why-audio-format-matters.html (11271B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/why-audio-format-matters.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="thirdparty" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Ses Biçimi Neden Önemli - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> 11 <style type="text/css" media="print,screen"><!-- 12 h2 { margin-bottom: .1em; } 13 h2 + h3 { margin: 0 0 1.2em; } 14 --> 15 </style> 16 17 <!--#include virtual="/philosophy/po/why-audio-format-matters.translist" --> 18 <!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> 19 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" --> 20 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 21 <!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" --> 22 <div class="article reduced-width"> 23 <h2>Ses Biçimi Neden Önemli</h2> 24 25 <h3>Ses yapımcılarına MP3 ile birlikte Ogg Vorbis kullanma çağrısı</h3> 26 27 <address class="byline">yazan Karl Fogel</address> 28 29 <div class="infobox"> 30 <p>MP3'ü kapsayan patentlerin 2018 yılına dek sona ereceği bildiriliyor ancak 31 patentlerin yazılım geliştirmeyi kısıtlamasına izin verildiği sürece benzer 32 sorunlar sürecek.</p> 33 </div> 34 <hr class="thin" /> 35 36 <p>Genel dağıtım için ses hazırlıyorsanız büyük olasılıkla zamanınızın 37 %99,9'unu biçim, içerik ve üretim kalitesi hakkında düşünerek harcıyorsunuz 38 ve %0,1'ini kayıtlarınızı hangi ses biçiminde dağıtacağınızı düşünerek 39 harcıyorsunuz.</p> 40 41 <p>İdeal bir dünyada bu sorun olmayacaktır. Ses biçimleri; bir kitap tasarlama 42 geleneği gibi veya müzik notası ve diğer yapı taşları gibi olacaktı: 43 Herhangi bir kısıtlama olmaksızın herhangi birisinin kullanabileceği anlam 44 kalıpları. Sayfa numarasını sayfanın üstüne yerleştirmek veya kitabın başına 45 içindekiler tablosu koymak için kaygılanmanızdan daha fazla materyalinizi 46 MP3 biçiminde dağıtmanın sonuçları hakkında kaygılanmanıza gerek 47 kalmayacaktı.</p> 48 49 <p>Ne yazık ki içinde yaşadığımız dünya, bu şekilde ideal değil. MP3, patentli 50 bir biçim. Yani, çeşitli şirketlerin, MP3 standardının belli yönleri 51 üzerinde hükûmet ayrıcalıklı tekelleri olması ki, birisi bir MP3 dosyası 52 oluşturduğunda veya dinlediğinde, <em>bu şirketlerden biri tarafından 53 yazılmamış yazılımla bile</em> olsa, şirketler MP3 kullanımına izin verip 54 izin vermeyeceğine karar verme hakkına sahiptir. Tipik olarak yaptıkları 55 kuşkusuz para talep etmektir. Ancak koşullar tamamen onlara bağlı: 56 İstedikleri takdirde MP3 kullanmanızı yasaklayabilirler. MP3 dosyaları 57 kullanıyorsanız ve bu durumu bilmiyorsanız o zaman ya a) başka birisi, 58 genellikle bir yazılım üreticisi, sizin için telif hakkı ücreti ödüyor ya da 59 b) farkında olmayarak patentleri ihlal ediyorsunuz ve teoride bunun için 60 dava açılabilir.</p> 61 62 <p>Buradaki zarar yalnızca senin için olan tehlikeden daha derine iner. Yazılım 63 patenti, bir tarafa belli bir matematiksel gerçeği kullanma özel hakkını 64 verir. Bu hak daha sonra satın alınabilir ve satılabilir, hatta bir mülk 65 parçası gibi dava açılabilir ve yeni bir sahibin ne yapabileceğini asla 66 öngöremezsiniz. Bu yalnızca soyut bir olasılık değildir: MP3 patentleri 67 çoklu davalara konu olmuştur ve toplam zarar bir milyar dolardan fazladır.