compromise.html (15559B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/compromise.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays upholding action" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Yıkıcı Tavizlerden Kaçınmak - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> 11 <style type="text/css" media="print,screen"><!-- 12 .imgleft, .imgright { display: block; height: 4.25em; width: auto; } 13 @media (max-width:25em) { 14 .imgleft, .imgright { float: none; margin: 0 auto; } 15 } 16 --> 17 </style> 18 19 <!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" --> 20 <!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> 21 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" --> 22 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 23 <!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" --> 24 <div class="article reduced-width"> 25 <h2>Yıkıcı Tavizlerden Kaçınmak</h2> 26 27 <address class="byline">yazan Richard Stallman</address> 28 29 <p class="introduction">Yirmi beş yıl önce <a href="/gnu/initial-announcement.html">27 Eylül 30 1983'te</a>, GNU (“GNU's Not Unix” - GNU Unix Değildir) adı 31 verilen tamamen özgür bir işletim sistemi yaratma planını duyurdum. GNU 32 sisteminin 25. yıl dönümünün bir parçası olarak, topluluğumuzun yıkıcı 33 tavizlerden nasıl kaçınabileceğine ilişkin olarak bu yazıyı yazdım. Bu 34 tavizlerden kaçınmanın yanında, <a href="/help/help.html">GNU'ya</a> ve 35 özgür yazılıma yardımcı olabileceğiniz bir çok yol var. Bir yol, özgür 36 olmayan bir programı veya çevrim içi hizmetsizliği kullanmaya sık sık veya 37 <a href="/philosophy/saying-no-even-once.html">en azından bir kere</a> hayır 38 demektir.</p> 39 <hr class="no-display" /> 40 41 <p>Özgür yazılım hareketi toplumsal bir değişimi amaçlar: <a 42 href="/philosophy/free-sw.html">bütün yazılımı özgür kılmak</a>, böylece 43 bütün özgür yazılım kullanıcıları özgür ve bir işbirliği topluluğunun 44 parçası olabilirler. Her özgür olmayan program, geliştiricisine kullanıcılar 45 üzerinde adaletsiz bir iktidar sağlar. Amacımız bu adaletsizliğe bir son 46 vermektir.</p> 47 48 <p>Özgürlüğe ulaşmak için <a 49 href="https://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/">uzun 50 bir yol var</a>. Yazılım kullanıcılarının özgürlüğe sahip olmasının normal 51 karşılandığı bir dünyaya ulaşmak için bir çok adım ve bir çok yıl 52 gerekiyor. Bu adımların bazıları zor ve fedakarlık gerektiriyor. Bazı 53 adımlar, farklı amaçlara sahip insanlara taviz verdiğimizde kolaylaşabilir.</p> 54 55 <img src="/graphics/gplv3-with-text-136x68.png" alt=" [GPL Logosu] " 56 class="imgright" /> 57 58 <p>Bu nedenle, <a href="https://www.fsf.org/">Özgür Yazılım Vakfı</a> bazı 59 tavizler veriyor, hatta bazıları oldukça büyük olan tavizler. Örneğin, <a 60 href="/licenses/gpl.html">GNU Genel Kamu Lisansının</a> (GNU GPL) 61 3. sürümünde patent hükümlerinde bazı tavizler verdik, böylece şirketler 62 GPLv3 ile kapsanan yazılımlara katkı sağlayabilecek ve bu yazılımları 63 dağıtabilecek ve böylece bu hükümlerin etkisi altında bazı patentleri 64 sağlayacak. </p> 65 66 <img src="/graphics/lgplv3-with-text-154x68.png" alt=" [LGPL Logosu] " 67 class="imgleft" /> 68 69 <p><a href="/licenses/lgpl.html">Kısıtlı GPL</a> lisansının amacı tavizdir: 70 özgür olmayan programlarda kullanımlarına olanak vermek üzere bazı belirli 71 özgür kütüphaneler için kullanıyoruz, çünkü yasal olarak bunu 72 engellediğimizde bu durum geliştiricilerin özel mülk kütüphaneleri tercih 73 etmesine yol açabilecektir. GNU programlarında, özgür olmayan başlıca 74 programlarla birlikte çalışması için kod kabul ediyor ve kullanıyoruz ve bu 75 durumu kullanıcıların özel mülk yazılım yerine GPL lisanslı programı 76 kullanmalarını teşvik etmek için belgelendirip, duyuruyoruz ama tersini 77 yapmıyoruz. Aynı fikirde olduğumuz belirli kampanyaları, arkasındaki 78 gruplarla tamamen anlaşamıyor olsak bile destekliyoruz.