x.html (12547B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/x.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays licensing traps" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Kurthi i Sistemit X të Dritareve - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> 11 <meta http-equiv="Keywords" 12 content="GNU, FSF, Free Software Foundation, liri, Richard Stallman, rms, lëvizja për 13 software të lirë" /> 14 <meta http-equiv="Description" 15 content="Richard Stallman diskuton mbi historikun e lëvizjes për zhvillimin e një 16 sistemi operativ të lirë." /> 17 18 <!--#include virtual="/philosophy/po/x.translist" --> 19 <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> 20 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> 21 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 22 <!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> 23 <div class="article reduced-width"> 24 <h2>Kurthi i Sistemit X të Dritareve</h2> 25 26 <address class="byline">nga Richard M. Stallman</address> 27 28 <p> 29 Të përdoret apo jo copyleft-i? Kjo është një nga temat e mëdha të debatuara 30 në bashkësinë e software-it të lirë. Ideja e copyleft-it është se zjarrin 31 duhet ta luftojmë me zjarr—se duhet t’i përdorim të drejtat e kopjimit 32 për të siguruar që kodi ynë të mbetet i lirë. GNU General Public License 33 (GNU GPL) është një shembull licence të lirë.</p> 34 35 <p> 36 Disa zhvillues software-i të lirë parapëlqejnë shpërndarje jo 37 <em>copyleft</em>. Licencat jo <em>copyleft</em>, të tilla si licenca 38 XFree86 dhe <a href="/licenses/bsd.html">BSD</a> bazohen në idenë që të mos 39 i thuhet kurrë jo kujtdo—as dikujt që kërkon të përdorë punën tuaj si 40 bazë për kufizimin e personave të tjerë. Lincencimi jo <em>copyleft</em> 41 s’bën gjë të keqe, por humb mundësinë e mbrojtjes aktive të lirisë tonë për 42 ndryshim dhe rishpërndarje software-i. Për këtë, na duhet 43 <em>copyleft</em>.</p> 44 45 <p> 46 Për shumë vjet, X Consortium qe kundërshtari kryesor i copyleft-it. Ushtroi 47 si ndikim moral, ashtu edhe trysni për t’i shkurajuar zhvilluesit e 48 software-it të lirë nga vendosja e programeve të tyre nën 49 <em>copyleft</em>. Ushtroi ndikim moral duke sugjeruar se s’është mirë të 50 thuhet jo. Trysninë e përdori përmes vendimit të tij sipas të cilit 51 software-i nën <em>copyleft</em> s’mund të bëhej pjesë e X Distribution.</p> 52 53 <p> 54 Pse adoptoi këtë politikë X Consortium-i? Kjo kishte të bënte me konceptin e 55 tyre të suksesit. X Consortium e përkufizoi suksesin si 56 popullaritet—më hollësisht, të bëheshin shoqëritë e kompjuterave të 57 përdornin Sistemin X të Dritareve. Ky përkufizim ua la timonin shoqërive të 58 kompjuterave: çfarëdo që donin, X Consortium-it i duhej t’i ndihmonte ta 59 kishin.</p> 60 61 <p> 62 Shoqëritë e kompjuterave normalisht shpërndajnë <em>software</em> pronësor. 63 Ato donin që zhvilluesit e software-it të lirë të dhuronin punën e tyre për 64 përdorim të tillë. Nëse do ta kishin kërkuar troç këtë, njerëzit do të 65 qeshnin. Por X Consortium, përfaqësues i tyre, do të mund ta paraqiste këtë 66 kërkesë si jo egoiste. “Bëhuni pjesë e jona duke ua dhuruar punën tuaj 67 zhvilluesve të software-it pronësor”, thanë, duke lënë të mendohej se kjo 68 është një formë fisnike vetësakrifikimi. “Bëhuni tok me ne në arritjen e 69 popullaritetit”, thanë, duke lënë të mendohej se as që qe sakrificë.</p> 70 71 <p> 72 Por problemi s’është vetësakrifikimi: hedhja tej e mbrojtjes që jep 73 copyleft-i, i cili mbron lirinë e krejt bashkësisë, është sakrifikim i më 74 shumë se vetvetes. Ata që i akorduan X Consortium-it gjëra pas kërkesës, ia 75 besuan të ardhmen e bashkësisë dashamirësisë së X Consortium-it.</p> 76 77 <p> 78 Ky besim u vendos atje ku s’duhej. Në vitin e vet të fundit, X Consortium-i 79 bëri një plan të kufizojë hedhjen e ardhshme në qarkullim, X11R6.4, që të 80 mos ishte <em>software</em> i lirë. Ata vendosën të fillojnë të thonë jo, 81 jo vetëm zhvilluesve të software-it jo pronësor, por edhe bashkësisë tonë po 82 ashtu.