</p> 68 69 <p>Buradaki en önemli sorun ücretler değildir, iletişim ve iletişim araçları 70 geliştirme özgürlüğü hakkındadır. MP3 gibi dağıtım biçimleri, İnternet'teki 71 bilgi alışverişinin kalıplarıdır. Bir an için birisinin hava moleküllerinin 72 ayarlanmış titreşimi hakkında bir patenti olduğunu hayal edin: Yalnızca bir 73 konuşma yapmak ve bir dinleyici için gitar çalmak amacıyla bir lisansa 74 gereksiniminiz olacak. Neyse ki hükûmetimiz uzun zamandır bilindik iletişim 75 yöntemlerinin, hava moleküllerini titreştirmek veya kâğıt parçalarına simge 76 yazmak gibi, patentlenebilir olmadığına inanıyordu: Hiç kimse onlara sahip 77 olamaz, onlar herkesin kullanması için özgürdür. Ancak bu aynı özgürlükler 78 daha yeni, daha az bilindik yöntemlere (dijital kodlama yoluyla sesleri 79 betimlemek için belirli standartlar gibi) genişletilene dek ses yapıtları 80 üreten bizler hangi biçimi kullandığımıza dikkat etmeli ve 81 dinleyicilerimizin kullanmasını istemeliyiz.</p> 82 83 <h4 class="sec">Bir çıkış yolu: Ogg Vorbis biçimi</h4> 84 85 <p>Ogg Vorbis, MP3'e bir alternatiftir. Yüksek ses kalitesine ulaşır, hâlâ iyi 86 bir ses verirken MP3'ten daha küçük bir boyuta sıkıştırabilir (böylece size 87 zamandan ve bant genişliği maliyetlerinden tasarruf sağlar) ve en önemlisi 88 tamamen patentsiz olacak şekilde tasarlanmıştır.</p> 89 90 <p>Ogg Vorbis'te ses kodlayarak herhangi bir teknik kaliteden ödün 91 vermezsiniz. Dosyalar iyi ses çıkarır ve çoğu oynatıcı onları nasıl 92 oynatacağını bilir. Ancak parçalarınızı dinleyebilecek toplam kişi sayısını 93 artıracak ve aynı zamanda dağıtım biçimlerinde patentsiz standartları kabul 94 ettirmeye yardımcı olacaksınız.</p> 95 96 <div class="announcement comment" role="complementary"> 97 <p><a href="https://xiph.org/about/">Xiph.org hakkında</a> (Ogg Vorbis'i 98 oluşturan kuruluş) ve özgür dağıtım biçimlerinin önemi hakkında daha fazla 99 bilgiye ulaşabilirsiniz.</p> 100 101 <p>Özgür Yazılım Vakfı <a 102 href="https://www.fsf.org/campaigns/playogg/how">Microsoft Windows ve Apple 103 Mac OS X'te Ogg Vorbis desteğini kurmak için</a> kullanıcı dostu bir rehber 104 de hazırladı.</p> 105 </div> 106 107 <p>Ogg Vorbis ana sayfası, <a href="https://xiph.org/vorbis/" 108 >www.vorbis.com</a>, Vorbis olarak kodlanmış dosyaları hem dinlemek hem de 109 üretmek için gereksiniminiz olan tüm bilgilere sahiptir. Siz ve 110 dinleyicileriniz için en güvenli şey, Ogg Vorbis dosyalarını yalnızca 111 sunmaktır. Ancak hâlâ yalnızca MP3'ü çalıştırabilen bazı oynatıcılar 112 olduğundan ve dinleyiciyi kaybetmek istemediğiniz için ilk adım hem Ogg 113 Vorbis'i hem de MP3'ü sunmaktır ancak indirenlere (belki bu yazıya bağlantı 114 vererek) tam olarak neden Ogg Vorbis'i desteklediğinizi açıklayabilirsiniz.</p> 115 116 <p>Ve Ogg Vorbis ile bir miktar dinleyici bile <em>kazanacaksınız</em>. Bunu 117 yapmanın yolu:</p> 118 119 <p>MP3 patent sahipleri şimdiye kadar bireysel kullanıcılara ödeme talepleri 120 ile rahatsız etmeyecek kadar akıllıydılar. Bunun patentler hakkında kamunun 121 bilinçlendirilmesini (ve sonunda muhalefeti) teşvik edeceğini 122 biliyorlar. Bunun yerine MP3 biçimini uygulayan ürünlerin yapımcılarının 123 peşine düşerler. Bu şantajların kurbanları bitkin bir şekilde omuz silkiyor 124 ve ödüyor, bu da daha sonra kullanıcılara gizli bir şekilde 125 aktarılıyor. Ancak herkes ödeme yapacak bir konumda değildir: 126 Dinleyicilerinizden bazıları ses dosyalarını oynatmak için özgür yazılım 127 programlarını kullanır. Bu yazılım özgürce kopyalandığından ve 128 indirildiğinden ya yazarların ya da kullanıcıların patent ücreti ödemeleri, 129 yani MP3 biçiminin altında yatan matematiksel gerçekleri kullanma hakkını 130 ödemeleri için kullanışlı hiçbir yol yoktur. Sonuç olarak kullanıcıların 131 dinlemek istedikleri parçalar kendileri mükemmel bir şekilde özgür olsalar 132 bile bu programlar bu programlar yasal olarak MP3'ü gerçekleştiremez! Bu 133 durum nedeniyle dünya çapında milyonlarca kullanıcısı olan, GNU/Linux 134 işletim sisteminin bazı dağıtıcıları, MP3 oynatıcıları yazılım dağıtımlarına 135 dâhil edememiştir.