</p> 79 80 <p>Ancak biz, topluluğumuzdaki başka bir çok kişinin yapmayı uygun bulduğu bazı 81 tavizleri reddediyoruz. Örneğin, biz sadece özgür olmayan yazılım içermeyen 82 veya kullanıcılarının özgür olmayan yazılım kurmasına yol açmayan <a 83 href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html">GNU/Linux 84 dağıtımlarını destekliyoruz</a>. Özgür olmayan dağıtımları desteklemek, 85 <abbr title="yıkıcı (ing. ruinous) bir şeyin zarar görmesine, bozulmasına, 86 yok olmasına, ortadan kalkmasına yol açan, tahripkâr">yıkıcı</abbr> bir 87 taviz olacaktır.</p> 88 89 <p>Tavizler, uzun dönem amaçlarımızın aleyhine çalıştığında yıkıcıdır. Bu 90 fikirler düzeyinde veya eylemler düzeyinde olabilir.</p> 91 92 <p>Fikirler düzeyindeki yıkıcı tavizler, değiştirmeye uğraştığımız önermeleri 93 pekiştirenlerdir. Amacımız yazılım kullanıcılarının özgür olduğu bir dünya, 94 ancak çoğu bilgisayar kullanıcısı henüz özgürlüğü bir sorun olarak 95 algılamıyor. “Tüketici” değerlerini benimsemiş durumdalar, yani 96 herhangi bir programı sadece ücret ve kolaylık gibi pratik niteliklerle 97 değerlendiriyorlar.</p> 98 99 <p>Dale Carnegie'nin klasik kişisel gelişim kitabı <cite>Nasıl arkadaşlarımızı 100 kazanır ve insanları etkileriz</cite>, birini bir şey yapmaya ikna etmenin 101 en etkin yolunun, onlara kendi değerlerine hitap eden görüşler sunmak 102 olduğunu söyler. Toplumumuza özgü tüketici değerlerine hitap edecek yollar 103 var. Örneğin, bedelsiz bir şekilde edinilen özgür yazılım kullanıcının 104 tasarruf etmesini sağlayabilir. Bir çok özgür program ayrıca kullanışlı ve 105 güvenilirdir. Bu pratik yararlardan söz etmek, bir çok kullanıcının, şimdi 106 bir kısmı oldukça başarılı olan çeşitli özgür programı benimsemesi için ikna 107 etmekte oldukça işe yaradı.</p> 108 109 <p>Eğer amacınız daha fazla insanın özgür programları kullanmasını sağlamaksa, 110 özgürlük kavramı hakkında sessiz kalmaya ve sadece tüketici değerleri 111 açısından anlamı olan pratik avantajlara odaklanmaya karar 112 verebilirsiniz. Bunu “açık kaynak” terimi ve ilişkili söylem 113 yapıyor.</p> 114 115 <p>Bu yaklaşım bizi sadece özgürlük amacından saptırmaya yarayacaktır. Özgür 116 yazılımı sadece kullanışlı bulduğu için kullanan insanlar, onu kullanmaya 117 daha elverişli olduğu sürece devam edecektir. Ve bu programların yanı sıra 118 kullanışlı özel mülk yazılımları kullanmamak için bir nedenleri 119 olmayacaktır.</p> 120 121 <p>Açık kaynak felsefesi, tüketici değerlerini ön koşul olarak kabul edip, bu 122 değerlere hitap eder ve böylece bu değerleri onaylar ve pekiştirir. İşte bu 123 yüzden <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">açık kaynağı 124 savunmuyoruz.</a></p> 125 126 <div class="pict narrow"> 127 <img src="/graphics/gnulaptop.png" 128 alt="[Havada duran Laptoplu Gnu]" /> 129 </div> 130 131 <p>Özgür bir topluluğu tamamen ve kalıcı olarak kurmak için, insanların özgür 132 yazılım kullanmalarını sağlamaktan fazlasını yapmalıyız. Yazılımı 133 “yurttaş değerleriyle”, yani kullanışlılık açısından değil, 134 kullanıcıların özgürlüğü ve topluluğa saygı duyup duymaması açısından 135 değerlendirme fikrini yaymamız gerekiyor. O zaman insanlar özel mülk 136 yazılımların etkileyici, kullanışlı özelliklerinin tuzağına düşmeyecektir.</p> 137 138 <p>Yurttaş değerlerini teşvik etmek için, bu değerler hakkında konuşmalı ve 139 nasıl da eylemlerimizin temelini oluşturduklarını 140 göstermeliyiz. Eylemlerini, tüketici değerleriyle destekleyen Dale Carnegie 141 tipi tavizleri reddetmeliyiz.