government-free-software.html (16637B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/government-free-software.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays upholding need" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Özgür Yazılımı Teşvik etmek İçin Hükümetlerin Alabileceği Önlemler - GNU 11 Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/government-free-software.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2 style="margin-bottom: .2em"> 20 Özgür Yazılımı Teşvik etmek İçin Hükümetlerin Alabileceği Önlemler</h2> 21 <h3 style="margin: 0 0 1.2em"> 22 Ve bunu yapmaları neden görevleridir</h3> 23 24 <address class="byline">yazan <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 25 26 <div class="introduction"> 27 <p>Bu yazıda, devlet içinde özgür yazılımı teşvik etmek ve ülkenin geri 28 kalanını yazılım özgürlüğüne yönlendirmek için güçlü ve sağlam bir çaba 29 gösterilmesine yönelik politikalar önerilmektedir.</p> 30 </div> 31 32 <p>Devletin görevi, halkın özgürlüğü ve refahı için toplumu örgütlemektir. Bu 33 görevin bilişim alanındaki bir yönü, kullanıcıları özgür yazılım kullanmaya 34 teşvik etmektir: <a href="/philosophy/free-sw.html">kullanıcıların 35 özgürlüğüne saygı duyan yazılım</a>. Özel mülk (özgür olmayan) bir program, 36 programı kullananların özgürlüğünü çiğner; bu devletin ortadan kaldırmak 37 için çalışması gereken toplumsal bir sorundur.</p> 38 39 <p>Devletin bilişim bağımsızlığı (devletin kendi bilişimi üzerindeki denetimi) 40 gereği kendi bilgisayarlarında özgür yazılım konusunda ısrarcı 41 olmalıdır. Tüm kullanıcılar bilişimleri üzerinde denetim sahibi olmayı hak 42 ederler, ancak devletin, onların adına yaptığı bilişim faaliyetleri 43 üzerindeki denetimi sağlama konusunda halka karşı da bir sorumluluğu 44 vardır. Çoğu hükümet faaliyeti şimdi bilişime bağlıdır ve bu faaliyetler 45 üzerindeki denetimi, ilgili bilişim faaliyetleri üzerindeki denetimine 46 bağlıdır. Görevi kritik olan bir kurumda bu denetimi yitirmek ulusal 47 güvenliği zayıflatır.</p> 48 49 <p>Devlet kurumlarının özgür yazılıma taşınması, tasarruf etme ve yerel yazılım 50 destek işletmelerini teşvik etme gibi ikincil yararlar da sağlayabilir.</p> 51 52 <p>Bu metinde “devlet varlıkları” devletin her düzeyine işaret eder 53 ve okulları, kamu-özel sektör ortaklıkları, sözleşmeli okullar gibi büyük 54 ölçüde devlet tarafından finanse edilen faaliyetleri ve devlet tarafından 55 kontrol edilen veya devlet tarafından özel ayrıcalık veya işlevlerle kurulan 56 “özel” şirketleri içeren kamu kurumlarını ifade eder.</p> 57 58 <h3>Eğitim</h3> 59 <p>En önemli politika eğitim ile ilgilidir, çünkü bu ülkenin geleceğini 60 şekillendirir:</p> 61 62 <ul> 63 <li><b>Yalnızca özgür yazılım öğretin</b><br /> 64 Eğitim faaliyetleri veya en azından devlet kurumlarının faaliyetleri, 65 yalnızca özgür yazılımları öğretmelidir (bu nedenle, öğrencileri asla özgür 66 olmayan bir program kullanmaya yönlendirmemelidir) ve özgür yazılımda 67 ısrarcı olmanın yurttaşlık görevlerini öğretmelidir. Özgür olmayan bir 68 programı öğretmek, okulun görevine aykırı olan bağımlılığı öğretmektir.</li> 69 </ul> 70 71 <h3>Devlet ve Halk</h3> 72 <p>Ayrıca, bireylerin ve kuruluşların kullandığı yazılımları etkileyen devlet 73 politikaları da çok önemlidir:</p> 74 75 <ul> 76 <li><p><b>Asla özgür olmayan programları gerektirmeyin</b><br /> 77 Yasalar ve kamu sektörü uygulamaları, bireylerin veya kuruluşların özgür 78 olmayan bir program kullanmasını hiçbir zaman zorunlu kılmayacak veya 79 zorlamayacak şekilde değiştirilmelidir. Ayrıca, bu tür sonuçları ima eden 80 iletişim ve yayın uygulamalarından da vazgeçilmelidir (<a 81 href="https://www.defectivebydesign.org/what_is_drm_digital_restrictions_management">Dijital 82 Kısıtlamalar Yönetimi</a> de dahil).