedir. Açık kaynak olan kaynak kodu neredeyse her zaman +özgürdür. Bununla birlikte sunucu yazılımı açık kaynak ve / veya özgür +olan bir “açık +yazılım” hizmeti fikri, SaaSS sorununu çözemez.

+ +

Hizmetler temelde programlardan farklıdır ve hizmetlerin ortaya çıkardığı +etik sorunlar, programların ortaya çıkardığı sorunlardan temel olarak +farklıdır. Karışıklığı önlemek için bir hizmeti +“özgür” veya “özel mülk” olarak tanımlamaktan +kaçınıyoruz.

+ +

SaaSS'yi Diğer Ağ Hizmetlerinden Ayırt Etme

+ +

Hangi çevrim içi hizmetler SaaSS'dir? En açık örnek, diyelim ki İngilizce +metni İspanyolca metne çeviren, bir çeviri hizmetidir. Sizin için bir metni +çevirmek tamamen size ait bir bilişimdir. Elinizde doğru program olduğunda, +kendi bilgisayarınızda bu programı çalıştırarak bunu yapabilirdiniz. (Etik +olmak için bu program özgür olmalıdır.) Çeviri hizmeti bu programın yerine +geçmektedir, bu nedenle bir Yazılım yerine Hizmet veya +SaaSS'dir. Bilişiminiz üzerindeki denetiminizi engellediğinden size karşı +hatalıdır.

+ +

Bir başka açık örnek, bir fotoğrafı değiştirmek için Flickr veya Instagram +gibi bir hizmeti kullanmaktır. Fotoğrafları değiştirmek, insanların kendi +bilgisayarlarında yıllarca yaptıkları bir işlemdir; bu işlemi kendi +bilgisayarınız yerine denetlemediğiniz bir sunucuda yapmanız, SaaSS'dir.

+ +

SaaSS'yi reddetmek, sizden başkası tarafından çalıştırılan herhangi bir ağ +sunucusunu kullanmayı reddetmek anlamına gelmez. Çoğu sunucu SaaSS değildir +çünkü yaptıkları işler, kullanıcının kendi bilişimi değil, bir tür +iletişimdir.

+ +

Özgün web sunucuları fikri sizin için bilişim yapmak değildi, erişmeniz için +bilgi yayımlamaktı. Bugün bile çoğu web sitesinin yaptığı budur ve SaaSS +sorunu içermezler. Çünkü birinin yayımlanmış bilgilerine erişmek kendi +bilişiminiz anlamına gelmez. Ne de kendi çalışmalarınızı yayımlamak için +blog sitesi kullanmak ya da Twitter veya StatusNet gibi bir mikroblog +hizmeti kullanmak da değildir. (Bu hizmetler, ayrıntılara bağlı olarak başka +sorunlara sahip olabilir veya olmayabilir.) Aynı durum, sohbet grupları gibi +özel olmayan diğer iletişim türleri için de geçerlidir.

+ +

Özünde sosyal ağ SaaSS değil, bir iletişim ve yayın şeklidir. Ancak ana +becerisi sosyal ağ olan bir hizmette SaaSS olan özellikler veya uzantılar +bulunabilir.

+ +

Bir hizmet SaaSS değilse bu onun makbul olduğu anlamına gelmez. Hizmetlerle +ilgili başka etik hususlar var. Örneğin; Facebook, videoları özgür olmayan +yazılımları çalıştırmaya zorlayan Flash'da dağıtır; özgür olmayan JavaScript +kodunu çalıştırmayı gerektirir; ve kullanıcılara hayatlarını Facebook'a +teslim etmeleri için onları cezbederken yanıltıcı bir gizlilik izlenimi +verir. Bunlar önemli ama SaaSS sorunundan farklı hususlardır. +

+ +

Arama motorları gibi hizmetler; web'den veri toplar ve incelemenizi +sağlar. Veri derlemelerine bakmak, her zamanki anlamda kendi bilişiminiz +değildir, bu derlemeyi siz sağlamadınız, yani web'de arama yapmak için böyle +bir hizmeti kullanmak SaaSS değildir. Ancak kendi siteniz için bir arama +aracı kurmak için başkasının sunucusunu kullanmak,SaaSS'dir.

+ +

Çevrim içi satın alma SaaSS değildir çünkü alım sırasındaki bilişim sizin +faaliyetiniz değildir; aksine siz ve mağaza için ortaklaşa yapılır. Çevrim +içi alışverişlerde asıl sorun; karşı tarafa paranızla ve diğer kişisel +bilgilerinizle (adınızla başlayarak) güvenip güvenmediğinizdir.

+ +

Savannah ve SourceForge gibi depo siteleri doğal olarak SaaSS değildir, +çünkü bir deponun görevi kendisine verilen verileri yayımlanmasıdır.

