free-doc.html (12679B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-doc.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs extension" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Özgür Yazılım Neden Özgür Belgelendirmeye İhtiyaç Duyar - GNU Projesi - 11 Özgür Yazılım Vakfı</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/free-doc.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Özgür Yazılım Neden Özgür Belgelendirmeye İhtiyaç Duyar</h2> 20 <div class="thin"></div> 21 22 <p> 23 Özgür işletim sistemlerimizdeki en büyük eksiklik yazılımda değildir, en 24 büyük eksiklik, sistemlerimize dâhil edebildiğimiz iyi özgür belgelerin 25 olmamasıdır. Bizim çoğu önemli programımız tam kılavuzlara sahip 26 değildir. Belgeleme, her türlü yazılım paketinin önemli bir parçasıdır; 27 önemli bir özgür yazılım paketi iyi bir özgür belgeyle birlikte 28 verilmediğinde, bu büyük bir eksikliktir. Günümüzde bu gibi eksikliklerimiz 29 vardır.</p> 30 31 <p> 32 Yıllar önce, bir zamanlar, Perl öğrenebileceğimi düşünmüştüm. Özgür bir 33 kılavuzdan bir kopya edinmiş ancak bu kılavuzu okumakta zorlanmıştım. Perl 34 kullanıcılarına başka kılavuzlar olup olmadığını sorduğumda, daha iyi 35 anlatımlı kılavuzların olduğunu ancak bunların özgür olmadığını öğrenmiştim.</p> 36 37 <p> 38 Bu neden oldu? İyi kılavuzların yazarları, onları kısıtlayıcı 39 koşullarla—kopyalama yok, değişiklik yok, kaynak dosyaları mevcut 40 değil—yayımlayan O'Reilly Associates için yazmışlardı, bu da onları 41 özgür olmayan kıldı ve böylece Özgür Dünya'nın dışında kaldılar.</p> 42 43 <p> 44 Bu olay, bu tip bir olayın ilk meydana gelişi değildi ve (topluluğumuz için 45 büyük bir kayıptır ki) son olacak gibi de görünmüyordu. Özel mülk kılavuz 46 yayıncıları, o zamandan beri birçok yazarını kılavuzlarını kısıtlamaları 47 konusunda kandırmıştır. Birçok kereler, bir GNU kullanıcısının yazmakta 48 olduğu bir kılavuz konusunda bana hevesli bir şekilde bir şeyler anlattığını 49 duydum, bu kullanıcılar, bu yazdıklarıyla GNU projesine yardımcı olmak 50 istemişti, ve daha sonra, umutlarım söndü, çünkü bu kullanıcılar, bizim 51 kullanamayacağız şekilde bir yayıncı ile anlaşıp bir sözleşme imzaladığını 52 söyledi.</p> 53 54 <p> 55 Programcıların iyi İngilizce yazamadıklarını göz önünde bulundurursak, 56 kılavuzların bu şekilde işlevsizleştiğini de görürüz.</p> 57 58 <hr class="no-display" /> 59 <div class="announcement" role="complementary"><p> 60 <a href="https://defectivebydesign.org/ebooks.html">E-kitapların tehlikeleri 61 hakkındaki posta listemize katılın</a>. 62 </p></div> 63 <hr class="no-display" /> 64 65 <p> 66 Özgür yazılım gibi özgür belgeleme de ücretle ilgili değil özgürlükle ilgili 67 bir husustur. Bu kılavuzlarla ilgili sorun, O’Reilly Associates’in kopyalar 68 için bir ücret istemesi değildir, bununla ilgili bir sorun yoktur. (Özgür 69 Yazılım Vakfı özgür <a href="/doc/doc.html">GNU kılavuzları</a>nın <a 70 href="https://shop.fsf.org/category/books/">baskılı kopyalarını</a> da 71 satmaktadır.) Ancak GNU kılavuzları, kaynak kodu biçiminde sağlanabilirken, 72 özel mülk kılavuzlar yalnızca kâğıt biçiminde elde edilebilmektedir. GNU 73 kılavuzları kopyalama ve değiştirme izniyle birlikte gelir; Perl kılavuzları 74 için durum farklıdır. Bu kısıtlamalar problemlerdir.</p> 75 76 <p> 77 Özgür bir belgeye ilişkin ölçütler, özgür yazılıma ilişkin ölçütlere oldukça 78 benzerdir: İkisi de tüm kullanıcılara belirli özgürlüklerin verilmesiyle 79 ilgilidir. Yeniden dağıtıma (ticari yeniden dağıtım dâhil olmak üzere) izin 80 verilebilir, böylece kılavuz, programın her kopyasıyla birlikte verilebilir, 81 bu çevrim içi ya da kâğıt biçiminde olabilir. Değiştirmeye ilişkin izin de 82 can alıcıdır.