</p></li> 83 84 <li><p><b>Yalnızca özgür yazılımı dağıtın</b><br /> 85 Bir devlet kurumu, web sayfalarında yer alan veya web sayfaları tarafından 86 belirtilen programlar da dahil olmak üzere bir yazılımı halka her 87 dağıttığında, bu yazılım özgür yazılım olarak dağıtılmalı ve özellikle özgür 88 yazılım içeren bir platformda çalışabilmelidir.</p></li> 89 90 <li><p><b>Devlet web siteleri</b><br /> 91 Devlet tüzel kişiliği web siteleri ve ağ hizmetleri, kullanıcıların sırf 92 özgür yazılım aracılığıyla herhangi bir yarar yitimi olmadan 93 kullanabilecekleri şekilde tasarlanmalıdır.</p></li> 94 95 <li><p><b>Özgür biçimler ve protokoller</b><br /> 96 Devlet kurumları, yalnızca, belirtimleri yayınlanmış, özgür yazılımlar 97 tarafından iyi desteklenen dosya biçimlerini ve iletişim protokollerini 98 kullanmalıdır. (“Standartlar” şeklinde belirtmedik, çünkü bunun 99 hem standartlaşmış arayüzler hem de standartlaşmamış arayüzler için geçerli 100 olması gerekiyor.) Örneğin, ses veya video kayıtlarını Flash veya özgür 101 olmayan kod çözücü gerektiren biçimlerde dağıtmamalı ve kamu kütüphaneleri 102 Dijital Kısıtlamalar Yönetimi ile çalışan eserleri dağıtmamalıdır.</p> 103 104 <p>Devletlerin yayınları ve eserleri özgürlüğe saygılı biçimlerde dağıtma 105 politikasını desteklemek için, kendisi için geliştirilen tüm raporların 106 özgürlüğe saygılı biçimlerde sunulmasında ısrarcı olmalıdır.</p></li> 107 108 <li><p><b>Bilgisayarları lisanslardan ayırın</b><br /> 109 Bilgisayarların satışı için özel mülk bir yazılım lisansı satın alınması 110 gerekmemeli. Satıcı, yasa gereği, alıcıya bilgisayarı özel mülkiyet 111 yazılımsız ve lisans ücretini ödemeden satın alma seçeneği sunmalıdır.</p> 112 <p>Dayatılan ödeme ikincil bir hatadır ve bizi özel mülk yazılımın temel 113 adaletsizliğinden, kullanımından kaynaklanan özgürlük yitiminden 114 uzaklaştırmamalıdır. Bununla birlikte, kullanıcıları bunun için ödeme 115 yapmaya zorlamak, belirli özel mülk yazılım geliştiricilerine, 116 kullanıcıların özgürlüğüne zarar veren ek bir haksız avantaj 117 sağlar. Devletin bu kötüye kullanımı önlemesi doğrudur.</p> 118 </li> 119 </ul> 120 121 <h3>Bilişim Bağımsızlığı</h3> 122 <p>Devletin bilişim bağımsızlığını etkileyen bazı politikalar var. Devlet 123 kurumları, onu özel ellere bırakmak yerine, kendi bilişimi üzerinde denetim 124 sahibi olmalıdır. Bu noktalar akıllı telefonlar da dahil olmak üzere tüm 125 bilgisayarlar için geçerlidir.</p> 126 127 <ul> 128 <li><p><b>Özgür yazılıma geçin</b><br /> 129 Devlet kurumları, özgür yazılımlara geçmeli ve geçici bir istisna dışında 130 herhangi bir özgür olmayan yazılımı kurmamalı veya kullanmaya devam 131 etmemelidir. Sadece bir kurum bu geçici istisnaları verme yetkisine sahip 132 olmalı ve sadece mücbir nedenler gösterildiğinde vermelidir. Bu kurumun 133 amacı istisna sayısını sıfıra indirmek olmalıdır.</p></li> 134 135 <li><p><b>Özgür bilişim teknolojileri çözümleri geliştirin</b><br /> 136 Bir devlet kurumu, bir bilişim çözümünün geliştirilmesi için ödeme 137 yaptığında, sözleşme, özgür yazılım olarak teslim edilmesini ve hem 138 çalıştırma hem de geliştirmenin %100 özgür bir ortamda olabilecek şekilde 139 tasarlanmasını gerektirmelidir. Tüm sözleşmeler bunu gerektirmelidir, 140 böylece geliştirici bu gereksinimlere uymuyorsa, iş için ödeme yapılamaz.</p></li> 141 142 <li><p><b>Özgür yazılıma göre bilgisayarlar seçin</b><br /> 143 Bir devlet kurumu bilgisayar satın aldığında veya kiraladığında, kendi 144 sınıfında herhangi bir özel yazılım olmadan çalışabilecek en yakın modeller 145 arasında seçim yapmalıdır. Devlet, her bilgisayar sınıfı için bu ölçüte 146 dayanarak yetkilendirilen modellerin bir listesini tutmalıdır. Hem kamunun 147 hem de devletin kullanabileceği modeller yalnızca devletin kullanımına 148 sunulan modellere tercih edilmelidir.</p></li> 149 150 <li><p><b>Donanım üreticileriyle pazarlık edin</b><br /> 151 Devlet, özel mülk yazılım gerektirmeyen tüm ilgili ürün alanlarında uygun 152 donanım ürünlerinin pazarda (devlete ve halka) erişilebilirliğini sağlamak 153 için üreticilerle aktif olarak pazarlık yapmalıdır.