</p> 136 137 <p>Neyse ki bu gibi kullanıcıların yapıtlarınızı her dinlemek istediklerinde 138 sivil itaatsizliğe girmelerini istemenize gerek yoktur. Ogg Vorbis'i sunarak 139 hiçbir dinleyicinin seçmedikçe patentli bir dağıtım biçimine müdahil 140 olmasına gerek kalmamasını ve ses yapıtlarınızın fark edilmeyen lisanslama 141 zorunluluklarıyla hiçbir zaman engellenmemesini sağlarsınız. Sonunda Ogg 142 Vorbis'in standart olarak kabulünün artması, MP3 patent sahiplerinin 143 bazılarının gitgide daha öngörülemez davranışları ile birleştiğinde MP3 144 dosyaları sunmayı herhangi bir şekilde elverişsiz hâle getirebilir. Ancak o 145 gün gelmeden önce bile Ogg Vorbis; İnternet'teki tek taşınabilir, telif 146 ücreti olmayan ses biçimi olmayı sürdürüyor ve desteklemek için biraz ek 147 çabaya değer.</p> 148 </div> 149 150 <div class="translators-notes"> 151 152 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 153 </div> 154 </div> 155 156 <!-- for id="content", starts in the include above --> 157 <!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> 158 <div id="footer" role="contentinfo"> 159 <div class="unprintable"> 160 161 <p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a 162 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile 163 iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen 164 çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a 165 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine 166 gönderin.</p> 167 168 <p> 169 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 170 replace it with the translation of these two: 171 172 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 173 translations. However, we are not exempt from imperfection. 174 Please send your comments and general suggestions in this regard 175 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 176 177 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 178 179 <p>For information on coordinating and contributing translations of 180 our web pages, see <a 181 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 182 README</a>. --> 183 Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve 184 önerilerinizi lütfen <a 185 href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu 186 yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a 187 href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> 188 sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri 189 gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a 190 href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a 191 href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> 192 ziyaret edebilirsiniz.</p> 193 </div> 194 195 <p>Copyright © 2007 Karl Fogel</p> 196 197 <p>Tüm bu yazının birebir kopyası ve dağıtımına dünya çapında herhangi bir 198 telif hakkı ücreti olmadan, herhangi bir ortamda, bu uyarının ve telif hakkı 199 uyarısının korunması şartıyla izin verilmiştir.</p> 200 201 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> 202 <div class="translators-credits"> 203 204 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 205 <p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> 206 <ul> 207 <li>The FLOSS Information <a 208 href="mailto:theflossinformation@gmail.com"><theflossinformation@gmail.com></a>, 209 2020.</li> 210 </ul></div> 211 212 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 213 Son Güncelleme: 214 215 $Date: 2021/09/22 19:03:13 $ 216 217 <!-- timestamp end --> 218 </p> 219 </div> 220 </div> 221 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 222 </body> 223 </html>