gates.html (11359B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/gates.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays cultural evils" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Kapılar değil, bariyerler - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> 11 12 <!--#include virtual="/philosophy/po/gates.translist" --> 13 <!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> 14 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" --> 15 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 16 <!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" --> 17 <div class="article reduced-width"> 18 <h2> Kapılar<a href="#tn1"><sup>1</sup></a> değil, bariyerler </h2> 19 20 <address class="byline">yazan <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 21 22 <p>Bill Gates'in emekliliğine gösterilen bütün bu ilgi asıl hususu gözden 23 kaçırıyor. Asıl önemli olan ne Gates ne de Microsoft'tur, Microsoft'un 24 (diğer birçok yazılım şirketi gibi) müşterilerine dayattığı etik olmayan 25 kısıtlamalar sistemidir.</p> 26 27 <p>Bu ifade sizi şaşırtabilir çünkü bilgisayarlarla ilgilenen çoğu insan 28 Microsoft hakkında güçlü hislere sahiptir. İş adamları ve onların itaatkar 29 politikacıları, birçok bilgisayar kullanıcısı için bir imparatorluk inşa 30 etme başarısına hayran kalıyor. Bilgisayar alanının dışındaki pek çok kişi; 31 Microsoft'a bilgisayarları ucuz ve hızlı hâle getirme ve elverişli grafiksel 32 kullanıcı arayüzleri gibi aslında yalnızca yararlandığı ilerlemeler için 33 saygı gösteriyor.</p> 34 35 <p>Gates'in yoksul ülkelerdeki sağlık hizmetleri için iyilikseverliği bazı 36 insanların olumlu kanaatlarını kazandı. LA Times, onun vakfının parasının %5 37 ila %10'unu yıllık olarak harcadığını ve geri kalanıyla yatırım yaptığını, 38 bazen de aynı yoksul ülkelerde çevresel bozulmaya ve hastalığa neden olduğu 39 ileri sürülen şirketlere yatırım yaptığını bildirdi. (2010 güncellemesi: 40 Gates Vakfı, tarımsal işletme devi Cargill ile <a 41 href="https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2010/sep/29/gates-foundation-gm-monsanto">Afrika'da 42 genetik olarak değiştirilmiş ürünlerin zorla kabul ettirilmesini 43 içerebilecek bir projeye</a> destek veriyor.)</p> 44 45 <p>Birçok bilgisayar uzmanı; Gates ve Microsoft'tan özellikle nefret 46 ediyor. Onların bolca nedeni var. Microsoft sürekli olarak rekabet karşıtı 47 davranışlar sergilemektedir ve üç kez suçlu bulunmuştur. (Microsoft'u ikinci 48 hükümden kurtaran Bush, 2000 seçimleri için fon istemek üzere Microsoft ana 49 merkezine davet edildi. Microsoft Birleşik Krallık'ta Gordon Brown'un seçim 50 bölgesinde büyük bir ofis kurdu. Hem yasal hem de potansiyel olarak 51 yozlaşma.)</p> 52 53 <p>Birçok kullanıcı kullanmasanız bile bilgisayarınızda Windows için ödeme 54 yapmanızı sağlayan perakende satış sözleşmeleri olan “Microsoft 55 vergisi”nden nefret eder. (Bazı ülkelerde bunu geri alabilirsiniz 56 ancak gereken çaba göz korkutucudur.) Ayrıca Dijital Kısıtlamalar Yönetimi 57 de vardır: Dosyalarınıza özgürce erişmenizi “engellemek” için 58 tasarlanmış yazılım özellikleri. (Kullanıcıların artan kısıtlaması, 59 Vista'nın ana ilerlemesi gibi görünüyor.)</p> 60 61 <p>Sonra diğer yazılımlarla karşılıklı çalışmaya yönelik nedensiz uyumsuzluk ve 62 engeller var. (AB'nin Microsoft'tan arayüz belirtimlerini yayımlamasını 63 talep etmesinin nedeni budur.) Bu yıl Microsoft standart alt kurullarını 64 belgeler için kullanışsız, uygulanamaz ve patentli “açık 65 standart”ın ISO onayını edinmek üzere kendi destekçileriyle 66 doldurdu. (AB şimdi bunu inceliyor.)</p> 67 68 <p>Bu eylemler kuşkusuz kabul edilemez, ancak yalıtılmış olaylar değildir. Çoğu 69 insanın tanımadığı daha derin bir yanlışın sistematik belirtileridir: özel 70 mülk yazılım.</p> 71 72 <p>Microsoft'un yazılımı; kullanıcıları bölünmüş ve çaresiz kılan lisanslar 73 altında dağıtılır. Kopyaları başkalarıyla paylaşmaları yasaklandığından 74 kullanıcılar bölünmüştür. Kullanıcılar çaresizdir çünkü programcıların 75 okuyabileceği ve değiştirebileceği kaynak kodu yoktur.</p> 76 77 <p>Bir programcıysanız ve yazılımı kendiniz veya başka birisi için değiştirmek 78 istiyorsanız değiştiremezsiniz. Eğer bir iş yapıyorsanız ve yazılımı 79 ihtiyaçlarınıza daha uygun hâle getirmek için bir programcıya ödeme yapmak 80 istiyorsanız yapamazsınız. Basitçe iyi bir komşuluk görevi olan arkadaşınız 81 ile paylaşmak için onu kopyalarsanız size “korsan” 82 diyorlar. Microsoft, komşunuza yardım etmenin bir gemiye saldırmakla aynı 83 ahlaki denklikte olduğuna inanmamızı sağlayacaktır.</p> 84 85 <p>Microsoft'un yaptığı en önemli şey, bu adaletsiz toplumsal sistemi teşvik 86 etmektir. Gates, yazılımlarının kopyalarını paylaştıkları için 87 mikrobilgisayar kullanıcılarını azarlayan kötü şöhretli açık mektubu 88 nedeniyle kişisel olarak onunla tanımlanır. Aslında mektup “Seni 89 bölünmüş ve çaresiz tutmama izin vermiyorsan yazılımı geliştirmem ve 90 herhangi birine sahip olamayacaksın. Bana teslim ol ya da kaybol!” 91 diyordu.</p> 92 93 <p>Ancak Gates özel mülk yazılımı icat etmedi ve binlerce başka şirket de aynı 94 şeyi yaptı. Bu (kim yaparsa yapsın) yanlış. Microsoft, Apple, Adobe ve 95 geriye kalanlar, sizin üzerinizde onlara güç sağlayan yazılımlar 96 sunar. Şirketlerdeki veya yöneticilerdeki bir değişiklik 97 önemsizdir. Değiştirmeniz gereken şey bu sistemdir.