</p></li> 154 155 <li><p><b>Diğer devletlerle dayanışma içinde olun</b><br /> 156 Devlet, diğer devletleri uygun donanım ürünleri konusunda üreticilerle toplu 157 pazarlık yapmaya davet etmelidir. Birlikte daha fazla nüfuz sahibi 158 olacaklar.</p></li> 159 </ul> 160 161 <h3>Bilişim Bağımsızlığı II</h3> 162 <p>Devletin bilişim bağımsızlığı (ve güvenliği), devletin işini yapan 163 bilgisayarlar üzerinde denetimi içerir. Bu, hizmet aynı kuruluş dalı altında 164 bir devlet kurumu tarafından yürütülmediği sürece <a 165 href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Yazılım yerine 166 Hizmet</a>'ten de, aynı zamanda devletin yanı sıra devletin bilişimi 167 üzerindeki denetimini azaltan diğer uygulamalardan da kaçınılmasını 168 gerektirir. Bu nedenle,</p> 169 170 <ul> 171 <li id="state-control"><b>Bir devlet kendi bilgisayarlarını denetlemelidir</b><br /> 172 Devletin kullandığı her bilgisayar, onu kullanan aynı devlet şubesine ait 173 veya bu devlet tarafından kiralanmış olmalıdır ve bu şube, bilgisayara kimin 174 fiziksel olarak erişebileceğine, kimin bakım (donanım veya yazılım) 175 yapabileceğine, veya hangi yazılımın yüklü olması gerektiğine karar verme 176 hakkını üçüncü şahıslara terk etmemelidir. Bilgisayar taşınabilir değilse, 177 kullanımdayken devletin (sahibi veya kiracı olarak) sakini olduğu fiziksel 178 bir alanda olması gerekir.</li> 179 </ul> 180 181 <h3>Geliştirmeyi etkileyin</h3> 182 <p>Devlet politikası özgür ve özgür olmayan yazılım geliştirmeyi etkiler:</p> 183 184 <ul> 185 <li><p><b>Özgürlüğü teşvik edin</b><br /> 186 Devlet, geliştiricileri özgür yazılım oluşturmaya veya geliştirmeye ve 187 yazılımı herkesin kullanımına sunmaya, vergi indirimleri ve diğer mali 188 teşviklerle cesaretlendirmelidir. Tersine, özgür olmayan yazılımların 189 geliştirilmesi, dağıtımı veya kullanımı için böyle bir teşvik 190 verilmemelidir.</p></li> 191 192 <li><p><b>Özgür olmayanları teşvik etmeyin</b><br /> 193 Özellikle, özel mülk yazılım geliştiricileri, okullara kopya 194 “bağışı” yapamamalı ve yazılımın nominal değeri için vergi 195 iadesi talebinde bulunmamalıdır. Özel mülk yazılım bir okulda meşru 196 değildir.</p></li> 197 </ul> 198 199 <h3>E-atık</h3> 200 <p>Özgürlük e-atık anlamına gelmemelidir:</p> 201 202 <ul> 203 <li><p><b>Değiştirilebilir yazılım</b><br /> 204 Birçok modern bilgisayar, önceden yüklenmiş yazılımlarını özgür yazılımlarla 205 değiştirmeyi imkansız hale getirmek için tasarlanmıştır. Bu yüzden onları 206 özgürleştirmenin tek yolu onları atmaktır. Bu uygulama topluma zararlıdır.</p> 207 208 <p>Bu nedenle, üreticinin yükseltebileceği kurulu yazılımın tümü yerine 209 kullanıcıların geliştirmesini, kurmasını veya değiştirmesini engelleyen 210 donanım arabirimleri gizlenmiş veya kasıtlı kısıtlamalı (ikinci el değil) 211 yeni bir bilgisayar veya bilgisayar tabanlı bir ürün satmak, ithal etmek 212 veya dağıtmak yasadışı olmalı veya en azından ağır vergilendirme yoluyla 213 büyük ölçüde vazgeçirilmelidir. Bu, özellikle, bazı çevre birimleri için 214 arayüzlerin gizli olduğu veya farklı bir işletim sistemi kurmak için <a 215 href="/proprietary/proprietary-jails.html">“yazılım kırma” 216 (jailbreaking)</a> gereken tüm aygıtlar için geçerlidir. 217 </p></li> 218 </ul> 219 220 <h3>Teknolojik tarafsızlık</h3> 221 222 <p>Bu yazıdaki önlemlerle, devlet bilişim üzerindeki denetimi geri kazanabilir 223 ve ülkenin vatandaşlarını, işletmelerini ve örgütlerini kendi bilişim 224 faaliyetlerini denetlemeye yönlendirebilir. Ancak kimileri teknolojik 225 tarafsızlık “ilkesini” ihlal edeceği gerekçesiyle buna itiraz 226 ediyorlar.