</p> 83 84 <p> 85 Këtu ka një ironi. Nëse thatë po, kur X Consortium ju kërkoi të mos 86 përdorni <em>copyleft</em>, e vinit X Consortium-in në një pozicion të aftë 87 të licencojë dhe kufizojë versionin e vet të programit tuaj, tok me kodin 88 për bazën e X-it.</p> 89 90 <p> 91 X Consortium-i nuk shkoi më tej me këtë plan. Në vend të kësaj, u mbyll dhe 92 zhvillimin e X-it ia shpërnguli grupit Open Group, stafi i të cilit tani po 93 vazhdon sipas një plani të ngjashëm. Për t’u dhënë hakun, kur u kërkova ta 94 hedhin X11R6.4 në qarkullim sipas GNU GPL-së, në paralel me licencën 95 kufizuese që patën planifikuar, shfaqën vullnetin ta shohin këtë ide. (Qenë 96 të vendosur për të qenë kundër ndenjes me kushtet e vjetër të shpërndarjeve 97 X11.) Para se t’i thoshin po a jo këtij propozimi, kish dështuar për një 98 arsye tjetër: grupi XFree86 ndoqi politikën e dikurshme të X Consortium-it 99 dhe s’do të pranojë <em>software</em> nën <em>copyleft</em>. 100 </p> 101 102 <p> 103 Në shtator të 1998-s, disa muaj pasi u hodh në qarkullim X11R6.4, me kushte 104 jo të lira shpërndarjeje, Open Group e përmbysi vendimin e vet dhe e rihodhi 105 në qarkullim sipas të njëjtës licencë të lirë jo <em>copyleft</em> që qe 106 përdorur për X11R6.3. Kështu, Open Group pra në fund bëri atë që ishte e 107 drejtë, por kjo nuk e ndryshon problemin e përgjithshëm.</p> 108 109 <p> 110 Edhe nëse X Consortium dhe Open Group të mos kishin planifikuar kurrë të 111 kufizonin X-in, do ta kishte bërë dikush tjetër. Software-i jo 112 <em>copyleft</em> është i cenueshëm nga të tëra anët; i lejon kujtdo të 113 krijojë një version jo të lirë mbizotërues, nëse do të investojë burime të 114 mjaftueshme për të shtuar veçori goxha të rëndësishme duke përdorur kod 115 pronësor. Përdoruesit që zgjedhin <em>software</em> bazuar në 116 karakteristika teknike, në vend se në lirinë, mund të joshen lehtë te 117 versioni jo i lirë, nga leverdia afatshkurtër.</p> 118 119 <p> 120 X Consortium-i dhe Open Group-i s’mund të ushtrojë më ndikim moral duke 121 thënë se është gabim të thuhet jo. Kjo do ta bëjë më të lehtë të vendosni 122 ta kaloni nën <em>copyleft</em> software-in tuaj të lidhur me X-in.</p> 123 124 <p> 125 Kur merreni me bazën e X-it, në programe të tillë si shërbyesi X, Xlib-i dhe 126 Xt-i, ka një arsye praktike për të mos përdorur copyleft-in. Grupi X.org 127 bën një punë të rëndësishme për bashkësinë me mirëmbajtjen e këtyre 128 programeve dhe përfitimi nga vendosja nën <em>copyleft</em> i ndryshimeve 129 tona do të ishte më pak se sa dëmi i bërë nga një degëzim në zhvillim. Ndaj 130 është më mirë të punohet meta dhe të mos kalohen nën <em>copyleft</em> 131 ndryshimet tona në këto programe. Po njësoj për mjete të tilla si 132 <code>xset</code> dhe <code>xrdb</code>, të cilat janë pranë bazës së X-it 133 dhe nuk kanë nevojë për përmirësime të mëdha. Të paktën e dimë që grupi 134 X.org ka një përkushtim të palëkundur në zhvillimin e këtyre programeve si 135 <em>software</em> i lirë.</p> 136 137 <p> 138 Problemi është ndryshme për programe jashtë bazës së X-it: aplikacione, 139 përgjegjës dritaresh dhe biblioteka dhe widget-e shtesë. S’ka arsye pse të 140 mos vihen këto në <em>copyleft</em> dhe duhet t’i vëmë.</p> 141 142 <p> 143 Në rast se dikush ndjen trysni të ushtruar nga kriteret për përfshirje në 144 shpërndarjet e X-it, Projekti GNU Project do të marrë përsipër të publikojë 145 paketa nën <em>copyleft</em> që funksionojnë me X-in. Nëse do të donit të 146 vinit diçka nën <em>copyleft</em> dhe shqetësoheni se lënia jashtë e saj nga 147 shpërndarja X do të pengojë popullaritetin e saj, ju lutemi, kërkonani 148 ndihmë.