</p> 98 99 <p>Özgür yazılım hareketi tamamen bununla ilgilidir. “Free”, 100 özgürlüğü kast eder: Kullanıcıların paylaşması ve değiştirebilmesi için 101 özgür olan yazılımlar yazar ve yayımlarız. Bunu sistematik olarak yapıyoruz; 102 bazılarımız ücretli, birçoğumuz gönüllü olarak. GNU/Linux dâhil olmak üzere 103 tam özgür işletim sistemimiz zaten var. Amacımız tam bir özgür yazılım 104 yelpazesi sunmaktır, böylece hiçbir bilgisayar kullanıcısı yazılım edinme 105 özgürlüğünden vazgeçmek için teşvik edilmeyecektir.</p> 106 107 <p>1984'te özgür yazılım hareketini başlattığımda Gates'in mektubundan pek 108 haberdar değildim. Ama başkalarından benzer talepler duymuştum ve bir 109 yanıtım vardı: “Yazılımınız bizi bölünmüş ve çaresiz tutacaksa lütfen 110 geliştirmeyin. Onsuz daha iyiyiz. Bilgisayarlarımızı kullanmanın ve 111 özgürlüğümüzü korumanın başka yollarını bulacağız.”</p> 112 113 <p>1992'de GNU işletim sistemi çekirdekle, Linux'le tamamlandığında onu 114 çalıştırmak için bir sihirbaz olmanız gerekiyordu. Günümüzde GNU/Linux, 115 kullanıcı dostudur: İspanya ve Hindistan'ın bazı bölgelerindeki okullarda 116 standarttır. Dünya çapında on milyonlarca kişi onu kullanıyor. Siz de 117 kullanabilirsiniz.</p> 118 119 <p>Gates gitmiş olabilir ancak oluşturulmasına yardım ettiği özel mülk 120 yazılımın duvarları ve bariyerleri (şimdilik) kalmıştır. Onları sökmek bizim 121 elimizde.</p> 122 123 <div class="infobox extra" role="complementary"> 124 <hr /> 125 <p>Bu yazı 2008'de <a 126 href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/7487060.stm"><cite>BBC 127 News</cite> tarafından yayımlanmıştır.</a></p> 128 </div> 129 </div> 130 131 <div class="translators-notes"> 132 133 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 134 <a id="tn1">[1]</a> Stallman, yazının başlığında Bill Gates'in soyadıyla 135 kelime oyunu yapıyor, Gates Türkçe'de Kapılar anlamına geliyor</div> 136 </div> 137 138 <!-- for id="content", starts in the include above --> 139 <!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> 140 <div id="footer" role="contentinfo"> 141 <div class="unprintable"> 142 143 <p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a 144 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile 145 iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen 146 çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a 147 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine 148 gönderin.</p> 149 150 <p> 151 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 152 replace it with the translation of these two: 153 154 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 155 translations. However, we are not exempt from imperfection. 156 Please send your comments and general suggestions in this regard 157 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 158 159 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 160 161 <p>For information on coordinating and contributing translations of 162 our web pages, see <a 163 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 164 README</a>. --> 165 Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve 166 önerilerinizi lütfen <a 167 href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu 168 yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a 169 href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> 170 sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri 171 gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a 172 href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a 173 href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> 174 ziyaret edebilirsiniz.</p> 175 </div> 176 177 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 178 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 179 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 180 without talking with the webmasters or licensing team first. 181 Please make sure the copyright date is consistent with the 182 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 183 document was modified, or published. 184 185 If you wish to list earlier years, that is ok too. 186 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 187 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 188 year, i.e., a year in which the document was published (including 189 being publicly visible on the web or in a revision control system). 190 191 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 192 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 193 <p>Copyright © 2008, 2021 Richard Stallman</p> 194 195 <p>Bu sayfa <a rel="license" 196 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative 197 Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında 198 lisanslanmıştır.</p> 199 200 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> 201 <div class="translators-credits"> 202 203 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 204 <p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> 205 <ul> 206 <li>The FLOSS Information <a 207 href="mailto:theflossinformation@gmail.com"><theflossinformation@gmail.com></a>, 208 2020.</li> 209 </ul></div> 210 211 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 212 Son Güncelleme: 213 214 $Date: 2021/09/12 07:34:23 $ 215 216 <!-- timestamp end --> 217 </p> 218 </div> 219 </div> 220 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 221 </body> 222 </html>