</p> 227 228 <p>Teknolojik tarafsızlık fikri, devletin teknik seçimlere keyfi tercihler 229 dayatmamasıdır. Bunun geçerli bir ilke olup olmadığı tartışmalıdır, ancak 230 her durumda yalnızca teknik olan konularla sınırlıdır. Burada savunulan 231 önlemler etik, toplumsal ve politik önemi olan konulara yöneliktir, bu 232 nedenle <a 233 href="/philosophy/technological-neutrality.html"><em>teknolojik</em> 234 tarafsızlığın</a> kapsamı dışındadır. Sadece bir ülkeyi boyunduruk altına 235 almak isteyenler, hükümetinden kendi egemenliği veya vatandaşlarının 236 özgürlüğü konusunda “tarafsız” olmasını isteyebilir.</p> 237 </div> 238 239 <div class="translators-notes"> 240 241 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 242 </div> 243 </div> 244 245 <!-- for id="content", starts in the include above --> 246 <!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> 247 <div id="footer" role="contentinfo"> 248 <div class="unprintable"> 249 250 <p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a 251 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile 252 iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen 253 çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a 254 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine 255 gönderin.</p> 256 257 <p> 258 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 259 replace it with the translation of these two: 260 261 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 262 translations. However, we are not exempt from imperfection. 263 Please send your comments and general suggestions in this regard 264 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 265 266 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 267 268 <p>For information on coordinating and contributing translations of 269 our web pages, see <a 270 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 271 README</a>. --> 272 Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve 273 önerilerinizi lütfen <a 274 href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu 275 yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a 276 href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> 277 sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri 278 gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a 279 href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a 280 href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> 281 ziyaret edebilirsiniz.</p> 282 </div> 283 284 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 285 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 286 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 287 without talking with the webmasters or licensing team first. 288 Please make sure the copyright date is consistent with the 289 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 290 document was modified, or published. 291 292 If you wish to list earlier years, that is ok too. 293 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 294 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 295 year, i.e., a year in which the document was published (including 296 being publicly visible on the web or in a revision control system). 297 298 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 299 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 300 <p>Copyright © 2011-2014, 2016, 2017, 2021, 2022 Free Software Foundation, 301 Inc.</p> 302 303 <p>Bu sayfa <a rel="license" 304 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative 305 Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında 306 lisanslanmıştır.</p> 307 308 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> 309 <div class="translators-credits"> 310 311 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 312 <p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> 313 <ul> 314 <li>Mert Gör <a 315 href="mailto:mertgor@dismail.de"><mertgor@dismail.de></a>, 2020</li> 316 </ul></div> 317 318 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 319 Son Güncelleme: 320 321 $Date: 2022/03/31 05:40:51 $ 322 323 <!-- timestamp end --> 324 </p> 325 </div> 326 </div> 327 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 328 </body> 329 </html>