</p> 83 84 <ul> 85 <li><a href="/licenses/fdl.html">GNU Özgür Belgelendirme Lisansı</a></li> 86 </ul> 87 88 <p> 89 Genel bir kural olarak, insanların tüm yazı ve kitap tiplerini değiştirme 90 izinlerinin olmasının gerekli olduğuna inanmıyorum. Yazılara ilişkin 91 hususların, yazılıma ilişkin hususlarla mutlaka aynı olması 92 gerekmez. Örneğin, bizim görüşlerimizi ve hareketlerimizi tanımlayan bu yazı 93 gibi yazıların değiştirilmesine sizin ve benim izin vermek zorunda 94 olduğumuzu düşünmüyorum.</p> 95 96 <p> 97 Özgür yazılıma ilişkin belgeleme için değiştirme özgürlüğünün niçin can 98 alıcı olduğuna ilişkin belirli bir neden vardır. İnsanlar, yazılımı 99 değiştirme ve özelliklerine ekleme yapma ya da değiştirme hakkını 100 kullandıklarında, özenlilerse, kılavuzunu da değiştireceklerdir, böylece 101 değiştirilmiş programla doğru ve kullanılabilir belgeleme 102 sağlanabilecektir. Programcıların özen gösterip işlerini bitirmelerini 103 engelleyen bir kılavuz veya programı değiştirdiklerinde sıfırdan yeni bir 104 kılavuz yazmalarını gerektiren bir kılavuz, topluluğumuzun ihtiyaçlarını 105 karşılamaz.</p> 106 107 <p> 108 Değişiklik üzerinde sınırsız bir yasak kabul edilemezken, değiştirme yöntemi 109 üzerindeki bazı sınır tipleri hiçbir problem oluşturmaz. Örneğin, orijinal 110 yazarın telif hakkı uyarısının, dağıtım terimlerinin ya da yazar listesinin 111 korunmasına ilişkin şartlar uygundur. Ayrıca değiştirilmiş sürümlerin 112 değiştirilmiş olduklarına dair uyarıyı içermelerini istemekte, hatta 113 silinemeyen ya da değiştirilemeyen bölümlere (söz konusu bölümler 114 teknik-olmayan başlıkları ele aldığı sürece) sahip olmakta da bir problem 115 yoktur. (Bazı GNU kılavuzlarında bu vardır.)</p> 116 117 <p> 118 Bu şekildeki kısıtlamalar bir sorun teşkil etmez çünkü pratik bir konu 119 olarak, özenli programcıyı, kılavuzu, değiştirilmiş programa uyarlamaktan 120 alıkoymaz. Başka bir deyişle, özgür yazılım topluluğunun kılavuzun tam 121 kullanımını sağlamasını engellemezler.</p> 122 123 <p> 124 Ancak, kılavuzun tüm <em>teknik</em> içeriğinin değiştirilebilmesi ve daha 125 sonra sonucun tüm genel ortamda tüm genel kanallar aracılığıyla dağıtılması 126 mümkün olmalıdır; aksi takdirde, kısıtlamalar topluluğu engeller, kılavuz 127 özgür değilse başka bir kılavuza ihtiyaç duyarız.</p> 128 129 <p> 130 Maalesef, özel mülk bir kılavuz var olduğunda, başka bir kılavuz yazacak 131 birini bulmamız genellikle zordur. Temel engel, birçok kullanıcının özel 132 mülk bir kılavuzun yeterince iyi olduğunu düşünmesidir, bu nedenle, özgür 133 bir kılavuzun yazılmasına ihtiyaç olduğunu göremezler. Özgür işletim 134 sisteminin, doldurulması gereken bir boşluğa sahip olduğunu görmezler.</p> 135 136 <p> 137 Kullanıcılar niçin özel mülk kılavuzların yeterince iyi olduğunu 138 düşünmektedir? Bazıları bu konuyu düşünmemiştir. Umarım ki bu yazı, bunu 139 değiştirmek için bir şeyler yapacaktır.</p> 140 141 <p> 142 Diğer kullanıcılar, özel mülk kılavuzları, birçok insanın özel mülk 143 yazılımın kabul edilebilir olduğunu düşünmesiyle aynı nedenle kabul 144 edilebilir olarak değerlendirmektedir: tamamen pratik ölçütler üzerinden 145 değerlendirme yapmaktadırlar, özgürlüğü bir ölçüt olarak 146 kullanmamaktadırlar. Bu insanların böyle düşünmeye hakları vardır, ancak bu 147 fikirler, özgürlüğü içermeyen değerlerden kaynaklandıkları için, özgürlüğe 148 değer veren bizim gibi insanlar için yol gösterici değildir.</p> 149 150 <p> 151 Lütfen bu konudaki görüşlerimizi daha fazla yayın. Kılavuzlarımızı özel mülk 152 şeklinde yayınlanmasından ötürü kaybetmeye devam etmekteyiz. Özel mülk 153 kılavuzların yeterli olmadığını söylersek, belki de, belge hazırlayarak 154 GNU’ya yardım etmek isteyen bir sonraki kimse, çok geç olmadan hepsinin 155 ötesinde öncelikle özgürlüğe önem vermesi gerektiğini fark edecektir.</p> 156 157 <p> 158 Ayrıca ticari yayıncıları, özel mülk kılavuzlar yerine özgür, copyleft 159 edilmiş kılavuzlar satmak için de yüreklendirebiliriz. Bunu sağlamanın bir 160 yolu da, satın almadan önce bir kılavuzun dağıtımını kontrol etmek ve 161 copyleft olmayan kılavuzlardan çok copyleft kılavuzları tercih etmektir.