free-sw.html (16903B)
1 <!--#set var="PO_FILE" value='' 2 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-sw.html" 3 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" 4 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2005-06-19" --> 5 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" --> 6 7 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" 8 "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> 9 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="tl" lang="tl"> 10 11 <!-- TRANSLATORS: This page was generated locally by GNUN. Please do 12 not update it manually, update the corresponding PO file instead. 13 The PO is archived in trans-coord task #14377 (file: orphan-POs.tar.gz). 14 For more info, contact web-translators@gnu.org. --> 15 16 <head> 17 <!--#include virtual="/server/head-include-1.html" --> 18 <title>Ang Kahulugan ng Free Software – Proyektong GNU – Free Software Foundation</title> 19 20 <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Free Software, Operating System, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> 21 <meta http-equiv="Description" content="Since 1983, developing the free Unix style operating system GNU, so that computer users can have the freedom to share and improve the software they use." /> 22 23 <!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> 24 <!--#include virtual="/server/banner.html" --> 25 <!--#include virtual="/server/outdated.html" --> 26 <h2>Ang Kahulugan ng Free Software</h2> 27 28 <blockquote> 29 <p> 30 Pinananatili namin ang kahulugang ito ng free software o libreng software 31 upang malinaw na maipakita kung alin ang wasto para sa isang partikular na 32 software program, para maituring itong free software. 33 </p> 34 </blockquote> 35 36 <p> 37 Ang “Free software” kung tutuusin ay tungkol sa kalayaan, hindi sa 38 presyo. Upang maunawaan ang konsepto, kailangang isipin mo ang “free” o 39 “kalayaan” na tulad ng ibig sabihini nito sa “free speech,” o “kalayaan sa 40 pamamahayag” at hindi parang “free beer” o “libreng beer”. 41 </p> 42 43 <p> 44 Ang free software kung tutuusin ay ang kalayaan ng isang user o gumagamit na 45 paganahin (run), kopyahin (copy), ipamahagi (distribute), pag-aralan 46 (study), palitan (change) at pag-igihin (improve) ang software. Mas tiyak, 47 tumutukoy ito sa apat na uri ng kalayaan, para sa mga users o gumagamit ng 48 software: 49 </p> 50 51 <ul> 52 <li>Ang kalayaang paganahin (run) ang program, para sa anumang kadahilanan 53 (kalayaan 0).</li> 54 <li>Ang kalayaang pag-aralan (study) kung ano ang nagagawa ng program, at iayon 55 ito sa iyong mga pangangailangan (kalayaan 1). Kailangan dito ang 56 pagkakaroon ng akses sa pinanggalingang code o source code. 57 </li> 58 <li>Ang kalayaang muling maipamahagi (redistribute) ang mga kopya para 59 makatulong kayo sa inyong mga kapitbahay (kalayaan 2) 60 </li> 61 <li>Ang kalayaang pag-igihin (improve) pa ang program, at ibigay sa publiko ang 62 mga pag-papaiging inyong isinagawa, upang ang buong komunidad ay makinabang 63 (kalayaan 3). Kailangan dito ang pagkakaroon ng akses sa pinanggalingang 64 code o source code. 65 </li> 66 </ul> 67 68 <p>Ang isang program ay maituturing na free software kung ang mga gumagamit o 69 user ay mayroon nang lahata na apat na kalayaang ito. Kung gayun, kailangang 70 malaya kayong nakakapamahagi ng mga kopya, may mga modipikasyon man o wala, 71 may bayad man o humihingi ng bayad para sa distribusyon o pamamahagi, para 72 sa <a href="#exportcontrol">kahit sino, kahit saan</a>. Ang kalayaang gawin 73 ang mga bagay na ito ay nangangahulugan (kabilang na sa iba pang 74 bagay-bagay) na hindi mo kailangang humingi o magbayad para magkaroon ng 75 permiso o pahintulot. 76 </p> 77 78 <p> 79 Ang kalayaang gumamit ng isang program ay nangangahulugan ng kalayaan para 80 sa kahit na anong klaseg tao o organisasyon, na magamit ito sa kahit anong 81 sistema ng kompyuter, sa kahit anong uri ng pangkalahatang trabaho, at hindi 82 na kailangang pagkatapos na pagkatapos ay makipag-ugnayan pa sa developer o 83 anupamang tukoy na entidad. 84 </p> 85 86 <p> 87 Kailangang may kalayaan ka ring makagawa ng mga modipikasyon at gamitin ang 88 mga iyon ng pribado para sa sarili mong gawain o kasiyahan, nang hindi na 89 kailangang banggitin pang may mga ginawa kang ganoon. Kung ilalathala mo ang 90 mga pagbabagong iyong ginawa, hindi ka kailangang magpaalam kahit kaninuman, 91 sa kahit na anupamang pamamaraan. 