</p> 142 143 <p>Bu, pratik avantajlardan söz etmeyeceğiz anlamına gelmiyor, söz edebiliriz 144 ve etmeliyiz. Bu durum yalnızca özgürlük yerine pratik avantajlar bütün 145 ilgiyi kendisine çektiğinde ve özgürlüğü arka plana ittiğinde bir 146 sorundur. Dolayısıyla, özgür yazılımın pratik avantajlarından söz ederken, 147 bunların özgür yazılımı tercih etmek için yalnızca <em>ek, ikincil</em> 148 gerekçeler olduğunu sıklıkla yinelemeliyiz.</p> 149 150 <p>Dünyamızı ideallerimize uygun hale getirmemiz yeterli değildir, eylemlerimiz 151 de onlara uygun hale gelmelidir. Bu nedenle ortadan kaldırmayı amaçladığımız 152 şeyleri yapmayı veya meşrulaştırmayı içeren tavizlerden kaçınmalıyız.</p> 153 154 <p>Örneğin, deneyimler <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a>'a bazı 155 özgür olmayan programlar koyduğunuzda bazı kullanıcıları çekebildiğinizi 156 gösteriyor. Bunun anlamı özgür olmayan bir uygulamanın veya (eskiden) <a 157 href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> veya Flash programı veya belirli 158 donanım modellerini destekleyen özgür olmayan bir aygıt sürücüyle ancak bazı 159 kullanıcıların dikkatini çekebildiği anlamına geliyor.</p> 160 161 <p>Bu tavizler çekici olabilir ancak amacı baltalamaktadır. Eğer özgür olmayan 162 bir yazılım dağıtır veya insanları ona doğru yönlendirirseniz, “özgür 163 olmayan yazılım bir adaletsizlik, bir toplumsal sorundur ve buna bir son 164 vermeliyiz” demekte zorluk çekebilirsiniz. Bu cümleyi söylemeye devam 165 etseniz bile, eylemleriniz bunu baltalayacaktır.</p> 166 167 <p>Buradaki sorun, insanların özgür olmayan yazılım kurmaya <em>izinli</em> 168 veya <em>ehil</em> olup olmamaları değildir. Genel amaçlı bir sistem 169 kullanıcıların her istediğini yapmalarını sağlar ve izin verir. Buradaki 170 sorun, kullanıcıları özgür olmayan yazılıma doğru yönlendirmektir. Kendi 171 başlarına ne yaptıkları onların sorumluluğudur; bizim onlar için ne 172 yaptığımız, onları neye doğru yönlendirdiğimiz ise bizim 173 sorumluluğumuzdur. Kullanıcıları, bir çözüm olarak özel mülk yazılımlara 174 yönlendirmemeliyiz, çünkü sorunun kendisi özel mülk yazılımlardır.</p> 175 176 <p>Yıkıcı taviz, sadece başkaları üzerindeki kötü bir etki değildir. Kendi 177 değerlerinizi de bilişsel uyumsuzluk aracılığıyla saptırabilir. Eğer belirli 178 değerleriniz varsa, ancak eylemleriniz başka, çelişen değerleri temsil 179 ediyorsa, bu çelişkiyi çözmek için büyük ihtimalle ya değerlerinizi ya da 180 eylemlerinizi değiştirmeniz gerekecektir. Bu yüzden, sadece pratik 181 avantajları öne süren veya insanlar özgür olmayan yazılıma yönlendiren 182 projeler, neredeyse her zaman kullanıcılara özgür olmayan yazılımın etik 183 olmadığını <em>söylemekten</em> bile çekinmektedir. Hem katılımcıları hem de 184 halk için tüketici değerlerini pekiştiriyorlar. Değerlerimizi doğru bir 185 hatta tutmak istiyorsak bu tavizleri reddetmeliyiz.</p> 186 187 <p>Özgürlük amacından taviz vermeden özgür yazılıma geçmek istiyorsanız, <a 188 href="https://www.fsf.org/resources">FSF'nin kaynaklar bölümüne</a> 189 bakabilirsiniz. Özgür yazılımla çalışan donanım ve makine 190 yapılandırmalarını, kurabileceğiniz <a href="/distros/distros.html">tamamen 191 özgür GNU/Linux dağıtımlarını</a> ve %100 özgür yazılım ortamlarında çalışan 192 <a href="https://directory.fsf.org/">binlerce özgür yazılım paketini</a> 193 listeliyor. Topluluğun özgürlük yolunda kalması için yardımcı olmak 194 istiyorsanız, özgürlük ve topluluk değerlerinden söz edin ve bu değerleri 195 savunun.</p> 196 197 <p>Daha hızlı gittiğiniz bir yol, eğer sizi yanlış yere götürüyorsa doğru bir 198 yol değildir. Tavizler tutkulu bir amaca ulaşmak için önemlidir, ancak sizi 199 amacınızdan saptıracak tavizlerden sakının.