</p> 162 <p> 163 [Not: Özgür Yazılım Vakfının, diğer yayıncılardan satın alınabilen özgür 164 kitapları listeleyen <a href="/doc/other-free-books.html">bir sayfamız</a> 165 vardır.]</p> 166 </div> 167 168 <div class="translators-notes"> 169 170 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 171 </div> 172 </div> 173 174 <!-- for id="content", starts in the include above --> 175 <!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> 176 <div id="footer" role="contentinfo"> 177 <div class="unprintable"> 178 179 <p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a 180 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile 181 iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen 182 çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a 183 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine 184 gönderin.</p> 185 186 <p> 187 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 188 replace it with the translation of these two: 189 190 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 191 translations. However, we are not exempt from imperfection. 192 Please send your comments and general suggestions in this regard 193 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 194 195 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 196 197 <p>For information on coordinating and contributing translations of 198 our web pages, see <a 199 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 200 README</a>. --> 201 Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve 202 önerilerinizi lütfen <a 203 href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu 204 yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a 205 href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> 206 sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri 207 gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a 208 href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a 209 href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> 210 ziyaret edebilirsiniz.</p> 211 </div> 212 213 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 214 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 215 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 216 without talking with the webmasters or licensing team first. 217 Please make sure the copyright date is consistent with the 218 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 219 document was modified, or published. 220 221 If you wish to list earlier years, that is ok too. 222 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 223 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 224 year, i.e., a year in which the document was published (including 225 being publicly visible on the web or in a revision control system). 226 227 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 228 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 229 <p>Copyright © 1996, 2019, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> 230 231 <p>Bu sayfa <a rel="license" 232 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative 233 Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında 234 lisanslanmıştır.</p> 235 236 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> 237 <div class="translators-credits"> 238 239 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 240 <p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> 241 <ul> 242 <li>The FLOSS Information, <a 243 href="mailto:theflossinformation@gmail.com"><theflossinformation@gmail.com></a>, 244 2019, 2020.</li> 245 <li>T. E. Kalaycı, 2009, 2019.</li> 246 <li>Çiğdem Özşar, 2009.</li> 247 <li>Birkan Sarıfakıoğlu, 2009.</li> 248 <li>Serkan Çapkan, 2009.</li> 249 <li>İzlem Gözükeleş, 2009.</li> 250 </ul></div> 251 252 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 253 Son Güncelleme: 254 255 $Date: 2021/09/05 08:35:41 $ 256 257 <!-- timestamp end --> 258 </p> 259 </div> 260 </div> 261 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 262 </body> 263 </html>