92 </p> 93 94 <p> 95 Kailangang kabilang sa kalayaang muling makapamahagi ng mga kopya ang binary 96 o mga executable form o mga kailangang punang form ng program, pati na rin 97 ang source code, para sa parehong bersyon, ang binago o modified at ‘di 98 binago o unmodified na mga bersyon. (Ang pamamahagi ng mga program sa isang 99 runnable form o paraang napapagana ay kailangan para magkaroon ng mga 100 madadaling ilagay na installable free operating system.). Okey lang kung 101 walang paraan para makagawa o magkaroon ng isang binary o executable form 102 para sa isang tukoy na program (dahil hindi naman suportado ang katangiang 103 ito ng ilang mga wika), ngunit kailangang may kalayaan kang muling 104 makapamahagi ng mga naturang form, kung makakakita ka o makakapagdebelop ng 105 paraan para gawin ang mga ito. 106 </p> 107 108 <p> 109 Upang ang mga kalayaan ay makagawa ng mga pagbabago, at upang mailathala ang 110 mga pinag-iging bersyon, upang maging makabuluhan, kailangang magkaroon ka 111 ng akses sa source code ng program. Kung gayun, mahalagang kundisyon ng free 112 software ang pagkakaroon akses sa source code. 113 </p> 114 115 <p> 116 Upang maging makatotohanan ang mga kalayaang ito, kailangang ang mga ito ay 117 hindi mababago basta’t wala kang ginawang masama, kung ang developer ng 118 software ay may kapangyarihang mag-revoke ng lisensya, nang hindi ka naman 119 gumagawa ng kahit na ano para pagmulan ng kadahilanan, ang software ay hindi 120 libre. 121 </p> 122 123 <p> 124 Magkaganito pa man, ang ilang uri ng mga tuntunin tungkol sa paraan ng 125 pamamahagi ng free software ay katanggap-tanggap, kung hindi sila salungat 126 sa mga sentral na kalayaan. Halimbawa, ang “<a 127 href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>” (napakasimple nang pagkakasabi) 128 ang tuntunin na kung muling namamahagi ng program, hindi ka makakapagdagdag 129 ng mga restriksyon para hindi mabigyan ang ibang tao ng mga sentral na 130 kalayaan. Ang tuntuning ito ay hindi salungat sa mga sentral na kalayaan; 131 kundi ay pinoprotektahan pa ang mga ito. 132 </p> 133 134 <p> 135 Sa proyektong GNU, ginagamit namin ang copyleft para maprotektahan ang mga 136 karapatang ito para sa lahat ng naaayon sa batas. Subalit mayroon ding <a 137 href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">hindi-copylefted 138 na free software</a>. Naniniwala kaming may mga mahahalagang dahilan kung 139 bakit <a href="/philosophy/pragmatic.html">mas mabuti pang gumamit ng 140 copyleft</a>, pero kung ang iyong programa ay isang hindi-copylefted na free 141 software, magagamit pa rin namin iyon. Tingnan ang <a 142 href="/philosophy/categories.html">Mga Kategoriya ng Free Software</a> para 143 sa paglalarawan ng kung paano ang “free software,” “copylefted software” at 144 iba pang mga kategoriya ay maiuugnay sa isa’t isa. 145 </p> 146 147 <p> 148 Ang “Free software” ay hindi nangangahulugang “noncommercial” o hindi 149 pang-komersyo. Ang isang free program o libreng programa ay dapat na 150 naririyan lamang para sa komersyal na gamnit, komersyal na pag-unlad, at 151 komersyal na pamamahagi. Ang komersyal na pag-unlad ng free software ay 152 hindi na kakaiba; ang ganitong free commercial software o libreng komersyal 153 na software ay napakahalaga. Maaaring nagbayad ka na ng pera para makakuha 154 ng mga kopya ng free software, o maaaring nakakuha ka ng mga kopya ng walang 155 bayad. Pero kahit na paano ka pa nakakuha ng mga kopya mo, palagi kang may 156 karapatan na kopyahin at baguhin ang software, pati na ang <a 157 href="/philosophy/selling.html">magbenta ng mga kopya</a>. 158 </p> 159 160 <p> 161 May makukuhang mga tuntunin tungkol sa kung paano magpa-package ng isang 162 minodipikang bersyon, kung ang mga ito ay hindi katanggap-tanggap, kung ang 163 mga ito ay walang nagagawang malaking paghadlang sa kalayaan mong mailabas 164 ang mga minodipikang bersyon. Ang tuntunin na “kung gagawin mo ang program 165 sa ganitong paraan, kailangang makuha rin ito sa ganoong paraan” ay maaaring 166 katanggap-tanggap rin, sa parehong kundisyon. (Tandaan na sa naturang 167 tuntunin, naiwan pa rin sa iyo ang kalayaang pumili kung ilalathala ba ang 168 program o hindi.) Katanggap-tanggap rin na sa lisensiya ay hingin na, kung 169 nakapamahagi ka na ng minodipikang bersyon, at humingi sa iyo ng kopya nito 170 ang isang dati nang developer, at kailangang magpadala ka ng isa, o kaya’y 171 magpakilala ka na sa iyo ang mga modipikasyon. 