+ +

Ortak bir projenin sunucularını kullanmak SaaSS değildir, çünkü bu şekilde +yaptığınız bilişim size ait değildir. Örneğin, Vikipedi'deki sayfaları +düzenlerseniz kendi bilişiminizi yapmazsınız; bunun yerine Vikipedi'nin +bilişiminde iş birliği yapmış olursunuz. Vikipedi kendi sunucularını +denetler ancak kurumların yanı sıra bireyler de bilişimlerini başka birinin +sunucusunda yaparlarsa SaaSS sorunuyla karşılaşırlar.

+ +

Bazı siteler birden fazla hizmet sunar ve bu hizmetlerden biri SaaSS değilse +bile bir başkası SaaSS olabilir. Örneğin; Facebook'un ana hizmeti sosyal +ağdır ve bu SaaSS değildir; ancak bazıları SaaSS olan üçüncü parti +uygulamaları destekler. Flickr'in ana hizmeti, SaaSS olmayan fotoğrafları +dağıtmaktır ancak SaaSS olan fotoğrafları düzenleme özelliklerine de +sahiptir. Aynı şekilde Instagram'ı bir fotoğraf göndermek için kullanmak +SaaSS değil; fotoğrafı dönüştürmek için kullanmak SaaSS'dir.

+ +

Google Dokümanlar, tek bir hizmetin değerlendirilmesinin ne kadar karmaşık +olabileceğini gösterir. İnsanları bir belgeyi düzenlemeye davet ediyor, +açıkça yanlış bir şekilde büyük özgür olmayan JavaScript +programı çalıştırıyor. Ancak belgeleri standart biçimlerde yüklemek ve +indirmek için bir API sunuyor. Özgür bir yazılım düzenleyicisi bu API +üzerinden çalışabilir. Bu kullanım senaryosu SaaSS değildir çünkü Google +Dokümanlar'ı yalnızca bir depo olarak kullanır. Tüm verilerinizi bir şirkete +göstermek kötüdür ancak bu bir SaaSS değil gizlilik meselesidir; +verilerinize erişmek için bir hizmete bağlı olmak kötü olsa da, bu bir SaaSS +değil, risk meselesidir. Öte yandan belge biçimlerini birbirine dönüştürme +hizmetini kullanmak SaaSS'dir çünkü bu kendi bilgisayarınızda uygun +(tercihen özgür) bir program çalıştırarak yapabileceğiniz bir şeydir.

+ +

Google Dokümanlar'ı özgür bir editör ile kullanmak elbette nadirdir. Çoğu +zaman insanlar, özgür olmayan herhangi bir program gibi kötü olan özgür +olmayan JavaScript programı aracılığıyla kullanırlar. Bu senaryo SaaSS'yi de +içerebilir; bu, JavaScript programında düzenlemenin hangi kısmının +yapıldığına ve sunucuda hangi kısmın yapıldığına bağlıdır. Bunu bilmiyoruz, +ancak SaaSS ve özel mülk yazılım kullanıcıları için benzer şekilde hatalı +olduklarından dolayı, bunu bilmek çok önemli değil.

+ +

Başka birinin deposu aracılığıyla yayımlamak gizlilik sorunlarını gündeme +getirmez ancak Google Dokümanlar aracılığıyla yayınlamanın özel bir sorunu +vardır: Google Dokümanlar belgesinin metnini bir tarayıcıda özgür olmayan +JavaScript kodunu çalıştırmadan görüntülemek bile imkânsızdır. Bu nedenle +bir şey yayımlamak için Google Dokümanlar'ı kullanmamalısınız, ancak bunun +nedeni SaaSS sorunu değildir.

+ +

BT endüstrisi, kullanıcıları bu ayrımları yapmaktan caydırır. Moda söz, +“bulut bilişim” bunun için var. Bu terim o kadar bulutlu ki, +İnternet'in hemen hemen her kullanımına atıfta bulunabilir. SaaSS'nin yanı +sıra diğer birçok ağ kullanım uygulamasını da içerir. Herhangi bir bağlamda +“bulut” yazan bir yazar (eğer teknik bir kişiyse) muhtemelen +aklında belirli bir anlama sahiptir ancak genellikle diğer makalelerde +terimin başka özel anlamları olduğunu açıklamaz. Bu terim, insanları +bireysel olarak düşünmeleri gereken uygulamalar hakkında genelleme yapmaya +yönlendirir.

+ +

Eğer “bulut bilişim”in bir anlamı varsa bilişim yapmanın bir +yolu değil, bilişim hakkında bir düşünme biçimidir: “Soru +sormayın. Bilişiminizi kimin kontrol ettiği veya verilerinizi kimin +sakladığı konusunda endişelenmeyin. Hizmetinize gizlenmiş bir kancayı +kontrol etmeden yutun. Tereddüt etmeden şirketlere güvenin.” diyen bir +vurdumduymaz yaklaşımı. Başka bir deyişle “Budala +olun.”. Zihindeki bir bulut, berrak düşünmenin önünde bir +engeldir. Bilişim hakkında berrak bir şekilde düşünmek için +“bulut” teriminden kaçınalım.