</p> 149 150 <p> 151 Në të njëjtën kohë, është më mirë të mos ndjejmë edhe aq nevojë për 152 popullaritet. Kur një afarist ju josh me “më tepër popullaritet”, mund të 153 provojë t’ju bindë se përdorimi që i bën programit tuaj është kyç për 154 suksesin e tij. Mos i zini bese! Nëse programi juaj është i mirë, do të 155 gjejë mjaft përdorues, sido të që jetë; s’ka pse të ndiheni i dëshpëruar për 156 ndonjë përdorues të veçantë dhe do të jeni më i fortë, por të mos bëni 157 ashtu. Mund të përfitoni një ndjenjë të papërshkrueshme gëzimi dhe lirie, 158 duke iu përgjigjur “O merre, o lëre—pa më rrjepur lëkurën”. Shpesh 159 afaristi do të kthejë rrugë dhe do ta pranojë programin me 160 <em>copyleft</em>, pasi t’i zbuloni blofin.</p> 161 162 <p> 163 Shokë, zhvillues të software-it të lirë, mos përsëritni gabimet e vjetra! 164 Nëse nuk e vendosim software-in tonë nën <em>copyleft</em>, e vëmë të 165 ardhmen e tij në mëshirën e cilitdo të pajisur me më shumë burime, se sa 166 skrupuj. Me copyleft-in, mund të mbrojmë lirinë, jo thjesht për veten, por 167 për tërë bashkësinë tonë.</p> 168 </div> 169 170 <div class="translators-notes"> 171 172 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 173 </div> 174 </div> 175 176 <!-- for id="content", starts in the include above --> 177 <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> 178 <div id="footer" role="contentinfo"> 179 <div class="unprintable"> 180 181 <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së 182 dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka 183 gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> 184 FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera 185 mund të dërgohen te <a 186 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 187 188 <p> 189 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 190 replace it with the translation of these two: 191 192 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 193 translations. However, we are not exempt from imperfection. 194 Please send your comments and general suggestions in this regard 195 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 196 197 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 198 199 <p>For information on coordinating and contributing translations of 200 our web pages, see <a 201 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 202 README</a>. --> 203 Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të 204 mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga 205 papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me 206 këtë dërgojini te <a 207 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për 208 të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona 209 web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për 210 përkthimet</a>.</p> 211 </div> 212 213 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 214 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 215 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 216 without talking with the webmasters or licensing team first. 217 Please make sure the copyright date is consistent with the 218 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 219 document was modified, or published. 220 221 If you wish to list earlier years, that is ok too. 222 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 223 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 224 year, i.e., a year in which the document was published (including 225 being publicly visible on the web or in a revision control system). 226 227 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 228 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 229 <p>Të drejta kopjimi © 1998, 2009, 2021 Richard Stallman</p> 230 231 <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" 232 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons 233 Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> 234 235 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> 236 <div class="translators-credits"> 237 238 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 239 </div> 240 241 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 242 U përditësua më: 243 244 $Date: 2022/07/21 12:29:53 $ 245 246 <!-- timestamp end --> 247 </p> 248 </div> 249 </div> 250 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 251 </body> 252 </html>