172 </p> 173 174 <p> 175 <a id="exportcontrol"></a>Kung minsan, ang mga regulasyon o batas ng 176 pamahalaan sa pag-export (pagluluwas sa ibang mga bansa) at mga sangksyon sa 177 pangangalakal, ay nakapipigil sa kalayaan mong mamahagi ng mga kopya ng 178 programa sa buong daigdig. Ang mga developer ng mga software ay walang 179 kapangyarihang mag-alis o magbago ng mga restriksyong ito, pero ang maaari 180 nilang gawin at dapat nilang gawin ay ang tumangging iutos ang mga ito 181 bilang mga kundisyon ng paggamit ng program. Sa ganitong paraan, ang mga 182 restriksyon ay hindi makakaapekto sa mga gawain at sa mga tao na nasa labas 183 ng nasasakupan o hurisksyon ng mga pamahalaang ito. 184 </p> 185 186 <p> 187 Karamihan sa mga lisensya ng free software ay batay sa copyright o 188 karapatang-ari, at walang mga limitasyon sa kung anong uri ng mga hinihigi 189 ang maaaring ipataw sa pamamagitan ng copyright. Kung ang isang lisensya na 190 nakabatay sa o nasa ilalim ng isang copyright ay gumagalang sa kalayaan sa 191 mga paraang nailarawan sa itaas, maaaring hindi na magkaroon pa ng iba pang 192 klaseng problema na hindi naman natin inasahan kahit kailan (bagama’t ang 193 ganito’y nangyayari paminsan-minsan). Magkaganunpaman, ang ilang mga 194 lisensya ng free software ay nakabatay sa o nasa ilalim ng mga kontrata, at 195 ang mga kontrata ay pwedeng magpagawa ng higit na mas maraming posibleng 196 restriksyon. Nangangahulugan iyon na maraming posibleng paraan para ang 197 naturang lisensya ay maging hindi katanggap-tanggap na may restriksyon at 198 hindi libre. 199 </p> 200 201 <p> 202 Hindi namin kakayaning mailista ang lahat ng mga posibleng restriksyon sa 203 kontrata na magiging hindi katanggap-tanggap. Kung ang isang lisensyang 204 nakabatay sa o nasa ilalim ng isang kontrata ay pumipigil sa isang user o 205 gumagamit sa isang kakaibang paraang hindi naman nagagawa sa ilalim ng mga 206 lisensyang nakabatay sa o nasa ilalim ng kontrata, at hindi naman binanggit 207 dito na lehitimo, kailangang pag-isipan namin ito, at sa palagay namin ay 208 pagpapasiyahan namin na ito ay hindi-libre. 209 </p> 210 211 <p> 212 Kung pinag-uusapan ang tungkol sa free software, pinakamabuti na ang iwasang 213 gamitin ang mga katagang kagaya ng “give away” o “for free”, (ipinamimigay 214 lamang o libre), sapagkat ang mga katagang ito ay nagpapahiwatig na ang isyu 215 ay tungkol sa presyo, at hindi tungkol sa kalayaan. Nakapaloob sa ilang mga 216 karaniwan nang salita kagaya ng “piracy” (pamimirata) ang mga opinyong 217 sana’y hindi na ninyo i-endorsa pa. Tingnan ang <a 218 href="/philosophy/words-to-avoid.html">Mga Nakakalitong Salita at Pahayag na 219 Dapat Iwasan</a> para matalakay ang mga katagang ito. Mayroon din kaming 220 listahan ng mga <a href="/philosophy/fs-translations.html">pagsasaling-wika 221 ng “free software”</a> sa iba’t ibang wika. 222 </p> 223 224 <p> 225 Ang pinakahuli sa lahat, tandaan na ang kriterya na gaya nang mga binanggit 226 sa kahulugang ito ng free software ay nangangailangan ng maingat na 227 pagsusuri o pag-iisip para sa kanilang interpretasyon. Para madesisyunan 228 kung ang isang tukoy na lisensya ng software ay kwalipikadong tawaging free 229 software license o libreng lisensya ng software, husgahan natin ito ayon sa 230 kriterya para malaman kung umangkop ba ito sa talagang sinasabi pati na sa 231 pinakawastong mga salita. Kung kasama sa isang lisensya ang mga restriksyong 232 walang gabay ng konsensya, tanggihan natin ito, kahit pa hindi natin 233 inasahan ang ganitong isyu sa mga kriteryang ito. Kung minsan, ang hinihingi 234 sa lisensya ay nagiging sanhi ng isang isyu na mangangailangan ng malalim o 235 malawak na pag-iisip o pagsusuri, kabilang na ang talakayin ito sa isang 236 abugado, bago natin madesisyunan kung ang hinihingi ba ay 237 katanggap-tanggap. Kung mayroon na tayong konklusyon tungkol sa isang bagong 238 isyu, malimit nating binabago ang mga kriteryang ito para madali nating 239 makita kung bakit ang ilang mga lisensya ay kwalipikado o hindi kwalipikado. 240 </p> 241 242 <p> 243 Kung interesado kayo kung ang isang tukoy na lisensya ay kwalipikadong 244 tawaging lisensya ng isang free software o free software license, tingnan 245 ang aming listahan ng mga lisensya.Kung ang lisensyang inaalala mo ay hindi 246 nakalista rito, maaari kang magtanong ng tungkol dito sa pamamagitan ng 247 pagpapadala sa amin ng email sa <a 248 href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a>. 