+ +

Sunucu Kiralamayı SaaSS'den Ayırt Ayırt Etme

+ +

Yazılım yüklemesinde denetiminiz olan bir (gerçek veya sanal) sunucu +kiralarsanız, bu SaaSS değildir. SaaSS'de başka biri sunucuda hangi +yazılımın çalıştığına karar verir ve bu nedenle sunucunun sizin için yaptığı +bilişimi denetler. Yazılımı sunucuya sizin kurmanız durumunda, onun sizin +için ne yapması gerektiğini denetlersiniz. Böylece kiralanan sunucu +neredeyse sizin bilgisayarınızdır. Bu hususta, sizin sayılır.

+ +

Kiralanan uzak sunucudaki veriler, sunucunuzu evde bulundurmanızdan +daha az güvenlidir ancak bu SaaSS'den farklı bir husustur.

+ +

Bu tür sunucu kiralamaya bazen “IaaS” denir ancak bu terim +önemli olduğunu düşündüğümüz hususları önemsizleştiren kavramsal bir yapıda +yer alır.

+ +

SaaSS Sorunuyla Başa Çıkma

+ +

Tüm web sitelerinin yalnızca küçük bir bölümü SaaSS yapar; çoğu sorunu +ortaya çıkarmıyor. Ama sorunu ortaya çıkaranlar hakkında ne yapmalıyız?

+ +

Elinizdeki veriler üzerinde kendi bilişiminizi yaptığınız basit durum için +çözüm çok basittir: Özgür bir yazılım uygulamasının kendi kopyasını +kullanın. Metin düzenlemenizi GNU Emacs veya özgür bir kelime işlemci gibi +özgür bir metin düzenleyicisinin kopyası ile yapın. Fotoğraf düzenlemenizi +GIMP gibi özgür yazılım kopyalarınızla yapın. Özgür bir program yoksa ne +olur? Özel mülk bir program veya SaaSS özgürlüğünüzü elinizden alır, bu +yüzden bunları kullanmamalısınız. Zamanınız veya paranız ile özgür bir +alternatifin geliştirilmesine katkıda bulunabilirsiniz.

+ +

Grup olarak diğer bireylerle iş birliği yapmaya ne dersiniz? Bunu şu anda +bir sunucu kullanmadan yapmak zor olabilir ve grubunuz kendi sunucusunu +nasıl çalıştıracağını bilmiyor olabilir. Başkasının sunucusunu +kullanıyorsanız en azından bir şirket tarafından işletilen bir sunucuya +güvenmeyin. Bir müşteri olarak sadece bir sözleşme ihlali tespit +edemediğiniz ve gerçekten dava açamadığınız sürece koruma sağlanmaz ve +şirket muhtemelen çok çeşitli suistimallere izin verecek şekilde +sözleşmelerini yazar. Devlet, mahkeme kararıyla verilerinizi +başkalarınınkiyle birlikte şirketten isteyebilir; Obama'nın telefon +şirketlerine yaptığı gibi, şirketin müşterilerini yasa dışı yollarla Bush'a +bağlayan ABD telefon şirketleri gibi gönüllü olmadıklarını varsayalım. Bir +sunucu kullanmanız gerekiyorsa, operatörleri size salt ticari bir ilişkinin +ötesinde güven için bir temel sağlayan bir sunucu kullanın.

+ +

Ancak, daha uzun bir ölçekte, sunucuları kullanmak için alternatifler +oluşturabiliriz. Örneğin; ortak çalışanların şifrelenmiş verileri +paylaşabileceği bir eşler arası bir program oluşturabiliriz. Özgür yazılım +topluluğu, önemli “web uygulamaları” için dağıtık eşler arası +alternatifler geliştirmelidir. Bunları GNU Affero GPL altında yayımlamak +akıllıca olabilir çünkü muhtemelen başkaları tarafından sunucu tabanlı +programlara dönüştürülmeye adaylar. GNU projesi, bu tür +değişiklikler üzerinde çalışmak için gönüllü arıyor. Diğer özgür yazılım +projelerinin tasarımlarında da bu konuyu dikkate almaya davet ediyoruz.

+ +

Bu arada bir şirket sizi kendi bilişim işlemlerinizi yapmak için sunucusunu +kullanmaya davet ederse kabul etmeyin; SaaSS kullanmayın. Kendi +sunucularınızla kullanmadığınız sürece, sadece zayıf bir bilgisayar olan +“zayıf istemciler”i satın almayın veya kurmayın. Gerçek bir +bilgisayar kullanın ve verilerinizi orada saklayın. Özgürlüğünüz için kendi +bilişim işlerinizi özgür bir programın size ait olan bir kopyası ile yapın.

+ +

Ayrıca Bkz:

+

Kimsenin +Anlamasına İzin Verilmeyen Hata.

+ +
+ + +
+ + + + + + + + + -- cgit v1.2.3