</p> 200 201 <hr class="column-limit"/> 202 203 <p> 204 Yaşamın başka bir alanındaki benzer bir örnek için <a 205 href="https://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change"> 206 “Dürtmek” yeterli değil</a> yazısına bakabilirsiniz. 207 </p> 208 </div> 209 210 <div class="translators-notes"> 211 212 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 213 </div> 214 </div> 215 216 <!-- for id="content", starts in the include above --> 217 <!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> 218 <div id="footer" role="contentinfo"> 219 <div class="unprintable"> 220 221 <p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a 222 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile 223 iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen 224 çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a 225 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine 226 gönderin.</p> 227 228 <p> 229 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 230 replace it with the translation of these two: 231 232 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 233 translations. However, we are not exempt from imperfection. 234 Please send your comments and general suggestions in this regard 235 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 236 237 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 238 239 <p>For information on coordinating and contributing translations of 240 our web pages, see <a 241 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 242 README</a>. --> 243 Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve 244 önerilerinizi lütfen <a 245 href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu 246 yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a 247 href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> 248 sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri 249 gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a 250 href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a 251 href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> 252 ziyaret edebilirsiniz.</p> 253 </div> 254 255 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 256 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 257 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 258 without talking with the webmasters or licensing team first. 259 Please make sure the copyright date is consistent with the 260 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 261 document was modified, or published. 262 263 If you wish to list earlier years, that is ok too. 264 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 265 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 266 year, i.e., a year in which the document was published (including 267 being publicly visible on the web or in a revision control system). 268 269 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 270 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 271 <p>Copyright © 2008, 2021 Richard Stallman</p> 272 273 <p>Bu sayfa <a rel="license" 274 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative 275 Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında 276 lisanslanmıştır.</p> 277 278 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> 279 <div class="translators-credits"> 280 281 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 282 <p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> 283 <ul> 284 <li>T.E. Kalaycı, 2019.</li> 285 </ul></div> 286 287 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 288 Son Güncelleme: 289 290 $Date: 2021/09/12 07:34:22 $ 291 292 <!-- timestamp end --> 293 </p> 294 </div> 295 </div> 296 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 297 </body> 298 </html>