249 </p> 250 251 <p> 252 Kung iniisip mong sumulat ng isang bagong lisensya, mangyari lamang na 253 kontakin ang FSF sa pamamagitan ng pagpapadala ng sulat sa kanilang 254 pahatirang-sulat. Ang proliperasyon o pagkalat ng iba’t ibang libreng 255 software ay nangangahulugan ng karagdagang trabaho para sa mga user o 256 gumagamit na intindihin ang mga lisensyang ito, at maaari namin kayong 257 matukungan na makakita ng naririto nang free software license o lisensya ng 258 free software, na makatutupad sa iyong mga pangangailangan. 259 </p> 260 261 <p> 262 Kung imposible iyon, at kung talagang kailangan mo ang isang bagong 263 lisensya, matitiyak mo sa pamamagitan ng aming tulong na ang lisensya ay 264 talagang lisensya ng Free Software at maiiwasan ang iba’t’ ibang mga 265 praktikal na problema. 266 </p> 267 268 <h3 id="open-source">Open Source?</h3> 269 270 <p> 271 Isa pang grupo ang nagsimula nang gumamit ng katagang “open source” na ang 272 ibig sabihin ay kamukha (pero hindi kaparehong-kapareho) ng “free 273 software”. Pinipili namin ang katagang “free software” sapagkat, kung ito 274 ang maririnig mo, ang tinutukoy nito ay kalayaan sa halip na presyo, ang 275 pumapasok sa isip ay kalayan. Kahit kailan, hindi ito maiisip sa katagang 276 “open”. 277 </p> 278 279 <div class="translators-notes"> 280 281 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 282 </div> 283 </div> 284 285 <!-- for id="content", starts in the include above --> 286 <!--#include virtual="/server/footer.html" --> 287 <div id="footer"> 288 <div class="unprintable"> 289 290 <p>Mangyari lamang na ipadala ang mga katanungan tungkol sa FSF at GNU sa <a 291 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Mayroon ding <a 292 href="/contact/">iba pang mga pamamaraan para makontak</a> ang FSF. Mangyari 293 lamang na ipadala ang mga broken links at iba pang mga koreksyon o pagtatama 294 (o mga mungkahi) sa <a 295 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 296 297 <p> 298 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 299 replace it with the translation of these two: 300 301 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 302 translations. However, we are not exempt from imperfection. 303 Please send your comments and general suggestions in this regard 304 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 305 306 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 307 308 <p>For information on coordinating and submitting translations of 309 our web pages, see <a 310 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 311 README</a>. --> 312 Mangyari lamang na tingnan ang <a 313 href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a> 314 (Pagsasaling-wika README) para sa impormasyon tungkol sa koordinasyon at 315 pagsusumite ng mga pagsasaling-wika ng artikulo o pahayag na ito.</p> 316 </div> 317 318 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 319 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 320 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 321 without talking with the webmasters or licensing team first. 322 Please make sure the copyright date is consistent with the 323 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 324 document was modified, or published. 325 326 If you wish to list earlier years, that is ok too. 327 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 328 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 329 year, i.e., a year in which the document was published (including 330 being publicly visible on the web or in a revision control system). 331 332 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 333 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 334 <p>Copyright © 1996, 2002, 2004 Free Software Foundation, Inc.</p> 335 336 <p>This page is licensed under a <a rel="license" 337 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons 338 Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> 339 340 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" --> 341 <div class="translators-credits"> 342 343 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 344 </div> 345 346 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 347 348 $Date: 2017/02/20 21:03:48 $ 349 350 <!-- timestamp end --> 351 </p> 352 </div> 353 </div> 354 </body> 355 </html>